1

ΤΑΞΗ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2012-2013

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΑΝΗ ΠΕ2

Μαθητές της Β΄τάξης

Ανδριτσοπούλου Μαριαλένα Βήττου Όλγα Γιαλεδάκη Θεανώ Ευθυμίου Χριστίνα Καλλιμογάννη Μαργαρίτα Καραντάνης Νίκος Λαζάρου Αντώνης Λάσδα Μαρία Μακαρούνη Φωτεινή Μανάρας Νίκος Μαυρομάττη Ευγενία Μιχάλη Δήμητρα Μπρόκου Μαριάννα Σακελλαρίου Βασίλης Σιώζου Νεφέλη Σκαντζής Διονύσης Σκούρτης ιωάννης Σχοινά Μικαέλα

2

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Ως γελοιογραφία χαρακτηρίζεται κάθε ζωγραφική παράσταση της οποίας τα κύρια γνωρίσματα προσώπων ή πραγμάτων αποδίδονται κωμικά παραλλαγμένα Στόχος της γελοιογραφίας είναι η διακωμώδηση προσώπων από τα λόγια ή τις πράξεις τους καθώς και καταστάσεων που όμως δεν συμβιβάζονται με την κοινή αντίληψη Η σημασία της γελοιογραφίας συνήθως υποδηλώνεται με σχετικό υπότιτλο ή στιχομυθία αν πρόκειται για γελοιογραφικό σύμπλεγμα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Η γελοιογραφία ήταν γνωστή από τους αρχαίους χρόνους Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο στις αρχές του 4ου πΧ αιώνα στην Αθήνα ζούσε ο ζωγράφος Παύσων που κατά τον Αριστοτέλη παρίστανε τους ανθρώπους όπως οι κωμικοί ποιητές πολύ χειρότερους με σκοπό να τους διακωμωδήσει Άλλος γνωστός γελοιογράφος ήταν ο Αντίφιλος της Αιγύπτου (β μισό 4ου πΧ αιώνα) που λέγεται πως αυτός εισήγαγε τη γελοιογραφία ως είδος ζωγραφικής και του οποίου τα έργα επειδή σατίριζε κάποιον Γρύλλο ονομάσθηκαν laquoΓρύλλοιraquo Στα ερυθρόμορφα

3

αγγεία της Μεγάλης Ελλάδος (Νότια Ιταλία) τα καλούμενα laquoφλυακογραφίεςraquo υπάρχουν παραστάσεις από κωμικά λαϊκά δράματα (ζωγράφος Αστέας)

Στην Ελληνιστική περίοδο η Αλεξάνδρεια εκπροσωπεί το σκωπτικό και γελοιογραφικό είδος τέχνης Αλεξανδρινός ήταν πιθανώς ο Γαλάτων που ζωγράφισε τον Όμηρο laquoἐμοῦνταraquo(να κάνει εμετό) και τους άλλους ποιητές laquoἀρυομένους τὰ ἐμημεσμέναraquo καυτηριάζοντας έτσι τους ποιητές ότι δεν φτιάχνουν τίποτε νέο αλλά διατηρούν ως πηγή έμπνευσης τον Όμηρο

Στο Μεσαίωνα η γελοιογραφία αποτελεί όπλο της Εκκλησίας για να σατιρίσει τους άπιστους και αιρετικούς αλλά και την όποια εκδήλωση Τέχνης πέραν της θρησκευτικής Αντίθετα η κοσμική Τέχνη χρησιμοποιεί τη γελοιογραφία προς διακωμώδηση έκλυτου βίου μοναχών και σατυρικής αναπαράστασης έμμετρων μεσαιωνικών μύθων

Κατά τον 16ο αιώνα με την διάδοση της τυπογραφίας συντελείται και η ανάπτυξη της γελοιογραφίας με θέματα από τον καθημερινό βίο Παρότι τότε η κοινωνική και πολιτική ζωή παρείχαν άφθονο υλικό στους γελοιογράφους τα μοναρχικά καθεστώτα καταδίωκαν κάθε σάτιρα κατά της εξουσίας των ισχυρών Έτσι η γελοιογραφία άρχισε να

4

αναπτύσσεται επί Λουδοβίκου ΙΔ στη Γαλλία Αγγλία και λοιπή Ευρώπη μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση (1789) οπότε και έφθασε στη μεγαλύτερη ακμή της και έγινε προπαγανδιστικό μέσον με ιδιαίτερες εκδόσεις γελοιογραφικών περιοδικών

Τέτοιο ήταν και το γαλλικό Σαριβαρί (Le Charivari) που ιδρύθηκε το 1832 και δημοσίευε περίφημες γελοιογραφίες γνωστών γελοιογράφων της εποχής Στη Γερμανία αντίστοιχο περιοδικό ήταν το laquoΦλίγκεντε Μπέττερraquo Στην Αυστρία τα περιοδικά της Βιέννης laquoΝόϋε Ιλλουστρίρτε Τσάιτουνγκraquo και laquoΧουμοριστίσε Μπλέττερraquo διακωμωδούσαν τον Αυτοκράτορα της Γερμανίας τον Βίσμαρκ τον Βάγκνερ και άλλους Το 1841 εκδίδεται το περιοδικό laquoΠάντςraquo (Punch) που συγκεντρώνει την άριστη αγγλική γελοιογραφική παραγωγή από τους Κάρολο Κην Ρίτσαρντ Ντόϋλ Έντουαρτ Λίνλεϋ Σάμπουρν κά

Οι πολιτικές αναταραχές του 19ου αιώνα δίνουν άφθονη τροφή στους γελοιογράφους που αποτυπώνουν τις αντιθέσεις της αστικής τάξης ενώ τον 20ο αιώνα οι παγκόσμιοι πόλεμοι κυριαρχούν στα θέματα των γελοιογράφων σε όλο τον κόσμο

5

Η ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Γελοιογραφία και ειδικότερα το σκίτσο κάνει την εμφάνισή του στην Ελλάδα μετά την ελληνική επανάσταση του 1821 και πιο συγκεκριμένα με την εισαγωγή της τυπογραφίας Πρωτεργάτες της γελοιογραφίας στη χώρα μας είναι

1 Αθανάσιος Ιατρίδης ο οποίος κινήθηκε στα όρια του ναιφ

2 Νίκος Μπιλέρ με τα σατυρικά του έντυπα

3 Στέφανος Ξενός ο οποίος επηρεάστηκε από τα πολιτικά ρεύματα της εποχής

4 Παναγιώτης Πηγαδιώτης ο πρώτος που ασχολήθηκε με την

έγχρωμη γελοιογραφία και τις αφίσες

5 Θέμος Άννινος ο οποίος ασχολήθηκε και αυτός με τη σατυρική γελοιογραφία

O Θέμος Άννινος (1845-1916) καταγόταν από την ονομαστή οικογένεια των Άννινων της Κεφαλονιάς και θεωρείται αναμορφωτής και κυριότερος δημιουργός της νεοελληνικής γελοιογραφίας του 19ου

αι Σπούδασε στο Παρίσι το 1872 εξέδωσε το Γελοιογραφικόν

ημερολόγιον με γελοιογραφίες σύγχρονων τύπων της Αθήνας και το 1875 σε συνεργασία με τον Εμμανουήλ Ροΐδη εξέδωσε το σατιρικό περιοδικό Ασμοδαίος (1875-86) πλαισιώνοντας τη γελοιογραφία με την πολιτικοκοινωνική σάτιρα Αργότερα μαζί με τον αδελφό του Μπάμπη εξέδωσε το εβδομαδιαίο σατιρικό περιοδικό Άστυ και το 1889 με τον Δημήτριο Κακλαμάνο την ημερήσια εφημερίδα Άστυ (1889-1903) Το 1903 αποσύρθηκε από τη δημοσιογραφία

6

Τέλος 19ου αρχές 20ου αιώνα

Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου το ενδιαφέρον του κοινού για τις γελοιογραφίες αυξάνει και οι εκδότες βελτιώνουν την τεχνική ποιότητα των εντύπων και την εκτύπωσή τους Ο Ηλίας Κουμετάκης πρωταγωνιστεί στις γελοιογραφίες εκείνον το καιρό σχεδιάζοντας με μοντέρνο ύφος και άποψη

Ηλίας Κουμετάκης (1889-1976)

Ο Ηλίας Κουμετάκης γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1889 και μεγάλωσε στην Κέρκυρα Αυτοδίδακτος δημοσίευσε τις πρώτες γελοιογραφίες του το 1909 στις εφημερίδες Χρόνος και Αθήνα και στο Ημερολόγιο του Σκόκου Οι συνεργασίες αυτές που διεκόπησαν από αλλεπάλληλες επιστρατεύσεις σταθεροποιήθηκαν από το 1914 που εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα Το 1915 διορίστηκε στην Εθνική Τράπεζα Συνεργάστηκε με τον Ρωμιό του Σουρή το Κερκυραϊκό Ημερολόγιο τα Παναθήναια και τον Σατανά ενώ το 1926 άρχισε τακτική συνεργασία με την εφημερίδα Πρωία Ταυτόχρονα ασχολήθηκε με τη διαφήμιση πειραματίστηκε με τα κόμικς και συμμετείχε επανειλημμένως σε Εκθέσεις Σκιτσογράφων με τις υδατογραφίες του Αν και βενιζελικός εργάστηκε σχεδόν πάντα

7

σε αντιφρονούντα φύλλα στο πλαίσιο ωστόσο του καλού γούστου Με τη δικτατορία του Μεταξά εγκατέλειψε την πολιτική γελοιογραφία Στην υπόλοιπη ζωή του κρατήθηκε μακριά από πολιτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις Πέθανε το 1979

Tο πρωτότυπο σκίτσο με τον Ακάκιο είναι σχεδόν 100 ετών και ανήκει στον σκιτσογράφο Ηλία Κουμετάκη Αρχικά ο μοναχός με το γαϊδουράκι ονομαζόταν Ονούφριος και είχε σχεδιαστεί για να διαφημίσει τα τσιγάρα Γιαννουκάκη Τη δεκαετία του 30 η Μίσκο αντέγραψε την ιδέα του Ηλία Κουμετάκη αλλάζοντας το όνομα του πρωταγωνιστή

Μεσοπόλεμος

Με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 έρχεται στην Ελλάδα μια νέα φουρνιά σκιτσογράφων που έμελλε να αλλάξει το χώρο του σκίτσου και να δεσπόσει για δεκαετίες Εκείνη την εποχή έχουμε και την εμφάνιση των πρώτων γυναικών σκιτσογράφων Εκτός από την ανάπτυξη της εικαστικής γελοιογραφίας παρατηρούμε μια άνθηση της γελοιογραφίας και στο χώρο της πολιτικής Η πολυτάραχη πολιτική περίοδος με τον Εθνικό Διχασμό παρέχει πρόσφορο έδαφος για πολιτική σάτιρα

Η δικτατορία του Μεταξά θα φιμώσει την πολιτική γελοιογραφία

8

Πόλεμος-Κατοχή (1940-1944)

Με την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα η πολιτική γελοιογραφία ξαναβρίσκει τη χαμένη ελευθερία της και ξεσπάει απέναντι στον φασίστα κοινό εχθρό Όλοι οι σκιτσογράφοι επιστρατεύουν τα πενάκια τους και σκιτσάρουν στις εφημερίδες σκηνές από το μέτωπο για να αποτυπώσουν τη φρίκη της Ναζιστικής Κατοχής

Οι πολιτικές γελοιογραφίες εκείνη την εποχή στοχεύουν στο να σατιρίσουν το μουσολινικό και γερμανικό καθεστώς

Σημαντικότερος εκπρόσωπος Φωκίων Δημητριάδης

Ο Φωκίων Δημητριάδης συμπύκνωσε για πάνω από πενήντα χρόνια την πολιτική φιλοσοφία του καθημερινού ανθρώπου Οι εύστοχες εικονοποιήσεις προσώπων και καταστάσεων άφησαν εποχή και αποτύπωσαν με μεγάλη επιτυχία εκείνη την εποχή

9

1944-1975

Στην περίοδος που ακολούθησε μετά τον Δεκέμβρη του lsquo44 μέχρι και το 1975 η γελοιογραφία άνθησε λόγω των πολιτικοκοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνη την περίοδο Στόχος των γελοιογράφων ήταν το χαμόγελο η ξεκούραση και η λησμονιά που πρόσφεραν στον κοσμάκη εκείνα τα χρόνια Σημαντικότερος εκπρόσωπος τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν για ακόμα μια φορά ο Φωκίων Δημητριάδης ο οποίος μαζί με την ομάδα του προσέφεραν στην ελληνική κοινωνία χαρά και ανακούφιση Παρά τις δύσκολες συνθήκες η γελοιογραφία επιζεί μέσα από μικρές εφημερίδες και περιοδικά με αριστερές τάσεις όπου η σάτιρα για την πολιτική εξουσία της δεξιάς κυριαρχούσε Σε μια Ελλάδα με χαμένη αθωότητα σε κατάσταση ltltανάπτυξηςgtgt αλλά και με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης αναπτύσσεται η νέα γενιά σκιτσογράφων που ειδικά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας καταφέρνουν παρά τη σκληρή λογοκρισία να αντισταθούν και να αποτυπώσουν την πολιτική κατάσταση της χώρας τα χρόνια της χούντας

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

2

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Ως γελοιογραφία χαρακτηρίζεται κάθε ζωγραφική παράσταση της οποίας τα κύρια γνωρίσματα προσώπων ή πραγμάτων αποδίδονται κωμικά παραλλαγμένα Στόχος της γελοιογραφίας είναι η διακωμώδηση προσώπων από τα λόγια ή τις πράξεις τους καθώς και καταστάσεων που όμως δεν συμβιβάζονται με την κοινή αντίληψη Η σημασία της γελοιογραφίας συνήθως υποδηλώνεται με σχετικό υπότιτλο ή στιχομυθία αν πρόκειται για γελοιογραφικό σύμπλεγμα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Η γελοιογραφία ήταν γνωστή από τους αρχαίους χρόνους Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο στις αρχές του 4ου πΧ αιώνα στην Αθήνα ζούσε ο ζωγράφος Παύσων που κατά τον Αριστοτέλη παρίστανε τους ανθρώπους όπως οι κωμικοί ποιητές πολύ χειρότερους με σκοπό να τους διακωμωδήσει Άλλος γνωστός γελοιογράφος ήταν ο Αντίφιλος της Αιγύπτου (β μισό 4ου πΧ αιώνα) που λέγεται πως αυτός εισήγαγε τη γελοιογραφία ως είδος ζωγραφικής και του οποίου τα έργα επειδή σατίριζε κάποιον Γρύλλο ονομάσθηκαν laquoΓρύλλοιraquo Στα ερυθρόμορφα

3

αγγεία της Μεγάλης Ελλάδος (Νότια Ιταλία) τα καλούμενα laquoφλυακογραφίεςraquo υπάρχουν παραστάσεις από κωμικά λαϊκά δράματα (ζωγράφος Αστέας)

Στην Ελληνιστική περίοδο η Αλεξάνδρεια εκπροσωπεί το σκωπτικό και γελοιογραφικό είδος τέχνης Αλεξανδρινός ήταν πιθανώς ο Γαλάτων που ζωγράφισε τον Όμηρο laquoἐμοῦνταraquo(να κάνει εμετό) και τους άλλους ποιητές laquoἀρυομένους τὰ ἐμημεσμέναraquo καυτηριάζοντας έτσι τους ποιητές ότι δεν φτιάχνουν τίποτε νέο αλλά διατηρούν ως πηγή έμπνευσης τον Όμηρο

Στο Μεσαίωνα η γελοιογραφία αποτελεί όπλο της Εκκλησίας για να σατιρίσει τους άπιστους και αιρετικούς αλλά και την όποια εκδήλωση Τέχνης πέραν της θρησκευτικής Αντίθετα η κοσμική Τέχνη χρησιμοποιεί τη γελοιογραφία προς διακωμώδηση έκλυτου βίου μοναχών και σατυρικής αναπαράστασης έμμετρων μεσαιωνικών μύθων

Κατά τον 16ο αιώνα με την διάδοση της τυπογραφίας συντελείται και η ανάπτυξη της γελοιογραφίας με θέματα από τον καθημερινό βίο Παρότι τότε η κοινωνική και πολιτική ζωή παρείχαν άφθονο υλικό στους γελοιογράφους τα μοναρχικά καθεστώτα καταδίωκαν κάθε σάτιρα κατά της εξουσίας των ισχυρών Έτσι η γελοιογραφία άρχισε να

4

αναπτύσσεται επί Λουδοβίκου ΙΔ στη Γαλλία Αγγλία και λοιπή Ευρώπη μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση (1789) οπότε και έφθασε στη μεγαλύτερη ακμή της και έγινε προπαγανδιστικό μέσον με ιδιαίτερες εκδόσεις γελοιογραφικών περιοδικών

Τέτοιο ήταν και το γαλλικό Σαριβαρί (Le Charivari) που ιδρύθηκε το 1832 και δημοσίευε περίφημες γελοιογραφίες γνωστών γελοιογράφων της εποχής Στη Γερμανία αντίστοιχο περιοδικό ήταν το laquoΦλίγκεντε Μπέττερraquo Στην Αυστρία τα περιοδικά της Βιέννης laquoΝόϋε Ιλλουστρίρτε Τσάιτουνγκraquo και laquoΧουμοριστίσε Μπλέττερraquo διακωμωδούσαν τον Αυτοκράτορα της Γερμανίας τον Βίσμαρκ τον Βάγκνερ και άλλους Το 1841 εκδίδεται το περιοδικό laquoΠάντςraquo (Punch) που συγκεντρώνει την άριστη αγγλική γελοιογραφική παραγωγή από τους Κάρολο Κην Ρίτσαρντ Ντόϋλ Έντουαρτ Λίνλεϋ Σάμπουρν κά

Οι πολιτικές αναταραχές του 19ου αιώνα δίνουν άφθονη τροφή στους γελοιογράφους που αποτυπώνουν τις αντιθέσεις της αστικής τάξης ενώ τον 20ο αιώνα οι παγκόσμιοι πόλεμοι κυριαρχούν στα θέματα των γελοιογράφων σε όλο τον κόσμο

5

Η ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Γελοιογραφία και ειδικότερα το σκίτσο κάνει την εμφάνισή του στην Ελλάδα μετά την ελληνική επανάσταση του 1821 και πιο συγκεκριμένα με την εισαγωγή της τυπογραφίας Πρωτεργάτες της γελοιογραφίας στη χώρα μας είναι

1 Αθανάσιος Ιατρίδης ο οποίος κινήθηκε στα όρια του ναιφ

2 Νίκος Μπιλέρ με τα σατυρικά του έντυπα

3 Στέφανος Ξενός ο οποίος επηρεάστηκε από τα πολιτικά ρεύματα της εποχής

4 Παναγιώτης Πηγαδιώτης ο πρώτος που ασχολήθηκε με την

έγχρωμη γελοιογραφία και τις αφίσες

5 Θέμος Άννινος ο οποίος ασχολήθηκε και αυτός με τη σατυρική γελοιογραφία

O Θέμος Άννινος (1845-1916) καταγόταν από την ονομαστή οικογένεια των Άννινων της Κεφαλονιάς και θεωρείται αναμορφωτής και κυριότερος δημιουργός της νεοελληνικής γελοιογραφίας του 19ου

