Δημήτρης Π. Γεωργαρακης

πρ. Διοικητής ΥΠΑ πρ. Γεν. Γραμματέας Τουρισμού / ΥΠΑΝ

ΤΑ ΚΡΗΤΙΚΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ

Η Εξέλιξη και οι Σύγχρονες Προκλήσεις

Ποια είναι Πότε υπήρξαν Που ευρίσκονται

Η ΠΡΩΤΗ ΠΤΗΣΗ

• Ο Κρατικός Αερολιμένας του Ηρακλείου ‘Νίκος Καζαντζάκης ’

• Ο Κρατικό Αερολιμένας των Χανίων ‘Γιάννης Δασκαλογιαννης’, το οποίο είναι και μια από τις σημαντικότερες βάσεις ΠA τόσο για την χώρα όσο και για την NA Μεσόγειο

• Ο Δημοτικός Αερολιμένας της Σητείας , μικρός αερολιμένας αμιγούς πολιτικής κίνησης

• Το αμιγώς Στρατιωτικό Αεροδρόμιο στο Καστέλι Πεδιάδος , εν ενεργεία σημαντικό επίσης επιχειρησιακό κέντρο της ΠA

• Και τα εγκαταλελειμμένα (2) αεροδρόμια – πεδία προσγείωση

– Μαλεμε και Τυμπακιου

Διεθνές Αεροδρόμιο Ηρακλείου, "Νίκος Καζαντζάκης

• 1939 • 1947• 1948• 1953• 1954• 1957 • 1968 -1971

• 1973 -1975 • 1988 • 1992 • 1994 • 1996 • 1997 • 2005

- Σταδιακή ανάπτυξη

• Λειτούργησε για πρώτη φορά• Χτίστηκε ο πρώτος (μικρός) τερματικός σταθμός• Hellenic Airlines ξεκίνησε εμπορικές πτήσεις • Πλακόστρωτος αεροδιάδρομος με μήκος 1.850 m / 09.27. • DC-4 προσγειώθηκε για πρώτη φορά • Ολυμπιακή Αεροπορία DC-6 • Ο διάδρομος επεκτάθηκε σε 2.680 μέτρα και νέος τερματικός σταθμός

καθώς και άλλες εγκαταστάσεις. Ουσιαστικά ένα νέο αεροδρόμιο . Μάρτιος 71 ( Βritish Αirways / Charter )

• Κατασκευή υπόστεγων για αεροσκάφη και διαδρόμων εξυπηρέτησης • Εγκαίνια νέων αιθουσών αναχωρήσεων & αφίξεων εξωτερικού 900 m2• Ολοκλήρωση των νέων αιθουσών αφίξεων εξωτερικού• Λειτουργία νέων ξένων αιθουσών αναχωρήσεων 2.000 m 2• Ολοκλήρωση της επέκτασης του αεροδρομίου από 11.700 m2• Λειτουργία νέων ξένων αιθουσών αναχωρήσεων 5.000 m2• Ολοκλήρωση της επέκτασης του αεροσταθμου 18.985 m2

Η Ανάπτυξη

0

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

3.000.000

3.500.000

4.000.000

4.500.000

ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ

ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ

• Η Περιοχή - Η Χωροταξία • Τα Προβλήματα

Το Νέο Αεροδρόμιο στο Καστέλι Πεδιάδος

• Το κόστος 1 – 1.5 δις ευρώ • Tο Ηράκλειο θα παύσει να λειτουργεί• Οι Προβληματισμοί

Τακτικές Πτήσεις

• Aegean Airlines

• Aeroflot• Aeolian Airlines• Air Berlin• Air Méditerranée• Air One• Austrian Airlines• Belle Air• Kondor• Corendon Dutch Airlines• Cyprous Airways• EasyJet• Edelweiss Air• Lines Swiss Intern. Air• Germania• Germanwings• Helvetic Airways• Iberia• Israir Airlines• Jetairfly• Jet2.com• Meridiana• Mistral Air• Monarch• Niki• Norwegian Air Shuttle• Olympic Air• Sky Express• SmartWings• Thomas Cook• Thomson Airways• Transaero Airlines• Transavia.com• Transavia.com France• TUIfly• Ural Airlines• Vueling• Wizz Air

