آبياري سيستم طراحي با آشنايياي قطره

توجه

مباني با شما آشنايي جهت صرفا مقاله اينبدون ، اي قطره آبياري سيستم طراحي اوليه

در باشد مي ارقام و اعداد ، فرمول از استفادهبايد اي قطره آبياري طراح يك كه صورتي

قطره ، ها لوله تمامي خروجي و دبي بتواندو .... كرده حساب را و فيلترها ، پمپها ، چكانهارا سيستم بهترين اطالعات اين از استفاده باكند طراحي و انتخاب منطقه يك آبياري جهت

كنفرانس اهداف

اي قطره آبياري سيستم طراحي با آشنايي از گذشتهاينها مشابه و زير سوالهاي به پاسخ ‌،

آب ) شود مي استفاده خاكي و آب نوع چه در اي قطره آبياري سيستمهيچكدام ( ، دو هر ، شور خاك ، شور

لوله دو يا است بهتر فرعي لوله يك از استفاده اي قطره آبياري در؟ فرعي

و شود مي استفاده كجا در خطي ، زيگزاكي ‌، لوپ روشهاي از كدام هر؟ است كدام روش بهترين

پاي ) و زيردرخت در چكان قطره از استفاده ؟ است بهتر روش كدامدرارتفاع استفاده يا ؟ ( 50cmطوقه درخت طوقه

ارتفاع در را فرعي هاي لوله مواقع بعضي زمين cm 50چرا سطح؟ كنند مي نصب

بهتر آنها مزه و رسند مي زودتر اي قطره آبياري روش در ها ميوه چرا؟ است

و................

آبياري سيستم با رابطه در كنيد مي فكر؟ داريد اطالعات ميزان چه اي قطره

مي تقسيم دسته چند به گياهان آبياري روشهايشود؟

سنتي 1( آبياري(modernآبياري 2( فشار ) تحت

تقسيم دسته چند به فشار تحت آبياري؟ شود مي

باراني 1( آبياري

مركزي center pivotالف( دوار ياخطي( باراني آبياري يا لينر ب

غلطان roll lineپ( يا ويلمو يامتحرك( ) ( نيمه و ثابت كالسيك باراني آبياري ت

اي( قرقره باراني آبياري ث

موضعي( )2 (micro irrigationآبياري

) مرطوب( ) نوار اي قطره آبياري الفتراوا( هاي لوله با زميني زير آبياري ب

بابلر( آبياري پآبفشاني( آبياري سيستم ت

تيپ( يا دار سوراخ هاي لوله آبياري سيستم ث

آبياري سيستمهاي طراحي با بايد چراباشيم؟ آشنا

ميزان آبياري نوع اين اوليه در گذاري مقايسه) سرمايه در ) نسبتا سطحي آبياري روش از زيادبا استفاده وبراي بوده

وسايل ساير و چكان قطره لوله، زيادي مقادير به نياز آنقيمت گران . وتجهيزات باشد در مي وكليدي اصلي عامل

و موفقيت اقتصادي توجيه وداشتن اي قطره آبياري روشآن، مزاياي از مندي صحيح بهره گرفتن طراحي نظر در با

از مناسب نگهداري اجراو وهمچنين دقيق هيدروليكي مباني . است آبياري سيستم هاي سيستم بسيار با چه كه اي قطره

به ولي گرديده احداث كشور در سنگين هاي هزينه صرفآميزي موفقيت كاربرد طراحي اصول رعايت عدم علتآن صاحب عايد چيزي سرمايه رفتن هدر بجز و نداشته

. مواقع بيشتنر در موفقيت عدم اين متاسفانه است نكردهامروزه نتيجتا و شده گذاشته آبياري سيستم خود حساب به

كرده مي ايجاب كشور نياز كه حدي تا آن گسترش و توسعه. است نگرفته انجام

استفاده اي قطره آبياري از كجا در و چرا؟ كنيم مي

براي كه اي قطره آبياري باغات،محصوالت روش آبياريوگلخانه كاشت محاسن زراعي،رديف داراي دارد كاربرد

. است آب زيادي مصرف راندمان پتانسيل بودن ، باالجهت سيستم از شيميايي استفاده كودهاي انجام ، مصرف

آبياري حين زراعي در ) عمليات انرژي در جويي صرفه ، ) ، شبكه نمودن خودكار در راحتي ، باراني آبياري با مقايسه

خاك سطح تمام نكردن رديفي مرطوب كشتهاي درآن نتيجه كه آب وباغات رفت هدر تبخير كاهش وسيله به

هرز وهمچنين علفهاي رشد باشد، كاهش نگه مي مرطوبريشه رشد محيط و داشتن رشد طول در مطلوب حد در

گياهي هاي وبيماري آفات آبياري كاهش فوائد جمله از . رقم علي كه شده باعث محاسن اين همه است اي قطره

در آن كاربرد امروزه ابياري، روش اين بودن نوظهورجمله از خشك ونيمه خشك نواحي در مخصوصا دنيا سطح

گيرد قرار توجه مورد ما كشور

اصطالح چند با آشنايي

PW

آبياري از پس كه است خاك سطح از درصدييا خاك سطح در است ممكن كه شود مي مرطوب

شود گرفته نظر در معيني عمق درباران كم و PW<60%%>30خشك

متوسط بارندگي با خشك نيمه25<%PW<50%

باران پر و PW<45%>20مرطوب

PS

آسمانه توسط كه است زمين سطح از درصديگياه ) ( انداز سايه شود مي پوشيده گياهي

چكانها قطره :آرايش

يكديگر به نسبت چكانها قطره گرفتن قرار چگونگيتلسكوپي هاي : لوله

طي در آب فشار حفظ جهت كه هستند هايي لولهو فرعي به اصلي هاي لوله از آنها قطر مسير

ميابد . كاهش الترالها

اي قطره آبياري سيستم معرفي

آبياري، روش اين كم در فشار با يك ) آب حدوداز( گذشتن از پس مركزي اتمسفر كنترل در ) دستگاه

نياز كود صورت با هايي ( توام لوله وسيله به محلولاز عبور از پس شده، پخش زمين سطح كل در كه

چكانهايي مجاورت قطره در مناسب محلهاي در كهبه و قطره قطره صورت به اند، شده داده قرار گياه

