1

ΕΛΕΓΧΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝΤΡΑΠΕΖΑΣ

Οργάνωση: Πανεπιστήμιο Αιγαίου

2

Εισηγητής:

Σπύρος Λορεντζιάδης

(ΟΕΛ, πρώην Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος Arthur Andersen Ελλάδος, νυν Μέλος ΔΣ και Αντιπρόεδρος Επιτροπής Ελέγχου Eurobank)

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

3

Ποιοι είμαστε: Ενεργά και πρώην ανώτατα διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων που μοιράζονται κοινά βιώματα και εμπειρίες από την 30ετή+ σταδιοδρομία τους σε Ελληνικές και πολυεθνικές επιχειρήσεις, και που έχουν την ίδια ισχυρή διάθεση εθελοντικής προσφοράς έργου στην κοινωνία.

Η Αποστολή μας: Αξιοποίηση της εκτεταμένης τεχνογνωσίας και εμπειρίας των μελών μας με την εθελοντική υποστήριξη της νεανικής επιχειρηματικότητας, μικρών επιχειρήσεων και ΜΚΟς.

Οι αρχές μας: Δωρεάν παροχή υπηρεσιών, εμπιστευτικότητα, αντικειμενικότητα, διαφάνεια, αποτελεσματικότητα, επαγγελματική δεοντολογία

Παροχή υπηρεσιών: Σεμινάρια, projects, one-to-one

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

4

Εισαγωγή Οικονομική Κρίση - Τράπεζες

Γενικά περί Οικονομικών Καταστάσεων Περιγραφή – Χρήστες - Έλεγχος

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων Τράπεζας Υπόδειγμα Συν/κών Οικ/κών Κατ/σεων Οικονομική Ανάλυση Χαρ/στικά Στοιχεία – Κίνδυνοι Ελεγκτικές Διαδικασίες Ευρήματα - Πιστοποιητικό Ελέγχου

Ερωτήσεις/απαντήσεις

Πρόγραμμα Παρουσίασης (διάρκεια 60 λεπτά)

5

Το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα, βασικός παράγοντας της Διεθνούς Οικονομικής Κρίσης του 2008

Ο ρόλος των Τραπεζών, των Rating Agencies και των Ελεγκτικών Εταιριών.

Η διεθνής ανάκαμψη στηρίχθηκε σε κυβερνητικά προγράμματα ενίσχυσης και παρεμβάσεις Κεντρικών Τραπεζών.

ΕισαγωγήΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ - ΤΡΑΠΕΖΕΣ

6

Εισαγωγή (συνέχεια)ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ - ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Στην Ελλάδα η Δημοσιονομική Κρίση είναι αυτή που κυρίως έπληξε την Οικονομία και τις Ελληνικές Τράπεζες που αντιμετωπίζουν: Διαρροή καταθέσεων (Απώλεια εμπιστοσύνης)

Εκτίναξη του κόστους δανεισμού (Ψηλοί Τόκοι)

Σημαντικές επισφάλειες λόγω αύξησης των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (μείωση κερδών – ζημίες)

Ο δρόμος της ανάκαμψης δύσκολος και μακρύς

7

Συντάσσονται: Βάσει ΔΛΠ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ (Αποτύπωση Περιουσιακής Κατάστασης)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ (Αποτ/ση Εσόδων – Εξόδων – Κερδών/Ζημιών)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ (Αποτ/ση της διανομής των κερδών)

ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ (Αποτ/ση εισροών/εισπράξεων και εκροών/πληρωμών)

ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ (Έκθεση της Διοίκησης που περιγράφει τις Λογιστικές Αρχές που εφαρμόστηκαν, αναλύει κονδύλια και παρέχει πρόσθετη πληροφόρηση)

Συνοδεύονται από: ΠΙΣΤ/ΤΙΚΟ ΟΡΚΩΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΗ

Γενικά περί Οικ/ών Κατ/σεων ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

8

ΧΡΗΣΤΕΣΓενικά περί Οικ/ών Κατ/σεων

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΧΡΗΣΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΧΡΗΣΤΕΣ ΜΕΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΔΥΝΗΤΙΚΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ (Εφορία, Εποπτικές Αρχές)

