ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑΑ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

Μ. ΓΕΩΡΓΑΤΟΥ 2Ο ΠΠ ΓΕΛ

Κύρια όργανα που παράγουν γαμέτες

Ωοθήκες Ορχεις

Δευτερεύοντα όργανα

πέος, σπερματική οδός, αδένες

κόλπος, μήτρα σάλπιγγες

Όρχεις

Σπερματοζωάρια

τεστοστερόνη -

Επιδιδυμίδα

Σπερματικός πόρος

Λοβοί με 1-3 σπερματικά σωληνάρια έκαστος

Όσχεο Προστατεύει τους όρχεις και διατηρεί τη θερμοκρασία μικρότερη κατά 2 βαθμούς από αυτή του σώματος Εγκαθίστανται εδώ τον 7ο μήνα κύησης

Όσχεο

όρχις

testosterone

Σπερματικό σωληνάριοΠαραγωγή σπερματοζωαρίων Από κύτταρα τοιχώματος

Ιστολογία Όρχεος

Επιδιδυμίδα :Σωλήνας 5-6 μέτρων Ωρίμανση και Αποθήκευση σπερματοζωαρίων: ~ 40-60 ημέρες

Επιδιδυμίδα ’

Από κάθε επιδιδυμίδα:Σπερματικός πόρος

Ουρήθρα Προστάτης αδένας Βολβουρηθραίοι αδένες

Σπερματοδόχος κύστη / αδένας

ουροδόχος κύστη

Ανατομία πέους σΣηραγγώδη σώματα (3) βάλανος

ουρήθρα

Ακροποσθία

Πόσθη (δέρμα)

Ενδοκρινής μοίρα όρχεων: τεστοστερόνη

• Αντρική ορμόνη • Αύξηση έκκρισης κατά την εφηβεία

• Λειτουργίες:1. Ανάπτυξη και λειτουργία γεννητικών οργάνων 2. Ανάπτυξη δευτερευόντων χαρακτηριστικών

του φύλου:` Τριχοφυΐα, ανάπτυξη μυών,

επιμήκυνση φωνητικών χορδών.

testosterone

Σπερματικό σωληνάριοΠαραγωγή σπερματοζωαρίων Από κύτταρα τοιχώματος

Σπερματογένεση

ΤαΗ τεσετοστερόνη

Η τεστοστερόνη διεγείρει τα κύτταρα στα σπερματικά σωληνάρια των όρχεων για παραγωγή σπερματοζωαρίων

Σπερματογένεση Πρόδρομα γεννητικά κύτταρα

4n

2n2n

Σπερματογένεση Πρόδρομα γεννητικά

κύτταρα Σπερματογόνια μίτωση

Σπερματοκύτταρα 1ης α’ μειωτική

Σπερματοκύτταρα 2ης β’ μειωτική

Σπερματίδες (απλοειδείς) Απώλεια κυτταροπλάσματος. δημιουργία μαστιγοουράς

Σπερματοζωάρια

Σπερματογένεση

Ένζυμα κατάλληλα για την είσοδο στο ωάριο

Κεφαλή

σ

Ενδιάμεσο σώμα

Ουρά

Ένζυμα Πυρήνας

Μιτοχονδρια

Σπερματοζωάριο

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

ΩΑΓΩΓΟΣ ή ΣΑΛΠΙΓΓΑ

ΩΟΘΗΚΗ

ΜΗΤΡΑ /σχήμα αχλαδιού, τοιχώματα με μυικό ιστό

ΤΡΑΧΗΛΟΣ ΜΗΤΡΑΣ

Βλεννογόνος ιστός στο εσωτερικό μήτρας

Ο κόλπος Το μπροστινό μέρος της

μήτρας ονομάζεται τράχηλος και καταλήγει στον κόλπο.

Ο κόλπος είναι ινομυώδης σωλήνας με μήκος 8-9 cm .

Το στόμιο του κόλπου φράσσεται από τον παρθενικό υμένα-μεμβράνη με ένα μόνο τρήμα δηλαδή άνοιγμα-που συνήθως σπάζει στην πρώτη σεξουαλική επαφή.

Ο κόλπος εξυπηρετεί την είσοδο του πέους για την εκσπερμάτωση και την έξοδο του εμβρύου (τοκετός)

Ωαγωγοί -σάλπιγγες

Είναι δύο σωλήνες με μήκος 11-14 cm.

Αρχίζουν από τις ωοθήκες –ένας από κάθε μία –και καταλήγουν στη μήτρα.