• Αθήνα, Ντίσελντορφ, Φρανκφούρτη Θεσσαλονίκη Βρυξέλλες, Μόσχα, Κωνσταντινούπολη, Μόναχο, Παρίσι-Charles de Gaulle, Αγία Πετρούπολη, Τελ Αβίβ-Ben Gurion

• Μόσχα, Αγία Πετρούπολη

• Βασιλεία, Βερολίνο, Δρέσδη, Ντίσελντορφ, Αμβούργο, Λειψία / Halle, Μόναχο, Νυρεμβέργη, Ζυρίχη

• Βερολίνο-Schönefeld, Φρανφούρτη, Αμβούργο, Αννόβερο, Λειψία / Halle, Μόναχο, Paderborn / Lippstadt, Στουτγκάρδη

• Βερολίναo-Schönefeld, Μπρίστολ, Λονδίνο Gatwick, Λονδίνο Λούτον, Μάντσεστερ, Μιλάνο-Malpensa, Παρίσι-Charles de Gaulle, Ρώμη-Fiumicino, Γενέυη

• Βρέμη

• Βερολίνο-Tegel, Κολωνία / Βόννη, Αμβούργο, Ανόβερο, Στουτγκάρδη

• East Midlands, Γλασκώβη, Μάντσεστερ, Λιντς / Μπράντφορντ, Newcastle upon Tyne

• Birmingham, Leeds / Bradford, Λονδίνο Gatwick, Μάντσεστερ

• Μπέρμιγχαμ, Κάρντιφ, , Γλασκώβη, East Midlands, Λονδίνο-Luton, Λονδίνο-Gatwick, Μάντσεστερ, Newcastle Tyne

• Μπέλφαστ-International, Μπέρμιγχαμ, Κάρντιφ, Δουβλίνο, Γλασκώβη East Midlands, Λονδίνο Gatwick, Λονδίνο Stansted, Μάντσεστερ, Νιουκάστλ

• Μόσχα-Domodedovo, Μόσχα-Vnukovo, Αγία Πετρούπολη

• Βασιλεία / Mulhouse, Κολωνία / Βόννη, Ντίσελντορφ, Φρανκφούρτη, Αμβούργο, Αννόβερο, Καρλσρούη / Μπάντεν-Μπάντεν, Λειψία / Halle, Μόναχο, Νυρεμβέργη, Zweibrücken

• Αικατερινούπολη

Charter Πτησεις• Adria Airways• Aeroflot

• Aegean Airlines

• airBaltic

• Air Bucharest

• Air Italy

• AlbaStar

• Alitalia

• Arkia Israel Airlines

• Austrian Airlines

• Bingo Airways

• BlueBird Airways

• Blue Panorama Airlines

• Bulgaria Air

• Carpatair

• Enter Air

• Europe Airpost

• Finnair

• Germania

• Hamburg Airways

• Holidays Czech Airlines

• Israir Airlines

• Jat Airways

• Jetairfly

• Livingston

• Charters LOT

• Meridiana fly

• Neos

• NordStar

• Nordwind Airlines

• NOVAIR

• Orbest Orizonia Airlines

• Orenair

• Polet Airlines

• Samair

• Small Planet Airlines

• SmartLynx Airlines

• SprintAir

• Sun d'Or

• TAROM

• Trawel Fly

• Travel Service

• TUIfly Nordic

• Ukraine Int. Airlines

• Volotea

• Vladivostok

• Βασιλεία / Mulhouse, Βουκουρέστι-Henri Coandă, Μπολόνια, Μπορντό, Deauville, East Midlands, Γλασκώβη Graz, Linz, Λυών, Καζάν, Μασσαλία, Μετς / Νανσύ, Nantes, Newcastle (ξεκινά 30ης Ιουλίου, 2013), Rostov-on-Don, Timişoara, Βαρσοβία Chopin, Βερόνα, Βιέννη, Ερεβάν

