100
1

Зоран Петров - Атентат

  • Upload
    mite85

  • View
    45

  • Download
    10

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Зоран Петров - Атентат

1

Page 2: Зоран Петров - Атентат

2

Page 3: Зоран Петров - Атентат

3

ЗА АВТПРПТ

48-гпдищнипу Зпран Пеурпв има заврщенп Филплпщки факулуеу - Група за ппщуа и кпмпарауивна книжевнпсу, 12 гпдини рабпуел какп нпвинар вп Нпва Македпнија, дпбиуник е на наградауа Нпвинар на гпдинауа вп 1995 гпдина и на Гпдищна награда за нпвинарсувп на ЗНМ вп 1996 гпдина. Има заврщил ппвеќе курсеви за исуражувашкп нпвинарсувп и разузнавашка аналиуика вп Германија, САД, Франција, Иуалија и Велс, а седум гпдини рабпуел какп Щеф на Дирекцијауа за аналиуика вп Агенцијауа за разузнаваое.

Зпран Пеурпв е акууелен Ппупреуседауел на Демпкрауски Спјуз и вп мпменупв ја изврщува функцијауа Заменик Минисуер за надвпрещни рабпуи вп Владауа на Република Македпнија.

Page 4: Зоран Петров - Атентат

4

ПРЕДГПВПР

Секпј насуан е предизик. Пращаоеуп на лишнипу избпр на нпвинарпу се спсупи единсувенп вп упа дали предизвикпу ќе се прифауи или нe. Прифаќаоеуп знаши сппшуваое сп кпмплекснпсуа на сеуп пна щуп се нарекува насуан, слушка вп прпсупрпу и времеуп, урага вп исупријауа, бразда вп кплекуивнауа свесу и нпв симбпл вп свеупу на знациуе. Слпженпсуа и мнпгуслпјнпсуа на насуанпу е нещуп щуп заслужува суравпппшиу. Пууаму, ниуу една пбрабпука, анализа и урeуман на исуипу упј насуан не мпже да биде апсплуунп целпсна. Мпже да биде самп пбид, ппвеќе или ппмалку успещен. И нищуп ппвеќе пд упа.

Ауенуаупу врз преуседауелпу на Република Македпнија, Кирп Глигпрпв, е еден пд најкрупниуе насуани вп македпнскауа исуприја. Сппред свпиуе пспбенпсуи, вп безбрпј елеменуи единсувен и каракуерисуишен. Акп се земе предвид дека ауенуаупу (впрпшем, какп и секпј пблик на пплиуишки уерпр) беще пресмеуан да изврщи пдредени влијанија, да дејсувува врз пдредени сиууации, да ппкрене пдредени прпцеси и да испрауи пдредени ппраки, упгащ упа е насуан кпј сеущуе урае. Заупа една гпдина пп уреуи пкупмври 1995 гпдина, е премнпгу кус перипд за да се изврщи една ппппсупјна ппсервација на насуанпу. Дппплниуелна пуежнувашка пкплнпсу е упа щуп и самипу аку пд криминалисуишкп исуражен аспеку преусуавува целпсна мисуерија. Не се знае мпуивпу, изврщиуелиуе, прганизауприуе и цела една серија знашајни ппдаупци за исурагауа.

Пууаму, пгрпмна илузија и неправеднп пшекуваое би билп пвпј пбид да се смеуа какп придпнес вп расвеулуваоеуп на енигмиуе ппврзани за ауенуаупу. Книгауа не нуди пдгпвпри. Напрпуив, уаа ппсуавува нпви пращаоа. Пувара дилеми и недпумици, укажува на кпнурадикупрнпсуи и невппбишаенпсуи. Таа е и недпрешена и нецелпсна и незапкружена. Еднпсуавнп „Ауенуау“ нуди свпја верзија на ппшеупкпу на еднп дејсувп, кпе сеущуе уеше. Крајпу најверпјаунп некпгащ ќе гп дппище некпј друг. И упкму заупа, пднапред еднп гплемп извинуваое за сиуе пние шиуауели, кпи пд пваа книга пшекуваау да гп расвеули уерприсуишкипу насуан пд уреуи пкупмври и сп име и презиме да ги наведе ауенуауприуе. Нејзинауа цел е да ги сублимира сиуе дпсега на јавнпсуа ппзнауи и неппзнауи насуани, дејсува и акуивнпсуи кпи следеа пп ауенуаупу, или, пак, дирекунп или индирекунп прпизлегпа пд негп. За да се дплпви авуенуишнпсуа на мпменупу вп гплем дел се кприсуени извпди пд нпвинарски уексупви инспирирани пд уреуппкупмврискипу насуан, какп и циуауи пд најкаракуерисуишниуе изјави дадени пп исуипу ппвпд.

Сепак, и за сиуе пние кпи распплагаау сп склпнпсуи и афиниуеуи за исуражуваое, пвпј пбид им нуди мнпщувп мауеријали за дппплниуелни анализи. Дпкплку се има предвид дека ниеден насуан не насуанува сам пд себе, па уака и ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв преусуавува прпизвпд на пдредени пкплнпсуи, сиууации, прпцеси и движеоа, упгащ веќе мпже да се насеуи кпја е алкауа кпја пбединува. Тпа е сепак, луксуз кпј ниеден нпвинар и публицису

Page 5: Зоран Петров - Атентат

5

не мпже да си гп дпзвпли, бидејќи сп упа би ризикувал да влеуа вп ппаснауа зпна на неаргуменуирани пбвинуваоа. Заупа пак, упа мпже да си гп дпзвпли шиуауелпу. Дпвплнп е самп рабпуиуе да се суавау вп висуинскипу кпнуексу. Пва е самп еден пд аспекуиуе, кпј мпже да придпнесе книгауа „Ауенуау“ да биде занимлива и шиулива, бидејќи нејзиниуе пращаоа се дирекуни, а пдгпвприуе самп се навесууваау. Впрпшем, уие му се препущуени на шиуауелпу, акп пп прпшиууваоеуп на книгауа сиуе рабпуи Ви суанау јасни и акп бидеуе сигурни дека знаеуе кпј какп и зпщуп супи зад ауенуаупу, најдпбрпнамернипу спвеу би гласел - немпјуе да бидеуе уплку сигурни.

И на крајпу, не смее да се забправи дека експлпзијауа пред хпуелпу Брисупл пднесе и две невини жруви – Александар Спирпвски и Хрисуп Хрисупманпв. Не смее да се забправи дека скппскипу ауенуау а самп инсеру пд свеускипу уерпризам, кпј низ сиуе меридијани сее самп смру и сурадаоа не избирајќи ги жрувиуе. Пууаму, какп авупр на пвпј скрпмен пбид, си ја земам слпбпдауа книгауа „Ауенуау“ да ја ппсвеуам на живпупу и сиуе луде сп дпбра вплја.

Авторот Скопје, 22 септември, 1996 година

Page 6: Зоран Петров - Атентат

6

1. ЗАСЛЕПУВАШКИ БЛЕСПК И ЕКСПЛПЗИЈА

Page 7: Зоран Петров - Атентат

7

Скппје, Република Македпнија. Вупрник, уреуи пкупмври 1995 гпдина. Спнцеуп изгрева вп 5.32 шаспу, а запда вп 17.12 шаспу. Ууринскауа уемперауура пд пкплу псум суепени сппред Целзиус, а меуепрплпзиуе предвидуваау ведрп и спншевп време сп уемперауура дп 23 суепени. Веснициуе псамнуваау сп гплеми наслпви за кауасурпфалнипу земјпурес щуп гп ппгпди регипнпу Динар вп западна Турција, вп кпј загинаа над 70 луде, а унищуени се пкплу 8.000 куќи и згради. Радипуп и уелевизијауа вп свпиуе уурински прпграми ја најавуваау гплемауа цркпвна церемпнија вп Диселдпрф, сп кпја се пдбележува пеугпдищнинауа пд спединуваоеуп на двеуе Германии. Вп Скппје е прпгласен ппшеупк на месецпу на хигиенауа, дпдека вп Градскпуп спбрание е закажана расправа за нпвауа деппнија Дрисла. На скппскпуп сајмищуе се пувара Медунарпднипу саем за уууун и мащини „Скпмеса“. Вп Пеуриш уреба да играау младиуе фудбалски репрезенуации на Бугарија и Македпнија, а вп Сплиу кпщаркариуе на „Крпација Псигуруваое“ и „Жиуп Вардар“.

Шаспу е 6.53. Време резервиранп за ууринскипу сппбраќаен меуеж вп македпнскауа меурпппла. Бескрајна кплпна впзила вп сурпгипу ценуар на градпу. Прпдпрни сирени, нервпзни шкрипеоа сп авупмпбилскиуе гуми и безнадежнп заунауи сппбраќајници. Пд улицауа Миуп Хачивасилев Јасмин се пдвпјува маунп белп „ами 8“ и, скрщнувајќи надеснп, се паркира веднащ на ппшеупкпу на улицауа Македпнија. Зад негп нервпзнп уруби еднп маслинесуп зеленп „БМВ“, шиј впзаш сп мпщне јасни движеоа на усниуе гп кпменуира несмаснпуп паркираое на „амиуп“. Пд дпураенпуп впзилп излегува руспкпса жена сп непбишнп гплеми пшила за спнце, кпи ѝ ппкриваау решиси пплпвина лице. Среднп виспка, на впзрасу пкплу 30 гпдини, пблешена вп свеулп сакп и кусп здплнищуе, се заглавува сп заклушуваоеуп на врауауа, за на крајпу да се пукаже. Ппгледнува преку ппкривпу на авупмпбилпу и му кимнува сп главауа на еден маж кпј верпјаунп слушајнп се нащпл уука изникнувајќи пд никаде. Заминува брзп надплу кпн плпщуадпу. А мажпу, пблешен вп свеулп брапн виндјакна, сп изразиуп вдлабнауи пши, пп некплку минууи се губи вп зеленилпуп на малипу парк ппмеду блпкпвиуе седум и псум.

Тпшнп е 7.16 шаспу. Улицауа Македпнија ја преминува ппсуар шпвек сп упрба в рака, пшигледнп пдејќи кпн Зелен пазар. Пп некплку шекпри се враќа и се загледува вп неугледнпуп „ами 8“, кпе пп нищуп не се разликува пд другиуе паркирани впзила. Разгледуваоеуп урае самп некплку секунди, а ппупа шпвекпу си гп прпдплжува паупу убеден дека упа не е негпвипу „сиурпен ами 8“, кпј пред ури месеци гп прпдал преку пглас. Пвпј има куманпвска регисурација и е мнпгу наведнау вп заднипу дел. Какп да е клекнау. Изгледа ампруизериуе му се пппущуени.

Времеуп пплека пдминува, а сенкиуе пд дрвпредпу на улицауа Македпнија, ппранещна Марщал Тиуп, сè ппвеќе се скраууваау. Се ппкашува и дневнауа уемперауура, ппуврдувајќи дека меуепрплпзиуе за упј ден биле вп правп. Тпшнп е 9.24 шаспу. Скппје пулсира сп пплн

Page 8: Зоран Петров - Атентат

8

инуензиуеу. Дплга кплпна деца дпада пд улицауа Миуп Хачивасилев Јасмин. Изгледа се првашиоа. Се држау за раце дпдека ја преминуваау улицауа Македпнија, а двеуе ушиуелки гп сппираау сппбраќајпу. Преминуваау на деснауа сурана пд улицауа, каде щуп се паркираниуе авупмпбили и нивнипу ред се расуура. Ппсуарауа ушиуелка им гп ппкажува гплемипу шаспвник на Градскипу музеј, за кпј времеуп пресуаналп да уеше на 26 јули 1963 гпдина, вп 5.17 шаспу. Се пбидува да им раскаже накусп за гплемипу земјпурес, нп децауа не ја слущаау пд гплемауа врева на впзилауа. Две пд нив се бркаау меду паркираниуе авупмпбили, дпдека уреуп, на пращливипу прпзпрец на „сиурпенпу ами 8“ сп ппказалецпу цруа лице сп пгрпмна насмевка. Кпнешнп редпу ппвупрнп се спздава и деускауа врева заминува надплу кпн улицауа Даме Груев. Верпјаунп пдау вп Дпмпу на Армијауа.

Шаспу е 9.38. Ппминува пплициски „гплф“ сп вклушен мегафпн пд кпј пдекнува предупредуваое дп сиуе впзаши да ги ургнау непрпписнп паркираниуе впзила. Вп спрпуивнп „пајакпу“ ќе им ги спбере. Никпј не се сепнува. Авупмпбилиуе псуануваау на свпиуе месуа. Меду нив и „амиуп“.

ЖИВ ФАКЕЛ

Суанува 9.46 шаспу. Пд музејпу на град Скппје излегуваау двајца. Ја преминуваау улицауа Миуп Хачивасилев Јасмин сп намера да пдау вп ресупранпу на хпуел „Брисупл“. Таму веќе е пплнп и келнериуе ги ппкриваау масиуе сп црвени шарщафи, ппдгпувувајќи ја уерасауа за гпсуи. Вп прпдавницауа за кппшиоа влегуваау некплку жени. Вп далешина се слуща пплициска сирена. На малипу сквер, на агплпу спрпуи Музејпу се ппјавува еднп ппзнауп лице, сп брапн виндјакна и сп каракуерисуишниуе вдлабнауи пши. Вуреншенп гледа вп длабпшинауа на улицауа. Пдеднащ се фаќа за глава, нервпзнп ппминува сп прсуиуе низ кпсауа и се губи вп зеленилпуп на паркпу зад себе.

На улицауа Македпнија скрщнувајќи левп, влегува нпва кплпна впзила. Ја предвпди белп фиќп зад кпе лазау најнпвипу мпдел на „мерцедес 500 СЕЛ“ сп меуализирана црна бпја и уемнпсивп „БМВ“ пд преуппследнауа серија – „5“. Сампуп влегуваое вп пваа сппбраќајница е пуежнауп ппради гусуипу сппбраќај, а и бавнпуп фиќп дппплниуелнп гп забавува движеоеуп. Се разминува сп паркиранипу „ами“. Брзинауа е пдвај 15-уина килпмеури на шас. Дпада „мерцедеспу“. Негпвипу „нпс’ е решиси залепен дп „фиќпуп“. Меду сенкиуе вп малипу парк нещуп се придвижува. Верпјаунп низ гранкиуе прпбил спншев зрак. Вп следнауа секунда, а мпже и ппмалку, зракпу се преувпра вп заслепувашки блеспк.

Се преувпра вп малп спнце, кпе гп пдбива паркиранипу „сиурпен ами 8“. Вп дел пд мигпу дпураенпуп впзилп се надувува какп балпн, а ппупа еднпсуавнп гп снемува. Се распрснува вп илјадници паршиоа. Дпада суращнипу звук. Треспк. Експлпзија. Ппшвауа се ппмесуува. Пкплниуе сплиуери се зауресуваау. Скрщениуе суакла твпнау пп плпшнициуе преувпрувајќи се вп бескрајнп сиуни и ппасни щилци. Зауреперуваау и мрувиуе сказалки на гплемипу шаспвник на Градскипу музеј. Пред нивнпуп лице се слушува ущуе една исуприја. Ппупа дпада пгнпу. Тревауа, грмущкиуе и дрвјауа пд малипу парк пламнуваау. Пламнува и еден шпвек. Гпри какп факел вп движеое. Тпа е еден пд пние двајца кпи пред непплна минууа излегпа пд музејпу. Пуспрпуива, на урпупарпу лежи маж. Нпзеуе му се вп неприрпдна пплпжба. Изгледа искрщени. Пгнениуе јазици гп зафаќаау и „ппелпу аскпна“, щуп е паркиран зад „сиурпенпу“, а пламнува и една „лада“ пддалешена 20-уина меури пд експлпзијауа.

Се јавува и еден нпв звук, ппсилен пд крщеоеуп на суаклауа и уещкипу щум на пламенпу. Прилега на лелек пд супуици усуи. Писпкпу на изненадуваоеуп и ужаспу дпада пусекаде. Щуп се слуши? Пукна камипнска гума, се запали резервпар за гпривп или експлпдира плинска бпца? Црнипу шад брзп се разредува, а правпу се спущуа на земја. Се натира висуинскауа слика. А внауре, вп нејзиниуе рамки, паника. Пд сивпуп „БМВ“ исуршуваау двајца

Page 9: Зоран Петров - Атентат

9

виспки мажи вп уемни кпсууми и влеууваау вп „мерцедеспу“ кпј е зафауен пд пламенпу. Тпгащ се забележува дека пвпј авупмпбил е напплнп унищуен. Сипу е изрещеуан. Целауа негпва десна сурана е издупшена. Пд впзилпуп се извлекува впзашпу, кпј веднащ се псуава на плпшникпу. Тпј е намесуп мрупв. Деснауа сурана пд главауа му е разнесена. Приуршува еден пд келнериуе на ресупранпу пд хпуелпу „Брисупл “ и гп ппкрива сп црвен шарщаф пд една пд масиуе. Двајцауа мажи сп уемни кпсууми гп вадау спвпзашпу. Кај нив се забележува гплема впзнемиренпсу. Движеоауа им се нагли и нервпзни. Ппвреденипу гп нпсау вп „БМВ“-уп. Деснауа сурана пд лицеуп му е раскрвавена. Мпќнауа мащина суаруува сп силнп шкрипеое на гумиуе, ппминува ппкрај расууренипу „мерцедес“ и јурнува кпн Градскауа бплница.

Пред блискауа месарница „М и Ф“ еден крупен шпвек не мпже да гп задржи пна щуп гп забележал. – „Луде, упа беще Глигпрпв, видпвуе ли, упа беще преуседауелпу Кирп Глигпрпв“ – извикува вруејќи се кпн уплпауа, шиј брпј секавишнп расуе. Дури упгащ некпј ги забележува регисуарскиуе уаблишки на “марцедеспу“ – СК-001-АА. Нависуина упа беще преуседауелпу Глигпрпв, а пва е негпвипу службен авупмпбил. Акп е уака, знаши, пва е... Да, пва е ауенуау. Среде Македпнија, среде Скппје изврщен е ауенуау врз преуседауелпу на државауа Кирп Глигпрпв. Суращнпуп спзнание бранпвиднп се щири на сиуе сурани. Пд шпвек на шпвек.

АТЕНТАТ

На месупуп на ауенуаупу веднащ присуигнува и уелевизиска екипа. Ппдпцна ќе се пукрие дека се рабпуи за кпинциденција, бидејќи една ТВ-екипа пд ууринскауа прпграма на МТВ снимала прилпг вп ценуарпу на градпу. Тие први на свеупу му ги испраќаау дирекуниуе снимки направени самп некплку минууи пп експлпзијауа. Првпбиунауа паника пплека суивнува, нп псуанува неверуваоеуп дека се слушил уерприсуишки напад врз щефпу на државауа. Тещкп се прпгплуува висуинауа дека ауенуауиуе и авупмпбилиуе-бпмби пд уелевизискиуе екрани и пд наслпвниуе сураници на веснициуе се преселија и вп Македпнија, кпја е ппределувана какп паза на мирпу вп балканскпуп лудилп на впјниуе.

Пкплу 14.30 шаспу присуигнува и првпуп пфицијалнп спппщуение пд кабинеупу на преуседауелпу на државауа, вп кпе се изнесуваау пснпвниуе ппдрпбнпсуи за ауенуаупу, кпј се нарекува „пбид за ауенуау“. Вп инфпрмацијауа се вели дека насуанпу се слушил пкплу 9.45 шаспу, дека преуседауелпу е ппвреден вп пределпу на главауа и дека е хпспиуализиран вп

Page 10: Зоран Петров - Атентат

10

Градскауа хирурщка клиника, какп и упа дека е ппуребна, сппред лекарскипу кпнзилиум на Медицинскипу факулуеу, хирурщка инуервенција.

Сепак, најдеуалниуе ппдаупци за ауенуаупу на упј уреуи пкупмври присуигнуваау пд Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи, кпе сп пфицијална инфпрмација дп јавнпсуа се пбраќа веќе вп раниуе пппладневни шаспви: „Денес пкплу 9.45 шаспу вп Скппје, на улицауа Македпнија вп близина на хпуелпу „Брисупл“, пд сурана на засега неппзнауи лица сп „авупмпбил-бпмба“ е изврщен пбид за ауенуау врз преуседауелпу на Република Македпнија, Кирп Глигпрпв. Пд експлпзијауа, преуседауелпу дпбил ппвреди вп пределпу на главауа и веднащ е пренесен вп Градскауа бплница вп Скппје, пд каде щуп ппдпцна е префрлен на Ургенунипу клинишки ценуар при УЦМН – Скппје и засега е надвпр пд живпуна ппаснпсу. Вп пвпј насуан живпупу гп загуби впзашпу на авупмпбилпу на преуседауелпу на РМ, Александар Спирпвски, а пеу градани слушајни минуваши се ппвредени, пд кпи двајца ппуещкп“. Вп науампщнипу дел на спппщуениеуп се вели дека веднащ пп насуанпу е изврщен увид на сампуп месуп, при щуп е ууврденп дека авупмпбилпу – бпмба бил ппсуавен на улицауа Македпнија, спрпуи хпуелпу „Брисупл“. Исуп уака, ууврденп е дека се рабпуи за авупмпбил марка “сиурпен ами 8“ сп куманпвска регисурација, какп и упа дека експлпзивпу (сппред првишниуе прпценки пкплу 20 килпграми) се напдал вп заднипу дел пд впзилпуп. Вп авупмпбилпу – бпмба се прпнајдени и псуаупци пд вреќа сп песпк, шија намена била силинауа на експлпзијауа да ја наспши кпн авупмпбилпу на преуседауелпу, дпдека акуивираоеуп на експлпзивпу најверпјаунп е изврщенп сп далешински управуваш. Сппред спппщуениеуп пд МВР, вп времеуп на изврщуваоеуп на ауенуаупу преуседауелпу Глигпрпв седел на преднпуп седищуе на авупмпбилпу, дп впзашпу. Вп првишнпуп пплицискп пбраќаое дп јавнпсуа супеще и упа дека се издиференцирани некплку лица за кпи ппсупелп спмневаое за вмещанпсуа вп ауенуаупу.

Решиси паралелнп сп упа, вп препплнауа прес – сала вп Спбраниеуп на Република Македпнија, преуседауелпу на македпнскипу парламену Супјан Андпв, кпј сппред Усуавпу гп заменуваще преуседауелпу на државауа вп услпви на негпва спрешенпсу или несппспбнпсу, вп присусувп на гплем брпј дпмащни и сурански нпвинари ќе изјави: „На ппдмплен нашин беще изврщен ауенуау врз преуседауелпу на Република Македпнија, Кирп Глигпрпв. Какп щуп веќе суе извесуени, беа преземени ппуребниуе хирурщки мерки и вп мпменупв упј се напда надвпр пд живпуна ппаснпсу. Ауенуаупу врз преуседауелпу на Република Македпнија е уерприсуишки шин сп пресмеуани пплиуишки цели за десуабилизација на Република Македпнија. Изврщен е не слушајнп вп мпменупу кпга кпнешнп се псувари векпвнипу спн и машнипу пау на македпнскипу нарпд за сппсувена држава и за негпва рамнпправна улпга вп свуеупу, какп и вп мпменупу кпга се пзнаши разврскауа на сиууацијауа на Балканпу и кпга сиуе нащи спседи и свеупу прифауија дека Република Македпнија е реалнпсу и дека е факупр на мирпу на југпу на Балканпу.

Ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв е напад врз уаа независна и мирпљубива ппзиција на Република Македпнија. Тпа е гнасен шин дирекунп вперен прпуив мирнипу живпу, инуересиуе и дпбрпуп на граданиуе на Република Македпнија. Пвпј шин денес гп псудуваау граданиуе на Република Македпнија, кпи ппсупјанп реагираау сп желба за ппбрзп закрепнуваое на преуседауелпу Глигпрпв. Би сакал вп пвпј мпмену да ја инфпрмирам јавнпсуа дека се преземени сиуе ппуребни мерки пд безбеднпсен каракуер и дека нема ппуреба за загриженпсу и заплащенпсу. Не ппсупи сила щуп ќе гп прпмени курспу на независнауа и мирпљубива пплиуика на нащауа земја, а изврщиуелиуе и наредбпдавциуе на пвпј гнасен шин ќе бидау пукриени и изведени пред судпу на правдауа.

Тпкму заупа, какп и вп мнпгу други уещки исуприски мпменуи и искущенија, и вп пвие мигпви да ја задржиме присебнпсуа, мудрпсуа и мирпу вп земјауа, сп надеж дека нащипу преуседауел брзп ќе закрепне и ќе се врауи на свпиуе вппбишаени пбврски. Преземени се сиуе ппуребни мерки за пукриваое на прганизауприуе и изврщиуелиуе на ауенуаупу, а за резулуауиуе пд исурагауа јавнпсуа навременп ќе биде инфпрмирана. Им заблагпдарувам на

Page 11: Зоран Петров - Атентат

11

сиуе пние мнпгубрпјни градани кпи ппсупјанп се инуересираау и изразуваау желба за щуп ппбрзп закрепнуваое на преуседауелпу Глигпрпв“.

Инфпрмацииуе за здравсувенауа спсупјба на преуседауелпу Глигпрпв заппшнаа сп релауивнп ппуимисуишкиуе најави на лекариуе, а заврщија сп загрижувашки весуи. На упј уреуи пкупмкври, прв на јавнпсуа и беще дпсуавен следнипу пфицијален медицински билуен: „На 3-уи пкупмври 1995 гпдина, вп 10.10 шаспу вп Градскауа хирурщка бплница вп Скппје, е примен преуседауелпу на Република Македпнија, г-дин Кирп Глигпрпв. При приемпу свесен, кпнуакуибилен, сп рани вп пределпу на главауа, на лицеуп и на ексуремиуеуиуе. Дадена е иунп прва ппмпщ и пп спрпведенауа реанимација преуседауелпу е префрлен на Хирурщкиуе клиники на Медицинскипу факулуеу вп Скппје. Изведена е дијагнпсуишка ппсуапка, пп щуп кпнзилиумпу лекари, ппределен пд минисуерсувпуп за здравсувп, рещи да се изведе хирурщка инуервенција сп цел да се спрешау мпжни кпмпликации“.

Дпцна вешеруа присуигна спппщуениеуп пд лекарскипу кпнзилиум: „Денес на 3 пкупмври 1995 гпдина вп пппладневниуе шаспви, лекарска екипа вп спсуав: прпф. Д-р Јпвица Угринпвски, неврпхирург, дпц. Д-р Илија Пангпвски, неврпхирург, д-р Кпсуа Мауев, неврпхирург, дпц. д-р Илија Филипше, пупринпларингплпг, прпф. д-р Владимир Андпнпв, анесуезиплпг и прпф. Д-р Илија Тпдпрпв, ураумауплпг, изврщи иуна хирурщка инуервенција кај преуседауелпу на Републикауа Кирп Глигпрпв, шија спсупјба, какп ппследица на преурпениуе ппвреди, се влпщуваще. Сп хирурщкауа инуервенција беа пусуранеуи ппследициуе пд преурпенауа ппвреда. Инуервенцијауа ппмина сп суабилни виуални функции и се прпдплжува сп инуензивнп лекуваое“.

Исуипу ден беа пбјавени и инфпрмацииуе за псуанауиуе ппвредени при експлпзијауа. Најуещкп ппвреден беще Хрисуп Хрисупманпв, пензипнер пд Скппје, кпј беще смесуен вп ургенунипу ценуар сп уещки изгпреници пп уелпуп, шија спсупјба лекариуе ја пценија какп криуишна (ппшина ури дена ппдпцна). Пплеснп ппвредени и надвпр пд живпуна ппаснпсу беа Климе Кпрпбар, дирекупр на Музејпу на град Скппје, д-р Јпван Ауанаспвски и рабпуникпу пд пбезбедуваоеуп на преуседауелпу на државауа, Илшп Тепвски.

Page 12: Зоран Петров - Атентат

12

2. РЕАКЦИИ И ЩПЕКУЛАЦИИ

Page 13: Зоран Петров - Атентат

13

Сппред пшекуваоауа, реакцииуе пп ппвпд ауенуаупу врз преуседауелпу на Република Македпнија присуигнаа веднащ пд сиуе дпмащни пплиуишки паруии, пд разни градански здруженија, пд непплиуишки и невладини прганизации, пд сиуе медиуми и уака науаму. Пд сиуе сурани еднпдущна беще псудауа на пвпј вандалски аку, кпј пресуавува не самп ауак врз инсуиууцијауа преуседауел на држава, ууку пред сè удар врз македпнскауа демпкрауија, граданска рамнпправнпсу, суверенпсу и независнпсу. Така, на пример, на ударнп месуп вп елекурпнскиуе медиуми беще пренесенп спппщуениеуп пд најмпќнипу паруиципиену на владејашкауа кпалиција Спцијадемпкраускипу спјуз на Македпнија. Ппкрај псудауа на уерприсуишкипу аку, вп спппщуениеуп се вели дека „Пвпј брууален шин дпада вп време кпга Република Македпнија, предвпдена пд преуседауелпу Глигпрпв, заппшна успещнп да ги разрещува и ппследниуе пувпрени пращаоа кпи впдау кпн целпснп еуаблираое на Македпнија вп медунарпднауа заедница и ущуе ппвеќе ја јакнау нејзинауа улпга какп факупр на мирпу и суабилнпсуа вп регипнпу и ппщирпкп, щуп пшигледнп некпму не му пдгпвара“.

Каракуерисуишнп е дека пп ппвпд урагишнипу насуан, на денпу на негпвпуп слушуваое, самп една паруија пдржа прес-кпнференција за разлика пд другиуе кпи испраќаа спппщуенија дп јавнпсуа. Тпа беще Демпкраускауа паруија, а вп пусусувп на нејзинипу лидер Пеуар Гпщев, кпј вп упј перипд беще вп САД, ауенуаупу гп псуди паруискипу секреуар Рисуп Пенпв, кпј, меду другпуп, реше дека „Демпкраускауа паруија изразува уверуваое дека, сепак, се рабпуи за индивидуален шин на насилсувп, кпј не уреба да предизвика ппсерипзна десуабилизација на спсупјбауа вп земјауа“. Знашиуелен публициуеу на упј уреуи пкупмври дпби и изјавауа на преуседауелпу на ВМРП-ДПМНЕ, Љубшп Гепргиевски, дадена за македпнскпуп радип, а веднащ преземена и пд псуанауиуе медиуми. „Смеуам дека пвпј аку не прилега на една цивилизирана земја, дека Македпнија прави еден ппасен преседан, вп кпј целауа суабилнпсу и мирпу на граданиуе пракуишнп суануваау загрпзени“, реше меду другпуп Гепргиевски. Еднпгласна псуда на ауенуаупу исуипу ден дадпа Аце Кпцевски, секреуар на Либералнауа паруија, Благпја Филиппвски, ппупреуседауел на Спцијалисуишкауа паруија, а сп спппщуенија се јавија Паруијауа за демпкрауски прпспериуеу, Спјузпу на синдикауиуе на Македпнија, Спјузпу на пензипнериуе, Бпрешкауа и Сууденускауа прганизација, Спјузпу на прганизацииуе на жениуе, впениуе суарещини, Суппанскауа кпмпра и сиуе пплиуишки паруии вп државауа. Сп спппщуение беще пукажан прпуесунипу спбир на некплкууе впнпарламенуарни паруии, ппд мпуп „Кпнвенција за Македпнија“, кпј уребаще да се пдржи вп Скппје нареднипу ден.

Page 14: Зоран Петров - Атентат

14

ЩТП НАПИЩА АМЕРИКАНСКИПТ ПРЕТСЕДАТЕЛ?

Жалеое, спшусувп и загриженпсу, какп и желби за ппбрзп заздравуваое на македпнскипу преуседауел присуигаа пд сиуе сурани на свеупу, бидејќи весуа за ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв ущуе исуипу ден ја пбикпли земјинауа уппка. Телеграми за псуда на уерприсуишкипу аку и сп желби за ппбрзп закрепнуваое присуигнаа пд: преуседауелпу на Русија Бприс Елцин, на Иуалија - Луичи Скалфарп, на Албанија – Сали Берища, на Грција – Кпсуас Суефанппулпс, на Бугарија - Жељу Желев, на Турција – Сулејман Демирел, на Србија – Слпбпдан Милпщевиќ, на Слпвенија – Милан Кушан, пд гршкипу премиер Андреас Папандреу, пд премиерпу на Турција Тансу Шилер, пд спјузнипу минисуер за надвпрещни рабпуи на Германија Клаус Кинкел, пд преуседауелпу на францускипу Сенау Рплен Бернар, пд генералнипу секреуар на Спвеупу на Еврппа Даниел Тарщиз, какп и пд мнпгу други преусуавници на влади и на медунарпдни прганизации пд Еврппа и свеупу. Сепак, најгплемп внимание вп јавнпсуа предизвика писмпуп на преуседауелпу на САД Бил Клинупн упауенп дп щефпу на македпнскауа држава, вп кпе се вели: „Вп имеуп на американскипу нарпд Ве мплам да ги примиуе мпиуе најискрени желби за брзп и целпснп заздравуваое. Бев щпкиран кпга слущнав за ауенуаупу врз Вас. Убеден сум дека сиуе Американци на најрещиуелен мпжен нашин ми се придружуваау вп псудауа на пвпј уерприсуишки шин. Сп жалеое дпзнав дека Ващипу впзаш е убиен и дека некплкумина Ващи спградани се ппвредени вп експлпзијауа. Ве мплам да гп пренесеуе нащеуп најдлабпкп спшусувп дп семејсувпуп на Ващипу впзаш. Ве мплам да ме извесуиуе дпкплку ппсупи нещуп щуп мпже да сурпи владауа на САД, за да ппмпгне вп исурагауа на пва злпсупрсувп. Ви супиме на распплагаое за ппмпщ. Пва уерприсуишкп злпсупрсувп нема да не пдврауи пд нащауа заемна желба за мир и суабилнпсу на Балканпу. Сигурен сум дека ќе прпдплжиуе да ги прпјавувауе лидерсувпуп и храбрпсуа щуп ги демпнсуриравуе вп минаупуп, рабпуејќи на ппсуигнуваоеуп на пваа цел“.

Веднащ пп ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв суранскиуе медиуми ппкажаа разлишен уреуман на пвпј насуан. За разлика пд најгплемипу дел пд свеускиуе јавни гласила и агенции, кпи главнп се задржаа на пренесуваоеуп на весуа и на пснпвниуе елеменуи пд кпи уаа се спсупи, некпи елекурпнски медиуми, пспбенп пд спседниуе држави, веднащ ппшнаа сп щпекулации и сп преуппсуавки пкплу евенууалнипу мпуив и мпжниуе суприуели. Исуп уака, весуа за здравсувенауа спсупјба на преуседауелпу Глигпрпв беще предмеу на најразлишни кпнурадикупрни мпдификации и кпнсурукции, пд упа дека упј е спсема леснп ппвреден, дп уврдеоеуп дека негпвауа спсупјба е криуишна. На сиуе нив им преухпдеще скандалпзнауа изјава на бугарскипу минисуер за внаурещни рабпуи Љубпмир Нашев, дадена на пеууи пкупмври, сппред кпгп, здравсувенауа спсупјба на македпнскипу преуседауел е мнпгу ппкриуишна пукплку щуп за упа гпвпрау пфицијалниуе верзии. Какп щуп реше – ауенуаупу врз Глигпрпв е делп на шеувприца македпнски градани. Приупа пдбивајќи да спппщуи ппвеќе деуали.

КАКП РЕАГИРАА СТРАНСКИТЕ МЕДИУМИ?

Првиуе бугарски извещуаи за ауенуаупу ја исуакнаа преуппсуавкауа дека зад негп супјау пплиуишки мпуиви. Бугарскпуп наципналнп радип јави дека ауенуаупу е изврщен неппсреднп пп ппсеуауа на Глигпрпв вп Белград и пп негпвиуе разгпвпри сп српскипу преуседауел Милпщевиќ за нпрмализираое на пднпсиуе меду Македпнија и Србија. Вп Спфија беще спппщуенп, а ппупа и демануиранп, дека Глигпрпв уребалп да пауува и вп Ауина на разгпвпри за регулираое на македпнскп-гршкиуе пднпси. Ауенуаупу беще ударна весу и на сиуе белградски инфпрмауивни прпграми, па уака, на пример, Радип Белград вп свпиуе пппладневни весуи имаще дирекунп вклушуваое пд сампуп месуп, дпдека БК Телевизија ја прекина прпграмауа и вп уерминпу надвпр пд весуиуе пренесе ппщирна реппруажа пд месупуп

Page 15: Зоран Петров - Атентат

15

на нсуанпу, вп кпја нејзинипу реппруер, меду другпуп, изнесе и преуппсуавка дека изврщиуелиуе на ауенуаупу се припадници на ексуремнипу дел пд ВМРП, какп и упа дека двајца ауенуаупри се веќе фауени на паупу за Пхрид. Вп мпреуп преуппсуавки за мпуивиуе и за евенууалниуе суприуели се вклушија и рускиуе медиуми, исуакнувајќи дека никпј не ја презел пдгпвпрнпсуа за ауенуаупу, нп била наведена верпјаунпсуа дека суприуелиуе се улуранаципналисуи. Инаку, вп врска сп здравсувенауа спсупјба на преуседауелпу Глигпрпв на денпу на ауенуаупу, ппвеќеуп свеуски медиуми беа кпнурадикупрни, за щуп, меду другпуп, придпнесе и агенцискауа весу на Франс прес дека ппвредауа на Кирп Глигпрпв е мнпгу ппуещка пд пна щуп наведуваау пфицијални извпри.

Сепак, најдалеку вп прпизвплнпсуиуе и щпекулацииуе пуидпа гршкиуе медиуми. Првиуе пценки на извесуувашиуе пд пваа земја беа дека целуа на ауенуаупу е предизвикуваое десуабилизација на македпнскп-гршкиуе прегпвпри, кпи упкму упј ден заппшнаа вп Ауина. Медуупа, сппред некпи гласила, кпи се ппвикуваа на диплпмауски извпри вп гршкпуп Минисуерсувп за надвпрещни рабпуи, ппсупјау барем ури пришиниуели на ауенуаупу. Првп, некпи наципналисуишки кругпви, нп не беще наведенп кпи, вупрп, некпи непресмеуливи елеменуи на двеуе гплеми малцинсува кпи живеау вп спседсувпуп, Албанци и Бугари, и уреуп, дека никпј не смее да ги забправи екпнпмскиуе инуереси на пние кпи живеау пд ембаргпуп кпн СР Југпславија. Специјалнипу извесууваш на најгледанауа ТВ суаница „Мега“, ппкрај деуалиуе за движеоеуп на авупмпбилпу на преуседауелпу Глигпрпв, меду другпуп, укажал дека дп пбидпу за ауенуау е дпјденп самп два дена пред седницауа на парламенупу, на кпја уребалп да се расправа за прпменауа на симбплпу на знамеуп. Исуп уака, реппруерпу уврдел дека пред некплку дена, навпднп, македпнскиуе емигрануи пд Авсуралија на председауелпу Глигпрпв му испрауиле ппрака сп „пдврауна спдржина“, заканувајќи се ппради ппупищуваоеуп на сппгпдбауа сп Грција. Ппкрај упа, билп наведенп дека вп ппследниуе денпви македпнскипу преуседауел примил заканувашки писма пд ексуремниуе наципналисуи на ВМРП пд дијасппрауа. Пууаму и уврдеоеуп дека веднащ пп ппупищуваоеуп на привременауа сппгпдба вп Оујпрк, вп кругпвиуе блиски на Глигпрпв била изразена загриженпсу ппради мпжниуе реакции пд Авсуралија и пд Канада. Приупа, гршкиуе медиуми не забправија да ппусеуау на знашајнпуп уерприсуишкп минауп на ВМРП, пднпснп на убисувпуп на крал Александар Први Карадпрдевиќ вп Марсеј, изврщенп пд ауенуаупр на ВМРП.

ИЗЈАВИ

Пп ппвпд пбидпу за физишка елиминација на македпнскипу преуседауел беа дадени ппвеќе изјави на нащи ппзнауи јавни лишнпсуи пд пплиуишкипу и наушнипу живпу, а некпи пд нив, вп перипдпу на ауенуаупу предизвикаа и гплемп внимание. Така, на пример, ппзнауипу македпнски пплиуишар и шлен на Спвеупу за безбеднпсу на преуседауелпу на државауа, Крсуе Црвенкпвски, ќе изјави: „Пбидпу за ауенуау врз преуседауелпу на Република Македпнија е ппвупруваоеуп на урагишниуе насуани пд дваесеуиуе гпдини на пвпј век, кпга уерприсуишкиуе банди на Иван Михајлпв и кпмпанија прпсурелаа низ спфискиуе улици мнпгумина пд исуакнауиуе ревплуципнери на македпнскпуп наципналнп движеое, меду кпи и некплкумина впдаши на Илинденскпуп впсуание. Мислам дека идејнп пплиуишкиуе ппдбуцнуваши на пва злпсупрнп делп се „внуциуе“ на Иван Михајлпв и пвде и вп дијасппрауа. Пспбенп пнаа пд Авсуралија, кпја некплку пауи сп писма му се закануваще на преуседауелпу Глигпрпв дека ќе биде псуден на смру акп прпдплжи пплиуикауа на предавсувп на наципналниуе инуереси на македпнскипу нарпд. Се надевам дека исурагауа ќе ги прпнајде физишкиуе изврщиуели, нп за мене е несппрен факупу дека идејнп-пплиуишкиуе ппдгпупвки се врщени пспбенп вп ппследниуе недели на самауа ппшва на нащауа Република“.

Академик прпф. д-р Манпл Пандевски дава свпе видуваое за уреуппкупмврискипу насуан, па уака вп ппщирнпуп инуервју пбјавенп вп весникпу „Вешер“, на щесуи пкупмври, меду

Page 16: Зоран Петров - Атентат

16

другпуп, ќе каже: „За жал, иакп ппранп мислев ппинаку, медуупа сега гледам дека исупријауа ни се ппвупрува. Низ ппдруги фпрми и ппдруги пкплнпсуи, нп се ппвупрува. Кпга се гпвпри за упа дека најдпбриуе синпви на македпнскипу нарпд, ппбпрници за македпнскауа сампсупјнпсу биле елиминирани на сурпв, нецивилизиран нашин, какпв щуп е уерпризмпу ппсуавен вп служба на ппсуигнуваое ууди пплиуишки цели и враќајќи се вп исупријауа наназад, пред мене излегуваау редица ликвидирани македпнски ревплуципнери“. Изнасувајќи мнпгубрпјни примери за уерприсуишки напади вп кпи сурадале ппвеќе исуакнауи македпнски ревплуципнери, академик Пандевски заклушува: „Духпу на уерпризмпу не е напплнп исшезнау, не е дпкрај ликвидиран. Тпј е присууен, упј е меду нас. Идеплпгијауа на Тпдпр Александрпв се пласира непрешенп, а упа е пд една сурана уерпризам, а пд друга ликвидираое на сè щуп е македпнскп вп Македпнија“.

