บริ�ษั�ท ท�ซิ�ส คอนเซิาท� จำ�ากั�ด

ระบบการควบค�มภายในชาญช�ย ดี�อ่�วม

ระบบการควบค�มภายใน เป็�นป็�จจ�ยสำ�าค�ญที่��จะช�วยให้ การดี�าเน!นงานตามภารก!จม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ภาพ ป็ระห้ย�ดี และม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ผล และช�วยป็)อ่งก�นห้ร*อ่ลดีความเสำ��ยงจากการผ!ดีพลาดี ความเสำ�ยห้าย ไม�ว�าจะในร,ป็ขอ่งความสำ!.นเป็ล*อ่ง ความสำ,ญเป็ล�าขอ่งการใช ที่ร�พย/สำ!น ห้ร*อ่การกระที่�าอ่�นเป็�นการที่�จร!ต ตามระเบ�ยบคณะกรรมการตรวจเง!นแผ�นดี!นว�าดี วยการก�าห้นดีมาตรฐานการควบค�มภายใน พ.ศ. 2544

2

ความห้มายขอ่งการควบค�มภายในกระบวนการป็ฏิ!บ�ต!งานที่��ผ, ก�าก�บดี,แลฝ่5าย

บร!ห้ารและบ�คลากรให้ ม�ข6.น เพ*�อ่สำร างความม��นใจอ่ย�างสำมเห้ต�สำมผลว�า การดี�าเน!นงานจะบรรล�ว�ตถุ�ป็ระสำงค/ขอ่งการควบค�มภายในดี านป็ระสำ!ที่ธิ!ผลและป็ระสำ!ที่ธิ!ภาพขอ่งการดี�าเน!นงาน ซึ่6�งรวมถุ6งการดี,แลร�กษาที่ร�พย/สำ!น การป็)อ่งก�นห้ร*อ่ลดีความผ!ดีพลาดี ความเสำ�ยห้าย การร��วไห้ล การสำ!.นเป็ล*อ่ง ห้ร*อ่การที่�จร!ต ดี านความเช*�อ่ถุ*อ่ไดี ขอ่งรายงานที่างการเง!น และดี านป็ฏิ!บ�ต!ตามกฎห้มาย ระเบ�ยบ ข อ่บ�งค�บ และนโยบายซึ่6�งรวมถุ6งการป็ฏิ!บ�ต!งานตามระเบ�ยบขอ่งฝ่5ายบร!ห้าร

3

ว�ตถุ�ป็ระสำงค/ขอ่งการควบค�มภายใน

• การดี�าเน!นงาน (Operation : O) หมายถึ�ง กัาริบริ�หาริจำ�ดกัาริ กัาริใช้�ทริ�พยากัริให�เป็ นไป็อย"างม�ป็ริะส�ทธิ�ภาพและป็ริะส�ทธิ�ผล ริวมถึ�งกัาริด*แลริ�กัษัาทริ�พย�ส�น กัาริป็+องกั�นหริ,อลดความผ�ดพลาด ความเส�ยหายกัาริริ�-วไหล กัาริส�.นเป็ล,องหริ,อกัาริท/จำริ�ตของหน"วยริ�บตริวจำ

• การรายงานที่างการเง!น (Financial : F) หมายถึ�ง ริายงานทางกัาริเง�นท�-จำ�ดท�าข�.นเพ,-อใช้�ภายในและภายนอกัหน"วยริ�บตริวจำ เป็ นไป็อย"างถึ*กัต�อง เช้,-อถึ,อได�และท�นเวลา

• การป็ฏิ!บ�ต!ตามกฏิห้มายและระเบ�ยบข อ่บ�งค�บที่��เก��ยวข อ่ง (Compliance : C) ได�แกั" กัาริป็ฏิ�บ�ต�ตามกัฎหมาย ริะเบ�ยบ ข�อบ�งค�บ ท�-เกั�-ยวข�องกั�บกัาริด�าเน�นงานของหน"วยริ�บตริวจำ ริวมท�.งกัาริป็ฏิ�บ�ต�ตามนโยบาย และว�ธิ�กัาริป็ฏิ�บ�ต�งานท�-องค�กัริได�กั�าหนดข�.น

4

• การควบค�มภายในเป็�นกระบวนการที่��รวมไว ห้ร*อ่เป็�นสำ�วนห้น6�งในการป็ฏิ!บ�ต!งานตามป็กต!

• การควบค�มภายในเก!ดีข6.นโดียบ�คลากรขอ่งห้น�วยร�บตรวจ

• การควบค�มภายในให้ ความม��นใจอ่ย�างสำมเห้ต�สำมผลว�าการป็ฏิ!บ�ต!งานจะบรรล�สำ�าเร<จตามว�ตถุ�ป็ระสำงค/ที่��ก�าห้นดี

แนวค!ดีขอ่งการควบค�มภายใน

5

ใครค*อ่ผ, ร�บผ!ดีชอ่บ ต�อ่ การวางระบบควบค�มภายใน

ผ*�บริ�หาริริะด�บริองลงมาท/กั

ริะด�บ

ผ*�บริ�หา

ริริะด�บส*ง

ห้น าที่��1 .ร�บผ!ดีชอ่บโดียตรงในการจ�ดี

ให้ ม�การควบค�มภายในที่��ม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ภาพ ป็ระสำ!ที่ธิ!ผลในระดี�บที่��น�าพอ่ใจอ่ย,�เสำมอ่

