Dr.Ahmadi Intensive Care

به نام خدا

موضوع : تفسیر گازهای خونی شریانی

ارائه دهنده :واحدیان عظیمی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان

هیچ گر سایه پذیرد من همان سایه هیچم

مقدمه

تفس�یر گازه�ای خ�ون ش�ریانی ب�ه عن�وان روش مس�تقیم ارزی�ابی وض�عیت ه�نرسنجش و اکسیژناسیون و گازهای خون بیمار اطالعات مفیدی درباره :

وضعیت تنفسی بیمار .عکس العمل بیمار نسبت به درمان .

تغذیه وفرآیندهای سوخت و ساز

در اختیار تیم پزشکی قرار می دهد.

روش های سنجش گازهای خونیتجزیه و تحلیل گازهای خون شریانی

و وض�عیت PHتجزی�ه و تحلی�ل گازه�ای خ�ون ش�ریانی روش اس�تاندارد طالیی س�نجش گازه�ای خ�ونی ب�وده و ب�ه عن�وان مت�داول ت�رین، ش�ایع ت�رین و پذیرفت�ه ت�رین روش می

باشد.

شایع ترین محل برای گرفتن گازهای خون شریانی، شریان رادیال است. چرا؟ سطحی تر بودن.

کمتر دردناک بودن. عدم مجاورت با وریدهای بزرگ.

وجود کلترال های مشروب کننده از طریق شریان اولنار.

موارد منع انجام این تکنیک به قرار زیر است : عدم وجود کلترال مناسب شریان اولنار.

حاالت خونریزی دهنده. وجود فیستول در مجاورت شریان رادیال.

سلولیت روی مسیر شریان رادیال. ه�ر رگی ک�ه م�ورد ج�راحی ق�رار گرفت�ه باش�د ی�ا ش�ریان فم�ورال در ط�رفی ک�ه پیون�د

کلیه انجام شده

روش های سنجش گازهای خونیادامه تجزیه و تحلیل گازهای خون شریانی

R پیش از انجام گازومتری باید تست آلن را R حتما R حتما انجام دهیم. حتما

روش انج�ام این تس�ت : در ح�الی ک�ه دس�ت بیم�ار ب�ه ط�رف ب�اال ق�رار گرفت�ه از وی می ب�ا دو ب�از و بس�ته و س�پس مش�ت کن�د؛ در حالیک�ه ب�ار دس�ت خ�ود را خ�واهیم چن�د انگش�ت �روی �مس�یر ش�ریا�ن رادی�ال �و اولن�ار بیم�ار� را فش�ار می دهیم �از بیم�ا�ر می خ�و�اهی�م ک�ه مش�ت خ�ود� را ب�از کن�د و بالفاص�له انگش�ت خ�ود ر�ا از روی �ش�ریا�ن اولن�ار

��ث�انی�ه �و� ی�ا� کم�ت�ر �پ�ر خ�ون� و ا�ز 15ب�ر م�ی داری�م، �د�ر ص�ورت�ی ک�ه ک�ف� دس�ت د�ر ع�رض ح�ا�ل�ت رن�گ� پری�د�گی خ�ا�رج ش�ود تس�ت آلن را مثب�ت تل�قی نم�و�ده و� از ش�ریان� رادی�ال R در پرون�ده ثبت R حتم�ا R حتم�ا گ�ازومتری انج�ام می دهیم و مثبت ب�ودن تس�ت را حتم�ا

می نمائیم.

ب�ار گ�ازومتری نب�وده، انج�ام آن ب�رای ه�ر دس�ت لزومی ب�رای انج�ام این تس�ت در ه�ر بیمار در طول بستری برای یک بار کافی می باشد.

به نظر شما، آیا انجام این تست ضروری است؟ پاسخ خود را توجیح نمائید.

روش های سنجش گازهای خونیادامه تجزیه و تحلیل گازهای خون شریانی

برای جلوگ�یری از لخت�ه ش�دن خ�ون در س�رنگ، س�رنگ بای�د هپارین�ه ش�ود. بای�د توج�ه نم�ود ک�ه هپارین�ه ک�ردن نبای�د آنق�در کم باش�د ک�ه خ�ون لخت�ه ش�ود و ن�ه آنق�در زی�اد

و گازها اختالل ایجاد کند. PHباشد که در قرائت

سئوال : معیار هپارینه بودن کامل سرنگ چیست؟پر ش�دن فض�ای م�رده س�رنگ )س�وزن، قس�مت پالس�تیکی سرس�وزن ک�ه س�وزن در آن ق�رار گرفت�ه و بس�ته ب�ه ش�ماره ه�ای س�وزن ب�ه رن�گ ه�ای مختلفی اس�ت و قس�مت انته�ایی س�رنگ ک�ه وارد س�ر س�وزن می ش�ود( از هپ�ارین، معی�ار هپارین�ه ب�ودن کام�ل

سرنگ است.

ب�الغین در الزم خ�ون کودک�ان 2mlمیزان در و 0/6ml دن�پ�ر ش از پس باش�د. می R خ�الی می نم�ائیم و ب�ه س�رنگ از خ�ون ش�ریانی، ه�وای موج�ود در س�رنگ را ک�امال

آرامی سرنگ رادر میان دو دست می غلتانیم تا با هپارین مخلوط شود.

روش های سنجش گازهای خونیادامه تجزیه و تحلیل گازهای خون شریانی

دقیق�ه ب�ه دس�تگاه رس�انده ش�ود، نی�ازی 5در ص�ورتی ک�ه نمون�ه خ�ون ش�ریانی در ع�رض ب�ه نگ�ه داری آن در یخ نب�وده، در غ�یر این ص�ورت جهت ک�اهش متابولیس�م س�لول

های موجود و کاهش تبادالت گازی آنها با خون در یخ نگه داری می شو د.

زمان نگه داشتن نمونه ها در یخ نباید متجاوز از یک ساعت شود.

پس از آن ک�ه گ�زارش گ�ازومتری ب�ه دس�ت م�ا رس�ید، قب�ل از آنک�ه بخ�واهیم وض�عیت اسید، باز و گازهای خونی را تفسیر نماییم باید به چند نکته توجه کنیم :

(انج�ام ش�ده باش�د؛ ب�دین Steady State - بای�د در وض�عیت پای�دار )1 دقیق�ه بع�د از ه�ر تغی�یری مج�از ب�ه انج�ام گ�ازومتری هس�تیم و 20 الی 15مع�نی ک�ه

در م�وقعیت ه�ای ناپای�دار، اث�ر بیش�تری روی Variabilityن�ه بالفاص�له. دارد تا .

تس�ت آلن در بیم�ار غ�یر هش�یار ی�ا ع�دم همک�اری امکانپ�ذیر نب�وده، بای�د از داپل�ر ش�ریان ی�ا پالس اکسی متری کمک بگیریم.

ABG

2OPa2COPa

روش های سنجش گازهای خونیادامه تجزیه و تحلیل گازهای خون شریانی

اختالل 2 پوزس�یون، از )اعم بیم�ار وض�عیت حی�اتی، عالیم بیم�ار، مشخص�ات – هشیاری، تنظیمات دستگاه

م�یزان اکس�یژن دری�افتی و ی�ا غلظت و ... ، س�اعت و ت�اریخ انج�ام و از هم�ه مهم�تر اکسیژن دریافت

بر روی برگه گازومتری قید شود. باید شده

اجزاء و مقادیر طبیعی گازهای خونی

)فشار سهمی اکسیژن در خون شریانی( : مق�دار فش�ار اکس�یژن اعم�ال ش�ده در خ�ون اس�ت ک�ه ب�ه ش�کل آزاد و محل�ول در پالس�ما

میلی متر جیوه است. 100 – 80وجود داشته، مقدار طبیعی آن در محدوده

)فش�ار س�همی دی اکس�ید ک�ربن در خ�ون ش�ریانی( : منعکس کنن�ده س�ما ب�و�ده، م�ق�دار ط�بیعی آن ��45 – 35مق�دار فش�ار �دی ا�کس�ید ک�ر�بن محل�ول د�ر پال

میلی متر جیوه است.

)س�طح بی کربن�ات ب�افری( : منعکس کنن�ده ج�زء کلی�وی گ�ازومتری ب�وده ��ب�را�ی ت�غی�یرات ��بی�ان ک�ن�ن�ده� ج�ب�ران �ک�لی�ه� ه�ا � 26 – 22 می ب�اش�د. �مق�دار� ط�بیعی �آن PHو

میلی اکی واالن در لیتر است.

)اض�افه ب�از( : بی�ان کنن�ده مق�دار تم�ام بازه�ای ب�افری ب�دن اس�ت. مق�دار ط�بیعی �2+ ت�ا 2آ�ن در� مح�دوده �- م�یلی اکی واالن در� لی�تر� اس�ت�. د�ر �م�وارد�ی �ک�ه

��ده�د ب�ه�ت�ر اس�ت از �واژه �ارق�ام من�فی� را نش�ان� میاستفاده شود.