αι Σπούδασε στο Παρίσι το 1872 εξέδωσε το Γελοιογραφικόν

ημερολόγιον με γελοιογραφίες σύγχρονων τύπων της Αθήνας και το 1875 σε συνεργασία με τον Εμμανουήλ Ροΐδη εξέδωσε το σατιρικό περιοδικό Ασμοδαίος (1875-86) πλαισιώνοντας τη γελοιογραφία με την πολιτικοκοινωνική σάτιρα Αργότερα μαζί με τον αδελφό του Μπάμπη εξέδωσε το εβδομαδιαίο σατιρικό περιοδικό Άστυ και το 1889 με τον Δημήτριο Κακλαμάνο την ημερήσια εφημερίδα Άστυ (1889-1903) Το 1903 αποσύρθηκε από τη δημοσιογραφία

6

Τέλος 19ου αρχές 20ου αιώνα

Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου το ενδιαφέρον του κοινού για τις γελοιογραφίες αυξάνει και οι εκδότες βελτιώνουν την τεχνική ποιότητα των εντύπων και την εκτύπωσή τους Ο Ηλίας Κουμετάκης πρωταγωνιστεί στις γελοιογραφίες εκείνον το καιρό σχεδιάζοντας με μοντέρνο ύφος και άποψη

Ηλίας Κουμετάκης (1889-1976)

Ο Ηλίας Κουμετάκης γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1889 και μεγάλωσε στην Κέρκυρα Αυτοδίδακτος δημοσίευσε τις πρώτες γελοιογραφίες του το 1909 στις εφημερίδες Χρόνος και Αθήνα και στο Ημερολόγιο του Σκόκου Οι συνεργασίες αυτές που διεκόπησαν από αλλεπάλληλες επιστρατεύσεις σταθεροποιήθηκαν από το 1914 που εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα Το 1915 διορίστηκε στην Εθνική Τράπεζα Συνεργάστηκε με τον Ρωμιό του Σουρή το Κερκυραϊκό Ημερολόγιο τα Παναθήναια και τον Σατανά ενώ το 1926 άρχισε τακτική συνεργασία με την εφημερίδα Πρωία Ταυτόχρονα ασχολήθηκε με τη διαφήμιση πειραματίστηκε με τα κόμικς και συμμετείχε επανειλημμένως σε Εκθέσεις Σκιτσογράφων με τις υδατογραφίες του Αν και βενιζελικός εργάστηκε σχεδόν πάντα

7

σε αντιφρονούντα φύλλα στο πλαίσιο ωστόσο του καλού γούστου Με τη δικτατορία του Μεταξά εγκατέλειψε την πολιτική γελοιογραφία Στην υπόλοιπη ζωή του κρατήθηκε μακριά από πολιτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις Πέθανε το 1979

Tο πρωτότυπο σκίτσο με τον Ακάκιο είναι σχεδόν 100 ετών και ανήκει στον σκιτσογράφο Ηλία Κουμετάκη Αρχικά ο μοναχός με το γαϊδουράκι ονομαζόταν Ονούφριος και είχε σχεδιαστεί για να διαφημίσει τα τσιγάρα Γιαννουκάκη Τη δεκαετία του 30 η Μίσκο αντέγραψε την ιδέα του Ηλία Κουμετάκη αλλάζοντας το όνομα του πρωταγωνιστή

Μεσοπόλεμος

Με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 έρχεται στην Ελλάδα μια νέα φουρνιά σκιτσογράφων που έμελλε να αλλάξει το χώρο του σκίτσου και να δεσπόσει για δεκαετίες Εκείνη την εποχή έχουμε και την εμφάνιση των πρώτων γυναικών σκιτσογράφων Εκτός από την ανάπτυξη της εικαστικής γελοιογραφίας παρατηρούμε μια άνθηση της γελοιογραφίας και στο χώρο της πολιτικής Η πολυτάραχη πολιτική περίοδος με τον Εθνικό Διχασμό παρέχει πρόσφορο έδαφος για πολιτική σάτιρα

Η δικτατορία του Μεταξά θα φιμώσει την πολιτική γελοιογραφία

8

Πόλεμος-Κατοχή (1940-1944)

Με την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα η πολιτική γελοιογραφία ξαναβρίσκει τη χαμένη ελευθερία της και ξεσπάει απέναντι στον φασίστα κοινό εχθρό Όλοι οι σκιτσογράφοι επιστρατεύουν τα πενάκια τους και σκιτσάρουν στις εφημερίδες σκηνές από το μέτωπο για να αποτυπώσουν τη φρίκη της Ναζιστικής Κατοχής

Οι πολιτικές γελοιογραφίες εκείνη την εποχή στοχεύουν στο να σατιρίσουν το μουσολινικό και γερμανικό καθεστώς

Σημαντικότερος εκπρόσωπος Φωκίων Δημητριάδης

Ο Φωκίων Δημητριάδης συμπύκνωσε για πάνω από πενήντα χρόνια την πολιτική φιλοσοφία του καθημερινού ανθρώπου Οι εύστοχες εικονοποιήσεις προσώπων και καταστάσεων άφησαν εποχή και αποτύπωσαν με μεγάλη επιτυχία εκείνη την εποχή

9

1944-1975

Στην περίοδος που ακολούθησε μετά τον Δεκέμβρη του lsquo44 μέχρι και το 1975 η γελοιογραφία άνθησε λόγω των πολιτικοκοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνη την περίοδο Στόχος των γελοιογράφων ήταν το χαμόγελο η ξεκούραση και η λησμονιά που πρόσφεραν στον κοσμάκη εκείνα τα χρόνια Σημαντικότερος εκπρόσωπος τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν για ακόμα μια φορά ο Φωκίων Δημητριάδης ο οποίος μαζί με την ομάδα του προσέφεραν στην ελληνική κοινωνία χαρά και ανακούφιση Παρά τις δύσκολες συνθήκες η γελοιογραφία επιζεί μέσα από μικρές εφημερίδες και περιοδικά με αριστερές τάσεις όπου η σάτιρα για την πολιτική εξουσία της δεξιάς κυριαρχούσε Σε μια Ελλάδα με χαμένη αθωότητα σε κατάσταση ltltανάπτυξηςgtgt αλλά και με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης αναπτύσσεται η νέα γενιά σκιτσογράφων που ειδικά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας καταφέρνουν παρά τη σκληρή λογοκρισία να αντισταθούν και να αποτυπώσουν την πολιτική κατάσταση της χώρας τα χρόνια της χούντας

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

3

αγγεία της Μεγάλης Ελλάδος (Νότια Ιταλία) τα καλούμενα laquoφλυακογραφίεςraquo υπάρχουν παραστάσεις από κωμικά λαϊκά δράματα (ζωγράφος Αστέας)

Στην Ελληνιστική περίοδο η Αλεξάνδρεια εκπροσωπεί το σκωπτικό και γελοιογραφικό είδος τέχνης Αλεξανδρινός ήταν πιθανώς ο Γαλάτων που ζωγράφισε τον Όμηρο laquoἐμοῦνταraquo(να κάνει εμετό) και τους άλλους ποιητές laquoἀρυομένους τὰ ἐμημεσμέναraquo καυτηριάζοντας έτσι τους ποιητές ότι δεν φτιάχνουν τίποτε νέο αλλά διατηρούν ως πηγή έμπνευσης τον Όμηρο

Στο Μεσαίωνα η γελοιογραφία αποτελεί όπλο της Εκκλησίας για να σατιρίσει τους άπιστους και αιρετικούς αλλά και την όποια εκδήλωση Τέχνης πέραν της θρησκευτικής Αντίθετα η κοσμική Τέχνη χρησιμοποιεί τη γελοιογραφία προς διακωμώδηση έκλυτου βίου μοναχών και σατυρικής αναπαράστασης έμμετρων μεσαιωνικών μύθων

Κατά τον 16ο αιώνα με την διάδοση της τυπογραφίας συντελείται και η ανάπτυξη της γελοιογραφίας με θέματα από τον καθημερινό βίο Παρότι τότε η κοινωνική και πολιτική ζωή παρείχαν άφθονο υλικό στους γελοιογράφους τα μοναρχικά καθεστώτα καταδίωκαν κάθε σάτιρα κατά της εξουσίας των ισχυρών Έτσι η γελοιογραφία άρχισε να

4

αναπτύσσεται επί Λουδοβίκου ΙΔ στη Γαλλία Αγγλία και λοιπή Ευρώπη μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση (1789) οπότε και έφθασε στη μεγαλύτερη ακμή της και έγινε προπαγανδιστικό μέσον με ιδιαίτερες εκδόσεις γελοιογραφικών περιοδικών

Τέτοιο ήταν και το γαλλικό Σαριβαρί (Le Charivari) που ιδρύθηκε το 1832 και δημοσίευε περίφημες γελοιογραφίες γνωστών γελοιογράφων της εποχής Στη Γερμανία αντίστοιχο περιοδικό ήταν το laquoΦλίγκεντε Μπέττερraquo Στην Αυστρία τα περιοδικά της Βιέννης laquoΝόϋε Ιλλουστρίρτε Τσάιτουνγκraquo και laquoΧουμοριστίσε Μπλέττερraquo διακωμωδούσαν τον Αυτοκράτορα της Γερμανίας τον Βίσμαρκ τον Βάγκνερ και άλλους Το 1841 εκδίδεται το περιοδικό laquoΠάντςraquo (Punch) που συγκεντρώνει την άριστη αγγλική γελοιογραφική παραγωγή από τους Κάρολο Κην Ρίτσαρντ Ντόϋλ Έντουαρτ Λίνλεϋ Σάμπουρν κά

Οι πολιτικές αναταραχές του 19ου αιώνα δίνουν άφθονη τροφή στους γελοιογράφους που αποτυπώνουν τις αντιθέσεις της αστικής τάξης ενώ τον 20ο αιώνα οι παγκόσμιοι πόλεμοι κυριαρχούν στα θέματα των γελοιογράφων σε όλο τον κόσμο

5

Η ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Γελοιογραφία και ειδικότερα το σκίτσο κάνει την εμφάνισή του στην Ελλάδα μετά την ελληνική επανάσταση του 1821 και πιο συγκεκριμένα με την εισαγωγή της τυπογραφίας Πρωτεργάτες της γελοιογραφίας στη χώρα μας είναι

1 Αθανάσιος Ιατρίδης ο οποίος κινήθηκε στα όρια του ναιφ

2 Νίκος Μπιλέρ με τα σατυρικά του έντυπα

3 Στέφανος Ξενός ο οποίος επηρεάστηκε από τα πολιτικά ρεύματα της εποχής

4 Παναγιώτης Πηγαδιώτης ο πρώτος που ασχολήθηκε με την

έγχρωμη γελοιογραφία και τις αφίσες

5 Θέμος Άννινος ο οποίος ασχολήθηκε και αυτός με τη σατυρική γελοιογραφία

O Θέμος Άννινος (1845-1916) καταγόταν από την ονομαστή οικογένεια των Άννινων της Κεφαλονιάς και θεωρείται αναμορφωτής και κυριότερος δημιουργός της νεοελληνικής γελοιογραφίας του 19ου

αι Σπούδασε στο Παρίσι το 1872 εξέδωσε το Γελοιογραφικόν

ημερολόγιον με γελοιογραφίες σύγχρονων τύπων της Αθήνας και το 1875 σε συνεργασία με τον Εμμανουήλ Ροΐδη εξέδωσε το σατιρικό περιοδικό Ασμοδαίος (1875-86) πλαισιώνοντας τη γελοιογραφία με την πολιτικοκοινωνική σάτιρα Αργότερα μαζί με τον αδελφό του Μπάμπη εξέδωσε το εβδομαδιαίο σατιρικό περιοδικό Άστυ και το 1889 με τον Δημήτριο Κακλαμάνο την ημερήσια εφημερίδα Άστυ (1889-1903) Το 1903 αποσύρθηκε από τη δημοσιογραφία

6

Τέλος 19ου αρχές 20ου αιώνα

Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου το ενδιαφέρον του κοινού για τις γελοιογραφίες αυξάνει και οι εκδότες βελτιώνουν την τεχνική ποιότητα των εντύπων και την εκτύπωσή τους Ο Ηλίας Κουμετάκης πρωταγωνιστεί στις γελοιογραφίες εκείνον το καιρό σχεδιάζοντας με μοντέρνο ύφος και άποψη

Ηλίας Κουμετάκης (1889-1976)

Ο Ηλίας Κουμετάκης γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1889 και μεγάλωσε στην Κέρκυρα Αυτοδίδακτος δημοσίευσε τις πρώτες γελοιογραφίες του το 1909 στις εφημερίδες Χρόνος και Αθήνα και στο Ημερολόγιο του Σκόκου Οι συνεργασίες αυτές που διεκόπησαν από αλλεπάλληλες επιστρατεύσεις σταθεροποιήθηκαν από το 1914 που εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα Το 1915 διορίστηκε στην Εθνική Τράπεζα Συνεργάστηκε με τον Ρωμιό του Σουρή το Κερκυραϊκό Ημερολόγιο τα Παναθήναια και τον Σατανά ενώ το 1926 άρχισε τακτική συνεργασία με την εφημερίδα Πρωία Ταυτόχρονα ασχολήθηκε με τη διαφήμιση πειραματίστηκε με τα κόμικς και συμμετείχε επανειλημμένως σε Εκθέσεις Σκιτσογράφων με τις υδατογραφίες του Αν και βενιζελικός εργάστηκε σχεδόν πάντα

7

σε αντιφρονούντα φύλλα στο πλαίσιο ωστόσο του καλού γούστου Με τη δικτατορία του Μεταξά εγκατέλειψε την πολιτική γελοιογραφία Στην υπόλοιπη ζωή του κρατήθηκε μακριά από πολιτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις Πέθανε το 1979

Tο πρωτότυπο σκίτσο με τον Ακάκιο είναι σχεδόν 100 ετών και ανήκει στον σκιτσογράφο Ηλία Κουμετάκη Αρχικά ο μοναχός με το γαϊδουράκι ονομαζόταν Ονούφριος και είχε σχεδιαστεί για να διαφημίσει τα τσιγάρα Γιαννουκάκη Τη δεκαετία του 30 η Μίσκο αντέγραψε την ιδέα του Ηλία Κουμετάκη αλλάζοντας το όνομα του πρωταγωνιστή

Μεσοπόλεμος

Με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 έρχεται στην Ελλάδα μια νέα φουρνιά σκιτσογράφων που έμελλε να αλλάξει το χώρο του σκίτσου και να δεσπόσει για δεκαετίες Εκείνη την εποχή έχουμε και την εμφάνιση των πρώτων γυναικών σκιτσογράφων Εκτός από την ανάπτυξη της εικαστικής γελοιογραφίας παρατηρούμε μια άνθηση της γελοιογραφίας και στο χώρο της πολιτικής Η πολυτάραχη πολιτική περίοδος με τον Εθνικό Διχασμό παρέχει πρόσφορο έδαφος για πολιτική σάτιρα

Η δικτατορία του Μεταξά θα φιμώσει την πολιτική γελοιογραφία

8

Πόλεμος-Κατοχή (1940-1944)

Με την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα η πολιτική γελοιογραφία ξαναβρίσκει τη χαμένη ελευθερία της και ξεσπάει απέναντι στον φασίστα κοινό εχθρό Όλοι οι σκιτσογράφοι επιστρατεύουν τα πενάκια τους και σκιτσάρουν στις εφημερίδες σκηνές από το μέτωπο για να αποτυπώσουν τη φρίκη της Ναζιστικής Κατοχής

Οι πολιτικές γελοιογραφίες εκείνη την εποχή στοχεύουν στο να σατιρίσουν το μουσολινικό και γερμανικό καθεστώς

Σημαντικότερος εκπρόσωπος Φωκίων Δημητριάδης

Ο Φωκίων Δημητριάδης συμπύκνωσε για πάνω από πενήντα χρόνια την πολιτική φιλοσοφία του καθημερινού ανθρώπου Οι εύστοχες εικονοποιήσεις προσώπων και καταστάσεων άφησαν εποχή και αποτύπωσαν με μεγάλη επιτυχία εκείνη την εποχή

9

1944-1975

Στην περίοδος που ακολούθησε μετά τον Δεκέμβρη του lsquo44 μέχρι και το 1975 η γελοιογραφία άνθησε λόγω των πολιτικοκοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνη την περίοδο Στόχος των γελοιογράφων ήταν το χαμόγελο η ξεκούραση και η λησμονιά που πρόσφεραν στον κοσμάκη εκείνα τα χρόνια Σημαντικότερος εκπρόσωπος τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν για ακόμα μια φορά ο Φωκίων Δημητριάδης ο οποίος μαζί με την ομάδα του προσέφεραν στην ελληνική κοινωνία χαρά και ανακούφιση Παρά τις δύσκολες συνθήκες η γελοιογραφία επιζεί μέσα από μικρές εφημερίδες και περιοδικά με αριστερές τάσεις όπου η σάτιρα για την πολιτική εξουσία της δεξιάς κυριαρχούσε Σε μια Ελλάδα με χαμένη αθωότητα σε κατάσταση ltltανάπτυξηςgtgt αλλά και με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης αναπτύσσεται η νέα γενιά σκιτσογράφων που ειδικά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας καταφέρνουν παρά τη σκληρή λογοκρισία να αντισταθούν και να αποτυπώσουν την πολιτική κατάσταση της χώρας τα χρόνια της χούντας

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

4

αναπτύσσεται επί Λουδοβίκου ΙΔ στη Γαλλία Αγγλία και λοιπή Ευρώπη μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση (1789) οπότε και έφθασε στη μεγαλύτερη ακμή της και έγινε προπαγανδιστικό μέσον με ιδιαίτερες εκδόσεις γελοιογραφικών περιοδικών

Τέτοιο ήταν και το γαλλικό Σαριβαρί (Le Charivari) που ιδρύθηκε το 1832 και δημοσίευε περίφημες γελοιογραφίες γνωστών γελοιογράφων της εποχής Στη Γερμανία αντίστοιχο περιοδικό ήταν το laquoΦλίγκεντε Μπέττερraquo Στην Αυστρία τα περιοδικά της Βιέννης laquoΝόϋε Ιλλουστρίρτε Τσάιτουνγκraquo και laquoΧουμοριστίσε Μπλέττερraquo διακωμωδούσαν τον Αυτοκράτορα της Γερμανίας τον Βίσμαρκ τον Βάγκνερ και άλλους Το 1841 εκδίδεται το περιοδικό laquoΠάντςraquo (Punch) που συγκεντρώνει την άριστη αγγλική γελοιογραφική παραγωγή από τους Κάρολο Κην Ρίτσαρντ Ντόϋλ Έντουαρτ Λίνλεϋ Σάμπουρν κά

Οι πολιτικές αναταραχές του 19ου αιώνα δίνουν άφθονη τροφή στους γελοιογράφους που αποτυπώνουν τις αντιθέσεις της αστικής τάξης ενώ τον 20ο αιώνα οι παγκόσμιοι πόλεμοι κυριαρχούν στα θέματα των γελοιογράφων σε όλο τον κόσμο