Μέσω των ωαγωγών γίνεται η μεταφορά του ωαρίου στην μήτρα

Οι ωαγωγοί είναι ο συνήθης χώρος γονιμοποίησης

Μετακίνηση ωαρίου στις σάλπιγγες.

Οι ωαγωγοί έχουν τον κώδωνα ,

κροσσωτό άκρο , το οποίο βρίσκεται προς την πλευρά της ωοθήκης με το οποίο:

συλλαμβάνεται το ωάριο μετά την ωοθυλακιορρηξία.

Το ωάριο μεταφέρεται, με τις κινήσεις των βλεφαρίδων του βλεννογόνου των ωαγωγών, στη μήτρα.

Εξωμήτρια κύηση• Σε σπάνιες περιπτώσεις το

γονιμοποιημένο ωάριο παραμένει μέσα στη σάλπιγγα.

Εξωμήτρια κύηση • H ανάπτυξη του εμβρύου

μπορεί να είναι επικίνδυνη για την υγεία της γυναίκας. Ρήξη σάλπιγγας σε εξωμήτρια κύηση προκαλεί σοβαρή εσωτερική αιμορραγία

Καρκίνωμα του τραχήλουΤα καρκινικά κύτταρα χάνουν την κανονικότητα της πολύστιβης διάταξής τους μεγάλο πυρήνα σε σχέση με το κυτταρόπλασμα μεγάλη μεγάλη ποικιλία σχήματος και μεγέθους, αυξημένη μιτωτική δραστηριότηταΔιηθητικό καρκίνωμα διάσπαση της βασικής μεμβράνης , εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων

Καρκίνος των ωοθηκών Παρ' ότι ο καρκίνος των ωοθηκών

αποτελεί μόνο το 20% όλων των κακοηθειών των γυναικείων οργάνων, εντούτοις είναι ο πλέον θανατηφόρος από όλα τα κακοήθη νοσήματα του γυναικολογικού συστήματος. Αυτό συμβαίνει λόγω της δυσκολίας διάγνωσης του καρκίνου στα αρχικά του στάδια. Η μέση ηλικία εμφάνισης της νόσου είναι αυτή των 55 ετών.

• Αιτιολογία και παράγοντες κινδύνου:

• Ηλικία: η νόσος μπορεί να παρουσιαστεί σε όλες τις ηλικίες, αυξάνεται όμως δραματικά με την πρόοδο του χρόνου. Κληρονομικότητα: υπάρχει κληρονομική προδιάθεση στην πάθηση αυτή, ειδικά σε οικογενή καρκίνο των ωοθηκών, ορισμένες κληρονομικές παθήσεις του εντέρου, όπως και στον καρκίνο του μαστού.

Αιτιολογία του καρκίνου των ωοθηκών

• Διατροφή και τρόπος ζωής: έχει παρατηρηθεί ότι η νόσος παρουσιάζεται συχνότερα σε πληθυσμούς των βιομηχανικών χωρών. Το γεγονός αυτό ίσως να σχετίζεται με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής.

• Κάπνισμα: έχει σχέση με την αύξηση της συχνότητας του καρκίνου των ωοθηκών.Καρκίνος του μαστού: γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο μαστού, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν και καρκίνο των ωοθηκών

Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας

• Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τρίτος κατά σειρά συχνότητας καρκίνος στις γυναίκες, μετά τον καρκίνο του μαστού και του ενδομητρίου.

• Η θνησιμότητα από τον καρκίνο του τραχήλου έχει ελαττωθεί κατά 50% στα τελευταία 40 χρόνια και η συχνότητα της προχωρημένης νόσου κατά τη διάγνωση έχει ελαττωθεί κατά 70% στο ίδιο χρονικό διάστημα.

• Αυτό είναι αποτέλεσμα της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας, στην οποία έχει συμβάλλει κατά πολύ το τεστ Παπανικολάου.

Αιτιολογία και παράγοντες κινδύνου

Ηλικία: η συχνότητα της νόσου αυξάνεται δραματικά με την πρόοδο της ηλικίας. Κάπνισμα: έχει παρατηρηθεί ότι οι καπνίστριες εμφανίζουν συχνότερα καρκίνο του τραχήλου από αυτές που δεν καπνίζουν.

Σεξουαλική δραστηριότητα: γυναίκες που έχουν σεξουαλικές σχέσεις από πολύ νεαρή ηλικία ή που διατηρούν σχέσεις με πολλούς άνδρες παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα της νόσου.

