MMA 1

โรคเต้�านมอั�กเสบ มดลู�กอั�กเสบแลูะไม�ม�น��านมในช่�วงหลู�งคลูอัดใน

แม�ส�กร (MMA)ระบาดวิ�ทยา• พบในช่�วง 36 ช่ม. หลู�งคลูอัด

(esp 12 ช่ม.)• อั�ต้ราการป่!วย 5-20% ขอังฝู�ง

อั�ต้ราการต้ายในแม�ส�กรน�อัยมาก แต้�ลู�กส�กรจะต้ายเน&'อังจากการขาดน��านม

• พบว�า 17-18% ขอังการต้ายขอังลู�กส�กรใน ช่�วงก�อันข)�นคอักอัน�บาลูม�สาเหต้�มาจาก MMA

MMA 2

สาเหตุ�โน้�มน้�า• ความสกป่รกในคอักคลูอัด แลูะความเคร�ยดที่�'เก+ดจาก

การจ�ดการ เช่�น การขาดอัาหาร ที่�อังผู�กสาเหตุ�ท��แท�จร�ง• เก+ดจากการต้+ดเช่&�อัแบคที่�เร�ย เช่�น E.coli (55%),

Streptococci, etc. ผู�านที่างร�นม ที่�าให�เก+ดเต้�านม อั�กเสบนอักจากน��เช่&�อัย�งสร�าง endotoxin ป่ระกอับ ก�บความผู+ดป่กต้+ขอังฮอัร.โมน จ)งที่�าให�การสร�างน��านม

ลูดลูงอาการ• ไข�ส�ง ม�หนอังไหลูอัอักมาที่างช่�อังคลูอัด เต้�านมอั�กเสบ

ไม�ม�น��านม

MMA 3

การร�กษา• ส�ว+ช่�ย (2536) ได�แนะน�าการร�กษาต้ามลู�าด�บ

ความส�าค�ญขอังยาที่�'ใช่�ด�งน��• 1. อั1อักซี�โต้ซี+น• 2. ยาป่ฏิ+ช่�วนะหร&อัยาซี�ลูฟา• 3. ยาลูดการอั�กเสบป่ระเภที่สเต้�ยรอัยด.• 4. ฮอัร.โมนเอัสโต้รเจน• 5. ยาลูดไข�แลูะยาบ�าร�งที่�'วๆ ไป่

การเลู&อักให�ยาข)�นก�บสภาพขอังแม�ส�กร ไม�จ�าเป่7นต้�อังให�พร�อัมก�นที่�กช่น+ด

MMA 4

การควิบค�มและป้ องก�น้โรคเน�นการส�ขาภ+บาลูแลูะการจ�ดการที่�'ด�• อัาหารแม�ส�กรต้��งที่�อังควรม�ค�ณภาพแลูะป่ร+มาณ

ครบถ้�วน แลูะม�เย&'อัใยส�ง• ต้�อังม�การที่�าความสะอัาดคอักคลูอัดด�วยน��ายาฆ่�า

เช่&�อัแลูะพ�กคอักอัย�างน�อัย 1 w ก�อันน�าแม�ส�กรเข�า• ควรให�ยาป่ฏิ+ช่�วนะผูสมอัาหารให�แม�ส�กรก+น 3-5 d

ก�อันคลูอัดจนถ้)ง 2 d หลู�งคลูอัด• ม�การช่�วยคลูอัดอัย�างถ้�กต้�อังแลูะต้ามความเหมาะ

สม

โรคเก+ดจากสารพ+ษจากเช่&�อัรา

5

โรคจากสารพ+ษจากเช่&�อัรา• เป่7นป่;ญหาที่�'ที่ว�ความส�าค�ญข)�น esp ในฟาร.มขนาดใหญ�

แลูะม�การเลู��ยงแบบครบวงจร เน&'อังจากม�การใช่�ระบบการให�อัาหารอั�ต้โนม�ต้+แลูะใช่�ไซีโลูในการเก<บอัาหารส�ต้ว.