2. ป็ระเม!นผลการควบค�มภายในขอ่งห้น�วยงาน

3. ก�าห้นดีให้ ห้น�วยตรวจสำอ่บภายในเป็�นสำ�วนห้น6�งขอ่งการควบค�มภายใน

ห้น าที่��1 .จ�ดีให้ ม�การควบค�มภายใน

ขอ่งสำ�วนงานที่��ตนร�บผ!ดีชอ่บ

2 .สำอ่บที่านการป็ฏิ!บ�ต!งานที่��ใช บ�งค�บในห้น�วยงานที่��ตนร�บผ!ดีชอ่บ

3 .ป็ร�บป็ร�งเป็ล��ยนแป็ลงการควบค�มภายใน ให้ ร�ดีก�ม

“ผ, บร!ห้ารควรตระห้น�กว�าโครงสำร างการควบค�มภายในที่��ดี� เป็�นพ*.นฐานที่��สำ�าค�ญขอ่งการควบค�มเพ*�อ่ให้ การ

ดี�าเน!นงานบรรล�ผลสำ�าเร<จตามว�ตถุ�ป็ระสำงค/ขอ่งห้น�วยร�บตรวจ”

6

การก�าห้นดีห้ร*อ่อ่อ่กแบบโครงสำร างการควบค�มภายใน

และดี�ารงร�กษาไว ให้ ม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ภาพบทบาทและความริ�บผ�ดช้อบของผ*�บริ�หาริ

ต"อกัาริควบค/มภายใน

บทบาทและความริ�บผ�ดช้อบของผ*�ตริวจำสอบภายใน

ต"อกัาริป็ริะเม�นผลริะบบกัาริควบค/มภายใน

➢ สริ�างสภาพแวดล�อมกัาริควบค/มท�-ด�โดย• จำ�ดท�าข�อกั�าหนดด�านจำริ�ยธิริริมและป็ริะพฤต�ตน

เป็ นแบบอย"างท�-ด�โดยเฉพาะในเริ,-องความซิ,-อส�ตย� ความม�จำริ�ยธิริริม

• สน�บสน/นให�ม�กัาริป็ฏิ�บ�ต�ตามข�อกั�าหนดอย"างต"อเน,-อง

• ฝ่8ายบริ�หาริป็ฏิ�บ�ต�ตนเพ,-อให�เป็ นต�วอย"างท�-ด�• พ�จำาริณาผลกัาริป็ฏิ�บ�ต�งานโดยค�าน�งถึ�งความ

ซิ,-อส�ตย�และจำริ�ยธิริริม ➢ พ�จำาริณาแต"งต�.งบ/คลากัริท�-ม�ความริ* �ความสามาริถึ

เหมาะสมกั�บหน�าท�-และความริ�บผ�ดช้อบ ➢ มอบอ�านาจำหน�าท�-และความริ�บผ�ดช้อบให�กั�บส"วน

งานต"างๆ อย"างช้�ดเจำน ➢ จำ�ดให�ม�สายกัาริบ�งค�บบ�ญช้าท�-เหมาะสม สะดวกัใน

กัาริจำ�ดท�าและพ�จำาริณาริายงานผลกัาริป็ฏิ�บ�ต�งาน ➢ พ�ฒนาริะบบข�อม*ลสาริสนเทศและกัาริส,-อสาริ เพ,-อ

สน�บสน/นกัริะบวนกัาริควบค/มภายในและกัาริบริ�หาริความเส�-ยง กั�าหนดนโยบายกัาริควบค/มจำากัผลของกัาริป็ริะเม�นความเส�-ยง

➢ สน�บสน/นกัริะบวนกัาริป็ริะเม�นกัาริควบค/มภายในและกัาริบริ�หาริความเส�-ยง

➢ ด�าริงไว�ซิ�-งความเป็ นอ�สริะและเท�-ยงธิริริมในกั�จำกัริริมท�-ป็ริะเม�น

➢ ป็ฏิ�บ�ต�งานด�วยความริ* � ความสามาริถึ ริะม�ดริะว�งในว�ช้าช้�พและความริ�บผ�ดช้อบ

➢ ริายงานและให�ข�อเสนอแนะผ*�บริ�หาริเกั�-ยวกั�บกัาริป็ริ�บป็ริ/งริะบบกัาริควบค/มภายในเพ,-อกัาริป็+องกั�นหริ,อลดความเส�-ยง

➢ ให�ค�าแนะน�าว�ธิ�กัาริป็ริะเม�นกัาริควบค/มภายในแกั"หน"วยงานต"าง ๆ ภายในหน"วยริ�บตริวจำ

➢ ศ�กัษัาค�นคว�าว�ธิ�กัาริควบค/มใหม" ๆ เพ,-อน�าเสนอฝ่8ายบริ�หาริพ�จำาริณาใช้�ลดหริ,อป็+องกั�นจำ/ดอ"อนกัาริควบค/มภายใน

➢ ต�ดตามผลกัาริป็ริ�บป็ริ/งริะบบกัาริควบค/มภายในตามแผนป็ฏิ�บ�ต�งานท�-ได�ริ�บอน/ม�ต�จำากัฝ่8ายบริ�หาริ

➢ ป็ริะสานงานกั�บผ*�ตริวจำสอบภายนอกัเกั�-ยวกั�บผลกัาริป็ริะเม�นริะบบกัาริควบค/มภายในของหน"วยริ�บตริวจำ

7

การก�าห้นดีห้ร*อ่อ่อ่กแบบโครงสำร างการควบค�มภายใน

และดี�ารงร�กษาไว ให้ ม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ภาพ (ต�อ่)

ต�วอ่ย�างการควบค�มภายในที่��ถุ*อ่ป็ฏิ!บ�ต!ที่��วไป็• การบร!ห้ารที่ร�พยากรบ�คคลขอ่งห้น�วยร�บ

ตรวจเป็�นไป็อ่ย�างม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ผลเพ*�อ่ให้ บรรล�ผลสำ�าเร<จตามว�ตถุ�ป็ระสำงค/ที่��ก�าห้นดี

• แบ�งแยกห้น าที่��และความร�บผ!ดีชอ่บแต�ละบ�คคลช�ดีเจน เพ*�อ่ป็)อ่งก�นม!ให้ ที่ร�พย/สำ!นเก!ดีความสำ,ญเสำ�ยห้ร*อ่เสำ�ยห้าย และเก!ดีการที่�จร!ต

• ว�ดีผลสำ�าเร<จขอ่งการป็ฏิ!บ�ต!งานโดียเป็ร�ยบเที่�ยบผลการป็ฏิ!บ�ต!งานจร!งก�บแผนงานที่��ไดี ร�บอ่น�ม�ต!