2OPa

2COPa

3HCO

BEBE

)(BDtBaseDifici

اجزاء و مقادیر طبیعی گازهای خونی

میزان کل : عب�ارت اس�ت از مجم�وع غلظت ی�ون بی کربن�ات، اس�ید کربنی�ک و دی اکس�ید ک�ربن موج�ود �R ب�را�ب�ر ب�ا� م�ق�دا�ر ی�و�ن بی �ک�ربن�ات� یع�ن�ی ح�دو�د د�ر �خ�ون. ای�ن م�یزان ت�ق�ریب�ا

�تش�کی�ل می د�ه�د�. 95 ب�ود�ه، ��بی� ک�ربن�ات �% از م�یز�ان ک�ل �در اک�س�ی�د� ک�ر�ب�ن� را ی�و�ن

: معی�اری ب�رای تش�خیص اختالالت متابولی�ک ب�وده، هنگ�امی اس�تفاده می ش�ود ک�ه تع�ادل اس�ید �تع�ا�دل ا�لک�ترولی�ت� ه�ا مقا�یس�ه� گ�رد�د. �در و�اق�ع� ب�از� ب�ا�فر ح�اص�ل �جم�ع� آ�نی�ون� ه�ا�ی ��ب�از� ب�ا �و � �� هموگل�وب�ین� و �فس�ف�ا�ت �ه�ا( ب�و�ده �و �مع�اد�ل ،��بی کرب�ن�ا�ت، �پروت�ئی�ن(�پ�الس�ما �ب�رو�ز ��و� در �هنگ�ا�م �� مق�دا�ر� آ�ن اف�ز�ا�یش ی�افت�ه �� اس�ت.� در ص�ور�ت� آلک�ال�و�ز �م�تابو�لی�ک � ب�ر � ت�اثیری � � ��می ش�و�د. �تغی�یر�ات �اس�ی�دوز �م�تابو�ل�ی�ک از� م�یزان �کاس�ته

ندارد.

فاص�له آنی�ونی ی�ک پ�ارامتر اس�ید – ب�از ب�وده ک�ه در بیم�اران دچ�ار اس�یدوز متابولی�ک ب�رای �ا�رزی�ابی ب�ه این� موض�وع م�و�رد ا�س�تفاده� ق�رار م�ی گ�یرد ک�ه آی�ا� مش�ک�ل مو�ج�ود ب�ه� علت ��الکتی�ک( �ا�س�ت ی�ا� نا�ش�ی� از� ب�ه ه�د�ر �رفتن بی �R اس�یدوز �ت�جم�ع ی�و�ن ه�ی�دروژ�ن� در ب�دن )� مثال

R اسهال( می باشد. کربنات )مثال

2CO)......( 22 TCOORTotalCO

LMEq /2.25

)(BBBufferBase

lmmol /42

2COPaBB42BEBB

اجزاء و مقادیر طبیعی گازهای خونی

کاهش فاصله آنیونی در موارد زیر دیده می شود: اهش�)ک ت�ا 50 هیپوآلبومینمی�ا را آنی�ونی توان�د فاص�له آلب�ومین می % در غلظت

% کاهش دهد(75افزایش آب میلوم مولتیپل

افزایش فاصله آنیونی در موارد زیر دیده می شود:)... خوردن اسید )نظیر مصرف آسپیرین بیش از حد مجاز، خوردن اتانول و )... افزایش اسیدهای متابولیک )نظیر اسید الکتیک و )... متابولیسم غیر طبیعی یا ناقص )نظیر کتواسیدوز و )... اختالل در دفع اسید )نظیر نارسایی شدید کلیه و

فاصله آنیونی طبیعی در موارد زیر دیده می شود :)... کاهش اولیه بی کربنات )نظیر اسهال و )... مصرف اسیدهای حاوی کلراید )نظیر اسید کلریک، کلرید آمونیوم و )... اختالل در دفع اسید )نظیر بد کاری خفیف کلیه و

اجزاء و مقادیر طبیعی گازهای خونی

: منعکس کنن�ده تف�اوت بین مق�دار ک�اتیون ه�ا و آنیون های

غ�یر قاب�ل ان�دازه گ�یری ب�وده ک�ه در تع�یین ان�واع اس�یدوزهای مت�ابولیکی بک�ار می رود. مق�دار

طبیعی آن است. فرمول محاسبه آنیون گپ عبارت است از :

محاسبه سومین جزء اسید – باز هنگامی که دو جزء آن مشخص است :

.گاهی به جای بکار می رود

: مقدار طبیعی آن عبارت است از

AnionGap),,( CaMgK

)&,,( 44 onOrganicAniHPOSOAlb

LMEq /412

])[]([][ 3 CLHCONaAnionGap

][24][

3

2

HCO

COPH a

LnmolORLMEq /....../240

PH

انواع اختالالت گازومتریمقدمه

اس�ید ه�ا م�وادی هس�تند ک�ه ی�ک ی�ا چن�د ی�ون هی�دروژن مثبت داش�ته و می توانن�د بط�ور آزاد در داخل محلول وجود داشته باشند.

بازه�ا م�وادی هس�تند ک�ه ی�ون هی�دروژن مثبت را پذیرفت�ه و ی�ا ب�ا محل�ول آن بان�د می شود.

تع�ادل اس�ید و ب�از در حقیقت هموس�تازیس غلظت ی�ون هی�دروژن در مایع�ات ب�دن است.

اس�یدمی ب�ه و آلک�المی ب�ه گفت�ه می شود.

اس�یدوز ب�ه فرآین�د اس�یدی ش�دن و آلک�الوز ب�ه فرآین�د آلک�المی ش�دن اطالق می ش�ود. Emia در واقع پسوندی است که به تغییرات PH .خون اتالق می شود

Osis ه در� خ�ون PH در م�وارد ب�الینی بک�ار ب�رده می ش�ود ک�ه ممکن اس�ت ب�ه تغی�یراتی کاتفاق افتاده است اشاره داشته باشد یا نداشته باشد.

35.7PH46.7PH

انواع اختالالت گازومتریمقدمه

تع�ادل اس�ید و ب�از در واق�ع تع�ریفی اس�ت از موازن�ه در مایع�ات خ�ارج س�لولی ب�دن ب�ا م�وادی ک�ه توان�ایی آزاد س�ازی ی�ون هی�دروژن )اس�ید( و ق�درت پ�ذیرش ی�ون هی�دروژن

)باز( را در طی مبادالت شیمیایی دارند .

ب�وده، زن�دگی کنن�ده تهدی�د ب�دن در هی�دروژن ی�ون غلظت کم تغی�یرات ط�رفی از مکانیس�م ه�ای حف�ظ و برق�راری تع�ادل اس�ید و ب�از حی�اتی می باش�ند. سیس�تم ب�افری کلی�وی و تنفس�ی کن�ترل ه�ای مکانیس�م و کربن�ات بی ب�از و کربنی�ک اس�ید )مت�ابولیکی�( اع�م�ال می ش�ود ت�ا� غلظت ی�ون هی�دروژ�ن د�ر طی� دقیق�ه ه�ا، �س�اعات و

روزها تنظیم شده و هموستازیس حفظ گردد )اهمیت تعادل اسید و باز(.

مکانیسم های جبرانی تعادل اسید و باز عبارتند از : .الف – سیستم های بافری شیمیایی

. PH ب – کنترل تنفسی. PH ج – تنظیم کلیوی

انواع اختالالت گازومتریمقدمه )سیستم های بافری شیمیایی(

یک م�اده ب�افر م�اده ای اس�ت ک�ه مانن�د اس�فنج ش�یمیایی ب�ه عن�وان ج�ذب کنن�ده و ره�ا را فراهم می آورد. PHکننده یون هیدروژن فعالیت نموده و ثبات

سیستم های بافری عمده بدن در زیر بطور مختصر بیان می شوند :

– سیستم بافری اسید کربنیک – بی کربنات : 1در مایع�ات خ�ارج س�لولی وج�ود داش�ته، چنانچ�ه این سیس�تم ب�افری پای�دار باش�د بقی�ه

سیستم ها با ثبات هستند.