• สารพ+ษจากเช่&�อัราม�หลูายช่น+ดแลูะม�ผูลูให�เก+ดความผู+ด ป่กต้+แต้กต้�างก�น นอักจากน��บางช่น+ดย�งก�อัให�เก+ดการกด

ระบบภ�ม+ค��มก�นโรคขอังส�ต้ว. ที่�าให�เก+ดโรคแที่รกซี�อันได�ง�ายแลูะยากแก�การว+น+จฉั�ยโรค

• ความเป่7นพ+ษม�ที่��งแบบเฉั�ยบพลู�นแลูะแบบเร&�อัร�ง แต้�ส�วนใหญ�ส�ต้ว.ป่!วยจะเป่7นแบบเร&�อัร�งผูสมก�บการต้+ดเช่&�อัแที่รกซี�อัน

โรคเก+ดจากสารพ+ษจากเช่&�อัรา

6

ล�กษณะควิามเป้"น้พิ�ษ• ผูลูผูลู+ต้ลูดลูง 20-40% แลูะช่�วงความเส�ยหาย

นาน > - 56m esp พ�อัพ�นธุ์�. จะม�ผูลูต้�อั ค�ณภาพน��าเช่&�อั ที่�าให�ผูลูกระที่บย+'งยาวนาน

• อัาการหลู�กขอังความเป่7นพ+ษ ~ PRRS (เก�'ยวก�บระบบหายใจแลูะระบบส&บพ�นธุ์�. ) ส�วนอัาการอั&'นๆ ข)�น

ก�บช่น+ดขอังที่1อักซี+น เช่�น– Aflatoxin (>800 ppb) ต้�บ ด�ซี�าน ที่�อัง

มาน แกร<น เลู&อัดอัอักที่�'ซี�'โครง ลู�าไส�– Zearalenone (1-3 ppm) ม�ผูลูคลู�ายเอัสโต้รเจน

anus vulva บวมแดง ป่วดเบ�ง ช่�อังคลูอัดที่ะลู�ก

– Fumonisins (>1 ppm) ป่อัดบวม ไอั แที่�ง– Trichothecenes (>5 ppm) เก+ดการอั�กเสบใน

ระบบที่างเด+นอัาหาร ก+น

โรคเก+ดจากสารพ+ษจากเช่&�อัรา

7

ล�กษณะควิามเป้"น้พิ�ษ (ตุ$อ)– Ochratoxin เป่7นพ+ษต้�อัไต้ ที่�อังร�วง เบ&'อัอัาหาร ขาดน��า

• โรคแที่รกซี�อัน เช่�น AD ป่อัดบวม แที่�งจากการต้+ดเช่&�อัราอั&'นเพ+'ม

• ความผู+ดป่กต้+ที่�'พบในระบบส&บพ�นธุ์�. เช่�น กลู�บส�ดไม� ต้รงรอับ ลู�กอั�อันแอั ลู�กม�ขนาดแต้กต้�างก�นมาก ลู�ก

ขาถ้�าง ลู�กต้ายหลู�งคลูอัด ลู�กม�มม�'การแก�ไข• ม�การต้รวจสอับค�ณภาพอัาหารส�ต้ว. แลูะภาช่นะบรรจ�

อัย��เสมอั• ใช่�สารด�ดจ�บที่1อักซี+นผูสมในอัาหารส�ต้ว.

โรคบาดที่ะย�ก 8

โรคบาดที่ะย�ก (Tetanus)ระบาดวิ�ทยา• เป่7นโรคที่�'พบได�ในส�ต้ว.ที่�กช่น+ดแลูะในคน แลูะพบใน

ช่�วงอัาย�น�อัยมากกว�าเม&'อัโต้เต้<มที่�'• พบอั�ต้ราการเก+ดโรคมากในป่ระเที่ศที่�'ก�าลู�งพ�ฒนา

esp ในคนพบมากที่�'ส�ดในเอัเช่�ยต้ะว�นอัอักเฉั�ยงใต้�• ความไวต้�อัการพบโรคเร�ยงจากมากไป่หาน�อัย ค&อั ม�า คน แกะ แพะ ส�กร โค• ม�กพบหลู�งจากม�การที่�าให�เก+ดบาดแผูลูแลูะใช่�

