3.ta su postupci obrade metala rezanjem i kako se razvrstavaju?
Nabrojati osnovne postupke obrade metala rezanjem, Skicirati dva
postupka obrade. Postupci obrade metala rezanjem su postupci
oblikovanja (promene oblika, dimenzija, hrapavosti obraene povrine
i karakteristika povrinskog sloja) uklanjanjem vika materijala
mehanikim dejstvom reznog alata na predmet obrade (slika 1.4).
Najee se razvrstavaju na postupke: prethodne - grube obrade i
zavrne - fine obrade : : :
6. Koji su osnovni delovi reznog alata? Oznaiti na crteu ta je
ta?
9. Nacrtati i objasniti dijagram uticaja temperature na mehanike
karakteristike alatnog materijala.Sa porastom temperature rezanja
opadaju vrednosti mehanikih karakteristika alatnih materijala
(slika 2.17). Smanjenje tvrdoe alatnog materijala dovodi do
smanjenja otpornosti na habanje i postojanosti alata.
10. ta su brzorezni elici a ta tvrdi metali? Brzorezni elik se
preteno koriste za izradu alata za buenje, glodanje, rendisanje,
provlaenje i sl., alata koji preteno rade u uslovima prekidnog
rezanja. Predstavljaju najvaniji i najee primenjivani
visokolegirani alatni elik sa veim sadrajem legirajuih elemenata,
pre svih: hroma, volframa, molibdena, vanadijuma i kobalta.
Variranjem sadraja legirajuih elemenata menjaju se tvrdoa i
otpornost na habanje, ilavost i otpornost na udarna - dinamika
optereenja, otpornost na povienim temperaturama i sl.Tvrdi metali
se koriste za izradu strugarskih noeva, eonih glodala i sl., alata
koji preteno rade u uslovima neprekidnog rezanja. Tvrdi metali su
fiziko - metalurka smea tvrdih (osnovni materijal tipa karbida WC,
TiC, TaC, NbC, ...) i ilavih komponenti - vezivnog materijala
(metali Co, Ni, ...). Variranjem sadraja osnovnog i vezivnog
materijala prilagoavaju se tvrdoa i ilavost tvrdih metala irokom
podruju primene. Tvrde metale odlikuju visoka postojanost i tvrdoa
na povienim temperaturama (i do 1250o C), to obezbeuje poveanje
brzine rezanja i proizvodnosti. Meutim, manja ilavost dovodi do
smanjenja otpornosti na udarna, dinamika optereenja.12. Nabrojati
faze formiranja strugotine i nacrtati ravan smicanja, objasniti ta
je ta na slici. Formiranje strugotine se odvija kroz tri sukcesivne
faze: plastino deformisanje materijala predmeta obrade (stvaranja
strugotine), odvoenje strugotine iz zone rezanja i savijanje i
lomljenje strugotine. Ova faza se ne pojavljuje uvek. Proces
formiranja strugotine ostvaruje se, u osnovi, lokalnim plastinim
deformisanjem materijala predmeta obrade. Pri prodiranju reznog
klina alata u materijal predmeta obrade javljaju se, u materijalu
ispred reznog klina, sloena naprezanja. Ravan u kojoj su naprezanja
na smicanje maksimalna (slika 3.3) se naziva ravan smicanja, a njen
poloaj je odreen uglom smicanja . Veem uglu smicanja odgovara manja
debljina strugotine
13. Nacrtati i objasniti toplotne izvore u zoni rezanja.
Generisana toplota (Q) je rezultat pojave etiri toplotna izvora
(slika 3.15) u zonama: Q1 = (75 - 80) % Q - smicanja (primarna zona
deformisanja), u kojoj se izvodi plastino deformisanje materijala
predmeta obrade i njegovo pretvaranje u strugotinu, Q2 = (19 -
22,5) % Q - kontakta grudne povrine reznog klina alata i strugotine
irine c, Q3 =(2 - 3,5) % Q - kontakta lene povrine reznog klina
alata i obraene povrine i Q4 = oko 0,5 % Q - zona elastinih
deformacija (ispod zone smicanja). Kratka analiza toplotnih izvora
pokazuje da se najvea koliina toplote generie u zoni deformisanja i
na kontaktu grudne povrine reznog klina alata i strugotine. Upravo
su to i oblasti kojima se, u analizi problematike procesa rezanja i
posveuje najvea panja
17. ta je hrapavost obraene povrine? Skicirati potrebno. Koji su
osnovni parametric hrapavosti?Hrapavost obraene povrine je skup
svih neravnina koje obrazuju reljef povrine u granicama odabranog
iseka takve veliine da su eliminisane greke oblika i valovitosti.