• ก�าห้นดีผ, ร�บผ!ดีชอ่บควบค�มดี,แลและป็)อ่งก�นระบบการป็ระมวลผลข อ่ม,ลดี วยคอ่มพ!วเตอ่ร/

• ก�าห้นดีว!ธิ�การและสำอ่บที่านการควบค�มที่ร�พย/สำ!นเป็�นระยะเพ*�อ่ป็)อ่งก�นม!ให้ เก!ดีการสำ,ญห้าย

• ก�าห้นดีว!ธิ�การและควบค�มการเข าถุ6งที่ร�พย/สำ!นและเอ่กสำารห้ล�กฐานเฉพาะผ, ที่��เก��ยวข อ่งห้ร*อ่ไดี ร�บอ่น�ญาต

จะต อ่งเป็�นไป็ตามมาตรฐานการควบค�มภายในฯ

ต!ดีตามการป็ฏิ!บ�ต!ตามระบบการควบค�มภายในอ่ย�างต�อ่เน*�อ่ง

ป็ระเม!นป็ระสำ!ที่ธิ!ผลการควบค�มภายใน

เป็�นระยะ ๆ

จะต อ่ง

8

• การควบค�มเช!งนามธิรรม (Soft Controls)– หมายถึ�ง กัาริควบค/มท�-เกั�ดข�.นจำากัจำ�ตส�าน�กั กัาริกัริะท�า ท�กัษัะ ความ

สามาริถึ ของบ/คลากัริท/กัริะด�บท�-แสดงออกัให�เห>นว"าเป็ นส�-งท�-ด�และเป็ นป็ริะโยช้น�ต"อหน"วยริ�บตริวจำ ซิ�-งไม"สามาริถึจำ�บต�องได� ส"งเสริ�มให�กัาริป็ฏิ�บ�ต�งานป็ริะสบผลส�าเริ>จำตามว�ตถึ/ป็ริะสงค�ของหน"วยริ�บตริวจำ เช้"น ความซิ,-อส�ตย� ความโป็ริ"งใส ความม�ค/ณธิริริมและจำริ�ยธิริริม ความขย�นข�นแข>ง ความริ�บผ�ดช้อบ เป็ นต�น

• การควบค�มเช!งร,ป็ธิรรม (Hard Controls)– หมายถึ�ง กัาริควบค/มท�-ฝ่8ายบริ�หาริกั�าหนดข�.นเป็ นลายล�กัษัณ�อ�กัษัริ

เพ,-อเป็ นแนวทางในกัาริป็ฏิ�บ�ต�งานส�าหริ�บผ*�ริ �บผ�ดช้อบกั�จำกัริริมให�ป็ริะสบผลส�าเริ>จำตามว�ตถึ/ป็ริะสงค� และเป็ นส�-งท�-จำ�บต�องได� เช้"น ผ�งโคริงสริ�างหน"วยริ�บตริวจำ นโยบาย และค*"ม,อป็ฏิ�บ�ต�งาน เป็ นต�น กัาริควบค/มภายในจำะม�ป็ริะส�ทธิ�ผลเพ�ยงใดกั>ข�.นอย*"กั�บกัาริควบค/มท�.งสองส"วนป็ริะกัอบกั�น หน"วยริ�บตริวจำท�-ม�ริะบบกัาริควบค/มภายในท�-ม�ป็ริะส�ทธิ�ผลจำะให�ความส�าค�ญในเริ,-องกัาริควบค/มเช้�งนามธิริริม แต"กั>ไม"ได�ละเลยกัาริควบค/มเช้�งริ*ป็ธิริริม

การควบค�ม

9

• การก�าห้นดีห้ร*อ่อ่อ่กแบบระบบควบค�มภายในที่��ม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ผล ม�ข�.นตอ่นดี�งน�.– กั�าหนดว�ตถึ/ป็ริะสงค� ในกัาริด�าเน�นงาน– ค�นหาความเส�-ยงต"างๆ ท�-ม�น�ยส�าค�ญ ท�-อาจำท�าให�กัาริด�าเน�นงานไม"บริริล/

ผล– พ�จำาริณากัาริควบค/มท�-ม�อย*"แล�ว ว"าสามาริถึท�-จำะป็+องกั�นหริ,อลดความ

ความเส�-ยงได�ในริะด�บใด– ริะบ/กั�จำกัริริมกัาริควบค/มใหม"เพ,-อป็+องกั�นความเส�-ยง หริ,อลดความเส�-ยง

ให�เหล,ออย*"ในริะด�บท�-ยอมริ�บได�– ป็ริะมาณกัาริต�นท/นท�-จำะต�องใช้�ในกัาริด�าเน�นกั�จำกัริริมกัาริควบค/ม ซิ�-ง

ต�องไม"ส*งกัว"าป็ริะโยช้น�ท�-ได�ริ�บ– จำ�ดท�าแผนในกัาริน�ากั�จำกัริริมกัาริควบค/มน�.นมาใช้�– น�ากั�จำกัริริมกัาริควบค/มไป็ป็ฏิ�บ�ต� และต�ดตามผล

• แนวที่างการก�าห้นดีห้ร*อ่อ่อ่กแบบระบบการควบค�มภายใน– ว!ธิ�ที่��วไป็ โดยกัาริควบค/มส�าหริ�บงาน/กั�จำกัริริมท�-วไป็– ว!ธิ�เฉพาะ โดยเป็ นกัาริควบค/มจำากักัาริออกัแบบโดยเฉพาะ