5

Η ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Γελοιογραφία και ειδικότερα το σκίτσο κάνει την εμφάνισή του στην Ελλάδα μετά την ελληνική επανάσταση του 1821 και πιο συγκεκριμένα με την εισαγωγή της τυπογραφίας Πρωτεργάτες της γελοιογραφίας στη χώρα μας είναι

1 Αθανάσιος Ιατρίδης ο οποίος κινήθηκε στα όρια του ναιφ

2 Νίκος Μπιλέρ με τα σατυρικά του έντυπα

3 Στέφανος Ξενός ο οποίος επηρεάστηκε από τα πολιτικά ρεύματα της εποχής

4 Παναγιώτης Πηγαδιώτης ο πρώτος που ασχολήθηκε με την

έγχρωμη γελοιογραφία και τις αφίσες

5 Θέμος Άννινος ο οποίος ασχολήθηκε και αυτός με τη σατυρική γελοιογραφία

O Θέμος Άννινος (1845-1916) καταγόταν από την ονομαστή οικογένεια των Άννινων της Κεφαλονιάς και θεωρείται αναμορφωτής και κυριότερος δημιουργός της νεοελληνικής γελοιογραφίας του 19ου

αι Σπούδασε στο Παρίσι το 1872 εξέδωσε το Γελοιογραφικόν

ημερολόγιον με γελοιογραφίες σύγχρονων τύπων της Αθήνας και το 1875 σε συνεργασία με τον Εμμανουήλ Ροΐδη εξέδωσε το σατιρικό περιοδικό Ασμοδαίος (1875-86) πλαισιώνοντας τη γελοιογραφία με την πολιτικοκοινωνική σάτιρα Αργότερα μαζί με τον αδελφό του Μπάμπη εξέδωσε το εβδομαδιαίο σατιρικό περιοδικό Άστυ και το 1889 με τον Δημήτριο Κακλαμάνο την ημερήσια εφημερίδα Άστυ (1889-1903) Το 1903 αποσύρθηκε από τη δημοσιογραφία

6

Τέλος 19ου αρχές 20ου αιώνα

Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου το ενδιαφέρον του κοινού για τις γελοιογραφίες αυξάνει και οι εκδότες βελτιώνουν την τεχνική ποιότητα των εντύπων και την εκτύπωσή τους Ο Ηλίας Κουμετάκης πρωταγωνιστεί στις γελοιογραφίες εκείνον το καιρό σχεδιάζοντας με μοντέρνο ύφος και άποψη

Ηλίας Κουμετάκης (1889-1976)

Ο Ηλίας Κουμετάκης γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1889 και μεγάλωσε στην Κέρκυρα Αυτοδίδακτος δημοσίευσε τις πρώτες γελοιογραφίες του το 1909 στις εφημερίδες Χρόνος και Αθήνα και στο Ημερολόγιο του Σκόκου Οι συνεργασίες αυτές που διεκόπησαν από αλλεπάλληλες επιστρατεύσεις σταθεροποιήθηκαν από το 1914 που εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα Το 1915 διορίστηκε στην Εθνική Τράπεζα Συνεργάστηκε με τον Ρωμιό του Σουρή το Κερκυραϊκό Ημερολόγιο τα Παναθήναια και τον Σατανά ενώ το 1926 άρχισε τακτική συνεργασία με την εφημερίδα Πρωία Ταυτόχρονα ασχολήθηκε με τη διαφήμιση πειραματίστηκε με τα κόμικς και συμμετείχε επανειλημμένως σε Εκθέσεις Σκιτσογράφων με τις υδατογραφίες του Αν και βενιζελικός εργάστηκε σχεδόν πάντα

7

σε αντιφρονούντα φύλλα στο πλαίσιο ωστόσο του καλού γούστου Με τη δικτατορία του Μεταξά εγκατέλειψε την πολιτική γελοιογραφία Στην υπόλοιπη ζωή του κρατήθηκε μακριά από πολιτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις Πέθανε το 1979

Tο πρωτότυπο σκίτσο με τον Ακάκιο είναι σχεδόν 100 ετών και ανήκει στον σκιτσογράφο Ηλία Κουμετάκη Αρχικά ο μοναχός με το γαϊδουράκι ονομαζόταν Ονούφριος και είχε σχεδιαστεί για να διαφημίσει τα τσιγάρα Γιαννουκάκη Τη δεκαετία του 30 η Μίσκο αντέγραψε την ιδέα του Ηλία Κουμετάκη αλλάζοντας το όνομα του πρωταγωνιστή

Μεσοπόλεμος

Με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 έρχεται στην Ελλάδα μια νέα φουρνιά σκιτσογράφων που έμελλε να αλλάξει το χώρο του σκίτσου και να δεσπόσει για δεκαετίες Εκείνη την εποχή έχουμε και την εμφάνιση των πρώτων γυναικών σκιτσογράφων Εκτός από την ανάπτυξη της εικαστικής γελοιογραφίας παρατηρούμε μια άνθηση της γελοιογραφίας και στο χώρο της πολιτικής Η πολυτάραχη πολιτική περίοδος με τον Εθνικό Διχασμό παρέχει πρόσφορο έδαφος για πολιτική σάτιρα

Η δικτατορία του Μεταξά θα φιμώσει την πολιτική γελοιογραφία

8

Πόλεμος-Κατοχή (1940-1944)

Με την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα η πολιτική γελοιογραφία ξαναβρίσκει τη χαμένη ελευθερία της και ξεσπάει απέναντι στον φασίστα κοινό εχθρό Όλοι οι σκιτσογράφοι επιστρατεύουν τα πενάκια τους και σκιτσάρουν στις εφημερίδες σκηνές από το μέτωπο για να αποτυπώσουν τη φρίκη της Ναζιστικής Κατοχής

Οι πολιτικές γελοιογραφίες εκείνη την εποχή στοχεύουν στο να σατιρίσουν το μουσολινικό και γερμανικό καθεστώς

Σημαντικότερος εκπρόσωπος Φωκίων Δημητριάδης

Ο Φωκίων Δημητριάδης συμπύκνωσε για πάνω από πενήντα χρόνια την πολιτική φιλοσοφία του καθημερινού ανθρώπου Οι εύστοχες εικονοποιήσεις προσώπων και καταστάσεων άφησαν εποχή και αποτύπωσαν με μεγάλη επιτυχία εκείνη την εποχή

9

1944-1975

Στην περίοδος που ακολούθησε μετά τον Δεκέμβρη του lsquo44 μέχρι και το 1975 η γελοιογραφία άνθησε λόγω των πολιτικοκοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνη την περίοδο Στόχος των γελοιογράφων ήταν το χαμόγελο η ξεκούραση και η λησμονιά που πρόσφεραν στον κοσμάκη εκείνα τα χρόνια Σημαντικότερος εκπρόσωπος τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν για ακόμα μια φορά ο Φωκίων Δημητριάδης ο οποίος μαζί με την ομάδα του προσέφεραν στην ελληνική κοινωνία χαρά και ανακούφιση Παρά τις δύσκολες συνθήκες η γελοιογραφία επιζεί μέσα από μικρές εφημερίδες και περιοδικά με αριστερές τάσεις όπου η σάτιρα για την πολιτική εξουσία της δεξιάς κυριαρχούσε Σε μια Ελλάδα με χαμένη αθωότητα σε κατάσταση ltltανάπτυξηςgtgt αλλά και με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης αναπτύσσεται η νέα γενιά σκιτσογράφων που ειδικά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας καταφέρνουν παρά τη σκληρή λογοκρισία να αντισταθούν και να αποτυπώσουν την πολιτική κατάσταση της χώρας τα χρόνια της χούντας

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

5

Η ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Γελοιογραφία και ειδικότερα το σκίτσο κάνει την εμφάνισή του στην Ελλάδα μετά την ελληνική επανάσταση του 1821 και πιο συγκεκριμένα με την εισαγωγή της τυπογραφίας Πρωτεργάτες της γελοιογραφίας στη χώρα μας είναι

1 Αθανάσιος Ιατρίδης ο οποίος κινήθηκε στα όρια του ναιφ

2 Νίκος Μπιλέρ με τα σατυρικά του έντυπα

3 Στέφανος Ξενός ο οποίος επηρεάστηκε από τα πολιτικά ρεύματα της εποχής

4 Παναγιώτης Πηγαδιώτης ο πρώτος που ασχολήθηκε με την

έγχρωμη γελοιογραφία και τις αφίσες

5 Θέμος Άννινος ο οποίος ασχολήθηκε και αυτός με τη σατυρική γελοιογραφία

O Θέμος Άννινος (1845-1916) καταγόταν από την ονομαστή οικογένεια των Άννινων της Κεφαλονιάς και θεωρείται αναμορφωτής και κυριότερος δημιουργός της νεοελληνικής γελοιογραφίας του 19ου

αι Σπούδασε στο Παρίσι το 1872 εξέδωσε το Γελοιογραφικόν

ημερολόγιον με γελοιογραφίες σύγχρονων τύπων της Αθήνας και το 1875 σε συνεργασία με τον Εμμανουήλ Ροΐδη εξέδωσε το σατιρικό περιοδικό Ασμοδαίος (1875-86) πλαισιώνοντας τη γελοιογραφία με την πολιτικοκοινωνική σάτιρα Αργότερα μαζί με τον αδελφό του Μπάμπη εξέδωσε το εβδομαδιαίο σατιρικό περιοδικό Άστυ και το 1889 με τον Δημήτριο Κακλαμάνο την ημερήσια εφημερίδα Άστυ (1889-1903) Το 1903 αποσύρθηκε από τη δημοσιογραφία

6

Τέλος 19ου αρχές 20ου αιώνα

Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου το ενδιαφέρον του κοινού για τις γελοιογραφίες αυξάνει και οι εκδότες βελτιώνουν την τεχνική ποιότητα των εντύπων και την εκτύπωσή τους Ο Ηλίας Κουμετάκης πρωταγωνιστεί στις γελοιογραφίες εκείνον το καιρό σχεδιάζοντας με μοντέρνο ύφος και άποψη

Ηλίας Κουμετάκης (1889-1976)

Ο Ηλίας Κουμετάκης γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1889 και μεγάλωσε στην Κέρκυρα Αυτοδίδακτος δημοσίευσε τις πρώτες γελοιογραφίες του το 1909 στις εφημερίδες Χρόνος και Αθήνα και στο Ημερολόγιο του Σκόκου Οι συνεργασίες αυτές που διεκόπησαν από αλλεπάλληλες επιστρατεύσεις σταθεροποιήθηκαν από το 1914 που εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα Το 1915 διορίστηκε στην Εθνική Τράπεζα Συνεργάστηκε με τον Ρωμιό του Σουρή το Κερκυραϊκό Ημερολόγιο τα Παναθήναια και τον Σατανά ενώ το 1926 άρχισε τακτική συνεργασία με την εφημερίδα Πρωία Ταυτόχρονα ασχολήθηκε με τη διαφήμιση πειραματίστηκε με τα κόμικς και συμμετείχε επανειλημμένως σε Εκθέσεις Σκιτσογράφων με τις υδατογραφίες του Αν και βενιζελικός εργάστηκε σχεδόν πάντα

7

σε αντιφρονούντα φύλλα στο πλαίσιο ωστόσο του καλού γούστου Με τη δικτατορία του Μεταξά εγκατέλειψε την πολιτική γελοιογραφία Στην υπόλοιπη ζωή του κρατήθηκε μακριά από πολιτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις Πέθανε το 1979

Tο πρωτότυπο σκίτσο με τον Ακάκιο είναι σχεδόν 100 ετών και ανήκει στον σκιτσογράφο Ηλία Κουμετάκη Αρχικά ο μοναχός με το γαϊδουράκι ονομαζόταν Ονούφριος και είχε σχεδιαστεί για να διαφημίσει τα τσιγάρα Γιαννουκάκη Τη δεκαετία του 30 η Μίσκο αντέγραψε την ιδέα του Ηλία Κουμετάκη αλλάζοντας το όνομα του πρωταγωνιστή

Μεσοπόλεμος

Με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 έρχεται στην Ελλάδα μια νέα φουρνιά σκιτσογράφων που έμελλε να αλλάξει το χώρο του σκίτσου και να δεσπόσει για δεκαετίες Εκείνη την εποχή έχουμε και την εμφάνιση των πρώτων γυναικών σκιτσογράφων Εκτός από την ανάπτυξη της εικαστικής γελοιογραφίας παρατηρούμε μια άνθηση της γελοιογραφίας και στο χώρο της πολιτικής Η πολυτάραχη πολιτική περίοδος με τον Εθνικό Διχασμό παρέχει πρόσφορο έδαφος για πολιτική σάτιρα

Η δικτατορία του Μεταξά θα φιμώσει την πολιτική γελοιογραφία

8

Πόλεμος-Κατοχή (1940-1944)

Με την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα η πολιτική γελοιογραφία ξαναβρίσκει τη χαμένη ελευθερία της και ξεσπάει απέναντι στον φασίστα κοινό εχθρό Όλοι οι σκιτσογράφοι επιστρατεύουν τα πενάκια τους και σκιτσάρουν στις εφημερίδες σκηνές από το μέτωπο για να αποτυπώσουν τη φρίκη της Ναζιστικής Κατοχής

Οι πολιτικές γελοιογραφίες εκείνη την εποχή στοχεύουν στο να σατιρίσουν το μουσολινικό και γερμανικό καθεστώς

Σημαντικότερος εκπρόσωπος Φωκίων Δημητριάδης

Ο Φωκίων Δημητριάδης συμπύκνωσε για πάνω από πενήντα χρόνια την πολιτική φιλοσοφία του καθημερινού ανθρώπου Οι εύστοχες εικονοποιήσεις προσώπων και καταστάσεων άφησαν εποχή και αποτύπωσαν με μεγάλη επιτυχία εκείνη την εποχή

9

1944-1975

Στην περίοδος που ακολούθησε μετά τον Δεκέμβρη του lsquo44 μέχρι και το 1975 η γελοιογραφία άνθησε λόγω των πολιτικοκοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνη την περίοδο Στόχος των γελοιογράφων ήταν το χαμόγελο η ξεκούραση και η λησμονιά που πρόσφεραν στον κοσμάκη εκείνα τα χρόνια Σημαντικότερος εκπρόσωπος τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν για ακόμα μια φορά ο Φωκίων Δημητριάδης ο οποίος μαζί με την ομάδα του προσέφεραν στην ελληνική κοινωνία χαρά και ανακούφιση Παρά τις δύσκολες συνθήκες η γελοιογραφία επιζεί μέσα από μικρές εφημερίδες και περιοδικά με αριστερές τάσεις όπου η σάτιρα για την πολιτική εξουσία της δεξιάς κυριαρχούσε Σε μια Ελλάδα με χαμένη αθωότητα σε κατάσταση ltltανάπτυξηςgtgt αλλά και με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης αναπτύσσεται η νέα γενιά σκιτσογράφων που ειδικά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας καταφέρνουν παρά τη σκληρή λογοκρισία να αντισταθούν και να αποτυπώσουν την πολιτική κατάσταση της χώρας τα χρόνια της χούντας

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

6

Τέλος 19ου αρχές 20ου αιώνα

Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου το ενδιαφέρον του κοινού για τις γελοιογραφίες αυξάνει και οι εκδότες βελτιώνουν την τεχνική ποιότητα των εντύπων και την εκτύπωσή τους Ο Ηλίας Κουμετάκης πρωταγωνιστεί στις γελοιογραφίες εκείνον το καιρό σχεδιάζοντας με μοντέρνο ύφος και άποψη

Ηλίας Κουμετάκης (1889-1976)

Ο Ηλίας Κουμετάκης γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1889 και μεγάλωσε στην Κέρκυρα Αυτοδίδακτος δημοσίευσε τις πρώτες γελοιογραφίες του το 1909 στις εφημερίδες Χρόνος και Αθήνα και στο Ημερολόγιο του Σκόκου Οι συνεργασίες αυτές που διεκόπησαν από αλλεπάλληλες επιστρατεύσεις σταθεροποιήθηκαν από το 1914 που εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα Το 1915 διορίστηκε στην Εθνική Τράπεζα Συνεργάστηκε με τον Ρωμιό του Σουρή το Κερκυραϊκό Ημερολόγιο τα Παναθήναια και τον Σατανά ενώ το 1926 άρχισε τακτική συνεργασία με την εφημερίδα Πρωία Ταυτόχρονα ασχολήθηκε με τη διαφήμιση πειραματίστηκε με τα κόμικς και συμμετείχε επανειλημμένως σε Εκθέσεις Σκιτσογράφων με τις υδατογραφίες του Αν και βενιζελικός εργάστηκε σχεδόν πάντα

7

σε αντιφρονούντα φύλλα στο πλαίσιο ωστόσο του καλού γούστου Με τη δικτατορία του Μεταξά εγκατέλειψε την πολιτική γελοιογραφία Στην υπόλοιπη ζωή του κρατήθηκε μακριά από πολιτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις Πέθανε το 1979

Tο πρωτότυπο σκίτσο με τον Ακάκιο είναι σχεδόν 100 ετών και ανήκει στον σκιτσογράφο Ηλία Κουμετάκη Αρχικά ο μοναχός με το γαϊδουράκι ονομαζόταν Ονούφριος και είχε σχεδιαστεί για να διαφημίσει τα τσιγάρα Γιαννουκάκη Τη δεκαετία του 30 η Μίσκο αντέγραψε την ιδέα του Ηλία Κουμετάκη αλλάζοντας το όνομα του πρωταγωνιστή

Μεσοπόλεμος

Με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 έρχεται στην Ελλάδα μια νέα φουρνιά σκιτσογράφων που έμελλε να αλλάξει το χώρο του σκίτσου και να δεσπόσει για δεκαετίες Εκείνη την εποχή έχουμε και την εμφάνιση των πρώτων γυναικών σκιτσογράφων Εκτός από την ανάπτυξη της εικαστικής γελοιογραφίας παρατηρούμε μια άνθηση της γελοιογραφίας και στο χώρο της πολιτικής Η πολυτάραχη πολιτική περίοδος με τον Εθνικό Διχασμό παρέχει πρόσφορο έδαφος για πολιτική σάτιρα

Η δικτατορία του Μεταξά θα φιμώσει την πολιτική γελοιογραφία

8

Πόλεμος-Κατοχή (1940-1944)

Με την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα η πολιτική γελοιογραφία ξαναβρίσκει τη χαμένη ελευθερία της και ξεσπάει απέναντι στον φασίστα κοινό εχθρό Όλοι οι σκιτσογράφοι επιστρατεύουν τα πενάκια τους και σκιτσάρουν στις εφημερίδες σκηνές από το μέτωπο για να αποτυπώσουν τη φρίκη της Ναζιστικής Κατοχής

Οι πολιτικές γελοιογραφίες εκείνη την εποχή στοχεύουν στο να σατιρίσουν το μουσολινικό και γερμανικό καθεστώς

Σημαντικότερος εκπρόσωπος Φωκίων Δημητριάδης

Ο Φωκίων Δημητριάδης συμπύκνωσε για πάνω από πενήντα χρόνια την πολιτική φιλοσοφία του καθημερινού ανθρώπου Οι εύστοχες εικονοποιήσεις προσώπων και καταστάσεων άφησαν εποχή και αποτύπωσαν με μεγάλη επιτυχία εκείνη την εποχή