Καρκίνος του τραχήλου και ιοί

• Το σημαντικότερο αίτιο είναι η λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV-human papilloma virus). Υπάρχουν περισσότεροι από 100 ορότυποι του ιού HPV. Οι ορότυποι 16 και 18 προκαλούν το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας. Για την αντιμετώπιση αυτών των οροτύπων έχουν σχεδιαστεί δύο νέα εμβόλια το Gardasil και το Cervarix.

Παραγωγή των ωαρίων με μείωση

• Τα ωάρια σχηματίζονται από αδιαφοροποίητα γεννητικά κύτταρα με την διαδικασία της μείωσης (κυτταρική διαίρεση που σχηματίζει τους γαμέτες).

Κατά την μείωση από ένα κύτταρο με 46 χρωμοσώματα προκύπτει ένα ωάριο με 23 χρωμοσώματα.

Στα ωοκύτταρα η μείωση ξεκινάει στην εμβρυϊκή ζωή και διακόπτεται στην 1η μειωτική διαίρεση.

Η δεύτερη μειωτική διαίρεση πραγματοποιείται κατά την διάρκεια της ωορρηξίας (μία φορά κάθε 28 ημέρες) και από αυτήν προκύπτουν τα ώριμα ωάρια, τα οποία μπορούν να γονιμοποιηθούν.

ΩΟΓΕΝΕΣΗ • Πρόδρομα γενετικά κύτταρα: • Ωoγόνια μίτωση πολλαπλασιασμός κατά

την εμβρυική ζωή. • Διαφοροποίηση(αύξηση, συσσώρευση

θρεπτικών ουσιών) ΩΟΚΥΤΤΑΡΑ• Ωοκύτταρο α’ μειωτική ( όχι πλήρης)

ωοκύτταρα 1ης τάξης

• Κάθε ωοκύτταρο1ης τάξης μέσα σε ένα ωοθηλάκιο παραμένουν μέχρι την εφηβεία.

Ωοθηλάκιο

Σαρωτική ηλεκτρονική φωτομικρογραφία ενός ώριμου ωοθυλακίου στην ωοθήκη ποντικού

• Κατά τη διάρκεια της 5ης εβδομάδας της εμβρυϊκής ζωής, τα αρχέγονα γεννητικά κύτταρα (περίπου 1.000-2.000), μεταναστεύουν από το τοίχωμα του λεκιθικού ασκού στην περιοχή των γονάδων.

• Η γοναδική περιοχή διαφοροποιείται σε όρχι επί παρουσίας Υ χρωμοσώματος, διαφορετικά εξελίσσεται σε ωοθήκη.

• Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της ωοθήκης τα αρχέγονα γεννητικά κύτταρα, που ονομάζονται πλέον ωογόνια, πολλαπλασιάζονται γρήγορα με μιτωτικές διαιρέσεις,

•

ΩΟΓΕΝΕΣΗ

• Η διεργασία της μείωσης αρχίζει περίπου την 8η εβδομάδα της ενδομήτριας ζωής και διακόπτεται στο στάδιο της πρόφασης της πρώτης μειωτικής διαίρεσης, κατά το οποίο τα διπλά χρωμοσώματα έχουν διαταχθεί ανά ζεύγη.

• Τα ωοκύτταρα πλέον καλούνται πρωτογενή ωοκύτταρα.

• Κατά τη διάρκεια του σχηματισμού του, το πρωτογενές ωοκύτταρο περιβάλλεται από πρωτογενές ωοθυλάκιο.

•

ΩΟΓΕΝΕΣΗ• Ο αριθμός των γεννητικών κυττάρων κατά την 6η-7η

εβδομάδα κυήσεως είναι περίπου 10.000 ωογόνια.• Στην 8η εβδομάδα τα ωογόνια φθάνουν τις

600.000• στις 20 εβδομάδες της εμβρυϊκής ζωής έχουμε τον

μεγαλύτερο αριθμό των γεννητικών κυττάρων που φθάνουν περίπου τα 7 εκατομμύρια.

• τον 7ο μήνα της κυήσεως, όλα τα ωογόνια, έχουν μετατραπεί σε ωοκύτταρα 1ης τάξης σε ωοθυλάκια.

• κατά τη γέννηση η ωοθήκη διαθέτει περίπου 1-2 εκατομμύρια πρωτογενή ωοθυλάκια τα οποία παραμένουν λανθάνοντα μέχρι την εφηβεία.