เคร&'อังม&อัที่�'ไม�ผู�านการฆ่�าเช่&�อั

โรคบาดที่ะย�ก 9

สาเหตุ�• เก+ดจากเช่&�อั Clostridium tetani ซี)'งเป่7นช่น+ด Gram-

positive, anaerobic, nonencapsulated, spore-forming แลูะสภาพสป่อัร.ที่นต้�อัส+'งแวดลู�อัมได�ด�มาก

• เช่&�อัสามารถ้สร�าง toxin ได�หลูายช่น+ดแลูะช่น+ดที่�'ส�าค�ญจะอัอักฤที่ธุ์+Cต้�อั

ระบบป่ระสาที่ ซี)'งเป่7นสาเหต้�ที่�' ที่�าให�ส�ต้ว.ต้าย แลูะการฉั�ดยา

ก�นบาดที่ะย�กน��นก<เพ&'อัป่Dอังก�นอั�นต้รายจากสารพ+ษน��

• เช่&�อัอัาจถ้�กที่�าลูายได�ด�วยน��ายาฆ่�าเช่&�อัที่�'ม�ส�วนป่ระกอับขอังไอัโอัด�น

โรคบาดที่ะย�ก 10

การตุ�ดตุ$อ• การต้+ดต้�อัในส�ต้ว.จะเก+ดหลู�งจากที่�'ม�บาดแผูลู

แลูะม�การป่นเป่E� อันก�บเช่&�อัหร&อัสป่อัร. เช่�น บาดแผูลูจากการผู�าต้�ด การคลูอัดลู�ก การต้�ด

สายสะด&อั• ระยะฟ;กต้�วขอังโรค3 ว�น - 3 อัาที่+ต้ย.• การต้+ดเช่&�อัจะเก+ดข)�นเฉัพาะที่�' บาดแผูลูที่�'ไม�ม�ร�

เป่Fด ฟกช่��า จะที่�วยให�เช่&�อัสามารถ้เจร+ญได�ด�ข)�น

โรคบาดที่ะย�ก 11

อาการ• จ�ดเป่7นโรคที่�'เฉั�ยบพลู�นแลูะที่�าให�ส�ต้ว.ต้ายเน&'อังจาก

neurotoxin ที่�าให�เก+ด spastic paralysis esp กลู�ามเน&�อัในส�วนห�ว จะที่�าให�เก+ดอัาการขากรรไกรค�าง

nictitating member ที่�'ต้าจะย&'นอัอักมา(ป่กต้+จะไม�เห<น ) ระยะที่�ายๆส�ต้ว.จะลู�มลูงนอัน กระด�กส�นหลู�ง

เหย�ยดโค�ง ขาที่��งส�'เหย�ยดแข<งต้รง หางเหย�ยดต้รง(hyperextend and rigid) แลูะต้ายในที่�'ส�ด

การวิ�น้�จฉั�ยโรค• จากอัาการแลูะป้ระวิ�ตุ�ของการเก�ดบาดแผลในระยะเวลูาใกลู�ๆที่�'ผู�านมา

โรคบาดที่ะย�ก 12

การร�กษา• หลู�งแสดงอัาการที่างป่ระสาที่แลู�วไม�สามารถ้ร�กษาได�การควิบค�มและป้ องก�น้โรค• ม�การใช่�น��ายาฆ่�าเช่&�อัเม&'อัที่�าการผู�าต้�ด• ในส�ต้ว.ที่�'ม�ความไวต้�อัโรคมาก เช่�น ม�า จะต้�อังม�

โป่รแกรมการให� toxoid เป่7นป่ระจ�าแลูะจะต้�อังให�อั�กเป่7นกรณ�พ+เศษก�อันที่�'จะเร+'มการผู�าต้�ด