9

1944-1975

Στην περίοδος που ακολούθησε μετά τον Δεκέμβρη του lsquo44 μέχρι και το 1975 η γελοιογραφία άνθησε λόγω των πολιτικοκοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνη την περίοδο Στόχος των γελοιογράφων ήταν το χαμόγελο η ξεκούραση και η λησμονιά που πρόσφεραν στον κοσμάκη εκείνα τα χρόνια Σημαντικότερος εκπρόσωπος τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν για ακόμα μια φορά ο Φωκίων Δημητριάδης ο οποίος μαζί με την ομάδα του προσέφεραν στην ελληνική κοινωνία χαρά και ανακούφιση Παρά τις δύσκολες συνθήκες η γελοιογραφία επιζεί μέσα από μικρές εφημερίδες και περιοδικά με αριστερές τάσεις όπου η σάτιρα για την πολιτική εξουσία της δεξιάς κυριαρχούσε Σε μια Ελλάδα με χαμένη αθωότητα σε κατάσταση ltltανάπτυξηςgtgt αλλά και με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης αναπτύσσεται η νέα γενιά σκιτσογράφων που ειδικά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας καταφέρνουν παρά τη σκληρή λογοκρισία να αντισταθούν και να αποτυπώσουν την πολιτική κατάσταση της χώρας τα χρόνια της χούντας

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

7

σε αντιφρονούντα φύλλα στο πλαίσιο ωστόσο του καλού γούστου Με τη δικτατορία του Μεταξά εγκατέλειψε την πολιτική γελοιογραφία Στην υπόλοιπη ζωή του κρατήθηκε μακριά από πολιτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις Πέθανε το 1979

Tο πρωτότυπο σκίτσο με τον Ακάκιο είναι σχεδόν 100 ετών και ανήκει στον σκιτσογράφο Ηλία Κουμετάκη Αρχικά ο μοναχός με το γαϊδουράκι ονομαζόταν Ονούφριος και είχε σχεδιαστεί για να διαφημίσει τα τσιγάρα Γιαννουκάκη Τη δεκαετία του 30 η Μίσκο αντέγραψε την ιδέα του Ηλία Κουμετάκη αλλάζοντας το όνομα του πρωταγωνιστή

Μεσοπόλεμος

Με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 έρχεται στην Ελλάδα μια νέα φουρνιά σκιτσογράφων που έμελλε να αλλάξει το χώρο του σκίτσου και να δεσπόσει για δεκαετίες Εκείνη την εποχή έχουμε και την εμφάνιση των πρώτων γυναικών σκιτσογράφων Εκτός από την ανάπτυξη της εικαστικής γελοιογραφίας παρατηρούμε μια άνθηση της γελοιογραφίας και στο χώρο της πολιτικής Η πολυτάραχη πολιτική περίοδος με τον Εθνικό Διχασμό παρέχει πρόσφορο έδαφος για πολιτική σάτιρα

Η δικτατορία του Μεταξά θα φιμώσει την πολιτική γελοιογραφία

8

Πόλεμος-Κατοχή (1940-1944)

Με την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα η πολιτική γελοιογραφία ξαναβρίσκει τη χαμένη ελευθερία της και ξεσπάει απέναντι στον φασίστα κοινό εχθρό Όλοι οι σκιτσογράφοι επιστρατεύουν τα πενάκια τους και σκιτσάρουν στις εφημερίδες σκηνές από το μέτωπο για να αποτυπώσουν τη φρίκη της Ναζιστικής Κατοχής

Οι πολιτικές γελοιογραφίες εκείνη την εποχή στοχεύουν στο να σατιρίσουν το μουσολινικό και γερμανικό καθεστώς

Σημαντικότερος εκπρόσωπος Φωκίων Δημητριάδης

Ο Φωκίων Δημητριάδης συμπύκνωσε για πάνω από πενήντα χρόνια την πολιτική φιλοσοφία του καθημερινού ανθρώπου Οι εύστοχες εικονοποιήσεις προσώπων και καταστάσεων άφησαν εποχή και αποτύπωσαν με μεγάλη επιτυχία εκείνη την εποχή

9

1944-1975

Στην περίοδος που ακολούθησε μετά τον Δεκέμβρη του lsquo44 μέχρι και το 1975 η γελοιογραφία άνθησε λόγω των πολιτικοκοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνη την περίοδο Στόχος των γελοιογράφων ήταν το χαμόγελο η ξεκούραση και η λησμονιά που πρόσφεραν στον κοσμάκη εκείνα τα χρόνια Σημαντικότερος εκπρόσωπος τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν για ακόμα μια φορά ο Φωκίων Δημητριάδης ο οποίος μαζί με την ομάδα του προσέφεραν στην ελληνική κοινωνία χαρά και ανακούφιση Παρά τις δύσκολες συνθήκες η γελοιογραφία επιζεί μέσα από μικρές εφημερίδες και περιοδικά με αριστερές τάσεις όπου η σάτιρα για την πολιτική εξουσία της δεξιάς κυριαρχούσε Σε μια Ελλάδα με χαμένη αθωότητα σε κατάσταση ltltανάπτυξηςgtgt αλλά και με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης αναπτύσσεται η νέα γενιά σκιτσογράφων που ειδικά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας καταφέρνουν παρά τη σκληρή λογοκρισία να αντισταθούν και να αποτυπώσουν την πολιτική κατάσταση της χώρας τα χρόνια της χούντας

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

8

Πόλεμος-Κατοχή (1940-1944)

Με την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα η πολιτική γελοιογραφία ξαναβρίσκει τη χαμένη ελευθερία της και ξεσπάει απέναντι στον φασίστα κοινό εχθρό Όλοι οι σκιτσογράφοι επιστρατεύουν τα πενάκια τους και σκιτσάρουν στις εφημερίδες σκηνές από το μέτωπο για να αποτυπώσουν τη φρίκη της Ναζιστικής Κατοχής

Οι πολιτικές γελοιογραφίες εκείνη την εποχή στοχεύουν στο να σατιρίσουν το μουσολινικό και γερμανικό καθεστώς

Σημαντικότερος εκπρόσωπος Φωκίων Δημητριάδης

Ο Φωκίων Δημητριάδης συμπύκνωσε για πάνω από πενήντα χρόνια την πολιτική φιλοσοφία του καθημερινού ανθρώπου Οι εύστοχες εικονοποιήσεις προσώπων και καταστάσεων άφησαν εποχή και αποτύπωσαν με μεγάλη επιτυχία εκείνη την εποχή

9

1944-1975

Στην περίοδος που ακολούθησε μετά τον Δεκέμβρη του lsquo44 μέχρι και το 1975 η γελοιογραφία άνθησε λόγω των πολιτικοκοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνη την περίοδο Στόχος των γελοιογράφων ήταν το χαμόγελο η ξεκούραση και η λησμονιά που πρόσφεραν στον κοσμάκη εκείνα τα χρόνια Σημαντικότερος εκπρόσωπος τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν για ακόμα μια φορά ο Φωκίων Δημητριάδης ο οποίος μαζί με την ομάδα του προσέφεραν στην ελληνική κοινωνία χαρά και ανακούφιση Παρά τις δύσκολες συνθήκες η γελοιογραφία επιζεί μέσα από μικρές εφημερίδες και περιοδικά με αριστερές τάσεις όπου η σάτιρα για την πολιτική εξουσία της δεξιάς κυριαρχούσε Σε μια Ελλάδα με χαμένη αθωότητα σε κατάσταση ltltανάπτυξηςgtgt αλλά και με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης αναπτύσσεται η νέα γενιά σκιτσογράφων που ειδικά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας καταφέρνουν παρά τη σκληρή λογοκρισία να αντισταθούν και να αποτυπώσουν την πολιτική κατάσταση της χώρας τα χρόνια της χούντας

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

9

1944-1975

Στην περίοδος που ακολούθησε μετά τον Δεκέμβρη του lsquo44 μέχρι και το 1975 η γελοιογραφία άνθησε λόγω των πολιτικοκοινωνικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνη την περίοδο Στόχος των γελοιογράφων ήταν το χαμόγελο η ξεκούραση και η λησμονιά που πρόσφεραν στον κοσμάκη εκείνα τα χρόνια Σημαντικότερος εκπρόσωπος τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν για ακόμα μια φορά ο Φωκίων Δημητριάδης ο οποίος μαζί με την ομάδα του προσέφεραν στην ελληνική κοινωνία χαρά και ανακούφιση Παρά τις δύσκολες συνθήκες η γελοιογραφία επιζεί μέσα από μικρές εφημερίδες και περιοδικά με αριστερές τάσεις όπου η σάτιρα για την πολιτική εξουσία της δεξιάς κυριαρχούσε Σε μια Ελλάδα με χαμένη αθωότητα σε κατάσταση ltltανάπτυξηςgtgt αλλά και με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης αναπτύσσεται η νέα γενιά σκιτσογράφων που ειδικά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας καταφέρνουν παρά τη σκληρή λογοκρισία να αντισταθούν και να αποτυπώσουν την πολιτική κατάσταση της χώρας τα χρόνια της χούντας

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

10

1975-2012

Από το 1975 και μετά η γελοιογραφία δεν έχει αλλάξει και πολύ Αναμφίβολα ο τρόπος κατασκευής των σκίτσων είναι διαφορετικός εξαιτίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων ωστόσο όμως η κύρια ιδέα είναι μία το γέλιο και προφανώς η σάτιρα Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν και ακολουθούν δεν αφήνουν τους γελοιογράφους σε ησυχία Η πολιτική γελοιογραφία ακολουθεί αντιπολιτευτική πολιτική Οι γελοιογράφοι σιγά-σιγά αποκτούν το δικό τους ύφος και ειδικεύονται στο είδος της γελοιογραφίας που οι ίδιοι επιθυμούν Σε μια Ελλάδα που ολοένα οδεύει στην καταστροφή και στην παρακμή η γελοιογραφία φαίνεται να βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας δίνοντας δύναμη και κουράγιο στους ΄Ελληνες πολίτες αλλά και ενθαρρύνοντάς τους στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση Αυτή είναι και η κύρια σημασία της πολιτικής γελοιογραφίας διότι η πολιτική αφορά την ίδια την ζωή τον ίδιο τον άνθρωπο

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

11

Η γελοιογραφία στη

σύγχρονη Ελλάδα της οικονομικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία η Ελλάδα διανύει μια οικονομική και πολιτική κρίση η σάτιρα μέσω του σχεδίου έχει γίνει ένα μέσο έκφρασης της λαϊκής αγανάκτησης προς τις κυβερνήσεις εσωτερικές και ευρωπαϊκές Μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης αυτής στη χώρα μας είναι οι εξής

Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά της Κρήτης Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από το χώρο που μεγάλωσε πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία

Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα εργάστηκε σαν γραφίστας στο χώρο της διαφήμισης και επί τριετία διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στην διαφημιστική εταιρεία ΜΙΝΩΣ Το 1972 συνεργάστηκε με το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ όπου επιμελήθηκε τα εξώφυλλα και σκίτσαρε για το ίδιο περιοδικό Ταυτόχρονα έδινε σκίτσα στις εφημερίδες ΝΕΑ και ΒΗΜΑ Μετά την μεταπολίτευση εργάστηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ακολούθως στην ΠΡΩΙΝΗ και ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ και στα ΝΕΑ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα Έχει εικονογραφήσει βιβλία του ΟΕΔΒ παιδικά βιβλία διηγήματα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές

Το 1975 κατέγραψε με σκίτσα τις δίκες της Χούντας για το περιοδικό ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Το 2006 πήρε το βραβείο δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας laquoΜπότσηraquo

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ασπρόμαυρο σχέδιο πολλές γραμοσκιάσεις έντονος τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

12

Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος γεννήθηκε το 1956 στην Πάτρα Σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και κινούμενα σχέδια στον Καναδά Εργάζεται σαν σκιτσογράφος στην εφημερίδα laquoΤΑ ΝΕΑraquo Έχει εκδώσει τα βιβλία laquoΑί αγαπώσαιraquo laquoΑχ και να rsquoξερες τι μου θύμισεςraquo και laquoΕις Άγραν Ρεθύμνουraquo στις Εκδόσεις laquoΆγραraquo Πρόσφατα παρουσίασε σε έκθεση έργα ζωγραφικής με κύριο θέμα του την πατάτα

Χαρακτηριστικά των γελοιογραφιών του Μαύρα ανθρωπάκια έντονη χρήση των σκιών το σχέδιο συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με εκτενές κείμενο

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

13

Μαραγκός Πάνος Γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Πρώτη φορά δημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό laquoΠοντίκιraquo Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό laquoΈθνοςraquo από την έκδοση του (1981) έως και σήμερα στο laquoΈθνος της Κυριακήςraquo

Συνεργάστηκε με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Εικονογράφηση βιβλίων Πληροφορικής) Συμμετείχε σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Χαρακτηριστικά Καρτουνίστικος σχεδιασμόςιδιαίτερα χιουμοριστικά κείμενα στη γελοιογραφία

O Kώστας Mητρόπουλος είναι πολιτικός γελοιογράφος στα ldquoNEArdquo και στο ldquoBHMArdquo Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με ανθολογία σκίτσων του στην Eλλάδα ένα στη Γερμανία και ένα στην Iταλία Έχει εκθέσει και διακριθεί σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και έχει βραβευθεί από την Aκαδημία Aθηνών Γελοιογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικές και ξένες συλλογές Έντυπα όπως το TIME FIGARO LITERAIRE PUNCH ZEIT NEW YORK TIME κα έχουν αναδημοσιεύσει σκίτσα του

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Απλοικό σχέδιο μεγάλες μύτες εύληπτο μήνυμα

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

14

Γιάννης Κυριακόπουλος (ΚΥΡ) Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης Ξεκίνησε να δημοσιεύει σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα laquoΜεσημβρινήraquo Έχει εργαστεί στην laquoΕλευθεροτυπίαraquo και πλέον εργάζεται για την εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ το 1981

Χαρακτηριστικά του σχεδίου του Ολοσέλιδα σκίτσα ο Έλληνας συνήθως παρουσιάζεται με φέσι λιτό σχέδιο χαλαρές γραμμές

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

15

SoloupΈχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Έχει εργαστεί για τη laquoΒαβέλraquo το laquoΒήμα της Κυριακήςraquo laquoτο Ποντίκιraquo τη laquoΓαλέραraquo το laquoGoal newsraquo και πολλά άλλα έντυπα Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 8 προσωπικά άλμπουμ με comics και γελοιογραφίες όπως επίσης κι ένα βιβλιαράκι flip book

Χαρακτηριστικά Έντονα και ζωντανά χρώματα μεγάλες μύτες γραμμοσκιάσεις το στυλ του παραπέμπει περισσότερο σε κόμικς

Πάνος Ζάχαρης Γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα οπού ζει και εργάζεται μέχρι και σήμερα Σπούδασε στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από όπου πήρε και το πτυχίο του Παράλληλα πήγε στη σχολή σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη Ξεκίνησε να δημοσιεύει γελοιογραφίες στον ΟΔΗΓΗΤΗ το 2004 συνέχισε στο Αντί το 2005 και από το 2008 δουλεύει στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Χαρακτηριστικά στοιχεία Μικρό κάδρο ζωηρά χρώματα καρτουνίστικο στυλ σχεδιασμού

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

16

Αρκάς Ψηλό με μούσι και σγουρά μαλλιά τον περιγράφουν όσοι πιστεύουν ότι τον έχουν δει Ως προς το όνομα και το επάγγελμα τα πράγματα είναι εντελώς συγκεχυμένα Άλλοι λένε ότι λέγεται Τρικαλιώτης και άλλοι πιθανολογούν ότι το Αντώνης Ευδαίμων είναι το πραγματικό του όνομα γιατί με αυτό το όνομα υπέγραψε ένα κείμενο σε ένα τεύχος της Βαβέλ το 1984 καθώς επίσης και την εικονογράφηση του διηγήματος laquoΈνα παιδί και ο σκύλος τουraquo το 1985 Κάποιοι άλλοι πάλι λένε πως το πραγματικό του όνομα είναι ΆΡης ΚΑΣτρινός Μερίδα θαυμαστών του υποστηρίζει ότι είναι μηχανικός και άλλοι ότι είναι ψυχίατρος και μάλιστα καθηγητής ΑΕΙ Ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του παίζει με όλα αυτά χωρίς ωστόσο να λύνει το μυστήριο

Χαρακτηριστικά στοιχεία Χρώματα προτίμηση στο σχεδιασμό ζώων με ανθρώπινα γνωρίσματα βαθιά ενδοσκοπική ματιά στα κουσούρια του Νεοέλληνα περισσότερο σχεδιαστής κόμικς παρά γελοιογράφος

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

17

Ας θυμηθούμε τον Μποστ

διαχρονικό εκφραστή της οικονομικής κρίσης

Ο Χρύσανθος Βοστατζόγλου ή Μέντης Μποστατζόγλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1918Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1937 έγινε δεκτός στη Σχόλη Καλών Τεχνών από την οποία αποχώρησε έπειτα από ένα εξάμηνο Το 1942 μπαίνει στο ΕΑΜ και το 1945 εκδίδει με δικά του έξοδα το πρώτο του βιβλίο laquoΟ Άγιος Φανούριος Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νιraquo Το 1953 έχει ήδη εικονογραφήσει και το πρώτο του κόμικ laquoΚωνσταντίνος Παλαιολόγοςraquo Το 1958 στη στήλη του το laquoΜποστάνι του Μποστraquo εμφανίζονται και οι τρεις θρυλικοί σούπερ αντιήρωές του η Μαμά Ελλάς ο Πειναλέων και η Ανεργίτσα Ακολουθούν συνεργασίες με τα περιοδικά laquoΟμάδαraquo laquoΘεατήςraquo laquoΕλευθερίαraquo και μετά από αρκετές ανατροπές δημοσιογραφικούς διωγμούς και μηνύσεις καταλήγει στην laquoΑυγήraquo

Το 1966 κουρασμένος από το καθημερινό γράψιμο ανοίγει το μαγαζί του laquoΛαϊκαί Εικόναιraquo και αρχίζει να διακοσμεί ποτήρια πιάτα και διάφορα αντικείμενα να πουλάει αντίκες και να ζωγραφίζει Παράλληλα ξεκλέβει χρόνο για να σκαρώνει τα δεκαπεντασύλλαβα θεατρικά του

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

18

Ο Μποστ εικονογράφησε εκατοντάδες βιβλία και συνεργάστηκε με όλες τις εφημερίδες και τα περιοδικά Εξέδωσε 6 βιβλία και έκανε 23 ατομικές εκθέσεις Έγραψε 14 θεατρικά έργα και τραγούδια του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς Έλληνες μουσικούς

Χαρακτηριστικά των έργων του Ανορθογραφία πλαίσιο τύπου κορνίζας για σχολιασμό γεγονότων παρουσιάζει την Ελλάδα ως γριά με τα παιδιά της Ανεργίτσα και Πειναλέοντα

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΟΙ

Ονόματα με παγκόσμια αναγνώριση κάποιοι από τους οποίους σατιρίζουν τώρα την ελληνική κρίση είναι