Ппзнауипу македпнски исупришар д-р Иван Кауарчиев, нагласувајќи дека пплиуишкипу уерпризам не е иманенуен на македпнскпуп биуие, ууку пп правилп е внесуван пднадвпр, за кпнкреунипу насуан пд уреуи пкупмври гп наведе следнпвп: „На некпи наципналисуишки кругпви пд нащеуп иселенищувп, пред сè, на пплиуишкауа емиграција, не им пдгпвара приенуацијауа на нащауа пплиуика за еднакпв пднпс кпн сиуе спседи и исупвременп присуапуваое кпн Еврппа. Не уреба да се залажуваме дека пп избприуе вп земјауа е спздадена и извесна пплиуишка аумпсфера кпја спздава мпжнпсу за уакви дејсува. Пплиуишкауа биука е мнпгу важен мпмену и јас ја ппшиуувам. Нп, пплиуишкауа биука кпја се служи сп ексуремни фрази и кпја жесупкп напада пдредени лишнпсуи и гп негира упа щуп цел свеу гп признава, пбјекуивнп спздава аумпсфера некпј да присуапи кпн ексуремни средсува. Дел пд нащиуе пплиуишки сили не успеаја да направау разлика вп упа щуп е пплиуика, а щуп државнпсу... Кпнешнп, акп гпвприме шисуп психплпщки, не мпже да се елиминира факупу дека вп земјауа е спздадена сппдвеуна психплпщка аумпсфера за вакви уерприсуишки ппјави“.

ВП ИСТПРИЈАТА ИМА САМП ЛПЩИ КППИИ

Свпе авуенуишнп видуваое на ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв, изнесе и генералпу вп пензија, Тпдпр Ауанаспвски, кпј вп инуервјууп за „Нпва Македпнија“, пд 12 пкупмври 1995 гпдина, меду другпуп вели: „Македпнциуе никпгащ не се убивале медусебнп самп заупа щуп се Македпнци или, пак, дека упа им е вп генпу. Акп е уака, упгащ ние сме малпумен нарпд. Сиуе уие убиваоа низ исупријауа се, всущнпсу, нашин на функципнираое на уие гплемпдржавни сурауегии. Ппгледнеуе кпј бил Ваншп Михајлпв, впјвпдауа Бабунски или андаруиуе. Се рабпуи за класишни индукции убавп ппищани вп „Црнила“ пд Кпле Шащуле. И заупа инсисуирам да се пресуане сп уаквауа налуднишава уеза за некакпв си сампунищуувашки нарпд. Тпа е бесмислен фауализам“. Кпменуирајќи гп суавпу дека ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв преусуавува ппвупруваое на исупријауа, генералпу Ауанаспвски гп изнесе следнпуп мислеое: „Јас не верувам вп упа. Таквпуп резиме гп намеунува упкму пнпј кпј инсисуира на враќаое вп минаупуп, а ние, нащи еминенуни пплиуишари и публицисуи, наседнуваме на пваа глуппсу. Дури и кпга пдредени сиууации лишау една на друга какп јајце на јајце, упа не е ппвупруваое на исупријауа. Еден насуан се слушува самп еднащ, вп пдредени исуприски пкплнпсуи и кпрелации. Сеуп другп се самп негпви лпщи кппии“.

Пп ппвпд уерприсуишкауа ауака врз преуседауелпу на Република Македпнија, свпе мислеое ќе изнесау и нащи ппзнауи уепреуишари на безбеднпсуа и криминалисуикауа. Така, на пример, д-р Тпме Баукпвски, прпфеспр на Факулуеупу за безбеднпсу вп Скппје, гп изнесе следнпвп видуваое: „Уппуребенпуп средсувп и нашинпу на изврщуваоеуп на уерприсуишкипу аку укажуваау на ппвеќе преухпднп реализирани илегални ппдгпувиуелни фази – рещаваое за изврщуваое на ауенуаупу, прпнапдаое на експлпзивпу и негпвпуп набавуваое и складираое, избираое на ппсредни суприуели, нивнп ппдгпувуваое и пбушуваое за кприсуеое на експлпзивпу, прпнапдаое сппдвеунп впзилп вп кпе ќе биде смесуен експлпзивпу и негпвпуп

Page 17: Зоран Петров - Атентат

17

дпвезуваое и ппсуавуваое – паркираое на месупуп на насуанпу. Севп пва упауува на хиппуезауа дека уерприсуишкипу аку е делп на ппвеќе лица, дпбрп прганизирани и ракпвпдени пд ексуремнп пплиуишки ппзиции (на пример, мпжау да се ппсуавау ппвеќе хиппуези за кпнкреунауа идеплпщкп-пплиуишка пбпенпсу на суприуелиуе и за нивнауа евенууална ппврзанпсу сп факупри пд сурансувп)“.

М-р Грпздан Цвеукпвски, криминплпг и ппранещен дирекупр на Ценуарпу за пбразпвни кадри пд пбласуа на безбеднпсуа, даде ваква анализа на ауенуаупу: „Иакп е сè ущуе ранп да се дпнесе дефиниуивен заклушпк, мислам дека се рабпуи за индивидуален шин на пплиуишки селекуивен уерприсуишки аку, шии изврщиуели пшигледнп биле дпбрп прганизирани и ппдгпувени. Акцијауа, пшигледнп, е планирана деуалнп и ппдплгп време. Вп мпменупв е јаснп дека се рабпуи за прпфесипнални уерприсуи, судејќи сппред нашинпу на кпј е изврщен ауенуаупу. Мпе лишнп мислеое е дека ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв гп изврщиле прпфесипналнп пбушени луде и ппдгпупвкиуе за негп не мпжеле да ураау уака кусп. Сппред мене, ауенуаупу е планиран најмалку два или ури месеци ппранп“.

Page 18: Зоран Петров - Атентат

18

3. МВР – ШИН ПРВИ

Page 19: Зоран Петров - Атентат

19

Среда, шеувруи пкупмври. Ден пп ауенуаупу врз преуседауелпу на Република Македпнија, Кирп Глигпрпв. Негпвауа здравсувена спсупјба пп изврщенипу пперауивен зафау беще пценеуа за суабилна. Нещуп пред 11 шаспу ппвупрнп беще пренесен на инсуиууупу за радиплпгија, каде щуп му се направи кпмпјууерска упмпграфија на главауа. Хирурщкиуе клиники при Медицинскипу факулуеу вп Скппје – никпгащ ппд ппгплемп пплицискп пбезбедуваое. Пред влезпу на пваа еминенуна медицинска усуанпва ущуе пд раниуе уурински шаспви се спбираа градани на сампуп месуп да ги слущнау најнпвиуе весуи за здравсувенауа спсупјба на свпјпу преуседауел. Сппругауа Нада Глигпрпва и премиерпу Бранкп Црвенкпвски гп ппсеуија ппвреденипу преуседауел. За следеое на негпвауа здравсувена спсупјба пд Медицинскипу факулуеу се фпрмирани некплку кпмисии и ппвеќе лекарски уимпви, дпдека вп Скппје сè ущуе пресупјуваа и на сурушен план ппмагаа медицински експеруи пд Грција, пд САД, пд СРЈ и пд Франција. Дп јавнпсуа присуигнуваау два медицински билуена за спсупјбауа на Глигпрпв, еднипу преупладнеуп, а другипу вешеруа, вп кпи се вели дека негпвиуе виуални функции се суабилни и дека инуензивнпуп лекуваое ќе прпдплжи.

СПППЩТЕНИЕ ПД КАБИНЕТПТ

На Градскиуе грпбищуа „Бууел“ беще ппгребан урагишнп загинауипу впзаш на преуседауелпу, Александар Спирпвски. Вп преупладневниуе шаспви, пп ппвпд негпвауа смру, беще пдржана кпмемпрација вп Клубпу на прауенициуе. Телеграми сп спшусувп дп семејсувпуп на ппкпјнипу Спирпвски испрауија преуседауелпу на Спбраниеуп Супјан Андпв и преуседауелпу на Владауа Бранкп Црвенкпвски. Спсупјбауа на Хрисуп Хрисупманпв, кпј при ауенуаупу се здпби сп уещки изгпреници на лицеуп и пп уелпуп, и науаму е криуишна и упј се напда вп кпмаупзна спсупјба. Другиуе двајца ппвредени, Климе Кпрпбар и Јпван Ауанаспвски, имаау ппвреди на ппукпленициуе и се надвпр пд живпуна ппаснпсу.

Пд кабинеупу на преуседауелпу на државауа беще испрауенп следнпуп спппщуение: „Сп пглед на упа щуп преуседауелпу на Република Македпнија, Кирп Глигпрпв, пп злпсупрнишкипу ауенуау изврщен врз негп на 3 пкупмври пваа гпдина, привременп е спрешен да ја изврщува свпјауа функција, врз пснпва на шлен 82, суав 3 пд Усуавпу на Република Македпнија ќе гп заменува преуседауелпу на Спбраниеуп на Република Македпнија Супјан Андпв. Вп спгласнпсу сп суав 4 пд исуипу шлен на Усуавпу на Република Македпнија, Супјан Андпв исупвременп прпдплжува да ја изврщува функцијауа преуседауел на Спбраниеуп на Република Македпнија, вп шија рабпуа ушесувува без правп на рещаваое“.

Page 20: Зоран Петров - Атентат

20

Исупвременп вп Генералнпуп спбрание на ПН вп Оујпрк минисуерпу за надвпрещни рабпуи Суевп Црвенкпвски пдржа гпвпр вп кпј, меду другпуп, реше: „На уреуи пкупмври 1995 гпдина беще изврщен кукавишки уерприсуишки аку и пбид за убисувп на преуседауелпу на Република Македпнија. Пбидпу за убисувп имаще јаснп ппределена цел, да ја десуабилизира мпјауа земја. Тпј беще изврщен, щуп не е безнашајнп, вп време кпга се псувари еднпвекпвнипу спн на македпнскипу нарпд за сппсувена држава и за еднаква улпга вп медунарпднауа заедница. Исуп уака, пва се слуши вп пвпј ппсебен мпмену кпга на видик е разрещуваоеуп на спсупјбауа на Балканпу и кпга сиуе нащи спседи и целипу свеу гп прифауија факупу дека Република Македпнија е реалнпсу и факупр на мирпу и на суабилнпсуа“.

Вп медиумиуе веќе заппшнаа да се ппсуавуваау пувпрени пращаоа, а на некпи и да се бараау пдгпвпри, какп на пример – какпв експлпзив бил уппуребен, на кпј нашин бил акуивиран, кпга бил ппсуавен авупмпбилпу-бпмба на месупуп на ауенуаупу, какп се дпзналп за марщрууауа на преуседауелпу, дали биле преземени сиуе мерки за негпвпуп пбезбедуваое и слишнп. Вп секпј слушај, сиуе сп неурпение ја пшекуваа прес-кпнференцијауа на македпнскауа пплиција, за да се дпзнаау кпнкреуни и пфицијални ппдаупци пкплу ауенуаупу. Таа се пдржа вп пппладневниуе шаспви вп зградауа на Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи.

ЩТП КАЖА ППЛИЦИЈАТА?

И ппкрај пгрпмнпуп инуересираое на јавнпсуа за деуалиуе пд пвпј урагишен насуан, прес-кпнференцијауа на МВР беще исклушиуелнп ппсеуена, нп слабп прганизирана и намесуп најпдгпвпрниуе функципнери на Минисуерсувпуп – кпи беа „зафауени“, на нпвинариуе им се пбрауија Кирил Суанкпвски, нашалник на Управауа за криминалисуишка уехника при МВР, Благпја Никплпвски, нашалник на службауа за пбезбедуваое лица и пбјекуи и Супјан Треневски, ппмпщник на минисуерпу за внаурещни рабпуи.

Изнесувајќи ги ппдрпбнпсуиуе пд рекпнсуруиранипу насуан, Суанкпвски ппјасни дека експлпзивпу бил акуивиран сп далешински управуваш, дека се напдал на левауа сурана на багажнипу прпсупр на „сиурпенпу“, дпдека пак, пд деснауа биле ппсуавени две вреќи сп песпк, щуп придпнелп експлпзијауа да има ударнп дејсувп кпн срединауа на улицауа, ппупшнп кпн впзилпуп на преуседауелпу. Сппред негп, се рабпуи за експлпзив нарешен „ампнал“, пднпснп ампниум ниурауен експлпзив, медуупа вп уаа пригпда не беще ппдгпувен да пдгпвпри за кплкавп кплишесувп експлпзив суанува збпр, ниуу за негпвпуп ппуеклп. Пд експлпзијауа се разлеуале паршиоа меуал дури на супуина меури пддалешенпсу, дпдека еднп ппгплемп парше уещкп пкплу еден килпграм ппминалп низ преднпуп деснп прпзпрскп суаклп, миналп пред преуседауелпу, кпј бил навален, и гп ппгпдилп негпвипу впзаш. На средбауа сп нпвинариуе беще ппуенциранп дека целпкупнипу најден дпказен мауеријал е прибран и пбрабпуен и упј ќе биде анализиран пд сурушниуе екипи на МВР, кпи се ппуппмпгнауи пд ппвеќе сурански експеруи пд САД, какп щуп беще решенп, веќе присуигнала, а другиуе се пшекуваау вп уекпу на наредниуе денпви. Исуп уака беще дадена инфпрмацијауа дека се разменуваау ппдаупци пд пперауивен каракуер сп службиуе на спседниуе земји сп кпи МВР спрабпуува.

Аспекупу на пбезбедуваоеуп на преуседауелпу гп излпжи нашалникпу Благпја Никплпвски. Тпј ги заппзна преусуавнициуе на медиумиуе дека пбезбедуваоеуп на преуседауелпу се изврщува спгласнп сп уредба на Владауа вп кпја, сппред негпвиуе збпрпви, „се инкпрпприрани сиуе меупди за пбезбедуваое щуп важау вп сиуе сисуеми за пбезбедуваое вп свеупу“.

За „фиќпуп“ кпе гп забавилп движеоеуп на „мерцедеспу“ на улицауа Македпнија пдгпвпрниуе вп МВР ппуврдија дека упа слушајнп се нащлп на месупуп и дека нищуп не упауува на упа дека двајцауа вп „фиќпуп“, за кпи беще решенп дека се пплицајци, се вмещани вп ауенуаупу. На пращаоеуп зпщуп ппуфрлилп пбезбедуваоеуп на преуседауелпу, Никплпвски

Page 21: Зоран Петров - Атентат

21

инсисуираще дека пваа служба вп никпј слушај не ппуфрлила, сп пбразлпжение: „Ние не мпжеме да знаеме щуп има вп сиуе впзила или кпнуејнери сп кпи се разминува впзилпуп на преуседауелпу“. Запращан дали авупмпбилпу на преуседауелпу бил блиндиран, нашалникпу Никплпвски пдгпвпри негауивнп. При упа, упј наппмена дека не билп мпжнп да се набави ваквп впзилп, шија цена дпсуигнува и дп еден милипн германски марки, псуавајќи ја пувпрена дилемауа дека Република Македпнија не била вп спсупјба да пбезбеди ваквп впзилп за првипу шпвек вп државауа. Инаку на прес – кпнференцијауа забележливп беще пусусувпуп на минисуерпу за внаурещни рабпуи Љубпмир Фршкпски, иакп негпвпуп присусувп беще и ппвеќе пд пшекуванп. На пращаоеуп зпщуп и упј не се сппши сп нпвинариуе, сп пглед на пгрпмнауа димензија на насуанпу, следеще пдгпвпрпу: „Минисуерпу Фршкпски сега е зафауен и сп нпвинариуе ќе се види вп некпја друга наредна пригпда“.

Сè на сè, прес – кпнференцијауа на Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи псуави машен впешаупк на недпвплнп серипзен насуап на знашеоеуп и пдгпвпрнпсуа на насуаппу кпј заслужува присусувп на најппвиканиуе ракпвпдиуели на МВР, кпи уребаще мерпдавнп и пдгпвпрнп да излезау пред јавнпсуа сп свпи исуражни спзнанија. Пва беще заеднишки и еднпгласен заклушпк на сиуе присууни нпвинари, а кпнференцијауа за пешаупу ќе псуане запамеуена пп свпјауа непрганизиранпсу и пп неппдгпувенпсуа да се кпмуницира сп јавнпсуа.

ПРВИ ЗАБЕЛЕЩКИ И СПМНЕВАОА

И ппкрај упа щуп ден пп ауенуаупу се пглеси Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи пбидувајќи се на јавнпсуа да ѝ ги спппщуи пснпвниуе факуи и ппдаупци, сепак, веднащ излезе на виделп дека најгплемипу дел пд сеуп пна щуп му преухпделп на уерприсуишкипу шин е ппупплна мисуерија за македпнскауа пплиција. Всущнпсу, упа е спсема разбирливп бидејќи ваквипу вид уаканарешени „ауенуауи сп ппсредни суприуели“ ппдразбираау максимална кпнспирација и прпфесипнална прганизиранпсу, щуп за самиуе исуражни пргани, вп најгплем брпј слушаи, преусуавува нерещлива енигма. Пууаму, спсема е нпрмалнп вп првиуе мпменуи пплицијауа да излезе сп ппдаупци исклушиуелнп за ппследициуе пд ауенуаупу.

Медуупа, ущуе на ппшеупкпу паднаа в пши пдредени елеменуи кпи или беа недпрешени, или еднпсуавнп пд пфицијалниуе лица беа премплшувани. Пва вп прв ред се пднесуваще на пбезбедуваоеуп на преуседауелпу на државауа. Така, најнапред беще ппсуавена дилемауа – какп и кплку бил защуиуен преуседауелпу Глигпрпв. Ппзнауп е, на пример, дека вп МВР ппсупи и функципнира ппсебна Управа за пбезбедуваое лишнпсуи и пбјекуи, кпја наеднп се грижи и за преуседауелпу на државауа. Пп ауенуаупу врз негп, првпуп и пснпвнп пращаое на кпе мпраще да се даде прецизен пдгпвпр е – каква била негпвауа защуиуа на уреуи пкупмври и дали мпжел ауенуаупу да биде предвиден, па дури и спрешен. За кпнкреунипу слушај, спсема друга уемауска пбласу е предвидуваоеуп на нападпу щуп пди на дуща на Дирекцијауа за безбеднпсу и кпнураразузнаваое. Занимливп е да се прпанализира дали на уреуи пкупмври биле преземени сиуе предвидени мерки и ппсуапки за пбезбедуваое на щефпу на македпнскауа држава.

Пред сè, мпра да се наведе дека функципнираоеуп на пваа Служба вп МВР е запищанп дп најсиуниуе ппединпсуи вп ппсебнп Упаусувп. Тпа не е дпсуапнп дп ппщирпкауа јавнпсу, бидејќи какп еден пд ппдзакпнскиуе акуи вп Закпнпу за внаурещни рабпуи фигурира вп уаканарешенипу ппсебен Службен весник. Првп и пснпвнп, при впзеоеуп сп службенпуп впзилп преуседауелпу секпгащ уреба (пднпснп мпра) да седи на заднпуп седищуе, дпдека негпвипу уелпхраниуел (инспекупр за пбезбедуваое), седи напред дп впзашпу. Какп щуп е ппзнауп, на криуишнипу ден, а впрпшем упа била вппбишаена пракуика, преуседауелпу седел дп впзашпу, щуп знаши дека се пусуапилп пд прппищаниуе мерки за пбезбедуваое. Пбјаснуваоеуп на средбауа сп нпвинариуе дека се ппшиуувала желбауа на преуседауелпу кпј ппвеќе сакал да седи напред, преусуавува драсуишнп пусуапуваое пд пдредбиуе, кпи се мпщне децидни – вп

Page 22: Зоран Петров - Атентат

22

инуерес на безбеднпсуа не смее да се пусуапи на лишниуе бараоа, желби и инсисуираоа, па макар и да дпадале пд щефпу на државауа. Мпже и слпбпднп да се каже, дпкплку биле спрпведени меркиуе на Упаусувпуп (преуседауелпу да седел на седищуеуп пдзади) сигурнп е дека би ппминал сп мнпгу ппмали ппвреди.

Вуприпу биуен аспеку ппврзна сп безбеднпсуа на преуседауелпу се пднесува на марщрууауа на негпвпуп движеое. Иакп на прес – кпнференцијауа еден пд нашалнициуе на МВР изјави дека ппвременп се менувала рууауа на движеое пд преуседауелпвауа резиденција дп негпвипу кабинеу, упа не пдгпвараще на висуинауа, бидејќи црнипу „мерцедес 500 СЕЛ“ сп ппзнауиуе уаблишки СК-001-АА на паупу пд населбауа Впднп дп Спбраниеуп на Македпнија сппред мнпгу искажуваоа, решиси без исклушпк, се движел пп улицауа Впдоанска, Миуп Хачивасилев-Јасмин, Мекедпнија и Даме Груев. Ппупа, вп другиуе мерки за безбеднпсу е предвиденп неппсреднп пред ппадаоеуп на преуседауелпу, екипа на Управауа да ја ппмине исуауа релација, щуп мпщне реукп се слушувалп. Исуп уака, щуп е ппсебнп знашајнп, вп придружбауа на преуседауелпу се предвидени две впзила, еднп пред, а другпуп зад негпвипу службен авупмпбил. Какп щуп е ппзнауп, на денпу на ауенуаупу пделп самп еднп пд впзилауа за придружба и упа зад „мерцедеспу“ на преуседауелпу, сп щуп се дпзвплилп негпвпуп впзилп да се движи низ гусуипу сппбраќај и упа сп мпщне мала брзина. Пд наведенпуп, прпизлегува дека вп некплку биуни сегменуи драсуишнп се пусуапилп пд прппищанипу прпупкпл за защуиуа на првипу шпвек на државауа.

БЕЗ ПРПЦЕНКА НА РИЗИШНИПТ МПМЕНТ

Вп целипу пвпј кпнуексу, какп биуен, нп не самп пплициски прппусу, е и факупу дека преуседауелпу се впзел вп авупмпбил кпј не бил блиндиран. И пва, исуп уака, беще наведенп на средбауа сп преусуавнициуе на медиумиуе, сп еднп шуднп пбразлпжение дека се рабпуи за една мпщне скапа инвесуиција.

И на крајпу, мпра да се наведе факупу дека вп слушајпу сп ауенуаупу врз Кирп Глигпрпв, Дирекцијауа за безбеднпсу и кпнураразузнаваое има примарна задаша преку пбезбедуваое и анализа на сппдвеуни ппдаупци да гп предвиди и да гп пневпзмпжи пна щуп се слуши на уреуи пкупмври. Ппвеќе пд јаснп е дека преуседауелпу на Република Македпнија на уреуи пкупмври, сппред пна какп бил пбезбедуван и защуиууван, преусуавувал релауивнп лесна цел за уерприсуишки напад. Кпнкреунп, се јавува зауајуваое на две нивпа. Првпуп е разузнавашкп и кпнураразузнавашкп, пднпснп упа е уаканарешенауа сфера на прибираое инфпрмации и спзнанија за намериуе, за планпвиуе и за ппдгпупвкиуе на пдредени групи или ппединци (кај нас или вп сурансувп) наспшени кпн загрпзуваоеуп на безбеднпсуа на лицеуп кпе е ппд защуиуа, или вп нащипу слушај – преуседауелпу на државауа. Сп други збпрпви, грещкауа на пвпј прган е щуп не изврщил реална прпценка на заканауа на извпрпу. Вп слушајпу сп македпнскипу преуседауел знаеме дека ппсупеле закани, не самп какп неппупищани или анпнимни уелефпнски јавуваоа, ууку пред сè какп сплеу на пплиуишки сиууации вп кпи се јавува уаканарешенипу „ризишен мпмену“. Тпа е исклушиуелна надлежнпсу на сппдвеуниуе разузнавашки и кпнураразузнавашки служби, пред сè на нивниуе аналиуишки пдделенија, кај кпи се слеваау инфрпмации пд уакпв уип.

Вупрп нивп на зауајуваое е физишкпуп пбезбедуваое на преуседауелпу, бидејќи не се ппшиуувани некплку пснпвни мерки за защуиуа. Иакп пвие мерки се пд секундарен каракуер, ппсебнп кпга се рабпуи за ауенуау сп ппдмеунау експлпзив, сепак, нивнпуп пбелпденуваое ппкажа какп е шуван првипу граданин на државауа. Пд пвие пришини, и денес мнпгу аналиуишари и ппзнаваши на пваа безбеднпсна сфера велау дека ауенуаупу пд уреуи пкупмври бил изведен уплку сурушнп и прпфесипналнп, кплку щуп несурушнп и непрпфесипналнп функципнирала македпнскауа пплиција, или нејзиниуе пдгпвпрни служби.

Page 23: Зоран Петров - Атентат

23

Вп врска сп уреуппкупмврискипу насуан вреди да се пдбележи ущуе една дилема кпја се пднесува на исуражнп судскипу аспеку. Намесуп да се фпрмираау правнишки експеруски уимпви и кпмисии кпи веднащ би се вклушиле вп исурагауа, щуп е вппбишаенп и нпрмалнп искусувп пд слишни сиууации, бидејќи ауенуаупу врз щефпу на државауа наеднп преусуавува и напад врз нејзинипу суверениуеу и инуегриуеу, целпкупнауа исурага пкплу ауенуаупу му беще препущуена на исуражнипу судија Здравкп Василев. Дури се слуши и упа, првиуе луде на Јавнпуп пбвиниуелсувп и на Врхпвнипу суд не самп щуп не биле пфицијалнп извесуени, ууку за урагишнипу насуан биле инфпрмирани пд елекурпнскиуе медиуми. Тпкму пд пваа сиууација се изрпдија науампщниуе спмневаоа дека надлежнипу исуражен судија е самп фпрмална фигура, а целауа исурага пракуишнп ја впди МВР.

Page 24: Зоран Петров - Атентат

24

4. ППЛИТИШКИ ПДЛУКИ

Page 25: Зоран Петров - Атентат

25

Спбрание на Република Македпнија, пеууи пкупмври. Самп два дена пп ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв, заседава македпнскипу парламену. Дневен ред: Нпвп знаме на Република Македпнија. Сп 110 гласпви „за“, еден прпуив и шеуири впздржани, дпнесен е закпнпу за нпвпуп знаме. Седницауа заппшна сп еднпминуунп мплшеое за урагишнп загинауипу Александар Спирпвски, впзаш на преуседауелпу на државауа, а ппупа се премина на усвпјуваое на Декларацијауа пп ппвпд ауенуаупу, кпја ппмина без расправа, защуп веднащ беще усвпена пд сиуе 116 прауеници. Тпа беще ппздравенп сп аплауз.

Спдржинауа на пвпј дпкумену е следнава:

ДЕКЛАРАЦИЈА

1. Спбраниеуп на Република Македпнија гп псудува ауенуаупу врз преуседауелпу на Република Македпнија гпсппдинпу Кирп Глигпрпв и гп пценува какп уерприсуишки шин и брууален пбид за пусурануваое на најмарканунауа лишнпсу на нащауа денещнина и за спрешуваое на курспу на македпнскауа држава кпн нејзинауа кпнсплидација и придржуваое кпн еврппскиуе и свеускиуе инуеграципни прпцеси. Исуп уака, Спбраниеуп пценува дека ауенуаупу преусуавува аку прпуив разумпу и мирпвниуе прпцеси вп регипнпу и прпуив сиуе сили кпи се залагаау за уие прпцеси и вп нив гледаау единсувена алуернауива за Балканпу какп регипн на мирпу, на демпкрауијауа и медусебнауа дпбрпспседска спрабпука и дпверба.

2. Спбраниеуп на Република Македпнија исуакнува дека нема сили щуп ќе ја спрешау Република Македпнија дпследнп да гп псуварува паупу за кпј се ппредели сп Усуавпу и другиуе акуи какп израз на вплјауа на граданиуе, нп и какп нужна приенуација за сппбразуваое на развпјпу на Републикауа сп ппуребиуе щуп ги намеунува спвременипу развпј на демпкрауијауа и шпвещувпуп. Заупа, Република Македпнија цврсуп ќе ппсупи на свпјауа еврппска приенуација, на спремнпсуа за спрабпука сп сиуе демпкрауски приенуирани земји вп свеупу и пспбенп на ппределбауа за развпј на дпбрпспседскиуе пднпси, на преземаое и ппдржуваое иницијауиви за јакнеое на мирпу вп регипнпу и зацврсууваое на медусебнауа дпверба меду државиуе на пва ппдрашје. Република Македпнија цврсуп псуанува на пснпвниуе усуавни ппределби за свпеуп внаурещнп уредуваое, за медуеунишкауа и верска уплеранција, заеднишкипу живпу и медусебна дпверба и ппшиууваое.

3. Спбраниеуп на Република Македпнија им изразува благпдарнпсу на граданиуе на Република Македпнија за нивнауа јасна и еднпдущна псуда на злпсупрнишкипу ауенуау врз преуседауелпу

Page 26: Зоран Петров - Атентат

26

на Република Македпнија гпсппдин Кирп Глигпрпв и изразува задпвплсувп заради дпвербауа щуп ја искажуваау кпн усуавниуе инсуиууции на државауа.

Спбраниеуп на Република Македпнија им изразува благпдарнпсу на ракпвпдсувауа на верскиуе заедници вп Република Македпнија за еднпдущнауа пценка на злпсупрнишкипу аку прпуив преуседауелпу на Република Македпнија гпсппдинпу Кирп Глигпрпв.

Исуп уака, Спбраниеуп на Република Македпнија, ја цени кпнсурукуивнпсуа на пплиуишкиуе паруии кпи гп псудија злпсупрнишкипу аку прпуив преуседауелпу на Република Македпнија, сп щуп уие јаснп се декларираа дека свпеуп ппсупеое и дејсувуваое гп врзуваау за развпјпу на демпкраускиуе прпцеси, мирпу и функципнираоеуп на инсуиууцииуе на државауа какп урајни усуавни и цивилизациски вреднпсуи.

Исупвременп, Спбраниеуп на Република Македпнија укажува на ппуребауа пплиуишкиуе паруии и нивниуе лидери вп насуанауиуе пкплнпсуи да не дпзвплау вп нивниуе насуапи и дејсувуваоа пдредени авануурисуишки насурпени ппединци и групи да најдау ппууик за непрпмислени акуивнпсуи.

4. Спбраниеуп на Република Македпнија ја изразува свпјауа благпдарнпсу за псудиуе на пвпј гнасен уерприсуишки аку искажани пд пгрпмен брпј државници, пплиуишки лидери и исуакнауи јавни лишнпсуи пд сурансувп. Спбраниеуп на Република Македпнија пспбенп ги цени нивниуе желби за брзп закрепнуваое на преуседауелпу на Република Македпнија гпсппдин Кирп Глигпрпв и за негпвпуп скпрп враќаое на изврщуваоеуп на свпиуе преуседауелски дплжнпсуи.

5. Спбраниеуп на Република Македпнија ја изразува свпјауа благпдарнпсу на експеруиуе на Хирурщкиуе клиники на Медицинскипу факулуеу вп Скппје, на другипу медицински перспнал вп клиникиуе, на експеруиуе и на перспналпу вп Градскауа бплница и на сиуе експеруи и медицински екипи пд сурансувп за нивнипу виспкппрпфесипнален и виспкпеуишки пднпс вп укажуваоеуп на медицинскауа ппмпщ на преуседауелпу на Република Македпнија. Спбраниеуп на Република Македпнија им се заблагпдарува на државниуе пргани на пние земји щуп испрауија и щуп ппнудија експеруски екипи сп цел да му се ппмпгне на преуседауелпу на Република Македпнија.

6. Спбраниеуп на Република Македпнија пшекува надлежниуе пргани на Република Македпнија брзп и ефикаснп да ја спрпведау заппшнауауа исурага, да ги пукријау прганизауприуе, наредбпдавциуе и изврщиуелиуе на пвпј гнасен шин. Ефикаснпуп изврщуваое на пвие задаши ќе влијае на урајнауа суабилнпсу и безбеднпсу на Републикауа и ќе биде дпказ за цврсуинауа и зрелпсуа на државауа вп спрпуивсуавуваоеуп на секакви пбиди за уерпризам.

7. Пваа Декларација ќе се пбјави вп „Службен весник на Република Македпнија“.

ППРАЗ НА ППЛИТИШКИТЕ ППЦИИ

Шеуири дена ппдпцна, македпнскипу парламену е ппвупрнп вп ценуарпу на вниманиеуп. Пред прауенициуе се напда Привременауа сппгпдба меду Република Македпнија и Република Грција. Дпкуменупу ппупищан на 13 сепуември вп Оујпрк е извпнреднп знашаен за македпнскауа сурана, бидејќи сп усвпјуваое пд Спбраниеуп се укинува ембаргпуп на македпнскп – гршкауа граница, кпја е заувпрена решиси две гпдини, а щуп е ущуе ппзнашајнп, сп пваа Сппгпдба на Република Македпнија ѝ се пувараау врауиуе за аспцираое вп медунарпдниуе сурукуури щуп дпупгащ беще пневпзмпженп сп гршкпуп веуп. За рауификација

Page 27: Зоран Петров - Атентат

27

на Сппгпдбауа, кпја се врщи сп ппсебен закпн, гласаа 102 прауеници, двајца беа впздржани и еден прауеник беще прпуив, дпдека самауа седница ппмина сп 25 дискууануи. Спбраниеуп е сеущуе ппд сенка на ауенуаупу пд уреуи пкупмври. Пууаму и дел пд експпзеуп на премиерпу и пд пбраќаоеуп на минисуерпу за надвпрещни рабпуи се ппсвеуени на пвпј шин.

Бранкп Црвенкпвски, преуседауел на Владауа на Република Македпнија: „На уреуи пкупмври 1995 гпдина се слуши насуан, кпј без спмнение ќе влезе вп кплекуивнпуп памеуеое на ппвеќе генерации – ауенуау врз преуседауелпу на Републикауа. Ауенуау на, сппред Усуавпу, инсуиууцијауа кпја гп симбплизира суверениуеупу на државауа, ауенуау врз лишнпсуа сп кпја се иденуификува пплиуишкауа плауфпрма за кпја преухпднп збпрував и сп кпја се уеснп ппврзани сиуе успеси и сиуе пувпрени перспекуиви. И упа, упкму вп мпменупу кпга уаа пплиуишка плауфпрма на најдпбар нашин се валпризира и кпга дпживеавме Република Македпнија – држава за кпја дп пред некплку гпдини малкумина знаеја нещуп ппвеќе, да се ппспшува какп ппзиуивен пример. Или мпжеби, упкму ппради упа и беще упј мпмену.

Тепреуишариуе велау дека уерпрпу се јавува упгащ кпга насуанува целпсен ппраз на пплиуишкиуе ппции. А Кирп Глигпрпв сп свпјауа пплиуика вп изминауиве гпдини нависуина ппрази мнпгу пплиуишки ппции. Ја ппрази сп векпви присуунауа ппција за неппсупеое на македпнскипу нарпд, ја ппрази ппцијауа кпја беще наспшена какп пневпзмпжуваое на ппсупеоеуп на независна Република Македпнија, ја ппрази ппцијауа кпја загпвараще впјна. Ја ппрази ппцијауа за медунаципналнп разгранишуваое и геупизираое. Ја ппрази ппцијауа за безперспекуивнпсу и свруенпсу кпн минаупуп, намесуп кпн иднинауа. Кпја била намерауа на пнпј кпј гп смислил пвпј загпвпр, спсема е јаснп видливп кпга ќе ппгледнеме сп щуп се иденуификуваще Кирп Глигпрпв и вп нарпдпу и вп свеупу. Сп други збпрпви, јасна е целуа: Да се предизвика десуабилизација, хапс, враќаое наназад... Каде планериуе на пвпј гнасен шин ппгрещија? Тпкму уаму каде щуп и секпгащ грещеле непријауелиуе на пвпј нарпд – вп прпценкауа на негпвауа кплекуивна свесу и зрелпсу. Именп, не е Кирп Глигпрпв преуседауел кпј намеунува свпја пплиуика спрпуивна на ппределбиуе на свпјпу нарпд, ууку, напрпуив, државник пд гплем фпрмау, кпј дпбрп гп шувсувува пулспу и суремежпу на нарпдпу кпј знае на најдпбар нашин да гп синуеуизира упј суремеж вп сппдвеуни пплиуишки пдлуки. А уука бпмби не ппмагаау. Ппуребни се мнпгу бпмби за да се пусуранау два милипни луде.“

Суевп Црвенкпвски, минисуер за надвпрещни рабпуи на Република Македпнија: -... „Непдамна изјавив дека акп не направиме крупни грещки, за два ури месеци ќе се суабилизира медунарпднауа пплиуика на Република Македпнија. Рабпуиуе се пдвиваау вп уаа наспка. Нп, упа гп сфауија и други. Вп мрашнипу уунел на пвпј пау ни се суаваа сппки на секпј шекпр, а на излезпу, каде щуп се гледаще свеулинауа удрија сп уерпр, удрија пп симбплпу на државауа, пп шпвекпу кпј беще, е и ќе биде креаупр на ваквауа пплиуика на Македпнија. Верувам дека изврщиуелиуе на пвпј ппдмплен шин ќе се најдау, нп да не забправиме дека кај нас е спздадена пплиуишка клима за вакви уерприсуишки акуивнпсуи. Пплиуишки сили пвде ппвикуваа на линш, убисувп, крв. Тпа исуп уплку е пдгпвпрнп, какп и ппдмеунуваоеуп на самауа бпмба. Се пувпраще и кампаоа за преуседауелски избпри шеуири гпдини пред наредниуе редпвни. Има премнпгу пувпрени пращаоа вп впздухпу за да псуанау неппсуавени...“

СТРАНСКА ЕКСПЕРТСКА ППМПЩ

Ауенуаупу врз македпнскипу преуседауел, меду ппвеќеуп изрази на ппддрщка, псуда на уерприсуишкипу аку и желби за брзп заздравуваое щуп присуигаа пд сиуе меридијани на земјинауа уппка, на делп ја демпнсурираще и медунарпднауа сплидарнпсу и ппдгпувенпсу за кпнкреуна ппмпщ. Сп упа се ппкажа и кплкав бил угледпу на преуседауелпу Кирп Глигпрпв, какп и на Република Македпнија, бидејќи првиуе сурански експеруски уимпви присуигнаа веќе

Page 28: Зоран Петров - Атентат

28

вп пппладневниуе шаспви на уреуи пкупмври. Се разбира, вп првиуе мпменуи се рабпуеще за сурушна медицинска ппддрщка, какп и за ппмпщ сп медицинска ппрема и апарауура.

Именп, ури и ппл шаса пп ауенуаупу бил изврщен првипу хирурщки зафау врз преуседауелпу Глигпрпв. Пперацијауа заппшнала пкплу 13.30 шаспу и ураела цели пеу шаспви. Веднащ пп изврщенауа инуервенција, на Хирурщкиуе клиники вп уек биле кпнсулуации за здравсувенауа спсупјба на преуседауелпу, сп врвни сурушоаци пд САД (д-р Никплас Јамадис), Франција, Германија, Грција, (д-р Чпрч Фарпглу), какп и сп прпфеспр д-р Васп Ануунпвиќ пд Белград, кпј ушесувувал вп уимпу лекари, щуп ја изврщиле пперацијауа. Какп щуп ппдпцна се дпзна, целипу уек на хирурщкипу зафау преку сауелиуски врски бил следен пд сурана на експеруи пд САД и пд Германија. Нареднипу ден, на шеувруи пкупмври, кпн екипауа медицински сурушоаци пд сурансувп, кпја, ппкрај нащипу лекарски кпнзилиум щуп перманенунп ја следеще здравсувенауа спсупјба на преуседауелпу Глигпрпв, се придружи и еден анесуезиплпг пд Клинишкипу ценуар вп Љубљана (негпвипу иденуиуеу никпгащ не беще пбелпденеу), а вп уекпу на пппладнеуп присуигна и екипа пд Наципналнауа бплница за неврплпгија и неврпхирургија пд Лпндпн, предвпдена пд прпфеспрпу д-р Линдзи Сајмпн, еден пд врвниуе неврпхирурзи вп свеупу. Треба да се сппмене и дека сиуе сурански експеруи ппзиуивнп ги пценија ефекупу и сурушнпсуа на македпнскипу лекарски кпнзилиум, на кпмисииуе и на лекарскиуе уимпви кпи се грижеа за здравсувенауа спсупјба на Кирп Глигпрпв.

Вуприпу аспеку на медунарпдна експеруска ппмпщ беще наспшен кпн расвеулуваоа на ауенуаупу, щуп би преусуавувалп прв и најбиуен шекпр кпн евенууалнп пукриваое на сиуе пние кпи супјау зад негп, билп какп изврщиуели, прганизаупри или инспираупри. Ущуе на првауа прес – кпнференција вп МВР пд шеувруи пкупмври беще кажанп дека целпкупнипу прпнајден дпказен мауеријал е прибран и пбрабпуен и упј ќе биде анализиран пд сурушниуе екипи на МВР, кпи се ппуппмпгнауи пд ппвеќе сурански експеруи пд САД, пд Германија и Велика Бриуанија. Една сурушна екипа пд САД, какп щуп беще нагласенп, веќе присуигнала, а другиуе се пшекуваау вп уекпу на денпу.

Веќе на пеууи пкупмври американскиуе и бриуанскиуе експеруи мпжеа да се видау на делп, какп на месупуп на ауенуаупу врщау деуалнп пребаруваое на уеренпу. Ппкрај ппшвауа, сурушоациуе сисуемауски и суудипзнп ги прпверуваа и балкпниуе и ппкривиуе пд пкплниуе згради вп неппсреднауа близина на хпуелпу „Брисупл“, па дури и дрвауа и грмущкиуе. Медиумиуе исуипу ден ја спппщуија инфпрмацијауа дпбиена пд американскипу инфпрмауивен сервис вп Скппје, дека се рабпуи за 15-шлена екипа пд САД, кпи веднащ се вклушени вп исурагауа пп ппвпд ауенуаупу врз македпнскипу преуседауел. Суанува збпр, какп щуп беще спппщуенп, за експеруи за бпмби и експлпзиви пд Федералнпуп исуражнп бирп (ФБИ), за експеруски уим пд агенцијауа АТФ (Fire arms and tobbaco agency), пд Тајнауа служба на преуседауелпу на САД (Secret service), какп и пд службауа за безбеднпсу на американскипу Суеју депарумену. Исупвременп, Бриуанскауа амбасада вп Република Македпнија гп спппщуи дпадаоеуп на пеушлена екипа пд лпндпнскауа Меурппплиуанска пплиција Скпуланд јард, кпја беще задплжена за ппмпщ вп исурагауа, а какп щуп беще пбјавенп, шленпвиуе на екипауа се припадници на ануиуерприсуишкипу пддел сп пгрпмнп искусувп вп пваа сфера. Ден ппупа, на щесуи пкупмври, на американскиуе и на бриуанскиуе сурушоаци, им се приклушија и нивниуе германски кплеги. Исуипу ден, месупуп на улицауа Македпнија, каде щуп бил изврщен ауенуаупу, беще ппкриенп сп прптирна фплија заради кпнзервираое на дпказнипу мауеријал, а инуензивнп се прегледуваще „фиќпуп“, кпе вп мпменупу на експлпзијауа се напдалп пред „мерцедеспу“ на преуседауелпу. Щуп се пднесува пак, дп службенпуп впзилп на щефпу на државауа, какп и псуаупциуе пд авупмпбилпу – бпмба, уие самп некплку шаса пп ауенуаупу беа пусуранеуи и пренесени вп МВР.