. شود مي داده خاك به گياه نياز اندازه به ممتد طور

قطره آبياري مختلف قسمتهايباشد مي زير شرح به اي

مركزي- 1 كنترل واحد

كه است شده تشكيل دستگاههايي شده از پمپاژ آباز پس كود را افزايش و ( تصفيه و ) لزوم صورت در

وارد فشار وتنظيم جريان دبي ميزان دقيق كنترل با. نمايد مي اي قطره آبياري شبكه اصلي لوله

پمپها

پمپ :• انواعپمپ از چه آن دارند مختلف اقسام و انواع ها پمپ

با را آب مقداري كه است اين رود مي انتظار هادهد . انتقال ديگر نقطه به اي نقطه از فشار

عكس رابطه فشار و پمپ دبي بين رابطه اين درانتقال . را زيادي دبي كه هائي پمپ يعني دارد وجودآن عكس بر و كنند مي توليد كمتري فشار دهند مي

زيادي فشار دارند كمتري دبي كه ها پمپ از دستهنمايند . مي توليد

تقسيم مهم گروه سه به ها پمپشوند : مي

مركز ) • از گريز يا سانتريفوژ هاي پمپ centrifugalـpumps )

توربيني ) هاي پمپ ( turbine pumpsـاي ) پره هاي پمپ (propeller pumpsـ

سانتريفوژ هاي كه پمپ روند مي بكار مواردي برايببريم . باال زيادي ارتفاع به را كمي نسبتا دبي بخواهيمشعاعي پمپ داخل در آب جريان جهت ها پمپ اين در

در . توربيني است هاي و پمپ متوسط جريان دبياست . متوسط نيز شود مي داده باال آب كه ارتفاعي

در كه آن اي حال پره هاي و پمپ زياد دبي مقداراين . در است كم شود مي برده باال آب كه ارتفاعي

پمپ . در است محوري بصورت جريان جهت ها پمپبلكه است شعاعي نه محوري نه جريان توربيني هاي

باشد مي دارا را بيني بينا داراي

مركزي كنترل واحد در رفته بكار وسايلاز عبارتند

آب الف( هاي صافي صافي: انواع توري، صافيشن صافي سيكلوني،

جريان ب( ميزان گيري اندازه وسايل هاي انواع شير ،خودكار شيرهاي ، آب كنتور حجمي، كنترل كار خود

مدرن هاي سيستم ودر طرفه يك شير زماني، كنترلوصل و قطع و كنترل جهت كامپيوتري وسائل آبياريبا و اتوماتيك صورت به آبياري قطعات آب هاي شير

كامپيوتري ريزي برنامهفشار ج( كننده تنظيم دستگاههوا د( تخليه شير.ه( كود مصرف جهت كود، تانك كننده، تزريق دستگاه

آب تصفيه تاسيسات و دستگاههاآبياري

سيكلوني فيلترهاي

وزن كه را ذراتي مركز از گريز نيروي ايجاد بابيشتراست آب مخصوص وزن از آنها مخصوص : ها ) فيلتر اين توجه نمايد مي جدا آبياري آب از

كه آبهاي در و نيستند آلي مواد تصفيه به قادراست آلي نوع از بيشتر آن هاي ناخالصي

شود ( نمي توصيه آن از استفاده

آب حركت طريقه) مركز) از گريز

درشت ذرات تخليه شيرآب در موجود

شن فيلتر

تشكيل شن از پر فشار تحت مخازن از فلترها اينو شن هاي اليه از عبور حين آب و است شده

. شده تصفيه ذرات قطر شود مي تصفيه ماسههاي . دانه است مخزن داخل ذرات دهم يك معموال

درجه با متبلور كوارتز سيليس نوع از بايد شن. 98خلوص درشت% ذرات ميشود توصيه باشد

باشد باالتر در ريز ذرات و تر پايين هاي اليه در شن

توري فيلترهاي

كوچك منافذ از عبور حين آب فيلتر اين در . به از تواند مي منافذ اين كه شود مي تصفيهفيلتر ) محور يك حول ديسكهاي پيوستن هم

توري ( يك ساده سوراخهاي يا و ديسكي مشبك . جهت) ( توري فيتر يك وجود باشد توري فيلتر

قطره گرفتگي و انسداد كاهش از اطميناناست ضروري و الزم امري چكانها

نصب كجا در طرفه يك شيرفلكه؟ شود مي

هاي - شبكه از كه مركزي كنترل واحدهاي دريا و آبياري به چاههااصلي ، كنند مي آبگيري

آب منظور برگشت از شده جلوگيري مخلوطاست . ضروري اصلي شبكه دورن به كود با

دار در - شيب ارتفاع اراضي اختالف آن در كهاست زياد آبياري شبكه سطح و مركزي واحدايجاد و آب سريع تخليه از جلوگيري منظور بهضروري اصلي نيمه و اصلي هاي لوله در خال

باشد مي

جريان كننده كنترل شيرهاي

آبياري براي آب جريان قطع كردن يك اتوماتيكبر كه ديگر زمين به آب انتقال و زمين منطقه

تنظيم قابل آبياري زمان يا آبياري آب مقدار اساس . در شيرها اين نصب با شود مي ،‌استفاده است

كه آبياري مزارعي باعث شيفتهاي دارند را متعددي . نهايت در و شود مي انساني نيروي كاهش و راحتي

پمپ اتوماتيك طور به آخر شير شدن بسته از پس : ( . توجيه شيرها اين اگر توجه شود مي خاموش نيز

استفاده دستي شيرهاي از بايد نداشت اقتصاديكرد (

سنجها فشار

منظور به سنج فشار دستگاه فشار نصب كنترلضروري مركزي كنترل واحد مختلف نقاط در

از : اند عبارت نقاط اين كه استمركزي- كنترل ابتداي پمپ در از پس بالفاصله

پمپاژ ايستگاه فشار كنترل جهتهاي - صافي از پس و جهت قبل شني و توري

شستشو زمان تعيين و فشار اختالف كنترل ) رسوبات) از دستگاه پاكسازي

فشار - كنترل جهت مركزي كنترل واحد از پس شبكه

سنج فشار

كود تزريق دستگاه

كود تزريق دستگاه

مي استفاده سيستم به محلول كود تزريق براي كهاست نوع دو بر كه شود

كود - 1 كننده تزريق : تانكهاي

ميزان به را كود آب نيروي فشار تحت تانكها اينشود) ( مي تنظيم فلكه شير با مقدار اين كه الزم