323

2332

3222

COHNaCLNaHCOHCL

OHNaHCONaOHCOH

COHOHCO

انواع اختالالت گازومتریمقدمه )سیستم های بافری شیمیایی(

– سیستم بافری فسفاته :2R در کلی�ه ه�ا این سیس�تم فع�ال ت�رین سیس�تم در مایع�ات داخ�ل س�لولی ب�وده، خصوص�ا

فعال است .حاصل باز ضعیفی بوده که حداقل

ایجاد می کند. PHتغییر را در

– سیستم بافری پروتئین : 3مح�ل این سیس�تم در پالس�ما و داخ�ل س�لول ب�وده، ب�ه ب�افر ک�ردن مایع�ات خ�ارج س�لولی کم�ک می نماین�د. یکی از پروت�ئین ه�ای دخی�ل، پروت�ئین هموگل�وبین در گلب�ول قرم�ز اس�ت. سیس�تم ب�افری پروت�ئین ف�راوان ت�رین سیس�تم ب�افری ش�یمیایی در ب�دن اس�ت.

OHHPONaPONaHNaOH

PONaHNaCLHCLHPONa

24242

4242

انواع اختالالت گازومتری (PHمقدمه )کنترل تنفسی

مرک�ز تنفس�ی در مغ�ز ب�ه اف�زایش دی اکس�ید ک�ربن و ی�ون هی�دروژن مایع�ات ب�دن بص�ورت تغییر در تعداد و عمق تنفس بصورت زیر پاسخ می دهد :

مق�دار 1 وق�تی – PH دار�مق یافت�ه، اف�زایش تنفس عم�ق و تع�داد یاب�د می ک�اهش دی اکسید کربن از طریق ریه ها دفع می شود و اسید کربنیکبیشتری

کمتری تولید می شود .

کم�تری اف�زایش می یاب�د تع�داد و عم�ق تنفس ک�اهش یافت�ه، مق�دار PH – وق�تی مق�دار 2دی� اکس�یدکربن� از طری�ق ری�ه �ه�ا د�ف�ع �می ش�ود و ا�س�ید کرب�نی�ک بیش�ت�ری تو�لی�د می

شود .

براب�ر تم�ام ترکیب�ات ب�افری ش�یمیایی اس�ت. 10ظرفیت ب�افری سیس�تم تنفس�ی بیش�تر از

322 HCOHOHCO )( PHQalyaie

)( PHAcidi

انواع اختالالت گازومتری (PHمقدمه )کنترل کلیوی

PHهر دو سیس�تم ب�افری ش�یمیایی و تنفس�ی توان�ایی مح�دودی ب�رای تنظیم کام�ل س�طح مایعات بدن ایجاد می نمایند. PHبدن داشته، کلیه ها تنظیم پایداری در

ی�ا دف�ع بی کربن�ات و ی�ون هی�دروژن می تنظیم کلی�وی مت�اثر از کن�ترل در جم�ع آوری باشد.

یون ه�ای هی�دروژن بج�ای س�دیم و پتاس�یم می توانن�د مبادل�ه ش�وند. بن�ابراین، ترش�ح و ذخیره یون های هیدروژن باعث عدم تعادل در سدیم و پتاسیم می شود.

در اس�یدوز متابولی�ک ی�ون هی�دروژن ب�رای تب�ادل ب�ا پتاس�یم ب�ه داخ�ل س�لول ش�یفت پی�دا نم�وده، در فرآین�د بازج�ذب ی�ون س�دیم، ی�ون ه�ای هی�دروژن ک�ه غلظت ب�االی توب�والر

دارند دفع می شوند.

در آلک�الوز متابولی�ک ی�ون هی�دروژن ب�رای تب�ادل ب�ا پتاس�یم ب�ه خ�ارج س�لول ش�یفت پی�دا نم�وده، در فرآین�د بازج�ذب ی�ون س�دیم و ذخ�یره ی�ون ه�ای هی�دروژن، ی�ون ه�ای پتاس�یم

که غلظت باالی توبوالر دارند دفع می شوند.

انواع اختالالت گازومتریمقدمه )جمع بندی(

سیس�تم ه�ای ب�افری و مکانیس�م ه�ای ج�برانی تنه�ا تنظیم موق�تی را بوج�ود آورده، بای�د علت اختالل مش�خص و اص�الح گ�ردد. ب�ا این وج�ود، کلی�ه ه�ا می توانن�د تنظیم دائمی

ایجاد کنند مانند اسیدوز تنفسی ناشی از بیماری انسدادی مزمن ریوی.

بط�ور کلی اث�ر مهم اس�یدوز تض�عیف سیس�تم عص�بی مرک�زی ب�وده ک�ه از اختالل در ش�ناخت ت�ا کم�ا و اث�ر مهم آلک�الوز تحری�ک پ�ذیری بیش از ان�دازه در سیس�تم عص�بی

و عضالنی بوده و تا تتانی و تشنج پیشرفت می کند.

عدم تع�ادل اس�ید و ب�از هم�واره ب�اعث ایج�اد ع�دم تع�ادل در دیگ�ر ک�اتیون ه�ا و آنی�ون ه�ای ب�دن ش�ده، در بررس�ی اختالالت اس�ید و ب�از بای�د رویک�رد سیس�تماتیک داش�ته باش�یم .

انواع اختالالت گازومتریروش ساده تفسیر برگه گازومتری

یین� بررس�ی مق�ادیر ب�ه منظ�ور تعوضعیت اکسیژناسیون .

%100 تا 93درصد اشباع هموگلوبین از اکسیژن که میزان آن

. بررسی وضعیت به منظور تعیین اسیدوز و یا آلکالوز

. بررسی وضعیت به منظور تعیین اختالل تنفسی

. بررسی وضعیت به منظور تعیین اختالل متابولیکی

یدوز�بررس�ی وض�عیت ب�ه منظ�ور تائی�د ن�وع اختالل متابولی�ک )در اسمتابولیکی مقدار آن منفی و در آلکالوز متابولیکی مقدار آن مثبت است(.

.در اسالید بعد انواع اختالالت گازومتری را در یک نگاه مشاهده می کنید

22&....... OSOP aa

PH

2COPa

3HCO

BE

اسیدوز تنفسی

PH HCO3 PaCO2

جبران نشده کاهش طبیعی افزایش

جبران نسبی کاهش افزایش افزایش

جبران کامل طبیعی افزایش افزایش

آلکالوز تنفسی PH HCO3 PaCO2

جبران نشده افزایش طبیعی کاهش

جبران نسبی افزایش کاهش کاهش

جبران کامل طبیعی کاهش کاهش

اسیدوز متابولیک PH HCO3 PaCO2

جبران نشده کاهش کاهش طبیعی

جبران نسبی کاهش کاهش کاهش

جبران کامل طبیعی کاهش کاهش

آلکالوز متابولیک PH HCO3 PaCO2

جبران نشده افزایش افزایش طبیعی

جبران نسبی افزایش افزایش افزایش

جبران کامل طبیعی افزایش افزایش

انواع اختالالت گازومتری

به طور کلی اختالالت گازهای خون بیماری در چهار طبقه ذیل قرار می گیرند :

الف – اسیدوز تنفسی

ب – اسیدوز متابولیک

ج – آلکالوز تنفسی

د – آلکالوز متابولیک

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )تعریف(

وق�تی عم�ل دف�ع تولی�د ش�ده در س�لول ه�ااز بین ب�رود، غلظت و ش�روع ب�ه اف�زایش نم�وده و ب�اعث ک�اهش و در نتیج�ه اس�یدوز

تنفسی می شود.

اف�زایش )هایپرکاپن�ه( ب�اعث مس�مومیت ب�ا آن )ن�ارکوزیس( ش�ده، س�طح آن ب�ه ق�دری ب�اال می رود ک�ه ن�ه تنه�ا مح�رک تنفس نمی توان�د باش�د بلک�ه ب�اعث تض�عیف

آن می شود.

از ط�رفی هم�راه ب�ا ک�اهش تع�داد تنفس، ک�اهش اکس�یژن و هایپوکس�ی ایج�اد می ش�ود.

در طی اس�یدوز تنفس�ی پتاس�یم از س�لول ه�ا ب�ه خ�ارج ح�رکت ک�رده و ب�اعث هایپرک�المی می ش�ود. یکی از م�واردی ک�ه ثانوی�ه ب�ه اف�زایش پتاس�یم محتم�ل اس�ت فیبریالس�یون

بطنی است.

