วิ�ชา สั�งคม

NEXT

สุ�โขทั�ย

ธนบุ�รี� รี�ตนโกสุ�น

อย�ธยา

แบุบุทัดสุอบุ จั�ดทั�า

สัโขทั�ยอาณาจั�กรสัโขทั�ย หรี�อ ร�ฐสัโขทั�ย (อ�งกฤษ: Kingdom of Sukhothai) เป็�นอาณาจั�กรี หรี�อรี�ฐในอด�ตรี�ฐหน!"ง ต�#งอย$%บุนทั�"รีาบุ

ลุ่�%มแม%น�#ายม เป็�นชุ�มชุนโบุรีาณมาต�#งแต%ย�คเหลุ่*กตอนป็ลุ่าย จัน กรีะทั�"งสุถาป็นาข!#นรีาวพุ�ทัธศตวรีรีษทั�" 18 ในฐานะสุถาน�การีค0าของ

รี�ฐลุ่ะโว0 หลุ่�งจัากน�#นรีาวป็1 1800 พุ%อข�นบุางกลุ่างหาวแลุ่ะพุ%อข�นผา เม�อง ได0รี%วมก�นกรีะทั�าการีย!ดอ�านาจัจัากขอมสุบุาดโขลุ่ญลุ่�าพุง

ซึ่!"งทั�าการีเป็�นผลุ่สุ�าเรี*จัแลุ่ะได0สุถาป็นาเอกรีาชุให0สุ�โขทั�ยเป็�นรี�ฐ อ�สุรีะ แลุ่ะม�ความเจัรี�ญรี� %งเรี�องตามลุ่�าด�บุแลุ่ะเพุ�"มถ!งข�ดสุ�ดในสุม�ย

พุ%อข�นรีามค�าแหงมหารีาชุ ก%อนจัะค%อยๆตกต�"า แลุ่ะป็รีะสุบุป็7ญหา ทั�#งจัากป็7ญหาภายนอกแลุ่ะภายใน จันต%อมาถ$กรีวมเป็�นสุ%วนหน!"ง

ของอาณาจั�กรีอย�ธยาไป็ในทั�"สุ�ด

NEXTBACK HOME

ด้�านการปกครองอาณาจั�กรีสุ�โขทั�ยป็กครีองด0วยรีะบุอบุสุมบุ$รีณาญาสุ�ทัธ�

รีาชุ ซึ่!"งแบุ%งออกได0เป็�น 2 รีะยะ

1. แบบพ่�อปกครองลู�ก ในรีะยะแรีกสุ�โขทั�ยม�การี ป็กครีองแบุบุพุ%อป็กครีองลุ่$ก พุรีะมหากษ�ตรี�ย9เรี�ยกว%า

"พุ%อข�น" ซึ่!"งเป็รี�ยบุเสุม�อนพุ%อทั�"จัะต0องด$แลุ่ค�0มครีองลุ่$ก ในสุม�ยพุ%อข�นรีามค�าแหงมหารีาชุ โป็รีดให0สุรี0างกรีะด�"ง

แขวนไว0ทั�"หน0าป็รีะต$พุรีะรีาชุว�ง เม�"อป็รีะชุาชุนม�เรี�"องเด�อด รี0อนก*ให0ไป็สุ�"นกรีะด�"งรี0องเรี�ยน พุรีะองค9ก*จัะเสุด*จัมารี�บุ

เรี�"องรีาวรี0องทั�กข9 แลุ่ะโป็รีดให0สุรี0างพุรีะแทั%นมน�งคศ�ลุ่า อาสุน9ได0กลุ่างดงตาลุ่ ในว�นพุรีะจัะน�มนต9พุรีะสุงฆ์9มาเทัศน9

สุ�"งสุอนป็รีะชุาชุน หากเป็�นว�นธรีรีมดาพุรีะองค9จัะเสุด*จัออกให0ป็รีะชุาชุนเข0าเฝ้<าแลุ่ะต�ดสุ�นคด�ความด0วยพุรีะองค9

เอง การีป็กครีองแบุบุน�#ป็รีากฏในสุม�ยกรี�งสุ�โขทั�ยตอนต0นNEXTBACK HOME

2.แบบธรรมราชา การีป็กครีองแบุบุธรีรีมรีาชุา หมาย ถ!ง พุรีะมหากษ�ตรี�ย9ผ$0ทัรีงธรีรีม ในสุม�ยของพุรีะมหาธรีรีม

รีาชุาทั�" ๑ ม�ก�าลุ่�งทัหารีทั�"ไม%เข0มแข*ง ป็รีะกอบุก�บุอาณาจั�กรี อย�ธยาทั�"ก%อต�#งข!#นใหม%ได0แผ%อ�ทัธ�พุลุ่มากข!#น พุรีะองค9ทัรีง

เกรีงภ�ยอ�นตรีายจัะบุ�งเก�ดแก%อาณาจั�กรีสุ�โขทั�ย หากใชุ0 ก�าลุ่�งทัหารีเพุ�ยงอย%างเด�ยว พุรีะองค9จั!งทัรีงน�าหลุ่�กธรีรีม

มาใชุ0ในการีป็กครีอง โดยพุรีะองค9ทัรีงเป็�น แบุบุอย%างใน ด0านการีป็ฏ�บุ�ต�ธรีรีม ทั�าน�บุ�ารี�งพุรีะพุ�ทัธศาสุนา นอกจัาก