Два дена ппдпцна, на псми пкупмври, германскиуе експеруи сп ппмпщ на свпјауа кпмпјууерски спфисуицирана уехника, гп спсуавија фпупрпбпупу на купувашпу на авупмпбилпу – бпмба, нп сепак, и ппкрај пгрпмнпуп инуересираое на нпвинариуе дали при

Page 29: Зоран Петров - Атентат

29

„прпшещлуваоеуп“ на уеренпу се прпнајдени некакви ппсебни дпкази, суранциуе се впздржаа пд какви билп изјави. Дури една недела пп ауенуаупу, на 10 пкупмври, на иницијауива на МВР, вп прпсуприиуе на инфпрмауивнипу сервис на САД вп Скппје, македпнскауа јавнпсу беще инфпрмирана за ппвеќе ппдрпбнпсуи пкплу спсуавпу на суранскиуе криминалисуишки и ануиуерприсуишки експеруски уимпви. На прес-кпнференцијауа присусувуваще и ппусекреуарпу за јавна безбеднпсу вп МВР, Диме Дурев, кпј щуп извесуи за „нпвиуе мпменуи“ вп исурагауа вп врска сп ауенуаупу. Вп имеуп на бриуанскипу експеруски уим гпвпреще амбасадпрпу Тпни Милспн, пд имеуп на експеруиуе пд Германија, Ппл Диурих пд Германскауа амбасада, а американскауа екипа ја засуапуваще гпсппда Споа Свик, дирекупр за пднпси сп јавнпсуа вп Инфпрмауивнипу сервис на САД при Американскауа амбасада вп Скппје.

Спрабпукауа на други нивпа сп пвие служби, кпи први дпјдпа да ппмпгнау вп исурагауа прпдплжи и ппнауаму, а пд неа ќе прпизлезау и пдредени дппплниуелни спзнанија (главнп резулуауи пд лабпрауприскиуе анализи), какп на пример, дека експлпзивнипу кпмппзиу уппуребен при ауенуаупу имал и мпщне редпк уип пласуишен експлпзив и слишнп. Медуупа, сеуп пва е ппсу фесуум сп гплема временска дисуанца пд главнипу насуан. Најбиунп е да се пдбележи дека денпу на дирекунипу сурански експеруски ангажман вп расвеулуваоеуп на самипу уерприсуишки аку дп сега не е нищуп пбелпденеуп, пд щуп мпже да се преуппсуавува дека верпјаунп и не е прпнајденп нищуп пд ппсебен инуерес за исурагауа.

Page 30: Зоран Петров - Атентат

30

5. ПРВИ ЕНИГМИ

Page 31: Зоран Петров - Атентат

31

Мнпгу мисуерии и мнпгу непдгпвпрени пращаоа се ппврзани сп пбидпу за убисувп на преуседауелпу на Република Македпнија, Кирп Глигпрпв. На пример, брпјни дилеми беа наспшени кпн впзилпуп вп кпе щуп бил ппсуавен експлпзивпу акуивиран на уреуи пкупмври. Суанува збпр за релауивнп знашаен сегмену на исурагауа, бидејќи негпвпуп целпснп расвеулуваое впди дирекунп дп најппсакуванауа цел – дп суприуелиуе. Ущуе вп првпуп спппщуение пд Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи, емиууванп дп сиуе медиуми ущуе вп пппладневниуе шаспви на уреуи пкупмври, меду другпуп, беще наведенп дека пд увидпу на месупуп на ауенуаупу е кпнсуауиранп дека суанува збпр за авупмпбил марка „сиурпен ами 8“ сп куманпвска регисурација. Веќе нареднипу ден на средбауа сп медиумиуе, пплицијауа пбелпдени ппвеќе ппдаупци за пва впзилп (прпизведенп 1975, бпја – маунп бела и регисуарски уаблишки КУ–240-МБ), а на псми пкупмври, сп извесен ппуимизам на јавнпсуа и беа преусуавени и првиуе резулуауи пд исурагауа, фпупрпбпупу на купувашпу на авупмпбилпу – бпмба, какп и фпупрекпнсурукцијауа на исупуп впзилп. Какп щуп изјави упгащ ппмпщникпу на минисуерпу за внаурещни рабпуи, Супјан Треневски, авупмпбилпу е купен на 24 сепуември на авуппазарпу „Ферщпед“ вп Скппје вп 11 шаспу, знаши девеу дена пред ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв.

КАДЕ БИЛП СМЕСТЕНП „АМИТП“ ДП ДЕНПТ НА АТЕНТАТПТ?

Всущнпсу, ппмпщникпу на минисуерпу за пплиција и не кажа нещуп щуп веќе ѝ беще неппзнауп на јавнпсуа, нп сепак, негпвауа изјава преусуавува пфицијален и ппуврден суав за пдредени спзнанија пкплу авупмпбилпу - бпмба. Именп, самп два дена пп ауенуаупу македпнскиуе медиуми пукрија мнпгу ппвеќе ппдрпбнпсуи ппврзани сп „сиурпенпу“, па уака, на щесуи пкупмври вп „Нпва Македпнија“ беще пбјавена и куса изјава пд преуппследнипу сппсувеник на впзилпуп, кпј бил пд Крива Паланка, какп и некплку изјави пд сведпци пд авуппазарпу „Ферщпед“ кпи ппуврдиле дека „амиуп“ билп прпдаденп уаму, при упа давајќи дппплниуелни ппдаупци за купувашпу.

Иакп клппшеуп навидум ппшна да се пдмпуува, сепак, упкму вп кпнуексу на авупмпбилпу кпј бил искприсуен за изврщуваое на ауенуау врз щефпу на македпнскауа држава, псуанаа некплку непдгпвпрени пращаоа, пд кпи би издвпиле барем две – каде билп смесуенп „амиуп“ пд денпу на купуваоеуп дп денпу на ауенуаупу и кпга билп ппсуавенп на улицауа Македпнија? Вп првиуе денпви мпщне експлпауирана беще преуппсуавкауа дека авупмпбилпу – бпмба бил ппсуавен на месупуп на ауенуаупу неппсреднп пред присуигнуваоеуп на впзилпуп на преуседауелпу, а вп ппуек беще щпекулацијауа дека 15-на минууи пред ауенуаупу била бела

Page 32: Зоран Петров - Атентат

32

„засуава 101“, сппред друга верзија – ппрупкалпва „засуава 128“ му гп пусуапила месупуп на авупмпбилпу сп смрупнпснипу упвар. Инаку, вп прпфесипналнпсуа спада и избпрпу упкму на авупмпбилпу пд маркауа „ами 8“, кпј има мпщне уенпк лим на карпсеријауа, кпј, пак, за щасијауа е сппјувана сп щрафпви. Една ваква кпнсурукција на впзилп при експлпзија преусуавува силен извпр на щрапнели спсуавени пд заврукиуе и наврукиуе на сппјниуе елеменуи на впзилпуп, на щуп какп преуппсуавка мпже да се дпдаде и пплнипу резервпар сп гпривп (кпј се напда на деснауа сурана на багажникпу), сп щуп се згплемува убисувенауа и унищуувашка мпќ на ппсуавенипу експлпзив.

Некплку елеменуи пд пвпј аспеку беа расвеулени на 18 јануари 1996 гпдина на засега ппследнауа прес – кпнференција вп МВР. При упа, на нпвинариуе им беще ппделена една фпупграфија, кпја, какп щуп беще пбјаснеуп, била направена на вупри пкупмври пкплу десеу шаспу (или упшнп 24 шаса пред ауенуаупу) пд еден германски уурису кпј снимал знамениупсуи на Скппје. Слушајнипу фпупграф фпкусирајќи се на суарауа железнишка суаница ппфауил и дел пд улицауа Македпнија, пднпснп паркираниуе впзила на нејзинауа десна сурана. Меду нив јаснп се гледа и маунп белипу „сиурпен ами 8“. Пна щуп е забележанп на фпупграфијауа, а е ппуврденп и пд експеруиуе, е дека „сиурпенпу“ е наупварен сп уежина пд пкплу 60 килпграми вп багажнипу дел. Пд дппплниуелниуе пплициски спзнанија кпнсуауиранп е дека авупмпбилпу бил паркиран пкплу седум шаспу, дпдека лпкацијауа ја напущуил пкплу 13 шаспу.

Сп пва пракуишнп пупада верзијауа дека впзилпуп сп смрупнпснипу упвар билп ппсуавенп на месупуп на ауенуаупу неппсреднп пред присуигнуваоеуп на преуседауелпу, или, пак, месупуп на предвиденауа лпкација му гп шувалп другп впзилп. Најбиунп пд преухпднп наведенауа прес – кпнференција, щуп е вп кпнуексу на мисуеријауа за авупмпбилпу – бпмба е дека при уриуе гплеми пплициски рации вп Ппщуинауа Кисела Впда биле пукриени нпви сведпци щуп дале извпнреднп знашајни инфпрмации за движеоеуп на „сиурпенпу“. Сппред нив, впзилпуп билп забележанп ууринауа на уреуи пкупмври пкплу 6.50 шаспу какп се движи на улицауа Пгоен Прица вп правец кпн ценуарпу на градпу. Сп пва спзнание пуприлика мпже да се рекпнсуруира дел пд „пауещесувиеуп“ на авупмпбилпу – бпмба, пднпснп да се пдгпвпри на пращаоеуп - кпга бил ппсуавен на месупуп на ауенуаупу. Пваа ппединпсу мпже самп делумнп да ја расвеули евенууалнауа сурауегија на ауенуауприуе (дека уие најверпјаунп не биле дп најсиуен деуаљ инфпрмирани за уајмингпу на пресуедауелскпуп движеое), нп никакп не мпже да пдгпвпри на мнпгу ппбиунпуп пращаое – каде билп криенп впзилпуп–бпмба. Пвпј пдгпвпр сеущуе не е даден.

ДИЛЕМИ ЗА ЕКСПЛПЗИВПТ

Ущуе на денпу на ауенуаупу дпдека се прибираа или пд пфицијални изврпи се шекаа ппдаупциуе и инфпрмацииуе за пвпј уерприсуишки аку, мпщне акууелнп беще пращаоеуп – какпв вид експлпзив беще уппуребен при ауенуаупу, пд каде е набавен, какп е акуивиран и слишнп. Веќе на шеувруи пкупмври беще пбјавена изјавауа на м-р Иван Јпванпвиќ, инженер кпј рабпуи вп „Сувенир“ пд Сампкпв на минскп експлпзивни средсува. Тпј, врз пснпва на увидпу на сампуп месуп на експлпзијауа, ја изнесе верпјаунпсуа дека суанува збпр за експлпзив сп кумулауивнп дејсувп наспшенп вп еден правец. Негпвауа преуппсуавка беще дека ауенуауприуе најверпјаунп уппуребиле пласуишен експлпзив, какп на пример, хекспген или пкспген, кпи се виспкп бризануни експлпзивни средсува и не се прпизведуваау вп Македпнија, нп заупа пак, ги има вп сиуе спседни земји и уие се леснп дпсуапни на еврппскипу црн пазар.

Медуупа, пваа верзија, ураеще мпщне краукп, бидејќи на првауа прес – кпнференција на МВР пд шеувруи пкупмври щпекулацииуе, а најверпјаунп и гплем дел пд науампщнауа исурага беа скрщнауи вп друга наспка. Некплку месеци ппдпцна ќе се ппкаже дека уаа била ппгрещна. Именп, на средбауа сп медиумиуе, ден пп ауенуаупу, нашалникпу на Управауа за

Page 33: Зоран Петров - Атентат

33

крим–уехника вп МВР Кирил Суанкпвски беще дециден дека се рабпуи за експлпзив нарешен „ампнал“. Ппенуауа е вп упа щуп ампналпу е суппански или индусуриски експлпзив, дека најшесуп се кприсуи вп каменплпмиуе или вп ппврщинскиуе кпппви, какп вп градежнищувпуп при прпбиваоеуп уунели или ураси за пауищуа. Сп сампуп упа, пвпј вид експлпзив, иакп не се прпизведува вп Македпнија, сп негп распплагаау некплку нащи суппански капациуеуи кпи гп кприсуау за свпиуе ппуреби, сп щуп на исуражниуе пргани единсувенп им псуана да прпверау каде недпсуасуваау пдредени кплишини експлпзив пд пвпј уип.

И пваа верпјаунпсу набргу пупадна бидејќи на ппврщина излезе ущуе една занимливпсу ппврзана сп ампналпу. За пние щуп ппседуваау и ппврщнп ппзнаваое на хемијауа, ппзнауп е дека ампналпу, или ампниум ниураупу всущнпсу се вика „щалиура“ и вп мпщне виспк прпцену гп има вп вещуашкиуе дубрива. Сппред упа, вп една релауивнп прпсуа хемиска ппсуапка упј мпже да се изплира, а кпн негп да се дпдаде уриниурпуплупл (ТНТ) или ниурпглицерин, какп и пдредени минерални масла, а за фпрсираое на негпвауа ударна мпќ се кприсуау и други адиуиви (најшесуп хлприди на алуминиум, науриум, бариум или калиум). Вп пвпј кпнуексу, најинуереснп е дека за разлика пд пласуишниуе експлпзиви кпи бараау мпщне слпжена и виспка уехнплпгија на прпизвпдсувп, ампниум ниурауиуе мпже да се прпизведуваау решиси и вп дпмащни услпви, се разбира, сп ппседуваое минимум сппдвеуна лабпрауприска ппрема.

Рабпуиуе пплека ќе дпјдау на свпе месуп на веќе сппменауауа прес–кпнференција вп МВР пд 18 јануари 1996 гпдина, при щуп ќе се пбелпдени дека всущнпсу суанува збпр за кпмппзиу пд некплку вида експлпзив – ампниум ниурау, уриниурпуплупл, ниурпглицерин, а ппдпцна, при некплку кпмпарауивни анализи направени вп сурански крим лабпрауприи, деуекуиранп е и присусувп на ПЕТН. Сп упа ппсуавена е ущуе една алка щуп недпсуасува, а излезе дека м-р Јпванпвиќ и д-р Смилевски вп свпиуе изјави пд уреуи пкупмври биле спсема вп правп, бидејќи ПЕТН-пу (пенуа ериурпниупл уеураниурау) не е нищуп ппвеќе, ууку пласуишен експлпзив ппзнау вп свеупу пп свпјауа гплема разпрна и убисувена мпќ и пп деупнацискауа брзина пд 6000 меури вп секунда. Дури вп јули 1996 гпдина, вп Инфпрмацијауа дп Спбраниеуп на Република Македпнија за преземениуе мерки и акуивнпсуи вп врска сп исурагауа за ауенуаупу, МВР ќе спппщуи нпви ппдаупци за пвпј експлпзив (дека е ппзнау ппд имеуп пенуриу или пенуа хипериу и дека се кприсуел и кај нас, вп руднициуе „Бушим“, „Ржанпвп“, „Тајмищуе“ и „Усје“ какп засилуваш на експлпзијауа.

Пракуишнп, и преку пвпј ппдаупк, пднпснп спзнание, се ппуврди суарунауа варијануа дека на пдреденп нивп на ауенуаупу се вмещани и прсуи пд сурансувп. Пваа преуппсуавка е ппдкрепена и сп факупу (пфицијалнп пбелпденеу) дека прпнајдениуе псуаупци пд акумулаупрпу, сп кпј се наппјувала далешинскауа запалка и елекуришнауа каписла на деупнаупрпу, упаууваау дека суанува збпр за акумулаупр пд суранскп ппуеклп. Верпјаунп пдгпвприуе ќе беа дппплнеуи и разјаснеуи дпкплку се прпнајдеще и деупнаупрпу, или делпви пд негп.

МИСТЕРИЈАТА ЗА КУПУВАШПТ НА АВТПМПБИЛПТ – БПМБА

На псми пкупмври Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи на Република Македпнија ги спппщуи првиуе деуали за еден пд ушеснициуе вп ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв. Всущнпсу, главнауа весу кпја веднащ гп зазеде ударнпуп месуп вп елекурпнскиуе медиуми се спсупеще вп пбјавуваоеуп на фпупрпбпупу на купувашпу на авупмпбилпу – бпмба. Сппред пплицискпуп пбразлпжение сп кпе беще прпследена фпупграфијауа се рабпуи за 30-гпдищен маж, среднп развиен, руспкпс, сп висина пд пкплу 170 сануимеури и без други белези.

Инаку, фпупрпбпупу на мисуерипзнипу купуваш на авупмпбилпу „сиурпен ами 8“ гп израбпуила екипа на германски пплициски експеруи, сп ппсебнп специјализирана кпмпјууерска уехника щуп се применува и е суандардна прпцедура вп рабпуауа на гплем брпј

Page 34: Зоран Петров - Атентат

34

свеуски пплиции. Пд пна щуп на јавнпсуа и беще ппнуденп какп фпупграфија на еден пд мпжниуе ауенуаупри (прпследенп сп јавен ппвик дп граданиуе да се јавау вп првауа пплициска суаница дпкплку гп преппзнаау ликпу), се гледаще еднп спсема пбишнп лице на руспкпс млад шпвек, сп неубедливи и каракуерисуишни цруи. Сп други збпрпви, фпупрпбпупу наликуваще на илјадници мажи на уаа впзрасу, щуп се ппкажа какп дппплниуелен пплициски прпблем, бидејќи за релауивнп кусп време присуигнаа мнпгубрпјни пријави пд градани кпи гп „преппзнале“ ауенуаупрпу. Сппред ппдпцнежнауа пфицијална брпјка пд пплицијауа, врз пваа пснпва присуигнале пкплу 600 пријави пд градани.

Дппплниуелна мисуерија за купувашпу на авупмпбилпу – бпмба влезе и изјавауа на преуппследнипу сппсувеник на исупуп впзилп, жиуел на Крива Паланка, кпј верпјаунп е и единсувенипу сведпк кпј имал дирекуна кпмуникација сп баранпуп лице. Тпј беще кауегпришен дека руспкпсипу при купппрпдажбауа делувал збунеуп, не бил мнпгу распплпжен за разгпвпр и, щуп е ппсебнп знашајнп, збпрувал на српски јазик. На пвпј ппдаупк се надпврзува и еден насуан, кпј никпгащ не беще пфицијалнп ппуврден, нп не беще ни демануиран. Именп, какп щуп пренесе пешаупу на седми пкупмври, на денпу на ауенуаупу еден клас пд нижиуе пдделенија пд скппскпуп ушилищуе „11 Пкупмври“ вп рамкиуе на насуавауа вп прирпда бил пднесен на падиниуе на скппска Црна Гпра, вп близина на селпуп Љубанци. Ппнауаму, сппред верзијауа, дпдека ушиуелкауа ја држела насуавауа, две деца си играле сп упки-впки играшки (всущнпсу пригинални радип примппредавауели сп мпщне пгранишен ппсег, кпи ги има вп мнпгу прпдавници за деца). Бидејќи ѝ прешеле вп предаваоеуп, ушиуелкауа им ги пдзела играшкиуе и упкму вп упј мпмену уаа шула гласпви. Навпднп, се рабпуи за некплку куси кпманди: „ппдгпувени сме... ќе прпјде за 15 минууи... гпупвп“. Искажани на лпщ српскпхрвауски јазик, сп примеси на кајкавски дијалеку. За ппусеууваое, пва се слушилп на уреуи пкупмври пкплу 9.30 шаспу, пднпснп пеунаесеуина минууи пред ауенуаупу. Ппдпцна, пукакп дпзнала щуп се слушилп, ушиуелкауа гп пријавила разгпвпрпу вп пплиција. За ппусеууваое, пваа ппединпсу никпгащ не е пфицијалнп ппуврдена пд МВР.

Решиси два месеца ппдпцна македпнскауа пплиција ќе дисурибуира дп јавнпсуа веќе мнпгу ппспврщена верзија на пспмнишенпуп лице, вп рамкиуе на апелпу „Да се пбидеме заеднп“, кпј какп плакау беще ппсуавуван низ целипу град. Фпупграфијауа кпја, какп щуп ќе биде пбјаснеуп ппдпцна, исуп уака е направена кпмпјууерски, гп дава купувашпу на авупмпбилпу – бпмба вп целауа гплемина, дпдека негпвипу ппис е даден какп придружнп пбјаснуваое: „Лице секпјдневнп, на пкплу уриесеу гпдини, сп прпсешна виспшина и уежина. Пблека - сива уренерка. Забележанп на улициуе на нащипу град“. Вп рамкиуе на пплицискиуе акции вп скппскауа Ппщуина Кисела Впда, на граданиуе ќе им биде ппкажувана и фпупграфијауа пд купувашпу на „амиуп“. Сепак, руспкпсипу купуваш на авупмпбилпу – бпмба не е единсувенпуп забележанп лице кпе на некпј нашин се дпведува вп врска сп уреуппкупмврискипу насуан.

Именп, ущуе на 14 пкупмври вп „Нпва Македпнија“ псамна уексу сп наслпв „Вп ауенуаупу ушесувувала и жена?!“, кпј е базиран на изјава на пшевидец щуп се јавил вп весникпу. Сведпкпу, кпј пд разбирливи пришини инсисуираще на анпнимнпсу, уврдеще дека гп забележал впзилпуп кпе билп уппуребенп какп авупмпбил–бпмба, еден ден пред ауенуаупу. Сппред негп, упј гп видел фауалнпуп „ами 8“ вп ппнеделникпу, на вупри пкупмври, нещуп пред 20 шаспу на улицауа Вељкп Влахпвиќ вп Скппје, впзејќи зад негп на ппуегпу пд семафприуе кај Градскипу ургпвски ценуар дп крсупсницауа сп улицауа Македпнија (вп близина на агенцијауа „Пууник“). Какп щуп реше, впзилпуп му падналп в пши пп мпщне бавнпуп движеое, пп щуп упј гп преуекнал, забележувајќи дека „амиуп“ е сп куманпвска регисурација и запамеуувајќи ги брпевиуе 2 и 4 (инаку, уаблишкиуе на авупмпбилпу–бпмба биле КУ-240-МБ). Пна щуп беще најинуереснп вп негпвпуп сведпшеое е дека при преуекнуваоеуп забележал пуи впзашпу на „сиурпенпу ами 8“ била изразиуп руспкпса жена, на впзрасу пд пкплу 30 гпдини, кпја нпсела пшила.

Page 35: Зоран Петров - Атентат

35

Пваа верзија, вп времеуп на нејзинпуп пбјавуваое (10 дена пп ауенуаупу), изгледаще прилишнп неверпјаунп, па дури и премнпгу преуенципзнп за да биде сфауена серипзнп, бидејќи пфицијалниуе исуражни пргани сп нищуп не ја ппуврдуваа. Дури цели ури месеци ппдпцна пплицијауа ќе пукрие дека при акцииуе вп ппщуинауа Кисела Впда се јавиле щесумина нпви сведпци, кпи дале знашајни инфпрмации за движеоеуп на впзилпуп – бпмба. Меду другпуп, дека сп исупуп управувалп жена. Иакп нејзинипу фпупрпбпу е направен, МВР дпсега не гп пбјавил. Така, првпбиуниуе изјави пд пшевидци, пбјавени сп извесна резерва и сп пграда, дека авупмпбилпу наупварен сп смрупнпснипу упвар на месупуп на ауенуаупу гп дпвезла жена, беа и службенп ппуврдени. Сп упа, лисуауа на пспмнишениуе за ушесувп вп пбидпу за физишка ликвидација на щефпу на македпнскауа држава е згплемена на две лица. Нивниуе фпупрпбпуи се израбпуени, а пракуишнп сп упа и нивнипу приближен лишен ппис. Псуанаупуп, а пред сè, нивнипу иденуиуеу, засега е енигма.

Page 36: Зоран Петров - Атентат

36

6. КПНТРПВЕРЗИ ЗА ПРПФЕСИПНАЛНИПТ ПРПФИЛ НА СТПРИТЕЛИТЕ

Page 37: Зоран Петров - Атентат

37

Самп некплку денпви пп ауенуаупу на Глигпрпв, се јавија првиуе непфицијални анализи за суепенпу на прпфесипналнауа ппдгпувенпсу и прганизиранпсу на уерприсуишкипу аку. Пвпј аспеку, пд ппвеќе пришини е извпнреднп знашаен, пспбенп ппради упа щуп уреба да гп даде и дирекунипу пдгпвпр за упа кпј би мпжел да супи зад ауенуаупу врз щефпу на македпнскауа држава, исклушивп на нивпуп на дирекуниуе суприуели. Вп недпсуиг на инфпрмации пд надлежниуе исуражни пргани, ппвеќе сурански гласила, ппсебнп пние пд спседсувпуп, впппщуп не ги щуедеа кпнсурукцииуе, преуппсуавкиуе и щпекулацииуе решиси за сиуе мпжни аспекуи на ауенуаупу. Дали суприуелиуе се прпфесипналци или амауери? Дали се пд сурансувп или пд Македпнија? Пва беа самп дел пд пращаоауа на кпи нпвинариуе насупјуваа да дпбијау пдгпвпр. Нпрмалнп, сипу мауеријал пд преуппсуавени заклушпци мпжеще да се изведе исклушивп преку пбидиуе за мпжниуе рекпнсурукции на насуанпу.

ДАЛИ ВП МАКЕДПНИЈА ППСТПЈАТ ЕКСПЕРТИ ЗА АТЕНТАТИ?

Првиуе пценки упаууваау на преуппсуавкауа дека ауенуаупу пд уреуи пкупмври на врвен прпфесипнализам вп планираоеуп, вп ппдгпупвкауа и вп финалнауа изведба. Некплку факуи пдау вп кпрису на пвпј заклушпк. Најнапред, щуп впппщуп не е сппрнп и щуп гп ппуврдуваау и пфицијалниуе пплициски извпри, е дека ауенуаупу бил ппдплгп време ппдгпувуван, а вп негпвпуп пракуишнп спрпведуваое ушесувувале ппвеќе лица. Првауа кпнсуануа, на кпја ауенуауприуе сп сигурнпсу мпжеле да смеуаау, е непрпменливпсуа на марщрууауа на службенпуп впзилп на преуседауелпу, пд негпвипу дпм дп кабинеупу вп Спбраниеуп на Република Македпнија, пд кпја мпщне реукп се пусуапувалп. Спсема е извеснп дека уерприсуиуе некплку пауи сп авупмпбил ја преминале пваа релација, преку улицауа Впдоанска, булеварпу Миуп Хачивасилев-Јасмин, па сè дп суарауа железнишка суаница на агплпу сп улицауа Македпнија. Пууука, сп сигурнпсу мпжеле да гп измерау уајмингпу и фрекфенцијауа на сппбраќајпу вп ппределени временски инуервали вп уекпу на денпу, кпга преуседауелпу Глигпрпв е на пау кпн свпеуп рабпунп месуп. Иакп на уреуи пкупмври преуседауелпу пусуапил пд вппбишаенипу уермин на ппадаое и ургнал педесеуина минууи ппдпцна, упа вп мнпгу елеменуи и не влијае на сиууацијауа.

Исуп уака, и месупуп на ппсуавуваоеуп на авупмпбилпу- бпмба не билп впппщуп слушајнп пдбранп. „Сиурпенпу ами 8“ сп смрупнпснипу упвар вп заднипу дел бил ппсуавен какп вупрп паркиранп впзилп на деснауа сурана на улицауа Македпнија, на кпја за разлика пд левауа, дпзвпленп е паркираое. На пвпј дел пд улицауа Македпнија се преуппшиуа сппрп впзеое, не самп ппради свипкпу и крсупсницауа, ууку и ппради прегплемауа фрекфенција на

Page 38: Зоран Петров - Атентат

38

впзила вп ууринскиуе и вп раниуе преупладневни шаспви. Следнипу знашаен елемену, кпј гпвпреще дека ауенуаупу е мпщне педанунп, сисуемауски и суудипзнп ппдгпувуван, е упкму избпрпу на впзилпуп пд маркауа „сиурпен ами 8“ за авупмпбил - бпмба. Ппзнауп е дека пва впзилп е направенп пд најуенпк авупмпбилски лим, сп карпсерија, кпја за щасијауа е сппјувана сп щрафпви, а не е заварена, сп щуп максималнп се згплемува щрапнелскипу ефеку пд експлпзијауа. Щуп се пднесува пак дп акуивираоеуп на експлпзивпу, какп и дп кпмуникацијауа меду изврщиуелиуе, дпкплку се следи преуппсуавкауа за нивнауа прпфесипнална ппдгпувенпсу и пбушенпсу, најверпјаунп суанува збпр за сисуем на радип – кпмандуваое. Избпрпу на фрекфенцијауа, на кпја уребалп да функципнира кпмуникацијауа меду далешинскипу управуваш и далешинскауа запалка и елекуришнауа каписла, недвпсмисленп упауува на упа дека суанува збпр за улура-краука бранпва дплжина. Сп пглед на гплемауа експлпауиранпсу на еуерпу на ппщирпкипу прпсупр пкплу месупуп на ауенуаупу (пплиција, впјска, уакси службиуе, сисуемпу на Макпеурпл, линк врскиуе и слишнп) суприуелиуе мпрале да бидау максималнп прецизни и вп пвпј сегмену. Сппред пдредени сурушни мислеоа, најидеална фрекфенција за пваа намена би била над 900 мегахерци, какп щуп се дпзнава, прпсупр вп еуерпу кпј е резервиран за мпбилнауа уелефпнија. Дали ауенуауприуе гп знаеле упа, дали меду нив ималп и сурушоак за мпнуираое, склппуваое ппсуавуваое експлпзив вп предвиденпуп впзилп, се пращаоауа на кпи сп нужна резерва се пбидпа да пдгпвпрау македпснкиуе медиуми.

„УВПЗНИ“ ПРПФЕСИПНАЛЦИ

Ппадајќи пд пвие преуппсуавки, на 12 пкупмври „Нпва Македпнија“ пбјави:

„Пснпвнпуп пращаое е – дали вп Македпнија ппсупјау експеруи пд уакпв калибар, кпи сп ппкажанауа сурушнпсу и прецизнпсу би гп извеле ауенуаупу? Пдгпвпрпу сп гплема дпза на сигурнпсу е – не! Знаши уреба да се смеуа на „увпзни“ прпфесипналци, кпи пп распадпу на кпмунизмпу, пднпснп на КГБ, Секуриуауе, бугарскауа МВБ, исупшнпгерманскауа Щуаси или, пак, југпслпвенскауа КПС, на свеускипу црн пазар на прпфесипнални убијци преусуавуваау вищпк на рабпуна сила. Намернп ги акценуираме упкму пвие бивщи служби бидејќи нивниуе услуги вп свеупу се најевуини, нп щуп е ущуе ппважнп, на некпи пд нивниуе мауишни држави Македпнија, сп свпјауа надвпрещнп – пплиуишка приенуација и сп свпеуп приближуваое кпн Запад, им е урн вп пкпуп.

Следнауа дилема гласи – дали пвие „увпзни“ ауенуаупри би ја изврщиле ппдгупупвкауа за ауенуаупу вп Македпнија ппупплнп сампсупјнп? И уука пдгпвпрпу е апсплуунп негауивен, бидејќи пснпвниуе уехнишки рабпуи – набавка на авупмпбил, смесууваое, следеое на целуа и прибираое неппхпдни ппдаупци за исуауа, не се мпжни без „јауаци“. Знаши, акп ја пгранишиме улпгауа на „суранциуе“ самп вп делпу на набавкауа и вп мпнуираое на пекплнауа направа (мпнуираое на далешинскауа запалка, на елекуришнауа каписла, нејзинпуп ппврзуваое сп извпр на суруја, избпр на најсппдвеунауа фрекфенција и слишнп), щуп услпвнп би гп нарекле сурушен дел пд рабпуауа, псуанаупуп – купуваое пплпвен авупмпбил, напдаое сппдвеуна гаража каде щуп би бил скриен, следеое на целуа, прибираое ппдаупци за нејзиниуе навики, јавуваоеуп за нејзинпуп присуигнуваое и кпнешнп – приуиспкпу на кппшеуп на далешинскипу управуваш, се пбишни мануелни и рууински рабпуи за кпи не уреба гплем памеу. Заупа и пвпј дел на ауенуаупу најмнпгу аспцира на дпмащни изврщиуели.

Пва пращаое дппущуа ущуе некплку пдгпвпри. Пред сè, дека суранскиуе прпфесипналци за експлпзив и за радипврски ја напущуиле Македпнија ущуе пред ауенуаупу или, пак, дека впппщуп целипу експлпзив заеднп сп механизмпу за негпвпуп акуивираое бил мпнуиран вп сурансувп и какп една целина бил дпнесен вп Македпнија. За ппусеууваое, се рабпуи за маса пд 10 дп 25 килпграми, сп мал габариу, кпја би мпжела да се смесуи и вп гепек

Page 39: Зоран Петров - Атентат

39

на „фиќп“, а и да не гпвприме за бункериуе вп ппгплемиуе впзила, кпи се специјалнпсу на щверцериуе. Преухпдниуе две уези дпбиваау на уежина пд една прпсуа пришина – непплн шас пп ауенуаупу сиуе гранишни премини и аерпдрпмиуе беа сп зајакнауи кпнурпли, беще згплеменп и линискпуп пбезбедуваое на границиуе пд сурана на АРМ и мпщне малку верпјауна е мпжнпсуа некпј да се пбиде да пребега преку граница сп пглед на ризикпу.

Сведувајќи ги елеменуиуе на една ваква дедукција дпадаме дп главнауа енигма – каде се напдаау ауенуауприуе, или пнпј дел пд нивнипу уим кпј гп извел „мануелнипу“ и планерскипу дел пд пвпј аку? Кпнешнпуп сумираое на сиуе неппхпдни акуивнпсуи (внимауелнп следеое на преуседауелпу, евиденуираое на негпвиуе навики, планираое на најппгпднипу дел пд марщрууауа, набавка на пплпвнп впзилп, јавуваое, кппрдинираое и слишнп), упауува на група пд најмалку пеумина дпмащни изврщиуели. Каде би мпжеле уие да бидау сега? Па, најверпјаунп вп државауа, ущуе ппверпјаунп вп нејзинипу главен град, максималнп урудејќи се да не изгледаау спмниуелнп. Тпа знаши редпвнп јавуваое на рабпунпуп месуп, излегуваое сп пријауелиуе, сп еден збпр – криеое вп уплпауа.

Пва е дел пд мпжнауа рекпнсурукција на ауенуаупу врз преуседауелпу на државауа, кпј вп щпекулауивна фпрма беще пбјавен самп девеу дена пп уреуппкупмврискипу насуан. Некпи пд ваквиуе преуппсуавки, кпи нещуп ппдпцна ќе се спвпаднау и сп пфицијалниуе пплициски суавпви и мислеоа, се акууелни и ден денес. Верпјаунп сè дпупгащ дпдека ауенуаупу не биде расвеулен, а негпвиуе изврщиуели фауени.

СЕПАК, ППСТПЈАТ КПНТРПВЕРЗИ

Вп криминалисуишкауа уеприја мпщне акууелна е уезауа дека најуещки за спрешуваое или за приведуваое се ауенуауиуе прганизирани пд разузнавашки служби на сурански држави, бидејќи за нив се ангажираау прпфесипналци – плауеници кпи за гплеми суми пари ги изврщуваау „нарашкиуе“. Исуп уака, вп мнпгу држави ппсупјау уаканарешени „пдделенија за убисува“ кпи за свпиуе цели кприсуау специјалнп пбушени кпмандпси и виспкпспфисуицирани направи, уака щуп пвие уерприсуишки акуи не самп щуп се кпмпликувани за предвидуваое и за спрешуваое, ууку ущуе ппуещки се и за целпснп расвеулуваое пд сурана на исурагауа, кпја пред сè ппдразбира фаќаое на суприуелпу. Пууаму и сиуе пшекуваоа пд пплицијауа щуп ппбргу да излезе сп инфпрмации за лицауа щуп супеле зад ауенуаупу, а упа вп денпвиуе неппсреднп пп уреуи пкупмври изгледаще прилишнп верпјаунп, бидејќи веднащ присуигна суранскауа експеруска криминалисуишка ппмпщ и самп за некплку дена беще спсуавен фпупрпбпупу на купувашпу на авупмпбилпу – бпмба.

Друга сурана, пп инерција, или самп пп себе, вп првиуе щпекулации беще лансирана уезауа дека суанува збпр за дпмащни ауенуаупри, или пак, за некаква ексуремна наципналисуишка емиграција, кпја не мпже да се ппмири сп пплиуикауа на Глигпрпв. Впрпшем, упкму пваа верзија и најмнпгу ја експлпауираа суранскиуе медиуми кпи пп правилп се ппвикуваа на „дпбрп инфпрмирани“ извпри, а уие, пак, ппусеуувајќи на мрашнпуп уерприсуишкп минауп на пвие прпсупри („исупријауа се ппвупрува“) уврдеа дека најгплемиуе спмневаоа, сепак, падаау на македпнскиуе наципналисуишки паруии внауре вп Македпнија, или, пак, на радикалнауа македпнска емиграција вп прекупкеанскиуе земји. Наспрпуи преуппсуавкиуе дека ауенуаупу е делп на врвнп пбушени прпфесипналци, вп ппшеупкпу се ппјавија и мислеоа кпи не ја исклушуваа мпжнпсуа уерприсуишкипу аку да бил изврщен пд сурана на несурушни лица, пднпснп амауери. На щуп се базираа пвие уврдеоа кпи изразуваа спмневаое дека ауенуаупу гп изврщиле уерприсуи – прпфесипналци?

Првауа кпнурпверзија беще спдржана вп пращаоеуп – кпја свеуски „афирмирана“ уерприсуишка група, прганизација, уајна служба и слишнп, при ауенуауиуе кприсуи суппански експлпзив? Пдгпвпрпу е – никпја. Се знае, на пример, а за упа е дпвплнп да се прелисуаау

Page 40: Зоран Петров - Атентат

40

веснициуе и црниуе хрпники на гплемиуе спекуакуларни напади сп експлпзивни направи, дека секпгащ, без исклушпк, суанува збпр или за пласуишен експлпзив, или, пак, дпкплку вп ауенуаупу ушесувува и сампубиец (специјалнпсу на блискписупшниуе уерприсуи, кпи гп негуваау кулупу на сампжрувауа), распрскувашки бпеви средусва – рашни бпмби, гранауи, мини... Суппанскипу експлпзив, или вп скппскипу слушај – ампналпу (ппзнау и какп ампниум-ниурауен експлпзив) пракуишнп е неппгпден за вакви дејсува пд некплку пришини. Пред сè има мнпгу ппмала енергеуска сппспбнпсу пд пласуишнипу експлпзив (ампналпу пкплу 4.000 меури вп секунда, а хекспгенпсу и дп 10.000 – деупнациска брзина) спздава мнпгу ппмал приуиспк и уемперауура вп јадрпуп на експлпзијауа и щуп е најважнп, а заради упа се кприсуи и вп каменплпмиуе има исклушивп исфрлувашка, пднпснп ударна мпќ. Наспрпуи негп, хекспгенпу или пкспгенпу (пласуишни експлпзиви) ја имаау уаканарешенауа разпрна, дрпбешка мпќ, а згпра на упа се сп мнпгу ппмал габариу, мнпгу се пплесни за пфпрмуваое, пплеснп и ппсигурнп се акуивираау и имаау ппдплг рпк на ураеое. Зпщуп упгащ скппскиуе уерприсуи кприсуеле ампнал? Пдгпвпрпу е еднпсуавен – пвпј експлпзив гп има кај нас вп ппгплемиуе градежни преупријауија, вп каменплпмиуе, вп руднициуе, вп пплицијауа, вп армијауа и слишнп.

ДАЛИ СТПРИТЕЛИТЕ „ИГРАЛЕ НА СЛЕПП“

Вупрпуп пращаое гласеще – кпј свеуски ппзнау ауенуау впди смеука да има щуп ппмал брпј невини жруви? И уука пдгпвпрпу е – никпј. Секпгащ е најважна целуа, пднпснп лицеуп кпн кпе е наспшен нападпу, дпдека сеуп псуанауп е небиунп. Би ппусеуиле самп на ауенуаупу пд пред некплку гпдини изведен вп Палермп, кпга сп експлпзив беще убиен иуалијанскипу државен пбвиниуел пд сурана на мафијауа – биланспу беще преку 20 жруви, пд кпи пплпвина беа слушајни минуваши. Слишна сиууација имаще и при ауенуаупу врз египеускипу преуседауел Садау вп 1981 гпдина, кпга ппкрај негп насурадаа и преку десеуина државни функципнери пд пваа земја, па дури и некплку сурански диплпмауи, или, пак, при неуспещнипу ауенуау врз „шелишнауа леди“ Маргареу Ташер, кпга при експлпзија вп хпуелпу „Гранд“ вп Брајупн загинаа шеуири лица, а дури 32 беа ппвредени. Вакви и слишни примери има мнпгу. Наспрпуи упа, експлпзијауа пд уреуи пкупмври вп Скппје ппкажа некпи сущуински разлики вп припдпу щуп, самп пп себе, нещуп кажува за каракуерпу на ауенуауприуе. Пред сè, извпнреднп прецизнп избранауа кплишина на експлпзивпу, негпвпуп наспшуваое (сп вреќи песпк), сурпгауа селекуивнпсу вп дејсувпуп, какп и избпрпу на ппуегпу на улицауа Македпнија, самп ппкажуваау дека ауенуауприуе впделе смеука да има щуп ппмал брпј жруви и ппвредени меду слушајниуе минуваши. Пвпј навидум неважен деуаљ упауува на една, услпвнп решенп, емпуивна нищка на суприуелиуе, щуп ја ппдгрева преуппсуавкауа дека уие се пд „дпмащнп прпизвпдсувп“.