كند مي سيستم واردكود - 2 كننده تزريق : پمپهاي

آب انرژي يا و برق نيروي با كه هستند كوچكي پمپهاي. كند مي كار مركزي كنترل واحد لوله در موجود

نيمه- 2 هاي لوله و اصلي هاي لولهاصلي :

يا اتيلن پلي جنس از معموال هاي لوله يا P.V.Cاين. آزبست كنترل دستگاه از را آب اصلي لوله باشند مي

(. لوله اين رسانند مي اصلي نيمه هاي لوله به كزي مر) شوند مي داده قرار خاك در مناسب عمق در ها

رابط- 3 هاي لوله

از بندرت و اتيلن پلي از معموال ها لوله اين جنسP.V.C قرار خاك از مناسبي عمق در كه باشد مي

) اصلي ) يا اصلي نيمه هاي لوله از را آب و گرفتهدر و خاك سطح در كه فرعي هاي لوله در و گرفته

كنند مي پخش دارند قرار كشت رديفهاي امتداد

الترالها- 4 يا فرعي هاي لوله

از ها لوله نرم اين اتيلن پلي قطره جنس كه بوده. گردد مي نسب آن روي مناسبي محلهاي در چكانها

چكانها- 5 dripper / emitterقطره

. اصلي نقش اند شده نصب فرعي هاي لوله رويچكانها فشار قطره فرعي شكستن لوله داخل آب

مي خاك روي قطره قطره صورت به آن وريزش باشد .

چكاني- 6 قطره فرعي هاي لوله

چكانها قطره و فرعي هاي لوله نقش مواقع بعضي دربا فرعي هاي لوله حقيقت در و شده ادغام هم درماده از ويا شود مي تعبيه ان در كه هايي سوراخ

نيز را چكانها قطره نقش شود مي ساخته متخلخلي. كند مي ايفا

وانتهايي- 7 ابتدايي بست

كه باشد مي اتيلني پلي اتصال نوعي ابتدايي بستوبست كند مي وصل رابط لوله به را فرعي لوله

. بندد مي را لوله انتهاي انتهايي،

اتصاالت- 8

اتصاالت يا جوش وسيله به اتيلن پلي هاي لوله. گردد مي متصل هم به مخصوص

شكن- 9 فشار

فشار كاهش براي نياز صورت در كه است اي وسيله . شكن فشار شود مي داده قرار جريان مسير در آب

آب فشار افزايش كه است مخصوصي مكانيسم دارايدهد، مي كاهش را خود ورودي در مجاز حد از بيش

ثابت هميشه آب فشار شكن، فشار از بعد كه بطوري. ماند مي

دوم فصل

سيستم انتخاب در بايستي عواملي چهقرار توجه مورد اي قطره آبياري

گيرد؟

توجه زير نكات به بايد سيستم يك طراحي هنگامكرد

خاك- الف

1: پذيري- نفوذ و خاك بافتبافت اي قطره آبياري روش براي بافت ترين مناسب

) لوم ) . متوسط باشد چكان مي قطره استفاده دبي موردبين تواند مي خاك نوع اين ساعت 8الي 2در در ليتر

. در كند سنگين تغيير پذيري بافتهاي نفوذ كمي علت بهدر همچنين و سبك خاك خاك بافتهاي پذيري نفوذ علت به

از توصيه استفاده كم دبي با چكان .قطره گردد مي

خاك- 2 قليايي و شوريبودن شور شرايط در اي قطره آبياري سيستم از استفادهبيشتر خاك اشباع عصاره الكتريكي هدايت آن در كه خاك

شرايط 4از در همچنين و است متر بر زيمنس دسيعصاره الكتريكي هدايت آن در كه خاك بودن قليايي

از كمتر اسيديته 4اشباع و است متر بر زيمنس دسياز بيشتر اشباع انجام 8گل از قبل ، باشد عمليات مي

و آبشويي اصالحي مواد افزايش و خاك شوري شرايط در. گردد نمي توصيه بودن قليايي شرايط در آبشويي

مي حساس گياهان براي فوق ضوابط است ذكر به الزمقابل شده ارائه ارقام حساس غير گياهان براي ، باشد

. است تعديل

خاك- 3 پروفيل در كننده محدود اليه وجودخاك دواني ريشه حداكثر عمق در كه صورتي در

ريشه براي نفوذ قابل غير كننده محدود اليهداشته وجود آهكي و گچي هاي اليه ويا وآب

آبياري باشد سيستم احداث از قبل بايستياقدام آن اصالح به نسبت كاشت و اي قطره

مي.) گردد دشوار كار اين سيستم نصب از بعدشود (

و تخلخلنفوذپذيري

قابل غير اليه وجود شورينفوذ

توپوگرافي- 4 و شيبطراحي انجام صورت در زمين وشيب بلندي و پستي

در ) ( اي كننده محدود عامل هيدروليكي نظر از صحيح . در آيد نمي حساب به اي قطره آبياري سيستم انتخاب

از بيشتر از %10شيبهاي دبي استفاده با چكان قطرهاز . 4كمتر شيبهاي در گردد مي توصيه ساعت در ليتر

تند از خيلي شيارهايي% 25بيش طول ايجاد دركشت تراز خطوط روي در معموال كه كشت رديفهاي

ضروري فرعي هاي لوله استقرار جهت شوند، ميبلندي. و پستي داراي زمين گرافي توپو وقتي استبا گرافي پو تو نقشه تهيه باشد منظم نا و زياد هاي

شبكه هيدروليكي طراحي جهت متري نيم تراز خطوط. است الزم

هوا- و آب ب

هوا- :1 كنندگي تبخير قدرت و بارندگي ميزاناقليم كليه در اي قطره آبياري سيستم معموال

آبي نياز تكافوي بارندگي ميزان آنها در هايكه . است اجرا قابل ، دهد نمي را كشت از مورد

شرايط در سيستم اين كاربرد اقتصادي نظرمرطوب مناطق از بيشتر خشك نيمه و خشك

. آبياري سيستم بود خواهد صرفه به مقرونگلخانه انواع در راحتي به توان مي را اي قطره

. نمود اجرا پالستيك زير كشتهاي و ها

2: باد- سرعتلطمه ) گياه رشد به كه حدي تا باد زياد سرعت

سيستم( نزند انتخاب در اي كننده محدود عامل . و باغات در فقط باشد نمي اي قطره آبياري

از بيشتر سرعتهاي ثانيه 5ودر در احداث مترچكانهاي بادشكن قطره تخصيص همچنين و

آبياري دور افزايش و درخت هر براي بيشترريشه ) رشد به دادن توسعه مي( جهت توصيه

گردد.

