ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ΄΄ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΗΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ΄΄

«ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ»

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΛΓΑΣ ΑΛΕΞΙΟΥ

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ: κ. ΜΑΡΙΑ ΓΚΑΣΟΥΚΑΜΕΛΗ ΤΡΙΜΕΛΟΥΣ:

κ. ΧΡΥΣΗ ΒΙΤΣΙΛΑΚΗ, κ. ΑΣΠΑΣΙΑ ΜΑΡΟΥΓΚΑ

ΜΑΪΟΣ 2010

Α. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΣΤΗΝ

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

• 1) Η απαλλαγή από την σωματικά εξαντλητική εργασία, οδήγησε όχι μόνο στον ελεύθερο από εργασία χρόνο, αλλά και στον καταναλωτισμό.

• 2) Η «δημόσια σφαίρα» προϋποθέτει, αρχικά τουλάχιστον, τη συνάντηση των ατόμων ως ίσος προς ίσο σε ένα χώρο δημόσιας συζήτησης.

• 3) Η ευκαιρία, που προσέφερε η πρώτη εμφάνιση της δημόσιας σφαίρας, δεν αξιοποιήθηκε εντελώς και δεν οδήγησε σε μια ανοικτή και δημοκρατική κοινωνία, όπου οι πολίτες και κοινωνοί προβάλλουν τα κοινά τους συμφέροντα, με συμμετοχή και των δύο φύλων.

1.1 ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΦΑΙΡΑ – Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ Μ.Μ.Ε.

1.1.1 Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΒΙΟΣ

1.1.2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ-ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

• Kατά τον 19ο αιώνα, οι γυναίκες της μεσαίας τάξης στις πλούσιες χώρες, αμφισβήτησαν έντονα τον αποκλεισμό τους από τα πανεπιστήμια, τα επαγγέλματα και την εν γένει καταναλωτική ζωή, η οποία μέχρι τότε περιοριζόταν στην οικιακή κατανάλωση.

• Η ανάπτυξη της βιομηχανίας του πολιτισμού σήμερα, έχει καταπνίξει τη δημοκρατική συζήτηση στις δημοκρατικές κοινωνίες. Η ανάπτυξη και γιγάντωση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της μαζικής ψυχαγωγίας είχε ως αποτέλεσμα η δημόσια σφαίρα να καταστεί σε μεγάλο βαθμό μια προσποίηση προς εξυπηρέτηση πολιτικών και κυρίως οικονομικών συμφερόντων.

• Η «κοινή γνώμη» δεν διαμορφώνεται μέσα από ανοικτές, λογικές, δημοκρατικές συζητήσεις, αλλά με την χειραγώγηση και τον έλεγχο.

1.1.3 Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΩΝ ΕΜΦΥΛΩΝ ΡΟΛΩΝ

• ο ρόλος των γυναικών απαξιώθηκε ως «σκεύος ηδονής», προβάλλοντας μόνο την εξωτερική εικόνα όμορφων γυναικών, ενώ λησμονήθηκε ο ουσιαστικός ρόλος της εργαζόμενης γυναίκας, η οποία έχει επιτύχει όχι μόνο ως σύζυγος και μητέρα, αλλά και επαγγελματικά.

• οι γυναίκες κατηγορήθηκαν για άλογη κατανάλωση και άκριτη διαχείριση των εργασιακών πόρων.

• η δημιουργία της σύγχρονης μορφής κεφαλαίου υπήρξε μέρος της ιστορικής διαδικασίας που δημιούργησε μια δημόσια ζωή στην οποία κυριαρχούσαν οι άνδρες και στην οποία επίσης περιλαμβανόταν το αναπτυσσόμενο φιλελεύθερο κράτος, και τα όργανα της κοινής γνώμης όπως ο τύπος

• συνεχής αναπαραγωγή κοινωνικών στερεοτύπων & αναπαραγωγή του πνεύματος με το οποίο η μία γενιά διαποτίζει την άλλη, μεταλαμπαδεύοντας αντιλήψεις, όπως ότι οι γυναίκες ενδιαφέρονται για το κουτσομπολιό ή δεν θέλουν να προβληματίζονται, είναι υπερκαταναλωτικές, ξοδεύουν άσκοπα, δεν είναι ικανές στην ανάληψη ευθυνών, ιδέες που μεταδίδουν λανθασμένη και παραμορφωτική εικόνα για το σύνολο των γυναικών, εργαζομένων και καταναλωτριών.