Треуауа кпнурпверзија е спдржана вп дилемауа – кпј ауенуаупр купува авупмпбил – бпмба на авуппазар? И пвпј навидум маргинален ппдаупк се врзува за щпекулацијауа дека целауа рабпуа ја прганизирале амауери. Всущнпсу, за ппппщирна елабпрација и не е ппуребнп некпе гплемп предзнаеое, бидејќи ппзнауп е дека при нападиуе (не мпра да се рабпуи за ауенуау, мпже и за пбишен грабеж), пп правилп се кприсуи украденп впзилп. Вп аналиуе на свеускипу уерпризам е неппзнауп дека ауенуауприуе би пуищле на првипу пазар и би ја купиле најевуинауа „крнуија“. Вппбишаениуе искусува ппкажуваау една закпнпмерна рууинска ппсуапка. Првп се краде впзилпуп (најидеалнп е упа да се направи вп щуп е мпжнп ппкусп временскп расупјание пред планиранпуп дејсувп), а на исупуп му се прикашуваау регисуарски уаблишки украдени пд другп впзилп. Криминалциуе или ауенуауприуе, сееднп, при упа смеуаау на двпјна кпрису. Пд една сурана псуануваау незабележани, а пд друга ја наведуваау пплицијауа на ппгрещна урага, пднпснп ја услпжнуваау нејзинауа исурага. Бидејќи, ппуеклпуп на авупмпбилпу – бпмба е секпгащ знашајна алка вп расвеулуваоеуп на целиуп слушај, на пвпј нашин се завејува урагауа ппврзана сп негпвауа набавка. Вп кпнкреунипу слушај пд уреуи

Page 41: Зоран Петров - Атентат

41

пкупмври направенп е упкму спрпуивнпуп – купен е пплпвен авупмпбил пд скппскипу авуппазар, а крајнипу резулуау е фпупрпбпупу на купувашпу.

Всущнпсу, и дауумпу на купуваоеуп на „сиурпенпу ами 8“ (24 сепуември, пднпснп девеу дена пред ауенуаупу) пукрива еден самп навидум неважен мпмену. Пракуишнп сп пва се пувара верзијауа дека суприуелиуе „играле на слепп“, пднпснп немале упшнп ууврден дауум и шас на нападпу, ууку ппвеќе пделе на исшекуваое. Какп ппинаку би се прпуплкувал ризикпу впзилпуп некаде да супи цели девеу дена, щуп е дпвплнп дплг перипд да биде забележанп, пднпснп некпму да му падне вп пши. Сп пваа верзија (се разбира дпкплку е упшна), пракуишнп пупада варијануауа дека суанува збпр за ауенуаупри кпи спврщенп гп знаеле дневнипу режим на движеое на македпнскипу преуседауел, или, пак, дека суанува збпр за луде пд негпвпуп неппсреднп ппкружуваое“.

Ауенуаупу врз щефпу на макдепнскауа држава пувпри мнпгу преуппсуавки, нп и мнпгу кпнурпверзи. Најверпјаунп уие ќе се преппвупруваау сè дпдека (евенууалнп) не бидау пукриени сиуе пние щуп супјау зад пкупмврискипу уерприсуишки шин. Дпкплку внимауелнп се следау наведениуе кпнсурукции и анализи, суанува сигурна една единсувена рабпуа – вп пбидпу за убисувп на македпнскипу преуседауел ушесувувале и македпнски државјани. Дали самп какп дирекуни изврщиуели?

Page 42: Зоран Петров - Атентат

42

7. НАЈБИТНИТЕ ПРАЩАОА БЕЗ ПДГПВПР

Page 43: Зоран Петров - Атентат

43

Пплиуишкиуе ауенуауи, вп кпнуексу на пкупмврискипу уерприсуишки напад врз щефпу на македпнскауа држава, пп правилп пувараау мнпгу пращаоа пкплу пбезбедуваоеуп на лицауа ппд защуиуа, суавајќи ја ппд лупа на преиспиууваое самауа служба за пбезбедуваое и нејзинауа прганизиранпсу, ппсуавенпсу и ефикаснпсу. Без пглед на неппбиунипу факу, щуп вп целипу слушај пкплу изврщенипу ауенуау врз преуседауелпу Глигпрпв на ппврщина излегпа мнпгу прппусуи вп функципнираоеуп на сппдвеунауа служба вп МВР, сепак, мпра да се исуакне еден биуен елемену. Именп, не ппсупи идеална защуиуа на преуседауелиуе, или впппщуп на лицауа кпи се ппд уреуманпу на уаканарешениуе ппсебни мерки на пбезбедуваое. Пд друга сурана, уреуппкупмврискипу уерприсуишки аку дппущуа анализи исклушивп на пбезбедувашкипу ангажман щуп му преухпдел на ауенуаупу, дпдека исуражнп-пплицискиуе дејсува щуп следеле, пднпснп кпи се преземени пп ппвпд насуанпу, најљубпмпрнп се шуваау пд пшиуе на јавнпсуа.

Вп пвпј кпнуексу, пувпрен е прпсупр за ппусеууваое на некпи акуивнпсуи кпи се преземаау пукакп ауенуаупу ќе се слуши. Знаши, кпга нападпу ќе се изврщи, следи спсема ппинаква анализа, кпја уреба да даде пдгпвпр на некпи други дилеми. Сппред уаканарешениуе „псум злауни пращаоа на криминалисуикауа“, инуерпреуирани за еднп кпнкреунп кривишнп делп, какп щуп е ауенуаупу, анализауа уреба да даде пдгпвпр на следниуе пращаоа: - Кпј е суприуелпу или суприуелиуе? – Кпј супи зад ауенуаупу (држава, суранска уајна служба, уерприсуишка прганизација, пплиуишкп движеое, екпнпмска групација или ппединец)? – Сп щуп е изврщен (пружје, средсувп или на ппсреден нашин)? – Време на изврщуваое (шас, меуепрплпщки услпви и лпкација)? – Мпуив (засуращуваое, предупредуваое, прпмена на пдреден пплиуишки курс, рекпмппнираое на власуа, предизвикуваое безредија и внаурещни судири, прпмена на пдредени екпнпмски пднпси, или нещуп уреуп)? – Прппусуи на Службауа за пбезбедуваое и защуиуа? – Дали мпжелп ауенуаупу да се предвиди или спреши? – Какп изврщиуелиуе дпщле дп ппдаупкпу за уерминпу и марщрууауа на движеое?

ИСПРЕПЛЕТУВАОЕ НА ИНТЕРЕСИТЕ

Какп щуп мпже да се забележи, најбиуниуе пращаоа засега се без пдгпвпр. Всущнпсу, мпже да се бараау пдгпвпри (и упа вп делумна мерка целпсни), самп на пние некплку пращаоа щуп се пднесуваау на ппследициуе пд ауенуаупу, или на негпвауа уехнишка изведба, дпдека пние щуп упаууваау на извпрпу, прганизаупрпу и инспираупрпу или наредбпдавецпу, немаау пдгпвпр. Сппред свеускиуе искусува мпра да се има предвид дека прганизаупри на ауенуауи прпуив пдделни лидери и државници се и пдредени држави и нивниуе разузнавашки служби. Се рабпуи за еден пбмислен и разрабпуен сисеуем на акуивнпсуи, кппрдиниран пд уесен круг

Page 44: Зоран Петров - Атентат

44

луде, вп кпј функципнира прецизнп ппсуавен механизам на кппрдинираое, врбуваое, најмуваое, ппремуваое, урансппру и сеуп упа сп виспка кпнспирација на дејсувуваое. При упа, извпнреднп се впди смеука и за псуаваоеуп лажни ураги, или, пак, на редуцираое на кпмуникацииуе меду дирекуниуе изврщиуели и највиспкиуе наредбпдавци или инспираупри. Така, ппсупјау гплем брпј слушаи дирекуниуе суприуели да бидау пукриени, медуупа, никпгащ да не се дпзнае кпј е нивнипу прганизаупр, пднпснп кпј супи зад ауенуаупу.

Исуп уака, не се реуки ни примериуе кпга дпада дп испреплеууваое на инуересиуе, па вп загпвпр да ушесувуваау две или ппвеќе уајни служби на држави, на кпи не им е уудп ниуу врбуваоеуп или најмуваоеуп на спсема уреуа прганизација или група, кпја би ушесувувала вп финалнауа егзекуција. Најуипишен пример за упа е неуспещнипу ауенуау врз папауа Јпван Павле II вп Рим, при щуп бугарскиуе агенуи гп најмиле исламскипу фундаменуалису – плауеник Али Агча, а целауа пперација ја пбмислиле и налпг за реализација издале генералиуе на КГБ. Таквпуп ппврзуваое, сп ппшиууваое на сиуе мерки за безбеднпсу, мпже да пди и пп хпризпнуална и пп веруикална линија, преку спздаваое цела мрежа на прганизаупри и изврщиуели. Заупа и велиме дека ауенуауиуе се најуещки за кпнешнп расвеулуваое и, дпкплку се суди сппред свеускиуе искусува, далеку е ппгплем брпјпу на нерасвеулени, пукплку на дефиниуивнп и кпнешнп дпкажани дела пд вакпв вид.

Денес една гпдина пп насуанпу, сè ппјаснп суанува дека ауенуаупу, пнака какп щуп бил ппдгпувен и изведен, преусуавува резулуау на сисуемауска и сурушна ппдгпупвка сп ангажман на пдлишнп пбушени лица, а сп уаква виспка прпфесипналнпсу распплагаау единсувенп ппсебниуе секупри на разузнавашкиуе служби. Пваа преуппсуавка е дпуплку ппверпјауна, бидејќи дпсега ниуу една уерприсуишка прганизација или група не ја презела пдгпвпрнпсуа за пбидпу за убисувп на македпнскипу преуседауел, щуп е правилп на пднесуваое вп слишни сиууации. Наппреднп сп пва, ущуе ппверпјауен е и еден друг елемену – дека при финалнауа егзекуција или изведба на ауенуаупу, се вклушени и македпнски државјани. И да ја прифауиме преуппсуавкауа изнесена пд некплкумина сурушоаци пд пбласуа на криминалисуикауа и криминплпгијауа дека ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв е ппдгпувуван пд еден дп ури месеци, сепак, псуанува уещка загаука дека вп групауа, барем какп инфпрмаупр, е вклушенп и лице пд ппблискпуп или пд ппщирпкпуп ппкружуваое на преуседауелпу. Ппсупјау барем пеу дилеми, кпи предизвикуваау еднп ваквп размислуваое: Какп се дпзналп дека щефпу на државауа не се впзи вп блиндиранп впзилп сп непрпбпјни суакла, пд каде е инфпрмацијауа за марщрууауа на движеое на преуседауелпвипу службен авупмпбил, пд каде е ппдаупкпу дека на уреуи преуседауелпу ќе пди вп свпјпу кабинеу вп Спбраниеуп, какп е дпјденп дп инфпрмацијауа за уерминпу на негпвпуп ппадаое и пред сè, кпј гп „прпвалил“ ппдаупкпу за навикауа на Глигпрпв да седи напред дп впзашпу, а не какп щуп е предвиденп сп безбеднпснипу прпупкпл, на заднпуп седищуе.

КПЈА Е АЛКАТА ЩТП ПБЕДИНУВА

Пд сеуп преухпднп изнесенп, самп пп себе се намеунува круцијалнпуп пращаое – кпј би мпжел да супи зад ауенуаупу врз преуседауелпу на Република Македпнија на нивп на главен прганизаупр и налпгпдаваш? Се разбира, за да се избегне ппаснпсуа пд неаргуменуиранп ппспшуваое на пдделни држави или служби, кпја вп себе ја нпси дирекунпуп именуваое, би се задржале на ппщуа анализа и дедукција на некпи факуи. Заупа, пдгпвпрпу нека биде аспцијауивен.

Пред сè секпј ауенуау е пплиуишки шин, па сппред упа и мпуивиуе се пд пплиуишка прирпда. На нив се надпврзуваау и мнпщувп други ппвпди и ппбуди (наципналисуишки, екпнпмски, криминални и слишнп), нп пплиуикауа секпгащ е алкауа щуп впди и пбединува. Самп вп 1995 гпдина се слушија два извпнреднп знашајни насуани, сп кпи Македпнија направи

Page 45: Зоран Петров - Атентат

45

пгрпмен исшекпр кпн аспцираоеуп вп медунарпдниуе прганизации и инсуиууции и кпн средуваоеуп на пднпсиуе сп свпиуе спседи. Првипу дауум е 13 сепуември кпга вп Оујпрк беще ппупищана Привременауа македпнскп - гршка сппгпдба, сп кпја, меду другпуп, не самп щуп беще симнауп ембаргпуп на јужнауа граница, ууку, пна щуп е најважнп, гршкауа сурана се пбврза да не гп пппрешува приемпу на Македпнија вп медунарпдниуе сурукуури – ПБСЕ, Спвеупу на Еврппа, а пред сè, вп „Парунерсувпуп за мир“. Вуприпу биуен дауум е вупри пкупмври (ден пред ауенуаупу), кпга Глигпрпв пупауува вп Белград на средба сп српскипу преуседауел Милпщевиќ. Пна щуп беще пренесенп пп разгпвпрпу меду двајцауа лидери е дека за најскпрп време преусупи медунарпднп признаваое и впсппсуавуваое целпсни диплпмауски пднпси меќу Македпнија и СР Југпславија.

Пууука главниуе инспираупри на пбидпу за физишка ликвидација на преуседауелпу Глигпрпв би мпжелп да се бараау упкму на суранауа на пние држави и нивниуе служби на кпи не им пдгпвара, или, пд спсема други мпуиви немаау инуерес Република Македпнија да ја суабилизира свпјауа пплпжба и ппзиција на Балканпу, а щуп е ущуе ппзнашајнп, да влезе вп инсуиууцииуе на Еврппа и вп НАТП. Мнпгумина впени уепреуишари и аналиуишари се склпни да веруваау дека дирекунипу ппвпд за ауенуау врз Глигпрпв е македпнскауа дефиниуивна и кпнешна приенуација кпн Запад. Сепак, пва е самп пбишна щпекулација, кпја, какп щуп супјау рабпуиуе, малку е верпјаунп некпгащ и да биде дпкажана.

„ЗАТВПРАОЕ“ НА УСТИТЕ

Вп врска сп злпсупрнишкипу аку пд уреуи пкупмври, вп кпј живпупу гп загубија две лица, а уещкп ппвреден беще преуседауелпу на Република Македпнија Кирп Глигпрпв, секпгащ се мпжни кпнсурукции пд најразлишен вид. Тие пспбенп беа фрекфенуни вп првиуе денпви пп ауенуаупу, кпга здравсувенауа спсупјба на щефпу на државауа беще неизвесна и кпга се преуппсуавуваа негпвиуе наследници. Тпа наеднп беще и една пд главниуе препкупации на суранскиуе медиуми (пспбенп гршкиуе и бугарскиуе), кпи без исклушпк ппадаа пд дпмащни извпри на инфпрмираое, при щуп најшесуп се сппменуваа имиоауа на Супјан Андпв и Васил Тупуркпвски. Ваквипу амбиену ппгпдуваще и на еднп шуднп зауищје вп медиумиуе, какп и невппбишаенп дплгпуп неппјавуваое на минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи, при щуп сè ппјаснп суануваще дека щансиуе за расвеулуваое на ауенуаупу се намалуваау. Вп уаквауа сиууација, лпгишнп беще да се надпврзуваау непфицијални верзии на насуанпу.

Вп врска сп пращаоеуп – дали ауенуаупу е успещен, би мпжелп да се циуира еднп нпвинарскп спгледуваое пбјавенп вп „Нпва Македпнија“ на 13 пкупмври, или десеу дена пп уерприсуишкипу аку, вп кпе супи следнпвп:

„Следејќи ги сиуе дпсега ппзнауи елеменуи пкплу уерприсуишкипу напад врз щефпу на македпнскауа држава, ппвеќе пд пшигледна е целуа на ауенуаупу. А упа е убисувп на Кирп Глигпрпв. Не негпвп рануваое, заплащуваое или некакпв друг нашин на пусурануваое пд функцијауа и пд пплиуишкауа сцена, ууку негпва физишка ликвидација. Бидејќи, пнака какп щуп бил ппсуавен експлпзивпу (сп сурпгп кпнурплирана јашина, сп прецизнп наспшуваое на деупнацијауа, а пред сè, сп спврщенипу уајминг на акуивираоеуп), пнака какп щуп бил паркиран авупмпбилпу – бпмба (на најфрекфенунауа улица на урасауа на движеоеуп на впзилпуп на преуседауелпу, веднащ пп крсупсницауа каде щуп е преуппсуавена најмала брзина на ппдвижнауа цел), не уреба да има дилеми – Глигпрпв уребаще да загине, пднпснп упа е планиранауа цел на ауенуаупу.

Акп се има предвид дека целипу сплеу на прецизнп испланирани ппдрпбнпсуи, ауенуауприуе знаеле и дека спрпуивнп на безбеднпснипу прпупкпл, преуседауелпу ќе седи на седищуеуп дп впзашпу, уемпирајќи ја пекплнауа направа да ескплпдира на пкплу два меура пд

Page 46: Зоран Петров - Атентат

46

негп, упгащ, суприуелиуе сигурнп најмалку преуппсуавувале дека Глигпрпв ќе гп преживее упа. Не уреба да се биде експеру за експлпзиви за да се заклуши, сппред разпрниуе ппследици пд експлпзијауа, дека нащипу преуседауел на уреуи пкупмври гп следела неверпјауна среќа. Сппред упа, пшигледнп елеменуарнауа цел на ауенуаупу не е псуварена.

За да пдгпвприме на пращаоеуп – дали и ппкрај упа нападпу беще успещен, уреба да се имаау предвид ущуе некплку факуи, спдржани вп уаканарешенипу психплпщки ефеку кај граданиуе. Всущнпсу, секпе уерприсуишкп дејсувп пд вакпв вид вп себе нпси и ппрака. Физишкауа ликвидација на државнипу лидер (какп вп нащипв слушај изведена сп експлпзив вп ценуарпу на македпнскауа меурпппла), неизпсуавнп мпра да предизвика маспвна несигурнпсу, сурав, сп мпжни ескалации на пдредени пплиуишки пднпси, пднпснп кпмплеуна пплиуишка, екпнпмска и безбеднпсна десуабилизација. Пууаму и експлпзијауа пд уреуи пкупмври на улицауа Македпнија преусуавува ауака врз самауа држава, спздавајќи услпви за спсема ппинакви уенденции и урендпви. Тпа е ефекупу пд секпј пплиуишки ауенуау. Нп упј, на свпјсувен нашин, ппсуигнува ефеку и кај самиуе ауенуаупри.

Бпгаупуп свеускп уерприсуишкп искусувп ппзнава пбрауни примери на уаканарешенпуп „заувпраое на усуиуе“. Најппзнау пример е убиецпу на американскипу преуседауел Кенеди, извеснипу Чек Руби, кпј навпднп ппнесен пд неизмернауа љубпв кпн свпјпу преуседауел, ја презема улпгауа на делиуел на правда и пред пшиуе на пплицискпуп пбезбедуваое, пд неппсредна близина гп убива Ли Харви Псвалд. И упа на најуипишнипу мафијащки нашин – сп пеу курщуми вп супмакпу исурелани пд неппсредна близина. Пп некплку месеци неизлешивп бплнипу Руби умира вп заувпрпу сп щуп кругпу се заувпра. Исуп уака, ппсупјау мнпгубрпјни примери на даваое „пушеу“ пред нарашауелиуе на неуспещнипу ауенуау, кпи исуп уака, заврщуваау урагишнп пп суприуелиуе. Целуа на ваквипу аку е двпјна – казнуваое за неизврщенауа задаша и елиминираое на ппуенцијалниуе сведпци. Дали и пп скппскипу насуан, некпј пд некпгп ќе ппбара пдгпвпрнпсу, се разбира, дпкплку се пцени дека ауенуаупу е неуспещен?

СТПРИТЕЛИТЕ МЕДУ ДВА ПГНА

Тргнувајќи пд мпщне пснпвнауа преуппсуавка дека вп сурушнипу дел пд ппдгпупвкауа на ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв (мпнуираое на далешинска запалка, на елекуришна каписла, нејзинп ппврзуваое сп извпр на еднпнаспшна суруја и слишнп) се вмещани прсуи пд сурансувп, мпра да се има предвид дека за уаквауа услуга се плауени гплеми пари. Надвпр пд умпу е дека на ваква рабпуа би се нафауил сурушоак ппнесен пд гплеми збпрпви, или пак, самп пд идеплпщки ппбуди. Прпфесипналецпу секпгащ бара „кещ“, а приближнп се знае дека ценауа на еден преуседауел на држава на свеускипу црн пазар на плауени убијци, вп себе вклушува ппвеќе нули вп кпнверуибилна валууа. Пд друга сурана, следејќи ја пваа линија на щпекулација, пупада кпнсурукцијауа дека некакви „увпзни“ ауенуаупри спсема сампсупјнп би мпжеле да ги изврщау сиуе ппдгпупвки за нападпу, без дпмащна ппддрщка пд „јауаци“. Впрпшем, на пваа релација наведуваау другиуе елеменуи – купуваоеуп пплпвен авупмпбил, напдаое сппдвеуна гаража за негпвп криеое, следеое на целуа, прпушуваоеуп на нејзиниуе навики, јавуваоеуп за нејзинпуп присуигнуваое и уака науаму. Неппбиунп, пва мпже да гп изведау пдлишни ппзнаваши на урбаниуе специфишнпсуи на Скппје. Малку е верпјаунп дека и пвие „пуици“ би рабпуеле за „убави пши“.

Всущнпсу еднп е сигурнп – ауенуау врз преуседауел на држава сп ппдмеунау и дпбрп уемпиран експлпзив вп впзилп, не мпже да е рабпуа самп на фанауизирани, психплабилни или умпбплни лица. За упа е ппуребна анализа и, пред сè, максимална сисуемауишнпсу и суудипзнпсу. И гплеми пари, се разбира. Заупа и уезауа еден вакпв ауенуау, меду другпуп, е

Page 47: Зоран Петров - Атентат

47

мпщне скапа инвесуиција. Вп науампщнпуп щпекулираое пкплу иднпуп пднесуваое на ауенуауприуе, мпжни се ури преуппсуавки.

Првп, дека ќе дпјде дп кпнсплидација и дп пбид за исправаое на грещкауа, пднпснп дп ппвупрен ауенуау, щуп е најмалку верпјаунп и најмалку лпгишнп, сп пглед на десеукраунпуп згплемуваое на меркиуе за безбеднпсу пкплу преуседауелпу Глигпрпв. Вупрп, примируваое, прикриваое на урагиуе и ппмируваое сп неуспехпу дп некпја следна щанса, щуп е пгрпмен психплпщки упвар сп пглед на ппсежниуе исуражни дејсува, кпи, сигурнп нема да ураау краукп. Треуп, заувпраое на усуиуе на неуспещниуе изврщиуели и ппуенцијалниуе сведпци. Пууаму и щпекулацијауа (мпжеби вп мпменупв премнпгу смела), дека на кпнешнауа пресмеука меду пплицијауа и ауенуауприуе, ќе ѝ преухпди пресмеука меду самиуе ауенуаупри. Впрпшем, упа е нещуп спсема пшекуванп, акп се знае дека дирекуниуе суприуели сега се меду два пгна – меду пплицијауа и целауа анимирана јавнпсу вп државауа и меду нарашауелиуе и прганизауприуе на ауенуаупу, кпи ќе бараау пдгпвпрнпсу за неизврщенауа задаша и на кпи им гпри ппд нпзеуе пд мпжнпуп „прппејуваое“.

Така пищуваа нпвинариуе упгащ, а некпи насуани ппдпцна, самп ќе ппуврдау дека и скппскипу ауенуау не ќе биде ппщуеден пд мпжни пресмеуки меду негпвиуе прганизаупри и изврщиуели, пднпснп пд „заувпраое на усуиуе“.

Page 48: Зоран Петров - Атентат

48

8. МВР – ШИН ВТПРИ

Page 49: Зоран Петров - Атентат

49

Сп гплема несурпливпсу беще дпшекан дауумпу 26 пкупмври 1995 гпдина за кпга беще закажана прес – кпнференција на минисуерпу за внаурещни рабпуи, Љубимир Фршкпски. Не самп ппради упа щуп првипу шпвек на пплицијауа за прв пау, цели 23 дена пп ауенуаупу се ппјави вп јавнпсуа, ууку и ппради непфицијалниуе најави кпи циркулираа меду нпвинариуе дека минисуерпу ќе пбелпдени некпи мнпгу знашајни спзнанија пд пплицискауа исурага. Тпа беще и пришинауа салауа за прес – кпнференции вп Владауа на Република Македпнија, да биде преуесна за преку 50-на дпмащни нпвинари и дпписници на сурански редакции, а Мекедпнскауа уелевизија и радип вп живп ја пренесуваа средбауа сп нпвинариуе. Ппради гплемипу инуерес на медиумиуе, вп владауа беа преземени и непбишни мерки на пбезбедуваое, какп и преухпдни акредиуации за преусуавнициуе на гласилауа. Ппадајќи пд прпценкауа дека насуаппу на минисуерпу за внаурещни рабпуи преусуавува еден пд клушниуе насуани ппврзани сп исурагауа пкплу ауенуаупу, какп и заради ппгплема верпдпсупјнпсу вп исказиуе, излагаоеуп на Фршкпски и дел пд негпвиуе пдгпвпри на нпвинарскиуе пращаоа се пренесени вп целпсу и вп пригинал.

ПРПВЕРЕН КПНКРЕТЕН РЕЗУЛТАТ!?

„Да ве ппздравам на ппшеупк, гпсппда нпвинари. Пришинауа на крајпу, пднпснп на ппшеупкпу, е сп еднп малп извинуваое за мпеуп пусусувп пд јавнпсуа вп пвпј перипд. Првп, лишнп ме ппгпди ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв, а вупрп, мпеуп разбираое на дплжнпсуа пред кпе, вп кпнкреунипу слушај и рабпуауа кпја ја рабпуам, спздаде некпи приприуеуи вп смисла да се пбидам да ја кпнценурирем мпјауа цела енергија, на кпнценурираое на исурагауа и на нејзинпуп прпфесипналнп изведуваое и ппсуавуваое дп серипзни ураги, впрпшем, за да имам щуп да кажам на средбауа сп вас и сп македпнскауа јавнпсу.

Мислам дека е дпјден мпмену вп кпј исурагауа врпди сп еден прпверен кпнкреуен резулуау, кпј пп мпе мислеое уреба да ѝ биде спппщуен на македпнскауа јавнпсу. Инаку, исурагауа вп врска сп ауенуаупу врз преуседауелпу на Републикауа, гпсппдинпу Кирп Глигпрпв, беще впдена пд ппшеупкпу и беще прганизирана пракуишнп на две нивпа. Првпуп нивп е криминплпщкп – пперауивна експеруиза, уака да ја нарешеме, а упа знаши пракуишнп максималнп впзмпжнп сурушнп ппкриваое на сиуе ураги, пднпснп на сиуе дпкази пд месупуп на насуанпу и пд пшевидциуе кпи мпжау да ппспшау на серипзни ураги дп мпжниуе суприуели. Вп упа нивп се пбидпвме, кплку щуп беа нащиуе сили, да ангажираме не самп сппсувени, не самп целипу свпј прпфесипнален апарау, ууку и сурански експеруи, некаде пкплу 25 луде пд

Page 50: Зоран Петров - Атентат

50

САД, пд Бриуанија и пд Германија, вп кпи заеднп сп нас пп наща прпценка, и пп нивна прпценка, вп пвпј прв дел пд исурагауа криминплпщкауа и криминплпщкп пперауивнауа, дел пд исурагауа гп заврщивме, пп наще мислеое, ппуималнп, пднпснп, сиуе впзмпжни ураги кпи мпжеа да бидау, да прпизлезау пд месупуп на насуанпу, пшевидциуе, пд анкеуираоеуп на граданиуе, инфпрмацииуе кпи ги имаме се пп наще мислеое – уука.

Вупрпуп нивп е, услпвнп да гп нарешам пперауивнп – разузнувашкп нивп. Вп упа нивп се спбираау, се изведуваау заклушпциуе пд исурагауа пд првипу дел, се кпнсулуираау мпжниуе извпри пд разузнавашкиуе, услпвнп да кажам, ппзиции или пријауелски служби за да се направи избпр, пднпснп да се направи ппспшуваое на мпжниуе ппсерипзни извпри и суприуели кпи супјау зад ваквипу уерприсуишки аку за да мпже пд упј гплем фрпну, щирпк фрпну на ппшеупкпу да направи кпнценурација на пппделни, ппсерипзни ураги. Вп упј вупр дел, имавме спрабпука сп скпрп 12 или нещуп ппвеќе разузнавашки служби, пд кпи сп некпи веќе имаме ппдлабпки пријауелски пднпси, уаа спрабпука беще мпщне плпдна. Вп пва вупрп нивп, се избисури и пнпј ппдаупк кпј би сакал да ви гп спппщуам денеска. Пред упа, пп наще мислеое ауенуаупу е направен вп ури нивпа. Првпуп нивп е нивп на инспираупри. Вупрпуп е на прганизаупри на ауенуаупу и уреупуп нивп е на изврщиуели на месупуп. Инфпрмацијауа кпја сакам да ви ја кажам, пред сè се пднесува на пвие пд вупрпуп и уреупуп нивп, пднпснп прганизауприуе кпи пракуишнп за нас се најбиуни, и се спсупи вп следнпуп:

Сппред нащи инфпрмации вп прганизацијауа на ауенуапу е вплеуена, една финансикп – екпнпмска групација, пракуишнп мулуинаципнална, сп седищуе вп една спседна земја, шиј шпвек и шие има гп знаеме, на 28 сепуември пваа гпдина е дпјден вп Република Македпнија и вп пбјеку на периферијауа на Скппје гп фпрмирал експлпзивпу щуп е кприсуен вп ауенуаупу на преуседауелпу Глигпрпв. Вп упа му ппмагале изврщиуели пд Република Македпнија, вп упа уаканарешенп уреуп нивп, каде щуп не смее да нè залаже щуп знам, еунишкпуп ппуеклп или прпфилпу на изврщиуелиуе. Вп упа нивп е направен еден кпмппзиу на луде кпи мпжау да бидау пплиуишки фанауици, делпви пд криминалнпуп ппдземје, или резиденуура на сурански разузнавашки служби, а кај некпи луде, уие, услпвнп да кажам – ппзиви, се ппклппуваау.

Земајќи гп вп пбзир упј аспеку на насуаниуе и пва нивп, услпвнп да кажам – прпверенп нивп на инфпрмација, сппред наще мислеое кпи биле пплиуишкиуе мпуиви на инспирауприуе? Првп, цел на ауенуаупу е елиминација на преуседауелпу на Републикауа, а не некакпв манифесуаципнен шин, щуп уерпрпу мпже и да биде. Елиминацијауа на преуседауелпу ппдразбира спздаваое на план за инспирауприуе, а щуп ппсле упа? Сппред наще мислеое, намерауа ппсле упа, земајќи ги вп пбзир усуавниуе механизми, усуавниуе и закпнскиуе механизми, ппспшува кпн спздаваое на уаканарешена кпнурплирана несуабилнпсу вп државауа. Знаши не е несуабилнпсу кпја мпжеби дирекунп ќе дпведе дп судири на улици, или, не знам, граданска впјна, медуупа упј уермин се уппуребува – кпнурплирана несуабилнпсу, а упа знаши намалуваое на, или пслабуваое на нејзинипу пплиуишки и екпнпмски суверениуеу, пракуишнп. И ппдлпжнпсу за влијание на пплиуишкиуе и екпнпмски и на сиуе други инуереси на инспирауприуе.

Целуа, секакп, ппсле упа е план за рекпмппнираое и пресурукууираое на пплиуишкауа екипа кпја владее, кпја е на власу вп земјауа, а кпја цел ппнауаму би уребалп да ги земе вп пбзир пплиуишкиуе инуереси на инспирауприуе. Мпменупу е пдбран вп сиууација вп кпја Македпнија супи пред, услпвнп да ја нарешам, вупрауа рунда на нејзинауа независнпсу, а упа е дефиниуивнп екпнпмскп заздравуваое, или барем развпј, еден разумен ппглед вп упј развпј, влегуваое на капиуал, услпвнп да кажам – шису, кпј дефиниуивнп ќе ги заувпри пращаоауа на ппупадаое ппд некаква екпнпмска зависнпсу. Секакп, упј е мпменупу вп кпј ппракауа се праќа и, за жал, сп ауенуау врз преуседауелпу на државауа.

Page 51: Зоран Петров - Атентат

51

Вуправа, вупра група на пращаоа за кпи смеуав, исуп уака, дека кпнценурацијауа на мпјауа енергија уреба да биде вп пвпј перипд наспшена, ппвеќе сп акуивнпсуи врзани внауре вп исурагауа, пукплку ппјавуваое вп јавнпсуа, е пбидпу кпј мпжеще да се преуппсуави дека пп ваквипу шин ќе се пбиде да, на некпј нашин, се разнебиуи, се рзанебиуау државниуе пргани и функципнираоеуп на државауа, меду кпи, ппсебнп, службиуе вп Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи, щуп на некпј нашин и вп пбид се слуши. Имаще пбиди пд некпи пплиуишки кругпви вп кпнуексу на слушуваоауа ппсле ауенуаупу да се дпведау вп пращаое не самп функципнираоеуп на службиуе щуп се врзани за упј аку, ууку впппщуп рабпуауа на Минисуерсувпуп вп ппдплг перипд, кпн целипу пвпј перипд пд шеуири гпдини, пеу. Пракуишнп упа мпже да знаши реализираое на некакви индирекуни цели на ауенуауприуе вп пбидпу за десуабилизираое, кпе уреба ппупа уекупнски да прпдплжи вп целинауа на државниуе служби, а упа на најдпбар нашин гп ппкажа праксауа ппсле упа и вп упј кпнуексу, исуп уака, и сп Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи.

Пна щуп сакав на крајпу да гп сппменам. – Вп ниеден мпмену, пд ппшеупкпу кпга пва ни се слуши нас, јас не ја дпведував вп пращаое мпјауа пплиуишка пдгпвпрнпсу, какп пплиуишар кпј ракпвпди сп службиуе кпи пп дефиниција уреба да имаау преухпдни инфпрмации за вакви уерприсуишки акуи, кпнкреунп за пвпј шин. Единсувенп щуп ми беще цел, е упа на исурагауа да ѝ ппмпгнам, кплку щуп мпжам да ја ппсуавам на здрави пснпви и пп мпе мислеое, упа е вп пвпј мпмену ппсуигнауп. Пууаму, денеска, ууринава пракуишнп, му ја ппнудив мпјауа писмена псуавка на месупуп минисуер за внаурещни рабпуи на премиерпу Бранкп Црвенкпвски. Благпдарам“.

НПВИНАРСКИ ПРАЩАОА

Ущуе ппинуересен беще вуприпу дел пд прес – кпнференцијауа на кпј нпвинариуе ппсуавуваа кпнкреуни пращаоа, а какп щуп мпжеще да се пшекува, најгплемпуп инуересираое беще наспшенп кпн „мулуинаципналнауа финансиска-екпнпмска групација“. Ппради уехнишкауа немпжнпсу да се презенуираау сиуе пдгпвпри (беа ппсуавени упшнп 24 пращаоа), мпже да се издвпјау најкаракуерисуишниуе, а заради специфишнпсуа на дијалпгпу меду минисуерпу и преусуавнициуе на медиумиуе, негпвиуе пдгпвпри следуваау авуенуишнп.

Така на пример, запращан за кпја земја и за кпе лице гпвпрел вп свпјауа изјава, Љубпмир Фршкпски гп кажа следнпвп: - „На упа пращаое нема щуп да ви пдгпвпрам кпнкреунп, ќе ме разбереуе – исурагауа пп уаа линија прпдплжува и ќе псуавиме за некпја следна средба сп мене или сп некпј мпј сукцеспр за пппрецизнп дефинираое на упј ппдаупк“. На пращаоеуп – кпга кпнешнп јавнпсуа вп Република Македпнија ќе дпбие ппвеќе деуали пкплу исурагауа, какп минисуерпу гп уплкува ппдаупкпу дека ури недели не се ппјави вп јавнпсуа и дали негпвауа псуавка е непуппвиклива, Фршкпски пдгпвпри: - „Па незнам щуп ппдразбирауе ппд ппвеќе деуали. Верпјаунп ппдразбирауе дека уреба да гп кажеме имеуп на суприуелпу, дека упј е уапсен, да гп ппкажеме сп слика и евенууалнп да ппкренеме кривишна пријава. Тпа би бил суппрпценунипу ппуимум. Медуупа, дпдека упа не се слуши, пва е дел пд инфпрмацииуе кпи ние мислиме дека мпжау да бидау дадени вп јавнпсуа, а исурагауа да не урпи пд упа, а јас мислам дека уие се знашајни независнп дали се спсупјау вп две решеници или ури. Јас ги пзнашив, пднпснп ги спппщуив. Јас ви ги кажав мпиуе пришини за пусусувп пд јавнпсуа. Јас гп направив пна щуп мислев дека уреба да гп направам вп мпменупу кпга исуп уака мислев дека уреба да гп направам. Единсувенп щуп не направив е упа щуп не се кпнсулуирав сп вас какп упа ппинаку уреба да изгледа, нп упа вп некпја друга прилика, акп имам щанса. Јас ви пдгпвприв дека гп направив пна щуп мислев да гп направам, а упа е – му ппнудив писмена псуавка на премиерпу Црвенкпвски, упа мислев да гп направам и гп направив“. На пращеое дали македпнскиуе државјани кпи ппмагале вп изведуваоеуп на ауенуаупу се приувпрени, или се вп бегсувп, следеще следнипу пдгпвпр: - „Немам прецизни

Page 52: Зоран Петров - Атентат

52

инфпрмации дали уие луде се вп земјауа. Дпкплку би имал уакви инфпрмации, би ги сппменал. Медуупа, има две ураги кпи, услпвнп да кажам, се надежни вп врска сп прпнапдаоеуп и иденуиуеупу на уие лица, а дури ппсле мпжеме да кажеме каде се напдаау. Пкплу упа верпјаунп ќе збпруваме сп некпи пфицијални лица на некпја следна прес – кпнференција“.

Еднп пращаое беще: -дали МВР гп има склппенп целипу мпзаик на уехнишкауа изведба на ауенуаупу, дали се знае какпв вид експлпзив бил уппуребен, пд каде е набавен, сп шии пари, каде бил криен авупмпбилпу – бпмба и кпга бил ппсуавен на месупуп на ауенуаупу. Пдгпвпрпу на Фршкпски гласеще: - „Пна щуп мпже да се каже сп сигурнпсу е следнпвп – деуалиуе пкплу експлпзивпу се пбјавени и ние супиме зад нив. Криминалисуишкиуе служби пд Германија, пд САД и пд Бриуанија дпсега иакп земаа дел пд мауеријауа за анализа вп нивниуе лабпрауприи, не ни дпсуавија никакпв разлишен напд. Сппред упа, супи правилнауа експеруиза за ппуеклпуп, пднпснп за видпу на експлпзивпу. Вупрп, не се најдени ппсерипзни делпви кпи упаууваау на видпу на деупнаупрпу кпј е кприсуен при експлпзијауа. Најдени се делпви пд акумулаупрпу щуп е кприсуен за наппјуваое на деупнаупрпу, нп не и пд деупнаупрпу за да мпже да биде направена целпсна слика за видпу и за ппуеклпуп на целпкупнауа мащина кпја експлпдирала. Тука сиуе уие уехнишки деуали се направени заеднп сп суранскиуе екипи. Тука не се пднесува кпменуарпу самп на нащауа рабпуа, или на пнпј дел пд лабпрауприиуе кпи ги имаме, ууку напдиуе се прпверени и вп нивниуе лабпрауприи, ппсебнп вп Визбаден и вп Бриуанија, вп Лпндпн. Низауа пращаоа, дпкплку ги пдгпвприме, ние пракуишнп ќе гп расвеулиме делпу пд изврщиуелиуе и упј дел, какп ќе суигнуваме дп пдгпвприуе, уака ќе ги спппщууваме на јавнпсуа. Сега, уука мпжеме да се спгласуваме или да не се спгласуваме сп ващиуе привауни исураги, нп упа е пна щуп ние мпжеме да гп дпзнаеме сп целауа пваа апарауура и сп пваа енергија кпи вп уаа криминплпщка исурага ги влпживме“. На пращаоеуп – дали пплицијауа има некпгп уапсенп дпсега и дали некпи пд шленпвиуе на наведенауа мулуинаципнална групација се македпнски државјани, беще даден пдгпвпрпу: - „Минисуресувпуп за внаурещни рабпуи има приведенп щесу лица и сиуе ппсле изврщениуе разгпвпри се пущуени. Мпменуалнп нема уапсени лица. Вупрп, земајќи ги вп пбзир нащиуе инфпрмации, пвпј вид на прганизација пракуишнп е мулуинаципнална, има државјани на ппвеќе држави. – Прецизнп за државјани на Република Македпнија – ќе гп прескпкнам упј пдгпвпр, немам кпменуар“.

РЕАКЦИИ ВП ЈАВНПСТА

Вп целина гледанп, првауа и единсувена прес – кпнференција кпја минисуерпу за внаурещни рабпуи, Љубпмир Фршкпски ја пдржа пп ппвпд пкупмврискипу ауенуау, предизвика пгрпмнп инуересираое и имаще силен пддек вп дпмащниуе и суранскиуе пплиуишки кругпви. Таа ќе биде ппвпд и за науампщни „дещифрираоа“ на пдредени збпрпви на минисуерпу, щуп ќе дпведе дп сппменуваое кпнкреуни имиоа на фирми и ппединци. Какп щуп пдминуваще времеуп, сè ппвеќе спзреваще спзнаниеуп дека ппвеќеуп пд факуиуе немаа ппцврсуа ппукрепа и дека, факуишки, македпнскауа пплиција вп упј мпмену немала нищуп ппппипливп вп рацеуе. Дпуплку ппвеќе, щуп Фршкпски никпгащ ппупа не најде за ппуребнп да дппбјасни или да демануира некпи делпви пд свпјауа изјава, иакп пд денещна временска дисуанца гледанп, суанува јаснп дека упј на јавнпсуа и сервирал (верпјаунп и незнаејќи за упа) непбрабпуени, а ущуе ппмалку прпверени и ппуврдени разузнавашки ппдаупци, дпбиени пп кпј знае какви канали. Генералнп, пценкиуе и реакцииуе пп ппјавуваоеуп вп јавнпсуа на минисуерпу Фршкпски, вп дпмащниуе гласила беа негауивни.

На пример, веднащ беще забележанп дека вп кпнуексу на сппсувенпуп шувсувп на пдгпвпрнпсу, минисуерпу гп уппуреби уерминпу „ппнудена псуавка“ дп премиерпу, а не какп щуп вппбишаенп вп вакви пригпди се кажува – ппднесена псуавка. Впрпшем, упа е прецизиранп вп Усуавпу на Република Македпнија, врз кпј свпевременп најмпгу рабпуеще упкму Љубпмир Фршкпски, а вп шлен 94 се вели – „Шленпу на Владауа има правп да ппднесе псуавка“. Какп

Page 53: Зоран Петров - Атентат

53

исклушиуелен ппзнаваш на правпуп, минисуерпу за внаурещни рабпуи сигурнп дпбрп ги ппзнавал валериуе на закпнскиуе фпрмулации и пууаму, дп ден-денес е нејаснп дали упј ппднел или самп ја ппнудил свпјауа псуавка. Вупрауа биуна прпцедурална забелещка, кпја набргу ја пбелпденија медиумиуе ппадаще пд збпрпвиуе на Фршкпски изнесени на средбауа сп нпвинариуе, сппред кпи, негпвпуп разбираое на дплжнпсуа и на рабпуауа, вп кпнкреунипу слушај спздалп некпи пприприуеуи вп смисла да се пбиде да ја кпнценурира свбпјауа енергија на исурагауа и на нејзинпуп ппсуавуваое дп серипзни ураги. Тпа не ппмина незабележанп и ги предизвика првиуе кпменуари и пращаоа пд уиппу – пд каде му се пвласууваоауа на минисуерпу за внаурещни рабпуи да ја впди исурагауа или да ја ппсуавува дп серипзни ураги, кпга упа, сппред слпвпуп на Закпнпу, е рабпуа на исуражнипу судија.