گياهي- : عوامل پ

براي اي قطره محصوالت آبياري ، كليه باغيكه جات صيفي و زراعي گياهان و ها كاري جنگل

توصيه قابل شوند مي كشت رديفي صورت بهصورت به كه زراعتهايي براي متراكم است،

اقتصادي كشت نظر از معموال شوند مي. باشد نمي پذير توجيه سيستم اين از استفاده

: آب- منابع ت

1: كليات- ، اي قطره آبياري هاي شبكه براي انتخابي آب منابع

در بايستي را آبياري آب نياز تامين جهت كافي ظرفيتشبكه مفيد عمر . طول همچنين باشد دارا طراحي مورد

آب فشار و جريان بتواند شدت كه باشد حدي در نياز منبعكند براورده مصرف كثر حدا مواقع در را آب . شبكه كيفيت

آبياري شبكه در استفاده جهت مناسب حد در بايستي نيزداخل . در كه آبياري آب منابع انواع بررسي باشد اي قطره

و دارند قرار اي قطره ابياري پروژه مجاورت در يا وانجام ضروريات از يكي مناسب آب منابع يا منبع انتخاب

. باشد مي اي قطره آبياري پروژه

سطحي- :2 آب منابعو كمي نظر از چه زمان طول در سطحي آب منابع جريان

است تغييير حال در شديدا كيفي نظر از كه. چه جريانهاياثر ) در آبريز هاي حوضه از يا مستقيم بارندگي توسط

) كامال جريان شدت داراي شوند مي تغذيه برف ذوب . زير تغذيه منبع داراي كه آنهايي ولي هستند متغييري

شدت در شديدي تغييرات وقنات چشمه مثل اند زمينيسطحي جريان منابع انتخاب در حال هر به ندارند جريان

طول در آب برداشت آبه حق با توائم تغييرات اين بايستي . اين در عمده هاي ناخالصي گيرد قرار توجه مورد مسير

مواد ) و الي ، رس يا شن ذرات معدني نوع از منابعبررسي ( در كه باشد مي آلي نوع از همچنين و محلول

و آبياري آب قرار تصفيهكيفيت توجه مورد بايستي آنگيرد.

زميني- :3 زير آب منابعمنابع از خشك نيمه و خشك مناطق در زميني زير آب منابع

اي اصلي قطره آبياري هاي شبكه آبياري آب تامينكه . شود سعي بايستي منابع اين از استفاده در است

به مجددا شده تخليه آب كه باشد قدري به برداشت ميزان . از استفاده حال هر به شود جبران ، سفره تغذيه وسيله ) نيرو ) وزارت ذيصالح مراجع مجوز با بايستي منابع اين

. به زميني زير منبع انتخاب در كلي طور به گيرد انجامبايستي اي قطره آبياري شبكه براي آب تامين منبع عنوان

. نياز مورد آب تامين از تا گيرد انجام كافي بررسيهاياطمينان سيستم مفيد عمر طول در آن توسط شبكه

. منابع ادارات از توان مي مورد اين در گردد حاصل كافيمختلف استانهاي در مستقر نيرو وزارت زميني زير آب

. گرفت راهنمايي كشور

بدليل زميني زير اب فيزيكي منابع هاي ناخالصي در كمياستفاده جهت را آب ترين مناسب منابع ساير با مقايسه . اين معموال باشند مي دارا اي قطره آبياري سيستم درفاقد همچنين و فيزيكي هاي كننده آلوده از عاري منابع

در اصلي مشكل وجود اين با هستند، آلي هاي كننده آلودهمحلول امالح وجود منابع اين از كربنات بعضي بي و آهن

حد از بيش . كلسيم معرض در ابها اين كه هنگامي است ، گيرند مي قرار چاه بيرون ازاد اكسيد هواي مذكور امالح

نمايند مي رسوب ايجاد و رسوبات شده است ممكن كهدر . امر اين شود چكانها قطره گرفتگي باعث شده ايجادآبياري سيستم در زميني زير منابع آب از استفاده صورت

. گيرد قرار توجه مورد بايستي اي قطره

راكد( 4 سطحي آب منابعشامل منابع طبيعي، اين هاي حوضچه ها، استخر

باشد مي ها درياچه و سدها آب . مخازن منابع اين در . ولي باشد مي دسترس در هميشه و نداشته جريان

در شديدي نوسانات آبياري فصل طول در است ممكن . نظر از امر اين گردد مي توصيه گردد ايجاد آب سطحقرار توجه مورد درياچه از آب برداشت در هيدروليكيبايستي . آبياري آب نياز به توجه با منبع ظرفيت گيردسطح مصرف حداكثر مواقع در كه باشد اي اندازه به

. نگردد كمتر نياز ورد عمق حداقل از آب

فيزيكي ناخالصيهاي آبها اين در آلودگي نظر ازهمچنين و رس حتي و سيلت شن، قبيل از معدني

ولي ندارد وجود ظرفيتي دو آهني محلول امالحمثل آلي هاي از ناخالصي برخي جلبك، خزه،

كوچك آبزي بقاياي جانوران و آثار موجودات و. زنده ناخالصي اين شود مي يافت فراوان آن در

قطره گرفتگي خطر تصفيه، عدم صورت در هاورود از قبل بايستي كه دهد مي افزايش را چكانها

. گيرند قرار تصفيه مورد شبكه به

5: شده- تصفيه فاضالبهايعنوان به توانند مي تصفيه از پس فاضالبها

آبياري شبكه نياز مورد آب تامين جهت منبعي . آنها از استفاده در روند بكار اي قطره

آبياري بايستي آب كيفيتي هاي جنبه مورد كليه . با رابطه در مشكالتي تا گيردد قرار توجه