น�#นพุรีะมหาธรีรีมรีาชุาทั�" ๑ ทัรีงพุรีะรีาชุน�พุนธ9วรีรีณกรีรีม เรี�"อง ไตรีภ$ม�พุรีะรี%วง ทั�"ป็รีากฏแนวค�ดแบุบุธรีรีมรีาชุาไว0 ด0วย การีป็กครีองแบุบุน�#ใชุ0ในสุม�ยกรี�งสุ�โขทั�ยตอนป็ลุ่าย

ต�#งแต%พุรีะมหาธรีรีมรีาชุาทั�" ๑ - ๔NEXTBACK HOME

ทั !ตั่�!งแลูะอาณาเขตั่

NEXTBACK HOME

ทั !ตั่�%งแลูะอาณาเขตั่ อาณาจั�กรีสุ�โขทั�ย ต�#งอย$%บุนเสุ0นทัางการีค0าผ%านคาบุสุม�ทัรี

รีะหว%างอ%าวเมาะตะมะแลุ่ะทั�"รีาบุลุ่�%มแม%น�#าโขงตอนกลุ่าง ม�อาณาเขตด�งน�#ทั�ศเหน(อ ม� เม�องแพุรี% (ป็7จัจั�บุ�นค�อแพุรี%) เป็�นเม�องป็ลุ่ายแดนด0านเหน�อสุ�ดทั�ศใตั่� ม� เม�องพุรีะบุาง(ป็7จัจั�บุ�นค�อนครีสุวรีรีค9) เป็�นเม�องป็ลุ่ายแดนด0านใต0ทั�ศตั่ะวิ�นตั่ก ม� เม�องฉอด(ป็7จัจั�บุ�นค�อแม%สุอด) เป็�นเม�องชุายแดนทั�"จัะต�ดต%อเข0าไป็ย�งอาณาจั�กรีมอญทั�ศตั่ะวิ�นออก ถ!ง เม�องสุะค0าใกลุ่0แม%น�#าโขงในเขตภาคอ�สุานตอนเหน�อ

NEXTBACK HOME

พ่ระมหากษั�ตั่ร�ย+ ใน สัม�ยสัโขทั�ย ครีองรีาชุย9       สุ�#นสุ�ดรี�ชุกาลุ่                                                              พุ.ศ. พุ.ศ.

1                             พุ%อข�นศรี�อ�นทัรีาทั�ตย91792 -2                                    พุ%อข�นบุานเม�อง- 18223                      พุ%อข�นรีามค�าแหงมหารีาชุ1822 18414                                     พุรีะยาเลุ่อไทัย1841 18665                                     พุรีะยาง�"วน�าถม1866 18906 พุรีะมหาธรีรีมรีาชุาทั�" 1 (ลุ่�ไทัย) 1890 19117 พุรีะมหาธรีรีมรีาชุาทั�" 2 1911 19428 พุรีะมหาธรีรีมรีาชุาทั�" 3 (ไสุลุ่�อไทัย) 1943 19629 พุรีะมหาธรีรีมรีาชุาทั�" 4 (บุรีมป็าลุ่) 1962 1981

BACK HOME

อยธยา ม�พุรีะมหากษ�ตรี�ย9ทั� "งหมด 33 พุรีะองค9

อาณาจั�กรอยธยา เป็�นอาณาจั�กรีของชุนชุาต�ไทัยในอด�ตต�#งแต%พุ.ศ. 1893 ถ!ง 2310 ม�กรี�งศรี�อย�ธยาเป็�นเม�องหลุ่วง อาณาจั�กรีอย�ธยาน�บุว%าเจัรี�ญรี� %งเรี�องจันอาจัถ�อได0ว%าเป็�นอาณาจั�กรีทั�"รี� %งเรี�องม�"งค�"งทั�"สุ�ดในภ$ม�ภาคสุ�วรีรีณภ$ม�ทั�#งย�งม�ความสุ�มพุ�นธ9ทัางการีค0า

ก�บุหลุ่ายชุาต� จันถ�อได0ว%าเป็�นศ$นย9กลุ่างการีค0าในรีะด�บุนานาชุาต� เชุ%น จั�น เว�ยดนาม อ�นเด�ย ญ�"ป็�Aน เป็อรี9เซึ่�ย รีวมทั�#งชุาต�ตะว�นตก เชุ%น โป็รีต�เกสุ สุเป็น ด�ตชุ9 (ฮอลุ่�นดา) แลุ่ะฝ้รี�"งเศสุ เคยม�อาณาเขต

กว0างใหญ%ไพุศาลุ่ โดยม�ป็รีะเทัศรีาชุแผ%ขยายไป็จันถ!งรี�ฐฉานของ พุม%า อาณาจั�กรีลุ่0านนา มณฑลุ่ย$นนานแลุ่ะมณฑลุ่ชุานซึ่�

อาณาจั�กรีลุ่0านชุ0าง อาณาจั�กรีขอม แลุ่ะคาบุสุม�ทัรีมลุ่าย$ในป็7จัจั�บุ�น

NEXTHOME

การเสั ยกรงศร อยธยาคร�!งทั ! 1 เรี�"มต�#งแต%กลุ่างครี�สุต9ศตวรีรีษทั�" 16 รีาชุอาณาจั�กรี

อย�ธยาถ$กรีาชุวงศ9ตองอ$ แห%งพุม%าโจัมต�หลุ่ายครี�#ง สุงครีามครี�#งแรีกค�อ สุงครีามพุรีะเจั0าตะเบุ*งชุเวต�#

เม�"อ พุ.ศ. 2091-92 แต%ลุ่0มเหลุ่ว การีรี�กรีานครี�#งทั�" สุองของพุม%า หรี�อเรี�ยกว%า "สุงครีามชุ0างเผ�อก" เม�"อ