1.2 ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ & ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ

• Τα καταναλωτικά ζητήματα ασκούν μεγάλη επίδραση στην κοινωνική και οικονομική ζωή ενώ αντίστοιχα η οικονομία της αγοράς ασκεί με τη σειρά της επίδραση στις καταναλωτικές συνήθειες.

• Οι καταναλωτές έχουν διαφορετικές επιλογές κατανάλωσης, οι οποίες εξαρτώνται από τις διαθέσιμες οικονομικές πηγές τους και την επιλογή τρόπου ζωής και κοινωνικού status.

1.3 ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ & ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ

• Οι καταναλωτές έχουν ανάγκη όχι μόνο προστασίας τους από αθέμιτες καταναλωτικές πρακτικές των επιχειρήσεων, αλλά πρωταρχικά να μάθουν τα καταναλωτικά δικαιώματά τους.

• Για να αποδειχτεί κάποιος ευσυνείδητος καταναλωτής και ενεργός πολίτης οφείλει να εκπαιδευτεί και μάλιστα να λάβει καταναλωτική εκπαίδευση.

• Όλοι οι κοινωνοί είναι και καταναλωτές. Ο καθένας καταναλώνει ποικίλα καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες κάθε μέρα. Είναι σχεδόν αδύνατον στην σύγχρονη κοινωνία κάποιος να μην καταναλώνει.

1.4 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ

• Α) Κριτήρια Παραγωγής

• Β) Κριτήρια της αγοράς

• Γ) Κριτήρια της καταναλωτικής κοινωνίας

• Δ) Κριτήρια της οικονομίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ & ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ

2.1 Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ

Αύξηση κατανάλωσης σημαίνει διαχρονική αύξηση των κοινωνικών αναγκών του σύγχρονου ανθρώπου. Οι ανάγκες του ανθρώπου δεν είναι στατικές, αλλά εξελισσόμενες και συμβαδίζουν με την πρόοδο και τα επιτεύγματα της επιστημονικοτεχνικής εξέλιξης. Η αύξηση της κατανάλωσης είναι το άμεσο αποτέλεσμα της ανάπτυξης. Εάν δεν επιτυγχάνεται ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει και αύξηση της κατανάλωσης. Ο όρος υπερκατανάλωση αναφέρεται στα είδη πολυτελείας, στην προμήθεια άχρηστων πολλές φορές ειδών για την καθημερινή ζωή του μέσου ανθρώπου, στη συχνή αντικατάσταση μη φθαρμένων ειδών πρώτης ανάγκης, στην κατανάλωση ειδών που θεωρείται ότι προσφέρουν και προσδίδουν κοινωνική αίγλη και καταξίωση στον κάτοχό τους.Ο καταναλωτισμός πέρα από οικονομία της υπερβολής και της σπατάλης είναι επίσης μια οικονομία της εξαπάτησης. Ποντάρει στον ανορθολογισμό των καταναλωτών και όχι στους πλήρως ενήμερους και ψύχραιμους υπολογισμούς τους, στην έξαψη αισθημάτων καταναλωτισμού και όχι στην καλλιέργεια του λόγου

Μεταβολές οι οποίες διευκολύνουν άμεσα την διάνοιξη

των καταναλωτικών «οριζόντων» • Συνεχές και αυξανόμενο

ενδιαφέρον για τη δημόσια γνώμη, δηλαδή για το τι θεωρεί η πλειονότητα καταναλωτικά αρεστό και ορθό. Αυτή η εξωστρέφεια και ετεροστρέφεια για τις συνήθειες της αγοράς είναι μια ψυχολογική τάση, η οποία καθιστά τον καταναλωτή έτοιμο προς λήψη καταναλωτικών πληροφοριών από το περιβάλλον, ανάμεσα στις οποίες εξέχουσα θέση κατέχουν οι πληροφορίες για τα καταναλωτικά πρότυπα ζωής

• Η επικοινωνία ανάμεσα στον τρόπο ζωής των διαφόρων τάξεων αυξάνεται και ιδιαίτερα με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και έχει ως αποτέλεσμα την ραγδαία αστικοποίηση και τον διαρκή συγχρωτισμό των ανθρώπων στις μεγαλουπόλεις. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί στην υιοθέτηση και αναπαραγωγή των ανεπτυγμένων προτύπων και συμπεριφορών κατανάλωσης που κυριαρχούν στις ανεπτυγμένες κοινωνίες.