ส�าหริ�บงาน/กั�จำกัริริมท�-แตกัต"างจำากังาน/กั�จำกัริริมท�-วไป็

การจ�ดีวางระบบการควบค�มภายใน

10

มาตรฐานการควบค�มภายใน

มาตรฐานที่��ดี� ที่�.ง 5 ดี าน

สำภาพแวดีล อ่มการ

ควบค�ม

การป็ระเม!นความเสำ��ยง

ก!จกรรมการควบค�ม

สำารสำนเที่ศการสำ*�อ่สำาร

การต!ดีตามและป็ระเม!น

ผล

Control Environment

Risk Assessm

ent

Control Activities

Information and

Communications

Monitoring

11

• ค*อ่ป็�จจ�ยต�างๆ ซึ่6�งสำ�งเสำร!มให้ อ่งค/ป็ระกอ่บการควบค�มภายในอ่*�นๆ ม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ผลในห้น�วยร�บตรวจ ห้ร*อ่ที่�าให้ การควบค�มม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ผลย!�งข6.น ห้ร*อ่ที่�าให้ บ�คลากรให้ ความสำ�าค�ญก�บการควบค�มมากข6.น

• สำภาพแวดีล อ่มการควบค�มที่��ดี� ควรม�ป็�จจ�ยต�างๆ ดี�งน�.– ความซึ่*�อ่สำ�ตย/และจร!ยธิรรม– การพ�ฒนาความร, ความสำามารถุบ�คลากร– คณะกรรมการบร!ห้าร และคณะกรรมการตรวจสำอ่บ– ป็ร�ชญาและร,ป็แบบการบร!ห้ารขอ่งผ, บร!ห้าร– โครงสำร างอ่งค/กร– การมอ่บอ่�านาจและห้น าที่��ความร�บผ!ดีชอ่บ– นโยบายและว!ธิ�บร!ห้ารงานบ�คคล

1. สำภาพแวดีล อ่มการควบค�ม

12

เป็�นพ*.นฐานที่��สำ�าค�ญที่��สำ�ดีขอ่งการบร!ห้ารอ่งค/กร ผ, ก�าก�บ ดี,แล ฝ่5ายบร!ห้ารและบ�คลากรขอ่งอ่งค/กร ต อ่งสำร างสำภาพแวดีล อ่มให้ บ�คลากรที่�กระดี�บม�ที่�ศนคต!ที่��ดี�ต�อ่การควบค�มภายใน โดียสำ�งเสำร!มให้ เก!ดีจ!ตสำ�าน6กในเร*�อ่งความซึ่*�อ่สำ�ตย/ จร!ยธิรรม ความร�บผ!ดีชอ่บต�อ่ห้น าที่�� ที่��ไดี ร�บมอ่บห้มายและความสำ�าค�ญขอ่งป็ระสำ!ที่ธิ!ผลการควบค�มภายใน

1. สำภาพแวดีล อ่มขอ่งการควบค�ม 1 .ป็ร�ชญาและร,ป็แบบการ

ที่�างานขอ่งผ, บร!ห้าร 2. ความซึ่*�อ่สำ�ตย/และ

จร!ยธิรรม 3. ความร, ที่�กษะและความ

สำามารถุขอ่งบ�คลากร โครงสำร างอ่งค/กร

4. การมอ่บอ่�านาจและห้น าที่��ความร�บผ!ดีชอ่บ

5. นโยบายว!ธิ�บร!ห้ารดี านบ�คลากร

6. กลไกการต!ดีตามการตรวจสำอ่บการป็ฏิ!บ�ต!งาน

7. อ่*�น ๆ

จ�ดีที่��ควรป็ระเม!น

13

• ความเสำ��ยง หมายถึ�ง เหต/กัาริ�หริ,อสถึานกัาริณ�ท�-ม�ความไม"แน"นอน ซิ�-งอาจำเกั�ดข�.นและม�ผลท�าให�หน"วยริ�บตริวจำ เกั�ดความผ�ดพลาด ความเส�ยหาย กัาริริ�-วไหล ความส*ญเป็ล"า ไม"สามาริถึด�าเน�นงานให�บริริล/ผลส�าเริ>จำตามว�ตถึ/ป็ริะสงค�หริ,อเป็+าหมายท�-ต�.งไว�ได�

• การป็ระเม!นความเสำ��ยง หมายถึ�ง กัริะบวนกัาริท�-ส�าค�ญท�-ใช้�ในกัาริริะบ/ และว�เคริาะห�ความเส�-ยงท�-ม�ผลกัริะทบต"อกัาริบริริล/ว�ตถึ/ป็ริะสงค�ของหน"วยริ�บตริวจำ ริวมท�.งกัาริค�นหาและน�าเอาว�ธิ�กัาริควบค/มเพ,-อป็+องกั�นหริ,อลดความเส�-ยงมาใช้�ให�เกั�ดป็ริะส�ทธิ�ภาพและป็ริะส�ทธิ�ผลต"อหน"วยริ�บตริวจำ

2. การป็ระเม!นความเสำ��ยง

14

2. การป็ระเม!นความเสำ��ยง ป็ระเภที่ขอ่งความ

เสำ��ยง ความเสำ��ยงดี าน

กลย�ที่ธิ/ (Strategic Risk)

ความเสำ��ยงในการดี�าเน!นงาน (Operation Risk)

ความเสำ��ยงดี านการเง!น (Financial Risk)

ความเสำ��ยงดี านการป็ฏิ!บ�ต!ตามกฏิระเบ�ยบ ข อ่บ�งค�บ (Compliance Risk)

การจ�ดีการความเสำ��ยง การห้ล�กเล��ยง

(Avoiding) การแบ�งความร�บ

ผ!ดีชอ่บ (Sharing)

การลดี (Reducing)

การยอ่มร�บ (Accepting)

15

ฝ่5ายบร!ห้ารต อ่งให้ ความสำ�าค�ญและป็ระเม!นความเสำ��ยงซึ่6�งม�ผลกระที่บต�อ่ผลสำ�าเร<จตามว�ตถุ�ป็ระสำงค/ขอ่งห้น�วยร�บตรวจที่��เก!ดีจากป็�จจ�ยภายในและภายนอ่กดี วยว!ธิ�การที่��เป็�นระบบอ่ย�างเพ�ยงพอ่และเห้มาะสำม