Petar Pirmestrovic

Γεννήθηκε στην Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1951 Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Ζάγκρεμπ και από το 1970 εργάζεται ως επαγγελματίας σκιτσογράφος Εκτός από τη δουλειά του σε πενήντα εφημερίδες και περιοδικά έχει οργανώσει τριάντα πέντε ατομικές εκθέσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία και την Αυστρία Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις σκίτσων και διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία Ιδρυτικό μέλος του κροατικού συνδέσμου γελοιογράφων εργάζεται για την αυστριακή Kleine Zeitung από το

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

19

1992 Η δουλειά του έχει εκδοθεί σε περιοδικά και εφημερίδες όπως η Courrier International (Γαλλία) New York Times (ΗΠΑ) International Herald Tribune (Γαλλία) Έχει εκδώσει 3 βιβλία με αποκλειστικά έργα του

Oliver Schopf

Γεννήθηκε στην πόλη Kitzbuehel της Αυστρίας το 1960 Ήταν νέος όταν ξεκίνησε να δουλεύει στην τοπική εφημερίδα PrŠsent ως γελοιογράφος για οκτώ χρόνια πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα ως ανεξάρτητος γελοιογράφος συνεργαζόμενος με πολλές αυστριακές και διεθνείς εφημερίδες περιοδικά και σατιρικά έντυπα Από το 1988 συνεργάζεται με την αυστριακή εφημερίδα Der Standard Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί στο Συνδικάτο Συγγραφέων και Γελοιογράφων της Νέας Υόρκης και του Λος Άντζελες Το 2003 εκδόθηκε το βιβλίο του Κανένα Σχόλιο με πολιτικές γελοιογραφίες Έχει λάβει μέρος σε πάμπολλες εκθέσεις ανά τον κόσμο και έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

20

Marec (Marc de Cloedt)

Γεννήθηκε στην Μπρυζ του Βελγίου το 1956 Οι πρώτες του δημοσιεύσεις παρουσιάστηκαν στο εβδομαδιαίο περιοδικό Markant και στο κωμικό περιοδικό Wordt Vervolgd Από το 1993 συνεργάζεται καθημερινά με την εφημερίδα Het Volk Έχει δημιουργήσει πολιτικές γελοιογραφίες και κινούμενα σχέδια για πολλά βελγικά τηλεοπτικά προγράμματα Βιβλία του με γελοιογραφίες και ημερολόγιά του εκδίδονται από τις εκδόσεις Van Halewyck από το 2000

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

21

Cecile Bertrand

Γεννήθηκε στην Λιέγη του Βελγίου το 1953 και σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Saint Luc της Λιέγης Εργάζεται ως γελοιογράφος από το 1990 Τις χρονιές 1992 και 1993 συμμετείχε στο διεθνές φεστιβάλ γελοιογραφίας στο Knokke-Heist και το 2003 στην έκθεση στο Knokke αντιπροσώπευσε τον Γελοιογραφικό Τύπο του Βελγίου Κυκλοφόρησε το βιβλίο Les femmes et les enfants dabord και το 2007 les poux με πρόλογο του Michel Konen Έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο της

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αναμφισβήτητα η γελοιογραφία έχει επηρεάσει όλο τον κόσμο αφού τα θέματα τα οποία σατιρίζει πολιτικά κοινωνικά και άλλα έχουν παγκόσμια εμβέλεια

Τρανό παράδειγμα έντονου επηρεασμού της κοινής γνώμης είναι η laquoυβριστικήraquo κωμική απεικόνιση του Μωάμεθ από τον Δανό σκιτσογράφο Κούρτ Βέστεργκαρ η οποία προκάλεσε σάλο πριν λίγα χρόνια στο μουσουλμανικό κόσμο ξεσηκώνοντας πλήθος αντιδράσεων

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

22

κατά του γελοιογράφου του ευρωπαϊκού τύπου ακόμη και της κυβέρνησης της Δανίας

Η ζωή του σκιτσογράφου τέθηκε σε κίνδυνο δύο φορές και τα επεισόδια

ήταν πολλά και ακραία σε όλο τον κόσμο

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η γελοιογραφία στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη Ωστόσο είναι σημαντικό να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα και βιβλία καθώς διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από τα παιδιά κάθε ηλικίας

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

23

Συγκεκριμένα μεταφέρει μηνύματα με λιτό και άμεσο τρόπο εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία Οι μαθητές ανταποκρίνονται γρήγορα και κατανοούν εύκολα τη γλώσσα της γελοιογραφίας Ακόμη η γελοιογραφία ως εικαστικό είδος είναι από μόνη της ελκυστική γίνεται αμέσως και απολύτως κατανοητή από τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν στην αρχή ως παιχνίδι και στη συνέχεια ως πεδίο προβληματισμού και αφορμή γνώσης Επομένως πρόκειται για ένα καινούργιο οικείο εύληπτο δημιουργικό και ευχάριστο στα παιδιά τρόπο διδασκαλίας διότι βασίζεται στις αρχές της διαθεματικότητας της βιωματικότητας και της συνεργατικότητας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1Μαθηματικά

Η παρακάτω εικόνα δίνει στο μαθητή να καταλάβει με ευχάριστο και συγχρόνως εύληπτο τρόπο τους άρρητους αριθμούς που συναντώνται στα μαθηματικά και όχι μόνο

2 Αρχαία Ελληνικά (Ιλιάδα)

Η γελοιογραφία αυτή αναφέρεται στη φάλαγγα και στην έννοια της αλληλεγγύης (ραψωδία Δ 422-544)

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

24

3Κυκλοφοριακή Αγωγή-Οδική ασφάλεια

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

25

4 Περιβαλλοντική Αγωγή

ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκτός από τη γελοιογραφία (που κατορθώνει μέσω του αστείου και παιγνιώδους να διεγείρει τη φαντασία) έχουμε ένα ακόμη παρεμφερές εικαστικό είδος Αυτό είναι τα κόμικς τα οποία με τη χρήση εικόνων σε καρέ και λακωνικών διαλόγων κατορθώνουν να μαγνητίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη όντας ιδιαίτερα ευχάριστη συντροφιά Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως όχι μόνο η γελοιογραφία αλλά και η χρήση των κόμικς στην ελληνική εκπαίδευση θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές στην περαιτέρω κατανόηση διαφόρων μαθημάτων

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

26

Πχ Η εικόνα αυτή με χιουμοριστικό τρόπο βοηθά τον μαθητή να κατανοήσει την απρόσωπη σύνταξη στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

(Από το βιβλίο lsquorsquoΣυντακτικό της αρχαίας ελληνικής σε ελληνικής σε κωμικογραφήματαrsquorsquoτου Δάλκου)

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

27

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στις ΗΠΑ διεξάγονταν μελέτες για την εκπαιδευτική αξία των κόμικς ήδη από τη δεκαετία του 40 Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 2000 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση Ορισμένοι καθηγητές (R Versaci2001 και J Kakalios 2001) τα χρησιμοποίησαν για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας και της Φυσικής αντίστοιχα σε αμερικάνικα Πανεπιστήμια Παράλληλα δημιουργήθηκαν προγράμματα σπουδών για κόμικς στο Savannah και Minneapolis College of Art and Design όπως και σε άλλα αμερικάνικα ιδρύματα

Είναι γεγονός πως υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας όσον αφορά τα κόμικς Εμείς επιλέξαμε μερικά από αυτά και τα αναλύσαμε προκειμένου να αποδείξουμε την ευεργετική προσφορά τους στην εκπαίδευση και όχι μόνο

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

28

bull ΑΡΚΑΣ

Ο Αρκάς είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες σκιτσογράφους με γελοιογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονο φιλοσοφικό χιούμορ Ο σκιτσογράφος αυτός προσφέρει απλόχερα το γέλιο μέσα από τα ξεκαρδιστικά καρέ των ιστοριών του Με αφετηρία την διασκέδαση του αναγνώστη τα σκίτσα του εμπεριέχουν και μια δόση εκπαιδευτικού

υλικού Το υλικό αυτό ενδέχεται να φανερώσει μια πιο ευχάριστη πλευρά της εκπαίδευσης Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές εξαιτίας του συνεχούς καταιγισμού πληροφοριών χάνουν την ουσία των πραγμάτων καθώς και το ενδιαφέρον τους για μάθηση Στα βιβλία του Αρκά γίνονται αναφορές σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου αλλά και σε θέματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο

Αναλυτικότερα

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

29

1) Στη σειρά βιβλίων Χαμηλές Πτήσεις θίγονται θέματα όπως η διαφορετικότητα οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας Ακόμα γίνεται αναφορά σε ζητήματα της φυσικής επιστήμης και σε μεγάλες προσωπικότητες του κλάδου αυτού Επιπλέον στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος για την πρωτοβάθμια και της αστρονομίας για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναφορές του Αρκά σε θέματα που σχετίζονται με το

περιβάλλον και το διάστημα

2) Στη σειρά βιβλίων Πειραματόζωα θίγονται ζητήματα που αφορούν το μάθημα της βιολογίας και πιοσυγκεκριμένα τη γενετική και τη ζωολογία Αποσπάσματα από την προαναφερθείσα σειρά βιβλίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σχολικά βιβλία βιολογίας Ένα ακόμα θέμα που γίνεται αντιληπτό είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων που μπορεί να συζητηθεί στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

30

3) Στη σειρά βιβλίων η Ζωή Μετά παρατηρούνται αναφορές σε διαχρονικούς καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα μαθήματα της ιστορίας των καλλιτεχνικών της φυσικής και της βιολογίας Ακόμα θα ήταν δυνατό να ενταχθούν αποσπάσματα από αυτή τη σειρά στο μάθημα των θρησκευτικών καθώς πραγματεύονται σε μεγάλο βαθμό τη ζωή το θάνατο και τη θρησκεία

Ανακεφαλαιώνοντας τα κόμικς του Αρκά έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αναγέννηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την γνώση Επιπλέον ευαισθητοποιούν τους εφήβους σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων αλλά και με την συνειδητοποίηση της σημασίας της ζωής και του θανάτου Παρόλα αυτά τα βιβλία τέτοιου τύπου δεν θεωρούμε ότι είναι ικανά να αντικαταστήσουν την κλασική μορφή και το περιεχόμενο ενός εκπαιδευτικού βιβλίου

bull ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ ΟΒΕΛΙΞ κόμικ μεταφρασμένο στα αρχαία Ελληνικά

Θυμίζουμε τους χαρακτήρες

Αστερίξ

Ο Αστερίξ (Asteacuterix) είναι ο κύριος ήρωας των ιστοριών συνοδευόμενος από τον Οβελίξ και τον σκύλο του τον Ιντεφίξ Έχει συνήθως μαζί του ένα φλασκί με μαγικό φίλτρο που το έχει φτιάξει ο Δρυΐδης Πανοραμίξ

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

31

και του δίνει υπεράνθρωπη δύναμη Το λογοπαίγνιο του ονόματος Αστερίξ βασίζεται στην αναστροφή των τελευταίων συμφώνων της γαλλικής λέξης laquoasteacuterisqueraquo (=αστερίσκος)

Οβελίξ

Ο Οβελίξ (Obeacutelix) είναι ο καλύτερος φίλος του Αστερίξ και ο ακούραστος συνοδός του σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του Είναι κατασκευαστής μενίρ Αδυναμία του είναι τα ψητά αγριογούρουνα και δε χορταίνει ποτέ Όταν ήταν μικρός είχε πέσει μέσα στη χύτρα με το μαγικό ζωμό με αποτέλεσμα να έχει υπερφυσική δύναμη μονίμως

Πανοραμίξ

Ο Πανοραμίξ (Panoramix) είναι ο δρυΐδης του χωριού του Αστερίξ Είναι ο μόνος που γνωρίζει τη συνταγή για το

μαγικό ζωμό που δίνει υπερφυσική δύναμη στους Γαλάτες Η συνταγή μεταδίδεται μόνο από στόμα δρυΐδη σε αφτί δρυΐδη κάτι που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να

εκμεταλλευτούν στην Οδύσσεια του Αστερίξ

ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Η δράση τοποθετείται στο 50 πΧ Όλη η Γαλατία έχει πέσει στα χέρια των Ρωμαίων Όλη Όχι Οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού της Αρμορικής χάρη στο μαγικό φίλτρο που παρασκευάζει ο δρυΐδης Πανοραμίξ και

32

που τους δίνει υπερφυσική δύναμη συνεχίζουν να αντιστέκονται στους Ρωμαίους Οι προσπάθειες του Ιουλίου Καίσαρα να υποτάξει το χωριό πάντα με αποτυχημένη κατάληξη είναι το κύριο θέμα του κόμικ Ο Αστερίξ μαζί με τον αχώριστο φίλο του τον Οβελίξ πάντα καταφέρνουν με τη βοήθεια του μαγικού φίλτρου της εξυπνάδας αλλά και της καλής τους τύχης να χαλάσουν τα σχέδια του Ρωμαίου Καίσαρα Ο ΑΣΤΕΡΙΞ ΚΑΙ Ο ΟΒΕΛΙΞ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η συγκεκριμένη σειρά βιβλίων έχει τη δυνατότητα αξιοποίησής της σε πολλά μαθήματα όπως στα αρχαία ελληνικά την ιστορία(βλ ΑΣΤΕΡΙΞ ΣΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ) και τη νεοελληνική γλώσσα Μάλιστα στο βιβλίο ΝΕ Γλώσσας της Α΄ Γυμνασίου οι δύο ήρωες χρησιμοποιούνται για να αντιληφθούν οι μαθητές την ανάπτυξη παραγράφου με σύγκριση και αντίθεση

Ένα παράδειγμα αξιοποίησης του κόμικ στο μάθημα της ΝΕ Γλώσσας είναι η παρουσία εθνικών στερεοτύπων Στις διάφορες περιπέτειές του ο Αστερίξ γυρίζει πολλές χώρες Σε κάθε χώρα συναντά τα σύγχρονα στερεότυπα για τον κάθε λαό

Οι Έλληνες τρώνε γεμιστά αμπελόφυλλα πίνουν ρετσίνα και έχουν πάντα έναν ξάδερφο για την κατάλληλη δουλειά

Οι Βρετανοί είναι φλεγματικοί ψύχραιμοι πίνουν κάθε μέρα στις 5 ζεστό

νερό με μια σταγόνα γάλα (μέχρι να τους φέρει ο Αστερίξ το τσάι) πίνουν χλιαρή μπύρα και τρώνε άνοστα βραστά φαγητά με σάλτσα μέντας

Οι Γότθοι είναι πειθαρχημένοι και μιλιταριστές αποτελούνται από πολλές φυλές που πολεμούν μεταξύ τους (αναφορά στη Γερμανία πριν τον Μπίσμαρκ) ενώ φορούν το χαρακτηριστικό κράνος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου

Οι Ελβετοί είναι ουδέτεροι τρώνε φοντύ έχουν μανία με την καθαριότητα και με τα ρολόγια (κλεψύδρες) και σέβονται πάνω απ όλα το τραπεζικό απόρρητο

33

bull LOGICOMIX

ΙΣΤΟΡΙΑ Ακολουθώντας τα ίχνη των Θεμελιωτών της Λογικής μια παρέα στη σύγχρονη Αθήνα αναθέτει στον Μπέρτραντ Ράσελ το ρόλο του οδηγού αφήνοντάς τον να μας ξεναγήσει σε μια εποχή που σημάδεψε την ιστορία της επιστήμης και όχι μόνο Με φόντο τον πόλεμο και τον παραλογισμό του η δύναμη των ιδεών και κυρίως των προσώπων πίσω απrsquo αυτές κινεί τα νήματα σε μια ιστορία όπου η laquoτρέλα για τη λογικήraquo τείνει στο άπειρο Ο Μπέρτραντ Ράσελ κεντρικός ήρωας παίρνει το λόγο και μας ξεναγεί σrsquo έναν κόσμο όπου η παράνοια καραδοκεί σε κάθε γωνία Από τα παιδικά του χρόνια και την εποχή της ενηλικίωσης μέχρι το επιστημονικό έργο και τη διασταύρωσή του με θρύλους της επιστήμης η ιστορία της Λογικής ξεδιπλώνεται σαν μια σειρά από παράδοξα Οι ιδεολογικές ζυμώσεις η πνευματική εξουθένωση ο ενθουσιασμός της επιτυχίας η ματαίωση μπροστά στο αδιέξοδο η επιθυμία για αναγνώριση και πάνω απrsquo όλα το πάθος για την απόλυτη γνώση χρωματίζουν τους χαρακτήρες του βιβλίου δίνοντας ζωή σε ήρωες όπως ο Φρέγκε ο Χίλμπερτ ο Πουανκαρέ ο Βίτγκεντσταϊν ο Γκέντελ και ο Τούρινγκ Εμπνευσμένοι συμβολισμοί φέρνουν στην επιφάνεια τα βαθύτερα συναισθήματα και τις ψυχολογικές μεταπτώσεις τους ρίχνοντας φως στον άνθρωπο πίσω από τον επιστήμονα Το Logicomix είναι ένα ταξίδι στον κόσμο των ιδεών Μια βουτιά στα ανθρώπινα πάθη Μια laquoτραγωδία των ηρώων της λογικήςraquo που προσπάθησαν να χωρέσουν ολόκληρη τη ζωή σε μια εξίσωση

34

ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ

ΑπόστολοςΔοξιάδης Ο Απόστολος γεννήθηκε στην Αυστραλία από έλληνες γονείς και μεγάλωσε στην Αθήνα Σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια στη Νέα Υόρκη και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Παρίσι Γυρίζοντας στην Ελλάδα σκηνοθέτησε για το θέατρο και τον κινηματογράφο ΧρήστοςΠαπαδημητρίου Ο Χρήστος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελλάδα Σπούδασε ηλεκτρολόγος-μηχανολόγος στο Πολυτεχνείο της Αθήνας και κατόπιν έκανε διδακτορικό στη θεωρία των υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον Έχει διδάξει στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ ΜΙΤ και Στάνφορντ ενώ τώρα κατέχει την έδρα C Lester Hogan στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ Η έρευνά του κινείται κυρίως στους τομείς της θεωρίας των αλγορίθμων της υπολογιστικής πολυπλοκότητας και της θεωρίας παιγνίων Έχει δημοσιεύσει πάνω από τριακόσια πρωτότυπα επιστημονικά άρθρα Αλέκος Παπαδάτος

Ο Αλέκος γεννήθηκε το 1959 στη Θεσσαλονίκη Με κλίση προς το σχέδιο από μικρός έμαθε να σχεδιάζει μόνος του γράφοντας και σχεδιάζοντας κόμικς και γελοιογραφίες διασκεδάζοντας συμμαθητές και δασκάλους στα σχολικά χρόνια Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Σορβώνη IV στο Παρίσι

Annie Di Donna Γεννήθηκε στην Αλγερία από Γάλλους γονείς Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών και στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών στη Grenoble Εργάστηκε ως σκηνογράφος σε βίντεοκλίπ και ως καλλιτεχνική διευθύντρια σε δύο φεστιβάλ βίντεοκλίπ στη Γαλλία Στη συνέχεια πέρασε στο κινούμενο σχέδιο και στο animation ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ LOGICOMIX ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ To βιβλίο Logicomix μπορεί να χρησιμεύσει στη διδασκαλία των μαθηματικών βοηθώντας τους μαθητές να προσεγγίσουν μαθηματικές έννοιες όπως Οι Αλγόριθμοι