2CO2CO][ HPH

2CO

romLungExcretionFInTheLungInTheBloodlarInTheCellu

OHCOCOHHCOHCOHOHCO

.....................223233222

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )علل ایجاد کننده(

به سه دسته زیر طبقه بندی می شود :

– کاهش تبادالت گازی )هیپوونتیالسیون( : 1کاهش تهویه آلوئولی )بیماری مزمن انسدادی ریه )شایع ترین علت در نوع مزمن آمفیزم آسم شدید )آپنه حین خواب )نوع انسدادی آتلکتازی پنومونی و عفونت سندروم دیسترس تنفسی بالغین ادم ریوی هایپوونتیالسیون ناشی از تهویه مکانیکی نامناسب برونشیت مزمن و برونشکتازیا

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )علل ایجاد کننده(

– اختالل در عملکرد عصبی – عضالنی : 2صدمات شدید قفسه سینه همراه با اختالل در حرکات آن )انسزیون جراحی )محدود شدن حرکات تنفسی به علت درد پولیومیولیت سندروم گیلن باره خستگی عضالت تنفسی میاستنی گراو هایپوکالمی کیفواسکولیوزیس چاقی شدید

– تضعیف مکانیسم های عصبی تنفسی در بصل النخاع : 3 ،ا� مص�رف بیش از ح�د داروه�ای مض�عف سیس�تم عص�بی مرک�زی از قبی�ل نارکوتی�ک ه

باربیتورات ها، آرام بخش ها و ...

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )عالیم(

هایپرپنههایپوتانسیون هایپرکالمی هایپرکاپنه اختالل بینایی سردرد سرگیجه خواب آلودگی کاهش و یا فقدان صداهای ریوی افزایش فشار داخل جمجمه کوما وازودیالسیون تاکی کاردی آریتمی های قلبی

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )درمان (

درمان اسیدوز تنفسی شامل درمان علت اولیه و حفظ تهویه مناسب و کافی است.

روش های درمانی عبارتند از :

.تجویز داروهایی از قبیل برونکودیالتورها و کنترل میزان تاثیر آنها

.تخلیه وضعیتی با توجه به سمع و در در صورت امکان گرافی قفسه سینه

. فیزیوتراپی تنفسی

.در صورت لزوم استفاده از تهویه مکانیکی

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی)نکته(

دچ�ار تنفس مرک�ز اف�زایش واس�طه ب�ه م�زمن تنفس�ی اس�یدوز در مس�مومیت ب�ا آن ش�ده، فق�ط ک�اهش می توان�د مح�رک تنفس باش�د. ح�ال تحری�ک گ�ردد، ح�ذف ن�یز مح�رک این زی�اد اکس�یژن دادن ب�ا بیم�اران این اگ�ردر

تنفسی از بین رفته و اختالل تنفسی ایجاد خواهد شد.

ک�ه بط�ور م�زمن س�طح ب�االیی دارن�د COPDبه همین دلی�ل ب�ه بیم�اران ای�تر د ردقیق�ه و ب�ا توج�ه ب�ه گ�ازومتری وی( داده 3 ت�ا 1اکس�یژن ب�ا جری�ان پ�ائین )

می شود.

در این ش�رایط مس�ئولیت اص�لی پرس�تار تش�خیص وض�عیت بیم�ارانی اس�ت ک�ه مس�تعد اسیدوز تنفسی می باشند.

2COPa

2OPa

2COPa

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )بررسی و تشخیص پرستاری(

اطالعات ذهنی

بررسی و جمع آوری اطالعات

اطالعات عینی

عنوان تشخیصتشخیص پرستاری عوامل اتیولوژیاختالل در تبادل گازی هایپوونتیالسیون

تغییر در فرآیند های فکری �بی �عص �تم �سیس �عیف �تضمرکزی

اضطراب هایپوکسی، بستری شدن

ناکارآمدی خانواده بیم�ار یکی از اف�راد خ�انواده است

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )برآیند قابل انتظار(

برآیند قابل انتظار از بیمار :

انتظارات مورد نظر در بیماران با اسیدوز تنفسی عبارتند از :

ازومتری� حف�ظ راه ه�وایی بیم�ار، کف�ایت تنفس�ی از نظ�ر ریتم و تع�داد و برگش�ت گبیمار به حد طبیعی

آگاهش به شخص، زمان، مکان و داشتن سطح هوشیاری طبیعی

غلبه بر اضطراب

آگاهی بیمار و خانواده از اثر سیستم های حمایتی برای غلبه بر بیماری

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )مداخالت پرستاری(

– بهبود اکسیژن رسانی و تامین آسایش بیمار :1پرس�تار بای�د بط�ور مک�رر بیم�ار را از نظ�ر ص�داهای تنفس�ی، تع�داد و ریتم تنفس�ی و حف�ظ راه

هو�ایی موث�ر بررس�ی نموده،� جهت� انجام تهویه� مکانیک�ی آم�ادگی الز�م را داشته باشد.

پوزس�یون بیم�ار ب�ه منظ�ور ارتق�اء راح�تی تنفس ه�ای بیم�ار بای�د در وض�عیت نشس�ته و ی�ا نیم�ه نشسته باشد.

اکس�یژن رس�انی بای�د طب�ق دس�تور انج�ام ش�ده و راه ه�وایی بیم�ار بای�د تم�یز و ب�از نگ�ه داش�ته شود.

به بیمار آموزش سرفه موثر و تنفس عمیق داده شود.

کن�ترل و گ�زارش ص�حیح و ب�ه موق�ع گ�ازومتری، عالیم حی�اتی و تغی�یرات رخ داده در ش�رایط بیمار به منظور اتخاذ تصمیمات درمانی بسیار حائز اهمیت است.

از م�راقبت ه�ای مث�ال ه�ایی رع�ایت بهداش�ت ده�ان و کم�ک ب�ه انج�ام فع�الیت ه�ای روزان�ه پرستاری هستند.

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )مداخالت پرستاری(

– بهبود وضعیت عصبی :2R بررس�ی و ثبت نمائی�د ) س�طح هوش�یاری(. اس�تفاده از از نظ�ر عص�بی بیم�ار را مک�رراتق�ویم، بی�ان نم�ودن س�اعت و روز و اج�ازه ب�ه مالق�ات ش�دن بیم�ار و همچ�نین ب�ه

خاطر آوردن واقعیت ها کمک کننده است.

– تسکین اضطراب : 3 .محیط را آرام و ساکت نگه داشته و راحتی بیمار را فراهم نمائید از R در م�ورد برنام�ه درم�ان توض�یح مختص�ر و واض�ح ب�ه بیم�ار داده و وی را مک�ررا

وقایع درمانی مطلع نمائید. انش� حم�ایت ک�ردن، تش�ویق ب�ه بی�ان احساس�ات و اطالع دادن ب�ه بیم�ار و همراهی

اضطراب و ترس آنها را کاهش خواهد داد. تفاده� از تکنین�ک ه�ای آرام س�ازی ب�رای ک�اهش اض�طراب بیم�ار و خ�انواده وی اس

کنید. ا� درد و اض�طراب در ارتب�اط ب�ا یک�دیگر ب�وده، اطمین�ان حاص�ل کنی�د ک�ه بیم�ار درد و ی

حتی مشکل زمینه ای القاء کننده درد ندارد. .ود�R بررس�ی و ثبت ش در ص�ورت تج�ویز داروی مس�کن، عالئم تض�عیف تنفس�ی حتم�ا

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )مداخالت پرستاری(

– مکانیسم های افزایش توانایی : 4مش�اهده ب�ا وی همراهی�ان ب�وده، مض�طرب و گیج R غالب�ا تنفس�ی اس�یدوز ب�ا بیم�ار بیمارش�ان احس�اس ت�رس و اض�طراب دو چن�دانی خواهن�د داش�ت. پرس�تار ب�ا اطالع رس�انی ب�ه همراهی�ان بیم�ار آنه�ا را حم�ایت نم�وده و زمین�ه ارتب�اط آنه�ا ب�ا ک�ادر درم�انی

را مهیا می نماید.

– آموزش به بیمار و خانواده : 5آم�وزش او بیم�ار و خ�انواده نیازه�ای ب�ر اس�اس برنام�ه ری�زی می ف�ردیپرس�تار را

تنفس�ی، ف�یزیوتراپی و نمای�د. رژیم غ�ذایی، داروه�ا، عالیم و نش�انه ه�ای اس�یدوز م�واردی از این قبی�ل ج�زء نیازه�ای ی�ادگیری و ی�ا بط�ور کلی برنام�ه ب�ازتوانی ری�وی

می باشند.

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز تنفسی )ارزشیابی پرستاری(

اث�ر م�داخالت پرس�تاری در اس�یدوز تنفس�ی ب�ا ه�دف راح�تی در رفت�ار بیم�ار و دس�تیابی موفقیت آمیز به موارد قابل انتظار مرحله ارزشیابی است که عبارتند از :

– نشان دهد که تهویه و اکسیژن رسانی بهتر شده است. 1

– عالیم حیاتی، گازومتری و ریتم قلب بیمار در حد طبیعی است. 2

– سطح هوشیاری بیمار طبیعی شده است. 3

– گزارش دهد که اضطراب کاهش یافته است. 4

– همراهیان مکانیسم های فائق آمدن بر مشکالت را بکار ببندند. 5

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )تعریف(

هنگ�امی ک�ه اس�یدهای آلی ب�ه مایع�ات ب�دن اض�افه ش�ده ی�ا بی کربن�ات از ب�دن خ�ارج گ�ردد، اسیدوز متابولیک یا اسیدوز غیر تنفسی بوجود می آید.