2. การป็ระเม!นความเสำ��ยง

1 . ว�ตถุ�ป็ระสำงค/ระดี�บห้น�วยร�บตรวจ

2. ว�ตถุ�ป็ระสำงค/ระดี�บก!จกรรม

3. การระบ�ป็�จจ�ยเสำ��ยง 4. การว!เคราะห้/ความ

เสำ��ยง 5. การก�าห้นดีว!ธิ�การ

ควบค�มเพ*�อ่ป็)อ่งก�นความเสำ��ยง

6. อ่*�น ๆ

จ�ดีที่��ควรป็ระเม!น

16

• ห้มายถุ6ง นโยบายและระเบ�ยบ ว!ธิ�ป็ฏิ!บ�ต! รวมถุ6งมาตรการต�างๆ ที่��ฝ่5ายบร!ห้ารก�าห้นดีข6.นเพ*�อ่ให้ บ�คลากรน�าไป็ป็ฏิ!บ�ต!เพ*�อ่ลดีห้ร*อ่ควบค�มความเสำ��ยง และไดี ร�บการสำนอ่งตอ่บโดียม�การป็ฏิ!บ�ต!ตาม

• ต�วอย"างกั�จำกัริริมควบค/มท�-ป็ฏิ�บ�ต�โดยท�-วไป็ อาจำพ�จำาริณาน�าไป็ใช้�ให�เหมาะสมกั�บหน"วยงานท�-ริ �บผ�ดช้อบ เช้"น– กัาริกั�าหนดนโยบายและริะเบ�ยบว�ธิ�ป็ฏิ�บ�ต�งาน– กัาริสอบทานโดยผ*�บริ�หาริ จำากัส*งส/ด ถึ�งริองลงมา– กัาริควบค/มกัาริป็ริะมวลผลข�อม*ล– กัาริอน/ม�ต�– กัาริด*แลป็+องกั�นทริ�พย�ส�น– กัาริแบ"งแยกัหน�าท�-– กัาริจำ�ดท�าเอกัสาริหล�กัฐาน

3. ก!จกรรมการควบค�ม

17

เป็�นว!ธิ�การต�างๆที่��น�ามาใช ใน การป็ฏิ!บ�ต!งานซึ่6�งก�าห้นดีห้ร*อ่อ่อ่กแบบเพ*�อ่ป็)อ่งก�นห้ร*อ่ลดีความเสำ��ยงอ่ย�างม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ภาพและป็ระสำ!ที่ธิ!ผล ฝ่5ายบร!ห้ารต อ่งจ�ดีให้ ม�ก!จกรรมการควบค�มที่��ม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ภาพและป็ระสำ!ที่ธิ!ผล เพ*�อ่ป็)อ่งก�นห้ร*อ่ลดีความเสำ�ยห้าย ความผ!ดีพลาดีที่��อ่าจเก!ดีข6.นและให้ สำามารถุบรรล�ผลสำ�าเร<จตามว�ตถุ�ป็ระสำงค/ขอ่งการควบค�มภายใน

3. ก!จกรรมการควบค�ม 1 .ก!จกรรมก�าห้นดีข6.นตาม

ว�ตถุ�ป็ระสำงค/ และผลการป็ระเม!นความเสำ��ยง

2. บ�คลากรที่�กคนที่ราบและเข าใจว�ตถุ�ป็ระสำงค/ขอ่งก!จกรรม

3. ก�าห้นดีขอ่บเขตอ่�านาจห้น าที่��และวงเง!นอ่น�ม�ต!ขอ่งผ, บร!ห้ารไว ช�ดีเจนและเป็�นลายล�กษณ/อ่�กษร

4. ม�มาตรการป็)อ่งก�น ดี,แลร�กษาที่ร�พย/สำ!นอ่ย�างร�ดีก�มและเพ�ยงพอ่

5. แบ�งแยกห้น าที่��การป็ฏิ!บ�ต!งานที่��สำ�าค�ญห้ร*อ่ที่�� เสำ��ยงต�อ่ความเสำ�ยห้าย เช�น การอ่น�ม�ต!การบ�นที่6กบ�ญช� ดี,แลร�กษาที่ร�พย/สำ!น

6. ม�ข อ่ก�าห้นดีเป็�นลายล�กษณ/อ่�กษรและ บที่ลงโที่ษ

7. ม�มาตรการต!ดีตามและตรวจสำอ่บให้ การดี�าเน!นงานขอ่งอ่งค/กรเป็�นไป็ตามกฎระเบ�ยบข อ่บ�งค�บ

จ�ดีที่��ควรป็ระเม!น

18

• สำารสำนเที่ศ ห้มายถุ6ง ข อ่ม,ลที่��ไดี ผ�านการป็ระมวลและถุ,กจ�ดีให้ อ่ย,�ในร,ป็ที่��ม�ความห้มายและเป็�นป็ระโยชน/ต�อ่การใช งาน

• การสำ*�อ่สำาร ห้มายถุ6ง การแลกเป็ล��ยนข อ่ม,ลข�าวสำารระห้ว�างบ�คลากร ที่�.งภายในและภายนอ่กห้น�วยร�บตรวจ ซึ่6�งอ่าจใช คนห้ร*อ่ใช สำ*�อ่ในการต!ดีต�อ่สำ*�อ่สำารก<ไดี เพ*�อ่ให้ บรรล�ว�ตถุ�ป็ระสำงค/ที่��ต อ่งการ