• Τορίνο

• Μιλάνο-Malpensa

• Μπολόνια, Ρώμη-Fiumicino

• Κωνσταντινούπολη-Sabiha Gökçen, Μόσχα-Vnukovo, Ufa, Αγία Πετρούπολη, Τελ Αβίβ-Ben Gurion

• Μπολόνια, Μιλάνο-Malpensa• Σόφια

• Timişoara

• Bydgoszcz, Κατοβίτσε, Λοτζ, Πόζναν, Βαρσοβία Chopin

• Paris-Charles de Gaulle

• Ελσίνκι

• Μάντσεστερ

• Δρέσδη, Φριντρισχάφεν, Münster / Osnabrück• Μπρνο, Οστράβα, Πράγα

• Τελ Αβίβ-Ben Gurion

• Βελιγράδι

• Λιέγη, Λιλ, Οστάνδη / Μπριζ

• Μιλάνο-Malpensa• Βαρσοβία Chopin

• Βερόνα

• Milan-Malpensa, Τορίνο, Βερόνα

• Μόσχα-Domodedovo, Norilsk [10]

• Barnaul, Ιρκούτσκ, Νοβοσιμπίρσκ, Κρασνογιάρσκ-Yemelyanovo• Stockholm-Arlanda

• Μαδρίτη

• Μόσχα-Domodedovo, Nizhny Novgorod, Perm, Rostov-on-Don, Αγία Πετρούπολη, Αικατερινούπολη

• Τελ Αβίβ-Ben Gurion

• Μιλάνο-Μπέργκαμο

• Ντόνετσκ, Χάρκοβο, Κίεβο-Boryspil, Lviv, Οδησσός

Το Αεροδρόμιο στο Τυμπάκι • διάδρομος: 09.27 - 2713x35m / 9105x102ft - ασφάλτος

• διαδρόμου: 16/34 - 1650x35 / 5400x102feet - σκυροδέμα (ΚΛΕΙΣΤΟ)

To Διεθνές Αεροδρόμιο Χανίων "Ιωάννης Δασκαλογιάννης"

Η Εξέλιξη

• Αρχικά βρισκόταν στο αεροδρόμιο του Μάλεμε μέχρι το 1959,

• Το 1959, μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Σούδας.

• Το 1967 η κατασκευή του πρώτου τερματικού σταθμού επιβατών και θέσεις για 2 Α/Φ.

• Το 1974, το αεροδρόμιο άρχισε να εξυπηρετεί διεθνείς πτήσεις.

• Το 1996, ο νέος τερματικός σταθμός 14.650 m2, με 6 θέσεις Α/Φ

• Με ικανότητα εξυπηρέτησης 1,35 εκατ. Επιβατών ετησίως

• Με διάδρομο μήκους 3347 m - 11/29

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

1.400.000

1.600.000

ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ

ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ

Το Δίκτυο

• Aegean Airlines:• Astra Airlines• Austrian Airlines/ • Condor• Εasy Jet• Finnair• Jet Time• Jetairfly• Monarch Airlines• Niki• Norwegian Air Shuttle• Novair• Olympic Air• Primera Air• Ryanair

• Scandinavian Airlines• Small Planet Airlines• SmartWings• Thomas Cook Belg• Thomas Cook Scand• Thomson Airways

• Transaero Airlines• Transavia.com• Transavia.com Γαλλία• Travel Service Airlines• TUIfly • Nordic