در دی�ابت ملیت�وس کن�ترل نش�ده ی�ا گرس�نگی ط�والنی م�دت ک�ه گل�وکز نمی توان�د مص�رف �از چ�ر�بی ب�رای �تولی�د �ش�و�د� و �ی�ا د�ر �دس�ت�رس ب�رای ا�کس�یداس�یون� ب�اش�د، ب�د�ن ب�ا� اس�ت�فاده�وض�ع�ی�ت ر�ا ج�ب�ر�ا�ن �ن�م�ود�ه �ک�ه ب�اعث� تش�ک�ی�ل ا�ج�س�ا�م ک�ت�ونی �بط�ور� غ�ی�ر �ط�بیع�ی �ا�ن�رژی �این

در بدن می شود.

تالش ب�رای ط�بیعی ک�ردن کت�ون ه�ا و حف�ظ تع�ادل اس�ید و ب�از ب�ا تم�ام ش�دن بی کربن�ات ه�ا ا�نج�ام �ش�ده،� اس�یدو�ز مت�ابو�لیکی ی�ا ک�تواس�یدو�ز پدی�دار� می ش�ود.� این وض�عیت� در ه�ر ف�ردی

ک�ه غ�ذا�ی ک�افی� ن�می �خورد و� یا� برا�ی ت�ولی�د انر�ژی �چ�ربی� م�ی س�وزاند�، ا�یجاد می� شود .

ب�دون )ن�ه ب�اال پروت�ئین و ب�ا ح�داقل کربوهی�درات تغذی�ه رژیم ه�ای ک�ه کارشناس�ان دلیلی کربوهیدرات ( را توصیه می کنند پرهی از ایجاد کتواسیدوز است.

اس�یدوز مت�ابولیکی در م�وقعی ک�ه اف�زایش تولی�د اس�ید الکتی�ک )فع�الیت ه�ای ش�دید عض�النی ی�ا �وج�ود �د�ارد، ��اکس�یژن� ک�افی� م�ث�ل ش�و�ک �و نا�رس�ا�یی� قل�بی( �ا�ک�سیداس�ی�ون� س�لول�ی �ب�دون

ایجاد می شود

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )علل ایجاد کننده(

در کل به پنج دسته تقسیم می شود : – احتباس اسید بواسطه خوردن مواد اسیدی یا مواد سازنده اسید1 آسپیرین)متانول )تبدیل به اسید فرمیک می شود)اتیلن گلیکول )تبدیل به اسید اگزالیک می شود)پارالدئید )تبدیل به اسید استیک و اسید کلرواستیک می شود اسید بوریک )المنتال سولفور )اسید سولفوریک .)کلرید آمونیوم )ین هیدروژن آزاد می کند

– احتباس اسید به دلیل ساخته شدن اسیدهای متابولیک 2هایپرتیروئیدیسم مرحله هایپرمتابولیک بعد از سوختگی)اسیدوز الکتیک )ناشی از تجمع اسید الکتیک عفونت و سوء تغذیه

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )علل ایجاد کننده(

– احتباس اسید بدلیل استفاده بدن از روش های متابولیک غیر طبیعی یا ناقص3کتواسیدوز دیابتی کتواسیدوز الکلیک کتواسیدوز ناشی از گرسنگی

– احتباس اسید بدلیل اختالل در تخلیه اسید از بدن4نارسایی اولیگوریک کلیه تیپ( اسیدوز توبولی I) هایپوولمی شدید هایپوآلدسترونیسم شوک

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )علل ایجاد کننده(

– کاهش بی کربنات به صورت اولیه 5

:اتالف از طریق ادار تیپ( اسیدوز توبولی II)

: اتالف از طریق معده – روده ایاسهال شدید تخلیه روده کوچک از طریق لوله معده

اورتروسیگموئیدستومیدرناژ فیستولی استفراغ محتویات روده کوچک درمان با کلستیرامین

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )عالیم(

سردرد کندی ذهن طیفی از عالیم گیجی تا کمای عمیق تنفس کاسمال )... هایپر کالمی )عالیمی از قبیل دردرهای شکمی، دیس ریتمی های قلبی و تاکی کاردی تاکی پنه

نکت�ه : عالیم نورولوژی�ک ناش�ی از اس�یدوز متابولی�ک خفی�ف ت�ر از اس�یدوز تنفس�ی اس�ت م�ایع مغ�زی – نخ�اعی آهس�ته ص�ورت می گ�یرد )نف�وذ پ�ذیری PHزی�را تغی�یر

2COبه مایع مغزی – نخاعی آسانتراز است(. 3HCO

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )درمان(

است.PHشامل رفع علت اولیه و در صورت لزوم تصحیح

روش های درمانی عبارتند از :

تزریق وریدی بی کربنات سدیم به منظور اصالح PH

) جایگزینی مایعات )سرم رینگر الکتات

جایگزینی الکترولیت ها

نکت�ه : همیش�ه بای�د ب�ه منظ�ور جلوگ�یری از ب�روز آریتمی ه�ای کشنده نگه داری شود.

2

3.0BEW

1.7PH

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )نکته(

الکترولی�تی تع�ادل بازگش�ت و ب�ا علت زمین�ه ای ارتب�اط مس�تقیم در اختالل این درم�ان است.

چنانچ�ه اس�یدوز ش�دید باش�د، بی کربن�ات ش�دیم وری�دی داده ش�ده، تج�ویز این دارو بای�د ب�ا احتیاط کامل باشد چراکه باعث آلکالوز متابولیک، تتانی و تشنج خواهد شد.

R وارد ف�از وخیم و PH<7.1بیکربن�ات س�دیم در تع�دیل اس�یدوز ش�دید ) ( ک�ه بیم�ار را س�ریعابح�را�نی می کن�د �یکب�ار� انفوزی�ون� آن می توان�د �م�وث�ر باش�د.� ب�ا �اینک�ار� نیمی از کمب�ود� بی کربن�ات �تث�بیت� ش�ده �ج�برا�ن می گ�ردد�. اگ�ر و�ض�عیت� قل�بی �و ع�روق�ی بهب�ود �یاب�د د�رم�ان ب�ا

� حف�ظ ش�ود. ام�ا ا�گ�ر 15MEq/Lبی �کربن�ات ادام�ه �یافت�ه ت�ا بی ک�ربن�ات پالس�ما� در ح�د �به�بودی� حاصل� نشود ی�ا حا�ل بی�مار� بدتر �شد، �تجویز� بیکر�بنات بیشتر� مجاز �نیست.

اس�یدوز اص�الح ش�ده ب�اعث برگش�ت پتاس�یم ب�ه داخ�ل س�لو ل ه�ا گش�ته و هایپوک�المی ایج�اد بای�د بع�د �از ا�ص�الح اس�یدوز و پ�تاس�یم اهم�یت دارد و ل�ذا� در �اس�یدوز ج�بران می �کن�د.

ب�ه ح�د ط�بیع�ی پ�تاس�یم داده ش�ود )ب�ه عن�وان ی�ک ق�ا�نون د�ر ا�ین اختالل بای�د PHبر�گش�ت سطح پتاسیمی چه هایپوکالمی و چه هیپرکالمی چک شود(.

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )نکته(

زمانی که اسیدوز به دلیل نارسایی کلیه ها ایجاد شده باشد دیالیز ضرورت دارد.

حفظ عملکرد کافی ریه در بیمار باعث تسهیل در دفع دی اکسید کربن خواهد شد.

عملکرد خوب کلیه از طریق تولید بیشتر بی کربنات به اصالح اسیدوز کمک می کند.

وض�عیت ب�اعث ش�وند می متابولی�ک اس�یدوز ب�ه منج�ر ک�ه ش�رایطی از بعض�ی

هایپراس�موالر گردی�ده و دف�ع اس�موتیکی ایج�اد می نمای�د. بن�ابراین این بیم�اران نی�از

به جایگزینی مایعات داشته و باید جذب و دفع آنها به دقت کنترل شود.

احتم�ال ب�روز اختالل ح�واس در این بیم�اران وج�ود داش�ته ک�ه رع�ایت احتیاط�ات ایم�نی الزم است.