، چكانها قطره در گرفتگي مسائل ايجادغذايي عناصر تعادل خوردن بهم و بهداشتي

نيايد پيش گياه .براي

آبياري- آب كيفيت ث

و الف( قليائيت و شوري نظر از آبياري آب كيفيتگياه در مسموميت ايجاد : احتمال

منبع آب از استفاده از قبل شود مي توصيه،‌قليائيت شوري نظر از آن كيفيت ، نظر مورد

روش طبق گياه در مسموميت ايجاد ومورد را فائو جهاني بار خوار سازمان پيشنهادي

بودن مناسب صورت در و دهيد قرار ارزيابينماييد . اقدام آبياري پروژه اجراي به نسبت

) در ب گرفتگي ايجاد نظر از آبياري آب كيفيتفيلتراسيون و چكانها قطره

كليات

باعث است ممكن آبياري آب در موجود هاي ناخالصيو شيميايي فيزيكي،‌ صورت به چكانها قطره گرفتگي

فيزيكي . گرفتگي در شود هاي بيولوژيكي ناخالصيآب معدني شامل عمده و ) ( مواد ،‌رس ،‌ليمون شنآلي است ) ( . مواد آنها بقاياي آثار و زنده موجودات

شيميايي و گرفتگي فعل از حاصل گذاري روسوب اثر در . گردد مي حاصل آبياري آب در شيميايي انفعاالت

موجودات بيولوژيكي فعاليتهاي اثر در بيولوژيكي گرفتگيآيد . مي بوجود چكانها قطره منافذ و مجاري در زنده

- فيلتراسيون ج

جامد ذرات رسوبگذاريآلي و معدني جامد ي ها خالصي نا تصفيه و سازي جدا . در استفاده مورد فيلتر انواع نامند مي فيلتراسيون را

از : اند عبارت ، فيلتراسيون سيكلون فيلتر ، توري فيلتر. گير رسوب هاي حوضچه و شن فيلتر

استفاده آبياري هاي شبكه كليه در توري فيلتر از معموالجامد ذرات سازي جدا براي سيكلون فيلتر ، شود ميجدا براي شن رود،‌فيلتر مي بكار آبياري آب در موجودكاربرد جامد ذرات همچنين و آلي هاي ناخالصي سازي

هاي . ناخالصي حاوي آبياري آب كه صورتي در داردگير رسوب هاي حوضچه از استفاده باشد زيادي جامد

گردد . مي توصيه پمپاژ از قبل

شيميايي : گذاري رسوبشيميايي گذاري وقتي رسوب بيشتر چكانها قطره در

از استفاده مورد آبياري آب كه افتد مي آب اتفاق منابعزميني امالح . زير وجود عمدتا آن اصلي علت باشد

حد ) از بيش كربنات محلول بي و ظرفيتي دو آهناز ( . كلسيم جلوگيري نظر از آب اصالح آبهاست اين در

زيادي ) ( هزينه صرف مستلزم هوادهي روش آهن رسوباين . از استفاده بنابراين ندارد كاربردي آبياري در و بوده

مجاز حد از بيش اگر ، اي قطره آبياري سيستم در آبها ( . شود نمي توصيه باشد داشته ظرفيتي دو مجاز آهن حد

ظرفيتي دو باشد 5/1آهن مي ليتر در گرم اصالح ( ميليافزايش با كلسيم كربنات رسوب از جلوگيري نظر از آب

تجاري اقتصادي اسيد توجيه است ممكن آبياري آب به . براي گيرد قرار بررسي مورد بايستي كه باشد، داشتهشاخص تعيين رسوب اين ايجاد براي آب پتانسيل تعيين

و آبياري نشريه در شده ارائه متد اساس بر اشباعشماره شود . 29زهكشي مي توصيه فائو

از آبياري آب بودن مناسب بر دليل باشد منفي شاخص اگرچكانهاست قطره در كلسيم كربنات رسوب ايجاد عدم جهتدر. كه چكانهاست قطره در رسوب ايجاد دليل مثبت عالمتاصالح آنرا آبياري آب به اسيد افزايش با توان مي حالت اين

به . بايستي آبياري آب بر شده افزوده اسيد غلظت نمودمنفي را شاخص عالمت آن اسيديته كاهش با تا باشد حديانجام . با آبها اين از استفاده از قبل گردد مي توصيه نمايد

محاسبه نياز مورد اسيد مقدار آن از اي نمونه روي آزمايشيبررسي ، نياز مورد اسيد كل به توجه با سپس شود تعيين و

به نسبت بودن صرفه به مقرون صورت در و انجام اقتصاديصورت . اين غير در گردد اقدام آن از استفاده و اصالح

توصيه قابل اي قطره آبياري شبكه در آب اين از استفادهبود . نخواهد

؟ چيست بيولوژيكي گذاري رسوب

قطره منافذ و مجاري در بيولوژيكي فعاليتهايچون . شود آنها گرفتگي باعث است ممكن چكانها

موثر بيولوژيكي فعاليت شدت در زيادي عواملآب بيولوژيكي رسوبگذاري پتانسيل بنابراين است

بيني پيش قابل غير چكانها قطره گرفتگي و آبياري . باشد زني مي راهاي كلر از يكي آبياري آب به

در و بيولوژيكي فعاليتهاي از جلوگيري در عمليكه چكانهاست، قطره گرفتگي از جلوگيري نتيجه

. گردد مي توصيه اقتصادي توجيه داشتن صورت در

اجتمائي- شرايط چ

زارع- :1 دانش و مهارتقطره آبياري سيستم است قرار كه اي منطقه درزارع مهارت و تحصيالت بايستي گردد احداث اي

توجه مورد سيستم از نگهداري و استفاده درنياز صورت در تا ، گيرد قبل قرار الزم آموزشهايشود داده زارع به شبكه نصب از

زارع- : 2 فرهنگبه توجه با است ممكن مزرعه كارگران و زارع

سادگي به دارند خود سنتهاي به كه سيستم اعتقادينكنند قبول را اي قطره حالت . آبياري اين در

كارگران و ،‌زارع سيستم احداث از قبل بايستيكار . اين كرد آماده آن پذيرش براي را با آبياري

اي قطره آبياري سيستم محاسن دادن در نشاناجرا اي قطره آبياري سيستم آن در قبال كه مناطقي

پذير امكان ترويجي امور انجام با همچنين و شدهاست .