พุ.ศ. 2106 พุรีะเจั0าบุ�เรีงนองทัรีงบุ�งค�บุให0สุมเด*จัพุรีะมหาจั�กรีพุรีรีด�ยอมจั�านน

NEXTBACKHOME

พุรีะบุรีมวงศาน�วงศ9ทัรีงถ$กพุาไป็ย�งอ�งวะ แลุ่ะ สุมเด*จัพุรีะมห�ทัรีา พุรีะรีาชุโอรีสุองค9โต ทัรีงได0รี�บุ

แต%งต�#งเป็�นเจั0าป็รีะเทัศรีาชุเม�"อ พุ.ศ. 2111 พุม%า รี�กรีานอ�กเป็�นครี�#งทั�"สุาม แลุ่ะสุามารีถย!ดกรี�ง

ศรี�อย�ธยาได0ในป็1ต%อมา หนน�#พุรีะเจั0าบุ�เรีงนองทัรีงแต%งต�#งสุมเด*จัพุรีะมหาธรีรีมรีาชุาธ�รีาชุเป็�นเจั0าป็รีะเทัศรีาชุ

BACK NEXTHOME

การฟื้-% นตั่�วิ หลุ่�งพุรีะเจั0าบุ�เรีงนองเสุด*จัสุวรีรีคตเม�"อ พุ.ศ. 2124

สุมเด*จัพุรีะมหาธรีรีมรีาชุาธ�รีาชุทัรีงป็รีะกาศเอกรีาชุ แก%กรี�งศรี�อย�ธยาอ�กสุามป็1ให0หลุ่�ง อย�ธยาต%อสุ$0

ป็<องก�นการีรี�กรีานของพุม%าหลุ่ายครี�#ง จันในครี�#ง สุ�ดทั0าย สุมเด*จัพุรีะนเรีศวรีมหารีาชุทัรีงป็ลุ่งพุรีะ

ชุนม9เมงจั�สุวา (Mingyi Swa) อ�ป็รีาชุาของพุม%า ได0ใน สุงครีามย�ทัธห�ตถ�เม�"อ พุ.ศ. 2136 จัากน�#น อย�ธยา

กลุ่�บุเป็�นฝ้Aายบุ�กบุ0าง โดยย!ดชุายฝ้7" งตะนาวศรี� ทั�#งหมดข!#นไป็จันถ!งเมาะตะมะใน

NEXTBACKHOME

ใน พุ.ศ. 2138 แลุ่ะลุ่0านนาใน พุ.ศ. 2145 สุมเด*จัพุรีะนเรีศวรีมหารีาชุทัรีงถ!งก�บุรี�กรีานเข0าไป็ในพุม%าลุ่!กถ!ง

ตองอ$ใน พุ.ศ. 2143 แต%ทัรีงถ$กข�บุกลุ่�บุมา หลุ่�ง สุมเด*จัพุรีะนเรีศวรีมหารีาชุเสุด*จัสุวรีรีคตเม�"อ พุ.ศ.

2148 ตะนาวศรี�ตอนเหน�อแลุ่ะลุ่0านนาก*ตกเป็�นของ พุม%าอ�กใน พุ.ศ. 2157[อย�ธยาพุยายามย!ดลุ่0านนาแลุ่ะ

ตะนาวศรี�ตอนเหน�อกลุ่�บุค�นรีะหว%าง พุ.ศ. 2205-07 แต%ลุ่0มเหลุ่ว

NEXTBACKHOME

ใน พุ.ศ. 2138 แลุ่ะลุ่0านนาใน พุ.ศ. 2145 สุมเด*จัพุรีะนเรีศวรีมหารีาชุทัรีงถ!งก�บุรี�กรีานเข0าไป็ในพุม%าลุ่!กถ!งตอง

อ$ใน พุ.ศ. 2143 แต%ทัรีงถ$กข�บุกลุ่�บุมา หลุ่�งสุมเด*จัพุรีะ นเรีศวรีมหารีาชุเสุด*จัสุวรีรีคตเม�"อ พุ.ศ. 2148 ตะนาวศรี�

ตอนเหน�อแลุ่ะลุ่0านนาก*ตกเป็�นของพุม%าอ�กใน พุ.ศ. 2157[อย�ธยาพุยายามย!ดลุ่0านนาแลุ่ะตะนาวศรี�ตอนเหน�อ

กลุ่�บุค�นรีะหว%าง พุ.ศ. 2205-07 แต%ลุ่0มเหลุ่ว

NEXTBACKHOME

การลู�มสัลูายหลุ่�งจัากย�คสุม�ยอ�นนองเลุ่�อดแห%งการีต%อสุ$0ของ

รีาชุวงศ9 กรี�งศรี�อย�ธยาเข0าสุ$% "ย�คทัอง" สุม�ยทั�"ค%อน ข0างสุงบุในครี!"งหลุ่�งของครี�สุต9ศตวรีรีษทั�" 18 เม�"อ

ศ�ลุ่ป็ะ วรีรีณกรีรีมแลุ่ะการีเรี�ยนรี$ 0เฟื่E" องฟื่$ ย�งม� สุงครีามก�บุต%างชุาต� กรี�งศรี�อย�ธยาสุ$0รีบุก�บุเจั0าเหง�

ยน (Nguyen Lords) ซึ่!"งเป็�นผ$0ป็กครีองเว�ยดนามใต0 เพุ�"อการีควบุค�มก�มพุ$ชุา เรี�"มต�#งแต% พุ.ศ. 2258 แต%