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )بررسی و تشخیص پرستاری(

اطالع�ات ذهنی

بررسی و جمع آوری اطالعات اطالع�ات

عینی

تشخیص پرستاری

عنوان تشخیص عوامل اتیولوژی

تغییر در فرآیند های فکری - عص�بی سیس�تم تض�عیف مرکزی

مستعد صدمه و آسیب تغییر در وضعیت مغزی

مستع خشکی مخاط دهان هیپرونتیالسیون جبرانی

کاهش برون ده قلب دیس ریتمی

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )برآیند قابل انتظار(

برآیند قابل انتظار از بیمار

در اس�یدوز متابولی�ک ش�ناخت علت و درم�ان آن دراول�ویت ب�وده، م�وارد قاب�ل انتظ�ار از بیمارعبارتنداز:

برگشت سطح هوشیاری به حد معمولی

برگشت عالیم حیاتی به حد طبیعی

افزایش برون ده قلب و کاهش یا برطرف شدن دیس ریتمی

حفظ ایمنی و امنیت محیط بدون آسیب رسانی

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )مداخالت پرستاری(

– بهبود پرفوزیون بافتی و اکسیژن رسانی بافتی :1پرس�تار بای�د ب�ه ط�ور مک�رر س�طح هوش�یاری بیم�ار را کن�ترل نم�وده و در ب�ه ی�اد آوردن و

آگاهی دادن بیمار نسبت به شخص، زمان و مکان به بیمار کمک نماید.

کن�ترل عالیم حی�اتی در ق�الب ریتم و تع�داد تنفس، فش�ار خ�ون )ب�رون ده قلب(، درج�ه و ح�داقل ه�ر بط�ور مک�رر درم�ان( ت�اثیر )بررس�ی گ�ازومتری و )تب( 2ح�رارت

ساعت توصیه می شود.

ب�ر ک�اهش م�یزان بیم�اران دی�الیزی نش�ان داده اس�ت ک�ه حجم مایع�ات تحقیق�ات در اس�یدوز ت�اثیر بیش�تری از آلک�الوز داش�ته، در بیم�اران مبتال ب�ه اختالالت اس�یدوتیک

باید مایعات از دست رفته جبران گردد.

– بهبود ایمنی : 2پرس�تار محی�ط را ب�رای ام�نیت و ایم�نی بیم�ار بررس�ی و کن�ترل نم�وده، احتیاط�ات ایم�نی

R در بیماران گیج اهمیت بسیار زیادی دارد. خصوصا

انواع اختالالت گازومتریاسیدوز متابولیک )مداخالت پرستاری و ارزشیابی(

– آموزش به بیمار و خانواده :3تنظیم می کن�د. ف�ردی برنام�ه آم�وزش را پرس�تار ب�ر اس�اس نیازه�ای بیم�ار و خ�انواده بط�ور

د�ر کتواسیدوز �آموزش د�ر مورد پ�یشگیری �از برگشت عالیم و دیابت د�اده می شود.

ارزشیابی اث�ر م�داخالت پرس�تاری در اس�یدوز متابولی�ک ب�ا مقایس�ه رفت�ار بیم�ار و دس�ت ی�ابی م�وفقیت

آمیز به برآیند مورد انتظار ارزشیابی شده و عبارتند از :

– سطح هوشیاری و به یاد آوردن در حد طبیعی است. 1

– عالیم حی�اتی و ب�رون ده قل�بی ب�ه ح�د ط�بیعی برگش�ته و دیس ریتمی قلب برط�رف 2شده است.

– بیمار از آسیب مصون مانده است. 3

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی )تعریف و دالیل(

افزایش تهویه ریوی باعث کاهش غلظت یون هیدروژن و آلکللوز تنفسی می شود.

نش�ان داده ش�ده اس�ت ک�ه ش�ایع ت�رین دلی�ل آلک�الوز تنفس�ی هایپرونتیالس�یون )اف�زایش تهوی�ه( ب�وده، شخص�ی ک�ه هایپرونتیل�ه اس�ت مق�دار زی�ادی دی اکس�ید ک�ربن از دس�ت

می دهد.

علت عم�ده ب�روز آلک�الوز تنفس�ی هایپرونتیالس�یون ناش�ی از دو دس�ته از عوام�ل زی�ر است :

الف – سندروم های هایپرونتیالسیون :اضطراب یا ترسدرد گریه و شیون طوالنی هیستریک بودن فرد

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی )ادامه دالیل(

ب – سایر مواردی که منجر به هیپرونتیالسیون می شوند به قرار زیر می باشد :

هایپوکسی ز و� ض�ایعاتی ک�ه ب�ر مرک�ز تنفس و م�دوال اث�ر گذاش�ته باش�ند از قبی�ل توم�ور مغ

آنسفالیتسپتی سمی ناشی از گرم منفی ها هایپرونتیالسیون ناشی از تنظیم نامناسب تعداد تنفس بر روی دستگاه ونتیالتور تب باال مننژیت مصرف بیش از حد سالیسیالت ها در مراحل اولیه مصرف دوزهای باالی پروژسترون صعود به ارتفاعات افزایش حجم جاری در بیماران اینتوبه شده مراحل اولیه آمبولی ریه

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی )عالیم(

افزایش تعریق لرزش برافروختگی پاراستزی )سوزن سوزن شدن( انگشتان دست و پا کرامپ های عضالنی مثبت شدن عالیم شوستوک مثبت شدن عالیم تروسو تتانی و یا تشنج آریتمی های قلبیایست قلبی

نکت�ه : بس�یاری از این عالیم وابس�ته ب�ه تغی�یرات الکترولی�تی ناش�ی از آلک�الوز تنفس�ی هیپوکلس�می و هی�دروژن( و پتاس�یم ه�ای ی�ون )رق�ابت هایپوک�المی R مثال اس�ت.

)قویتر شدن باند پروتئین پالسما و کلسیم( و ...

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی)نکته(

R برط�رف ک�ردن ش�رایط آلک�الوز تنفس�ی ب�وده، بخص�وص در اق�دامات درم�انی معم�والمواقعی که منجر به دیس ریتمی قلبی می شود خطرناک است )هیپوکالمی(.

ی�ا ه�ر عالم�تی ک�ه نش�ان دهن�ده از س�رگیجه تهوی�ه مک�انیکی ش�کایت بیم�ار تحت در تحریک�ات عض�النی از جمل�ه تنفس عمی�ق باش�د، بای�د تع�داد تنفس مک�انیکی ک�اهش

یابد.

در صورت وجود تتانی گلوکونات کلسیم بطور وریدی داده می شود.

در آلک�الوز تنفس�ی کلی�ه نقش ج�بران کنن�ده داش�ته، کن�ترل عملک�رد کلی�ه دارای اهمیت بسیار زیادی است.

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی )درمان و بررسی پرستاری(

روش ه�ای درم�انی در آلک�الوز ب�ه ص�ورت عالم�تی ب�وده و ب�ه رف�ع علت اص�لی آن ب�ر می گ�ردد. ج�هت تص�حیح � بای�د رون�د� هایپ�رونتیالس�یون را� آهس�ته ت�ر �ک�رد.� هن�گ�ام تص�ح�یح این �وض�عیت بای�د م�راقب اف�زای�ش بیش ا�ز ح�د � خ�ون ش�ریانی �و ب�ر�وز وض�عیت

اسیدوز بود.

اطالعات ذهنیبررسی و جمع آوری اطالعات

اطالعات عینی

: عالمت شوس�توک ) ( عالم�تی اس�ت ک�ه ب�ا وارد 1نکت�ه ت�وان ب�ر� رو�ی� ش�ق�یقه(� می R �دقی�ق�ا( �ب�ر روی� مس�یر عص�ب ف�اش�یال آ�وردن ض�ربات �مالیمی ا�نق�ب�اض عض�النی �عض�الت� ص�ورت� ا�حتم�ال� وق�وع� کم�ب�ود کل�س�یم �ب�ررس�ی نم�و�د.� د�ر ص�ورت

وجود دارد.

: عالمت تروس�و : اگ�ر ب�ا فش�ردن مچ م�ریض ی�ا ب�اد 2نکت�ه ک�ردن �ک�اف �ف�ش�ار� س�نج �د�ر ب�ا�زو �ب�ه نح�وی �ک�ه جر�ی�ان �خ�ون �ب�رای �چن�د �دق�یق�ه قط�ع �ش�و�د د�س�ت R ب�ا نق�ص ش�دید کلس�یم �احتم�اال ��یاب�د� )ا�س�پاس�م ک�ا�رپوپ�دا�ل(�، م�ریض �بی�م�ا�ر ب�س�وی �ک�ف فل�کس�یون

مواجه است.

2COPa

2COPa

sSignChevostek ,

)( ,SignTrousseaus

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی )تشخیص پرستاری(

تشخیص پرستاری

عنوان تشخیص عوامل اتیولوژی

اضطراب ترس و استرس

الگوی تنفسی غیر موثر هایپرونتیالسیون

تغییر در فرآیندهای فکری تحری�ک پ�ذیری و هیج�ان پ�ذیری سیس�تم عص�بی مرکزی

مستعد صدمه و آسیب تغییر در سطح هوشیاری و مستعد تشنج

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی )برآیند قابل انتظار از بیمار(

در آلک�الوز تنفس�ی ه�دف تع�یین علت، درم�ان اض�طراب و هایپرونتیالس�یون بیم�ار ب�وده، موارد ذیل انتظار می رود :

–اضطراب بیمار با استفاده از روش های کالمی کاهش یافته است . 1

– ریتم و تع�داد تنفس ب�ه ح�د ط�بیعی برگش�ته ی�ا هیپرونتیالس�یون ب�ه ح�داقل ک�اهش 2یافته است.