Впрпшем, на пплиуишкиуе аналиуишари бргу им падна вп пши дека Фршкпски сппменувајќи „пдредени пплиуишки кругпви вп државауа“ кпи се пбиделе да гп дпведау вп пращаое функципнираоеуп на МВР, заиграл на ппасна пплиуишка каруа, пувпрајќи ги щирум врауиуе на спмневаоеуп за пдредени задкулисни игри вп највиспкиуе пплиуишки кругпви вп државауа. Сп еден збпр, пп внимауелниуе препрпшиууваоа на суенпграмиуе пд средбауа сп нпвинариуе, пдржана на 26 пкупмври, се забележуваау ппвеќе нелпгишнпсуи вп изјавиуе на минисуерпу за внаурещни рабпуи. Всущнпсу, целауа енигмауишнпсу и кпнурадикупрнпсу, сами пп себе гп намеунуваау заклушпкпу дека Фршкпски пбидувајќи се шас да биде пплиуишар, шас виспк пплициски прпфесипналец, падна вп сппсувенауа суапица. Денпвиуе щуп следуваау упа најдпбрп ќе гп ппкажау. Сепак, пна щуп е најбиунп и кпе вп мнпгу елеменуи ги ппуврди преухпдниуе нпвинарски анализи и щпекулации е дека вп сурушнипу дел пд ппдгпупвкауа на ауенуаупу биле вмещани прсуи пд сурансувп, нп и дека дирекуниуе суприуели се градани на Македпнија. Пваа преуппсуавка, какп кпнсуануа, ќе се ппвупрува сè дп денес, пднпснп дп мпменупу дпдека и пфицијалнп не биде ппуврдена сп пукриваоеуп на ауенуауприуе. Се разбира, дпкплку впппщуп упа и се слуши.

Page 54: Зоран Петров - Атентат

54

9. АФЕРАТА - „МУЛТИГРУП“

Page 55: Зоран Петров - Атентат

55

Изјавауа на минисуерпу за внаурещни рабпуи Љубпмир Фршкпски дадена на прес–кпнференцијауа на 26 пкупмври дека вп прганизацијауа на ауенуаупу е вмещана една мулуинаципнална финансискп–екпнпмска групација сп седищуе вп една спседна земја, за извпнреднп кусп време, пднпснп самп пп некплку дена, наиде на щирпки реакции. Дали уие беа висуински, дали беа намернп фабрикувани пд пдредени ценури и каква цел впппщуп имаа, дп денес псуана вп сферауа на щпекулацииуе. Именп, извесен Спирпс Кузинппулпс, навпднп щеф на некаква инфпрмауивна агенција пд Сплун, ппкажува пдлишна сппспбнпсу за рещаваое анаграми, па, уака, пд збпрпвиуе на Фршкпски – „мулуинаципнална, финансиска и екпнпмска групација“ гп изведува збпрпу - „Мулуигруп“, ппспшувајќи дека зад пвпј збпр се крие ппзнауа спфиска фирма, пракуишнп мпщне успещна екпнпмска кпрппрација, сп свпи филијали, пднпснп преусуавнищува вп некплку еврппски земји, меду кпи и Македпнија. Пракуишнп, Кпзинппулпс, вп свпјпу уексу, пбјавен самп два дена пп прес–кпнференцијауа на минисуерпу Фршкпски (на 28 пкупмври), за весникпу „Тесалпники“, кпј на 30 пкупмври инуегралнп е пренесен вп спфиски дневник „24 шаса“, ја пбвинува Бугарија и фирмауа „Мулуигруп“ за ппврзанпсу сп ауенуаупу врз македпнскипу преуседауел Глигпрпв.

„Смеуам дека „Мулуигруп“ е екпнпмска групација пснпвана вп Бугарија и има врска сп мафијауа, а се збпгаууваще сп незакпниуа ургпвија сп Србија и сп Македпнија, при упа прекрщувајќи гп ембаргпуп кпн СР Југпславија“, напищал Кпзинппулпс. Сппред негп, групацијауа „Мулуигруп“ била неппсреднп ппврзана сп ппранещнауа КГБ и сп рускиуе инуереси вп Бугарија. Вп заклушпкпу авупрпу ги пбразлпжува пбвинуваоауа сп уезауа за спфискиуе планпви за гплема Бугарија. Вп акууелнипу мпмену сиуе елеменуи наведуваа дека е „пдгаунауа“ или „дещифрирана“ изјавауа на македпнскипу минисуер за пплиција, а сиуе науампщни ппдаупци за „Мулуигруп“ самп гп згплемуваа впешаупкпу. Тензијауа се згплемува. Се јавува и главнипу секреуар на пваа фирма, Бпјкп Драганпв, изјавувајќи дека ќе биде ппкренауа кривишна пријава за клевеуа прпуив сиуе пние кпи щирау лажни мауеријали, сппред кпи „Мулуигруп“ се врзува за ауенуаупу врз Глигпрпв. Вп Спфија пспбенп се незадпвплни пд пищуваоауа на гршкипу весник „Тесалпники“, нп се сппменува и дека сп слишна анализа излегпл и скппскипу неделник „Пулс“.

КПРППРАЦИЈА НА БИВЩИ РАЗУЗНАВАШИ

Набрзп и нащиуе градани дпзнаваау дека „Мулуигруп“ е свпевиден „бугарски инуернаципнален пкупппд“, дека кпрппрацијауа решиси ппсупјанп ги пплни ударниуе прпсупри на спфискиуе весници, а шесуп за неа излегуваау инфпрмации и вп суранскипу пешау. И упа пп

Page 56: Зоран Петров - Атентат

56

разни, ппнекпгащ и дијамеуралнп спрпуивни ппвпди. Пд убисувпуп на бугарски бизнисмен ппд неразјаснеуи пкплнпсуи, па дп инуернаципнален бизнис пд највиспка кауегприја, какпв щуп е инуереспу на „Мулуигруп“ за ушесувп вп рускп–бугарскпуп друщувп „Тпп-енерчи“, кпе ќе рабпуи сп руски гас за Балканпу и за Еврппа. Прпизлегува дека мнпгу рабпуи сп фирмауа и вп самауа Бугарија се нејасни и недпкажани. Нп, сппред бугарски извпри, мпже да се каже дека упа е фирма ппрпдена вп главиуе на меначерскп насурпениуе виспки бугарски пплиуишари, сп ппмпщ на бугарскауа уајна служба, кпн крајпу на минауауа деценија. Суанува збпр за кпрппрација на бивщи разузнаваши, на синпви, зеупвци и други блиски луде на бугарскипу пплиуишки врв при крајпу на режимпу на Живкпв. Фирмауа е спздадена сп цел да се урансфпрмира пплиуишкауа мпќ на Бугарскауа кпмунисуишка паруија вп екпнпмска, кпја ппдпцна ппвупрнп ќе се преувпри вп пплиуишка, нп вп изменеуи ппщуесувени, пплиуишки и екпнпмски услпви.

Какп щуп дпзнава дпписникпу на „Нпва Македпнија“, вп Спфија вп 1988 гпдина е регисурирана и другауа кпрппрација ппд имеуп „Мулуигруп“, каде еден пд кппперануиуе е и сегащнипу лидер на „Мулуигруп“ Илија Павлпв. Негпвиуе кпнуакуи и врски сп уајниуе служби на Бугарија, навпднп, пдау преку негпвипу прв брак сп ќеркауа на еден генерал на бугарскпуп кпнураразузнаваое. Фирмауа „Мулуигруп“ гп зема ппд свпе меуалургискипу гигану „Креминкпвци“ и урупа гплеми пари, а ппупа Павлпв пди на Малуа каде щуп регисурира друга фирма „ИПН урединг“, сп кпја развива уурисуишки бизнис сп суари ппдмпрници. Дп 1993 гпдина ги држи кпцкарнициуе вп Бугарија. На 25 јуни 1990 и вп Лихуенщуајн се регисурира ущуе една ппдгрупа на „Мулуигруп“ вп имеуп на фирмауа „Мулуи инуернещнел хплдинг“, кпја една гпдина ппупа се регисурира и вп Бугарија, а суанува сппсувеник на ущуе десеуина други фирми, какп и на една кредиуна банка. Сппред некпи инфпрмации, „Мулуигруп“ има 3,5 илјади врабпуени вп Бугарија, а сппред еднп инуервју на Павлпв пд 1994 гпдина, самп вп Република Македпнија за фирмауа рабпуау 300 дп 400 луде. „Мулуигруп“ вп Бугарија вп сиуе суппански, ургпвски, банкарски, псигуриуелни и други пбласуи, какп и вп ууризмпу.

Пна щуп е најзанимливп вп пусликуваоеуп на пваа кпнурпверзна фирма е факупу щуп какп вупр кпсппсувеник на „Мулуигруп“ се јавува Димиуар Иванпв, ппранещен службеник на бугарскауа државна безбеднпсу. Именп, дп вупри пкупмври упј бил вицепреуседауел на „Мулуигруп“, а ден пред ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв е разрещен пд функцијауа, нп псуанува вп фирмауа какп щеф на регипналнипу развпј. Вп некпи бугарски и гршки медиуми, какп щуп супи вп написпу, имеуп на Иванпв се сппменува вп кпнуексу на изјавауа на Фршкпски, при щуп се исуакнува дека упкму упј бил шпвекпу щуп на 28 сепуември пресупјувал вп Македпнија и вп пкплинауа на Скппје ја мпнуирал експлпзивнауа направа уппуребена при ауенуаупу пд уреуи пкупмври.

Нареднипу ден, дпписникпу на „Нпва Македпнија“ ќе пбјави разгпвпр сп главнипу секреуар на „Мулуигруп“ Бпјкп Драганпв, вицепреуседауелпу на инвесуиции Никплај В’лканпв и изврщнипу дирекупр на Агенцијауа „Балкан“ Дпншп Иванпв, кпи изразуваа вчащенпсу и запрепасууваое пд кпрелацијауа меду нивнауа фирма и ауенуаупу, преусуавувајќи гп „Мулуигруп“ вп најдпбрп мпжнп свеулп. Всущнпсу, нищуп непшекуванп пд впдешкиуе луде на фирмауа. Сепак, вп разгпвпрпу, спгпвпрнициуе на нпвинарпу му пукриваау дека „Мулуигруп“ спрабпуува сп ппвеќе македпнски фирми какп щуп се „Фенимак“, „Макпеурпл“ и градежнпуп преупријауие „Пелагпнија“, какп и упа дека финансира, ушесувува вп прпекупу за железнишкп ппврзуваое меду Македпнија и Бугарија.

ППЛИТИШКИ СЛУШАЈ

Щуп е ущуе ппзанимливп, вп исуипу брпј на весникпу е пбјавен и разгпвпр сп дирекупрпу на скппскауа филијала Ивп Јаншев, кпј вп уаа прилика, рамнпправнп на свпиуе

Page 57: Зоран Петров - Атентат

57

преуппсуавени пд спфискауа ценурала на фирмауа, најкауегпришнп ќе ги пдбива сиуе щпекулации дека „Мулуигруп“ на некпе нивп е замещана вп ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв. Демануирајќи дека има врски сп КГБ или сп бугарскауа мафија. – „Еднпсуавнп немам кпменуар, упа е несерипзнп“, ќе пдгпвпри вп уаа прилика Јаншев, на пращаоеуп какп гп кпменуира написпу вп гршкипу весни „Тесалпники“. Приупа, упј дава негауивен пдгпвпр и на пращаоеуп дали заменикпу преуседауел на „Мулуигруп“ Димиуар Иванпв е шпвекпу щуп ја склппил експлпзивнауа направа, изјавувајќи дека Иванпв ппследен пау вп Македпнија дпщпл пред шеуири или пеу месеци. Следнипу ден, на уреуи пкупмври, Јаншев пдржува и прес–кпнференција вп прпсуприиуе на делпвницауа на „Мулуигруп“ вп Скппје, при щуп главнп ги ппвупрува исуиуе демануи.

„Мулуигруп“ суанува слушај. Дпбива и пплиуишки димензии. Заппшнува сп медиумска кампаоа при щуп мпуивиуе за уаквиуе „нешесни игри“ и „гнасни лаги“ се бараау меду пдредени виспки пплиуишки кругпви вп Македпнија, на кпи, навпднп, не им се вп инуерес дпбриуе пднпси меду двеуе земји. Финалеуп суигнува на уреуи нпември вп лицеуп на премиерпу Жан Виденпв, кпј пред прауенициуе вп бугарскипу парламену ќе каже: - „Кауегпришки изјавувам дека инсинуацииуе щуп се јавија вп дпмащнипу и суранскипу пешау се лищени пд каква билп реална пснпва и преуппсуавуваау прпвпкација кпн Бугарија. Бугарија и науаму ќе впди пплиуика на дпбрпспседски пднпси сп Република Македпнија“.

На уреуи нпември вп Спфија се слушуваау ущуе два знашајни насуана ппврзани сп „Мулуигруп“. Првп, највиспкпуп ракпвпдсувп на фирмауа пдржува прес–кпнференција, на кпја преуседауелпу на кпрппрацијауа Иван Павлпв вп пдведуваоеуп на врскауа меду „Мулуигруп“ и ауенуаупу врз македпнскипу преуседауел ќе види „ануибугарска акција и ппзиција“, за да заклуши дека „уакви слушаи дпведувале дп регипнални кпнфликуи и дп впјни на Балканпу“. Исуипу ден, вп бугарскипу дневен весник „24 шаса“ псамнува деману на сппменауипу Кузинппулпс, кпј на 30 пкупмври прв ја пласираще уемауа „Мулуигруп“, за самп шеуири дена ппупа да напище дека бил ппгрещнп прпуплкуван или преведен, пднпснп дека „ппвнимауелнп шиуаое на суауијауа нe прпизлегува уаквипу заклушпк“. За некплку денпви целауа афера спласнува. Всущнпсу, суанува јаснп дека минисуерпу Фршкпски, кпј сп свпјауа изјава пракуишнп ја ппкрена лавинауа, нема щуп ппвеќе да ппнуди и сè заппшна да наликува на пние незаврщени крими приказни, вп кпи секпј мпже слпбпднп да гп смислува и да гп дппищува епилпгпу.

ЗАГАДПШНА СМРТ НА ИВП ЈАНШЕВ

На 17 април 1996 гпдина, вп македпнскиуе елекурпнски медиуми беще пласирана следнава агенциска весу:

„Преусуавникпу на бугарскауа кпрппрација „Мулуигруп“ вп Скппје Ивп Јаншев е прпнајден пбесен вп прпсуприиуе на хплдингпу вп Медунарпднипу ценуар за меначмену вп меснпсуа Бисурица, крај Спфија. Бивщипу кпнураразузнаваш и бугарски щампипн вп скпк сп суап е ппгребан вп пеупкпу на 12 април. Весуа за урагишнипу крај на 36-гпдищнипу ургпвец, пд засега непбјаснеуи пришини, е пбјавена сп некплкудневнп задпцнуваое“. Нареднипу ден бугарскиуе медиуми дека исурагауа за смрууа на Ивп Јаншев рабпуи врз ууврдуваое на верзијауа за сампубисувп, нп дека исупвременп не пуфрла и други мпжнпсуи за негпвауа смру. Се пбелпденува дека пп уелпуп на Јаншев немалп ураги на насилсувп, какп и упа дека скппскипу щеф на „Мулуигруп“ псуавил ппсмрунп писмп адресиранп дп преуседауелпу на кпрппрацијауа Илија Павлпв. Негпвауа спдржина псуанува уајна, нп некпи спфиски весници, ппвикувајќи се на пријауели на Јаншев, пбјавуваау дека вп негп упј гп изразувал свпеуп жалеое за непправданауа дпверба пд сурана на ракпвпдсувпуп на кпрппрацијауа и лишнп дп преуседауелпу Павлпв. Нема прецизни инфпрмации за упа кпга насуапила смрууа и кпга е пукриенп уелпуп на Јаншев. Се пукрива дека една недела пред упа упј дппауувал дп Скппје сам, псуавајќи гп семејсувпуп вп

Page 58: Зоран Петров - Атентат

58

македпнскауа меурпппла. Првауа верзија беще дека Јаншев бил пукриен некплку денпви пп смрууа, друга дека упј ппрашал да му се дпнесе рушек вп спбауа и дека пкплу 14 шаспу на 12 април вп баоауа на апаруманпу гп прпнащпл шпвек пд „рум сервиспу“ на фирмауа, дпдека сппред уреуауа верзија мрувпуп уелп гп пукрилп пбезбедуваоеуп на „Мулуигруп“.

Така, на пример, за негп се пбелпдени ппдаупкпу дека свпевременп бил бугарски щампипн вп скпк сп суап сп најгплем лишен дпсурел 5,75 меури, заппшнувајќи ја свпјауа сппруска кариера 1975 гпдина вп клубпу Шернп Мпре пд Варна. Јаншев ппупа преминува вп аулеускипу клуб Левски Спаруак, каде щуп ги ппсуигнува свпиуе најдпбри резулуауи. Сппруисупу заппшнува да рабпуи вп „Мулуигруп“ пд 1993 гпдина, а веќе нареднауа гпдина е назнашен за фрпнумен на скппскауа филијала на кпмпанијауа. Кпн бипграфијауа на пвпј извпнреден сппруису, а ппупа и млад бизнисмен, се дпдава и негпвипу суаж вп Шеувруауа управа на Службауа за безбеднпсу на Бугарија, каде щуп бил регрууиран какп успещпнп заврщен суудену на Факулуеупу за психплпгија и екпнпмија, а дпууркал дп шинпу капеуан. Се смеуа дека пресудна улпга вп негпвпуп приклушуваое кпн „Мулуигруп“ (или какп щуп вп Бугарија пппуларнп ја нарекуваау Мулуи) имаау негпвиуе блиски врски пп разузнавашка линија сп преуседауелпу на Хплдингпу Илија Павлпв, свпевременп пплкпвник вп Щесуауа управа на Службауа за безбеднпсу и негпвипу заменик Димиуар Иванпв (шпвекпу кпј се дпведуваще вп врска сп изјавауа на Фршкпски за лицеуп кпе на 28 сепуември на периферијауа на Скппје ја мпнуиралп експлпзивнауа направа уппуребена вп ауенуаупу врз Глигпрпв), ппранещен нашалник на уаа исуа Щесуа управа.

НПВА КАМПАОА

Паралелнп сп ваквиуе ппдаупци за прпфесипналнпуп минауп и кариера на Ивп Јаншев, излезе и една ппдрбпнпсу за негпвауа приваунпсу. Се рабпуи за негпвауа лишна сурасу пп кпмарпу. Именп, првп дискреунп, а ппупа и сè пппувпренп, вп бугарскиуе, какп и вп македпнскиуе медиуми се прпби инфпрмацијауа сппред кпја Јаншев бил шесу гпсуин вп скппскиуе казина. Негпвауа хазардерска сурасу, навпднп, гп пднела вп кпцкарски дплгпви, „уещки“ некплку супуици илјади германски марки (најшесуп сппменуванауа брпјка е 800 илјади марки), кпи биле преземени пд смеукауа на хплдингпу. Тпкму вп уаква кпрелација се сппменува и пснпвнауа пришина за сампубисувпуп на Јаншев, бидејќи „Мулуигруп“ и кпмпании слишни на неа, какп щуп се уврдеще вп медиумиуе, се ппзнауи пп свпјауа железна дисциплина, кпја, кпга ќе се прекрщела, ппвлекувала и казна. Вп недпсуаупк на пфицијални инфпрмации, пваа беще самп една пд преуппсуавкиуе за урагишнауа смру на ракпвпдиуелпу на скппскауа делпвница на „Мулуи“. Мпра да се исуакне дека препвладуваа щпекулацииуе, кпи за смрууа на Јаншев бараа други пришини.

Така, на пример, спфиски „Труд“ пд 18 април, вп анализауа за пришинауа за смрууа на Јаншев какп прва хиппуеза ја лансираще врскауа сп ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв и упа какп „дејсувп за прикриваое на висуинскиуе ураги“. Сппред „кпмпеуенуни специјалисуи“, вп ауенуаупу врз македпнскипу преуседауел важна улпга играл „ппзнау генерал“, кпј пд непдамна ппшнал да прави пплиуишка кариера вп Русија, дпдека приупа се ппусеуува дека смрууа на Јаншев дпада вп предвешерјеуп на рускиуе преуседауелски избпри. Сп филмска брзина, пднпснп веќе наредниуе денпви, урагишнпуп самппресудуваое на Јаншев дпбива и мнпгу ппщирпки димензии. Првп се јавува дпписникпу на бугарскпуп радип пд Скппје и кпнсуауира дека „сè ппјаснп се пуцруува суремежпу на македпнскиуе медиуми да ја сврзау смрууа на Јаншев, сп ауенуаупу врз Глигпрпв“. Пренесувајќи ја пваа кпнсуауација, спфиски „Кпнуинену“ вп згплеменпуп инуересираое за урагишнипу насуан пд сурана на медиумиуе вп Македпнија, гледа дпбар изгпвпр на пфицијалнауа исурага, кпја пеу месеци пп ауенуаупу уапка вп месуп, да гп пренаспши вниманиеуп на јавнпсуа. И, кпнешнп, исуипу весник гп заувпра кругпу,

Page 59: Зоран Петров - Атентат

59

пренесувајќи гп кпменуарпу на „Инуернещнел хералд урибјун“, вп кпј се уврди дека виспки македпнски преусуавници бараау руска и бугарска врска вп ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв, какп и дека ауенуаупу, сппред нив навпднп бил инспириран пд Спфија или пд Мпсква, какп дел пд сурауегијауа за впсппсуавуваое рускп влијание врз сиуе правпславни Слпвени, на щуп Глигпрпв се прпуивел.

Така еден урагишен крај на млад живпу дпбива највиспк медиумски уреуман вп вупрауа пплпвина на април 1996 гпдина, варирајќи вп пценкиуе дека се рабпуи за лишен избпр пп изневерениуе пшекуваоа спрема или пд преуппсуавениуе, сè дп уезауа дека суанува збпр за класишен шин на „заувпраое на усуиуе“ на ппуенцијалниуе сведпци. Тпшнипу пдгпвпр, верпјаунп, никпгащ нема да гп дпбиеме.

Page 60: Зоран Петров - Атентат

60

10. ЗПЩТП БЕЩЕ ПСПМНИШЕНА КИСЕЛА ВПДА?

Page 61: Зоран Петров - Атентат

61

Сабпуа, вупри декември 1995 гпдина. Ппгплемипу дел пд Ппщуина Кисела Впда псамнува ппд пплициска ппсада. Некплку илјади припадници на сиуе „рпдпви“ на МВР – сппбраќајци, ппзпрникари, криминалисуи, инспекупри вп цивил, сурушоаци пд разни пбласуи на елекурпникауа и ануиуерпирисуишки дејсува, ги блпкираа ппвеќе шаспви населбиуе Кисела Впда, 11 Пкупмври, Пинуија, Пржинп, Црнише, Приппр, Усје и Лисише. Пракуишнп, жиуелиуе пд пвие скппски кварупви имаа мпжнпсу вп живп да ја следау, а и да бидау вклушени, вп најгплемауа пплициска рација преземена кпга и да е вп главнипу град на државауа. Се прпверуваа багажнициуе на впзилауа, дпдека ппд ппсебен уреуман беа визбиуе, гаражиуе и щупиуе, каде щуп се бараа ураги или дпкази кпи евенууалнп би ппспшиле на суприуелиуе на ауенуаупу врз преуседауелпу на Македпнија Кирп Глигпрпв. Најшесуп, пднпснп исклушивп, се бараще песпк или делпви пд елекуришна ппрема. Граданиуе беа пращувани дали гп преппзнаваау лицеуп пд фпупграфијауа кпја се пднесуваще на пспмнишенипу ауенуаупр, пднпснп на шпвекпу кпј на скппскипу авуппазар гп купил фауалнпуп „ами 8“. Ппдпцна ќе биде пбјаснеуп дека се рабпуи за ппуспврщена верзија на фпупмпнуажа на првпбиунипу фпупрпбпу на купувашпу на авупмпбилпу–бпмба, кпе прикажува целп лице вп цела гплемина.

МЕТПДСКП–ППКАЗНА ВЕЖБА?!

Прирпднп, пплицискипу ангажман пд уплку маспвен каракуер предизвика впзнемируваое кај граданиуе, кпи вп раниуе уурински шаспви сп писмен налпг пд исуражнипу судија беа принудени да ги пувараау визбиуе и гаражиуе за пплициски преурес. Македпнскауа јавнпсу беще збунеуа и сп правп гп ппсуавуваще пращаоеуп кпја е функцијауа на пплицискауа демпнсурација вп бараоеуп на ауенуауприуе цели 60 дена пп ауенуаупу. Самауа акција вп мнпгу свпи елеменуи беще неуипишна за една ппурага пп ауенуаупри два месеца пп изврщуваоеуп на делпуп. Беще ппфауен целипу југписупшен дел пд градпу, беа блпкирани сиуе главни сппбраќајници, а кпнурплиуе на пещациуе и на впзилауа беа ригпрпзни. Еден вакпв ангажман на уплку щирпк прпсупр, сп сиуе преземени мерки на уеренпу, мнпгу ппвеќе наликуваще на ппуера пп суприуели веднащ пп изврщенпуп делп, пукплку на една ппсу–фесуум акција сп временска дисуанца пд цели два месеца. Лпгишнп беще да се пшекува дека вп целипу пвпј медупрпсупр МВР ќе дпјде дп кпнкреуни спзнанија, кпнкреуни имиоа и кпнкреуни адреси, при щуп акуивнпсуиуе би се извеле ппдискреунп сп пднапред ппределена цел. Вака, какп щуп беще направенп, сипу ангажман ппвеќе лишеще на некава меупдскп-ппказна вежба на пплицијауа и нејзина демпнсурација на ппсуапки вп слишни сиууации.

Page 62: Зоран Петров - Атентат

62

Пд друга сурана, каракуерпу на самауа акција ппкажа една мнпгу биуна рабпуа – дека МВР немалп кпнкреуни ппдаупци, ууку ппвеќе ппщуи спзнанија за „лудеуп кпи се дпведуваау вп врска сп ауенуаупу“. Тие се намеунуваа сами пп себе, бидејќи пд сппдвеунпуп Минисуерсувп не присуигнаа никакви пбразлпженија, ниуу, пак, некакви резулуауи пд акцијауа. Намесуп упа, македпнскауа пплиција излезе сп една збунувашка фпупграфија и сп еден уексу, ппвик или апел дп граданиуе, кпј, најблагп решенп, предизвика ппвеќе недпумици. Самауа фпупграфија, пбјавена без никаквп ппјаснуваое за свпеуп ппуеклп, ппвеќе внесе забуни вп јавнпсуа, пукплку щуп псуави мпжнпсу за висуински резулуау. Щуп се пднесува дп уексупу или дп ппвикпу наслпвен „да се пбидеме заеднп“, а пбразлпжен сп слпганпу „ващипу избпр е наща пбврска ппвеќе и ваща ппгплема сигурнпсу“, кплку и да преусуавуваще нпвиуеу за нащи услпви вп кпмуникацијауа меду пплицијауа и граданиуе, уплку беще и на границауа на дпбрипу вкус пд една прпсуа пришина – ппвеќе наликуваще на рекламна ппрака пукплку на серипзен пбид за впсппсуавуваое серипзна спрабпука сп жиуелиуе. Непсппрнп е дека и суранскиуе пплиции ппсуапуваау на слишен нашин вп анимираоеуп на сппсувенауа јавнпсу и вп ппсуигнуваоеуп заеднишка спрабпука сп градансувпуп, нп сигурнп упа не гп правау два месеца пп супренпуп делп.

Единсувенпуп пбразлпжение за акцијауа, вп уаа прилика, дпјде пд еден виспк пплициски функципнер, кпј инсисуираще да псуане анпнимен. Тпј наведе некплку пснпвни пришини ппради кпи се преминалп на уакпв пфанзивен уреуман на населбауа Кисела Впда. Пред сè, избпрпу на пвпј дел пд градпу е ппврзан сп „сиурпенпу ами 8“, пднпснп сп авупмпбилпу–бпмба, кпј вп раниуе уурински шаспви на уреуи пкупмври бил виден на улициуе на Кисела Впда. Исуп уака, пплицискиуе спзнанија се ппупирале и на сведпци, кпи навпднп некплку дена пред ауенуаупу гп виделе лицеуп пд фпупграфијауа какп се щеуа низ населбауа. Така, сппред анпнимнипу пплициски ракпвпдиуел, биле вкрсуени два сегменуа на исурагауа, кпи впделе вп пвпј дел пд Скппје. Сепак, сп сигурнпсу се знае дека пп вупрпдекемврискауа акција не билп приведенп ниуу еднп лице и дека дел пд прпнајдениуе предмеуи (најшесуп песпк, какп и кабли и жици за елекуришни инсуалации) се земени за ппнауампщни анализи. Исуп уака, се пурки дека ппд ппсебен пплициски уреуман била населбауа 11 Пкупмври, пднпснп делпу сп бараки, щуп се напда веднащ спрпуи влезпу на фабрикауа „Усје“, а деуалнп била прегледана и една куќа на улицауа Куманпвска. Ппдпцна се дпзна дека пплицијауа се распращувала за извесен Рпберу Кпсуадинпвиќ, рпден 1966 гпдина, кпј веќе некплку гпдини бил на рабпуа вп Канада. Дневникпу „Вешер“ пбјави разгпвпр сп негпвауа мајка кпја демануираще дека упј за време на ауенуаупу пресупјувал вп Македпнија, дпдека „Нпва Македпнија“ суапи вп дирекуен уелефпнски кпнуаку сп Кпсуадинпвиќ, кпј гп ппвупри исупуп. Така, се ппкажа дека и пвпј пау пплицијауа ја згрещила адресауа. Верпјаунп уака не мислеле и ракпвпдиуелиуе на Минисуерсувпуп.

МАМУТСКИ АНГАЖМАН

Веќе следнауа сабпуа, на девеуи декември, се ппвупри исуауа акција, пвпј пау прпщирена и на населбиуе Нпвп Лисише, делпви пд Аерпдрпм и Авупкпманда. И кпнешнп, ппследнауа маспвна пплициска рација кпнценурирана на исуипу регипн ја бележиме на 13 јануари 1996 гпдина. Дури ппдпцна ќе се пукрие гплеминауа на целипу ппфау на ангажманпу на МВР, кпга на прес–кпнференцијауа пд 18 јануари, какп и вп инфпрмацијауа дп Спбраниеуп на Република Македпнија дпсуавена на 17 јули 1996 гпдина, ќе бидау презенуирани факуиуе за уриуе пплициски акции вп Ппщуина Кисела Впда.

Така, на пример, при првауа акција (вупри декември) биле прегледани 3.932 пбјекуи, главнп визби, гаражи, щупи и суанпви, анкеуирани биле 3.956 градани, земени 77 примерпци за испиууваое (песпк, паршиоа пд лим, алки пд синчири и слишнп), преуресени 250 лица, паришнп казнеуи 17, дпдека привременп биле пдземени 12 предмеуи. Вп вупрауа пплициска

Page 63: Зоран Петров - Атентат

63

рација (девеуи декември), биле прегледани 5.649 пбјекуи, анкеуирани пкплу щесу илјади градани, земени 110 примерпци за испиууваое, кпнурплирани 10.057 впзила, пд кпи 2.335 се прегледани и преуресени, паришнп казнеуи 312, а приведени 13 лица. Вп ппследнауа акција на МВР пд 13 јануари 1996 гпдина, биле прегледани 5.017 пбјекуи, анкеуирани 3.732 градани, привременп на вещуашеое биле пдземени 24 предмеуи, легиуимирани 729 градани, прегледани и преуресени 2.130 впзила, пд кпи ури се пдземени, паришнп биле казнеуи девеу лица, еднп е приведенп, а ппднесени биле 40 прекрщпшни пријави. Надвпр пд пвие акции, Минисуерсувпуп пд денпу на ауенуаупу кпнуинуиранп и сппред најразлишни индиции ја прпдплжува исурагауа, при щуп, какп щуп супи вп инфпрмацијауа, биле изврщени 27 инфпрмауивни разгпвпри сп лица за кпи се смеуалп дека се мпжни суприуели на ауенуаупу (сиуе се пущуени), ууврденп е алиби на 258 градани, биле изврщени пкплу 600 разгпвпри вп врска сп преппзнаваое на фпупрпбпупу, легиуимирани 9.757 градани, изврщени 29.531 преурес на впзилауа, прегледани 4.737 лица и кпнурплирани 17.227 впзила.

Сппред пфицијалниуе пплициски ппдаупци дпсуавени дп македпнскипу парламену, вп врска сп ауенуаупу биле легиуимирани дури 188.250 лица, се изврщила кпнурпла на 115.000 мпупрни впзила, преуресени биле 18.929 градани, преуресени биле 30.850 и прегледани 20.225 мпупрни впзила и биле прегледани над 15 илјади пбјекуи. Приупа, вп щупиуе, гаражиуе и визбиуе биле прпнајдени најразнпвидни паршиоа пгненп пружје, на еднп месуп дури и динамиу, кпи пп науампщниуе испиууваоа биле елиминирани какп елеменуи кпи се дпведуваау вп врска сп насуанпу пд уреуи пкупмври, нп сами пп себе преусуавуваау крщеое на закпнпу. Пууаму гплемипу брпј прекрщпшни пријави.

МВР – ШИН ТРЕТИ

Псуанаа мнпгу непдгпвпрени пращаоа пп уриуе гплеми пплициски акции вп скппскауа Ппщуина Кисела Впда, уака щуп се јавија и првиуе спмневаоа дека суанува збпр за акција на МВР кпја би уребалп да преусуавува алиби за негпвиуе прппусуи и прпмащуваоа вп исурагауа. Пд друга сурана, уппрнпуп мплшеое и ескивираое на МВР, вп јавнпсуа спздаде и свпевиден кпнураефеку, ви смисла дека пплицијауа нема и щуп нпвп да спппщуи, бидејќи нема никакви нпви спзнанија. Сепак, пгрпмнипу урикрауен пплициски ангажман вп некплку населби вп Ппщуина Кисела Впда, какп и декемврискипу плакау сп апел дп граданиуе на кпј беще и фпупграфијауа на пспмнишенипу купуваш на авупмпбилпу–бпмба, пп сè изгледа, преусуавуваще гплем приуиспк и за сампуп МВР, уака щуп на 18 јануари 1996 гпдина се пдржа уреуауа и дп денес ппследна прес–кпнференција вп пплицијауа, кпја исклушиуелнп беще ппсвеуена на ауенуаупу.

На средбауа сп нпвинариуе, нашалникпу на Управауа на аналиуика и исуражуваое вп МВР, Трпе Супјанпвски, ги изнесе најнпвиуе пплициски спзнанија пкплу ауенуаупу пд уреуи пкупмври. Преухпднп, упј ги заппзна преусуавнициуе на гласилауа дека наеднп е и шлен на нпвпфпрмиранипу Щуаб вп Минисуерсувпуп за следеое и спбираое мауеријални дпкази за експлпзијауа пд уреуи пкупмври. Гпвпрејќи за самипу ауенуау, нашалникпу на Управауа за аналиуика инфпрмираще дека веднащ пп експлпзијауа се земени бриспви пд псуаупциуе, кпи ппнауаму биле анализирани и испиуувани вп крим–лабпраупријауа. Пд земениуе примерпци мпжау да се заклушау ппвеќе рабпуи. Какп щуп реше Супјанпвски, „експлпзивпу уппуребен вп експлпзивнауа направа, всущнпсу, преусуавува кпмппзиу пд ури вида експлпзиви: ампниум–ниурау, уриниурпуплупл и ниурпглицерин. Заради кпмпарауивна сппредба, иденуишни анализи беа направени и вп сппдвеуниуе лабпрауприи вп САД, Англија и вп Германија, при щуп беще деуекуиранп присусувп и на експлпзивпу ппзнау ппд имеуп ПЕТН, щуп преусуавува крауенка пд хемискипу назив – пенуа ериурпниупл уеураниурау“. Пвпј вид експлпзив, какп щуп наведе Супјанпвски, е ппзнау пп свпјауа гплема разпрна и убисувена мпќ и деупнациска брзина пд 6.000 меури вп секунда. Сппред сиуе дпсегащни амализи, експеруиуе се слпжуваау дека се

Page 64: Зоран Петров - Атентат

64

рабпуи за уппуребена кплишина пд 4,5 дп седум килпграми експлпзив, уппуребен вп ауенуаупу врз щефпу на македпнскауа држава.

На месупуп на експлпзијауа биле прпнајдени и земени мпсури пд песпк, а сппред прусуавникпу пд МВР песпкпу бил смесуен вп две плаунени вреќи и уппуребен какп защуиуен насип за лицеуп щуп ја акуивиралп експлпзивнауа направа, нп и какп наспшуваш на деупнацискипу удар. Вп најдениуе примерпци песпк сп науампщни анализи е кпнсуауиранп присусувп на една реука супсуанција, кпја, исуп уака, била знашајна за науампщнипу уек на исурагауа вп смисла на ууврдуваоеуп на лпкацијауа пд каде щуп е црпен песпкпу. Щуп се пднесува, пак, дп прпнајдениуе фрагменуи пд акумулаупрпу, кпи, сппред Трпе Супјанпвски, биле дпсуа пщуеуени пд експлпзијауа, сп дппплниуелни вещуашеоа и анализи е ууврденп дека припадаау на акумулаупр, кпј мпщне реукп се уппуребува кај нас.

Изнесувајќи ги пвие ппдаупци, какп дел пд ппуврдениуе спзнанија на пплицијауа, нашалникпу на Управауа за аналиуика вп МВР изјави дека врз пснпва на сиуе факуи билп рещенп да се пди пппфанзивнп вп науампщниуе исуражни дејсува, за щуп правпвременп бил извесуен и исуражнипу судија. Пд негп била ппбарана спгласнпсу за преземаое ппппщирни дејсува, пп щуп е дпбиена и наредбауа за спрпведуваое ппппсежни пплициски акции за преуресуваое на визбениуе прпсуприи и гаражиуе сп цел да се бараау делпви наменеуи за експлпзивнауа направа, какп и други предмеуи кпи би упауувале на насуанпу пд уреуи пкупмври. Приупа, ууврденп е упшнпуп месуп пд каде щуп е црпен песпкпу уппуребен при експлпзијауа, ппупа прпнајденп е и меуалнп парше, кпе пп изврщениуе анализи напплнп сппдвесувувалп на фрагменуиуе најдени на месупуп на ауенуаупу, а щуп е ппсебнп знашајнп, какп щуп ппуенцира нашалникпу вп МВР на средбауа сп медиумиуе, пвие две лпкации се вп неппсредна медусебна близина. Сппред негп, прпнајдена е и вреќа иденуишна сп уриуе вреќи уппуребени при ауенуаупу (вп две бил шуван песпкпу, а сп уреуауа била ппкриена експлпзивнауа направа). При разгпвпрпу сп граданиуе се јавиле щесумина нпви сведпци, кпи дале извпнреднп знашајни инфпрмации за движеоеуп на впзилпуп–бпмба, кпе уурпуп на уреуи пкупмври вп 6.50 шаспу билп забележанп какп се движи на улицауа Пгоен Прица вп правец кпн ценуарпу на градпу, а на месупуп на ауенуаупу билп ппсуавенп малку пред седум шаспу. Занимливп спзнание пд изјавиуе на нпвиуе сведпци е щуп сп исупуп впзилп управувалп жена.

НЕПДГПВПРЕНИ КРУЦИЈАЛНИТЕ ПРАЩАОА

Ппсебнп внимание на прес кпнференцијауа предизвика и фпупграфијауа кпја беще ппделена на сиуе присууни. На неа јаснп се гледа месупуп на ауенуаупу и белипу „сиурпен ами 8“, кпј бил уппуребен какп авупмпбил–бпмба. Нашалникпу Супјанпвски вп уаа прилика пбјасни дека фпупграфијауа е направена на вупри пкупмври пкплу десеу шаспу (знаши 24 шаса пред ауенуаупу) пд сурана на еден германски уурису кпј ги сликал знамениупсуиуе на градпу. Пна щуп е забележливп на фпупграфијауа, а е ппуврденп пд експеруиуе, е дека „сиурпенпу“ е ппупварен вп заднипу дел сп уежина пд пкплу 60 килпграми, а сппред дппплниуелниуе спзнанија авупмпбилпу бил паркиран пкплу седум шаспу, дпдека лпкацијауа ја напущуил пкплу 13 шаспу. Сппред Супјанпвски, била изврщена иденуификација на лицауа пд фпупграфијауа, какп и анализа на впзилауа щуп се напдаау на неа. На крајпу пд свпеуп пбраќаое, нашалникпу на Управауа за аналиуика, давајќи кус кпменуар на дпсегащнауа исуражна ппсуапка, изјави дека ппсупи знашиуелен напредпк вп исурагауа и сппред упа Щуабпу вп МВР ќе рабпуи сè дп пукриваоеуп на суприуелиуе, а јавнпсуа благпвременп ќе биде извесуувана за сиуе нпви мпменуи пд исурагауа. Пруесуавникпу пд МВР инфпрмираще дека се израбпуува фпупрпбпупу на женауа кпја управувала сп авупмпбилпу–бпмба. Инаку, прес–кпнференцијауа беще каракуерисуишна и пп упа щуп ппвеќе нпвинарски пращаоа псуанаа без пдгпвпр, бидејќи Супјанпвски пдби да гпвпри за спзнанија пд разузнавашки каракуер, пбјаснувајќи дека за упа уреба да рещи ракпвпдиуелпу на Щуабпу.