Hrapavost povrine zavisi od uslova rezanja, posebno oblika alata,
stanja reznih ivica alata, habanja reznih elemenata alata, naslage,
vibracija, krutosti elemenata tehnolokog sistema i sl. Razlikuje se
poprena i uzduna hrapavost.
Tri osnovna parametra hrapavosti su: Ra - srednje aritmetiko
odstupanje profila od srednje linije profila, Rz - srednja visina
neravnina i Rmax - maksimalna visina neravnina.
19. Navesti proizvodne operacije u obradi struganjem. Skicirati
jednu operaciju obrade. Obradom struganjem (slika 4.4) se realizuje
veliki broj operacija kao to su: uzduna obrada (spoljanja i
unutranja - a), poprena obrada (spoljanja i unutranja, usecanje,
prethodno i zavrno odsecanje - b), izrada konusa (spoljanjeg i
unutranjeg - c), izrada profila (profilnim alatom i kopiranjem -
d), nerotaciono struganje (prizmatinih delova i leno struganje -
e), izrada navoja (spoljanjeg i unutranjeg - f), izrada i obrada
otvora i rupa itd.
23. Kako se odreuje glavno vreme obrade kod struganjem?
Skicirati.
25. Navesti proizvodne operacije u obradi buenjem. Skicirati
jednu operaciju obrade.Pored osnovnih operacija (buenja,
proirivanja, uputanja i razvrtanja) buenjem se mogu realizovati i
druge operacije izrade i obrade otvora i rupa kao to su:
zabuivanje, buenje dubokih otvora (duboko buenje) i izrada
navoja.
29. Kako se odreuje glavno vreme obrade kod buenja?
Skicirati.
35. Objasniti parametre reima obrade kod glodanja. 41. Izvriti
podelu maina u obradi rendisanjem i navesti osnovne
eksploatacionekarakteristike maina u obradi rendisanjem. Maine u
obradi rendisanjem (rendisaljke) se prema duini hoda (nainu
ostvarivanja kretanja) dele na: kratkohode i dugohode, a prema
pravcu glavnog kretanja na: horizontalne i vertikalne. Posebnu
grupu renisaljki ine rendisaljke za izradi zupanika, specijalnih
alata i sl.Osnovne eksploatacijske karakteristike rendisaljki su:
pogonska snaga maine P i stepen iskorienja snage maine , raspon
broja duplih hodova nLmin - nLmax i geometrijski faktor promene
prenosnika maine za glavno kretanje n, raspon koraka Smin - Smax i
geometrijski faktor promene prenosnika za pomono kretanje s,
koeficijent preciznosti Cmp i tanosti maine Cmpk, maksimalni hod
alata odnosno predmeta obrade, gabariti predmeta obrade i sl.
44. Navesti proizvodne operacije u obradi bruenjem. Skicirati
jednu operaciju. Osnovne proizvodne operacije bruenja su proizvodne
operacije: krunog bruenja, ravnog bruenja, bruenja bez iljaka i
bruenja sloenih povrina.Kruno bruenje moe biti spoljanje, unutranje
i bruenje eonih povrina.
49. Kako se odreuje glavno vreme obrade kod krunog aksijalnog i
radijalnog bruenja? Skicirati.Reim obrade (slike 10.12 i 10.13) je
odreen: brojem obrta tocila nt, o/min, aksijalnim (Sa, mm/o ili
mm/hod) ili radijalnim korakom (Sr, mm/o) i brojem obrta (nr,
o/min) ili brojem hodova predmeta obrade (nr, hod/min). Glavno
vreme obrade za operacije krunog bruenja (slika 10.12), u optem
sluaju, je odreeno relacijom:
u kojoj su: i - broj prolaza; k = 1,2 - 1,7 - koeficijent
troenja tocila; L = l + B + e - hod alata; l - duina bruenja; B -
irina tocila i e = 2 - 5 mm - prilaz alata.