– گازومتری بیمار به حد طبیعی برگشته است. 3

– بیمار در بخاطر آوردن زمان، مکان و شخص آگاه است. 4

– ایمنی و امنیت بیمار حفظ گردیده است . 5

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی )مداخالت پرستاری(

– تسکین اضطراب : 1R ب�دلیل اض�طراب هایپرونتیالس�یون داش�ته، پرس�تار ب�ا بیم�ار ب�ا آلک�الوز تنفس�ی معم�والاس�تفاده از تکنی�ک ه�ای آرام س�ازی و تس�کین دهن�ده اض�طراب و همچ�نین اج�رای نمای�د. می کم�ک بیم�ار اض�طراب تس�کین ب�ه بخش آرام داروه�ای دادن دس�تور

استفاده از تنفس مجدد بیمار در پاکت کاغذی می تواند موثر باشد.

– بهبود اکسیژن گیری :2پرس�تار بط�ور مک�رر ریتم، ریت و عم�ق تنفس بیم�ار را بررس�ی نم�وده و وی را ب�ه کم انج�ام س�یکل تنفس�ی مناس�ب، ک�ردن تع�داد تنفس تش�ویق می نمای�د. ب�ه منظ�ور

پوزسیون و وضعیت راحتی برای بیمار فراهم آورید.

– بهبود شرایط روانی : 3بیم�ار ممکن اس�ت ب�ه ی�ادآوری ه�ای مک�رر نی�از داش�ته باش�د. بط�ور مک�رر و در ص�ورت

نیاز به بیمار در مورد شخص، زمان و مکان آگاهی بدهید.

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی )ادامه مداخالت پرستاری(

– جلوگیری از صدمات :4بیم�ار را بط�ور مک�رر از نظ�ر وض�عیت عص�بی بررس�ی نم�وده ه�ر گون�ه تغی�یری را ص�حیح و ب�ه موق�ع ثبت و گ�زارش نمائی�د. از نظ�ر ص�دمات احتم�الی و ب�روز تش�نج بررس�ی کام�ل انج�ام دهی�د و اق�دامات الزم را ب�ه منظ�ور پیش�گیری از افت�ادن و آس�یب ه�ای

وابسته به آن بکار ببندید.

– آموزش به بیمار و همراهیان وی : 5پرس�تار برنام�ه آموزش�ی خ�ود را ب�ر اس�اس علت ب�روز آلک�الوز تنفس�ی ب�ه ط�ور انف�رادی

برای بیمار خانواده او تهیه می کند.

– بهبود سالمتی و پیشگیری از عود مجدد بیماری :6برای تس�کین اض�طراب بیم�ار مراجع�ه ب�ه روان پزش�کی ممکن اس�ت ض�رورت پی�دا کن�د.

برنام�ه ه�ای دیگ�ر ش�امل آم�وزش تکنی�ک ه�ای آرام س�ازی عض�الت و تنفس کن�ترل ش�ده و دیداری است .

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز تنفسی )ارزشیابی(

اث�ر م�داخالت پرس�تاری در بیم�ار ب�ا آلک�الوز تنفس�ی ب�ا مقایس�ه وض�عیت بیم�ار و دس�تیابی موفقیت آمیز به برآیند مور انتظار ارزشیابی می شود که عبارتند از :

– الگوی تنفس طبیعی گزارش شود.1

– ت�اثیر الگ�وی تنفس ط�بیعی بوس�یله نت�ایج گ�ازومتری در ح�د نرم�ال نش�ان داده ش�ود. 2

– سطح هوشیاری و سطح یادآوری به حد طبیعی برگردد. 3

– بیمار صدمه ای ندیده و تشنج ایجاد نشده باشد. 4

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز متابولیک )تعریف و علل(

آلکالوز متابولیک عبارت است از: – از دست دادن مقادیر زیادی از ماده اسیدی یا یون های هیدروژن بدن 1 - یا دریافت مقدار زیادی بی کربنات یا الکتات از طریق خوراکی یا وریدی .2

آلک�الوز را ح�الت این ک�ه آم�ده پدی�د بازه�ا اف�زایش مق�دار ب�ا تع�ادل نتیج�ه ع�دم در متابولیکی نامیده که شیوع آن کمتر از اسیدوز متابولیکی است.

علل بروز آلکالوز متابولیک به طور کلی به دو دسته زیر تقسیم می شود: – کاهش اسید 1 ن بیش� اتالف مع�ده ای – روده ای از قبی�ل اس�تفراغ، فیس�تول روده ای و ساکش

از حد ترشحات معده. زایش�اف هایپرآلدسترونیس�م )س�ندروم کوش�ینگ(، ادرار همانن�د از طری�ق اتالف

گلوکوکورتیکوئیدها و درمان با دیورتیک های دفع کننده پتاسیم . .حرکت اسید به داخل سلول ها مانند هیپوکالمی

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز متابولیک )ادامه علل و عالیم (

– افزایش قلیا )یون بی کربنات( :2. مصرف بی رویه آنتی اسید از قبیل بی کربنات سدیم و یا شیر منیزی )تجویز بی رویه الکتات یا استات )از عوامل تولید کننده بی کربنات هستند )ترانسفوزیون مقادیر باالی خون )سیترات عاملی برای تولید بی کربنات است

م�ایع مغ�زی و نخ�اعی ب�وده، در PHعالیم ناش�ی از آلک�الوز متابولی�ک ناش�ی از اف�زایش ابت�دا م�وجب تحری�ک و س�پس دپرس�یون سیس�تم اعص�اب مرک�زی می ش�ود. س�ایر

عالیم و نشانه ها عبارتند از :)هایپوونتیالسیون )مکانیسم جبرانی تهوع و استفراغ حالت تهاجمی )بی حسی انتها ها )سوزن سوزن شدن تتانی تشنج های صرع گونه .طیف گسترده ای از گیجی تا کمای عمیق

نکت�ه : در آلک�الوز تنفس�ی همانن�د آلک�الوز متابولی�ک ض�عف عض�النی و آریتمی ه�ای قل�بی ناشی از هیپوکالمی امکان بروز پیدا می کنند.

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز متابولیک )درمان(

ایج�اد اص�لی رف�ع علت ابت�دا ش�امل در متابولی�ک آلک�الوز ب�رای درم�انی ه�ای روش اختالل و افزایش ترشح کلیوی یون بیکربنات جهت تصحیح آلکالوز است.

پتاس�یم ) ی�ا وری�دی کلری�د R ش�امل تج�ویز نم�ک خ�وراکی ثانوی�ه معم�وال ( و KCLاق�دام تصحیح هیپوکالمی است )جایگزینی الکترولیت ها(

جایگزینی مایع�ات از قبی�ل تج�ویز س�رم نرم�ال س�الین )غلظت کل�ر در محل�ول نمکی است(.154MEq/Lایزوتونیک

( ی�ا HCLدر ص�ورت ادام�ه آلک�الوز ممکن ایت نی�از ب�ه دی�الیز و ی�ا تج�ویز اس�ید کلری�دریک ) ( وجود داشته باشد. NH4CLکلرید آمونیوم )

ممکن است از استازوالمید جهت افزایش دفع کلیوی یون بیکربنات استفاده شود.

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز متابولیک )نکته(

درمان کمک به اصالح علت آلکالوز متابولیکی است.

در م�واردی ک�ه این اختالل هم�راه ب�ا از دس�ت دادن س�دیم کلرای�د ی�ا آمونی�وم کلرای�د است به صورت خوارکی و یا وریدی تجویز می شود.

در ص�ورت کمب�ود پتاس�یم، پتاس�یم کلرای�د چ�ون پتاس�یم هم�راه ب�ا س�دیم کم می ش�ود، تجویز می شود.

اس�تازوالمید )دی�اموکس( دی�ورتیکی اس�ت ک�ه از طری�ق مه�ار آن�زیم انی�درازکربنیک ب�اعث افزایش دفع بی کربنات از کلیه ها شده و به بهبود آلکالوز کمک می کند.

مهم اس�ت ک�ه پرس�تار ب�ا م�راقبت ه�ای الزم عملک�رد ری�وی مناس�ب را حف�ظ نمای�د، زی�را در آلکالوز متابولیک جبران توسط ریه ها انجام می شود.