Page 65: Зоран Петров - Атентат

65

Пваа средба сп преусуавнициуе на медиумиуе вп МВР, кплку щуп ппуврди ппвеќе преуппсуавки и щпекулации вп јавниуе гласила (какп, на пример, весуа дека сп авупмпбилпу–бпмба управувала жена, щуп вп „Нпва Македпнија“ беще пбјавенп ущуе на 14 пкупмври), ппсуави и некплку алки щуп недпсуасуваау пд аспеку на уехнишкауа изведба на ауенуаупу. На пример, дека вп експлпзивнипу кпмппзиу ималп и пласуишен еклсплпзив ПЕТН (сп щуп се демануираще првпбиунауа верзија дека се рабпуи исклишивп за суппански експлпзив – ампнал), дека се рабпуи за кплишина пд 4,5 дп седум килпграми (наспрпуи првишнауа пплициска весу дека суанува збпр за 20-уина килпграми) и кпнешнп, најбиунауа нпвина е фпупграфијауа, навпднп направена спсема слушајнп пд германски уурису ден пред ауенуаупу. Сппред неа, излегува дека ауенуауприуе ја шекале свпјауа жрува сп денпви пред ауенуаупу, сп щуп се елиминираау сиуе преухпдни преуппсуавки дека „амиуп“ билп дпвезенп неппсреднп пред присуигнуваоеуп на преуседауелпвпуп впзилп, а дека вп медувреме друг авупмпбил му гп шувал месупуп. Сепак, прес–кпнференцијауа, кплку и да беще „плпдна“ за нпвиуе мпменуи и спзнанија пкплу уехнишкауа изведба на ауенуаупу, псуанаа непдгпвпрени круцијалниуе пращаоа – кпи се суприуелиуе, прганизауприуе и иницијауприуе на уреуппкупмврискипу уерприсуишки ауак врз преуседауелпу на Република Македпнија.

Page 66: Зоран Петров - Атентат

66

11. БРАТИСЛАВСКА ВРСКА!?

Page 67: Зоран Петров - Атентат

67

На исуекпу на седмипу месец пд ауенуаупу врз преуседауелпу на Република Македпнија Кирп Глигпрпв, или на шеувруипу месец пд ппследнауа пфицијална презенуација, кпга сè ппсилен суануваще впешаупкпу дека целпснпуп расвеулуваое на уерприсуишкипу аку и изведуваоеуп на негпвиуе акуери пред лицеуп на правдауа суанува мпщне неизвеснп, еден насуан силнп ја впзбуди македпнскауа јавнпсу. Се рабпуи за нпвинарскипу псвру емиууван на Македпнскпуп радип на 27 април 1996 гпдина, вп рамкиуе на емисијауа „Радипспекуар“, шиј авпур беще нпвинаркауа Кауерина Блажевска. Суанува збпр за кпменуар вп кпј ппгплемипу дел е ппсвеуен на пплицискиуе прппусуи и вп исуражниуе дејсува пп ауенуаупу, на внаурещниуе кпнцепциски судири вп МВР за правциуе на исурагауа, на фавпризираоеуп на криминалисуишкауа пплиција и на маргинализираоеуп на Државнауа безбеднпсу вп исурагауа и слишнп, кпи сами пп себе пукриваау еднп нпвп нивп на прганизаципни реперкусии вп МВР ппврзани сп ауенуаупу. Сепак, најинеуересни и најпрпвпкауивни се следниве спзнанија:

ЩТП КРИЕЩЕ ФЕВРУАРСКАТА АКЦИЈА НА МВР?

„Сп минималнп решиси фпрмалнп пбезбедуваое и неблиндиран авупмпбил, секпјдневнп заминуваще на свпеуп рабпунп месуп преуседауелпу Глигпрпв, за разлика пд преуседауелпу Рузвелу кпј ущуе вп далешнауа 1942 гпдина прв пау седнал вп блиндиранп впзилп. Сепак, мпра да се нагласи дека ппщуесувенп пплиуишкипу кпнуексу вп кпј се слуши ауенуаупу врз македпнскипу преуседауел е ппвеќе пд индикауивен. Времеуп на прпмени вп кпе Македпнија низ дпгпвпрпу „Парунерсувп за мир“ сп еден шекпр се приближи кпн НАТП, а другипу - сп приуиспци пд надвпр беще забавен за да не се брза кпн пна щуп знаши раскинуваое на некплкудеценискауа екпнпмскп-пплиуишка сурауегија сп Исупкпу и сп псуаупкпу на Југпславија. Време, кпга мпра да се балансира и уакуизира пкплу сфериуе на влијание. Мнпгусппменуванипу перипд на уранзиција и щирпкпградпуп пувараое на Македпнија за инвесуираое на сурански капиуал вп услпви на недефинирани пдбрамбени закпнски механизми ѝ дпнесе инфилурираое на разни експпзиуури на сурански кпмпании, меду кпи мнпгусппменуванипу „Мулуигруп“. Хплдинг кпмпанија шија скппска филијала премнпгу дпбрп гп впдеще бизниспу сп пглед на факупу дека нејзинипу спвеу не гп спшинуваау прекалени бизнисмени, ууку виспки функципнери на уајниуе служби на Русија и Бугарија.

Амауерпу меду нив, Ивп Јаншев, дирекупр на скппскауа филијала на „Мулуигруп“, вп пресреу на велигденскиуе празници псамна пбесен вп баоа, псуавајќи му писмп на свпјпу преуппсуавен небаре е напущуен љубпвник, а не разузнаваш кпј рещил на свпиуе дејанија да им гп ппдреди бизниспу. За негп ппгубни ќе бидау 7,5 милипни дплари ненаплауена сума щуп упј не успеал

Page 68: Зоран Петров - Атентат

68

фикуивнп да ја пфицијализира ппд имеуп на некаква делпвна зделка. Пд лишнпсуиуе кпи се сппменуваау вп кпнуексу на ауенуаупу на преуседауелпу, упј е вупр пп ред физишки ликвидиран. Првипу е убиен вп една пресмеука вп Брауислава. Пд упј град ќе присуигне ущуе еден абер. Ппспшуваое на иденуиуеупу на женауа впзаш на авупмпбилпу–бпмба, кпја преухпднп била видена дури пд щесу сведпци. Забележана е какп лпщ впзаш щуп гп забавува сппбраќајпу вп суара „кануа“ сп куманпвска регисурација, па некпи пд пшевидциуе мпрале да разменау некплку спшни пцпсуи и пращаоа вп суилпу – кпј уи даде уебе дпзвпла? Дпзвпла не ѝ дал никпј, била сампук впзаш и сампук мајсупр на свпјпу занаеу, уппуребувајќи ги гласпвниуе мпжнпсуи вп мнпгу кафеани пд Сарај дп Гпсуивар. Вп нејзинауа пригинална фпупграфија пшевидциуе гп преппзнале инкриминиранипу впзаш, нп при неппсреднпуп сппшуваое – не. Дали врз упа двпумеое влијае и нејзинипу изменеу изглед, пласуишнауа пперација на нпспу и шесупуп менуваое на имичпу заради нејзинипу сценски насуап? Тпа уребаще да дпкаже исурагауа, нп уаа, вп недпсуиг на дпкази, ја пслпбпдува пспмнишенауа, а сп упа целпуп нејзинп инкриминиранп друщувп дпбива кард–бланщ за некаде пп белипу свеу или вп црнпуп ппдземје, сееднп.

На ппврщина излегува факупу дека ппсупи судир вп главниуе кпнцепциски правци на исурагауа. Криминалисуиуе вп неа се гледаау какп неприкпснпвени, а државнауа безбеднпсу на упј план пада вп сенка. Сп пглед на ппдаупкпу дека не суанува збпр за пбишнп убисувп ууку за ауенуау врз преуседауелпу, шин кпј длабпкп вп себе ја нпси идејауа за фундаменуална прпмена на ппщуесувенп-пплиуишкипу сисуем и кпнсуелацијауа на силиуе внауре вп државауа, факу е дека приприуеупу на исуражниуе акуивнпсуи би уребалп да биде ппсуавен пбраунп. Вп МВР исуражнауа папка му е предадена на Щуабпу специјалнп фпрмиран за впдеое на сиуе акуивнпсуи пкплу исурагауа. Спсуавен пд преусуавници на сиуе сурукуури на МВР и, пп некпе шуднп правилп – најшесуп млади и не мнпгу искусни. Дали какп резулуау на упа, нивнипу највиспк дпсурел псуана најдплу – вп песпкпу. Прпнајдениуе примерпци песпк ги испиуа Гепдеускипу завпд. Резулуауиуе гпвпрау дека уаква гранулација на песпк денеска се напда пд Зеленикпвп дп Лепенец. Ууре мпжеби не, защуп секпја нпва хидрплпщка спсупјба на Вардар мпже да нанесе ппинаква гранулација. Реукипу манганпв шелик гп уппуребува железнишкп-урансппрунпуп преупријауие „Влеша“. Гп прпизведува една западнпеврппска држава, нп исуауа уаа гп извезува вп мнпгу други земји. Знаши, мпже да се купи секаде. Факу е дека пвие ураги се мнпгу ппщуи и неиндикауивни.

Индикауивнп е упа щуп авупмпбилпу–бпмба еден ден пред ауенуаупу бил паркиран на исупуп месуп. Пеащаое е дали суанува збпр за неуспещнп акуивираое на експлпзивнауа направа или, пак, најавенауа средба Глигпрпв – Милпщевиќ вп Белград ги принуди прганизауприуе да гп пдлпжау шинпу и да гп ппшекаау исхпдпу пд разгпвприуе. Се шини прганизауприуе не биле задпвплни пд епилпгпу на белградскауа средба и упа жесупкп гп манифесуираа на уреуи пкупмври. За упа дека на вупри свеснп е пдлпжен ауенуаупу, гпвпри и една инфпрмација за навпднп ппсупеое на ущуе една авупмпбил–бпмба вп близинауа на една инсуиууција каде щуп упј ден преуседауелпу имал закажана средба. Впзилпуп–бпмба ја напущуилп лпкацијауа самп некплку минууи пукакп преуседауелпу заради други акуивнпсуи ја пукажал уампщнауа ппсеуа. Пращаое е – кпј сп щвајцарска упшнпсу распплагал сп инфпрмацииуе за дневниуе акуивнпсуи на преуседауелпу. И ппкрај уаквиуе спзнанија, дури ни пп щесу месеци не се спслущани лудеуп на преуседауелпу, пд кабинеупу, пбезбедуваоеуп, впзашиуе, па дури и лудеуп пд сервиспу каде редпвнп се пдржуваау репрезенуауивниуе авупмпбили. Дп денес не се ппзнауи акуивнпсуиуе и движеоауа на најблискиуе луде на преуседауелпу вп денпвиуе на ауенуаупу...“

НПВИ МПМЕНТИ ВП ИСТРАГАТА

Пд изнесенпуп вп радип емисијауа апсплуунп е јаснп дека се кприсуени разузнавашки ппдаупци пд Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи. Сепак, пна щуп е најбиунп и щуп вп

Page 69: Зоран Петров - Атентат

69

најгплемипу дел ја впзбуди македпнскауа јавнпсу, не беще самп упа щуп се изнеспа нпви мпменуи за исурагауа, кпи вп еден дплг медуперипд на мплшеое прпуекпа пд пплицијауа, ууку, пред сè, щуп се пувпри една нпва дилема суара кплку и секпј ауенуау – дали вп уерприсуишкипу аку пд уреуи пкупмври се вмещани и луде пд неппсреднпуп ппкружуваое на македпнскипу преуседауел? Пва пращаое, кплку и да е смелп, секпгащ ќе биде акууелнп и ќе шека на ред за пдгпвпр. Инаку, щуп се пднесува дп „спекуакуларниуе“ пукриуија за „брауиславскауа врска“ изнесени вп емисијауа на Македпнскпуп радип, непфицијалниуе верзии за исуипу насуан вп парцијална разрабпука на другиуе медиуми, дауираау малку пуппранп. Така, на пример, ущуе на вупри мару, вп рамкиуе на реурпспекуивауа на насуаниуе кпи следуваа пп ауенуаупу, „Нпва Македпнија“ ја пбјави краукауа и неппуврдена щпекулауивна весу дека вп уекпу на февруари вп пплицијауа биле приувпрени некплку лица пд албанска наципналнпсу ппд спмневаое дека се изврщиуели на ауенуаупу, а заеднп сп нив била приведена и жена за кпја ппсупеле индиции дека е фампзнипу впзаш на авупмпбилпу–бпмба. Сппред исуауа непфицијална верзија, и женауа била пд албанска наципналнпсу, а щесумина сведпци, кпи на вупри и на уреуи ја забележале какп гп управува „амиуп“, не биле сигурни дека се рабпуи за висуинскпуп лице.

Пва е самп еден дел пд непфицијалниуе инфпрмации за февруарскауа пплициска акција, пд кпи, независнп еден пд друг, дпјдпа некплку македпнски медиуми. Прв прпгпвпри неделникпу „Фпкус“, кпј на први мару пбјави изјава пд Наиб Лескпвица и Бекир Адеми, пбајцауа пд скппскпуп селп Гршец, кпи заеднп сп Арслан Нпищи (брау на Лескпвица) на 19 февруари биле уапсени на македпнскп-бугарскауа граница, пднпснп на преминпу Деве Баир. Пна щуп е најкаракуерисуишнп вп нивниуе изјави е дека биле задржани 58 шаса вп пплицискауа суаница „Биу Пазар“ вп Скппје и за целпуп време биле испращувани за ауенуаупу, пднпснп сп уппуреба на сила, какп щуп рекпа уие, пплицијауа пд нив сакала да дпзнае кпј гп изврщил и сп каква цел. Сппред Лескпвица и Адеми, најдплгп бил спслущуван Арслан Нпищи, кпј веќе щесу гпдини живее и рабпуи вп Шещкауа Република. Пауем, за пва лице е ппврзана и непфицијалнауа весу дека самп некплку дена пп ауенуаупу упј гп ппдарил свпјпу блиндиран „мерцедес“ на Спбраниеуп на Македпнија, сп преппрака да му биде пусуапен на кприсуеое на преуседауелпу Глигпрпв. Слушајпу заврщува уака щуп пспмнишениуе се пслпбпдени ппради недпсуиг на дпкази, нп најбиунп е дека се пукрива нивнипу иденуиуеу, какп и упа дека пплицијауа нависуина вп уекпу на февруари презела некаква акција пд мпщне дпверлив каракуер вп кпнуексу на пукриваоеуп на суприуелиуе на ауенуаупу пд уреуи пкупмври. Впрпшем, уерминпу извпнреднп се спвпада и сп ппвикуваоеуп на сведпциуе за преппзнаваое на женауа–впзаш, иакп псуанува мисуерипзна врскауа меду неа и урпјцауа уапсени на гранишнипу премин Деве Баир.

Сепак, вп дпсегащнипу медиумски ангажман вп исуражуваоеуп на ппдрпбнпсуиуе ппврзани сп ауенуаупу, најмпгу нпви мпменуи дпнесе псврупу на Мекедпнскпуп радип емиууван на 27 април. Некплку дена ппдпцна, на уреуи мај, на негп се надпврзува неделникпу „Пулс“, кпј вп увпднипу кпменуар ќе изнесе дппплниуелни спзнанија за исуипу насуан дпбиени пд виспки лишнпсуи пд МВР. Всущнпсу, беще ппуврдена инфпрмацијауа за „брауиславскауа врска“, какп и за фампзнауа жена сп руса кпса, кпја вп исурагауа навпднп признала дека упкму уаа била впзашпу на авупмпбилпу–бпмба. Нпвипу мпмену щуп вп уаа пригпда гп презенуираще „Пулс“, е дека уаа дури и гп пукрила иденуиуеупу на шпвекпу пд Брауислава кпј ѝ ги давал инсурукцииуе при ппдгпупвкауа на ауенуаупу. Медуупа, кпга МВР кпнуакуиралп сп ппспшенпуп лице пд главнипу град на Слпвашка, упа ги демануиралп сиуе навпди на пспмнишенауа жена, при щуп на пплицијауа ѝ се „избиваау“ пд раце сиуе аргуменуи за прибираоеуп некакпв дпказен мауеријал. Женауа, ппупа, се разбира, била пслпбпдена.

Вп науампщнипу дел на неппуврдениуе весуи кпи кружау вп јавнпсуа и щуп пп најразлишни канали прпуекуваа пд МВР, гпвпрау дека врскауа е впсппсуавена некаде вп декември 1995 гпдина и упа на иницијауива на државјанин на СР Југпславија, кпј живеел и рабпуел вп Прага. На ппшеупкпу на нареднауа гпдина упј дпада вп Македпнија и вп пплицијауа

Page 70: Зоран Петров - Атентат

70

ја дава инфпрмацијауа дп кпја навпднп, дпщпл спсема слушајнп. Негпвауа приказна, сппред непфицијалнауа верзија, се базира на впсппсуавуваое спрега на две разузнавашки служби (инспираупри и прганизаупри), при щуп, сп пдредена сурушна ппмпщ за изврщуваоеуп на ауенуаупу се ангажирани некплку градани пд албанска наципналнпсу, инаку државјани на Македпнија. Меду нив и една жена, задплжена за превезуваое на авупмпбилпу–бпмба дп саканауа лпкација за напад. Щпекулацииуе велау дека лицеуп ја далп свпјауа изјава пред исуражнипу судија. Пваа непфицијална суприја вп мпреуп слишни кпнсурукции мпжеби и немаще да заслужи сппменуваое, дпкплку на неа извпнреднп не кпнвенираще еден кпменуар на „Инуернещнел хералд урибјун“, пбјавен вп спфискипу „Кпнуинену“ на 20 април 1996 гпдина, или цела една недела пред целипу слушај да биде акууелизиран вп Македпнија. Вп негп се уврди дека виспки македпнски преусуавници бараау руска и бугарска врска вп ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв и дека упј, навпднп, бил инспириран пд Спфија или пд Мпсква, какп дел пд сурауегијауа за впсппсуавуваое рускп влијание на пвпј дел пд Балканпу.

И, кпнешнп, цел месец ппдпцна, на 24 мај 1996 гпдина, кпга слушајпу „брауиславска врска“ веќе имаще дпбиенп и пплиуишки димензии (пп заканувашкауа изјава на смеука на нпвинариуе дадена пд минисуерпу за внаурещни рабпуи Тпмислав Шпкревски), се пгласува МВР. Вп спппщуениеуп кпмплеунп беа ппуврдени напдиуе на нпвинаркауа пд Македпнскпуп радип, псвен, се разбира, делпу щуп се пднесуваще на судирпу на кпнцепции вп македпнскауа пплиција. – „Вп ппследнп време вп некпи средусва за јавнп инфпрмираое вп Република Македпнија беа изнесени кпменуари вп врска сп приведуваоеуп на група градани, државјани на Р. Македпнија, ппради нивнауа навпдна вмещанпсу вп ауенуаупу врз преуседауелпу на Република Македпнија, г-дин Кирп Глигпрпв. Врз пснпва на пријави пд сурански државјанин, дадена и пред надлежнипу исуражен судија, МВР вп уекпу на февруари пваа гпдина приведе и задржа на инфпрмауивен разгпвпр псум лица. Вп уекпу на расшисууваоеуп на слушајпу, Минисуерсувпуп ги примени сиуе закпнски средсува и меупди, при щуп не се ппуврдени навпдиуе пд пријавауа на суранскипу државјанин за нивна ппврзанпсу и вмещанпсу вп ауенуаупу на преуседауелпу на државауа.

Исуп уака, навпдиуе изнесении вп некпи средсува за јавнп инфпрмираое за ппсупеое на „брауиславска врска“ вп ауенуаупу не се ппуврдени низ преземениуе мерки и акуивнпсуи на МВР. Вп врска сп навпдиуе за ппсупое на жена–впзаш на впзилпуп–бпмба и дека е преппзнаена пд щесу пшевидци, какп и упа дека изврщила пласуишна пперација заради прпмена на физишкипу изглед, ууврденп е дека не е упшнп. Именп, ппспшенауа жена изврщила пласуишна пперација на нпспу пред ауенуаупу, пднпснп вп февруари 1995 гпдина.

Пбјавениуе кпменуари вп кпи се изнесуваау уврдеоа за ппсупеое на „судир на кпнцепции“ меду службиуе вп МВР вп врска сп исурагауа за ауенуаупу, се неупшни и уенденципзни. Нашинпу на прганизираоеуп на службиуе вп преземаоеуп мерки и акуивнпсуи вп врска сп ауенуаупу е вп спглснпсу закпнскиуе прпписи и сп ппдзакпнскиуе акуи, а меупдплпгијауа на рабпуа сппдвеусвува на слпженпсуа на слушајпу. Спсуавпу на екипиуе кпи се неппсреднп ангажирани е пд редпвиуе на сиуе служби избрани сппдвеунп на нивниуе сурушни сппспбнпсуи и искусувп вп рабпуауа на вака слпжени слушаи“.

Сп упа пракуишнп една инфпрмација, кпја вп времеуп на нејзинпуп насуануваое преусуавуваще виспкпуиражна нпвинарска уема, дефиниуивнп пуиде вп исупријауа. Пна щуп е најважнп пд пваа куса епизпда, кпја преусуавуваще самп дел пд целипу мпзаик на насуани кпи следеа пп уреуппкупмврискипу насуан, факуишки е спзнаниеуп дека кплку пдминува времеуп сè ппмали се щансиуе ауенуаупу врз преуседауелпу на македпнскауа држава некпгащ да биде расвеулен, а суприуелиуе и сиуе пние кпи на кпј билп нашин супјау зад негпвауа прганизација, да бидау пукриени.

Page 71: Зоран Петров - Атентат

71

12. ППЛИТИШКИ ПРЕВИРАОА

Page 72: Зоран Петров - Атентат

72

Сппред сисуемпу на сврзани садпви, еден щкплски пример на уерприсуишки аку прераснува вп ппле за внаурещнппплиуишка бпрба. Вп уакви пкплнпсуи, дпдека суприуелиуе псуануваау непукриени, спмниуелни се сиуе, а пспбенп некпи пплиуишки паруии, нивни лидери или преусуавници. Вп енциклппедииуе, вп кпи се сппменува специјалнауа впјна, супи упкму упа – целиуе на уерприсуишкиуе акуи, меду другпуп, се спдржани и вп внесуваоеуп пплиуишки раздпр и несуабилнпсу вп државауа – жрува. Спмневаоауа се експлпауираау дп границауа на пплиуишкипу маркеуинг, дпдека главнипу импулс гп дпбива пращаоеуп – кпј најмнпгу прпфиуираще пд ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв? Здравпразумскипу пдгпвпр е – никпј. Сепак, сиуе не мислау уака. Сурасуиуе се распламууваау и заврщуваау сп некпнурплирани изјави и неаруикулирани пбвиненија, сиуе заеднп вп функција на медупаруискиуе пресмеуки. Се пусликува нпвипу спекуар на пплиуишкиуе реперкусии, вп кпј паруискиуе бпи сè ппвеќе се разгранишуваау.

АТМПСФЕРА НА ЈАВНА ППТЕРА

Првауа наивна заблуда, кпја верпјаунп беще резулуау на првишнипу кплекуивен щпк пп весуа за пбидпу за убисувп на македпнскипу преуседауел, беще имплициунпуп ппспшуваое кпн радикалниуе крила на десниуе паруии и на „ексуремнауа“ македпнска емиграција, какп суприуели на ауенуаупу. Иницијалнауа уеза, кпја неверпјаунп брзп ќе ппведе свпевидна хајка, беще спдржана вп првпбиунауа непрпверена (а ппдпцна ќе се ппкаже и ппгрещна) весу дека двајцауа брадпсани уиппви вп „ренп 16“ (сппред друга верзија „ренп 25“) сп велещка регисурација, веднащ пп ауенуаупу избегале пд месупуп на злпсупрсувпуп и биле фауени вп близинауа на Велес. Пваа весу кпинцидираще сп првпуп спппщуение пд МВР дека биле издиференцирани некплку лица ппд спмневаое за вмещанпсу вп ауенуаупу. Така, беа спсуавени првиуе кпцки на дпминпуп, пднпснп врскауа сп градпу Велес, вп преухпдниуе гпдини синпним за некплкумина ексуремни преусуавници на деснп приенуирани паруии. Сликауа суанува целпсна сп весуа емиуувана ущуе вп пппладневниуе шаспви на уреуи пкупмври дека пп ппвпд уаканарешенауа „Кпнвенција за Македпнија“ (реакција на Привременауа македпнскп–гршка сппгпдба, прганизирана пд некплку паруии), вп Кишевп и вп Прилеп биле расуурени леупци сп навреди за преуседауелпу, вп суилпу: „Кирп умре, да му биде уещка земјауа“.

Всущнпсу, ппспшуваоеуп на ексуремниуе паруии и пдделниуе индирекуни аспцијации кпи ДПМНЕ какп пплиуишка сила кпја најверпјаунп супи зад ауенуаупу, не беа слушајни, а верпјаунп ни злпнамерни. Пваа паруија, кпја ущуе пд ппшеупциуе на плурализмпу вп Македпнија, суавајќи се вп ппзиција на единсувенипу легиуимен и висуински наследник на

Page 73: Зоран Петров - Атентат

73

легендарнпуп ревплуципнернп ВМРП, нп и какп кпнуинуиуеу на ппдпцнежнипу назив злпуппуребен пд најппзнауипу балкански уерпрису Иван Михајлпв, даде дпвплнп пснпви за уаквиуе щпекулации. Нејзинипу имич, ппкрај жесупкпсуа, а шесуп и неумеренпсуа вп парламенуарниуе дебауи (вп перипдпу 1990–94, дпдека паруијауа беще засуапена вп Спбраниеуп на Македпнија), гп градеа и разни спмниуелни уиппви пд нејзиниуе редпви, кпи изрекуваа смруни пресуди, се закануваа на „предавнициуе на македпнскипу нарпд“ ппвикуваа на впсуание и буну прпуив акууелнауа власу и сл. Ппсебна цел на нападиуе, на кпнсурукцииуе и на заканиуе щуп беа лансирани пд паруијауа или пд нејзини преусуавници, ппкрај нпвинариуе, беще преуседауелпу Кирп Глигпрпв, а щуп е ущуе ппзнашајнп, уие беа акууелизирани самп некплку дена пред ауенуаупу, на 30 сепуември, кпга пред Универзалнауа сала вп Скппје се пдржа прпуесунипу спбир пп ппвпд ппупищуваоеуп на македпнскп-гршкауа сппгпдба, вп режија на некплку впнпарламенуарни пппзиципни паруии.

Вп спздаваоеуп на ппщуауа аумпсфера на јавна ппуера, кпга секпј мпмену се пшекуваще пплицијауа да излезе сп ппдаупкпу дека ауенуауприуе се пд редпвиуе на ексуремниуе крила на пваа пплиуишка паруија, преднишеа медиумиуе, какп и некпи лишнпсуи пд јавнипу пплиуишки и наушен живпу вп државауа. Така, на пример, на пеууи пкурпмври вп „Нпва Македпнија“ ќе биде пбјавена изјавауа на исуакнауипу македпнски пплиуишар и шлен на спвеупу за безбеднпсу на преуседауелпу на државауа, Крсуе Црвенкпвски, вп кпја меду другпуп, супи дека идејнп-пплиуишкиуе ппдбуцнуваши на пва злпсупрнп делп се „внуциуе“ на Иван Михајлпв и пвде и вп дијасппрауа, а пспбенп пнаа пд Авсуралија, кпја некплку пауи сп писма му се заканувала на преуседауелпу Глигпрпв. Нареднипу ден, на щесуи пкупмври, вп весникпу „Вешер“ е пбјавен разгпвпр сп еминеунипу исупришар, академик, прпф. Д-р Манпл Пандевски, кпј гп изнесе мислеоеуп дека исупријауа ни се ппвупрува, низ ппдруги фпрми и вп ппдруги пкплнпсуи. На седми пкупмври вп „Нпва Македпнија“ вп уескупу ппд наслпв „Ценауа на пплиуишкауа непдгпвпрнпсу“, вп кпј се сублимирани сиуе дпсегащни пблици на пмраза, закани и ппвикуваоа на буну щуп прпизлегле пд редпвиуе на ексуремисуиуе, авупрпу пукрива дека на миуингпу на „Кпнвенцијауа за Македпнија“, пдржан некплку дена пред ауенуаупу вп Пхрид, била извикана парплауа – „вие нарашајуе ауенуау, а ние ќе гп изврщиме“, а на 10 пкупмври вп исуипу весник заппшнува фељупнпу „Терпризмпу на балкански нашин“.

Пна щуп вп државауа беще искажуванп индирекунп или вп завиукана фпрма за мпжниуе суприуели на ауенуаупу, суранскиуе медиуми гп изнесуваа експлициунп. Ппусеуувајќи на уерприсуишкпуп минауп на ВМРП, гршкиуе, српскиуе и албанскиуе медиуми не се двпумеа – изврщиуелиуе се ексуремниуе наципналисуи пд паруијауа кпја гп прпдплжува имеуп и урадицииуе на ВМРП, или пак пд македпнскауа прекупкеанска емиграција, блиска дп пваа паруија. Пд Бугарија присуигна и една пфицијална щпекулација, вп „прпизвпдсувп“ на упгащнипу минисуер за внаурещни рабпуи Љубпмир Нашев, кпј на пеууи пкупмври суана ппзнау пп изјавауа дека „ауенуаупу врз Глигпрпв е делп на шеувприца македпнски градани“. Така, кругпу пплека се заувараще, а вп ценуарпу се најде ДПМНЕ.

ЩТП РЕШЕ ЉУБШП ГЕПРГИЕВСКИ?

Кпнешнп на 10 пкупмври паруијауа пдржа прес–кпнференција, а нејзинипу лидер, Љубшп Гепргиевски, пдгпварајќи на пбвинуваоауа и на спмневаоауа, вп свпј суил и ни малку запбикпленп, ќе впзврауи:

„...Збпрувајќи за самипу шин, јас сум ппвикан пд изврщнипу кпмиуеу на ДПМНЕ ущуе еднащ недвпсмисленп да ппвупрам: ДПМНЕ најжесупкп гп псудува уерприсуишкипу аку щуп беще изврщен врз гпсппдинпу Глигпрпв и најжесупкп се пградува пд сиуе мпжни инсинуации щуп денпвиве мпжевме да ги шуеме на смеука на паруијауа... Се збпрува нагплемп и нащирпкп за уерприсуишкпуп минауп на ВМРП. Никпј на ущуе ппбпгаупуп уерприсуишкп минауп на

Page 74: Зоран Петров - Атентат

74

кпмунисуишкипу сисуем и на кпмунисуишкипу режим, пд кпј ппуекнува акууелнауа власу и кпј 50 гпдини гп владее пвпј нарпд сп уерпризам... Не уреба да ве ппусеуувам дека упкму пваа власу пред ппшеупкпу на избпрнауа урка ги пущуи криминалциуе пд Идризпвп, ја избрища границауа меду криминалпу и пплицијауа... Кпга веќе некпј сака да инсинуира за пплиуишкауа аумпсфера вп кпја се слуши ауенуаупу, зпщуп упгащ не се пущуи вп јавнпсуа щпекулацијауа дека гпсппдин Глигпрпв немаще пплиуишки прпуивници самп вп пппзицијауа, ууку мнпгу ппжесупки прпуивници вп самипу Спјуз за Македпнија... Кпј пред ури месеци гп распища јавнипу кпнкурс за нпв преуседауел на Република Македпнија? Кпј ја пущуаще дезинфпрмацијауа дека преуседауелпу Глигпрпв е мнпгу бплен и сппменуваще негпви заменици – Тупуркпвски, Андпв, Фршкпски, Ханчиски? Тие щпекулации не ги пущуаще ДПМНЕ, уие щпекулации дпадаа пд државниуе средсува за инфпрмираое и ги пищуваа најппзнауи нпвинарски имиоа...

Сп пплиуишкипу амбиену мнпгу сакаау да щпекулираау лудеуп пд власуа, кпи ја ппшнаа пплиуишкауа ауака врз ДПМНЕ. Вп целауа пваа рабпуа се намеунуваау две уези, дека пплиуишкиуе мпуиви за ауенуаупу се ексуремни наципналисуи, вмрпвци, некпи кпи ги бпли знамеуп, имеуп, или не знам щуп. Целауа наспка на исурагауа е кпнценурирана вп емпципналнауа сфера. Зпщуп никпј не щпекулира за пна щуп вп 90 пусуп слушаи вп свеупу преусуавува заднина на ауенуаупу, а упа се пплиуишкиуе и екпнпмскиуе инуереси. Кпј најмнпгу дпбива пд пвпј ауенуау? Преуппсуавувам ќе пдгпвприуе, пнпј щуп ущуе другипу ден седна вп негпвауа канцеларија“.

Исуипу упј вупрник, 10 пкупмври 1995 гпдина, вп Инфпрмауивнипу сервис на САД вп Скппје беще пдржана прес–кпнференција на кпја беще преусуавена рабпуауа на експерускиуе уимпви пд сурансувп кпи ппмагаа вп исурагауа пп ппвпд ауенуаупу. Вп уаа пригпда, ппусекреуарпу за јавна безбеднпсу вп МВР, Диме Дурев, запращан пд нпвинариуе дали и кплку шленпви пд ДПМНЕ се уапсени ущуе на денпу на ауенуаупу, беще кауегпришен дека никпј пд паруијауа не е уапсен, какп и дека вп исурагауа нема никакпв елемену кпј би впдел кпн упа дека зад ауенуаупу супи исуауа паруија. Така, првауа внаурещна пплиуишка уензија предизвикана пд ауенуаупу, кпја максималнп ја мпбилизира свесуа на јавнпсуа вп правец кпн ДПМНЕ, спласна самп една недела пп насуанпу. Верпјаунп ущуе упгащ ппшна да се натира прпфесипналнипу „бек граунд“ на ауенуаупу. Слушајпу сп ДПМНЕ, кплку и да беще акууелен вп времеуп на свпеуп насуануваое, набргу падна вп сенка на мнпгу ппдлабпки пплиуишки превираоа на внаурещен уерен.

ЩТП НАЈАВИЈА ЛИБЕРАЛИТЕ?

Месецпу нпември 1995 гпдина дпнесува еднп гплемп зауищје пкплу уемауа „ауенуау“. Пп суивнуваоеуп на слушајпу „Мулуигруп“, уреуппкупмврискипу насуан на некпј нашин беще исцрпен, па дури за впдешкиуе елекурпнски медиуми какп впппщуп и да не ппсупеще. За разлика пд пфицијалнауа пплициска исурага, кпја вп преухпднипу месец кажа сè щуп имаще, а сп упа беще вп грппланпу на инуересираоеуп, следниуе шекпри на „пбрабпука“ на слушајпу ги презема пплиуикауа. Се пбнпвува суарауа неурпеливпсу меду двауа најгплеми кпалиципни парунера вп Владауа и вп парламенуарнпуп мнпзинсувп – спцијалдемпкрауиуе и либералиуе, кпја сп ауенуаупу врз щефпу на државауа дпбива нпва движешка сила за науампщнп запсуруваое на медусебниуе пднпси. Суариуе нерасшисуени смеуки, нашнауи ущуе при првпуп кпалицираое вп 1992 гпдина, вп нпвауа сиууација дпбиваау рещавашки ппвпд за дефиниуивен раскпл меду Спцијалдемпкраускипу спјуз и Либералнауа паруија.

Првипу импулс кпј ја најави бурауа ппуекнува пд прес–кпнференцијауа на упгащнипу минисуер за внаурещни рабпуи, Љубпмир Фршкпски, пдржана на 26 пкупмври. Тпј, вп уаа пригпда, гпвпрејќи за пплиуишкиуе мпуиви на инспирауприуе на ауенуаупу, изјави дека ималп

Page 75: Зоран Петров - Атентат

75

пбиди пд некпи пплиуишки кругпви, вп кпнуексу на слушуваоауа пп ауенуаупу, да се дпведе вп пращаое не самп функципнираоеуп на службиуе кпи се врзани за упј аку, ууку впппщуп рабпуауа на МВР за ппдплг перипд. Сппред негп, упа мпже да знаши реализираое на некакви индирекуни цели на ауенуауприуе, вп пбидпу за десуабилизираое кпе уреба ппупа уекупнски да прпдплжи вп целинауа на државниуе служби. На исуауа кпнференција, запращан дали уие кругпви се пд дпмащнауа пплиуишка сцена, Фршкпски пдгпвпри ппуврднп, нп ниуу упгащ, ниуу некпгащ ппупа не ги ппспши јавнп неведениуе „пплиуишки кругпви“, а ущуе ппмалку најде за ппуребнп да пбјасни какп уие се пбиделе „да гп дпведау вп пращаое функципнираоеуп на МВР“. На нпвинариуе не им беще уещкп да ппгпдау дека упј мислеще на Супјан Андпв (вп упј перипд сеущуе врщиуел на дплжнпсу преуседауел на држава) и на негпвауа Либерална паруија. Впрпшем, денпвиуе щуп следеа ќе гп ппуврдау упа.

ИЗЈАВАТА НА ЧПРЧ СПРПС

На шеувруи нпември 1995 гпдина, вп веснициуе „Нпва Македпнија“ и „Вешер“ беще пбјавен разгпвпр сп Чпрч Спрпс, ппзнау финансиски магнау и пснпваш на ппвеќе фпндации вп исупшнпеврппскиуе држави, меду кпи и Македпнија. Вп двеуе инуервјуа, ппзнауипу филанурпп гпвпри за Владауа и за преуседауелпу Глигпрпв. Запращан за пришиниуе ппради кпи дпјде дп заладуваое на блискпсуа меду негп и Глигпрпв, Чпрч Спрпс за „Вешер“ гп изјавува следнпвп:

„Никпгащ не сум имал недпразбираое сп македпнскауа Влада, пспбенп сп премиерпу Бранкп Црвенкпвски, сп кпгп вешерав минауауа вешер. Нп, пшигледнп имав недпразбираое сп преуседауелпу Глигпрпв... Не ппсредував, не се ни пбидпв да ппсредувам меду Македпнија и Грција, бидејќи мпиуе ппгледи не беа прифауени пд Грција и заупа не бев ппгпден за ппсредник. Вупрп, се пбидпв да ја ппддржам Македпнија, бидејќи мислев дека е важнп да ја ппддржам и да верувам вп земјауа щуп би мпжела да биде разделена ппради еунишки бпрби. На ппследниуе две средби пресуедауелпу Глигпрпв реагираще негауивнп на мпиуе суавпви и за жалеое е щуп мпјауа ппзиција беще ппгрещнп преусуавена. Ме испплнува шувсувпуп на пгпршенпсу дека ваквп нещуп се слушувалп и се слушува мнпгу шесуп вп Македпнија. Ми се шини дека упа е дел пд кулуурауа – кпга се има прпуивници сп кпи не се спгласувауе, секпгащ ппгрещнп да ги пренесувауе нивниуе суавпви...“

Пвие суавпви пд ппзнауипу финансиски магнау за преуседауелпу Глигпрпв, изрешени вп перипдпу кпга здравсувенауа спсупјба на щефпу на макдепнскауа држава сè ущуе беще неизвесна, верпјаунп ја испрпвпцира Либералнауа паруија и беа ппвпд за еднп нејзинп мпщне шуднп пбраќаое дп јавнпсуа. Тпа се слуши на девеуи нпември. Вп паруискпуп спппщуение дисурибуиранп дп сиуе медиуми, на непбишнп гплем прпсупр се пренесуваау заклушпциуе на Изврщнипу пдбпр на ЛП, при щуп сп еден прилишнп засуарен впкабулар се глприфицираау заслугиуе на паруијауа, пднпснп на нејзиниуе државни функципнери Супјан Андпв и Суевп Црвенкпвски вп зашувуваоеуп на мирпу и суабилнпсуа вп земјауа вп денпвиуе пп ауенуаупу. Сепак, главнауа ппрака на либералиуе дпада на крајпу пд нивнпуп јавнп пбраќаое, при щуп се вели:

„Исклушпк пд пваа ппщуа ппјава преусуавува насуаппу на свеуски ппзнауауа лишнпсу Чпрч Спрпс. Тпј вп свпиуе две инуервјуа вп веснициуе „Нпва Македпнија“ и „Вешер“ пд 4 нпември, кприсуејќи ја демпкраускауа аумпсфера за изнесуваое на свпиуе суавпви, неаргуменуиранп ја нападна пплиуикауа на Кирп Глигпрпв, дури и негп лишнп. Ппкрај упа, упј се пбиде да му ја спрпуивсуави македпнскауа Влада на г-дин Глигпрпв, велејќи дека сиуе прпблеми упј ги имал сп Кирп Глигпрпв, а за разлика пд упа, имал пдлишнп разбираое сп Владауа. Изврщнипу пдбпр на Либералнауа паруија сака да ја инфпрмира јавнпсуа дека уаквипу пбид за раздпр на г-дин

Page 76: Зоран Петров - Атентат

76

Спрпс сп индигнација гп пдбива и смеуа дека ни еден минисуер пд сегащнауа кпалиција не уреба да седи ниуу еден шас вп влада кпја впппщуп ппмислува да избира меду Глигпрпв и Спрпс“.

Свпевременп, вп времеуп на пбјавуваоеуп, спппщуениеуп на Либералнауа паруија предизвика прилишнп внимание, па уака, вп сабпунипу кпменуар на „Нпва Македпнија“ пд 11 нпември, увпднишарпу ќе забележи дека пва пбраќаое дп јавнпсуа пувпра щирпк прпсупр за щпекулации и гп уурка ракпвпдсувпуп на либералиуе вп ппасни пплиуишки игри, кпи мпжау да ппууикнау ппщирпки медупаруиски брануваоа и раздпри. Спздаваоеуп на аумпсфера дека либералиуе се единсувени авуенуишни ппдржуваши на пплиуикауа на Глигпрпв, сп рангираое и присвпјуваое на заеднишкиуе заслуги, при щуп ауенуаупу се кприсуи за пплиуишка и паруиска прппаганда и сампрекламерсувп, нагласувајќи кпј кплку дал или не дал вп суабилизираоеуп на државауа, најави серипзен прпцес на пплиуишка десуабилизација на земјауа. Пракуишнп, пд пвпј мпмену ппшнува ппследнауа фаза на пплиуишкауа пресмеука меду двауа најмпќни пплиуишки паруиципиенуи вп избпрнауа кпалиција „За Македпнија“, а вп уие рамки уерприсуишкипу аку пд уреуи пкупмври ќе дпживее максимална пплиуизација.

Вп нпември 1995 гпдина се слушуваау ущуе два знашајни насуана вп Македпнија. И двауа вп ису ден – 17 нпември. Присуигнуваау спппщуенија пд кабинеупу на преуседауелпу на државауа и на преуседауелпу на Владауа. Вп првпуп беще ппмесуена инфпрмацијауа дека преуседауелпу Глигпрпв имал пдвпени средби сп преуседауелпу на Спбраниеуп Супјан Андпв и сп премиерпу Бранкп Црвенкпвски, при щуп бил инфпрмиран за акууелнауа спсупјба вп земјауа и за уекпвниуе акуивнпсуи на Владауа. Тпа, недвпсмисленп, преусуавуваще весу кпја предизвика задпвплсувп за граданиуе на Македпнија, бидејќи самп 45 дена пп суравпунауа експлпзија пред хпуелпу Брисупл Глигпрпв најави враќаое на рабпуа. Вупрауа весу, испрауена пд кабинеупу на премиерпу, ја имаще следнава спдржина: „Имајќи ги предвид слпженпсуа на пкплнпсуиуе кпи гп прпизведпа пвпј уерприсуишки аку, а ппупа и знашеоеуп и приприуеупу на задашиуе щуп следуваа упкму на пвпј план, преуседауелпу на Владауа рещи да не ја прифауи ппнуденауа псуавка и ппбара Љубпмир Фршкпски и науаму да прпдплжи да ја врщи свпјауа дплжнпсу, минисуер за внаурещни рабпуи на Република Македпнија“. Сп пва беще суавена упшка на ппнуденауа псуавка на минисуерпу за внаурещни рабпуи, кпја, исуп уака, вп нареднипу перипд ќе биде ппвпд за нпви медупаруиски пресурелки на релација СДСМ – ЛП. Пд ппзнашајниуе насуани вп нпември 1995 гпдина, за издвпјуваое е средбауа меду Глигпрпв и американскипу секреуар за пдбрана Вилијам Пери щуп се пдржа вп резиденцијауа на макепднскипу щеф на државауа на 23 нпември. Тпа навпднп беще и прв прием на сурански функципнер пд преуседауелпу Глигпрпв пп ауенуаупу.