ภ�ยค�กคามทั�"ใหญ%กว%ามาจัากพุม%า ซึ่!"งรีาชุวงศ9อลุ่องพุญาใหม%ได0ผนวกรี�ฐฉานเข0ามาอย$%ในอ�านาจั

NEXTBACKHOME

ชุ%วง 50 ป็1สุ�ดทั0ายของรีาชุอาณาจั�กรีม�การีสุ$0รีบุอ�น นองเลุ่�อดรีะหว%างเจั0านาย โดยม�พุรีะรีาชุบุ�ลุ่ลุ่�งก9เป็�น

เป็<าหมายหลุ่�ก เก�ดการีกวาดลุ่0างข0ารีาชุสุ�าน�กแลุ่ะ แม%ทั�พุนายกองทั�"ม�ความสุามารีถตามมา สุมเด*จั

พุรีะทั�"น� "งสุ�รี�ยาศน9อ�มรี�นทัรี9 (พุรีะเจั0าเอกทั�ศ) พุรีะมหา กษ�ตรี�ย9พุรีะองค9สุ�ดทั0าย บุ�งค�บุให0สุมเด*จัเจั0าฟื่<า

อ�ทั�มพุรี พุรีะเชุษฐา ซึ่!"งเป็�นพุรีะมหากษ�ตรี�ย9อย$%ขณะ น�#น สุลุ่ะรีาชุสุมบุ�ต�แลุ่ะข!#นครีองรีาชุย9แทัน

NEXTBACKHOME

ชุ%วง 50 ป็1สุ�ดทั0ายของรีาชุอาณาจั�กรีม�การีสุ$0รีบุอ�น นองเลุ่�อดรีะหว%างเจั0านาย โดยม�พุรีะรีาชุบุ�ลุ่ลุ่�งก9เป็�น

เป็<าหมายหลุ่�ก เก�ดการีกวาดลุ่0างข0ารีาชุสุ�าน�กแลุ่ะ แม%ทั�พุนายกองทั�"ม�ความสุามารีถตามมา สุมเด*จั

พุรีะทั�"น� "งสุ�รี�ยาศน9อ�มรี�นทัรี9 (พุรีะเจั0าเอกทั�ศ) พุรีะมหา กษ�ตรี�ย9พุรีะองค9สุ�ดทั0าย บุ�งค�บุให0สุมเด*จัเจั0าฟื่<า

อ�ทั�มพุรี พุรีะเชุษฐา ซึ่!"งเป็�นพุรีะมหากษ�ตรี�ย9อย$%ขณะ น�#น สุลุ่ะรีาชุสุมบุ�ต�แลุ่ะข!#นครีองรีาชุย9แทัน

NEXTBACKHOME

พุ.ศ. 2303 พุรีะเจั0าอลุ่องพุญา ทัรีงยกทั�พุรี�กรีาน อาณาจั�กรีอย�ธยา หลุ่�งจัากอย�ธยาว%างเว0นศ!กมานาน

กว%า 150 ป็1 ซึ่!"งในขณะน�#น อย�ธยาเก�ดการีแย%งชุ�ง บุ�ลุ่ลุ่�งก9รีะหว%างเจั0าฟื่<าเอกทั�ศก�บุเจั0าฟื่<าอ�ทั�มพุรี

อย%างไรีก*ด� พุม%าไม%อาจัห�กเอากรี�งศรี�อย�ธยาได0ในการีทั�พุครี�#งน�#น

แต%ใน พุ.ศ. 2308 พุรีะเจั0าม�งรีะ พุรีะรีาชุโอรีสุแห%งพุรีะ เจั0าอลุ่องพุญา ได0รี�กรีานอาณาจั�กรีอย�ธยาอ�กหน

หน!"ง ทัรีงแบุ%งก�าลุ่�งออกเป็�นสุองสุ%วน ม�%งเข0าต� อาณาจั�กรีอย�ธยาพุรี0อมก�นทั�#งสุองด0าน ฝ้Aายอย�ธยา

ต0านทัานการีลุ่0อมของทั�พุพุม%าไว0ได0 14 เด�อน แต%ก*ไม% อาจัหย�ดย�#งการีลุ่%มสุลุ่ายได0 กองทั�พุพุม%าสุามารีถห�ก

เข0าพุรีะนครีได0ในว�นทั�" เมษัายน พ่.ศ. 2310BACK

HOME

ธนบร อาณาจั�กรธนบร

เป็�นอาณาจั�กรีของคนไทัยชุ%วงสุ�#น ๆ รีะหว%าง พุ.ศ. 2310 - 2325 รีะยะเวลุ่า 15 ป็1 ม�พุรีะมหากษ�ตรี�ย9ป็กครีองเพุ�ยง

พุรีะองค9เด�ยว ค�อ สุมเด*จัพุรีะเจั0ากรี�งธนบุ�รี� ภายหลุ่�งอาณาจั�กรีอย�ธยาลุ่%มสุลุ่ายไป็พุรี0อมก�บุการีป็ลุ่0นกรี�ง

ศรี�อย�ธยาของกองทั�พุพุม%า ทัว%า ในเวลุ่าต%อมาสุมเด*จัเจั0าพุรีะยามหากษ�ตรี�ย9ศ!กได0ป็รีาบุดาภ�เษกข!#นเป็�น

พุรีะมหากษ�ตรี�ย9 แลุ่ะทัรีงย0ายเม�องหลุ่วงไป็ย�งฝ้7" งตะว�นออก ของแม%น�#าเจั0าพุรีะยา ค�อ กรี�งเทัพุมหานครีในป็7จัจั�บุ�น