• ในคนเม&'อัเก+ดบาดแผูลูจะต้�อังล�างและท�าแผลโดยใช้�ไฮโดรเจน้เป้อร,ออกไซด,ฉั�ดเข�าไป้ใน้แผล ซี)'งได�ผูลูด�กว�าการให�ยาป่ฏิ+ช่�วนะไป่ก+นเพ&'อัที่�าลูายเช่&�อัเพ�ยง

อัย�างเด�ยว ในกรณ�ที่�'ม�ความเส�'ยง แพที่ย.ม�กจะฉั�ดantitoxin ให�ด�วย

โรคผู+วหน�ง 13

โรคข��เร&�อัน (Mange)

• เป่7นโรคที่�'เก+ดจากพยาธุ์+ภายนอักที่�'ส�าค�ญที่�'ส�ดในส�กรที่�'วโลูก

• เก+ดจากต้�วไรช่น+ดต้�วกลูม( Sarcoptes scabei)

• แหลู�งแพร�โรคที่�'ส�าค�ญค&อั ว+การเป่7นโรค แบบเร&�อัร�งที่�'ใบห� ซี)'งจะม�ต้�วไรอัย��รวม

ก�นมาก esp ในพ�อัส�กร• ต้+ดต้�อัโดยการส�มผู�ส ที่�าให�ส�ต้ว.ม�อัาการค�น ซี)'งส�ต้ว.จะ

พยายามใช่�ขาหลู�งเกา หร&อัใช่�การส�หร&อัถ้�ต้�วก�บผูน�งคอัก

โรคผู+วหน�ง 14

Exudative epidermatitis• เป่7นโรคผู+วหน�งที่�'เก+ดข)�นแบบป่;จจ�บ�นในลู�กส�กร

ด�ดนมเป่7นส�วนใหญ�สาเหตุ�• สาเหต้�โน�มน�าเก+ดจากการเกา

เน&'อังจากเป่7นข��เร&�อัน พ&�นคอักหยาบ ที่�าให�เป่7นแผูลู แลู�วม�เช่&�อัแบคที่�เร�ย

Staphylococcus hyicus ซี)'งเป่7น แบคที่�เร�ยช่น+ดกร�มบวก ร�ป่ร�างกลูม

เป่7นสาเหต้�ที่�'แที่�จร+งขอังโรค

โรคผู+วหน�ง 15

อาการ• ที่�าให�ผู+วหน�งเก+ดการอั�กเสบ ที่�'วร�างกาย หร&อั

เป่7นหย�อัม ม�ขอังเหลูวที่�'ข�บอัอักมาจากการ อั�กเสบ (exudate) ผูสมก�บส+'งค�ดหลู�'งพวกไข

ม�น ซี)'งจะจ�บก�บขน ที่�าให�เห<นเป่7นลู�กษณะคลู�ายซี�'หว�

• อั�ต้ราการป่!วย 40-80% อั�ต้ราการต้าย 10-80%

• ร�กษาได�ด�วยยาป่ฏิ+ช่�วนะที่�'วไป่ เช่�น ฉั�ดเพนน+ซี+ลูลู+น

โรคผู+วหน�ง 16

Pox• เก+ดจากไวร�ส โดยม�ย�งเป่7นพาหะ• พบโรคได�ในส�กรที่�กอัาย� esp >4 w• ที่�าให�เก+ดว+การขอังฝูGดาษ เป่7น

ผู&'นน�นแบน หร&อัคลู�ายภ�เขาไฟ ม�สะเก<ดด�าต้รงกลูาง เก+ดข)�นที่�'วต้�ว

• อั�ต้ราการป่!วย ~100% อั�ต้ราการต้าย 3-5% esp ลู�กส�กร

• ไม�ม�ยาที่�'ใช่�ร�กษา การให�ยาฉั�ดเต้ต้ร�าซี�ยคลู+นอัาจที่�าให�อัาการด�ข)�นบ�าง