روستا- : 3 در آب گردشبه زارعين بين كشور ي روستاها در آب سنتي طور به

معموال . شود مي داده گردش نوبتي الي 7هر طورآبياري 15 نوبت . روز تقسيم روش اين رسد مي زارع

آن در كه اي قطره آبياري سيستم احداث با آبدارد مغايرت است كم آبياري دور موضوع.. معموال اين

نحوي به مسئله و گرفته قرار بررسي مورد بايد قبال . گردد ذخيره حل استخر يا و آب گردش برنامه تغيير

راه از زارعين اراضي سازي يكپارچه همچنين و آبباشد مي مشكل اين رفع .حلهاي

اقتصادي - 4 سيستم شرايط انتخاب برايبه توجه با بايستي اي قطره ارزش آبياري

، سيستم نصب اوليه هاي ،‌هزينه ،‌محصول آبدر اقتصادي بررسي و كارگري هاي هزينه

آبياري ي روشها ساير با در مقايسه اجرا قابلكافي توجيه داشتن صورت در و انجام محل

با . ضمنا گردد انتخاب اي قطره آبياري روشاتوماتيك ميزان كارگري هاي هزينه بررسي

ميگردد . مشخص نيز سيستم نمودن

سوم فصل

الزامي طراحي در اطالعاتي چه داشتن؟ است

طرح - در استفاده مورد هاي نقشهطرح : عمومي هاي نقشه

آن در و شده مشخص طرح محدوده بايد نقشه اين درعبور محل مسير ‌، آب هاي لوله ، ها جاده عبور

برق تاسيسات سيمهاي ، آب مخازن ، چاهها محل ‌،شود ..... مشخص و

؟ است الزامي طراحي در اطالعاتي چه داشتن

گرافي توپو : نقشه

شدن مشخص باالي جهت اراضي در شيب هكتار 100ميزانزير) اراضي در شيب بودن زياد صورت در كه ( 100و هكتار

شود مي ترسيم متري نيم اختالف با تراز خطوط آن در

اصلي نيمه و اصلي لوله مسير طول پروفيل نقشه : طرح

در نقشه منظم اين نا توپوگرافي داراي كه هستند اراضياست ضروري اصلي شبكه هيدروليكي محاسبات انجام براي

يكنواخت. شيب داشتن يا و زمين بودن مسطح صورت درنيست . الزامي اصلي لوله مسير پروفيل نقشه تهيه

؟ است الزامي طراحي در اطالعاتي چه داشتن

خاكشناسي : هاي نقشهباالي هاي پروژه براي توصيه 100اغلب هكتار

آوردن . بدست براي گردد سري مي يك ، بافت ‌، خاكها سري قبيل از اطالعات

ريشه نفوذ كننده محدود اليه عمق ، نفوذپذيريخاك قليائيت و شوري ، آهك ، گچ ميزان ، آب و

سفره عمق و حاصلخيزي ، سنگريزه ميزان ،باشد . مي زميني زير هاي

؟ است الزامي طراحي در اطالعاتي چه داشتن

آبياري - آب كيفيت به مربوط : اطالعات

در استفاده براي آبياري آب نياز مورد هاي تجزيهاست زير شرح به اي قطره آبياري سيستم

، آب سختي ، آبياري آب در محلول امالح مقدار تعيينمحلول ) امالح كل ، آب در معلق جامد يا( TDSمواد

آب ) بيولوژيكي اكسيژن نياز ، الكتريكي ، ( BODهدايتآب ) شيميايي اكسيژن فاضالبها( ) CODنياز آب منبع اگر

) ، آهن ‌، ها ارگانيسم ميكرو ، آلي مواد ، هستند ، آهن باكتريهاي ، هيدروژن سولفيد ، شده حل اكسيژن

اسيديته ، سولفات كننده احيا هاي .باكتري

؟ است الزامي طراحي در اطالعاتي چه داشتن

هواشناسي- :اطالعات

شامل اطالعات ،‌ اين نسبي ،‌نم حرارت درجهبودن ابري درجه يا آفتابي ،‌ساعات باد سرعت

تبخير شدت و بارندگي ميزان ‌، باشد . هوا مييك حداقل براي ماهيانه هواشناسي اطالعات

قابل 10دوره دقت با آبي نياز تعيين براي سالهبود . خواهد كافي قبول

؟ است الزامي طراحي در اطالعاتي چه داشتن

زراعي - اطالعات

: از اند عبارت نياز مورد زراعي اطالعاتدر ) كاشت نقشه ، كشت مورد محصول نوع

و كشت رديفهاي جهت و كاشت فاصله زراعتكاشت ( تاريخ ، درختان كاشت فاصله باغات در

،‌سطح ) ( آبي نياز درخت سن ‌، برداشت وعمق ، رشد طول در گياه آسمانه انداز سايه

و .... ريشه

آبياري طرح هيدروليكي فني ضوابطاي قطره

اي قطره آبياري شبكه طراحي در كلي طور بهگرفتن نظر در با هيدروليكي و فني ضوابط كليه

داد قرار توجه مورد بايد اقتصادي هاي جنبهشبكه الف- تا ظرفيت شود طراحي نحوي به بايد

در را نظر مورد گياه آبياري آب موقع نيازمصرف . حداكثر كند تامين كامل طور به

چكانها ) ( EUب- قطره خروجي آب توزيع يكنواختي يا . باشد قبول قابل حد در سطح كل در

فشار ج- نظر يكنواختي در با كه باشد حدي در بايد آبآرايش طرز و چكانها قطره ساخت يكنواختي گرفتن

حفظ چكانها قطره آب توزيع يكنواختي درصد ، آنهاشود

فرعي د- هاي لوله افت ) قطر گرفتن نظر در با رابط ومقدار مجاز ( شود كوچكترين انتخاب

كه- شود طراحي طوري شبكه لوله و ميزان كمترينالترال هاي ‌، فرعي ‌، برده ... اصلي كار به آن در و

شود.