35

Μία συστηματική διαδικασία καθορισμένη βήμα προς βήμα από απολύτως σαφείς κανόνες που ξεκινά από μια ορισμένη κατάσταση και καταλήγει στο επιθυμητό αποτέλεσμα Απλός μαθηματικός αλγόριθμος είναι για παράδειγμα η μέθοδος που μαθαίνουμε στο δημοτικό για την πρόσθεση δύο ακεραίων laquoΓράψτε τους αριθμούς τον ένα κάτω από τον

άλλον ευθυγραμμισμένους δεξιά Στην αρχή προσθέστε την άκρη δεξιά στήλη και αν το αποτέλεσμα είναι μονοψήφιο γράψτε το από κάτω στην ίδια στήλη Αν είναι διψήφιο γράψτε από κάτω το δεξιά ψηφίο του αποτελέσματος κρατήστε το πρώτο ψηφίο και προσθέστε το στη δεύτερη στήλη από τα δεξιάraquo κοκ Σήμερα οι αλγόριθμοι κατά κανόνα κωδικοποιούνται με σύνθετα συμβολικά συστήματα που αποκαλούνται laquoγλώσσες προγραμματισμούraquo και είναι στη βάση της λειτουργίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του Ίντερνετ Η Θεωρία συνόλων Η μελέτη συλλογών αντικειμένων που τις ορίζει κάποια κοινή ιδιότητα - σε κάποιες περιπτώσεις η ιδιότητα αυτή μπορεί να μην είναι άλλη από το ότι ανήκουν στο ίδιο σύνολο όπως πχ στο αυθαίρετα ορισμένο σύνολο (ξ χ frac12 8 134) Οι οντότητες αυτές μελετήθηκαν για πρώτη φορά από τον Τσέχο μαθηματικό Μπέρναρντ Μπολτσάνο (1781-1848) που εισήγαγε τη χρήση του όρου Menge--τη γερμανική λέξη για το σύνολο η οποία υιοθετήθηκε στη συνέχεια και από τον Κάντορ--και όρισε την έννοια του πληθαρίθμου ή laquoμεγέθουςraquo ενός συνόλου Όμως ο φόβος κάποιων παραδόξων απέτρεψαν τον Μπολτσάνο από το να ασχοληθεί περισσότερο με το θέμα Ο Κάντορ όμως προχώρησε και η γέννηση της θεωρίας των συνόλων ως σημαντικού κλάδου των

36

μαθηματικών σημαδεύεται από τις δικές του ιδιοφυείς αποδείξεις Η Θεμελίωση των μαθηματικών Από την εποχή του Πυθαγόρα οι φιλόσοφοι αναρωτήθηκαν για τη φύση των μαθηματικών οντοτήτων και τους λόγους της εγκυρότητας της μαθηματικής γνώσης Από το Διαφωτισμό μέχρι τα μισά του 19ου αιώνα περίπου κυριάρχησε η άποψη των μαθηματικών ως της ανώτατης μορφής γνώσης της μόνης που μπορεί να φτάσει σε μια αλήθεια απόλυτη και αντικειμενική εντελώς ανεξάρτητη από τη δύναμη του νου να τη συλλάβει ή πολύ περισσότερο να τη δημιουργήσει - αυτή είναι η άποψη που θέλει τα μαθηματικά laquoκορωνίδα των επιστημώνraquo τίτλο που τα μαθηματικά κληρονόμησαν από τη θεολογία

Κάτω από αυτή την οπτική οι βασικές έννοιες των μαθηματικών αντανακλούν ιδιότητες του ίδιου του σύμπαντος και τα θεωρήματά τους είναι απεικονίσεις ανώτερων αληθειών Η άποψη αυτή έλκει την καταγωγή της από τον Πλάτωνα Όμως τον 19ο αιώνα μια σειρά από νέες ανακαλύψεις με κυρίαρχη ανάμεσά τους αυτή των μη ευκλείδειων γεωμετριών οδήγησε στην ανατροπή του κλασικού ιδεαλιστικού προτύπου και έγινε αφορμή για την αμφισβήτηση της απόλυτης εγκυρότητας της μαθηματικής αλήθειας

Η Απόδειξη Θεωρημάτων

Η διαδικασία της λογικής επιβεβαίωσης μιας μαθηματικής πρότασης που ξεκινά από ένα σύνολο αποδεκτών αρχών (αξιωμάτων ή ήδη αποδεδειγμένων προτάσεων) και προχωρεί μέσω σαφώς ορισμένων και ολοκληρωμένων λογικών βημάτων που λέγονται και συμπερασματικοί κανόνες Οι αποδείξεις των γεωμετρικών προτάσεων των Στοιχείων του

37

Ευκλείδη αποτελούσαν για είκοσι τρεις περίπου αιώνες το πρότυπο μαθηματικής απόδειξης Όμως προς τα τέλη του 19ου αιώνα η παλιά αποδεικτική μέθοδος έγινε αντικείμενο διεξοδικότατης φιλοσοφικής και λογικής διερεύνησης και βρέθηκε να είναι ελλιπής Με την έννοια αυτή η θεμελίωση των μαθηματικών στη λογική ξεκινά σε μεγάλο βαθμό ως αντίδραση στις ατέλειες της αποδεικτικής μεθόδου του Ευκλείδη αλλά και των επιγόνων του δυτικών μαθηματικών που τον είχαν ως πρότυπο Γενικότερα η αναζήτηση των θεμελίων των μαθηματικών περιλάμβανε στους κεντρικούς στόχους της μία πλήρη θεωρία και πρακτική της αυστηρά λογικής απόδειξης σύμφωνα με την οποία τα μαθηματικά θα μπορούν να παράγουν όλες τις αλήθειες τους από ένα μικρό συνεπές σύνολο αξιωμάτων Το μεγάλο ερώτημα του Χίλμπερτ το λεγόμενο Πρόβλημα της Απόφασης που τέθηκε το 1928 και απαντήθηκε επτά χρόνια αργότερα από τον Τούρινγκ ουσιαστικά ισοδυναμεί με το αίτημα ενός ενιαίου πανίσχυρου μηχανισμού αποδείξεων ικανού να χαρακτηρίσει αληθή ή ψευδή την οποιαδήποτε μαθηματική πρόταση με βάση έναν αυστηρά καθορισμένο αλγόριθμο

38

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Σημειώστε με Χ τα παρακάτω Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 15-25 25-45 45 και άνω Επίπεδο Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Τριτοβάθμια 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο ΝΑΙ ΟΧΙ 2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων) ΝΑΙ ΟΧΙ 3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά α β γ 4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι bull Να σατιρίσουν την επικαιρότητα bull Να προκαλέσουν γέλιο bull Όλα τα παραπάνω bull Άλλο 5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο η χωρίς Με κείμενο Χωρίς 6) θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας ΝΑΙ ΟΧΙ Μερικές Φορές 7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση ΝΑΙ ΟΧΙ 8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε (παραπάνω από μία επιλογή) α πολιτικού περιεχομένου β κοινωνικού γ αθλητικού δ άλλο

39

Μεθοδολογία

Ερωτήθηκαν 100 άτομα Από αυτά επιλέχθηκαν 48 απαντήσεις από γυναίκες και 48 από άντρες Στην συνέχεια χωρίστηκαν σύμφωνα με τις ηλικίες15 έως 25 χρονών 25 έως 45 και 45και άνω Έτσι τα 48 δείγματα χωρίστηκαν στις τρεις ομάδες των 16 δειγμάτων

Γυναίκες Ερωτήσεις

1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

2)Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και ανω

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και άνω

0

15

9

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 και άνω

ΝΑΙ 15-25

25-45

45 και άνω

40

4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΚΥΡ

ΤΙΠΟΤΑ

25-45

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

ΠΑΥΛΟΥ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

25-45

α

β

γ

δ

45 και ανω

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

41

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

ΧΩΡΙΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

05

1

15

2

25

3

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 και ανω

0

5

10

15

20

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

34

ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ

ΑπόστολοςΔοξιάδης Ο Απόστολος γεννήθηκε στην Αυστραλία από έλληνες γονείς και μεγάλωσε στην Αθήνα Σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια στη Νέα Υόρκη και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Παρίσι Γυρίζοντας στην Ελλάδα σκηνοθέτησε για το θέατρο και τον κινηματογράφο ΧρήστοςΠαπαδημητρίου Ο Χρήστος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελλάδα Σπούδασε ηλεκτρολόγος-μηχανολόγος στο Πολυτεχνείο της Αθήνας και κατόπιν έκανε διδακτορικό στη θεωρία των υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον Έχει διδάξει στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ ΜΙΤ και Στάνφορντ ενώ τώρα κατέχει την έδρα C Lester Hogan στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ Η έρευνά του κινείται κυρίως στους τομείς της θεωρίας των αλγορίθμων της υπολογιστικής πολυπλοκότητας και της θεωρίας παιγνίων Έχει δημοσιεύσει πάνω από τριακόσια πρωτότυπα επιστημονικά άρθρα Αλέκος Παπαδάτος

Ο Αλέκος γεννήθηκε το 1959 στη Θεσσαλονίκη Με κλίση προς το σχέδιο από μικρός έμαθε να σχεδιάζει μόνος του γράφοντας και σχεδιάζοντας κόμικς και γελοιογραφίες διασκεδάζοντας συμμαθητές και δασκάλους στα σχολικά χρόνια Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Σορβώνη IV στο Παρίσι

Annie Di Donna Γεννήθηκε στην Αλγερία από Γάλλους γονείς Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών και στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών στη Grenoble Εργάστηκε ως σκηνογράφος σε βίντεοκλίπ και ως καλλιτεχνική διευθύντρια σε δύο φεστιβάλ βίντεοκλίπ στη Γαλλία Στη συνέχεια πέρασε στο κινούμενο σχέδιο και στο animation ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ LOGICOMIX ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ To βιβλίο Logicomix μπορεί να χρησιμεύσει στη διδασκαλία των μαθηματικών βοηθώντας τους μαθητές να προσεγγίσουν μαθηματικές έννοιες όπως Οι Αλγόριθμοι

35

Μία συστηματική διαδικασία καθορισμένη βήμα προς βήμα από απολύτως σαφείς κανόνες που ξεκινά από μια ορισμένη κατάσταση και καταλήγει στο επιθυμητό αποτέλεσμα Απλός μαθηματικός αλγόριθμος είναι για παράδειγμα η μέθοδος που μαθαίνουμε στο δημοτικό για την πρόσθεση δύο ακεραίων laquoΓράψτε τους αριθμούς τον ένα κάτω από τον

άλλον ευθυγραμμισμένους δεξιά Στην αρχή προσθέστε την άκρη δεξιά στήλη και αν το αποτέλεσμα είναι μονοψήφιο γράψτε το από κάτω στην ίδια στήλη Αν είναι διψήφιο γράψτε από κάτω το δεξιά ψηφίο του αποτελέσματος κρατήστε το πρώτο ψηφίο και προσθέστε το στη δεύτερη στήλη από τα δεξιάraquo κοκ Σήμερα οι αλγόριθμοι κατά κανόνα κωδικοποιούνται με σύνθετα συμβολικά συστήματα που αποκαλούνται laquoγλώσσες προγραμματισμούraquo και είναι στη βάση της λειτουργίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του Ίντερνετ Η Θεωρία συνόλων Η μελέτη συλλογών αντικειμένων που τις ορίζει κάποια κοινή ιδιότητα - σε κάποιες περιπτώσεις η ιδιότητα αυτή μπορεί να μην είναι άλλη από το ότι ανήκουν στο ίδιο σύνολο όπως πχ στο αυθαίρετα ορισμένο σύνολο (ξ χ frac12 8 134) Οι οντότητες αυτές μελετήθηκαν για πρώτη φορά από τον Τσέχο μαθηματικό Μπέρναρντ Μπολτσάνο (1781-1848) που εισήγαγε τη χρήση του όρου Menge--τη γερμανική λέξη για το σύνολο η οποία υιοθετήθηκε στη συνέχεια και από τον Κάντορ--και όρισε την έννοια του πληθαρίθμου ή laquoμεγέθουςraquo ενός συνόλου Όμως ο φόβος κάποιων παραδόξων απέτρεψαν τον Μπολτσάνο από το να ασχοληθεί περισσότερο με το θέμα Ο Κάντορ όμως προχώρησε και η γέννηση της θεωρίας των συνόλων ως σημαντικού κλάδου των

36

μαθηματικών σημαδεύεται από τις δικές του ιδιοφυείς αποδείξεις Η Θεμελίωση των μαθηματικών Από την εποχή του Πυθαγόρα οι φιλόσοφοι αναρωτήθηκαν για τη φύση των μαθηματικών οντοτήτων και τους λόγους της εγκυρότητας της μαθηματικής γνώσης Από το Διαφωτισμό μέχρι τα μισά του 19ου αιώνα περίπου κυριάρχησε η άποψη των μαθηματικών ως της ανώτατης μορφής γνώσης της μόνης που μπορεί να φτάσει σε μια αλήθεια απόλυτη και αντικειμενική εντελώς ανεξάρτητη από τη δύναμη του νου να τη συλλάβει ή πολύ περισσότερο να τη δημιουργήσει - αυτή είναι η άποψη που θέλει τα μαθηματικά laquoκορωνίδα των επιστημώνraquo τίτλο που τα μαθηματικά κληρονόμησαν από τη θεολογία

Κάτω από αυτή την οπτική οι βασικές έννοιες των μαθηματικών αντανακλούν ιδιότητες του ίδιου του σύμπαντος και τα θεωρήματά τους είναι απεικονίσεις ανώτερων αληθειών Η άποψη αυτή έλκει την καταγωγή της από τον Πλάτωνα Όμως τον 19ο αιώνα μια σειρά από νέες ανακαλύψεις με κυρίαρχη ανάμεσά τους αυτή των μη ευκλείδειων γεωμετριών οδήγησε στην ανατροπή του κλασικού ιδεαλιστικού προτύπου και έγινε αφορμή για την αμφισβήτηση της απόλυτης εγκυρότητας της μαθηματικής αλήθειας

Η Απόδειξη Θεωρημάτων

Η διαδικασία της λογικής επιβεβαίωσης μιας μαθηματικής πρότασης που ξεκινά από ένα σύνολο αποδεκτών αρχών (αξιωμάτων ή ήδη αποδεδειγμένων προτάσεων) και προχωρεί μέσω σαφώς ορισμένων και ολοκληρωμένων λογικών βημάτων που λέγονται και συμπερασματικοί κανόνες Οι αποδείξεις των γεωμετρικών προτάσεων των Στοιχείων του

37

Ευκλείδη αποτελούσαν για είκοσι τρεις περίπου αιώνες το πρότυπο μαθηματικής απόδειξης Όμως προς τα τέλη του 19ου αιώνα η παλιά αποδεικτική μέθοδος έγινε αντικείμενο διεξοδικότατης φιλοσοφικής και λογικής διερεύνησης και βρέθηκε να είναι ελλιπής Με την έννοια αυτή η θεμελίωση των μαθηματικών στη λογική ξεκινά σε μεγάλο βαθμό ως αντίδραση στις ατέλειες της αποδεικτικής μεθόδου του Ευκλείδη αλλά και των επιγόνων του δυτικών μαθηματικών που τον είχαν ως πρότυπο Γενικότερα η αναζήτηση των θεμελίων των μαθηματικών περιλάμβανε στους κεντρικούς στόχους της μία πλήρη θεωρία και πρακτική της αυστηρά λογικής απόδειξης σύμφωνα με την οποία τα μαθηματικά θα μπορούν να παράγουν όλες τις αλήθειες τους από ένα μικρό συνεπές σύνολο αξιωμάτων Το μεγάλο ερώτημα του Χίλμπερτ το λεγόμενο Πρόβλημα της Απόφασης που τέθηκε το 1928 και απαντήθηκε επτά χρόνια αργότερα από τον Τούρινγκ ουσιαστικά ισοδυναμεί με το αίτημα ενός ενιαίου πανίσχυρου μηχανισμού αποδείξεων ικανού να χαρακτηρίσει αληθή ή ψευδή την οποιαδήποτε μαθηματική πρόταση με βάση έναν αυστηρά καθορισμένο αλγόριθμο

38

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Σημειώστε με Χ τα παρακάτω Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 15-25 25-45 45 και άνω Επίπεδο Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Τριτοβάθμια 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο ΝΑΙ ΟΧΙ 2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων) ΝΑΙ ΟΧΙ 3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά α β γ 4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι bull Να σατιρίσουν την επικαιρότητα bull Να προκαλέσουν γέλιο bull Όλα τα παραπάνω bull Άλλο 5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο η χωρίς Με κείμενο Χωρίς 6) θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας ΝΑΙ ΟΧΙ Μερικές Φορές 7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση ΝΑΙ ΟΧΙ 8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε (παραπάνω από μία επιλογή) α πολιτικού περιεχομένου β κοινωνικού γ αθλητικού δ άλλο

39

Μεθοδολογία

Ερωτήθηκαν 100 άτομα Από αυτά επιλέχθηκαν 48 απαντήσεις από γυναίκες και 48 από άντρες Στην συνέχεια χωρίστηκαν σύμφωνα με τις ηλικίες15 έως 25 χρονών 25 έως 45 και 45και άνω Έτσι τα 48 δείγματα χωρίστηκαν στις τρεις ομάδες των 16 δειγμάτων

Γυναίκες Ερωτήσεις

1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

2)Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και ανω

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και άνω

0

15

9

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 και άνω

ΝΑΙ 15-25

25-45

45 και άνω

40

4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΚΥΡ

ΤΙΠΟΤΑ

25-45

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

ΠΑΥΛΟΥ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

25-45

α

β

γ

δ

45 και ανω

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

41

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

ΧΩΡΙΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

05

1

15

2

25

3

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 και ανω

0

5

10

15

20

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

35

Μία συστηματική διαδικασία καθορισμένη βήμα προς βήμα από απολύτως σαφείς κανόνες που ξεκινά από μια ορισμένη κατάσταση και καταλήγει στο επιθυμητό αποτέλεσμα Απλός μαθηματικός αλγόριθμος είναι για παράδειγμα η μέθοδος που μαθαίνουμε στο δημοτικό για την πρόσθεση δύο ακεραίων laquoΓράψτε τους αριθμούς τον ένα κάτω από τον