4. สำารสำนเที่ศและการสำ*�อ่สำาร

19

สำ�วนสำน�บสำน�นที่��สำ�าค�ญต�อ่ป็ระสำ!ที่ธิ!ภาพและป็ระสำ!ที่ธิ!ผล ในการก�าห้นดี กลย�ที่ธิ/ ป็ระเม!นความเสำ��ยงและก!จกรรมการควบค�ม ฝ่5ายบร!ห้ารต อ่งจ�ดีให้ ม�สำารสำนเที่ศอ่ย�างเพ�ยงพอ่ เห้มาะสำม เช*�อ่ถุ*อ่ไดี และสำ*�อ่สำารให้ ฝ่5ายบร!ห้ารและบ�คลากรอ่*�น ๆที่��เก��ยวข อ่งที่�.งภายในและภายนอ่กห้น�วยร�บตรวจ ซึ่6�งจ�าเป็�นต อ่งใช สำารสำนเที่ศน�.นในร,ป็แบบที่��เห้มาะสำมและที่�นเวลา

4. สำารสำนเที่ศและการสำ*�อ่สำาร

1 .ม�ระบบสำารสำนเที่ศและสำายการรายงานสำ�าห้ร�บการบร!ห้ารและต�ดีสำ!นใจขอ่งฝ่5ายบร!ห้าร

2. จ�ดีที่�าและรวบรวมข อ่ม,ล งานการเง!น การป็ฏิ!บ�ต!ตามกฎ ระเบ�ยบ ข อ่บ�งค�บ ไว อ่ย�างถุ,กต อ่ง ครบถุ วน เป็�นป็�จจ�บ�น

3. จ�ดีเก<บข อ่ม,ล /เอ่กสำารการจ�ายเง!นและการบ�นที่6กบ�ญช�ไว ครบถุ วน สำมบ,รณ/ เป็�นห้มวดีห้ม,�

4. รายงานข อ่ม,ลที่��จ�าเป็�นที่�.งจากภายในและภายนอ่กให้ ผ, บร!ห้ารที่�กระดี�บ

5. ม�ระบบต!ดีต�อ่สำ*�อ่สำารที่�.งภายในและภายนอ่ก อ่ย�างพอ่เพ�ยง เช*�อ่ถุ*อ่ไดี และที่�นกาล

6. สำ*�อ่สำารช�ดีเจนให้ ที่�กคนที่ราบและเข าใจบที่บาที่ห้น าที่��ขอ่งตนเอ่งเก��ยวก�บการควบค�มภายใน ป็�ญห้า จ�ดีอ่�อ่น ที่��เก!ดีข6.นและแนวที่างแก ไข

7. ม�กลไก ช�อ่งที่างให้ บ�คลากรสำามารถุเสำนอ่ข อ่ค!ดีเห้<น ห้ร*อ่ข อ่เสำนอ่แนะในการป็ร�บป็ร�งการดี�าเน!นงานขอ่งอ่งค/กร

8. ร�บฟั�งและพ!จารณาข อ่ร อ่งเร�ยนจากภายนอ่ก

จ�ดีที่��ควรป็ระเม!น

20

• ห้มายถุ6ง กระบวนการป็ระเม!นค�ณภาพการป็ฏิ!บ�ต!งานและป็ระเม!นป็ระสำ!ที่ธิ!ผลขอ่งการควบค�มภายในที่��ก�าห้นดีไว อ่ย�างต�อ่เน*�อ่งและสำม��าเสำมอ่ เพ*�อ่ให้ เก!ดีความม��นใจว�า ระบบการควบค�มภายในที่��ก�าห้นดีไว ม�ความเพ�ยงพอ่และเห้มาะสำม ม�การป็ฏิ!บ�ต!ตามระบบการควบค�มภายในจร!ง ข อ่บกพร�อ่งที่��พบไดี ร�บการแก ไขอ่ย�างเห้มาะสำมและที่�นเวลา–กัาริต�ดตามผลป็ริะเม�นผล ม�ด�งต"อไป็น�.

1) กัาริต�ดตามผลในริะหว"างกัาริป็ฏิ�บ�ต�งาน2) กัาริป็ริะเม�นผลเป็ นริายคริ�.ง

5. การต!ดีตามและป็ระเม!นผล

21

เป็�นว!ธิ�การที่��ช�วยให้ ฝ่5ายบร!ห้ารม��นใจว�าระบบการควบค�มภายในม�การป็ฏิ!บ�ต!ตาม ฝ่5ายบร!ห้ารต อ่งจ�ดีให้ ม�การต!ดีตามป็ระเม!นผล ในระห้ว�างการป็ฏิ!บ�ต!งาน และเป็�นรายคร�.ง อ่ย�างต�อ่เน*�อ่งและสำม��าเสำมอ่ เพ*�อ่ให้ ม��นใจว�าระบบการควบค�มภายในที่��ก�าห้นดีห้ร*อ่อ่อ่กแบบไว เพ�ยงพอ่ เห้มาะสำม ม�ป็ระสำ!ที่ธิ!ผลห้ร*อ่ต อ่งป็ร�บป็ร�ง

5.การต!ดีตามป็ระเม!นผล

1 .เป็ร�ยบเที่�ยบแผนและผลการดี�าเน!นงานและรายงานให้ ผ, ก�าก�บดี,แลที่ราบเป็�นลายล�กษณ/อ่�กษร อ่ย�างต�อ่เน*�อ่งสำม��าเสำมอ่

2. กรณ�ผลไม�เป็�นตามแผนม�การดี�าเน!นการแก ไข

3. ม�การต!ดีตามผลในระห้ว�างการป็ฏิ!บ�ต!งาน4. ม�การต!ดีตามและตรวจสำอ่บการป็ฏิ!บ�ต!