كاهش جهت توان مي كارهايي چه؟ داد انجام مصرفي هاي لوله ميزان

كه- 1 آن امثال و جات صيفي رديفي كشتهاي دراز كمتر رديفها فواصل 3فاصله تغيير با است متر

رديف كشت دو آبياري جهت فرعي هرلوله ازكنيم استفاده

كاري در- 2 از درخت بيش رديف فاصله متر 4بادر ريشه بهتر رشد و شده خيس سطح افزايش جهت

دو از استفاده جاي به طرح بودن اقتصادي صورتروشهاي از فرعي لوپ لوله ، استفاده زيگزاكي يا ‌،

تايي از چند چكانهاي ها قطره لوله كاهش جهت درشود . مي توصيه

طرفه - 3 دو رابط هاي لوله از در استفادهتواند مي طرفه يك رابط هاي لوله با مقايسه . در البته دهد كاهش نصف به را ها لوله طول

امر اين كه يابد افزايش لوله دبي بايد روش اينافزايش آن نتيجه كه لوله قطر افزايش با

. طور به اما شود مي ممكن است لوله قيمتدو هاي لوله از استفاده كه شده ثابت تجربي

است . بهتر و ارزانتر طرفهتلسكوپي - 4 هاي لوله از و ...استفاده

انتخاب در موثر مقدماتي عواملچكانها قطره

شده ) ( : PWالف- خيس سطحدبي با چكانهايي قطره از در ليتر 12تا4استفاده

نياز زيادي شده خيس سطح كه مكانهاي براي ساعت( باغات داريم )

با چكانهايي قطره از ساعت ليتر 4تا1دبياستفاده درداريم نياز كمي شده خيس سطح كه مكانهاي براي

است ) نزديك چكانها قطره فاصله ، جات‌ (صيفيمناسب ب- چكان قطره انتخاب و آبياري آب : كيفيت

مطلوب نا آبهاي مقاوم در چكان مقابل قطره دراز يا و دهنده شستشو خود چكان قطره يا و گرفتگي

شود استفاده شستشو قابل معمولي چكانهاي قطره

: - زمين توپوگرافي جاز زياد شيب با ناهموار زمينهاي كه در چكانهايي قطره

دارند فشار تنظيم فرعي قابليت هاي لوله دادن قرار وياشكن ) ( . فشار از واستفاده كم‌ شيب با تراز خط روي

گياه : نوعصيفي ، : گياهان كم دبي با چكانهايي قطره

باشد محكم و لوله ،‌داخل ارزانشاخه : درختكاري چند يا و زياد دبي با چكانهايي قطره

اي نيشكر مزرعه : زراعت محصول برداشت موقع در كه

سوراخ فرعي هاي لوله از استفاده شود مي زده آتششود . مي توصيه مصرف بار يك دار

باشيم فردا فكر به امروز از

آبياري براي را راهي چه كشور آينده مهندسان؟ كنند مي انتخاب

خواهد متوقف آبياري سيستمهاي پيشرفت آيا؟ شد

چه آينده در شده ارائه آبياري روشهاي؟ باشند دارا بايد را خصوصياتي

.... و

جديد دنياي آبياري

؟ ثقليآبياري دارد مزايايي چه و چيستآبياري يا است بهتر ثقلي اي آبياري ؟ قطره

؟ نواريآبياري ثقلي و اي قطره آبياري يا است بهتر؟ تراواآبياري چيست؟ بابلرآبياري چيستجاذبه آب سوپر نگهداري و جذب در حد چه تا و چيست

كاهش در توانند مي و هستند موثر غذايي مواد وسوپر آيا ؟ باشند داشته نقش آب مصرف ميزان

معرفي آبياري روش يك عنوان به توان مي را جاذبه؟ كرد

ثقلي اي قطره آبياري مزاياي

سيستم نياز اين الکتريسيته به نه نيروي نه پمپاژو و داردبه قيمت نياز گران و متبحر اوليه نه. مديريت سرمايه. زيادي مهمتر همه از دارد ارزبري نه و کند مي طلب را

چکانها قطره گرفتگي شده مشکل برطرف آن در نيزکالسيک سيستم مزاياي تنها نه سيستم اين يعني است

را سيستم اين معايب تمامي بلکه ، دارد را قبلي اي قطره . ساخت سيستم اين مزيت بزرگترين کند مي برطرف نيز

سيستم به نسبت آنها قطر که است چکانهايي قطرهاز قبلي اي قطره به 150کالسيک ميليمتر 1500ميليمتر

نموده حل را قبلي مشکالت تمام يکباره به و يافته افزايشبرق. انرژي به نياز ديگر سيستم اين در که نحوي به است

بدون لوله سيستم يک به قبلي فشار پر سيستم و نبودهبا و شده تبديل روزنه فشار قطر سيستم ازدياد مشکل ،

نظر شيميايي از مواد نيز رسوب ها روزنه شدن بسته وقطره . اين عمده ياي مزا مهمترين است گرديده برطرف

از : عبارتند موجود چکانهاي قطره با مقايسه در چکان

ثقلي اي قطره آبياري مزاياي

دبي - 1 کنترل با پايين فشار از تخليه استفادهچکان در - 2 قطره و آب عبور بزرگ مقطع

حسا کاهش گرفتگي سيت نتيجه به نسبتچکان قطره

پايين - 3 فشار به توجه با راحت و ساده نصببه - 4 سيستم توجه با سيستم کامل بندي آبسيستم فشار دما - 5 پايين اثر سازي خنثي

قطره تخليه ميزان تغييرات - 6 چکان دربه توجه با تخليه ميزان در فشار مجاز نوسان

ثقلي اي قطره آبياري مزاياي

پکيچهاي از استفاده با بزرگ مزارع آبياري بر عالوهگلخانه ، کوچک باغات توان مي ثقلي اي قطره آبياريکم هزينه از استفاده با و راحتي به را سبز فضاي و ها

داد . قرار اي قطره آبياري پوشش تحتنظر از سيستم اين که گفت توان مي بندي جمع يک درپمپاژ حذف وبا بوده صرفه به مقرون بسيار اقتصادي

کلي : بطور سيستم اين دريابد مي کاهش ثابت اوليه مدت هزينه در انرژي هزينه

مي حذف برداري و شود بهره برداري بهره هزينهمي پايين پايين ) . آيد نگهداري فشار از 5/1استفاده

ارتفاع نتيجه ( متر در و به آب نسبت حساسيت کاهشچکان قطره آسان .گرفتگي و ساده به نصب توجه با

پايين است فشار امکانپذير .سيستم

ثقلي آن آبياري معايب و

نسبت ظاهر به كه برتريهائي و دارد كه مزايائي همه باكه جاهايي در فقط روش اين دارد اي قطره آبياري به

يا ) ( نباشد آب كردن پمپ به نياز باشد رودخانه كنار در . شود مي استفاده روش اين از نباشد آب پمپ امكان

در فقط آب نيرو بودن ثقلي علت به روش اراضي اينبلندي و پستي كه دار باشد شيب نداشته وجود آن در