άλλον ευθυγραμμισμένους δεξιά Στην αρχή προσθέστε την άκρη δεξιά στήλη και αν το αποτέλεσμα είναι μονοψήφιο γράψτε το από κάτω στην ίδια στήλη Αν είναι διψήφιο γράψτε από κάτω το δεξιά ψηφίο του αποτελέσματος κρατήστε το πρώτο ψηφίο και προσθέστε το στη δεύτερη στήλη από τα δεξιάraquo κοκ Σήμερα οι αλγόριθμοι κατά κανόνα κωδικοποιούνται με σύνθετα συμβολικά συστήματα που αποκαλούνται laquoγλώσσες προγραμματισμούraquo και είναι στη βάση της λειτουργίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του Ίντερνετ Η Θεωρία συνόλων Η μελέτη συλλογών αντικειμένων που τις ορίζει κάποια κοινή ιδιότητα - σε κάποιες περιπτώσεις η ιδιότητα αυτή μπορεί να μην είναι άλλη από το ότι ανήκουν στο ίδιο σύνολο όπως πχ στο αυθαίρετα ορισμένο σύνολο (ξ χ frac12 8 134) Οι οντότητες αυτές μελετήθηκαν για πρώτη φορά από τον Τσέχο μαθηματικό Μπέρναρντ Μπολτσάνο (1781-1848) που εισήγαγε τη χρήση του όρου Menge--τη γερμανική λέξη για το σύνολο η οποία υιοθετήθηκε στη συνέχεια και από τον Κάντορ--και όρισε την έννοια του πληθαρίθμου ή laquoμεγέθουςraquo ενός συνόλου Όμως ο φόβος κάποιων παραδόξων απέτρεψαν τον Μπολτσάνο από το να ασχοληθεί περισσότερο με το θέμα Ο Κάντορ όμως προχώρησε και η γέννηση της θεωρίας των συνόλων ως σημαντικού κλάδου των

36

μαθηματικών σημαδεύεται από τις δικές του ιδιοφυείς αποδείξεις Η Θεμελίωση των μαθηματικών Από την εποχή του Πυθαγόρα οι φιλόσοφοι αναρωτήθηκαν για τη φύση των μαθηματικών οντοτήτων και τους λόγους της εγκυρότητας της μαθηματικής γνώσης Από το Διαφωτισμό μέχρι τα μισά του 19ου αιώνα περίπου κυριάρχησε η άποψη των μαθηματικών ως της ανώτατης μορφής γνώσης της μόνης που μπορεί να φτάσει σε μια αλήθεια απόλυτη και αντικειμενική εντελώς ανεξάρτητη από τη δύναμη του νου να τη συλλάβει ή πολύ περισσότερο να τη δημιουργήσει - αυτή είναι η άποψη που θέλει τα μαθηματικά laquoκορωνίδα των επιστημώνraquo τίτλο που τα μαθηματικά κληρονόμησαν από τη θεολογία

Κάτω από αυτή την οπτική οι βασικές έννοιες των μαθηματικών αντανακλούν ιδιότητες του ίδιου του σύμπαντος και τα θεωρήματά τους είναι απεικονίσεις ανώτερων αληθειών Η άποψη αυτή έλκει την καταγωγή της από τον Πλάτωνα Όμως τον 19ο αιώνα μια σειρά από νέες ανακαλύψεις με κυρίαρχη ανάμεσά τους αυτή των μη ευκλείδειων γεωμετριών οδήγησε στην ανατροπή του κλασικού ιδεαλιστικού προτύπου και έγινε αφορμή για την αμφισβήτηση της απόλυτης εγκυρότητας της μαθηματικής αλήθειας

Η Απόδειξη Θεωρημάτων

Η διαδικασία της λογικής επιβεβαίωσης μιας μαθηματικής πρότασης που ξεκινά από ένα σύνολο αποδεκτών αρχών (αξιωμάτων ή ήδη αποδεδειγμένων προτάσεων) και προχωρεί μέσω σαφώς ορισμένων και ολοκληρωμένων λογικών βημάτων που λέγονται και συμπερασματικοί κανόνες Οι αποδείξεις των γεωμετρικών προτάσεων των Στοιχείων του

37

Ευκλείδη αποτελούσαν για είκοσι τρεις περίπου αιώνες το πρότυπο μαθηματικής απόδειξης Όμως προς τα τέλη του 19ου αιώνα η παλιά αποδεικτική μέθοδος έγινε αντικείμενο διεξοδικότατης φιλοσοφικής και λογικής διερεύνησης και βρέθηκε να είναι ελλιπής Με την έννοια αυτή η θεμελίωση των μαθηματικών στη λογική ξεκινά σε μεγάλο βαθμό ως αντίδραση στις ατέλειες της αποδεικτικής μεθόδου του Ευκλείδη αλλά και των επιγόνων του δυτικών μαθηματικών που τον είχαν ως πρότυπο Γενικότερα η αναζήτηση των θεμελίων των μαθηματικών περιλάμβανε στους κεντρικούς στόχους της μία πλήρη θεωρία και πρακτική της αυστηρά λογικής απόδειξης σύμφωνα με την οποία τα μαθηματικά θα μπορούν να παράγουν όλες τις αλήθειες τους από ένα μικρό συνεπές σύνολο αξιωμάτων Το μεγάλο ερώτημα του Χίλμπερτ το λεγόμενο Πρόβλημα της Απόφασης που τέθηκε το 1928 και απαντήθηκε επτά χρόνια αργότερα από τον Τούρινγκ ουσιαστικά ισοδυναμεί με το αίτημα ενός ενιαίου πανίσχυρου μηχανισμού αποδείξεων ικανού να χαρακτηρίσει αληθή ή ψευδή την οποιαδήποτε μαθηματική πρόταση με βάση έναν αυστηρά καθορισμένο αλγόριθμο

38

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Σημειώστε με Χ τα παρακάτω Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 15-25 25-45 45 και άνω Επίπεδο Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Τριτοβάθμια 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο ΝΑΙ ΟΧΙ 2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων) ΝΑΙ ΟΧΙ 3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά α β γ 4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι bull Να σατιρίσουν την επικαιρότητα bull Να προκαλέσουν γέλιο bull Όλα τα παραπάνω bull Άλλο 5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο η χωρίς Με κείμενο Χωρίς 6) θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας ΝΑΙ ΟΧΙ Μερικές Φορές 7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση ΝΑΙ ΟΧΙ 8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε (παραπάνω από μία επιλογή) α πολιτικού περιεχομένου β κοινωνικού γ αθλητικού δ άλλο

39

Μεθοδολογία

Ερωτήθηκαν 100 άτομα Από αυτά επιλέχθηκαν 48 απαντήσεις από γυναίκες και 48 από άντρες Στην συνέχεια χωρίστηκαν σύμφωνα με τις ηλικίες15 έως 25 χρονών 25 έως 45 και 45και άνω Έτσι τα 48 δείγματα χωρίστηκαν στις τρεις ομάδες των 16 δειγμάτων

Γυναίκες Ερωτήσεις

1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

2)Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και ανω

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και άνω

0

15

9

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 και άνω

ΝΑΙ 15-25

25-45

45 και άνω

40

4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΚΥΡ

ΤΙΠΟΤΑ

25-45

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

ΠΑΥΛΟΥ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

25-45

α

β

γ

δ

45 και ανω

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

41

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

ΧΩΡΙΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

05

1

15

2

25

3

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 και ανω

0

5

10

15

20

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

36

μαθηματικών σημαδεύεται από τις δικές του ιδιοφυείς αποδείξεις Η Θεμελίωση των μαθηματικών Από την εποχή του Πυθαγόρα οι φιλόσοφοι αναρωτήθηκαν για τη φύση των μαθηματικών οντοτήτων και τους λόγους της εγκυρότητας της μαθηματικής γνώσης Από το Διαφωτισμό μέχρι τα μισά του 19ου αιώνα περίπου κυριάρχησε η άποψη των μαθηματικών ως της ανώτατης μορφής γνώσης της μόνης που μπορεί να φτάσει σε μια αλήθεια απόλυτη και αντικειμενική εντελώς ανεξάρτητη από τη δύναμη του νου να τη συλλάβει ή πολύ περισσότερο να τη δημιουργήσει - αυτή είναι η άποψη που θέλει τα μαθηματικά laquoκορωνίδα των επιστημώνraquo τίτλο που τα μαθηματικά κληρονόμησαν από τη θεολογία

Κάτω από αυτή την οπτική οι βασικές έννοιες των μαθηματικών αντανακλούν ιδιότητες του ίδιου του σύμπαντος και τα θεωρήματά τους είναι απεικονίσεις ανώτερων αληθειών Η άποψη αυτή έλκει την καταγωγή της από τον Πλάτωνα Όμως τον 19ο αιώνα μια σειρά από νέες ανακαλύψεις με κυρίαρχη ανάμεσά τους αυτή των μη ευκλείδειων γεωμετριών οδήγησε στην ανατροπή του κλασικού ιδεαλιστικού προτύπου και έγινε αφορμή για την αμφισβήτηση της απόλυτης εγκυρότητας της μαθηματικής αλήθειας

Η Απόδειξη Θεωρημάτων

Η διαδικασία της λογικής επιβεβαίωσης μιας μαθηματικής πρότασης που ξεκινά από ένα σύνολο αποδεκτών αρχών (αξιωμάτων ή ήδη αποδεδειγμένων προτάσεων) και προχωρεί μέσω σαφώς ορισμένων και ολοκληρωμένων λογικών βημάτων που λέγονται και συμπερασματικοί κανόνες Οι αποδείξεις των γεωμετρικών προτάσεων των Στοιχείων του

37

Ευκλείδη αποτελούσαν για είκοσι τρεις περίπου αιώνες το πρότυπο μαθηματικής απόδειξης Όμως προς τα τέλη του 19ου αιώνα η παλιά αποδεικτική μέθοδος έγινε αντικείμενο διεξοδικότατης φιλοσοφικής και λογικής διερεύνησης και βρέθηκε να είναι ελλιπής Με την έννοια αυτή η θεμελίωση των μαθηματικών στη λογική ξεκινά σε μεγάλο βαθμό ως αντίδραση στις ατέλειες της αποδεικτικής μεθόδου του Ευκλείδη αλλά και των επιγόνων του δυτικών μαθηματικών που τον είχαν ως πρότυπο Γενικότερα η αναζήτηση των θεμελίων των μαθηματικών περιλάμβανε στους κεντρικούς στόχους της μία πλήρη θεωρία και πρακτική της αυστηρά λογικής απόδειξης σύμφωνα με την οποία τα μαθηματικά θα μπορούν να παράγουν όλες τις αλήθειες τους από ένα μικρό συνεπές σύνολο αξιωμάτων Το μεγάλο ερώτημα του Χίλμπερτ το λεγόμενο Πρόβλημα της Απόφασης που τέθηκε το 1928 και απαντήθηκε επτά χρόνια αργότερα από τον Τούρινγκ ουσιαστικά ισοδυναμεί με το αίτημα ενός ενιαίου πανίσχυρου μηχανισμού αποδείξεων ικανού να χαρακτηρίσει αληθή ή ψευδή την οποιαδήποτε μαθηματική πρόταση με βάση έναν αυστηρά καθορισμένο αλγόριθμο

38

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Σημειώστε με Χ τα παρακάτω Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 15-25 25-45 45 και άνω Επίπεδο Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Τριτοβάθμια 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο ΝΑΙ ΟΧΙ 2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων) ΝΑΙ ΟΧΙ 3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά α β γ 4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι bull Να σατιρίσουν την επικαιρότητα bull Να προκαλέσουν γέλιο bull Όλα τα παραπάνω bull Άλλο 5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο η χωρίς Με κείμενο Χωρίς 6) θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας ΝΑΙ ΟΧΙ Μερικές Φορές 7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση ΝΑΙ ΟΧΙ 8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε (παραπάνω από μία επιλογή) α πολιτικού περιεχομένου β κοινωνικού γ αθλητικού δ άλλο

39

Μεθοδολογία

Ερωτήθηκαν 100 άτομα Από αυτά επιλέχθηκαν 48 απαντήσεις από γυναίκες και 48 από άντρες Στην συνέχεια χωρίστηκαν σύμφωνα με τις ηλικίες15 έως 25 χρονών 25 έως 45 και 45και άνω Έτσι τα 48 δείγματα χωρίστηκαν στις τρεις ομάδες των 16 δειγμάτων

Γυναίκες Ερωτήσεις

1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

2)Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και ανω

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και άνω

0

15

9

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 και άνω

ΝΑΙ 15-25

25-45

45 και άνω

40

4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΚΥΡ

ΤΙΠΟΤΑ

25-45

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

ΠΑΥΛΟΥ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

25-45

α

β

γ

δ

45 και ανω

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

41

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

ΧΩΡΙΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

05

1

15

2

25

3

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 και ανω

0

5

10

15

20

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

37

Ευκλείδη αποτελούσαν για είκοσι τρεις περίπου αιώνες το πρότυπο μαθηματικής απόδειξης Όμως προς τα τέλη του 19ου αιώνα η παλιά αποδεικτική μέθοδος έγινε αντικείμενο διεξοδικότατης φιλοσοφικής και λογικής διερεύνησης και βρέθηκε να είναι ελλιπής Με την έννοια αυτή η θεμελίωση των μαθηματικών στη λογική ξεκινά σε μεγάλο βαθμό ως αντίδραση στις ατέλειες της αποδεικτικής μεθόδου του Ευκλείδη αλλά και των επιγόνων του δυτικών μαθηματικών που τον είχαν ως πρότυπο Γενικότερα η αναζήτηση των θεμελίων των μαθηματικών περιλάμβανε στους κεντρικούς στόχους της μία πλήρη θεωρία και πρακτική της αυστηρά λογικής απόδειξης σύμφωνα με την οποία τα μαθηματικά θα μπορούν να παράγουν όλες τις αλήθειες τους από ένα μικρό συνεπές σύνολο αξιωμάτων Το μεγάλο ερώτημα του Χίλμπερτ το λεγόμενο Πρόβλημα της Απόφασης που τέθηκε το 1928 και απαντήθηκε επτά χρόνια αργότερα από τον Τούρινγκ ουσιαστικά ισοδυναμεί με το αίτημα ενός ενιαίου πανίσχυρου μηχανισμού αποδείξεων ικανού να χαρακτηρίσει αληθή ή ψευδή την οποιαδήποτε μαθηματική πρόταση με βάση έναν αυστηρά καθορισμένο αλγόριθμο

38

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Σημειώστε με Χ τα παρακάτω Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 15-25 25-45 45 και άνω Επίπεδο Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Τριτοβάθμια 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο ΝΑΙ ΟΧΙ 2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων) ΝΑΙ ΟΧΙ 3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά α β γ 4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι bull Να σατιρίσουν την επικαιρότητα bull Να προκαλέσουν γέλιο bull Όλα τα παραπάνω bull Άλλο 5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο η χωρίς Με κείμενο Χωρίς 6) θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας ΝΑΙ ΟΧΙ Μερικές Φορές 7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση ΝΑΙ ΟΧΙ 8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε (παραπάνω από μία επιλογή) α πολιτικού περιεχομένου β κοινωνικού γ αθλητικού δ άλλο

39

Μεθοδολογία

Ερωτήθηκαν 100 άτομα Από αυτά επιλέχθηκαν 48 απαντήσεις από γυναίκες και 48 από άντρες Στην συνέχεια χωρίστηκαν σύμφωνα με τις ηλικίες15 έως 25 χρονών 25 έως 45 και 45και άνω Έτσι τα 48 δείγματα χωρίστηκαν στις τρεις ομάδες των 16 δειγμάτων

Γυναίκες Ερωτήσεις

1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

2)Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και ανω

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και άνω

0

15

9

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 και άνω

ΝΑΙ 15-25

25-45

45 και άνω

40

4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΚΥΡ

ΤΙΠΟΤΑ

25-45

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

ΠΑΥΛΟΥ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

25-45

α

β

γ

δ

45 και ανω

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

41

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

ΧΩΡΙΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

05

1

15

2

25

3

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 και ανω

0

5

10

15

20

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

38

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Σημειώστε με Χ τα παρακάτω Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 15-25 25-45 45 και άνω Επίπεδο Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Τριτοβάθμια 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο ΝΑΙ ΟΧΙ 2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων) ΝΑΙ ΟΧΙ 3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά α β γ 4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι bull Να σατιρίσουν την επικαιρότητα bull Να προκαλέσουν γέλιο bull Όλα τα παραπάνω bull Άλλο 5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο η χωρίς Με κείμενο Χωρίς 6) θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας ΝΑΙ ΟΧΙ Μερικές Φορές 7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση ΝΑΙ ΟΧΙ 8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε (παραπάνω από μία επιλογή) α πολιτικού περιεχομένου β κοινωνικού γ αθλητικού δ άλλο

39

Μεθοδολογία

Ερωτήθηκαν 100 άτομα Από αυτά επιλέχθηκαν 48 απαντήσεις από γυναίκες και 48 από άντρες Στην συνέχεια χωρίστηκαν σύμφωνα με τις ηλικίες15 έως 25 χρονών 25 έως 45 και 45και άνω Έτσι τα 48 δείγματα χωρίστηκαν στις τρεις ομάδες των 16 δειγμάτων

Γυναίκες Ερωτήσεις

1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

2)Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και ανω

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και άνω

0

15

9

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 και άνω

ΝΑΙ 15-25

25-45

45 και άνω

40

4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΚΥΡ

ΤΙΠΟΤΑ

25-45

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

ΠΑΥΛΟΥ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

25-45

α

β

γ

δ

45 και ανω

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

41

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

ΧΩΡΙΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

05

1

15

2

25

3

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 και ανω

0

5

10

15

20

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

39

Μεθοδολογία

Ερωτήθηκαν 100 άτομα Από αυτά επιλέχθηκαν 48 απαντήσεις από γυναίκες και 48 από άντρες Στην συνέχεια χωρίστηκαν σύμφωνα με τις ηλικίες15 έως 25 χρονών 25 έως 45 και 45και άνω Έτσι τα 48 δείγματα χωρίστηκαν στις τρεις ομάδες των 16 δειγμάτων

Γυναίκες Ερωτήσεις

1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

2)Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και ανω

ΟΧΙ 15-25

25-45

45 και άνω

0

15

9

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 και άνω

ΝΑΙ 15-25

25-45

45 και άνω

40

4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΚΥΡ

ΤΙΠΟΤΑ

25-45

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

ΠΑΥΛΟΥ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

25-45

α

β

γ

δ

45 και ανω

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

41

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

ΧΩΡΙΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

05

1

15

2

25

3

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 και ανω

0

5

10

15

20

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

40

4) Κατά την γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΚΥΡ

ΤΙΠΟΤΑ

25-45

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

ΠΑΥΛΟΥ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΡΚΑΣ

Κυρ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

25-45

α

β

γ

δ

45 και ανω

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

41

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

ΧΩΡΙΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

05

1

15

2

25

3

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 και ανω

0

5

10

15

20

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

41

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

ΧΩΡΙΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

05

1

15

2

25

3

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 και ανω

0

5

10

15

20

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25

Να σατιρίσουν την επικαιρότητα

Να προκαλέσουν γέλιο

Όλα τα παραπάνω

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

42

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

15-25 25-45 45 ΚΑΙ ΑΝΩ

0

1

2

3

4

5

6

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

43

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

ΑΝΤΡΕΣ

Ερωτήσεις 1) Διαβάζετε γελοιογραφίες σε εφημερίδες-περιοδικά-διαδίκτυο

15-25

Πολιτικού περιεχομένου

Κοινωνικού

Αθλητικού

Άλλο

25-45

Πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ΑΝΩ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

44

2) Γνωρίζετε ονόματα γελοιογράφων (Ελλήνων ή Ξένων)