ตามระบบการควบค�มภายในอ่ย�างต�อ่เน*�อ่ง สำม��าเสำมอ่

5. ม�การป็ระเม!นผลความเพ�ยงพอ่และป็ระสำ!ที่ธิ!ผลขอ่งการควบค�มภายในและป็ระเม!นการบรรล�ตามว�ตถุ�ป็ระสำงค/ขอ่งอ่งค/กรในล�กษณะการป็ระเม!นตนเอ่ง (Control Self Assessment) และ/ห้ร*อ่ป็ระเม!นอ่ย�างเป็�นอ่!สำระอ่ย�างน อ่ยป็Bละห้น6�งคร�.ง

6. ม�การรายงานผลการป็ระเม!นและรายงานการตรวจสำอ่บขอ่งผ, ตรวจสำอ่บภายในโดียตรง

7. ต!ดีตามผลการแก ไข ข อ่บกพร�อ่งที่��พบจากการป็ระเม!นและการตรวจสำอ่บขอ่งผ, ตรวจสำอ่บภายใน

8. ก�าห้นดีให้ ผ, บร!ห้ารต อ่งรายงานต�อ่ผ, ก�าก�บดี,แลในกรณ�ที่��ม�การที่�จร!ตห้ร*อ่สำงสำ�ย ว�าที่�จร!ต ไม�ป็ฏิ!บ�ต!ตาม กฎ ระเบ�ยบ ข อ่บ�งค�บ ที่��อ่าจม�ผลกระที่บต�อ่อ่งค/กร อ่ย�างม�น�ยสำ�าค�ญ

จ�ดีที่��ควรป็ระเม!น

22

การต!ดีตามผลระห้ว�าง การป็ฏิ!บ�ต!งาน

(Ongoing Monitoring)

การป็ระเม!นผลเป็�นรายคร�.ง

(Separate Evaluation)

ป็ระเม!นตนเอ่ง (Control Self Assessment)

ที่�กคนในอ่งค/กรป็ระเม!นความเสำ��ยง

แบบสำอ่บถุาม

ป็ระช�มเช!งป็ฏิ!บ�ต!การ

ป็ระเม!นอ่!สำระ (Independent Assessment)

ภายนอ่ก ค*อ่ ผ, ตรวจสำอ่บอ่!สำระ

ภายใน ค*อ่ ผ, ตรวจสำอ่บภายใน

การต!ดีตามป็ระเม!นผล

23

เห้ต�ผลที่��ที่�าให้ การควบค�มภายในล มเห้ลว

เห้ต�ผล

การใช ดี�ลยพ!น!จในการต�ดีสำ!นใจ

ผ, บร!ห้ารใช อ่�านาจห้ร*อ่อ่ภ!สำ!ที่ธิ!Cสำ��งการ

เป็�นอ่ย�างอ่*�น

ผ, ป็ฏิ!บ�ต!งานไม�ป็ฏิ!บ�ต!ตาม

มาตรการที่��อ่งค/กรก�าห้นดี

การสำมร, ร�วมค!ดีก�นโดียที่�จร!ตกระที่�า

การฉ อ่โกง

ขาดีความเข าใจในกลไกขอ่งการ

ควบค�มที่��ก�าห้นดีข6.น

ความค� มค�าก�บต นที่�นที่��เก!ดีข6.น

24

ส�าหริ�บกัล/"มงาน/ฝ่8าย ของส"วนริาช้กัาริ• แบบ ป็ย.1• แบบ ป็ย.2

ส�าหริ�บส"วนริาช้กัาริ• แบบ ป็อ.1• แบบ ป็อ.2• แบบ ป็อ.3

แบบฟัอ่ร/มที่��ใช

25

แบบฟัอ่ร/มสำ�าห้ร�บกล��มงาน/ฝ่5าย ขอ่งสำ�วนราชการ

Ēïï ð÷. 1

ÖúčŠöÜćî/òść÷............................................. ÿĞćîĆÖÜćî.............................................. øć÷ÜćîñúÖćøðøąđöĉîĂÜÙŤðøąÖĂï×ĂÜÖćøÙüïÙčöõć÷Ĕî

è ǰüĆîìĊęǰǰ........................................

ĂÜÙŤðøąÖĂï×ĂÜÖćøÙüïÙčöõć÷Ĕî ñúÖćøðøąđöĉî / ךĂÿøčð 1. ÿõćóĒüéúšĂöÖćøÙüïÙčö

…............................................................... …............................................................... …...............................................................

2. ÖćøðøąđöĉîÙüćöđÿĊę÷Ü …............................................................... …............................................................... …...............................................................

3. ÖĉÝÖøøöÖćøÙüïÙčö …............................................................... …............................................................... …...............................................................

4. ÿćøÿîđì ýĒúąÖćøÿČęĂÿćøǰ…............................................................... …............................................................... …...............................................................

5. Öćøêĉéêćöðøąđöĉîñúǰ…............................................................... …............................................................... …...............................................................

…............................................................... …............................................................... …...............................................................

…............................................................... …............................................................... …...............................................................

…............................................................... …............................................................... …...............................................................

…............................................................... …............................................................... …...............................................................

…............................................................... …............................................................... …...............................................................

ñúÖćøðøąđöĉîēé÷øüö ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................

ǰǰǰǰǰǰßČęĂñĎšøć÷Üćî ....................................................... ( ......................................... )

ǰǰǰǰǰǰêĞćĒĀîŠÜ .............................................. ǰǰǰǰǰǰüĆîìĊę ......... đéČĂî ...................... ó.ý. ...............

ĀĆüĀîšćÖúčŠöÜćî/òść÷ǰđðŨîñĎšúÜîćöøć÷Üćî

แบบ ป็ย. 2

กล��มงาน/ฝ่5าย.......................................... สำ�าน�กงาน.............................................. รายงานการป็ระเม!นผลและการป็ร�บป็ร�งการควบค�มภายใน

สำ�าห้ร�บป็Bสำ!.นสำ�ดีว�นที่�� ................................................