از خود اين كه شود مي سيستم استفاده اين به معايب . آيد مي آبياري حساب يكنواختي معايب نداشتن ديگر از

توسط . ايران هاي شهر از بعضي در روش اين است آنكنون تا ولي است اجرا دست در يا و اجرا كارآب شركت

است نشده نصب خراسان استان در سيستم اين

تراوا هاي تراوا لوله آبياري يا

خاصيت كه هايي لوله توسط آب روش اين درتوسط و گيرند مي قرار ريشه كنار در دارند تراوش

كشيده خاك سمت به لوله از آب خاك ماتريك نيرويبا اي قطره آبياري همان واقع در شوند لوله مي

اسفنجي كشورهاي هاي در بيشتر كه است ماننددر و يا ورزشگاههاخارجي استخرها و دهي هوا

كه آبياري سيستم اين روي البته شود مي استفادهحدود عمق در آن هاي شوند cm 80لوله مي دفن

دليل به اما است شده انجام ايران در تحقيقاتيورود جمله از داشت روش اين كه به معايبي ريشه

لوله بودن درون پايين و لوله تركيدگي نهايت در و ، ايران در موجود شده توليد هاي لوله كيفيت

شد مواجه شكست با تحقيقات

) دار ) سوراخ هاي لوله نواري آبياري

براي رديفي كه و گياهان باشد مي چغندر جمله ازروز و شود مي محسوب دنيا بروز تكنولوژي جزو

مي افزوده سيستمها اين پيشرفت بر روز بهلوله . داخل سيستم اين در چكانها قطره شود

آن به كه دارد روزنه قرار يا آبياري گويند پالك ميدبي و گرفتگي كاهش روي بيشتر امروزه و

. اين آبياري راندمان شود مي كار آنها مناسبميكرو ) ( آبياري باشد % 90باالي روشها . مي

بابلر آبياري

روش اين كم در هاي پاشنده يا بابلر توسط آبمي فشار خارج پيوسته و آرام جريان صورت به

آبياري براي روش اين آنها شود فاصله كه درختانياست . زياد براي همچنين باشد مي با مناسب آبهاي

زياد دارد امالح وجود چكان قطره گرفتگي خطر كهكاهش يا خاك شوري خطر وجود عدم صورت در

گردد . مي توصيه روش اين از استفاده ، محصولنخل‌، ، انار ، پسته مثل درختاني آبياري منظور به

باشد امالح غلظت داراي آب كه جايي در مركبات،مي استفاده روش اين از چكان قطره جاي به

روش. اين در در شود جويي صرفه بر عالوهديگر نيز چكانها قطره گرفتگي مساله آب مصرف

ندارد وجود

آبفشاني آبياري سيستم

مه ، جت صورت به آب آبفشاني روش به آبياري دريا هايي و خروجي از ريز بسيار روي قطرات كه

شود مي نصب يا لوله و كامل دايره يك در و خارجدايره از كه . قطعاتي روش اين از شود مي پخشبراي سبز بيشتر فضاي و آبياري شود مي استفاده

دبي ميزان با آب درختان، آبياري براي هم اخيرا . جتهاي ميكرو شود مي ريخته درختان پاي كمبا) ( آبهايي در توانند مي سيستم اين آبپاشها

كنند كار گرفتگي بدون زياد امالح

ها جاذبه سوپر

آبیاری شیوه خشک جدیدترین مناطق به برای که استتا توان می آن را 50کمک آبیاری آب مصرف درصد

داد از کاهش ضمنا آب و در محلول کودهای و شویشزيرزميني آبهاي . آلودگي کرد جلوگیری

جاذب در هسوپر محلول کودهای با همراه را آب خاک، درقرار آن اختیار در ریشه تقاضای بر بنا و کرده جذب آن،

. لذا دهد سایر می کنار در یا و تنهایی به روش اینآبیاری نوین های هاي روش داده اساس بر اگر ،

تواند می یابد، تداوم و شود پیاده درستی به و پژوهشییک از محیطی زیست و خشکسالی فجایع از را ایران

بحران از رهایی و غذایی شدید وابستگی از و سو،و کشاورزی در انقالبی و برهاند دیگر، سوی از اشتغال

. کند ایجاد اقتصاد

آبياري سيستم بهترين

اي ) ( قطره ، نواري ميكرو آبياري انواعدنياي به شده معرفي آبياري سيستم جديدترين

سيستم آبياري هيچ كنون تا و ميشود محسوبشود سيستم اين جايگزين بتواند كه آبياري

امروزه و است نشده بزرگترين معرفيروي شركتهاي را خود توان قطره دنيا توليد

ثابت دبي و فشار با جديدي تمام ) چكانهاي درها ( بلندي و پستي همچنين و مسير طول

اند . كرده معطوف

شويم متوجه طور چه

خروجي و بوده صحيح طراحي يك ما طراحي كه؟ است برابر هم با چكانها قطره

يك دادن قرار با يعني ، تجربي راه از استفاده بافرضا ) از ( 5يا 4ظرف يك هر زير ليتريچكانها . قطره

زمين سطح رو چكانها قطره و الترالها اگه البتهرا ظرف و كند را چكان قطره هر زير بايد است

ببينيم . را مناسب نتيجه تا دهيم قرار گودي در

و خطي صورت به آبيارياي نقطه

اي قطره آبياري سيستم طراحيمزرعه يك شكنهاي باد براي

استفاده مورد منابع

اي قطره آبياري شبكه طراحي مباني و اصولاصغر علي دكتر ، امين صحاف بيوك مهندس

فرشي

كشاورزي در آبياري روشهاي انتخابذاميادي : آرش ، لياقت عبدالمجيد ترجمه

مطهري شهيد مزرعه آبياري پروژهجوين صنعت و كشت شركت

در موجود شده ترجمه مقاالتاينترنت

http://www.sabzara.com/Irrigation.htm

http://hamid1ir.persianblog.com/

http://www.irib.ir/AMOUZESH/J/poudman_gol/taghzyeh/page23.htm

انگليسي منابع

http://www.maf.govt.nz/mafnet/schools/activities/swi/swi-06.htm#P956_44965

http://www.ag.ndsu.edu/pubs/plantsci/hortcrop/ae889w.htm#Introduction

http://edis.ifas.ufl.edu/index.html

http://www.cnph.embrapa.br/tecnologias/eng

پايان