NEXTHOME

การกอบก��เอกราช ด$บุทัความหลุ่�กทั�" การีกอบุก$0เอกรีาชุของเจั0าตาก

เม�"อครี�#งสุมเด*จัพุรีะเจั0ากรี�งธนบุ�รี�รี�บุรีาชุการีเป็�นพุรีะยา ตากในรีะหว%างสุงครีามการีเสุ�ยกรี�งศรี�อย�ธยาครี�#งทั�"สุอง

พุรีะยาตากได0ถอนต�วจัากการีป็<องก�นพุรีะนครีพุรี0อมก�บุ ทัหารีจั�านวนหน!"งเพุ�"อไป็ต�#งต�ว โดยน�าทั�พุผ%านบุ0านโพุสุาม

หารี บุ0านบุางดง หนองไม0ทัรีง เม�องนครีนายก เม�อง ป็รีาจั�นบุ�รี� พุ�ทัยา สุ�ตห�บุ รีะยอง โดยกลุ่�%มผ$0สุน�บุสุน�น

พุรีะยาตากได0ยกย%องให0ให0เป็�น "เจั0าชุายแลุ่ะต�ได0เม�องจั�นทับร แลุ่ะ ตั่ราด้ "

NEXTBACKHOME

ในเวลุ่าใกลุ่0เค�ยงก�น ฝ้Aายกองทั�พุพุม%าได0คงก�าลุ่�งควบุค�ม ในเม�องหลุ่วงแลุ่ะเม�องใกลุ่0เค�ยงป็รีะมาณ 3,000 คน โดย

ม�สุ�ก�#เป็�นนายกอง ต�#งค%ายอย$%ทั�"บุ0านโพุธ�Fสุามต0นพุรี0อมก�น น�#น พุม%าได0ต�#งนายทัองอ�นให0ไป็เป็�นผ$0ด$แลุ่รี�กษาเม�อง

ธนบุ�รี�ไว0 อย%างไรีก*ตาม ถ!งแม0ว%าอาณาจั�กรีอย�ธยาจัะสุ�#น สุภาพุลุ่งไป็แลุ่0ว แต%ย�งม�ห�วเม�องอ�กเป็�นจั�านวนมากทั�"ไม%ได0

รี�บุความเสุ�ยหายจัากศ!กสุงครีาม ห�วเม�องเหลุ่%าน�#นจั!งต%างพุาก�นต�#งตนเป็�นใหญ%ในเขตอ�ทัธ�พุลุ่ของตน

NEXTBACKHOME

สุ%วนทัางด0านพุรีะยาตากเองก*สุามารีถรีวบุรีวมก�าลุ่�ง ได0จันเทั�ยบุได0ก�บุหน!"งในชุ�มน�มทั�#งหลุ่ายน�#น โดยม�

จั�นทับุ�รี�เป็�นฐานทั�"ม� "น ต%อมา พุรีะยาตากจั!งน�าก�าลุ่�งทั�"รีวบุรีวมป็รีะมาณ

5,000 คน ต�เม�องธนบุ�รี�แลุ่ะอย�ธยาค�นจัากข0าศ!กเสุรี*จัแลุ่0วจั!งสุถาป็นาตนเองข!#นเป็�นพุรีะมหากษ�ตรี�ย9

แห%งกรี�งศรี�อย�ธยา แลุ่ะทัรีงสุรี0างเม�องหลุ่วงใหม% ค�อกรี�งธนบุ�รี�

NEXTBACK HOME

การปกครอง การีป็กครีองในสุม�ยกรี�งธนบุ�รี�น� #น ย�ดถ�อแบุบุการีแบุบุกรี�ง

ศรี�อย�ธยาโดยแบุ%งออกเป็�น 2 ป็รีะเภทั ด�งน�# 1. การปกครองสั�วินภู�ม�ภูาค 1.1 ห�วเม�องชุ�#นใน จัะม�ผ$0รี � #งเม�อง เป็�นผ$0ป็กครีอง จัะอย$%รีอบุๆไม%ไกลุ่จัากรีาชุธาน�

NEXTBACKHOME

1.2 เม�องพุรีะยามหานครี จัะแบุ%งออกได0เป็�น เม�อง เอก โทั ตรี� จั�ตวา ม�เจั0าเม�องเป็�น ผ$0ป็กครีอง

1.3 ม�องป็รีะเทัศรีาชุ ค�อเม�องทั�"จัะต0องสุ%งเครี�"อง รีาชุบุรีรีณาการีมาให0กรี�งธนบุ�รี� ซึ่!"งใน ขณะน�#น จัะม�

นครีศรี�ธรีรีมรีาชุ เชุ�ยงแสุน เชุ�ยงใหม% ลุ่�าป็าง ลุ่�าพุ$น พุะเยา แพุรี% น%าน ป็7ตตาน� ไทัรีบุ�รี� ตรี�งกาน$ มะรี�ด

ตะนาวศรี� พุ�ทัไธมาศ พุนมเป็ญ จั�าป็าศ�กด�F หลุ่วงพุรีะ บุาง แลุ่ะ เว�ยงจั�นทัน9 ฯลุ่ฯ

BACKHOME

ร�ตั่นโกสั�นทัร+ราชอาณาจั�กรร�ตั่นโกสั�นทัร+ เป็�นรีาชุอาณาจั�กรีทั�"สุ�"