กระบวนการป็ฏิ!บ�ต!งาน/ โครงการ/ก!จกรรม/

ดี านขอ่งงานที่��ป็ระเม!น และว�ตถุ�ป็ระสำงค/ขอ่ง

การควบค�ม

การควบค�มที่��ม�อ่ย,� การป็ระเม!นผล การควบค�ม

ความเสำ��ยงที่�� ย�งม�อ่ย,�

การป็ร�บป็ร�ง การควบค�ม

ก�าห้นดีเสำร<จ/ ผ, ร�บผ!ดีชอ่บ ห้มายเห้ต�

ช*�อ่ผ, รายงาน ........................................................ (...........................................) ต�าแห้น�ง ............................................... ว�นที่�� ............ เดี*อ่น................................ พ.ศ. .............

ห้�วห้น ากล��มงาน/ ฝ่5ายเป็�นผ, ลงนามรายงาน

26

แบบฟัอ่ร/มสำ�าห้ร�บสำ�วนราชการแบบ ป็อ่. 1

ห้น�งสำ*อ่ร�บรอ่งการป็ระเม!นผลการควบค�มภายใน เร�ยน ผ, ว�าราชการจ�งห้ว�ดีสำม�ที่รสำาคร

ส�าน�กังาน...................................................... ป็ริะเม�นผลกัาริควบค/มภายในส�าหริ�บป็@ ส�.นส/ดว�นท�-........................................ ด�วยว�ธิ�กัาริท�-ส�าน�กังาน...................................................... กั�าหนด

โดยม�ว�ตถึ/ป็ริะสงค�เพ,-อสริ�างความม�-นใจำอย"างสมเหต/สมผลว"ากัาริด�าเน�นงานจำะบริริล/ว�ตถึ/ป็ริะสงค�ของกัาริควบค/มภายในด�านป็ริะส�ทธิ�ผลและป็ริะส�ทธิ�ภาพของกัาริด�าเน�นงานและกัาริใช้�ทริ�พยากัริ ซิ�-งริวมถึ�งกัาริด*แลริ�กัษัาทริ�พย�ส�น กัาริป็+องกั�นหริ,อลดความผ�ดพลาด ความเส�ยหาย กัาริริ�-วไหลกัาริส�.นเป็ล,อง หริ,อกัาริ

ท/จำริ�ต ด�านความเช้,-อถึ,อได�ของริายงานทางกัาริเง�นและกัาริด�าเน�นงานและด�านกัาริป็ฏิ�บ�ต�ตามกัฎหมาย ริะเบ�ยบข�อบ�งค�บ มต�คณะริ�ฐมนตริ�และนโยบาย ซิ�-งริวมถึ�งริะเบ�ยบป็ฏิ�บ�ต�ของฝ่8ายบริ�หาริ

จำากัผลกัาริป็ริะเม�นด�งกัล"าวเห>นว"ากัาริควบค/มภายในของส�าน�กังาน................................... ส�าหริ�บป็@ส�.นส/ดว�นท�- ............................................ เป็ นไป็ตามริะบบกัาริควบค/มภายในท�-กั�าหนดไว� ม�

ความเพ�ยงพอและบริริล/ว�ตถึ/ป็ริะสงค�ของกัาริควบค/มภายในตามท�-กัล"าวในวริริคแริกั

ลายม*อ่ช*�อ่........................................................ ( ................................ ) ต�าแห้น�ง ......................................... ว�นที่��........... เดี*อ่น...................... พ.ศ. ...........

ห้�วห้น าสำ�วนราชการ เป็�นผ, ลงนามรายงาน

แบบ ป็อ่. 2

สำ�าน�กงาน.................................................. รายงานผลการป็ระเม!นอ่งค/ป็ระกอ่บขอ่งการควบค�มภายใน

ณ ว�นที่�� .................................................. อ่งค/ป็ระกอ่บขอ่งการควบค�มภายใน ผลการป็ระเม!น / ข อ่สำร�ป็

1. สำภาพแวดีล อ่มการควบค�ม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

2. การป็ระเม!นความเสำ��ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

3. ก!จกรรมการควบค�ม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

4. สำารสำนเที่ศและการสำ*�อ่สำาร………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

5. การต!ดีตามป็ระเม!นผล………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

ผลการป็ระเม!นโดียรวม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ลายม*อ่ช*�อ่........................................................ ( ................................ ) ต�าแห้น�ง ......................................... ว�นที่��........... เดี*อ่น...................... พ.ศ. ……….

ห้�วห้น าสำ�วนราชการ เป็�นผ, ลงนามรายงาน

แบบ ป็อ่. 3

สำ�าน�กงาน.................................................................. รายงานแผนการป็ร�บป็ร�งการควบค�มภายใน

ณ ว�นที่�� ........................................... กระบวนการป็ฏิ!บ�ต!งาน/

โครงการ/ก!จกรรม/ดี านขอ่งงานที่��ป็ระเม!น และว�ตถุ�ป็ระสำงค/ขอ่ง

การควบค�ม

ความเสำ��ยงที่��ย�งม�อ่ย,� งวดี/เวลาที่�� พบจ�ดีอ่�อ่น การป็ร�บป็ร�งการควบค�ม ก�าห้นดีเสำร<จ/

ผ, ร�บผ!ดีชอ่บ ห้มายเห้ต�

ภารก!จห้ล�ก กั�จำกัริริม ........................................... ว�ตถึ/ป็ริะสงค� ....................................

.................................... ....................................

..................................................................................... .....................................................................................

ภารก!จสำน�บสำน�น กั�จำกัริริม ........................................... ว�ตถึ/ป็ริะสงค� ....................................

.................................... ....................................

..................................................................................... .....................................................................................

งานโครงการที่��สำ�าค�ญ กั�จำกัริริม ........................................... ว�ตถึ/ป็ริะสงค� ....................................

.................................... ....................................

..................................................................................... .....................................................................................

ลายม*อ่ช*�อ่........................................................ ( ................................ ) ต�าแห้น�ง .........................................

ห้�วห้น าสำ�วนราชการ เป็�นผ, ลงนามรายงาน

27

บร!ษ�ที่ ที่�ซึ่!สำ คอ่นเซึ่าที่/ จ�าก�ดี

ถุาม-ตอ่บ