9

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Γενικά περί Οικ/ών Κατ/σεων

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ

ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

ΕΛΕΓΚΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ

ΣΩΜΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (ΣΟΕΛ)

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΩΝ

(ΕΛΤΕ)

10

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Γενικά περί Οικ/ών Κατ/σεων

Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ) Μέλη του ΣΟΕΛ:

Ορκωτοί Ελεγκτές, Επίκουροι, Δόκιμοι και Ασκούμενοι

Προσόντα εγγραφής Ασκούμενου: Ελληνική ιθαγένεια ή υπήκοος ΕΚ με μόνιμη κατοικία Ελλάδα Κάτοχος πτυχίου Οικονομικών Σπουδών

Βαθμίδες: Ασκούμενος Δόκιμος – δύο χρόνια Ασκούμενος / εξετάσεις ενότητας Α Επίκουρος – δύο χρόνια Δόκιμος / εξετάσεις ενότητας Β Ορκωτός – τρία χρόνια Επίκουρος / εξετάσεις ενότητας Γ

11

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Γενικά περί Οικ/ών Κατ/σεων

Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ) Αρμοδιότητες:

Η ΕΛΤΕ είναι η εποπτική αρχή του ελεγκτικολογιστικού επαγγέλματος.

Αποστολή: Η ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης στη λειτουργία του ελεγκτικού και λογιστικού θεσμού.

Στόχοι: Η διασφάλιση της ποιότητας των ελεγκτικών υπηρεσιών και ενίσχυση της αξιοπιστίας και διαφάνειας της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης

12

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ (σε δις ευρώ)Ενεργητικό

Ταμείο και διαθέσιμα 6

Επενδυτικό Χαρτοφυλάκιο 8

Δάνεια σε επιχ/σεις – ιδιώτες, μείον προβλέψεις34

Πάγια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού 2

Σύνολο Ενεργητικού 50

Παθητικό & Καθαρή Θέση

Υποχρεώσεις προς άλλες τράπεζες 14

Καταθέσεις πελατών 30

Λοιπές υποχρεώσεις 2

Καθαρή θέση (ίδια κεφάλαια) 4

Σύνολο Παθητικού και Καθαρής Θέσης 50

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων Τράπεζας

Υπόδειγμα Συν/κών Οικ/κών Κατ/σεων

13

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ (σε δις ευρώ)

Τόκοι έσοδα 3.0

Τόκοι έξοδα (1.7)

Καθαροί τόκοι 1.3

Λειτουργικά έξοδα (0.6)

Επισφάλειες (0.5)

Λοιπά έσοδα/έξοδα 0.2

Κέρδη προ φόρων 0.4

Φόρος (0.1)

Καθαρά κέρδη 0.3

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων Τράπεζας

Υπόδειγμα Συν/κών Οικ/κών Κατ/σεων

14

Ορισμένοι από τους κυριότερους Χρηματοοικονομικούςδείκτες για την αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασηςμιας Τράπεζας είναι:

Δείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας Η σχέση του συνολικού ύψους των στοιχείων του Ενεργητικού

(σταθμισμένο έναντι κινδύνων) προς τα Ίδια Κεφάλαια – Μετρά την αντοχή απορρόφησης μελλ. ζημιών

Δείκτης Δανείων προς Καταθέσεις Σχέση Δανείων προς Καταθέσεις (ρευστότητα, εξάρτηση από

εξωτερικό δανεισμό)

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

15

Δείκτης μη Εξυπηρετούμενων Δανείων Σχέση Μη Εξυπηρετούμενων προς συνολικά Δάνεια

Δείκτης Κάλυψης μη Εξυπηρετούμενων Δανείων Το ποσοστό των Μη Εξυπηρετούμενων δανείων που καλύπτονται

από Προβλέψεις

Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου Διαφορά μεταξύ επιτοκίου που δανείζει και δανείζεται η Τράπεζα

Δείκτης Κόστους προς Έσοδα Σχέση Λειτουργικών Εξόδων προς Έσοδα

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (συνέχεια)

16

Ο Εξωτερικός Έλεγχος οφείλει να εστιάσει στις περιοχέςυψηλού κινδύνου, που για τον Τραπεζικό Κλάδο ενδεικτικάείναι:

Υψηλός Δείκτης Χρηματοιοικονομικής Μόχλευσης(Σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια) Υψηλές αποδόσεις σε περιόδους ανάπτυξης της

οικονομίας Υψηλοί κίνδυνοι σε περιόδους ύφεσης (stress tests)

Ρευστότητα κυρίως βασίζεται σε μία σταθερή σχέση μεταξύ του ύψους των δανείων και των καταθέσεων (ιδανικά 1/1)

Σε περιόδους κρίσης η μείωση των καταθέσεων οδηγεί σε υψηλού κόστους δανεισμό

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΧΑΡ/ΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ / ΚΙΝΔΥΝΟΙ

17

Πιστωτικός κίνδυνος Υψηλός δείκτης δανείων σε καθυστέρηση οδηγεί:

Σε συμπίεση της ρευστότητας Στην επιβάρυνση των αποτελεσμάτων

Λειτουργικός Κίνδυνος Μεγάλος βαθμός αποκέντρωσης (Δίκτυο Καταστημάτων), Μεγάλος αριθμός προσωπικού, Χιλιάδες συναλλαγές απαιτούν:

Πληροφοριακά συστήματα σύγχρονα και αξιόπιστα Οργάνωση, διαδικασίες και σύστημα εσωτερικού

ελέγχου αποτελεσματικό

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΧΑΡ/ΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ / ΚΙΝΔΥΝΟΙ (συνέχεια)

18

Κόστος Δανεισμού εξαρτάται από την πιστοληπτική ικανότητα και από τα επίπεδα των spreads των κρατικών ομολόγων

Επενδυτικά Προϊόντα (Ομόλογα κρατικά ή επιχειρήσεων, μετοχές κλπ) Κίνδυνος ζημιών αν οι αγορές κινηθούν πτωτικά

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΧΑΡ/ΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ / ΚΙΝΔΥΝΟΙ (συνέχεια)

19

Πρόγραμμα ΕλέγχουΟ Ορκωτός Ελεγκτής, βάσει της αξιολόγησης των κινδύνων (κλάδουκαι συγκεκριμένης Τράπεζας) θα σχεδιάσει ένα πρόγραμμα ελέγχουπου: Θα περιγράφει τις ελεγκτικές διαδικασίες που θα εφαρμοστούν

Θα καθορίζει χρονοδιάγραμμα έργου

Θα εκτιμά τον χρόνο που απαιτείται για το έργο

Και θα καθορίζει τα μέλη της ομάδας βάσει εμπειρίας και εξειδίκευσης

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΕΛΕΓΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

Συνοπτική παρουσίαση των σημαντικότερων ελεγκτικών διαδικασιών που καθορίζουν τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα (ΔΕΠ)

20

Αξιολόγηση Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου

Μελέτη της εταιρικής διακυβέρνησης, οργανογράμματος, κανονισμών λειτουργίας, πολιτικών και διαδικασιών

Μελέτη της δομής και λειτουργίας των τμημάτων Εσωτερικού Ελέγχου, Κανονιστικής Συμμόρφωσης και Λειτουργικών Κινδύνων

Μελέτη των εκθέσεων των Εσωτερικών Ελεγκτών και των Εποπτικών Αρχών

Μελέτη και δειγματοληπτικός έλεγχος της αξιοπιστίας των μηχαν/κών συστημάτων και συστημάτων MIS και DRP/BCP

Μελέτη συστημάτων και πολιτικών διαχείρισης κρίσεων (κυρίως αναφορικά με θέματα ρευστότητας)

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΕΛΕΓΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ (συνέχεια)

21

Δάνεια – Τόκοι Έσοδα

Έλεγχος υπολοίπων και σημαντικών διακυμάνσεων στα χαρτοφυλάκια δανείων

Έλεγχος υπολογισμού τόκων και άλλων εσόδων από δάνεια

Αξιολόγηση της ακολουθούμενης πιστωτικής πολιτικής

Αξιολόγηση της πολιτικής προβλέψεων για επισφαλή δάνεια

Δειγματοληπτικός έλεγχος κατά πόσο οι ως άνω πολιτικές εφαρμόζονται στην πράξη

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΕΛΕΓΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ (συνέχεια)