توج�ه ب�ه حف�ظ عملک�رد کلی�ه و رعلیت احتیاط�ات ایم�نی و مح�افظتی )احتم�ال تش�نج( از جمله نکات دیگر مراقبتی مورد توجه هستند.

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز متابولیک )بررسی و تشخیص پرستاری(

اطالعات ذهنی بررسی و جمع آوری اطالعات

اطالعات عینی

تشخیص پرستاری

عنوان تشخیص عوامل اتیولوژی

�ای �ه �د �فرآین در �یر �تغیفکری

تهییج سیستم عصبی مرکزی

کاهش برون ده قلبی �ادل �تع در اختالل و ریتمی دیس الکترولیت ها

مستعد صدمه و آسیب ضعف عض�النی، تت�انی، گیجی و احتم�ال تشنج

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز متابولیک )برآیند قابل انتظار از بیمار و مداخالت پرستاری(

موارد قابل انتظار در بیمار با آلکالوز می تواند از جمله موارد ذیل باشد : – وجود اگاهی به زمان، مکان و شخص در حد معمول 1تع�ادل 2 ع�دم ش�دن برط�رف ی�ا ط�بیعی مح�دوده ب�ه قل�بی ده ب�رون برگش�ت –

الکترولیت ها و دیس ریتمی – حفظ ایمنی و امنیت بیمار3

مداخالت پرستاری – بهبود وضعیت عصبی بیمار :1 – بهبود اکسیژن رسانی بیمار :2 – بهبود ایمنی و امنیت بیمار :3 – بهبود و برگشت تعادل الکترولیتی :4

ه�ای درم�ان و نم�وده بررس�ی را بیم�ار گ�ازومتری و ه�ای س�رم الک�ترولیت پرس�تار ج�ایگزینی را ب�ا احتی�اط و طب�ق دس�تور انج�ام می ده�د. همچ�نین بیم�ار را از نظ�ر ه�ر ض�د نمای�د. می کن�ترل دقت ب�ه الکترولی�تی ک�اهش ی�ا و اف�زایش عالمت گون�ه

استفراغ برای از بین بردن استفراغ داده می شود.

انواع اختالالت گازومتریآلکالوز متابولیک )ادامه مداخالت پرستاری و ارزشیابی (

– آموزش به بیمار و خانواده وی : 5نوع آم�وزش بس�تگی ب�ه علت آلک�الوز داش�ته، ه�دف از آم�وزش ب�ه بیم�ار و همراهی�ان او پیش�گیری از برگش�ت ع�دم تع�ادل بیم�ار اس�ت. بیم�ار و همراهی�ان او بای�د عالیم و

نشانه های برگشت آلکالوز متابولیک را به طور واضح و شفاف آموزش ببینند.

ارزشیابی ی�ابی بیم�ار و دس�ت ب�ا مقایس�ه رفت�ار آلک�الوز مت�ابولیکی اث�ر م�داخالت پرس�تاری در

موفقیت آمیز به برآیند مورد انتظار ارزشیابی می شود که عبارتند از : – وضعیت روانی به شرایط اولیه بر گردد. 1 – دیس ریتمی قلبی برطرف شود.2 – بیمار صدمه نبیند. 3

انواع اختالالت گازومتریجمع بندی

،یمیایی�مکانیس�م ه�ای تنظیم کنن�ده اس�ید و ب�از عبارتن�د از : سیس�تم ه�ای ب�افری شسیستم تنفسی و کلیوی.

یر� مرک�ز کن�ترل تنفس در مغ�ز ب�ه اف�زایش دی اکس�ید ک�ربن و ی�ون هی�دروژن ب�ا تغیدر تعداد و عمق تنفس پاسخ می دهد.

طح�ی�ا دف�ع بی کربن�ات و ی�ون PH تنظیم کلی�وی س اث�ر ب�ر کن�ترل در احتب�اس ب�ا هیدروژن از طریق کلیه ها انجام می شود.

ه� ت�اثیر عم�ده اس�یدوز تض�عیف سیس�تم عص�بی مرک�زی ب�وده ،از اختالل در آگ�اهی بشخص، زمان و مکان تا کما پیش می رود.

انی� وی�ژگی آلک�الوز تحری�ک پ�ذیری سیس�تم عص�بی ب�وده ک�ه در عض�الت از ح�الت تتتا تشنج ایجاد می شود.

انواع اختالالت گازومتریچند مثال

مثال اول :

آقای احمدی مبتال به پنومونی مقادیر گازومتری وی به قرارروبرو است :

تفسیر :

تشخیص پرستاری : پاکسازی غیر موثر راه هوایی و اختالل در تبادالت گازی .

اقدامات پرستاری : برای ب�از ک�ردن راه ه�وایی ترش�حات حل�ق خ�ارج ش�ود. وض�عیت مطل�وب ب�ه بیم�ار داده

شود تا اکسیژن گیری به حداکثر برسد.

LMEqHCO

mmHgCOP

PH

OS

mmHgOP

a

a

a

/24

50

32.7

88%

56

3

2

2

2

انواع اختالالت گازومتریچند مثال

مثال دوم :

گازومتری خانم فاطمی که مبتال به کاردیومیوپاتی است و در حالت خوابیده و فعالیت دچار تنگی نفس شده و دارای

سرفه های خشک بدون خلط است به قرار روبرو است :

تفسیر :

تشخیص پرستاری :الگوی تنفسی غیر موثر، مستعد عدم تحمل فعالیت، و ازدیاد حجم مایعات.

اقدامات پرستاری : خانم ف�اطمی را ب�ه تنفس عمی�ق و دیافراگماتی�ک تش�ویق نمائی�د. اض�طراب وی را ب�ا برخ�ورد آرام و اطمین�ان دادن ب�ه او و تج�ویز داروه�ای ض�د اض�طراب طب�ق دس�تور بهب�ود ببخش�ید. اج�ازه دهی�د ب�ه م�یزان ک�افی اس�تراحت نمای�د و وض�عیت ری�ه ه�ا و

تعادل مایعات را کنترل نمائید.

LMEqHCO

mmHgCOP

PH

OS

mmHgOP

a

a

a

/24

32

48.7

98%

93

3

2

2

2

انواع اختالالت گازومتریچند مثال

مثال سوم :

R تشخیص دیابت در مورد وی داده شده است. آقای اکبری اخیراگازومتری ایشان به قرار روبرو می باشد :

تفسیر :

تشخیص پرستاری : نقص در حجم مایع، و تغییر تغذیه کمتر از نیاز بدن

اقدامات پرستاری :کنترل قند خون توسط تزریق انسولین و جبران مایعات به طور وریدی.

آم�وزش کام�ل ب�ه آق�ای اک�بری درب�اره تغی�یر در رژیم غ�ذایی؛ داروی انس�ولین و نح�وه تزریق و کنترل مرتب قند خون به منظور کنترل دیابت.

mmHgHCO

mmHgCOP

PH

OS

mmHgOP

a

a

a

18

28

32.7

98%

95

3

2

2

2

انواع اختالالت گازومتریچند مثال

مثال چهارم :

و رزکسیون معده Hirsch sprungگازومتری نوزادی با بیماری به قرار روبرو است :

تفسیر :

تشخیص پرستاری : نقص در حجم مایعات

اقدامات پرستاری :تع�ادل ادراری و ج�ذب و دف�ع، ع�دم ب�رون ده از نظ�ر دهیدراس�یون، کن�ترل بررس�ی

الکترولیت ها بخصوص مقدار غیر طبیعی پتاسیم و تجویز مایعات وریدی.

LMEqHCO

mmHgCOP

PH

OS

mHgOP

a

a

a

/30

45

49.7

95%

90

3

2

2

2

مراقبت پرس=تاری ب=دون عش=ق و محبت

نیس=ت میس=ر ه=ا انس=ان و بیم=ار ب=ه

ک==ه اس==ت ع==املی عش==ق چراک==ه

دنب=ال ب=ه را ص=بوری و ،تحم=ل تعه=د

پرس=تاری ش=غل الزم=ه خ=ود و داش=ته

را عش=ق ب=دون پرس=تاری ل=ذا و اس=ت

نشاید.

اه=ل محبت ب=رای دردمن=د ب=ا دلج=وئیکم زدارو نیس=ت

دل کار مسیحا می کند

موفق باشيد

انواع دیورتیک ها – موثر بر قوس هنله )قوی(:1

الزیکس، اداکرینیک اسید

– تیازیدی : 2کلروتیازید، هیدروکلروتیازید

– نگه دارنده پتاسیم :3 ، اسپیرونولوالکتون، آمیلورایدHتریامترن

– اسمزی:4سرم مانیتول

– موثر بر آنزیم کربنیک انیدراز:5استازوالمید )دیاموکس(