• Αθήνα, Μόναχο, Θεσσαλονίκη(S): Γκέτεμποργκ-Landvetter, Luleå, Oulu, Umea• (S): Θεσσαλονίκη• (S): Graz, Linz, Vienna• (S): Ντίσελντορφ, Φρανκφούρτη, Μόναχο • (S): Λονδίνο-Gatwick• (S): Ελσίνκι• (S/Ch): Billund• Βρυξέλλες• (S): Μπέρμιγχαμ, Λονδίνο Gatwick, Μάντσεστερ• (S): Βιέννη• (S): Μπέργκεν, Κοπεγχάγη, Ελσίνκι, Όσλο Gardermoen (S/Ch): Bergen, Bodø,

Stavanger, Stockholm-Arlanda, Τρόμσο, Τρόντχαϊμ• (S/Ch): Oslo-Gardermoen• Αθήνα• (S/Ch): Aarhus, Billund, Oslo-Gardermoen, Ρέυκιαβικ• Αϊντχόφεν, Πάφος, Θεσσαλονίκη (S): Μπέργκαμο, Μπιλουντ, Μπολόνια, Βρέμη,

Μπριστολ, Καρλόι, East Midlands, Hahn, Κατοβίτσε, Λιντς / Bradford, Λονδίνο-Stansted, Μασσαλία, Μέμινγκεν, Moss, Πίζα, Πρεστγουκ, Ρώμη-Ciampino, Στοκχόλμη-Skavsta, Τρεβίζο, Βίλνιους , Βαρσοβία-Modlin, Weeze, Βρότσλαβ

• (S/Ch): BergenBodø, Χάουγκεσουντ, Κρίστιανσαντ, Όσλο-Gardermoen, Τρόμσο, Τρόντχαϊμ

• (S/Ch): Μάντσεστερ• (S): Οστράβα, Πράγα• (S/Ch): Βρυξέλλες• (S/Ch): Mπέργκεν Oslo-Gardermoen, Τρόντχαϊμ• (S/Ch): Λονδίνο-Gatwick, Μάντσεστερ• (S/Ch): Μόσχα-Domodedovo, Αγία Πετρούπολη• (S): Άμστερνταμ• (S): Παρίσι-Orly• (S/Ch): Μπρνο

• (S/Ch): Μπιλμπουντ

O Δημοτικός Αερολιμένας Σητείας

Astra Airlines Αθήνα (PSO)

Olympic Air Κάρπαθος (PSO), Κάσος (PSO), Ρόδος (PSO)

Sky Express Αλεξανδρούπολη (PSO), Ηράκλειο, Πρέβεζα / Λευκάδα (PSO)

• 7 Ιουνίου 1984 λειτουργεί

• Μάιο του 2003 νέος διάδρομος, μήκους 2074 m

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ

ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ

H νέα “Εθνική Πολιτική για τα Αεροδρόμια” ( Οκτ. 2012 ) & οι Αποκρατικοποιήσεις

Προβλέπει :

• Καταρχήν – Ανεξαρτητοποίηση των Α/Δ σε ΑΕ

– Αναδιάρθρωση ΥΠΑ σε αμιγώς Αεροπορική Ρυθμιστική Αρχή + Μονάδα ΕΕΚ

• Αποκρατικοποίηση / Συμβάσεις Παραχώρησης (2) ομάδων Α/Δ από 7+4 Α/Δ– Ομάδα Α ( …. Α/Δ Χανίων …. ) …… 9,5 εκατ. επιβ. η ( 24.2 % )

– Ομάδα Β ( ….. Αιγαίο ……… ) ………8,5 εκατ. επιβ. η ( 21.6 % )

• Eξαίρεση ΔAA και Α/Δ Ηρακλείου,– Ο ΔΑΑ …………………………….. 14.8 εκατ …… ( 37.0 %)

– Το Ηράκλειο ………………………… 5.3 εκατ …… ( 13.5 % )

• Υπόλοιπα ΑΔ (17) + κρατική ΑΕ ( δυνατότητα εκχώρησης management –ΣΔΙΤ )

• Invitation for EOI ( 01.4.2013 ) – ΤΑΙΠΕΔ ( ANEMOS Project )– 11 Επενδυτικά σχήματα για δυο ( 2 ) ομάδες Α/Δ

• Κριτήρια Διαγωνισμού ( Cash + Development ?? ) / Δημοσιονομική Πολιτική …

• RFP + Concession Agreement ????