ในย�คป็รีะว�ต�ศาสุตรี9ของไทัย เรี�"มต�#งแต%การีย0ายเม�อง หลุ่วงจัากฝ้7" งกรี�งธนบุ�รี� มาย�งกรี�งเทัพุมหานครี ซึ่!"ง

ต�#งอย$%ทัางตะว�นออกของแม%น�#าเจั0าพุรีะยา พุรีะบุาทั สุมเด*จัพุรีะพุ�ทัธยอดฟื่<าจั�ฬาโลุ่ก ป็ฐมกษ�ตรี�ย9แห%ง

รีาชุวงศ9จั�กรี� เสุด*จัข!#นครีองรีาชุสุมบุ�ต� เม�"อว�นทั�" 6 เมษายน พุ.ศ. 2325

NEXTHOME

ไทัยเป็�นเพุ�ยงป็รีะเทัศเด�ยวในเอเชุ�ยตะว�นออก เฉ�ยงใต0ทั�"ไม%ตกเป็�นอาณาน�คมของตะว�นตก ผลุ่ก

รีะทับุจัากภ�ยค�กคามน�#น น�าให0อาณาจั�กรีพุ�ฒนาไป็ สุ$%รี �ฐชุาต�สุม�ยใหม%ทั�"รีวมอ�านาจัเข0าสุ$%ศ$นย9กลุ่าง โดยม�พุรีมแดนทั�"ก�าหนดรี%วมก�บุชุาต�ตะว�นตก

สุม�ยน�#ม�พุ�ฒนาการีทัางเศรีษฐก�จัแลุ่ะสุ�งคมทั�" สุ�าค�ญ ด0วยการีเพุ�"มการีค0าก�บุต%างป็รีะเทัศ

NEXTBACKHOME

การเลู�กทัาสั แลุ่ะการีขยายการีศ!กษาแก%ชุนชุ�#นกลุ่าง ทั�"เก�ดข!#น อย%างไรีก*ตาม ไม%ม�การีป็ฏ�รี$ป็ทัางการีเม�อง

อย%างแทั0จัรี�งกรีะทั�"งรีะบุอบุสุมบุ$รีณาญาสุ�ทัธ�รีาชุ ถ$ก แทันทั�"ด0วยรีะบุอบุรีาชุาธ�ป็ไตยภายใต0รี�ฐธรีรีมน$ญ ใน

การีป็ฏ�ว�ต�สุยาม พ่.ศ. 2475 ชุ�"อ "รี�ตนโกสุ�นทัรี9" ย�งคงใชุ0มาจันถ!งป็7จัจั�บุ�น แต%

บุทัความน�#จัะกลุ่%าวถ!งเหต�การีณ9จันถ!ง พ่.ศ. 2475 เทั%าน�#น

NEXTBACKHOME

การปฏิ�ร�ปพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะจัอมเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�วเสุด*จัสุวรีรีคต

ใน พุ.ศ. 2411 แลุ่ะสุ�บุรีาชุบุ�ลุ่ลุ่�งก9ต%อโดยเจั0าฟื่<า จั�ฬาลุ่งกรีณ9 ว�ย 15 ชุ�นษา เป็�นพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะ

จั�ลุ่จัอมเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�ว พุรีะองค9เป็�นพุรีะมหากษ�ตรี�ย9สุยามพุรีะองค9แรีกทั�"ทัรีงได0รี�บุการีศ!กษาอย%างตะว�น

ตกมาอย%างสุมบุ$รีณ9 ในตอนแรีก รี�ชุสุม�ยของพุรีะองค9ถ$กครีอบุง�าโดยสุมเด*จัเจั0าพุรีะยาบุรีมมหา

ศรี�สุ�รี�ยวงศ9 ( ชุ%วง บุ�นนาค)

NEXTBACKHOME

ผ$0สุ�าเรี*จัรีาชุการีแทันพุรีะองค9ซึ่!"งม�แนวค�ด อน�รี�กษน�ยม แต%เม�"อพุรีะองค9ม�พุรีะชุนมาย�ครีบุ 20

พุรีรีษา พุรีะองค9ก*ทัรีงเข0าป็กครีองโดยตรีง พุรีะองค9 ทัรีงต�#งสุภาทั�"ป็รี!กษารีาชุการีแผ%นด�น แลุ่ะสุภาทั�"

ป็รี!กษาในพุรีะองค9 รีะบุบุศาลุ่แลุ่ะสุ�าน�กงบุป็รีะมาณ อย%างเป็�นทัางการี พุรีะองค9ทัรีงป็รีะกาศว%า ความเป็�น

ทัาสุจัะค%อย ๆ ถ$กเลุ่�กไป็แลุ่ะจั�าก�ดพุ�นธะหน�#สุ�น

NEXTBACKHOME

ชุ%วงแรีก เจั0านายแลุ่ะผ$0ม�แนวค�ดอน�รี�กษน�ยมพุรีะองค9อ�"นสุามารีถข�ดขวางวารีะการีป็ฏ�รี$ป็ของพุรีะ

มหากษ�ตรี�ย9ได0 แต%เม�"อเจั0านายรี� %นเก%าถ$กแทันทั�"ด0วย เจั0านายรี� %นใหม%แลุ่ะได0รี�บุการีศ!กษาแบุบุตะว�นตก การี

ข�ดขวางก*จัางลุ่ง พุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะจั�ลุ่จัอมเกลุ่0าเจั0า อย$%ห�วทัรีงสุรี0างพุ�นธม�ตรีอ�นทัรีงพุลุ่�งในพุรีะอน�ชุา