• Το πρωτογενές ωοκύτταρο παραμένει αδρανές σε αυτό το στάδιο τουλάχιστον μέχρι την εφηβεία, αλλά ακόμη και για 40 χρόνια αργότερα.

• Η μειωτική διαίρεση ολοκληρώνεται ακριβώς πριν την ωοθυλακιορρηξία,

• ως αποτέλεσμα της αύξησης των επιπέδων της LH και έτσι προκύπτει το δευτερογενές ωοκύτταρο ή ωάριο.

Στάδιο ωρίμανσηςΕφηβεία

• Πριν την ωορρηξία : • ( ωοκύτταρο 1ης τάξης ) Ολοκλήρωση α΄

μειωτικής: Πολικό σωμάτιο + Ωοκύτταρο 2ης τάξης

Ωοκύτταρο 2ης τάξης β΄ μειωτική διαίρεση

Πολικό σωμάτιο + ωάριο Το ωάριο περιέχει λέκιθο για ανάπτυξη

ζυγωτού στην αρχή της κύησης

http://www.youtube.com/watch?v=RGQnGl5_d5A

http://kisdwebs.katyisd.org/campuses/MRHS/teacherweb/hallk/Teacher%20Documents/AP%20Biology%20Materials/Body%20Systems/Human%20Gametogenesis/48_A01s.swf

ΩΟΓΕΝΕΣΗ• Τα 1-2 εκατομμύρια

πρωτογενή ωοθυλάκια μειώνονται με την ηλικία και στην ήβη απομένουν περίπου 400.000.

• Μετά την ηλικία των 37 ετών στην ωοθήκη βρίσκονται περί τα 25.000 ωοθυλάκια

• Στο 51ο έτος ηλικίας, που είναι η συνήθης ηλικία εμμηνόπαυσης, απομένουν περίπου 1000 ωοθυλάκια, τα οποία εξαφανίζονται έως την ηλικία των 71 ετών.

• Σε μια γυναίκα μόνο 400 περίπου πρωτογενή ωοθυλάκια ωριμάζουν φυσιολογικά κατά την αναπαραγωγική της περίοδο.

ΩΟΓΕΝΕΣΗ

Στάδια του εμμηνορρυσιακού κύκλου ΦΑΣΕΙΣ

ΩΟΓΕΝΕΣΗ

Σε αντίθεση με τη σπερματογένεση η ωογένεση δεν είναι μια συνεχής

διαδικασία

αλλά μια ακολουθία εναλλασσόμενων γεγονότων τα οποία επαναλαμβάνονται από μόνα τους σε κυκλική μορφή.

Ο κύκλος της εναλλαγής των φάσεων της λειτουργίας του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας αποτελεί τον εμμηνορρυσιακό κύκλο Ο κύκλος αυτός έχει μια πλήρη κυκλική λειτουργία η οποία συντονίζεται από ορμόνες και αφορά στον ενδομήτριο και στον ωοθυλακικό κύκλο

Ο κύκλος διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και κυμαίνεται από 20 έως 40 μέρες.

ΦΑΣΕΙΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΥΚΛΟΥ

επίδραση οιστρογόνων

επίδραση προγεστερόνης

πολλαπλασιάζονται τα κύτταρα του βλεννογόνου της μήτρας

αυξάνονται οι εκκρίσεις του βλεννογόνου και η αιμάτωσή του μεγάλη αύξηση πάχους ενδομητρίου.

ΦΑΣΕΙΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΥΚΛΟΥ1. Η παραγωγική φάση (5η -14η ημέρα) όπου υπό

την επίδραση οιστρογόνων πολλαπλασιάζονται τα κύτταρα του βλεννογόνου της μήτρας.

2. Ακολουθεί η φάση έκκρισης (14η-28η ημέρα), όπου με επίδραση προγεστερόνης αυξάνονται οι εκκρίσεις του βλεννογόνου και η αιμάτωσή του μεγάλη αύξηση πάχους ενδομητρίου.

3. Έμμηνος ρύση ή εμμηνόρροια είναι η περιοδική και κατά κανόνα μηνιαία εκροή αίματος, βλέννας και κυτταρικών υπολειμμάτων του βλεννογόνου ιστού της μήτρας από τον κόλπο της γυναίκας.

Ο ωοθυλακικός κύκλος

έλεγχος από την υπόφυση 1. Φάση του ωοθυλακίου: Ωρίμανση ωοθυλακίου.