22

Επενδυτικό Χαρτοφυλάκιο Έλεγχος κόστους απόκτησης (αγοράς), σωστής ταξινόμησης

και καταχώρησης στα λογιστικά βιβλία

Έλεγχος εσόδων από συναλλαγές και τόκους

Έλεγχος αποτίμησης στην εύλογη (τρέχουσα) αξία και σωστής καταχώρησης κερδών ή ζημιών

Καταθέσεις πελατών – Τόκοι έξοδα Έλεγχος υπολοίπων και διερεύνηση σημαντικών διακυμάνσεων

ανά κατηγορία καταθετικών προϊόντων

Έλεγχος υπολογισμού τόκων και άλλων εξόδων

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΕΛΕΓΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ (συνέχεια)

23

Δάνεια από Τράπεζες Μελέτη δανειακών συμβάσεων, δεσμεύσεων, εγγυήσεων,

επιτοκίων και όρων αποπληρωμής

Έλεγχος υπολοίπων, τήρησης των όρων και υπολογισμός τόκων και λοιπών εξόδων

Λειτουργικά έξοδα (Μισθοδοσία – Ενοίκια, κλπ) Έλεγχος κυρίως βάσει ανάλυσης και σύγκρισης στοιχείων,

διερεύνηση σημαντικών διακυμάνσεων και δειγματοληπτική επισκόπηση τήρησης διαδικασιών

Φόροι Έλεγχος φορολογικών δηλώσεων, υπολογισμού φόρων,

εκκρεμών φορολ. υποθέσεων, προβλέψεων για ανέλεγκτες χρήσεις

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΕΛΕΓΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ (συνέχεια)

24

Προτεινόμενες Διορθώσεις επί των Οικονομικών Καταστάσεων

Λόγω λαθών ή παραλείψεων Λόγω μη πιστής εφαρμογής των ΔΛΠ Λόγω διαφορετικής εκτίμησης κινδύνων και προβλέψεων

Οι προτεινόμενες διορθώσεις είτε γίνονται αποδεκτές είτεκαταλήγουν ως παρατηρήσεις στο Πιστοποιητικό Ελέγχου

Αδυναμίες στο σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου

Ξεχωριστή Έκθεση προς το Διοικητικό Συμβούλιο, μεεισηγήσεις για βελτιώσεις.

aou

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ

25

Δομή και Περιεχόμενο Πιστοποιητικού Ελέγχου

Απευθύνεται προς τους Μετόχους

Προσδιορίζει τις Οικονομικές Καταστάσεις

Περιγράφει την ευθύνη της Διοίκησης

Περιγράφει την ευθύνη του Ελεγκτή

Περιγράφει επιγραμματικά τις ελεγκτικές διαδικασίες που εφαρμόστηκαν

Εκφράζει γνώμη επί των Οικ/κών Κατ/σεων

aou

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟΥ

26

Τρόποι Έκφρασης Γνώμης:

Καθαρό Πιστοποιητικό – Ανεπιφύλακτη Γνώμη

Με Παρατηρήσεις – Περιγραφή των Προτεινόμενων Διορθώσεων που δεν έγιναν αποδεκτές και το ποσό που επηρεάζει τα Αποτελέσματα και την Καθαρή Θέση

Αντίθετη Γνώμη – Όταν οι Προτεινόμενες Διορθώσεις που δεν έγιναν αποδεκτές επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις Οικονομικές Καταστάσεις

Άρνηση Έκφρασης Γνώμης – Σοβαρές αβεβαιότητες ή περιορισμοί στο ελεγκτικό έργο

aou

Έλεγχος Οικ/ών Κατ/σεων ΤράπεζαςΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟΥ

27

Q & A

aou

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ/ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

28

Ευχαριστούμε για την ευκαιρία να βρεθούμε στο πανεπιστήμιό σας

Το ΚΕΜΕΛ στηρίζει τη νεολαία, και ιδίως αυτούς που τους ενδιαφέρει το «επιχειρείν»

Το site μας www.kemel.gr περιλαμβάνει πολλά βοηθήματα και εργαλεία για τον νέο επιχειρηματία

Πέραν τούτου, παρέχουμε υπηρεσίες τηλεφωνικά, με e-mail, και σε κατ΄ ιδίαν συναντήσεις

Πάντα, δωρεάν

aou

ΕΠΙΛΟΓΟΣ