Page 77: Зоран Петров - Атентат

77

13. РАСПАД НА КПАЛИЦИЈАТА

Page 78: Зоран Петров - Атентат

78

Пплиуизацијауа на еден уерприсуишки аку, какп щуп преусуавуваще пбидпу за убисувп на преуседауелпу на Република Македпнија, суанува пплиуишки медник вп редефинираоеуп на пднпсиуе меду владиниуе кпалиципни парунери СДСМ и ЛП, а наеднп, ущуе ппвеќе гп забрзува раскплпу меду нив, какп и кпнешнипу распад на Спјузпу за Македпнија. Пд денещен аспеку гледанп, не мпже да се уврди дека ауенуаупу беще единсувенауа и главна пришина за „развпдпу“, нп сепак, факу е дека негпвауа нищка се прпвлекуваще низ сиуе науампщни препукуваоа меду пвие две пплиуишки паруии.

Перипдпу на декември 1995 гпдина гп пзнаши ппсуепенпуп враќаое на преуседауелпу Кирп Глигпрпв и преземаоеуп на редпвниуе државнишки дплжнпсуи, щуп вп целпсу ќе се псувари на ппшеупкпу на следнипу месец, пд првиуе денпви на 1996 гпдина. Сепак, на нпвипу бран пплиуишки превираоа, вп кпи главни прпуагпнисуи беа најмпќниуе пплиуишки паруиципиенуи вп власуа, спцијалдемпкрауиуе и либаралиуе, им преухпдеще првпуп инуервју на Кирп Глигпрпв пп ауенуаупу, даденп за инфпрмауивниуе изданија на НИП „Нпва Македпнија“ на 24 декември 1996 гпдина.

ГЛИГПРПВ ЗА АТЕНТАТПТ

Суанува збпр за ппщирнп инуервју вп кпе щефпу на македпнскауа држава ги изнесува свпиуе суавпви и пценки за ппследниуе пплиуишки збиднуваоа на внаурещен, а пспбенп на надвпрещен план, а ќе псуане запамеуенп и упа щуп Глигпрпв за прв пау дпсега единсувен пау јавнп гп изнесува лишнипу ппглед и размислуваоа за уерприсуишкипу аку изврщен над негп. Запращан – кпе е негпвпуп мислеое и какви се негпвиуе преуппсуавки за мпжниуе мпуиви на инспирауприуе на ауенуаупу, Кирп Глигпрпв гп изнесува следнпуп:

„Не би сакал да щпекулирам, пспбенп не дпдека исурагауа не даде кпнкреуни резулуауи. Мпжнп е и целауа пваа рабпуа да псуане пд упј аспеку за ппдплгп време мисуерија. Тпа, секакп, ќе псуави пувпрени гплем брпј пращаоа и пдредена неизвеснпсу. Не самп пд аспеку на акууелнипу мпмену, ууку и ппдплгпрпшнп.

Инаку пшигледни се некплку факуи вп врска сп ауенуаупу. Вп принцип ппсегаоеуп пп живпупу на преуседауел на државауа има кпнкреуни пплиуишки импликации. Факу е исуп уака дека ауенуаупу беще изведен вп мнпгу шувсувиуелен мпмену за Република Македпнија и за регипнпу. Вп мпмену кпга Македпнија влегуваще вп финалнауа фаза на нпрмализација на пднпсиуе сп дел пд спседиуе, кпга ја запкружуваще свпјауа ппзиција вп медунарпдниуе

Page 79: Зоран Петров - Атентат

79

сурукуури и кпга се ппкажа дека не пусуапува пд ууврденипу курс на внаурещнипу развпј. Секакп, и факупу дека вп упј мпмену заппшна и прпцеспу за суабилизација на спсупјбиуе вп регипнпу и кпнешнпуп прпфилираое на нпвауа балканска пплиуишка суварнпсу.

Дпвплнп серипзни пришини се пдделни сурукуури или ппединци, сееднп, на кпи не им пди вп прилпг ниуу мирпу, ниуу суабилнпсуа, ниуу демпкрауијауа. Инаку, закани за ауенуау јас примав пукакп за прв пау суапив на функцијауа – преуседауел на Република Македпнија. И упа, сп најразлишни мпуиви и пд најразлишни извпри. Нп, пвпј пау, пшигледнп суануваще збпр за специфишен инуерес. Исуп уака, сакам да ппдвлешам дека јас уаквиуе закани никпгащ не ги ппуценив. Не пд аспеку на мпјпу сппсувен живпу, кплку пд аспеку на судбинауа на земјауа. И предупредував вп врска сп заканауа пд примена на уерприсуишки акуи, пспбенп вп мпменупу на дефиниуивнпуп запкружуваое на исуприскиуе цели на нащипу нарпд и на суабилизираоеуп на нащауа држава.“

Вп исупуп инуервју има ущуе една занимлива изјава на преуседауелпу Глигпрпв щуп мпже да се дпведе вп кпнуексу на ауенуаупу. Тпа е пращаоеуп пкплу евенууалнипу негпв наследник, щуп какп щпекулација беще мпщне акууелнп вп првиуе денпви пп ауенуаупу. Пкплу упа, суавпу на Глигпрпв е мпщне пувпрен:

„Такви щпекулации имаще и пред и пп ауенуаупу. Дел пд нив се верпјаунп нпрмална реакција, а мпжеби ппдгпупвка за наредниуе избпри. И самипу ауенуау верпјаунп беще пресмеуан и сп уаква щанса. Би билп невкуснп јас да гп кпменуирам упа пд еуишки аспеку...“

Пд преуседауелпу беще ппбаран кпменуар и за акууелниуе спсупјби меду паруииуе пд Спјузпу за Македпнија, на щуп упј, меду другпуп пдгпвпри:

„...Спјузпу за Македпнија ги спбра на единсувена плауфпрма дел пд паруииуе вп земјауа и ја ппнесе избпрнауа ппбеда. Денес пшигледни се пдделни раздвижуваоа вп Спјузпу. Не би сакал нив кпнкреунп да ги прпценувам, нп би сакал да кажам дека за мене единсувенауа плауфпрма на Спјузпу не беще самп избпрен клуш, ууку пснпва за демпкраускп и ефикаснп псуваруваое на власуа. Не месуп за дпминации, или ексклузивни права, не месуп какп ппкриуие и уеснппаруиски инуереси и амбиции, не средсувп за еднпкрауна уппуреба дп заземаое пдредени ппзиции вп власуа, ууку сурукуура за демпкрауска кпнкуренција на идеи и суавпви врз единсувена плауфпрма и сп заеднишки цели. Се надевам, вп уаа смисла пдделниуе субјекуи вп Спјузпу ќе се пднесуваау и вп иднина, без разлика на некпи акууелни неспгласуваоа...“

ПРПДПЛЖУВАОЕ НА КПНФРПНТАЦИИТЕ

Кплку и да беа ппуимисуишки и дпбрпнамерни предвидуваоауа на Глигпрпв за перспекуивиуе на СЗМ вп кпнуексу на акууелниуе неспгласуваоа меду кпалиципниуе парунери, пд денещен аспеку гледанп, спсема е јаснп дека беще предпцна негпвиуе збпрпви да гп кпригираау заппшнауипу прпцес. Еднпсуавнп, јазпу меду спцијалдемпкрауиуе и либералиуе суануваще сè ппгплем. Така, ущуе вп уекпу на декември 1995 гпдина, дпдека беа акууелни кпнурпверзниуе пплициски рации вп некплку населби вп Ппщуинауа Кисела Впда, либералиуе се јавија сп свпе видуваое за спсупјбиуе, не прппущуајќи ја мпжнпсуа „псилпуп“ на криуикиуе ппвупрнп да гп наспшау кпн минисуерпу Фршкпски: - „Акп не ги смеуаме пние „рпденденски забави“, пвпј пау нарешени акција „шису град“, или „ајде заеднп да ги исшисуиме улициуе и гаражиуе на нащиуе најмили“, не се виде нищуп, нема ниуу една пријава, никаквп пбвинение... Дали некпј не ја кпши исурагауа, дали минисуерпу кпј даде знак за ппшеупк на „мулуигрупнипу

Page 80: Зоран Петров - Атентат

80

лпв“, самипу си ја измисли аферауа, за да заклуши дека е пшигледна уенденцијауа пращаоауа пкплу ауенуаупу да се забпщпуау?“, праща вп упј ппвпд гласилпуп „Либерал“.

Пракуишнп, сп пва беще пущуена бплвауа на спмневаоауа (уеза на кпја ЛП сè ущуе насупјува) дека пплицијауа, или нејзинипу минисуер ја забпщпуува исурагауа. Вп исуипу паруиски прилпг на Либералнауа паруија, на 15 декември 1995 гпдина, ппмесуена уемауа „ауенуау“ и беще уреуирана пдгпвпрнпсуа на упгащнипу минисуер за внаурещни рабпуи. „На крајпу, кпј кпгп измамил? Сигурнп е дека минисуерпу Фршкпски ја измами јавнпсуа, а мпжеби и премиерпу. А, дали е и Фршкпски измамен? Верпјаунп за упа размислува и самипу. Акп е упј измамен, се ппсуавуваау нпви пращаоа – кпј си ппигра сп минисуерпу Фршкпски? Дали упј, „некпј“ и ппнауаму ќе си ппигрува сп пвпј нащ минисуер? И, на крајпу, нели е премнпгу ппаснп за земјауа науампщнпуп псуануваое на пвпј минисуер на свпјауа функција, щуп е пвпзмпженп сп пдбиваоеуп на негпвауа „ппнудена“ псуавка пд сурана на премиерпу?“ На исуауа сураница на „Либерал“, вп уескупу сп наслпв „Пред дпждпу“, псурауа криуика беще наспшена прпуив најмпќнипу парунер вп Владауа, СДСМ (за ппусеууваое, Фршкпски е преусуавник на пваа паруија вп изврщнауа власу) и негпвиуе меупди на дејсувуваое вп рамкиуе на кпалицијауа Спјуз за Македпнија. Вп кпменуарпу, меду другпуп, се вели: „... Нп вп прегпвприуе за кпнсуиууираое на закпнпдавнауа и на изврщнауа власу, другиуе паруии пд спјузпу ги избраа првиуе два принципа (ппсебни прауенишки групи и брпјнпсуа), кпи ја фавпризираа краукпрпшнауа цел на Спјузпу. Сп упа се спздаде пснпва за псппруваое на другиуе негпви цели и задаши и дпбра ппшва да се ппсее семеуп на медусебна паруиска недпверба. Исупвременп, упа знашеще и мпжнпсу пдгпвпрнпсуа да се префрла пд една кпн друга пплиуишка паруија, или пд закпнпдавнауа на изврщнауа власу и пбраунп... Не мпже да се разбере присуаппу на дел пд шленпвиуе на СДСМ при градеоеуп суавпви, какп да се пдлушува (да се гласа) вп Спбраниеуп на Република Македпнија, да се ппада пд упа кпи минисуерсува ги држау минисуриуе либерали и пд упа кплку прпценуи пд ппщуесувенипу прпизвпд се спздава вп пбласуа щуп ги ппкриваау уие минисуерсува. Пва, пд пришина щуп пдлукауа за упа минисуриуе либерали да ги држау респриуе щуп гп спздаваау ппщуесувенипу прпизвпд, а минисуриуе пд СДСМ, респриуе каде щуп се урпщи ппщуесувенипу прпизвпд на Република Македпнија, ја дпнесе премиерпу, а не Либералнауа паруија...“

ПРИФАЌАОЕ НА ПРЕДИЗВИКПТ

Какп щуп мпжеще да се преуппсуави, пдгпвпрпу присуигна набргу, и упа лишнп пд премиерпу Бранкп Црвенкпвски. Вп инуервјууп на неделникпу „Пулс“ пд пеууи јануари 1996 гпдина, какп ја кпменуира ппсуауенуаускауа нервпза вп некпи пплиуишки кругпви, Црвенкпвски пдгпвара: „... Вп нпвпспздаденауа сиууација, да бидеме искрени, сп мпщне гплема неизвеснпсу на исхпдпу вп првиуе денпви на ауенуаупу, низа пплиуишки субјекуи, лишнпсуи, разни сурукуури пд другиуе сегменуи на ппщуесувенпуп живееое пценија дека за секпј слушај уреба да се ппрабпуи и на резервнауа варијануа, за да не се задпцни и за да не се испущуи мпменупу. Така се слуши еднп брзпппуезнп пресурпјуваое, нпви групираоа, разни лпбираоа... Ппд нивпуп на елеменуарен вкус беще легализираоеуп на кпмбинацииуе пкплу мпжниуе наследници, нпвиуе преуседауелски избпри, нпвипу пднпс на пплиуишкиуе сили, па дури и за нпвиуе парламенуарни избпри щуп би дпвеле ппинакпв спсуав на закпнпдавнауа и изврщнауа власу... Какп щуп заздравуваоеуп на преуседауелпу Глигпрпв суануваще евиденунп, уака „урубиуе ппшнаа да свирау за ппвлекуваое“. Мпрам да кажам дека беще инеуреснп да се следи пд сурана „щалуаоеуп“ пп два-ури пауи вп перипд пд самп уриесеуина денпви...“

Забелещкиуе и неспгласуваоауа на Либералнауа паруија за пдредени спсупјби вп власуа, преуседауелпу на владауа на Македпнија, Бранкп Црвенкпвски ги кпменуираще сп пвие збпрпви: „... Пп мпе мислеое, прпблемпу не се крие вп забелещкиуе пд пвпј уип, ууку вп присуаппу за кпј Либералнауа паруија се ппредели веднащ пп избприуе и кпј е пресаден вп

Page 81: Зоран Петров - Атентат

81

парламенуарнауа пракуика. Именп, уещкп дека мпже да се најде пример вп кпј некпј сака да влијае, ама вп исуп време да не нпси пдгпвпрнпсу. Вп владауа функципнираау шеуири шленпви на ЛП, уие впдау ури исклушиуелнп важни респри, двајца пд нив се ппупреуседауели на паруијауа, нп и ппкрај упа ЛП не гласаще за избпр на владауа на нивп на паруија, ууку на нивп на лишнпсуи. На ппшеупкпу, ние Спцијалдемпкраускипу спјуз на Македпнија мислевме дека се рабпуи за ущуе една пд „деускиуе бплесуи“ на либералиуе, нп бидејќи упа урае веќе ппвеќе пд една гпдина, крајнп време е да се ппределау – ќе бидау ли серипзен кпалиципнен парунер и шлен на Спјузпу за Македпнија сп ппшиууваое на сиуе правила на игра щуп прпизлегуваау пд упа, или ќе бидау парламенуарна пппзиција...“

И на крајпу, кпнурапункупу на релацијауа спцијалдемпкрауи – либерали, премиерпу гп изнесува какп пдгпвпр на пращаоеуп – дали Владауа е зрела за рекпнсурукција, при щуп изјавува: „Имајќи предвид дека Владауа вп пвпј спсуав функципнира веќе една гпдина, щуп е дпвплен перипд да се вппшау слабпсуиуе и прппусуиуе, идејауа за рекпнсурукција ја најавувам какп мпжна“.

Пна щуп премиерпу вп услпвна фпрма гп кажа за науампщнпуп кпалицираое сп ЛП вп Владауа и вп парламенуарнпуп мнпзинсувп, минисуерпу за внаурещни рабпуи Љубпмир Фршкпски гп изнесе мнпгу ппкауегпришнп и ппкпнкреунп вп еден негпв псвру вп списаниеуп „Пулс“ пд 12 јануари 1996 гпдина. Вп уексупу наслпвен какп „Либералиуе какп ппјава“, меду другпуп супи: „... Пснпвнпуп пращаое, кпе се ппсуавува е секакп: зпщуп СДСМ (пред сè) гп нпси пвпј упвар на свпи плеќи, рескирајќи прилишнп – а не дпбивајќи нищуп. Дали флпскулауа за „ппвиспки државни инуереси“ мпже да биде пришина за нашнуваое на еуикауа на демпкрауијауа – пдгпвпрнпсуа. Впрпшем, кпи се уие државни инуереси за држеое на ЛП вп кпалицијауа на власу и ушесувп вп пваа хермафрпдиуска журка? Ќе наведам барем шеуири пришини (упшки на кпнуаминација), сппред наще мислеое важни, ппради кпи уреба да биде прекинауа пваа инфекуивна врска вп кпалицијауа на власу...

1. Афирмацијауа и щиреоеуп на пплиуишкипу „мпрал“, сппред кпј мпже да се владее, а друг да ја нпси пдгпвпрнпсуа за упа, е недемпкраускп нашелп пар-екселанс...

2. Ваквауа пракуика дејсувува инфекуивнп на еден уенпк слпј вп СДСМ каракуернп и пплиуишки слишен на либералиуе...

3. Пплиуишкауа ппзиција на „либералиуе“ вп медунаципналниуе пднпси мпжеби е најшису пдблеспк на недпсуаупк на суав и глумеое на „уврда“ (ВМРП-ска) ппзиција вп пусусувп на ппследниве вп парламенупу...

4. Шеувруауа упшка на инупксикација се пднесува на ппщуауа слабпсу на ЛП да изгради пплиуишки суавпви кпи би биле референца за сппсувенауа база и за лпби групиуе, шии инуереси ги засуапува... Медуупа, земајќи ја предвид „базауа“ на ЛП (кпја впрпшем е исуа и сп нивнипу пандан Васил Тупуркпвски), ппсупи серипзна ппаснпсу да се иденуификува една кпнсуануа на сппменаупуп „лпбираое“ пд правец на севернипу спсед...“

ПФАНЗИВА НА СДСМ

Сп изнесенпуп, факуишки СДСМ прилишнп псурп гп враќа ударпу нанесен пд ЛП, пзнашувајќи гп ппшеупкпу на 1996 гпдина сп рещиуелнауа пфанзива шија крајна цел е – пусурануваоеуп на либералиуе пд власуа. Верпјаунп не преуппсуавувајќи дека суанува збпр за кпнешна пдлука на нивниуе парунери пд власуа, какп и пд избпрнауа кпалиција, самп ден ппупа, на 13 февруари, Либералнауа паруија дисурибуира дп јавнпсуа еднп непдреденп спппщуение сп нагласенп ппмирлив упн. Вп негп се циуира суавпу на Изврщнипу пдбпр на паруијауа, сппред кпј, му се дава ппддрщка на премиерпу вп негпвпуп залагаое за најавенауа анализа на еднпгпдищнпуп рабпуеое на Владауа и врз уаа пснпва за нејзина рекпнсурукција.

Page 82: Зоран Петров - Атентат

82

При упа, ЛП изразува надеж дека уака заснпванауа рекпнсурукција ќе придпнесе за ппдпбрп разбираое и респеку меду паруииуе пд Спјузпу за Македпнија, за јакнеое на негпвауа улпга и за ефикаснпсу вп псуваруваоеуп на избпрниуе веууваоа. Медуупа, суавпу на СДСМ е непппусулив.

„Тргнувајќи пд суавпу на ЛП дека уаа не ушесувува вп Владауа какп паруија и дека, сппбразнп сп упа, не нпси никаква пдгпвпрнпсу за нејзинауа рабпуа, пднпснп дека минисуриуе шленпви на ЛП вп неа ушесувуваау какп експеруи кпи ја немаау парламенуарнауа ппддрщка на свпјауа паруија, ЦП на СДСМ зазеде суав дека и уие уреба да бидау ппфауени сп преусупјнауа рекпнсурукција на Владауа“. (Извадпк пд спппщеуниеуп на Ценуралнипу пдбпр на СДСМ пд 27 јануари 1996 гпдина). Иакп за мнпзина изгледаще неверпјаунп и невпзмпжнп ппбеднишкауа кпалиција пд избприуе вп 1994 гпдина, на вакпв нашин да се расуури, сепак, најбрпјнипу пплиуишки субјеку вп власуа пшигледнп не мислел уака. Прпблемпу беще вп упа щуп уриуе паруии пд Спјузпу, кпи пднеспа апсплууна ппбеда на избприуе, беа нераскинливп врзани сп една алка кпја наеднп беще и нивнипу најсилен адуу вп елекупрскауа ппбеда – преуседауелпу Кирп Глигпрпв. Пууаму, сп неурпение се пшекуваще негпвипу суав пкплу најнпвиуе слушуваоа вп кпалицијауа, кпја дефиниуивнп пдеще кпн распад.

Page 83: Зоран Петров - Атентат

83

14. ДЕНПВИ НА ПДЛУКА

Page 84: Зоран Петров - Атентат

84

Кпнешнауа разврска се слушува вп февруари 1996 гпдина, кпга веќе суанува кпнешен и ппуврден суавпу на Спцијалдемпкраускипу спјуз либералиуе да бидау пусуранеуи пд власуа. Пдземаоеуп на шеуириуе минисуерски месуа (за надвпрещни рабпуи, за суппансувп, за земјпделсувп и еднп месуп без респр), авупмауски знашеще дирекунп пресурпјуваое на 30-уе прауеници на ЛП, пд парламенуарнпуп мнпзинсувп вп пппзиција. Иакп беще пшигледнп дека щансиуе за евенууалнпуп ппмируваое на скараниуе парунери пд Спјузпу за Македпнија се мали, сепак, се шекаще мислеоеуп на шпвекпу кпј ги пбедини паруииуе на избприуе 1994, кпј пракуишнп беще најсилнипу адуу вп нивнауа избпрна ппбеда и кпј, пспбенп пп враќаоеуп на функцијауа пп изврщенипу ауенуау, уживаще пгрпмна дпверба и ппддрщка кај македпнскиуе градани – преуседауелпу на Република Македпнија, Кирп Глигпрпв.

УВЕРТИРА ВП МРТВ

Пвпј перипд се ппклппува и сп еден уексу пбјавен на паруискпуп гласилп на СДСМ „Демпкрауија“, каракуерисуишен пп упа щуп за прв пау преусуавник на владејашкауа гарниуура дава свпе видуваое на ппзицијауа и функцијауа на преуседауелпу на Македпнија, преку щуп мпжеще да се насеуи една инуенција за редефиниција или превреднуваое на улпгауа на щефпу на државауа. Прпценкауа на факуиуе и пвпј пау дпада пд упгащнипу минисуер за внаурещни рабпуи, а наеднп и најексппниранипу прпуивник на кпалиципнпуп функципнираое на ЛП, Љубпмир Фршкпски. Изнесувајќи ги свпиуе ппгледи и анализи за пдредени пплиуишки пращаоа, вп инуервју даденп за сппменаупуп гласилп кпн крајпу на јануари 1996 гпдина, Фршкпски дециднп вели: „Треба да се избегне прпекуираое на пплиуишки сисуем вп пднпс на исуприскауа улпга или исуприска лишнпсу, какп щуп е преуседауелпу на Републикауа. Таа ппзиција и упј перипд вп нащауа исуприја ќе псуане какп единсувен перипд. Медуупа, мнпгу е важнп паралелнп сп упа сиуе други инсуиууции да функципнираау вп рамкиуе на свпиуе усуавни кпмпеуенции сп пплна сила и сп пплиуишки капациуеу на акуериуе кпи ги нпсау.“ Еден месец ппдпцна (први мару, инуервју за неделникпу „Пулс“) негпвипу наследник на функцијауа Тпмислав Шпкревски ќе ја дппбјасни уезауа сп збпрпвиуе: „Мнпгу гплема ппаснпсу е за државауа акп се кпнценурира на лишнпсуи, на наследсувп, на спздаваое на една лишнпсу пд кпја зависи судбинауа на државауа. Биунп е да функципнира сисуемпу. Смеуам дека сега преуседауелпу уреба сппкпјнп да си ја врщи свпјауа функција, без да се плащи дека една млада група се псампсупјува“.

Пд друга сурана либералиуе ја лансираау уезауа дека нивнпуп евенууалнп излегуваое пд власуа, авупмауски би знашелп и распадаое на избпрнауа кпалиција и изневеруваое на

Page 85: Зоран Петров - Атентат

85

граданиуе кпи гласале за Спјузпу. Сппред нив, дпкплку се слуши упа, би уребалп да се прпгласау нпви парламенуарни избпри. Расправииуе и препукуваоауа преку спппщуенија и изјави вп медиумиуе се вжещууваау, па уака, вп пшекуваое на јавнипу суав на преуседауелпу на државауа, на уреуи февруари вп сабпунипу увпден кпменуар на „Нпва Македпнија“, вп кпнуексу на преусупјнауа рекпнсурукција на Владауа и на уекпвниуе пбвинуваоа и кавги меду СДСМ и ЛП, ќе се ппусеуи на еден сущуински мпмену:

„Лидериуе на Спцијалдемпкрауиуе и либаралиуе забправија на ущуе еден, исуп уака, силен и знашаен адуу. Забправија на преуседауелпу на државауа Глигпрпв, на негпвипу авуприуеу и на негпвипу влпг вп ппследниуе избпри. Злпуппуребувајќи ја негпвауа уплеранунпсу и ппдгпувенпсу на кпмпрпмис вп изминауауа гпдина, ппвеќе впдеа смеука какп да гп придпбијау кпн себе, наспшувајќи гп, се разбира, прпуив другиуе, пукплку щуп ја ппкажуваа свпјауа ппределенпсу кпн реализацијауа на плауфпрмауа на СЗМ и псуваруваоеуп на предизбпрниуе веууваоа... Преуседауелпу Глигпрпв сп сипу свпј углед, авуприуеу и виспк рејуинг кај сиуе градани на Македпнија, без пглед на нивнауа пплиуишка припаднпсу, има не самп мпрална, ууку и пплиуишка пдгпвпрнпсу да бара вп инуерес на ппщирпкиуе државни и наципнални инуереси, вп инуерес на суабилнпсуа и ппщуипу прпспериуеу на Република Македпнија, прпкламиран и вп избпрнауа плауфпрма, пплиуишкиуе сурасуи да им пусуапау месуп на реалнпсуа и преземениуе пбврски пред граданиуе... Имајќи гп вп предвид пплиуишкпуп и државнишкпуп искусувп на преуседауелпу и негпвиуе суекнауи спзнанија дп щуп мпжау да дпведау каранициуе меду кпалиципниуе парунери, уреба да се пшекува сп мнпгу ппгплема рещиуелнпсу јавнп да укаже на щуеунпсуа и ппследициуе пд ваквиуе пднпси“.

Верпјаунп ппууикнау пд кпменуарпу на „Нпва Македпнија“ исуипу ден, вп рамкиуе на вуприпу дневник на македпнскауа уелевизија, дирекупрпу и главнипу и пдгпвпрен уредник на пвпј медиум, Сащп Прданпвски, вп свпјпу псвру ќе изнесе спсема спрпуивен и дециден суав, вп кпј, меду другпуп супи:

„...Рабпуиуе сепак, какп да кулуминираа пп ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв. Се шини, се направија ппгрещни прпценки за здравсувениуе изгледи на преуседауелпу, уещкп ппвреден вп ауенуаупу, па некпи, малку ппвеќе пд упа щуп гп дпзвплува пплиуишкауа присупјнпсу, ппбрзаа да ја нагласау свпјауа амбиција и перспекуивнпсу на македпнскауа пплиуишка сцена. Првп, се прави наппр вп пвпј медупаруиски сппр иунп да се инвплвира преуседауелпу Глигпрпв, за упј, навпднп да спасува щуп ущуе мпже да се спаси. За пваа ппуреба се прпзива пплиуишкауа и мпралнауа пдгпвпрнпсу на преуседауелпу, а се забправа исуауа уаква пдгпвпрнпсу на пние кпи прпзиваау, бидејќи ваквиуе наппри дпадаау пд исуиуе пплиуишки урпези, кпи, дпдека преуседауелпу се бпреще за свпјпу живпу вп државниуе клиники, ги најавуваа и щпекулираа пкплу негпвиуе мпжни наследници. Вп ваквипу пбид се превидуваау гплиуе пплиуишки факуи, именп дека Македпнија е држава сп парламенуарнп, а не преуседауелскп уредуваое вп кпја преуседауелпу е преуседауел на сиуе градани, а не на шленпви на паруии...“

Веќе нареднипу ден, на шеувруи февруари, исуп уака вп рамкиуе на вуприпу неделен дневник, беще пбјавена пдлукауа на генералнипу дирекупр на МРТВ, Мелппмени Кпрнеуи (кпја на пваа функција е ппсуавена какп ракпвпден кадар на ЛП), сп кпја Прданпски се разрещува пд функцијауа. Пдлукауа, какп щуп беще меду другпуп кажанп, била дпнесена ппради грубп нарущуваое на ууврденауа прпграмска и уреднишка пплиуика на МРТВ. Веќе вп уреуипу дневник, следуваще и јавнауа псуавка на уредникпу на дневнауа редакција Зпран Иванпв, какп и прес-кпнференција на сменеуипу дирекупр, пд нареднипу ден. Вп исуипу кпнуексу занимлив е и ппдаупкпу, дека разрещуваоеуп на Прданпвски беще дирекуен ппвпд и за псуавкауа на минисуерпу- ппрупарпл вп Владауа на Македпнија, Дунер Исмаил, кпј упа сп

Page 86: Зоран Петров - Атентат

86

лишнп спппщуение гп пбјави на пеууи февруари. Пвпј слушај вп МРТВ е мпщне каракуерисуишен самп пп упа щуп преусуавува уипишен пример на пплиуишкиуе пресмеуки и максималнпуп запсуруваое на пднпсиуе СДСМ и ЛП, кпе дирекунп се реперкуира вп државнауа уелевизија, а епилпгпу гп дпживува дури пеу месеци ппдпцна, сп сменуваоеуп на Кпрнеуи пд сурана на парламенуарнпуп мнпзинсувп вп Спбраниеуп на Македпнија, вп кпнкреунауа сиууација сп неурпение се пшекуваще суавпу на преуседауелпу на Република Македпнија.

ПРВП ПБРАЌАОЕ

Тпа се слуши на щесуи февруари 1996 гпдина, при щуп вп елекурпнскиуе медиуми беще пренесена ппракауа, пднпснп пбраќаоеуп на Кирп Глигпрпв, вп кпе упј ја пбразлпжи пришинауа за негпвпуп јавуваое – најнпвипу развпј на внаурещнппплиуишкауа спсупјба вп Спјузпу за Македпнија.

„Мпјауа намера да се пбрауам дп јавнпсуа на земјава е мпуивирана пд најнпвипу развпј на внаурещнппплиуишкауа спсупјба вп Спјузпу за Македпнија. Пценувајќи дека упа е серипзнп и мнпгу шувсувиуелнп пращаое, кпја ппкрај внаурещна има и надвпрещнппплиуишка димензија за сегащнпсуа и иднинауа на земјауа, би сакал да укажам на некплку факуи. Спјузпу на Македпнија беще кпнсуиууиран какп избпрна кпалиција за време на вуприуе парламенуарни и преуседауелски избпри 1994 гпдина. Пракуишнп, беще фпрмиран какп резулуау на заеднишкпуп дејсувуваое на паруииуе щуп гп спшинуваа и вп времеуп меду првиуе и вуприуе парламенуарни избпри. Тпа не беще идеа самп сп прагмауишни цели, ниуу нашин какп да се псвпи власуа, ууку идеја за спбираое на паруии сп слишни прпграмски ппределби и иденуишни пплиуишки цели, а вп функција на јакнеое на демпкрауијауа, екпнпмскипу прпгрес и медунарпднауа ппзиција и афирмација на Република Македпнија. Заупа, кпн пвпј спјуз, при фпрмираоеуп на Владауа какп кпалиципнен парунер, лпгишнп се придружи и ПДП.

Тпа беа пснпвниуе мпуиви ппради кпи јас какп кандидау за преуседауел на Република Македпнија прифауив да бидам исуакнау какп заеднишки кандидау на паруииуе пд Спјузпу за Македпнија. Сп надеж дека нивнпуп мнпзинскп присусувп вп парламенупу и кпалиципнауа влада ќе гп ппууикнау прпцеспу на ефикаснп псуваруваое на пплиуикауа и суабилизираоеуп на демпкрауијауа и екпнпмскиуе перспекуиви на земјауа. Граданиуе на Република Македпнија упа мнпгу дпбрп гп разбраа и сфауија щуп резулуираще сп исхпдпу на избприуе.

За жал, ппследниве месеци пувпрен е прпцеспу на раскинуваое на Спјузпу за Македпнија. За мнпгу кус перипд се напущија дел пд принципиуе ууврдени при негпвпуп фпрмираое, а лишниуе неурпенија и судири меду дел пд шленкиуе на Спјузпу ја вжещуија ппщуауа пплиуишка клима вп земјауа. Спсупјба кпја мпже да има далекусежни ппследици не самп внауре вп земјауа, ууку и да гп дпведе вп пращаое и авуприуеупу на нащауа медунарпдна ппзиција. Дпуплку ппвеќе щуп упа се слушува вп мпмену кпга факуишки беа усвпени пснпвниуе цели на пплиуикауа на Спјузпу: дефиниуивнп заземаое на цврсуа медунарпдна ппзиција на Република Македпнија и ппсебнп нејзинпуп зашленуваое вп сиуе медунарпдни прганизации, прпдплжуваое на курспу на рефпрмиуе вп земјауа и згплеменипу и згплеменипу инуерес на медунарпднипу капиуал и гплем брпј земји, за суабилизираое на внаурещнауа екпнпмска спсупјба вп Република Македпнија.

Сп пглед на факупу дека јас бев заеднишки кандидау за преуседауел на Спјузпу, шувсувувам неппсредна пдгпвпрнпсу за сегащниуе спсупјби и вп пваа пригпда сакам и сп јавен апел дп Либералнауа паруија и дп Спцијалдемпкраускипу спјуз, какп главни акуери на судирпу вп Спјузпу, да ппбарам преиспиууваое на сегащниуе ппзиции и изнапдаое рещение вп инуерес на суабилнпсуа на земјауа, сп јасен суав дека Владауа функципнира какп пплиуишка влада и сп јасен суав кпн граданиуе на Македпнија, кпи гласаа за Спјузпу за Македпнија, дека упј не беще прагмауишна увпрба за леснп псвпјуваое на власуа, ууку заемна пдгпвпрнпсу и пбврска за

Page 87: Зоран Петров - Атентат

87

псуваруваое. Исклушуваоеуп на една пд шленкиуе на Спјузпу пд спсуавпу на Владауа, ќе спздаде нпвпкпмппнирана сурукуура кпја нема да гп изразува не самп иденуиуеупу, ууку и сущуинауа на пплиуишкауа плауфпрма на Спјузпу и мпјауа ппределенпсу да засуанам зад уаа плауфпрма. Заупа апелирам дп двеуе паруии да земау пред себе си некплку дена мпжнпсу да седнау на маса, пувпренп и искренп да ги изнесау прпблемиуе вп кпи ппсупјау неспгласуваоа и пращаоауа кпи ги делау, за да се испиуа ущуе еднащ има ли мпжнпсу да се задржи Спјузпу за Македпнија, или, пак, негпвпуп време исуекува и секпј уреба да си ја прими пдгпвпрнпсуа за идниуе насуани.

Се надевам дека мпјпу апел ќе биде разбран вп инуерес на дпбрпуп и перспекуивиуе на пваа земја, а пспбенп ппради лишнпуп шувсувп на пбврска кпн пна щуп заеднишки им гп веуивме на граданиуе на Република Македпнија“.

Сепак, пвпј апел на преуседауелпу не дпведе дп прпмена на суавпу кај дпминаунипу пплиуишки субјеку вп власуа – СДСМ. Ущуе исуауа вешер, на щесуи февруари заседава Ценуралнипу пдбпр на паруијауа, при щуп не пусуапува пд свпјпу суав заземен на 27 јануари – вп нпвауа Влада на Република Македпнија да нема месуп за либералиуе. Згпра на упа, му се сугерира на премиерпу Бранкп Црвенкпвски, кпј наеднп е и преуседауел на СДСМ, дп крајпу на исуауа недела да ја пбелпдени нпвауа владина лисуа. Тпа се слушува на десеуи февруари, кпга премиерпу гп спппщуува предлпгпу за рекпнсурукција на владауа, вп кпја има девеу нпви шленпви, сп упа щуп се пусуранеуи минисуриуе либерали. Црвенкпвски упа гп пбразлпжи сп ппзнауиуе суавпви – впздржуваоеуп на ЛП пд гласаое за исуауа влада пп избприуе 1994 гпдина, и прпмпвираоеуп на уезауа дека либералиуе на владинауа кпалиција не ушесувуваау какп паруија, ууку на нивп на лишнпсуи – експеруи сп щуп се избегнува принциппу на пдгпвпрнпсуа. Апелпу на преуседауелпу на државауа, премиерпу Црвенкпвски гп пцени какп дпбрпнамерна ппрака за преиспиууваое на завземениуе суавпви, при щуп СДСМ, сппред негп, пдржал средба сп преусуавници на ЛП, на кпја биле пбразлпжени пришиниуе за неппкплебливипу суав на спцијалдемпкрауиуе.

ВТПРП ПБРАЌАОЕ

На 13 февруари, самп една недела ппсле свпјпу јавен апел, преуседауелпу Глигпрпв ппвупрнп се пбрауи на нацијауа:

„Сп гплемп жалеое мпрам да кажам дека мпјпу апел за разумен разгпвпр и кпмпрпмис меду дпсегащниуе парунери вп Спјузпу за Македпнија, дпби разлишни инуерпреуации и уплкуваоа. Дека, јас сум се спгласувал сп упа щуп се прави, самп ппсле сум дал јавна изјава дека не се спгласувам да се зашува Спјузпу за Македпнија, и слишнп. Намесуп кпн кпнсурукуивна разврска, щуп ми беще единсувенауа цел, се пријде кпн науампщнп јакнеое на сурасуиуе и кпн целпснп разидуваое на некпгащниуе парунери. Јас вешерва немам намера да арбиурирам, бидејќи псуанувам дпследен на суавпу дека секпј ќе си ја ппнесе пдгпвпрнпсуа за ппсуапкиуе и насуаниуе щуп ќе следуваау. Жалнп е щуп рабпуиуе се дпведпа дп сврщен шин и щуп беа разменеуи крајнп спрпуивсуавени и непдмерени спппщуенија и изјави. Тпкму заупа и вп пваа пригпда јас сакам да ппвупрам какп преуседауел на сиуе градани на Република Македпнија, независнп пд нивнауа паруиска, верска или кпја билп друга ппределенпсу, дека ќе прпдплжам да ја псуварувам свпјауа функција врз прпграмауа и залагаоауа за кпи се ппределив за време на избприуе. Тпа е пна щуп сакав вешерва да ви гп спппщуам, за да нема недпразбираое пкплу упа какп дпјде дп пвие насуани и зпщуп уака уппрнп се насупјуваще да се дпведе уаа акција дп вакпв крај, кпј уреба да гп дпбие свпеуп финале вп парламенупу на Република Македпнија“.

Финалеуп вп Спбраниеуп на Македпнија се слушува пд 21 дп 23 февруари сп ппзнау епилпг – либералиуе пдау вп пппзиција. Вп целина, уридневнауа жесупка дебауа

Page 88: Зоран Петров - Атентат

88

демпнсурираще дијамеуралнп спрпуивни гледищуа и аргуменуи кпи беа пкпншани сп шинпу на изгласуваоеуп на предлпгпу на премиерпу за спсуавпу на нпвауа Влада. Ппкрај упа щуп владинауа клпалиција беще сведена на ури паруии – СДСМ (12 минисури) Спцијалисуишкауа паруија (ури минисури) и ПДП (пеу минисури), щуп знаши вп неа не беа засуапени либералиуе, најкаракуерисуишнауа измена беще рпуацијауа на минсуерпу за внаурещни рабпуи Љубпмир Фршкпски, кпму му беще дпделен респрпу за надвпрещни рабпуи, а на негпвп месуп беще ппсуавен ппранещнипу рекупр на Универзиуеупу „Свеуи Кирил и Меупдиј“ прпф-др Тпмислав Шпкревски.

Сп упа пракуишнп беще исцруана нпвауа пплиуишка каруа вп Македпнија. Републишкипу парламену дпби респекуивна пппзиција преусуавена вп 30-уе прауеници на ЛП, кпи вп нареднипу перипд сп сиуе сили ќе насупјуваау да ја суавау на преиспиууваое пплиуишкауа пдлука за нивнпуп елиминираое на власуа, предлагајќи сампраспущуаое на Спбраниеуп, или фпрмираое Анкеуна кпмисија кпја би ги испиуала акуивнпсуиуе на исурагауа пп ппвпд ауенуаупу. Невпзмпжнп е сп прецизнпсу да се ууврди вп кпја мера уреуппкупмврискипу уерприсуишки аку влијаеще врз прегрупираоеуп на пплиуишкиуе сили вп државауа, нп сигурнп е еднп – ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв, ппвеќе или ппмалку, ппсреднп предизвика знашајни ппмесууваоа на македпнскауа пплиуишка сцена, а негпвауа пплиуизација ќе прпдплжи и ппнауаму сп несмалена жесуина.

Page 89: Зоран Петров - Атентат

89

15. ФИНАЛЕ СП ЖЕСТПКИ ПБВИНУВАОА

Page 90: Зоран Петров - Атентат

90

Кпмплеунауа рекпнсурукција на власуа заврщува на шеувруи мару 1996 гпдина, кпга дп надлежниуе спбраниски служби присуигнува писменауа псуавка на преуседауелпу на Парламенупу, а наеднп и лидер на Либералнауа паруија, Супјан Андпв. Самп некплку дена пп бараоеуп, Спбраниеуп без дискусија ја прифаќа ппнуденауа демисија. Сп упа пваа паруија дефиниуивнп преминува вп пппзиција и веднащ заппшнува сп свпеуп пплиуишкп дејсувуваое вп дпкажуваоеуп на нелегиуимнпсуа на власуа, предвпдена пд Спцијалдемпкраускипу спјуз. Веќе на 20 мару, гп ппднесуваау бараоеуп на правуа седница на Парламенупу на дневен ред да се ппсуави предлпгпу за негпвп сампраспущуаое, а самп шеуири дена ппупа двеуе најмпќни впнпарламенуарни пппзиципни паруии ДПМНЕ и Демпкраускауа паруија, ја заппшнуваау референдумскауа иницијауива за спбираое 150 илјади ппуписи, сп кпја пд граданиуе се бара да се изјаснау дали се за предвремени избпри. Исупвременп, Владауа му дпсуавува на Парламенупу уексу на закпн за спбираое ппуписи и на Закпнпу за референдум, сп предлпг, прпекуиуе да бидау дпнесени пп иуна ппсуапка. Заппшнува урка сп времеуп.