• Κρητικά Αεροδρόμια ………………… 7.1 εκατ …… ( 18.1 % )………………………………………………………………………………………………….

Τι θα συμβεί στην Κρήτη

Cretan Airports 2011 2020 2037 GAGR

Iraklion ( 13.5 % ) 5,277,307 6,300,000 8,750,000 2.0%

Chania ( 4.5 % ) 1,774,577 2,181,334 3,980,381 3.5%

Sitia 39,693 47,878 72,853 2.5%

Κρητικά Αεροδρόμια ………………… 7.1 εκατ …… ( 18.1 % )

Στην Κρήτη προβλέπεται να διαγκωνιστούν ( ; ) τρία (3) εταιρικά σχήματα .

•Αυτό της Ομάδας Α ( με το Αεροδρόμιο των Χανίων ) , •Του Αεροδρομίου του Καστελιού ( όποτε προχωρήσει η ιδιωτική επένδυση ) •Της Δημόσιας εταιρείας ( με το Αεροδρόμιο της Σητείας ) .

Αν και θεωρούμε ότι οι Συμβάσεις Παραχώρησης αποτελούν ίσως την μόνη αποτελεσματική μέθοδο αναβάθμισης και ανάπτυξης των Αεροδρομίων της Κρήτης ( και όχι μόνο ) και κυρίως ανάπτυξης του Κρητικού Τουρισμού και ιδιαίτερα στην σημερινή συγκυρία ……

Όπου :

Στο υπό άμεση αποκρατικοποίηση Αεροδρόμιο των Χανίων

• Κατεκυρώθη η επέκταση του Α/Σ 90 εκατ. ευρώ ,

• LCC Ryan Air με μεγάλο δίκτυο προς Ευρώπη επιλέγει ως βάση της τα Χανιά

• Mε σύγχρονο ( master plan )

– Επέκταση των θέσεων στάθμευσης των Α/Φ

– Τιμολογιακή Πολιτική

– Εγκατάσταση (ΥΠΑ) Πύργου ΈΕΚ • Σημαντική άνεση χωρικής επέκτασης και βελτίωσης των εν γένει υπηρεσιών

Θα ΄΄κτυπήσει΄΄ άσχημα την προοπτική του Νέου Αεροδρομίου του Καστελιού o ως προς την κίνηση o την περιοχή τουριστικής του εμβέλειας (catchment area)o την τιμολογιακή πολιτική

καθιστώντας αμφίβολη την επενδυτική του ελκυστικότητα

ενώ μέχρι τότε το Νίκος Καζαντζάκης θα … ασφυκτιά … και οι περιοχές της Ν.Κρητης , της Σητείας και της Ιεράπετρας τουριστικά θα ΄΄ φυτοζωούν ΄΄

Ήδη από το 2007 ……..

Σχολιάζοντας το ΕΣΠΑ/ ΕΠΕΠ καθώς και το Αεροδρόμιο στο Καστέλι

 

• « … Ανακοινώθηκε [ το Α/Δ του Καστελιού ] από δυο κυβερνήσεις ( φθάσαμε αισίως τις τέσσερις ) και έκτοτε έχει σχεδόν εξαφανισθεί. Θα μπορούσε φιλόδοξα το σχήμα να επεκταθεί κατά το Κυπριακό πρότυπο και στα υπόλοιπα Α/Δ της Κρήτης (Χανίων & Σητείας) ως Κρητικά Αεροδρόμια Α.Ε.

• Αντ’ αυτού το ΕΠΕΠ εξαντλεί τις δυνατότητες του σε αποσπασματικές βελτιώσεις και αναβαθμίσεις ( αναγκαίες ούτως η άλλως ) στα Α/Δ Χανίων & Ηρακλείου… ».