สุมเด*จัพุรีะเจั0าบุรีมวงศ9เธอ เจั0าฟื่<าจัาต�รีนต9รี�ศม� กรีมพุรีะจั�กรีพุรีรีด�พุงษ9

NEXTBACKHOME

ซึ่!"งพุรีะองค9โป็รีดเกลุ่0าฯ ให0ด�ารีงต�าแหน%งเสุนาบุด� กรีะทัรีวงพุรีะคลุ่�งมหาสุมบุ�ต� (กรีะทัรีวงการีคลุ่�ง

ป็7จัจั�บุ�น) พุรีะองค9แรีก สุมเด*จัพุรีะเจั0าบุรีมวงศ9เธอ พุรีะองค9เจั0าด�ศวรีก�มารี กรีมพุรีะยาด�ารีงรีาชุาน�ภาพุ

ผ$0ทัรีงจั�ดรีะเบุ�ยบุรี�ฐบุาลุ่ภายในแลุ่ะการีศ!กษา แลุ่ะ สุมเด*จัพุรีะเจั0าบุรีมวงเธอ พุรีะองค9เจั0าเทัว�ญอ�ไทัย

วงศ9 กรีมพุรีะยาเทัวะวงศ9ย�โรีป็การีเป็�นรีาชุ เลุ่ขาน�การีฝ้Aายต%างป็รีะเทัศกว%า 38 ป็1

NEXTBACKHOME

สุม�ยรี�ชุกาลุ่ทั�" 5 ได0ม�การีป็ฏ�รี$ป็ทัางการีเม�องอย$%บุ0าง แต%พุรีะมหากษ�ตรี�ย9ย�งทัรีงเป็�นสุมบุ$รีณาญาสุ�ทัธ�รีาชุ

ซึ่!"งทัรีงเป็�นห�วหน0าคณะรี�ฐมนตรี�แลุ่ะทัรีงแต%งต�#งพุรีะ ย$รีญาต�ด�ารีงต�าแหน%งในทั�กหน%วยงานของรี�ฐ

พุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะมงก�ฎเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�ว ซึ่!"งทัรีงม� การีศ!กษาแบุบุตะว�นตก ทัรีงทัรีาบุว%า สุ%วนทั�"เหลุ่�อ

ของชุาต�ใหม%น�#ไม%อาจัถ$กต�ดออกจัากรี�ฐบุาลุ่ได0ตลุ่อด ไป็ แต%พุรีะองค9ไม%ศรี�ทัธาในป็รีะชุาธ�ป็ไตยแบุบุตะว�น ตก พุรีะองค9ทัรีงป็รี�บุการีสุ�งเกตความสุ�าเรี*จัของ

NEXTBACKHOME

พุรีะมหากษ�ตรี�ย9อ�งกฤษในการีป็กครีองอ�นเด�ย โดยทัรีงป็รีากฏพุรีะองค9แก%สุาธารีณะบุ%อยครี�#งข!#นแลุ่ะ

ทัรีงรี�เรี�"มพุรีะรีาชุพุ�ธ�เพุ�"มข!#น อย%างไรีก*ด� พุรีะองค9ย�งด�าเน�นแผนการีป็ฏ�รี$ป็ป็รีะเทัศให0ทั�นสุม�ยต%อจัากพุรีะ

รีาชุชุนก ม�การียกเลุ่�กพุห�สุาม�ภรี�ยา รี�เรี�"มการีศ!กษา ข�#นป็รีะถมแบุบุบุ�งค�บุ แลุ่ะใน พ่.ศ. 2459 ม การก�อ

ตั่�%งจัฬาลูงกรณ+มหาวิ�ทัยาลู�ย อ�นเป็�นจั�ดเรี�"มต0นของ อ�ดมศ!กษา ซึ่!"งต%อมาจัะกลุ่ายเป็�นแหลุ่%งเพุาะกลุ่�%ม

ป็7ญญาชุนใหม%ของสุยาม

NEXTBACKHOME

ระบบไพ่ร�อาณาจั�กรีรี�ตนโกสุ�นทัรี9ย�งคงใชุ0รีะบุบุไพุรี%ตามอาณาจั�กรี

อย�ธยาแลุ่ะอาณาจั�กรีธนบุ�รี� แต%พุบุว%าจั�านวนป็รีะชุากรีใน อาณาจั�กรีเพุ�"มมากข!#น รีะยะเวลุ่าการีเกณฑ9แรีงงานไพุรี%

จั!งลุ่ดลุ่งเหลุ่�อ 4 เด�อนต%อป็1 แลุ่ะ 3 เด�อนต%อป็1ในรี�ชุสุม�ย พุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะพุ�ทัธเลุ่�ศหลุ่0านภาลุ่�ย ทั�#งน�# ทัางการี

ได0ห�นไป็จั0างแรีงงานก�ลุ่�จัากจั�นมาทั�างานมากกว%าการีใชุ0 ไพุรี%เน�"องจัากม�ป็รีะสุ�ทัธ�ภาพุด�กว%า รีะบุบุไพุรี%จั!งม�ความ

สุ�าค�ญน0อยลุ่งจันกรีะทั�"งถ$กยกเลุ่�กไป็ในรี�ชุสุม�ยพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะจั�ลุ่จัอมเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�ว

NEXTBACKHOME

สัม�ยร�ตั่นโกสั�นทัร+ อาณารี�ตนโกสุ�นทัรี9ก%อต�#งข!#น พุ.ศ.2325 -   ป็7จัจั�บุ�น ม�พุรีะมหากษ�ตรี�ย9ถ!งป็7จัจั�บุ�น 9 พุรีะองค9

พุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะพุ�ทัธยอดฟื่<าจั�ฬาโลุ่กมหารีาชุพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะพุ�ทัธเลุ่�ศหลุ่0านภาลุ่�ยพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะน�"งเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�วพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะจัอมเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�วพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะจั�ลุ่จัอมเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�วพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะมงก�ฏเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�วพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะป็กเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�วพุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะเจั0าอย$%ห�วอาน�นทัมห�ดลุ่พุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะเจั0าอย$%ห�วภ$ม�พุลุ่อด�ลุ่ยเดชุ

BACK NEXTHOME

BACKHOME

แบบทัด้สัอบNEXT

1. พุรีะมหากษ�ตรี�ย9 ใน สุม�ยสุ�โขทั�ย ม�ก�"พุรีะองค9 ก. 7 พ่ระองค+

ค. 9 พ่ระองค+ ง. 10 พ่ระองค+

ข.8 พ่ระองค+

ถู�กตั่�อง

NEXT

ผิ�ด้NEXT

2. การีป็กครีองใน สุม�ยสุ�โขทั�ย ต�"ง แต% รี.1-รี.5 ค�อ อะไรีก. พุ%อป็กครีอง

ลุ่$ก

ค. ป็รีะชุาธ�ป็ไตย ง. คอมม�วน�สุต9

ข. ธรีรีมรีาชุา

ถู�กตั่�องNEXT

ผิ�ด้NEXT

3. พุรีะมหากษ�ตรี�ย9 ใน สุม�ยอย�ธยา ม�ก�"พุรีะองค9

ก. 32 พุรีะองค9

ค. 34 พุรีะองค9

ง. 35 พุรีะองค9

ข. 33 พุรีะองค9

ถู�กตั่�องNEXT

ผิ�ด้NEXT

4. อาณาจั�กรีธนบุ�รี� ม�รีะยะเวลุ่าก�"ป็1

ข. 15 ป็1ก. 10 ป็1

ข. 20 ป็1 ข. 25 ป็1

ถู�กตั่�องNEXT

ผิ�ด้

NEXT

5. พุรีะยาตากรีวบุรีวมก�าลุ่�ง ใน การีต�เม�องธนบุ�รี�แลุ่ะอย�ธยา ค�นจัากข0าศ!ก ใชุ0ก�าลุ่�งพุลุ่ ป็รีะมาณก�"คน

ง. 5500 คน ค. 5000 คน

ข. 4000 คนก. 3000 คน

ถู�กตั่�องNEXT

ผิ�ด้

NEXT

6. พุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะพุ�ทัธยอดฟื่<าจั�ฬาโลุ่ก ป็ฐมกษ�ตรี�ย9 แห%งรีาชุวงศ9จั�กรี�เสุด*จัข!#นครีองรีาชุย9สุมบุ�ต� เม�"อว�นทั�"

เทั%าไรี

ง. 6 เมษายนพุ.ศ. 2328

ข. 6 ม�นาคม พุ.ศ. 2326

ค. 6 ธ�นวาคมพุ.ศ. 2327

ก. 6 เมษายนพุ.ศ. 2325

ถู�กตั่�องNEXT

ผิ�ด้NEXT

7. เจั0าฟื่<าจั�ฬาลุ่งกรีณ9 ข!#นครีองรีาชุย9สุมบุ�ต� ใน อาย� เทั%าไรี

ข. 20 ป็1

ค. 22 ป็1 ง. 25 ป็1

ก. 15 ป็1

ถู�กตั่�องNEXT

ผิ�ด้NEXT

8. รีะบุบุไพุรี%จั!งม�ความสุ�าค�ญน0อยลุ่งจันกรีะทั�"งถ$กยกเลุ่�กไป็ในรี�ชุสุม�ยใด

ง. พุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะมงก�ฏ เกลุ่0าเจั0าอย$%ห�ว

ก. พุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะพุ�ทัธเลุ่�ศหลุ่0านภาลุ่�ย

ค. พุรีะบุาทัสุมเด*จัพุรีะจั�ลุ่จัอมเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�ว

ข. พุรีะบุาทัสุมเด*จั พุรีะจัอมเกลุ่0าเจั0าอย$%ห�ว

ถู�กตั่�องNEXT

ผิ�ด้NEXT

9. จั�ฬาลุ่งกรีณ9มหาว�ทัยาลุ่�ย การีก%อต�#ง ใน พุ.ศ. ใด

ง. พุ.ศ. 2469 ค. พุ.ศ. 2461

ข. พุ.ศ. 2459 ก. พุ.ศ. 2411

ถู�กตั่�องNEXT

ผ�ด

NEXT

10. – ต�"งแต% สุม�ยสุ�โขไทัย ป็7จัจั�บุ�น ม�พุรีะมหากษ�ตรี�ย9ก�"พุรีะองค9

ก. 52 พุรีะองค9

ง. 55 พุรีะองค9

ค. 54 พุรีะองค9

ข. 53 พุรีะองค9

ถู�กตั่�องNEXT

ผิ�ด้NEXT

THE END

จั�ดทั�าโดยด.ญ. เพุ�ยงตะว�น ฤกษ9มงคลุ่ ม.1/4

เลุ่ขทั�" 32ด.ญ. อารี�ยา ยงย�ทัธ ม.1/4 เลุ่ขทั�" 41

เสุนอ อาจัารีย9 ฐ�ตาพุรี ดวงเกต�

HOME