3) Μπορείτε να αναφέρετε μερικά

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25

ΑΡΚΑΣ

ΜΑΚΡΗΣ

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΟΣΤ

Κυρ

ΣΤΑΘΗΣ

25-45

ΑΡΚΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κυρ

ΙΩΑΝΝΟΥ

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

45

4) Κατά τη γνώμη σας κύριος σκοπός της γελοιογραφίας είναι α) Να σατιρίσουν την επικαιρότητα β) Να προκαλέσουν γέλιο γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο

5) Προτιμάτε τις γελοιογραφίες με κείμενο ή χωρίς

15-25

α)

β)

γ)

δ)

25-45

α)

β)

γ)

δ)

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

α)

β)

γ)

δ)

15-25 25-45 45 και ανω

0

2

4

6

8

10

12

ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

15-25 25-45 45 και ανω

0

1

2

3

4

5

6

7

ΧΩΡΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

15-25

25-45

45 και ανω

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

46

6) Θεωρείτε δύσκολο να αποκωδικοποιήσετε το μήνυμα της γελοιογραφίας

7) Πιστεύετε ότι η γελοιογραφία μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3 3

0

2

0

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ΟΧΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

15-25 25-45 45 KAI ANΩ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ΝΑΙ

15-25

25-45

45 KAI ANΩ

0

05

1

15

2

25

3

35

4

15-25

25-45

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

47

8) Ποιες γελοιογραφίες προτιμάτε

Συμπεράσματα Ερωτηματολογίου

Από τις παραπάνω απαντήσεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται πως οι νέοι ηλικίας 15 έως 25 ετών προσελκύονται περισσότερο από τις γελοιογραφίες με κείμενο και δεν είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν κάποιους έλληνες αλλά και ξένους γελοιογράφους όπως τον Αρκά και τον Quino Ακόμα φαίνεται πως πολλοί από αυτούς συμφωνούν με τη σημαντική συμβολή των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση καθώς και ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πολιτικού περιεχομένου γελοιογραφίες Στα άτομα ηλικίας 25 έως 45 ετών δεν περνούν απαρατήρητες οι

15-25

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

25-45

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

45 ΚΑΙ ΑΝΩ

πολιτικού περιεχομένου

κοινωνικού

αθλητικού

άλλο

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

48

γελοιογραφίες με την παρουσία κειμένου κυρίως στις εφημερίδες Ακόμα γνωρίζουν περισσότερους γελοιογράφους από τους νέους όπως τον Κυρ τον Αρκά τον Χατζόπουλο και άλλους και αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των γελοιογραφιών στην εκπαίδευση Στην κατηγορία ηλικίας 45 και άνω οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι διαβάζουν γελοιογραφίες κυρίως στις εφημερίδες και προτιμούν γελοιογραφίες χωρίς λόγια Επίσης γνωρίζουν αρκετά ονόματα γελοιογράφων ελλήνων και ξένων και προτιμούν τα πολιτικού περιεχομένου έργα τους Κι αυτοί όπως και οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες αναγνωρίζουν την αξία της γελοιογραφίας στις μεθόδους διδασκαλίας και δεν θεωρούν δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα της γελοιογραφίας Συγκρίνοντας το φύλο δηλαδή άντρες-γυναίκεςδεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα ποσοστά τους Εκτός από το ότι ανεξαρτήτως ηλικίας οι άντρες είναι λάτρεις των αθλητικών γελοιγραφιών Συνέντευξη με το γελοιογράφο Δημήτρη Χαντζόπουλο στο σπίτι του

(απόσπασμα)

1) Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη γελοιογραφία Αφού τελείωσα το πανεπιστήμιο πήγα στον Καναδά για μεταπτυχιακό στα Μαθηματικά Άρχισα τότε να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια και έτσι παράτησα τις σπουδές μου για να φοιτήσω σε σχολή για κινούμενα σχέδια Παράλληλα ξεκίνησα να διακοσμώ τους τοίχους στο σπίτι μου με κιμωλία Ήξερα ότι μπορώ να ζωγραφίζω αλλά όχι να φτιάχνω γελοιογραφίες Ένας φίλος μου είδε κάποιες γελοιογραφίες μου και της έστειλε στο περιοδικό Αντί και έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γελοιογραφία επαγγελματικά

2) Τι σας ώθησε ποιος σας ενέπνευσε ποιο ήταν το πρότυπό σας Είχα διαβάσει το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη το οποίο και με ώθησε στη γελοιογραφία Πρότυπο μου ήταν ο San Shiberg ο οποίος ήταν πάρα πολύ καλός γελοιογράφος

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

49

3) Γνωρίζουμε ότι έχετε σπουδάσει στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιατί δεν ακολουθήσατε το επάγγελμα του φυσικού Τι σας προσφέρει η γελοιογραφία που δεν το προσφέρει η φυσική Μου άρεσε πολύ η γελοιογραφία ήταν πιο ελκυστικό το επάγγελμα του γελοιογράφου από του φυσικού

4) Το οικογενειακό σας περιβάλλον πώς δέχτηκε την απόφασή σας Έγινε κόλαση όταν το έμαθαν οι γονείς μου Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπαν laquoΤι πας να κάνεις ρε καραγκιοζάκοraquo

5) Πώς διαμορφώσατε το στυλ σας (ανθρωπάκια-σκιές) Θέλω οι γελοιογραφίες μου να έχουν την ταυτότητά μου Βαριέμαι τη λεπτομέρεια όσο περνάνε τα χρόνια πιστεύω πως δεν έχει τόσο σημασία η απόδοση του προσώπου αλλά η πράξη

6) Γιατί συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε εκτενές κείμενο στις γελοιογραφίες σας

Χρησιμοποιώ εκτενές κείμενο για να σεβαστούν οι άλλοι τη δουλειά μου Μου παίρνει περίπου έξι ώρες να δημιουργήσω μια γελοιογραφία τα λόγια είναι αυτά που μου παίρνουν τον περισσότερο χρόνο κι έτσι θέλω και οι άνθρωποι να αφιερώνουν χρόνο για να τις διαβάζουν και να τις καταλάβουν

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

50

7) Η εφημερίδα στην οποία εργάζεται ένας γελοιογράφος ασκεί επιρροή στο έργο του

Φυσικά και επηρεάζει το έργο ενός γελοιογράφου η εφημερίδα στην οποία εργάζεται Η γελοιογραφία έχει όρια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο lsquorsquoκόβονταιrsquorsquo συχνά πολλές γελοιογραφίες από τις εφημερίδες

8) Μπορεί να βιοποριστεί κάποιος από τη δουλειά του γελοιογράφου Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις την επιβίωση σήμερα από τη γελοιογραφία υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ειδικά στους νέους γελοιογράφους Εγώ προσωπικά πληρώνομαι καλά αλλά πλέον δεν μπορεί να ξεκινήσει κάποιος το επάγγελμα αυτό και να φτάσει να είναι καλοπληρωμένος

9) Κατά τη γνώμη σας η γελοιογραφία διδάσκεται Πιστεύω ότι η γελοιογραφία δεν διδάσκεται Δεν είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί Φυσικά και μπορούν να σε βοηθήσουν κάποιοι άνθρωποι αλλά όχι να σε διδάξουν

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

51

10) Πιστεύετε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η γελοιογραφία στην εκπαίδευση Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθούν γελοιογραφίες για τα περισσότερα σχολικά μαθήματα όμως θα ήταν αρκετά ωραίο αν γινόταν Μέσα από μια γελοιογραφία τα παιδιά σαρκάζουν τα πράγματα και αμφισβητείται η αυθεντία Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει η αμφισβήτηση στο σχολείο

11) Παρακολουθήσαμε την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάσατε με θέμα την πατάτα Γιατί διαλέξατε να ζωγραφίσετε την πατάτα θέλατε να δηλώσετε κάτι με αυτήν

Με την πατάτα ήθελα να κάνω πλάκα δεν ήθελα να δηλώσω κάτι Είναι κάτι ανάμεσα στην ειρωνεία και στην αλήθεια

12) Έχει όρια η γελοιογραφία κατά τη γνώμη σας Η γελοιογραφία έχει όρια και μάλιστα πολλά Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που την επηρεάζουν και γιrsquo αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί εύκολα να ξεφύγεις από τα όρια

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

52

Συνέντευξη με το γελοιογράφο Πάνο Ζάχαρη στο σχολείο

(απόσπασμα)

1) Πώς ξεκινήσατε να φτιάχνετε γελοιογραφίες

Μεγάλωσα σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον Ζωγράφιζα από πολύ μικρή ηλικία Είναι μια ηλικία στην οποία όταν φτάνουν τα παιδιά (5η-6η δημοτικού) σταματάνε να ζωγραφίζουν Εγώ δεν σταμάτησα ζωγράφιζα ακόμα κι όταν οι φίλοι μου είχαν άλλες παιδικές ασχολίες Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που σήμερα είμαι γελοιογράφος Η πρώτη μου ζωγραφιά θυμάμαι ήταν κοινωνικού περιεχομένου Ζωγράφισα την μητέρα μου στον καναπέ να διαβάζει εφημερίδα και τον πατέρα μου να φοράει μια ποδιά και να πλένει τα πιάτα Η αλήθεια είναι πως η ζωγραφιά μου δεν απείχε πολύ από την πραγματικότητα

2) Μιλήστε μας για την τέχνη της γελοιογραφίας Πώς θα τη χαρακτηρίζατε

Η γελοιογραφία δεν είναι ακαδημαική τέχνη Είναι ισορροπία μεταξύ ζωγραφικής και δημοσιογραφίας είναι συνδυασμός λόγου και εικόνας

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

53

Η εικόνα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει ο λόγος της γελοιογραφίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη παράδοση στη γελοιογραφία Οι Έλληνες γελοιογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι πολύ καυστικοί δεν κρύβονται Εγώ προσωπικά σατιρίζω τα πάντα Ασκώ κρίση στον τύπο κάνω τις γελοιογραφίες μου για να πω κάτι στον κόσμο Είμαι φυσικά ανοιχτός σε όλο τον κόσμο

3) Πιστεύετε πως η γελοιογραφία αποτελεί ένα έναυσμα για τον ξεσηκωμό του κόσμου

Είναι αλήθεια πως η γελοιογραφία φωτίζει πλευρές συγκινεί Με την ευκολία και την ομορφιά ο γελοιογράφος μοιράζεται τον δικό του προβληματισμό και προσπαθεί να επηρεάσει τον αναγνώστη Δίνει μια διέξοδο με έναν έξυπνο τρόπο Ναι θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος μπορεί να ξεσηκωθεί με τις γελοιογραφίες αν και όχι πάντα

4) Η εφημερίδα κατευθύνει τον γελοιογράφο

Οι γελοιογράφοι είναι το άλλοθι της εφημερίδας Δουλεύοντας σε μια εφημερίδα ξέρεις τα όριά σου Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και θέλει μαγκιά Για παράδειγμα ένας γελοιογράφος που δούλευε στα Νέα ενώ του αρνούνταν την δημοσίευση των έργων του εκείνος δεν άλλαζε τον τρόπο ζωγραφικής του Είναι ένα ανατρεπτικό επάγγελμα Πολλοί γελοιογράφοι πολλές φορές σκέφτονται πριν δημοσιεύσουν ένα έργο τους laquoΜήπως κάνω κάτι χοντρόraquo laquoΜήπως είναι μηνύσιμο

5) Περιγράψτε μας τη δουλειά σας Τα σχέδιά σας είναι υπερβολικά

Μια φορά στο Ποντίκι μου είχε κοπεί ένα έργο γιατί ήταν μηνύσιμο Ήταν μια γελοιογραφία που ασχολιόταν με την μανία ενός διευθυντή μιας εφημερίδας να κάνει μηνύσεις Κάτι το οποίο ήταν και το ίδιο μηνύσιμο Για να θεωρείται κάποιος γελοιογράφος πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος όπως για παράδειγμα ο Αρκάς ο οποίος είναι βαθιά πολιτικοποιημένος ακόμα και αν δεν το προβάλλει άμεσα Για να κυκλοφορήσει κάτι πρέπει να είσαι προκλητικός Να ρίχνεις λίγο το επίπεδο να είναι οι γελοιογραφίες σου πιασάρικες Για παράδειγμα τα

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

54

ναρκωτικά και ο ρατσισμός είναι πολιτικά επίκαιρα θέματα και διαχρονικά

Πρώτη ύλη για τις γελοιογραφίες μου είναι η επικαιρότητα Ενημερώνομαι από παντού Καταθέτω γελοιογραφίες κάθε μέρα Χρειάζομαι σχεδόν ένα δίωρο να τελειώσω μια γελοιογραφία και αν δεν μουrsquoρχεται τίποτα γράφω απλά στερεότυπα Δουλεύω στο χέρι μολύβι και μελάνι αλλά την επεξεργάζομαι πάρα πολύ στον υπολογιστή Κυρίως τα χρώματα

6) Ποια είναι η γνώμη σας για την σχολή Ορνεράκη Ο κύριος Χαντζόπουλος υποστηρίζει πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Ποια είναι η άποψή σας

Η σχολή Ορνεράκη διδάσκει εικονογράφηση Είναι μια πολύ καλή σχολή και μπορεί να προσφέρει γερές βάσεις Συμφωνώ με τον κ Χαντζόπουλο πως η γελοιογραφία δε διδάσκεται Στον χώρο της γελοιογραφίας οι μισοί είναι αρχιτέκτονες Μια σχολή μπορεί να σου διδάξει τεχνική όπως για παράδειγμα πολλοί γελοιογράφοι βάζουν σε λάθος θέση τις φούσκες με τα λόγια στα έργα τους

7) Θα δουλεύατε σε εφημερίδα με διαφορετικές απόψεις με τις δικές σας

Δουλεύω σε εφημερίδα και δεν έχω ακριβώς τις ίδιες απόψεις με αυτήν Βέβαια δεν θα μπορούσα να δουλέψω σε εφημερίδα με τελείως διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου

Οι γελοιογράφοι είναι λίγο πιο ελεύθεροι από τους δημοσιογράφους

8) Ποια είναι η σχέση σας με τα κόμικς και τις άλλες γελοιογραφίες

Διαβάζω τα κόμικς σαν τρελός Μου αρέσουν πολύ και οι Έλληνες και οι ξένοι κομίστες και γελοιογράφοι Παλιά συνήθιζα να κάθομαι με τις ώρες και να διαβάζω κόμικς και γελοιογραφίες Παρόλα αυτά τώρα που έγινα και ο ίδιος γελοιογράφος αντιμετωπίζω τις άλλες γελοιογραφίες επαγγελματικά και στερούμαι την απόλαυση Δυσκολεύομαι να ευχαριστηθώ τις γελοιογραφίες των συναδέλφων μου τώρα πιαhellipίσως και να ζηλεύω και λίγοhellip

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

55

9) Ποια είναι η γνώμη σας για τη γελοιογραφία στο ίντερνετ

Όταν ο κόσμος διαβάζει τις γελοιογραφίες από το ίντερνετ εγώ δεν πληρώνομαι Το ίντερνετ μου τρώει τη δουλειά Εγώ θα προτιμούσα το χαρτί Μερικές φορές επίσης ορισμένοι στο ίντερνετ μπορεί να σου κλέψουν τη δουλειά Μια φορά είχα βρει ένα δικό μου έργο ελαφρά διασκευασμένο Έπαθα πλάκα Από την άλλη πλευρά όμως μέσω του ίντερνετ γίνεται γνωστή η δουλειά μου στον κόσμο και έχω περισσότερη απήχηση Υπάρχει έτσι πολύ μεγάλη διάδοση της γελοιογραφίας σήμερα αλλά δεν υπάρχει η αίγλη που υπήρχε στο παρελθόν

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

56

ΕΡΕΥΝΑ

Οι μαθητές παρακολούθησαν τις γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε γνωστές κυριακάτικες εφημερίδες τη χρονική περίοδο από Οκτώβριο 2012 μέχρι Μάρτιο 2013 Όσον αφορά στα θέματα που απασχόλησαν τους γελοιογράφους την περίοδο αυτή οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κυριάρχησαν τα πολιτικά και οικονομικά κυρίως θέματα με δε΄θτερα τα κοινωνικά γεγονός που οφείλεται στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας

Ακολουθούν πίνακες στους οποίους φαίνονται ποιοι γελοιογράφοι με πόσες γελοιογραφίες τους συνεργάστηκαν με κυριακάτικα φύλλα εφημερίδων καθώς και τα θέματα που τους απασχόλησαν

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 2 2 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 - - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

57

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 2 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 3 - - - 3 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 2 2 - - 4 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΜΑΚΡΗΣ 4 1 - - 5 ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ 4 1 - - 5

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

58

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 - - - 2 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 1 1 - - 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - - ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 4 - - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 1 - - - 1 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ - - - - 0 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ 3 1 - - 4

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

59

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 2 1 - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - - 1

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 3 - - - 3 ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ - 1 - 1 2

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚOΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 1 1 1 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 2 1 5

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 4 2 3 3 12 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 1 4 2 9

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

60

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 10 1 3 2 16 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 2 2 3 2 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 2 1 2 7 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 1 2 1 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 3 1 4 1 9 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 5 - 1 3 9

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μάρτιος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 2 1 2 - 5 ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ 3 1 2 3 9

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

61

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

8 3 - - 11

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΠΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

10 4 1 3 18

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οκτώβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 2 2 - - 4

TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 3 1 - - 4

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

62

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ - 3 - 2 5

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ιανουάριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΚΥΡ 1 1

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Νοέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 1 - 2 6

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

63

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Δεκέμβριος 2012

ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

3 2 - 5 10

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

7 2 - 1 10

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ιανουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

2 1 - 1 4

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

6 1 - 1 8

ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Φεβρουάριος 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΑ -

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΛΛΑ ΣΥΝΟΛΟ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1 3 - 4 8

ΠΑΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ

5 2 - 1 8

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

64

ΟΙ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣΤα σκίτσα επιμελήθηκαν οι μαθήτριες

Ευθυμίου Χριστίνα και Γιαλεδάκη ΘεανώΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙhellip

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

65

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

66

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

67

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

68

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

69

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ httpwwkkathimerinigrkath7days19950219021995pdf

httpelwikipediaorgwikiCE93CEB5CEBBCEBFCEB9CEBFCEB3CF81CEB1CF86CEAFCEB1

httpwww24grammatacomp=12035

httpgreek-cartoonsblogspotgr

httpblogcartoonistsgr

httpwwwhantzopoulosgr

httpwwwethnosgrarticleaspcatid=22768ampsubid=2amppubid=63628192

httpsiamantourablogspotgr201006blogpost_11htmlhttp

wwwslideshareneteducomicscomics-3775167btnNext httpsrapidsharecomdownload|229p12|110466467|Asterix-Asterikios_en_Olympiarar|71400|0|0httpsrapidsharecomdownload|836p8|132314819|AsterKleoprar|10625|0|0

wwwrizospastisgrerinigr

httpwwwnetschoolbookgrpiges-cartoonhtml

httpwwweducartoongr

httpwwwlogicomixcomgr

httpwwwarkasgr

httpwwwcartoonistsgrindexphplanguage=Greek

Αστερίξ και Οβελίξ στην Αρχαία Ολυμπία

LOGICOMIX

70

• Πανοραμίξ
• ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