Δηλαδή,

• Εκτιμούσαμε ότι για μια ανάπτυξη και ιδιαίτερα για μια Τουριστική ανάπτυξη ομοιόμορφα και αειφόρα κατανεμημένης στο νησί υπήρχε η αναγκαιότητα για ένα ενιαίο εταιρικό αεροδρομικό Φορέα με ευθύνη όλη την Αεροπορική και Τουριστική Κρήτη .

• Αντί γι’ αυτό σχεδιάσαμε με έντονη την τοπικιστική και μικροπολιτική παρέμβαση

– Ένα απόλυτα αναγκαίο Έργο ( Α/Δ του Καστελιού ) όμως

– σπάταλα και άσκοπα υπερδιαστασιολογημενο και αναπόφευκτα ακριβό στην λειτουργία του ,

– απογυμνωμένο από μη αεροδρομικά έσοδα και συνεπώς

– με αμφίβολη προοπτική εκδήλωσης ιδιωτικού επενδυτικού ενδιαφέροντος

 

Ομοίως ο σχολιασμός από ενδεχόμενους επενδυτές ….

• ( Για να γίνει εφικτή η επένδυση συμπεριλάβετε στο σχήμα και τα αεροδρόμια Χανίων και Σητείας )

.Και όλα αυτά σε συνδυασμό με την Πρόκληση της Ανάπτυξης ΒΟΑΚ / ΝΟΑΚ και του εν γένει οδικού δικτύου

Και μέσω αυτής πραγματική ενοποίηση του Νησιού και ομοιόμορφη διάχυση και προσπελασιμοτητα της ανάπτυξης σε όλο του το μήκος και το πλάτος Με την ανάπτυξη όχι όμως κατά τμήματα αλλά συνολικά των οδικών αξόνων ΒΟΑΚ & ΝΟΑΚ μέσω ομοίως σύμβασης παραχώρησης για να τελειώσουν κάποτε ( αλήθεια τι γίνεται με αυτούς ) . Πρόκληση της Ανάπτυξης της Τουριστικής Κατοικίας και των συναφών Ειδικών Τουριστικών Υποδομών

Και μέσω αυτών η μείωση της εποχικότητας και επέκταση της τουριστικής περιόδου

Πρόκληση της Ανάπτυξης των ειδικών μορφών Τουρισμού

Ιατρικός – Θεραπευτικός , Αθλητικός – Προπονητικός Αγροτουριστικός ….

Πρόκληση της Ευρωμεσογειακης Συνεργασίας ( Euromed Project )

Μια ξεχασμένη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που μπορεί να κάνει το νησί μας κομβικό σημείο της Μεσογείου

Πρόκληση της Εξόρυξης Υδρογονανθράκων Νοτιως της Κρήτης

κτλ

Συμπερασματικά :

Eξακολουθούμε να υποστηρίζουμε μεν ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις με συμβάσεις παραχώρησης αποτελούν σχεδόν μονόδρομο για την ανάπτυξη των υποδομών καθώς και σημαντικός παράγοντας για την εν γένει ανάκαμψη της οικονομίας μας σημασία όμως έχουν και οι επιμέρους επιλογές αξιοποίησης της μεθόδου αυτής .

Ομοιως όμως και ειδικότερα για το Νησί μας εξακολουθουμε να επιθυμούμε και να προτεινουμε μια συνολική ισόρροπη ανάπτυξη με ενιαια στρατηγικη - οραμα και προοπτικη χωρίς τοπικισμούς διαγκωνισμους και αγονες διαιρέσεις .

Η Κρητη δεν μπορει και δεν πρεπει να ανταγωνιζεται τον εαυτό της . Ανταγωνιστές της είναι οι λοιπές Ευρωπαϊκές και Μεσογειακές Περιφέρειες και Τουριστικοί προορισμοί .