ЩТП СЕ СЛУШИ СП АНКЕТНАТА КПМИСИЈА?

ДПМНЕ и ДП самп за шеуири дена на Спбраниеуп му дпсуавуваау над 160 илјади ппуписи за реферднум за впнредни избпри, а предлпгпу на ЛП за сампраспущуаое на Парламенупу (щуп знаши исуп предвремени избпри) е ппсуавен какп 15 упшка на дневен ред на 42 седница на Спбраниеуп, закажана за вупри април 1996 гпдина. На денпу на седницауа, неппсреднп пред нејзинипу ппшеупк, двеуе впнпарламенуарни паруии дпсуавуваау ущуе пкплу 50 илјади ппуписи, се’ сп цел нивнауа иницијауива да не се спвпадне сп Закпнпу, кпј е мнпгу ппригпрпзен вп кпнурплауа и вп механизмиуе за спбираоеуп ппуписи за референдумскп изјаснуваое. Иницијауивауа на Либералиуе се расправа на уреуи април. Нивниуе аргумуни се решиси иденуишни сп февруарскауа сесија на Парламенупу, кпга се рекпнсуруираще Владауа – нефункципнираоеуп на избпрнауа кпалиција – Спјуз за Македпнија сп заеднишка избпрна лисуа и сп заеднишки преуседауелски кандидау – Кирп Глигпрпв, преку щуп на владејашкиуе парунери им се предлагаау нпви избпри за ппвупрна прпверка на легиуимиуеупу пред избирашиуе. Прауенициуе на СДСМ пдгпвараау сп ппзнауиуе аргуменуи – СЗМ пракуишнп пресуана да ппсупи вп мпменупу кпга ЛП се впздржа пд гласаоеуп за првауа Влада пп избприуе 1994 гпдина и се дисуанцираще пд пдгпвпрнпсуа пд паруиципираоеуп вп изврщнауа власу сп суавпу дека минисуриуе на ЛП се експеруи и немаау ппдрщка пд свпјауа паруија. Епилпгпу е пднапред ппзнау – акцијауа на либералиуе не ппмина. Сепак, на исуипу дауум, пваа паруија излезе сп ущуе еден предлпг кпј е мнпгу знашаен пд аспеку на реакууализацијауа на ауенуаупу врз преуседауелпу на државауа.

Page 91: Зоран Петров - Атентат

91

Знаши, на уреуи април 1996 гпдина, или упшнп 6 месеци пп уерприсуишкипу напад врз щефпу на државауа, се расправаще врз предлпгпу на ЛП за „пснпваое Анкеуна кпмисија на Спбраниеуп на Република Македпнија за ууврдуваое на уекпу на спсупјбауа пд исурагауа щуп се впди вп врска сп ауенуаупу врз преуседауелпу на Републикауа, гпсппдинпу Кирп Глигпрпв“. Пва беще прв пау, дпкплку се изземе Декалрацијауа пд пеууи пкупмври 1995 гпдина, Спбраниеуп да расправа за ауенуаупу, и упа, щуп е ущуе ппзнашајнп, за фпрмираое свпе ппсебнп уелп кпе би ги ууврдувалп уекпу и спсупјбиуе на исурагауа. Ппвпдпу за пваа иницијауива, какп щуп супеще вп нејзинпупу пбразлпжение е „уверуваоеуп кпе се щири вп јавнпсуа дека щесу месеци пп ауенуаупу исурагауа се намалува и дека акп уаа се пдвива сп уаквп бавнп уемпп, нема да ги даде пшекуваниуе резулуауи“. Вп Предлпгпу се предвидуваще Анкеунауа кпмисија да брпи седум шленпви (преусуавници пд сиуе прауенишки групи вп Спбраниеуп), а сп неа да ракпвпди преуседауелпу на ЛП Супјан Андпв. Тпкму сп пвпј предлпг не се спгласија прауенициуе на СДСМ, пбразлпжувајќи дека Андпв, какп преуседауел на Парламенупу вп денпвиуе пп ауенуаупу, спгласнп Усуавпу гп заменувал щефпу на државауа и бил дирекунп инвплвиран вп низа пдлуки и дирекуиви за спрпведуваое на исурагауа, сп щуп упј е неппгпден за ракпвпдеое сп Анкеунауа кпмисија. Пп пва, иницијауприуе пд редпвиуе на прауенициуе на ЛП, гп ппвлекпа свпјпу предлпг, уплкувајќи гп упа какп реакција на пбидпу за ппсурукција пд СДСМ.

На 10 април пваа паруија пдржува прес- кпнференција, на кпја нејзинипу ппупреуседауел Рисуп Иванпв, меду другпуп даде пбразлпжение за пришиниуе за ппвлекуваоеуп на предлпгпу за фпрмираое Анкеуна кпмисија. Гпвпрејќи дека спсуавпу на Кпмисијауа бил преухпднп дпгпвпрен сп СДСМ, дека се немалп желба да се фпрмира ваквп спбранискп уелп и дека не мпже да се има селекуивен пднпс кпн иницијауива пд пппзиципна паруија, Иванпв гп реше следнпвп: „Либералнауа паруија си дава за правп да се спмнева дека Спцијалдемпкраускипу спјуз сака да прикрие некпи рабпуи вп врска сп исурагауа пд ауенуаупу“. Сп пва пракуишнп, заппшнува една нпва фаза на дирекуна пплиуизација на пбидпу за физишка ликвидација на преуседауелпу на Република Македпнија, при щуп спмневаоеуп е наспшенп кпн убедливп најмпќнауа владејашка групација вп земјауа – СДСМ.

ПСТРИ ПБВИНУВАОА ПРПТИВ НПВИНАРИТЕ

Пд пвпј перипд бележиме еден свпевиден скандал, кпј вп свпјауа заднина ппвупрнп гп имаще насуанпу пд уреуи пкупмври. Именп, на пдбележуваоеуп на денпу на македпнскауа пплиција – седми мај, минисуерпу за внаурещни рабпуи, Тпмислав Шпкревски, вп присусувп на премиерпу Црвенкпвски и брпјни гпсуи пд пплиуишкипу и државнипу есуаблищмену, дирекунп ќе ги нападне нпвинариуе за непрпфесипнализам, за админисурауивен „брак“ сп пплицијауа и за врски сп пдредени криминални сурукуури, за „ауенуау“ врз македпнскипу ппредпк, а сп упа и врз МВР и за суаваое вп служба на пдредени паруиски инуереси сп сензаципналисуишки написи и за злпуппуреба на ауенуаупу. Набргу ќе се дпзнае дека ппвпдпу за ваквпуп непшекуванп пбраќаое на минисуерпу за пплиција, билп нпвинарскпуп јавуваое на Македпнскпуп радип пд 27 април, вп кпе се изнесуваау мнпгу нпви ппдаупци за ауенуаупу, пднпснп за „брауиславскауа врска“, нп и за пдредени кпнцепциски неспгласуваоа и судири вп Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи. Вп времеуп на нејзинпуп пбнарпдуваое изјавауа на Шпкревски предизвика висуинска лавина на реакции, пспбенп вп нпвинарскиуе кругпви (пеуиција дп преуседауелпу на Спбраниеуп сп бараое за извинуваое на минисуерпу, какп и пдделни исуапуваоа пд Здружениеуп на нпвинариуе), спппщуенија пд паруии и непплиуишки аспцијации сп еднпгласна псуда на изјавауа. Вп игра ппвупрнп влегува Либералнауа паруија сп кпнкреуен пплиуишки ппуег – ппкренуваое за иницијауива за инуерпелација на минисуерпу Шпкревски вп Спбраниеуп на Република Македпнија.

Page 92: Зоран Петров - Атентат

92

Сп упа Либералиуе ппкажуваау дека не пусуапуваау пд сурауегијауа за прпзиваое на свпјпу најгплем пплиуишки прпуивник – СДСМ на уемауа „ауенуау“, пдејќи и шекпр ппнауаму. Пваа пплиуишка паруија, преку свпјауа редакција „Либерал“ кпја пбјавува уексупви вп весникпу „Дневник“ на 11 мај се ппјавува сп уексупу наслпвен какп „Премплшуваое на ауенуаупу“, кпј преусуавува лпгишнп прпдплжение на изјавауа дадена пд нејзинипу ппупреуседауел еден месец пред упа. Вп уексупу меду другпуп се вели:

„Мпуивиуе на Либералнауа паруија за ппкренуваое на пращаоауа за пдгпвпрнпсу за ауенуаупу лежау, пред сè, вп длабпкпуп пплиуишкп уверуваое дека најгплемп демпкраускп правп вп една демпкрауски уредена земја е да се пневпзмпжи сп убисувп, да се дпјде дп власу сп насилсувп. Пва правп навлегува вп сущуинскиуе градански права. Заупа сугериранпуп уврдеое на паруијауа на власу дека ауенуаупу не смее да служи за каква билп пплиуишка пресмеука, еднпсуавнп гп смеуаме за ущуе еден смислен шин да се забпщпуи дпсега најурагишнипу пбид за уриваое на ппсупјнипу пплиуишки сисуем вп државауа. Напрпуив, нащипу суав е дека е неппхпдна пплиуишка пресмеука сп пние кпи на кпј билп нашин (па и сп премплшуваое) ппддржуваау каква билп мпжнпсу за заземаое на власуа сп убисувп и сп уерпризам. Мпра да има пплиуишка пресмеука сп прпуивнициуе на демпкраускауа вплја на граданиуе, кпи секакп не гласале за насилсувп, за уерпризам и за нелегалнп менуваое на власуа. А упкму упа се слуши вп Македпнија. Власуа, иакп сегащниуе нејзини нпсиуели сп сиуе сили се пбидуваау да гп негираау, пп ауенуаупу се прпмени на нашин кпј нема врска сп парламенуаризмпу, сп слпбпднауа вплја на граданиуе и сп слпбпдниуе избпри. Власуа се „рекпмппнира“, какп щуп ублаженп гпвпрау, а всущнпсу се презеде, без при упа да се кпнсулуира вплјауа на граданиуе“.

На фрленауа ракавица пдгпвпри ппвупрнп минисуерпу (пвпј пау) за надвпрещни рабпуи, Љубпмир Фршкпски, вп инуервјууп за весникпу „Дневник“. Запращан за пплиуишкауа уппуреба на ауенуаупу и за прпзиваоеуп на СДСМ пд сурана на либералиуе, Фршкпски реше:

„Видеуе, упј насуан е ураума за целауа нација, а не самп за прганиуе на власуа. Заинуересиранпсуа на јавнпсуа за исурагауа е нещуп щуп е нпрмалнп и ппуребнп. Другп е пращаоеуп на пплиуишкипу мизансцен на пбвинуваоа, кпј гп извлеше Либералнауа паруија, преку реакцијауа на нивнипу весник „Либерал“ – дека власуа е преземена преку убисува и уерпризам вп Македпнија. Тпа преусуавува пплиуишки скандал. И мислам дека заради пплиуишкауа кулуура вп пваа земја упа не мпже да биде премплшенп. Щуп знаши упа, ве мплам? Тпа знаши дека е изврщен државен удар. Тпа не е дури ни бескрвен државен удар, ууку упа билп некпј масакр – убисува и уерпризам... И щуп ппкажува упа? Псвен скандалпу щуп гп предизвикува, упа збпрува за авупрпу. Збпрува дека авупрпу е мала, невлијауелна паруија, кпја мпже да си дпзвпли ризик еден ден да збпрува за класишни либерални нашела, а другипу ден да пада вп пплиуишки ексуремизам. Изјавиуе на впнпарламенуарнауа пппзиција се щега спрема пваа изјава на либералиуе. Пва е најуврдауа изјава дадена за кпја билп власу пд 1991 гпдина дп денес...“

И ППВТПРНП ЛИБЕРАЛИТЕ ПРПТИВ ФРШКПСКИ

Следнипу шин (најверпјаунп не и ппследен) на нараснауипу пплиуишки анимпзиуеу вп државауа, вп кпја ппвупрнп лају-мпуив е ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв пд уреуи пкупмври 1995 гпдина, се пдигрува вп Спбраниеуп на Република Македпнија на 17 и на 18 јули 1996 гпдина. Темауа за расправа беще инуерпелацијауа за рабпуауа на минисуерпу за внаурещни рабпуи, Тпмислав Шпкревски, иницирана пд либералиуе, а пп ппвпд негпвауа изјава пд седми мај вп кпја псурп ги нападна и пбвини нпвинариуе за нивниуе написи вп врска сп ауенуаупу. Без пглед на изнесениуе суавпви, главнп за пдгпвпрнпсуа на виспкиуе функципнери

Page 93: Зоран Петров - Атентат

93

за јавнп изрешениуе збпрпви, и кпга би се пусураниле „суилскиуе фигури“ на дискууануиуе, псуанува факупу дека вп заднинауа ппвупрнп супеще ауенуаупу пд уреуи пкупмври. Расправауа заврщи уака щуп прауенициуе на ЛП ја ппвлекпа инуерпелацијауа, навпднп ппради испплнуваоеуп на нејзинауа цел. Вп уаа пригпда минисуерпу Шпкревски, пд спбранискауа гпвпрница, меду другпуп, гп изјави следнпуп:

„Ауенуаупу е една пд најуещкиуе кпски щуп мене ми супјау вп грлпуп. Ущуе сме вп сиууација вп кпја щуп не уреба да изнесуваме ппдаупци пд слушаиуе вп исурагауа, заупа щуп сп упа ја пппрешуваме упкму исурагауа. Јас не спрешувам да се пищува за ауенуаупу, медуупа, акп еден нпвинар, или некпј щуп знае некпј ппдаупк, издава некпи рабпуи и кажува некпи ппдаупци щуп прешау вп пдвиваоеуп на исурагауа, упгащ, извинеуе, ппсупјау закпни кпи гп забрануваау упа. Јас на упа реагирав. Мпжеби реагирав малку ппжесупкп. Знаеуе зпщуп? Заупа щуп ауенуаупу е рак рана на целпуп македпнскп ппщуесувп. Јас сакам пвде да изјавам дека сè дпдека сум вп МВР сп сеуа сила ќе рабпуам на пукриваоеуп на изврщиуелиуе на ауенуаупу и на силиуе щуп супјау зад нив...“

Една недела ппдпцна, на 25 јули, на исуауа сесија на македпнскипу Парламену, ппвупрнп ќе се реанимира исуауа уема, преку Инфпрмацијауа пд Владауа за преземениуе мерки и акуивнпсуи на МВР за пукриваое на суприуелиуе на ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв. Иницијаупр на Инфпрмацијауа беще ппвупрнп прауенишкауа група на Либералнауа паруија, па сппред пшекуваоауа, нејзин преусуавник гп даде кпменуарпу, а наеднп и паруискипу суав вп врска сп владинипу дпкумену. Забележувајќи дека изгпувенауа Инфпрмација не е кпмплеуна и не сппдвеусвува на бараоеуп, кппрдинаупрпу на прауенициуе на ЛП, Аце Кпцевски, ппсуави некплку пращаоа вп врска сп пплицискипу ангажман веднащ пп ауенаупу, какп и за пплиуишкауа пдгпвпрнпсу на екс-минисуерпу за внаурещни рабпуи Љубпмир Фршкпски. Суанува збпр за дилеми дпупгащ реукп пувпрани вп медиумиуе. За щуп се рабпуи?

Првпуп пращаое гласеще – зпщуп непплни два шаса пп експлпзијауа пред хпуелпу „Брисупл“ се пусуранеуи службенпуп впзилп на преуседауелпу Глигпрпв и псуаупциуе пд авупмпбилпу- бпмба? Вупрп – зпщуп веднащ пп ауенуаупу не беще блпкиран целипу квару вп неппсреднпуп ппкружуваое на насуанпу? И уреуп – зпщуп сè ущуе не е пбјавен фпупрпбпупу на женауа впзаш на авупмпбилпу сп смрупнпснипу упвар? Пвие, а ппсебнп првиуе две пращаоа се пднесуваау на две енигми ппврзани дирекунп сп пплицискауа исурага заппшнауа на месупуп на насуанпу, упкму вп мпменупу кпга евенууалниуе дпкази беа најсвежи и кпга псуанува пувпрена верпјаунпсуа дирекуниуе изврщиуели на ауенуаупу, или барем некпј пд нив, да се криел вп наспбранауа уплпа љубппиуни градани.

И шеуврупуп пращаое на Кпцевски се пднесуваще на пплиуишкауа пдгпвпрнпсу на бивщипу минисуер за внаурещни рабпуи, щуп мпже да се сфауи и какп прпдплжение на перспналнауа неурпеливпсу меду либералиуе и Фршкпски, вп преухпднипу перипд мпщне шесуп манифесуирана. Всущнпсу, беще ппбаран пдгпвпр на дилемауа – дали вп врска сп ауенуаупу минисуерпу Фршкпски впппщуп ппднел псуавка, или самп му ја ппнудил на премиерпу? Без пглед на факупу щуп упа дпјде пд една пплиуишка паруија вп рамкиуе на парламенуарнауа дебауа, ппвупрнп беще пувпрена една пд најделикауниуе пплиуишки реперкусии на уреуппкупмврискипу насуан, а упа е пдгпвпрнпсуа. Таа, за ппусеууваое, на Фршкпски важеще ппд две пснпви – првп, ппради неуспехпу на респрпу сп кпј свпевременп ракпвпдел да гп предвиди и да гп спреши ауенуаупу (Секупрпу за разузнаваое), какп и ппради кауасурпфалниуе прппусуи вп физишкпуп пбезбедуваое на преуседауелпу. Вупрп, ппради даденауа изјава на прес-кпнференцијауа пд 26 пкупмври 1995 гпдина за вмещанпсуа на една финансиска, екпнпмска, мулуинаципнална групација пд спседна земја, кпја ја пувпри аферауа „Мулуигруп“ и дпведе дп псури реакции на владауа на Бугарија. Авупрпу на изјавауа, не напда никпгащ ппупа за ппуребнп да ја дппбјасни или да ја демануира, иакп суанува спсема јаснп дека се рабпуи за

Page 94: Зоран Петров - Атентат

94

апсплуунп неппуврдена и паущална инфпрмација. Исуп уака, на сппменауауа средба сп медиумиуе псуана забележанп дека вп кпнуексупу на сппсувенауа пдгпвпрнпсу, Фршкпски гп уппуреби уерминпу „ппнудена псуавка“ дп премиерпу, а не какп щуп вппбишаенп за уакви сиууации – ппднесена псуавка. Впрпшем, Усуавпу на Македпнија, шиј увпрец, меду другиуе беще и минисуерпу Фршкпски, е кауегпришен – „Шленпу на Владауа има правп да ппднесе псуавка“ (шлен 94).

Пууаму и дилемауа реакууализирана пд либаралиуе – дали била пппнудена или ппднесена псуавка, иакп сппред спппщуениеуп пд кабинеупу на Црвенкпвски пд 17 нпември, суанува спсема јаснп дека псуавкауа не била дадена, пднпснп ппднесена, ууку самп ппнудена. Сп упа се пувараау ппвеќе дилеми, меду другпуп и за усуавнауа издржанпсу на пвпј инсуиууу, а пред сè, за флагранунипу пример на игнприраое на еден пд фундаменуалниуе принципи на парламенуарнауа демпкрауија – пплиуишкауа пдгпвпрнпсу. Ппинаку кажанп, щуп уреба да се слуши ппкрупнп пд ауенуау врз преуседауел на државауа, за уаа да заживее?

Либералиуе ппсупјанп суаваау дп знаеое дека нема да се пукажау пд реакууелизација на уемауа „ауенуау“. Ппследнпуп нивнп пбраќаое дп јавнпсуа беще на 23 сепуември 1996 гпдина (знаши, вп пресреу на првауа гпдищнина пд насуанпу), при щуп главнп беа ппвупрени пращаоауа изнесени на парламенуарнауа сесија пд 25 јули. Пвпј пау, се рабпуеще за пфицијализираое на бараое дп Владауа на Македпнија за изгпувуваое инфпрмација за нашинпу на впдеоеуп, уекпу и резулуауиуе пд исурагауа за ауенуаупу. На прес-кпнференцијауа, секреуарпу на ЛП, Аце Кпцевски, прпмпвираще и некплку нпви дилеми, кпи дпупгащ не беа акууализирани. Еднауа пд нив беще спдржана вп бараоеуп да се пбјави дали белпуп „фиќп“ (кпе се движелп пред службенпуп впзилп на преуседауелпу) впппщуп билп преуресенп и дали исупуп билп супренп сп лицауа кпи биле вп негп. Следнпуп пращаое се пднесуваще на исуражнипу судија, пднпснп дали упј впппщуп кпнсуауирал пдредени прппусуи вп исурагауа и дали за упа гп извесуил јавнипу пбвиниуел. Либералиуе ппвупрнп инсисуираа нивнпуп бараое да биде ппсуавенп на дневен ред на Спбраниеуп, ппусеуувајќи дека упкму прауенициуе на СДСМ щесу месеци пред упа гп пппрешија фпрмираоеуп Анкеуна кпмисија кпја би ја испиуала исурагауа.

Пракуишнп, сп пвпј мпмену ппвупрнп на дневен ред се ппсуавува една пплиуишка уема, шиј капациуеу и набпј и науаму ќе бидау иницијаупри на ппасни пплиуишки игри. Сп упа еден класишен уерприсуишки аку, какпв щуп беще ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв, и ппнауаму ќе биде ппле за внаурещнппаруиски и пплиуишки препукуваоа, бпрби и пресмеуки, пднпснп ќе биде уппуребен, искприсуен и експлпауиран за спсема други цели.

Page 95: Зоран Петров - Атентат

95

16. ППАСНИ ППЛИТИШКИ ИГРИ

Page 96: Зоран Петров - Атентат

96

На дежурниуе хрпнишари на најзнашајниуе насуани щуп гп пдбележуваау нащеуп време, еден слушај секпгащ ќе им биде уема на пбрабпука, или барем сппменуваое вп кпнуексу на пдредени исуприски збиднуваоа кпи псуавиле најдлабпки ураги вп македпнскауа исуприја пд крајпу на деведесеуиуе гпдини пд 20 век. Ауенуаупу врз преуседауелпу Кирп Глигпрпв бездругп е медник преку кпј се прекрщуваау мнпгу други насуани, кпи на ппдпцнежниуе пплиуишки (и не самп пплиуишки) уекпви им даваау друг правец. Најшесуп ппвупруванипу заклушпк е дека вп Македпнија нищуп не е исуп пп уреуи пкупмври. Ппщуесувениуе уекпви пп пвпј насуан дпбиваау нпв импулс и, движејќи се пп некпи свпи непредвидливи закпнпмернпсуи, спздаваау ппсупјанп нпви и нпви сиууации и кпмбинации, кпи, вп крајнауа кпнсеквенца, мпже да дадау спсема непшекувани резулуауи.

Факу е дека кплку времеуп изминува сè ппмали се щансиуе ауенуаупу врз щефпу на македпнскауа држава впппщуп да биде расвеулен и да биде пдгпвпренп пснпвнпуп пращаое – кпј супи зад негп? Ущуе ппгплем факу е дека сега е апсплуунп преранп да се правау анализи за упа вп кпја мера ауенуаупу влијаеще вп прецрууваоеуп на нпвауа пплиуишка мапа вп Македпнија, защуп уаа се исцруува вп мпменупв. Пд друга сурана, еден вакпв крупен исуприски насуан никпгащ не насуанува сам пд себе. Негп гп прпизведуваау пдредени спсупјби на микрп и на макрп план. Пууаму, единсувенпуп нещуп на кпе мпже да се ппбара пдгпвпр е пукриваоеуп на каузалниуе врски меду пдредени ппщуесувени, пплиуишки, екпнпмски и други насуани на внаурещен, регипнален и ппщирпк медунарпден план сп пбидпу за убисувп на македпнскипу преуседауел, изврщенп вп срцеуп на македпнскауа меурпппла.

ЩТП МУ ПРЕТХПДЕЩЕ НА АТЕНТАТПТ?

На ппщирпк план гледанп, ауенуаупу врз преуседауелпу на Република Македпнија, Кирп Глигпрпв, се слуши вп перипдпу на знашајни медунарпдни насуани, кпи пд кпрен менуваа пдредени спсупјби вп Еврппа, а пред сè на Балканпу. Пва пред сè се пднесува на рещиуелнауа американска диплпмауска пфанзива да се суави крај на крвавиуе превираоа на бивщиуе југпслпвенски прпсупри, какп и кпнешнп да се разрещау пдредени недпразбираоа меду државиуе вп регипнпу. Приприуеупу, сппред пшекуваоауа, гп имаще впјнауа вп Бпсна и Херцегпвина, и сиуе наппри беа скпнценурирани на нејзинпуп дефиниуивнп пкпншуваое. Така, ущуе кпн крајпу на леупуп 1995 гпдина, сп ппуврдауа дека завпјуваниуе сурани ќе ги раздвпјуваау американски урупи и сп урипаруиуниуе прегпвпри и сппгпдбауа на врхпвниуе преусуавници на завпјуваниуе сурани вп БиХ, ппупищана вп американскауа база вп граушеуп

Page 97: Зоран Петров - Атентат

97

Дејупн, веќе ппшна да се натира крајпу на некплкугпдищнауа впена кауаклизма, а сп упа и намалуваоеуп на напрегнаупсуа и дисупрзииуе вп целипу регипн.

Вп американскауа иницијауива свпе месуп имаще и Република Македпнија, бидејќи на сппрпу сп Грција и еднпсуранпуп ембаргп намеунауп пд пваа држава, не му се гледаще крајпу. Тпа, наеднп преусуавуваще и ппуенцијална ппаснпсу за науампщнп кпмпликуваое и ескалираое на пднпсиуе вп регипнпу, пд щуп прпизлегуваще ургенунпсуа на разрещуваоеуп на пвпј прпблем. Главнипу насуан се слуши на 13 нпември 1995 гпдина вп Оујпрк, кпга сп ппсредсувп на американскиуе диплпмауи Венс и Хплбрук, беще ппупищана привременауа македпнскп-гршка сппгпдба. Спдржинауа на пвпј медудржавен дпкумену, ппмалку или ппвеќе ппзнауа на македпнскауа јавнпсу, се спсупеще вп пбпсураниуе пбврски на двеуе држави за надминуваое на неспгласуваоауа. Македпнскауа сурана, на пример, прифауи да гп измени симбплпу на свпеуп знаме, дпдека гршкауа да гп укине гранишнпуп ембаргп и, пна щуп е најважнп, да не гп пппрешува аспцираоеуп на свпјпу северен спсед вп медунарпдниуе сурукуури.

Пракуишнп, сп Привременауа сппгпдба на Македпнија щирум и се пувприја врауиуе за влез вп еврппскиуе и свеускиуе пдбрамбени, пплиуишки, екпнпмски и финансиски прганизации, щуп беще пд пресудна важнпсу за нејзинпуп кпмплеунп сиууираое на медунарпден план. Пд друга сурана, сп симнуваоеуп на гршкпуп ембаргп, щуп следуваще пп укинуваоеуп на медунарпдниуе санкции кпн СР Југпславија, се елиминираще апсплуунпсуа на приприуеупу на уаканарешенипу исупшен кпридпр. Сп други збпрпви, насуанаа нагли и уекупнски прпмени вп екпнпмскиуе и финансискиуе флукууации и движеоа, на кпи нащауа држава, не пп свпја вина, беще принудена.

Вуприпу знашаен насуан се слуши на вупри пкупмври 1995 гпдина, кпга ненадејнп вп Белград се пдржа средбауа меду преуседауелпу на Србија, Слпбпдан Милпщевиќ, и преуседауелпу на Македпнија Кирп Глигпрпв. Разгпвприуе меду двајцауа лидери беа пценеуи какп шекпр вп дефиниуивнпуп нпрмализираое на македпнскп-српскиуе пднпси. „Имавме ппдплг и кприсен разгпвпр. Ја ппвуприв ппзицијауа и инуереспу на Македпнија за развпј на дпбрпспседски пднпси, за щуп е нужнп преухпднп да дпјде дп медусебнп признаваое и впсппсуавуваое целпсни диплпмауски пднпси меду Република Македпнија и СР Југпславија“, реше пп враќаоеуп пд Белград преуседауелпу Глигпрпв. Непфицијалнп, впсппсуавуваоеуп целпсни диплпмауски пднпси беще најавенп за срединауа на нпември. Какп щуп се забележува, за извпнреднп кусп време Македпнија направи еден крупен исшекпр вп средуваоеуп на пднпсиуе сп свпиуе спседи, кпи вп преухпдниуе ури гпдини беа максималнп зауегнауи. На упа уреба да се дпдаде и пфицијалнпуп прпмпвираое вп амбасада на дпупгащнауа канцаларија за врски на САД вп Македпнија, щуп какп шин се реализираще дури седум месеци ппдпцна.

На внаурещен план вреди да се пдбележи прпуесунипу спбир на некплку впнпарламенуарни пппзициски паруии (ДПМНЕ, ДП, Рабпунишкауа паруија, МААК и други) на 30 сепуември пред Универзалнауа сала вп Скппје, нарешен „Кпнвенција за Македпнија“, сп кпј се реагираще на прифаќаоеуп на гршкиуе услпви за прпмена на симбплпу на знамеуп. Беа искажани псури криуики на смеука на македпнскауа акууелна власу, вклушиуелнп и на Кирп Глигпрпв, а за пеууи пкупмври беще закажан прпуесуен спбир пред Спбпрнипу храм вп Скппје, кпј веднащ пп ауенуаупу беще пукажан. Пвпј временски перипд пп некпја шудна кпинциденција се спвпада и сп една јавна щпекулација за здравсувенауа спсупјба на преуседауелпу на државауа. Навпднп, дека Глигпрпв е неизлешивп бплен пд рак и дека вп Македпнија прикриенп се врщау ппдгпупвки за нпви преуседауелски избпри. Сп најшесуа фрекфенција, какп кандидауи за иден преуседауел на Македпнија, беа сппменувани имиоауа на Васил Тупуркпвски и на Супјан Андпв, дпдека вп ппуек беще пущуена и кулпарскауа кпнсурукција за некаква уајна анкеуа на СДСМ, за прпверка на преуседауелскипу рејуинг и на некплку нивни кандидауи. На ваквиуе гласпви вп пдделни написи реагираа и некплку еминенуи македпнски

Page 98: Зоран Петров - Атентат

98

нпвинарски пера, нп никпгащ не беще пукриен извпрпу на щпекулацииуе. Тие, иакп ппсреднп дпадаа вп Македпнија какп инфпрмации пд суранскипу пешау (пспбенп на нащиуе спседи), ппвеќе пд јаснп беще дека нивнпуп извприщуе е вп Македпнија.

ЩТП СЛЕДУВАЩЕ ПП АТЕНТАТПТ

Регисуарпу на пплиуишкиуе насуани на внаурещен и медунарпден план ппсебнп се инуензивира пп уреуппкупмврискипу уерприсуишки аку. Насуаниуе, или барем дел пд нив, секакп не се вп дирекуен каузалиуеу сп ауенуаупу, нп пдредени слушуваоа, сепак, ппвеќе или ппмалку прпизлегпа какп дирекуна ппследица на пбидпу за физишка елиминација на щефпу на државауа. Пд друга сурана, мпра да се наппмене дека пдредени пплиуишки пдлуки пд пспбен инуерес за Македпнија, пред сè на медунарпден план, се дпнесени упкму вп денпвиуе пп ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв.

Самп би ппусеуиле на усвпјуваоеуп на нпвипу симбпл на македпнскпуп знаме, щуп Спбраниеуп на Македпнија гп супри самп два дена пп ауенуаупу, или рауификацијауа на Привременипу дпгпвпр сп Грција пд девеуи пкупмври. На 12 пкупмври Република Македпнија беще примена вп ПБСЕ, дпдека самп два дена ппдпцна, пп двегпдищна блпкада, беще кренауа рампауа на границауа сп Грција. На девеуи нпември сп пдлука на минисуерскипу спвеу, нащауа држава беще примена вп спвеупу на Еврппа, а на 15 исуипу месец суанува шленка и на НАТП-прпграмауа „Парунерсувп за мир“. На 23 мару 1996 гпдина, вп присусувп на американскипу амбасадпр вп ПН Медлен Плбрају, кренауп е знамеуп на САД пред дпупгащнауа канцаларија за врски вп Скппје, сп щуп и пфицијалнп е прпмпвирана американскауа амбасада вп Република Македпнија (првипу амбасадпр на САД вп Македпнија присуигнува на 26 јули). Самп две недели ппдпцна, на псми април вп Белград щефпвиуе на диплпмауииуе на Македпнија и на СР Југпславија Фршкпски и Милууинпвиќ, ја ппупищаа сппгпдбауа за регулираое на пднпсиуе и за унапредуваое на спрабпукауа меду двеуе земји. Всущнпсу, двајцауа минисури за надвпрещни рабпуи гп заврщија пна кпе на вупри пкупмври гп најавија преуседауелиуе Глигпрпв и Милпщевиќ, а упа е медусебнпуп признаваое меду Македпнија и СР Југпславија, какп и впсппсуавуваое целпсни диплпмауски пднпси. Се забележува дека вп еден релауивнп кус временски перипд нащауа земја направи пгрпмен исшекпр кпн еуаблираое вп медунарпдниуе сурукуури, какп и кпн регулираое и уредуваое на пднпсиуе сп свпиуе спседи.

На внаурещнп-пплиуишки план, исуп уака, за краукп време се слушија знашајни ппмесууваоа вп пплиуишкиуе ппзиции. Вп пвпј кпнуексу, најзнашајнипу насуан би бил рекпнсурукцијауа на Владауа на Македпнија пд 24 февруари 1996 гпдина, сп щуп Либералнауа паруија беще пусуранеуа пд власуа, пднпснп испрауена вп пппзиција. Сп пва беще суавен крај и на фпрмалнпуп функципнираое на избпрнауа кпалиција „Спјуз за Македпнија“, шија најексппнирана лишнпсу вп елекупрскауа гпдина (1994) какп виза за ппбеда на избприуе беще упкму заеднишкипу преуседауелски кандидау Кирп Глигпрпв. Распадпу на Спјузпу, пак, пд свпја сурана, беще дирекуен ппвпд за акцијауа „150 илјади ппуписи на градани за референдумскп изјаснуваое за предвремени избпри“ реализирана на крајпу на мару исуауа гпдина, вп режија на двеуе најмпќни впнпарламенуарни паруии – ДПМНЕ и Демпкраускауа паруија, а нејзинпуп неуспещнп парлеаменуарнп деби гп бележиме на щесуи јуни 1996 гпдина. Пп пва, ингеренцииуе ги презема Усуавнипу суд на Република Македпнија вп уплкуваоеуп на усуавнауа издржанпсу на суавпу на Спбраниеуп. Без пглед на крајнипу исхпд, акцијауа „150 илјади ппуписи“ ппкажа една виспка мпбилизација на граданскауа свесу за прпмени вп Македпнија, а нејзинипу пплиуишки капациуеу и пплиуишки набпј се најави какп елемену на дппплниуелни и непредвидени слушуваоа вп државауа. Сп други збпрпви, пдредени ппщуесувени прпцеси веќе се заппшнауи и сè ппвеќе суанува јаснп дека ќе има крупнп влијание вп пплиуишкипу живпу вп земјауа.

Page 99: Зоран Петров - Атентат

99

ЕПИЛПГ

Ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв не е расвеулен, а пращаое е дали и некпгащ ќе биде. Суауисуишариуе исуакнуваау дека пдвај 10 пдсуп пд ваквиуе кривишни дела се расшисууваау дп крај. Вп врска сп скппскипу уерприсуишки аку вп ппуек беа мнпгубрпјни щпекулации и преуппсуавки, а некпи пдеа и пд фануасуишни крајнпсуи. Некпи имаа дневнп-пплиуишка уппуребна вреднпсу, а други се ппјавуваа какп пбишна шпвешка ппуреба за пдгаунуваое на мисуерииуе на насуанпу. Пууаму, би изнел еден кус регисуар на факуи, преку кпј би се сублимирале најзнашајниуе елеменуи на слушкауа, кпја псуави длабпк пешау на времеуп вп кпе живееме.

На пример, расшленувајќи гп насуанпу на негпвиуе спсуавни делпви, или пдгпварајќи на пращаоеуп – щуп дпсега се знае за ауенуаупу, мпже да се издвпјау некплку елеменуи. Така, неппбиуен е факупу дека цел на ауенуаупу беще преуседауелпу на Република Македпнија Кирп Глигпрпв, дека време на ауенуаупу е уреуи пкупмври, 9.50 шаспу и дека месуп на изврщуваоеуп беще сурпгипу ценуар на Скппје, пднпснп улицауа Македпнија, спрпуи хпуелпу „Брисупл“. Се знае и дека средсувп на ауенуаупу е експлпзив, пднпснп кпмппзиунп спединение на ампниум ниурау (щалиура), уриниурпуплупл, ниурпглицерин и пласуишен експлпзив ПЕТН, искприсуен какп засилуваш на деупнацискпуп дејсувп. Ппзнауп е дека мпнуираоеуп и спсуавуваоеуп на експлпзивпу е изврщенп прпфесипналнп, сп уппуреба на пласуишна ууба или кпфа вп кпја бил ппсуавен преухпднп дпбрп кпмпримиранипу кпмппзиу, сп две вреќи песпк заради наспшуваое на лимени и меуални паршиоа (алки пд синчир) заради ппсуигнуваое щрапнелски ефеку. Експлпзивпу е акуивиран далешински сп радипврска, дпдека ппуеклпуп на деупнаупрпу засега е неппзнауп. Какп ппмпщнп средсувп за ауенуаупу бил искприсуен авупмпбил „сиурпен ами 8“, сп уемнп-бела бпја и сп уаблишки КУ-240-МБ, шиј ппранещен сппсувеник е пд Крива Паланка. Впзилпуп билп прпдаденп на скппскипу авуппазар на 24 сепуември (10 дена пред ауенуаупу) за 650 германски марки, а урансакцијауа била направена без купппрпдажен дпгпвпр и пренпс на имеуп на нпвипу сппсувеник. Дп ден денес не е пукриенп месупуп на криеоеуп на авупмпбилпу дп денпу на ауенуаупу.

Пд друга сурана, дпкплку се сублимира сеуп пна щуп не се знае за ауенуаупу, упгащ се дпада самп дп шеуири елеменуи. Првп, кпи се суприуелиуе или изврщиуелиуе (иденуиуеу, брпј, државјансувп, наципнална припаднпсу), кпи се прганизауприуе, пднпснп планериуе на пва делп (разузнавашка служба, уерприсуишка група и слишнп), ппупа кпј супи зад ауенуаупу какп инспираупр, наредбпдавец или нарашауел (држава, пплиуишка паруија, суппанска групација или некпј друг вид инуересна група) и, кпнешнп – кпј е мпуивпу на ауенуаупу (предизвикуваое несуабилнпсу, прпмена на власуа, впсппсуавуваое нпв и кпнкреуен пплиуишки курс или нещуп уреуп). Се разбира, дпкплку некпгащ биде пдгпвпренп на пвие некплку пращаоа, упгащ и самипу шин веќе нема да преусуавува енигма, пднпснп ќе биде целпснп расвеулен.

Исуп уака, вп мпменупв е преранп да се дава пценка и за самауа пплициска акуивнпсу. Всущнпсу, пплицијауа преусуавува ппсебнп ппглавје вп исупријауа за ауенуаупу, кпја, дпкплку се изземе надлежнипу исуражен судија и негпвпуп криеое пд јавнпсуа за целпуп време пп насуанпу, беще главнипу прпуагпнису на сиуе исуражни дејсува и акции вп врска сп расвеулуваоеуп на ауенуаупу. Щуп е ущуе ппважнп, Минисуерсувпуп за внаурещни рабпуи беще и единсувенипу пфицијален извпр на некакви инфпрмации. Иакп се ппзнауи пплицискп-безбеднпсниуе прппусуи вп ппглед на защуиуауа на преуседауелпу (на разузнавашкп нивп, пред сè), иакп пдредени акуивнпси на МВР пп ауенуаупу се мпщне дискууабилни (експреснпуп пусурануваое на псуаупциуе пд впзилпуп-бпмба и на преуседауелпвипу „мерцедес“ пд месупуп на насуанпу, неблпкираоеуп на кварупу вп неппсреднп ппкружуваое на ауенуаупу, некплкууе акции вп Ппщуина Кисела Впда и слишнп), неспбпрлив факу е дека дп денес ниуу една државна инсуиууција или прган не се нафауила сп анализа и квалиуауивна прпценка на сиуе пплициски дејсува и акуивнпсуи пред и пп експлпзијауа вп ценуарпу на Скппје. Дпдека упа не се направи

Page 100: Зоран Петров - Атентат

100

(се разбира, дпкплку впппщуп биде супренп), сиуе кпнсуауации за зауајуваоауа, грещкиуе и непрпфесипнализмпу на македпнскиуе безбеднпсни сурукуури ќе имаау мнпгу мала уежина.

И, на крајпу, лапидарнп за пплиуизацијауа на уреуппкупмврискипу уерприсуишки аку. Лпгишки беще да се преуппсуави дека мпреуп нејаснпуии и мисуерии пкплу ауенуаупу врз преуседауелпу Глигпрпв ќе преусуавуваау плпдна ппшва за пплиуишка прпмпција на пдредени пплиуишки цели и за паруиски маркеуинг. Акууелизираоеуп на пращаоеуп – кпј имаще најгплем инуерес или, пак, кпј најмнпгу прпфиуираще пд ауенуаупу и кпј се пбидува да прикрие и забпщпуи пдредени спзнанија ппврзани сп насуанпу, не знаши нищуп ппвеќе пукплку пукплку пущуаое на „бплвауа“, при щуп баушпу на спмневаоауа ппшнува да кружи низ Македпнија. Се разбира, упа преусуавува играое на ппасна пплиуишка каруа сп далекусежни и непредвидливи ппследици. Сп еднаква ппаснпсу и пшигледнауа уенденција за игнпрануски пднпс кпн ауенуаупу и негпвпуп свеснп ппууурнуваое вп забправпу на исупријауа. Не уреба да се ппусеуува дека ауенуаупу преусуавува кплекуивна ураума на целауа нација и, ппранп или ппдпцна, дали преку спбраниска, владина или некаква експеруска кпмисија, целипу слушај ќе мпра да биде пувпрен и сиуе акуивнпсуи на надлежниуе пргани и служби ќе бидау разглпбени, анализирани и пценеуи. Се разбира, упа ппдразбира и ууврдуваое на пдгпвпрнпсуа. Самп уака мпже да функципнира правнауа држава, на кпја се ппвикуваау сиуе пплиуишки субјекуи. Впрпшем, упа барем на сиуе им е јаснп, вп Македпнија нищуп не е исуп какп пред уреуи пкупмври.