ρυθμίζεται από οιστρογόνα2. Κατά τη 14η μέρα του κύκλου γίνεται η

ωοθυλακιορρηξία και η απελευθέρωση του ώριμου ωαρίου.

3. Ωχρινική ή ώχρινη φάση: Ο ιστός του ωοθυλακίου που παραμένει στην ωοθήκη μετά την ωορρηξία μετασχηματίζεται στο ωχρό σωμάτιο το οποίο εκκρίνει την προγεστερόνη.

Ένα ωάριο μεγαλώνει από 0.05 ως 12 mm σε διάμετρο.

Η ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ

Ο ενδομήτριος και ο ωοθυλακικός κύκλος συγχρονίζονται από ορμόνες του υποθαλάμου και της υπόφυσης ώστε… •…..η ωρίμανση του ωαρίου και η ωορρηξία να συμβαδίζουν με •…..την προετοιμασία του ενδομητρίου για την• …..πιθανή εγκατάσταση ενός εμβρύου στα τοιχώματα της μήτρας.

Οι ορμόνες αυτές είναι: 1. Από υπόφυση: η θυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH) (Follicle Stimulating Hormone η ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH)

2. Από επιθηλιακά κύτταρα τοιχώματος ωοθηλακίου Τα οιστρογόνα (οιστραδιόλη, οιστρόνη και οιστριόλη)

3. Από ωχρό σωμάτιο Η προγεστερόνη

Υποθάλαμος διεγείρει υπόφυση θυλακιοτρόπος ορμόνη. θυλακιοτρόπος ορμόνη ωρίμανση ενός ωοθυλακίου, το οποίο παράγει οιστρογόνα. οιστρογόνα αυξομειώνεται απότομα η ωχρινοτρόπος ορμόνη ωοθυλακιορρηξία . Μετά την ωορρηξία…… το ωχρό σωμάτιο προγεστερόνη εκκρίσεις βλεννογόνου και αιμάτωσή

του μεγάλη αύξηση πάχους ενδομητρίου. Εφόσον δεν υπάρξει εγκυμοσύνη, ο κύκλος αυτός επαναλαμβάνεται.

• θυλακιοτρόπος ορμόνη ωρίμανση νέου ωοθυλακίου. • Τα επιθηλιακά κύτταρα του τοιχώματος του ωοθυλακίου

οιστρογόνα • πολλαπλασιασμός κυττάρων βλεννογόνου μήτρας.

• Τα οιστρογόνα φτάνουν σε ορισμένο επίπεδο στο αίμα

Η υπόφυση αυξομειώνει απότομα την έκκριση της ωχρινοτρόπου ορμόνης ωοθυλακιορρηξία

• Πώς παράγεται η προγεστερόνη;• Μετά την απελευθέρωση του ωαρίου στους ωαγωγούς……..• …….τα κύτταρα του ωοθυλακίου πολλαπλασιάζονται

σχηματίζοντας το ωχρό σωμάτιο

• ωχρό σωμάτιο μεγάλες ποσότητες προγεστερόνης.

• προγεστερόνη ανάπτυξη αδένων της μήτρας εκκρίσεις βλεννογόνου, αιμάτωση βλεννογόνου αύξηση πάχους ενδομητρίου

ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ•Τα οιστρογόνα εκτός από το ρόλο τους στον• συγχρονισμό του γεννητικού κύκλου είναι επίσης υπεύθυνα• για τα δευτερεύοντα φυλετικά χαρακτηριστικά των γυναικών.

Οι ορμόνες αυτές οδηγούν σε εναπόθεση •λίπους στους μαστούς και στους γοφούς, •αυξάνουν την παρακράτηση του νερού,• επηρεάζουν τον μεταβολισμό του ασβεστίου,• διεγείρουν την ανάπτυξη του στήθους

• https://web.duke.edu/anatomy/embryology/embryogenesis/embryogenesis.html• http://www.dnatube.com/video/2840/Development-of-the-Human-Fetus• http://highered.mcgraw-hill.com/sites/0072495855/student_view0/chapter3/anim

ation__fetal_development_and_risk.html• http://www.ehd.org/prenatal-images-index.php• http://kisdwebs.katyisd.org/campuses/MRHS/teacherweb/hallk/Teacher%20Docu

ments/AP%20Biology%20Materials/Developmental%20Biology/Early%20Stages%20of%20Animal%20Development/21_A01s.swf