2.2 ΓΥΝΑΙΚΕΣ & ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

• Ο υπερκαταναλωτισμός και η εν γένει κατανάλωση αποδίδεται από πολλές σύγχρονες έρευνες συνήθως στο γυναικείο φύλο

• Οι γυναίκες αποτελούν αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο ακροατήριο και κοινό των απανταχού μέσων μαζικής ενημέρωσης, γεγονός που χρησιμοποιείται από τα Μ.Μ.Ε και τη διαφήμιση, ώστε να περνά στις γυναίκες το καταναλωτικό πρότυπο, που είναι επιπροσθέτως και ένα χρήσιμο ιδεολογικό όπλο, ικανό να απομακρύνει τις γυναίκες από άλλους κοινωνικούς προβληματισμούς και δράσεις.

• Οι γυναίκες κατά κύριο λόγο έχουν την ευθύνη και φροντίδα της διαβίωσης της οικογένειας ( προμήθειες τροφίμων, ρούχων και συσκευών).

• Στο γυναικείο φύλο καλλιεργείται συστηματικά η έννοια της ομορφιάς μέσα από τα καταναλωτικά είδη, ως ο μοναδικός σκοπός ύπαρξης, ως η μοναδική αξία στις διαπροσωπικές σχέσεις τους (καλλυντικά, επώνυμα ρούχα, παπούτσια, ακριβά κοσμήματα κ.α.).

• Οι γυναίκες κατέχουν τα πρωτεία στις λίστες αναλφαβητισμού και ημιαναλφαβητισμού σε όλο τον κόσμο.

• Οι γυναίκες συμμετέχουν λιγότερο σε σχέση με τους άνδρες στην παραγωγική διαδικασία.

2.3 Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ & ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

• Ζωτικές ανάγκες: συμπεριλαμβάνεται η διατροφή, η ένδυση, η στέγη, η υγεία, διάφορα έξοδα για ανήλικα τέκνα, μετακινήσεις καθώς και πάγια έξοδα, όπως κοινόχρηστες δαπάνες και λογαριασμοί οργανισμών κοινωνικής ωφέλειας. Στις ζωτικές ανάγκες παρατηρείται η διαδικασία της αυτοματοποίησης ως προς την κάλυψη των αναγκών αυτών, χωρίς δηλαδή να συναντά το άτομο-καταναλωτής έντονες αντιστάσεις για την κάλυψη-ικανοποίηση των αναγκών αυτών.

• Ψυχολογικές ανάγκες: περιλαμβάνουν και εμπερικλείουν στην έννοια της την επονομαζόμενη αγοραστική θεραπεία (shopping therapy), την άμεση ικανοποίηση, την αίσθηση επιλογής, την ψυχαγωγία, την αυτοπροβολή, την αίσθηση ολοκλήρωσης και την ψυχική ευφορία μέσω των καταναλωτικών αγορών, την διαδικασία της αυθυποβολής και την συνήθεια. Αντιφατικότητα ως προς τα συναισθήματα, την ψυχική ευφορία διαδέχεται η ενοχή ως προς την πραγματοποίηση των εκάστοτε αναγκών. Πρόκειται για μη συνειδητή κατανάλωση, η οποία λειτουργεί επί τη βάσει του αισθήματος του ανικανοποίητου.

• Κοινωνικές ανάγκες: Σημείο έναρξης η αγοραστική ικανότητα των καταναλωτών η οποία προσδίδει στον εκάστοτε καταναλωτή το λεγόμενο status, με την επακόλουθη προσωπική προβολή του ως κατόχου του συγκεκριμένου καταναλωτικού προϊόντος. Ισχυρή η επιρροή του κοινωνικού φαινομένου του μιμητισμού, ενώ παρατηρείται η κατ’ ουσίαν επιβολή της καταναλωτικής προς μίμηση συμπεριφοράς από τα Μ.Μ.Ε. και την δημιουργία του εκάστοτε lifestyle. Η κατανάλωση εδράζεται στους τομείς της αναψυχής και διασκέδασης, των κοινωνικών υποχρεώσεων και δωρεών, και των τάσεων και ρευμάτων της μόδας. Η καταναλωτική συμπεριφορά δεν γνωρίζει όρια και εμφανίζεται το φαινόμενο του υπερκαταναλωτισμού

Τυπολογίες της κατανάλωσης: 1) η αυθόρμητη καταναλωτική συμπεριφορά 2) η ορθολογική καταναλωτική συμπεριφορά

Μπορούν κάλλιστα να συνυπάρχουν στον ίδιο καταναλωτή ή να διαφοροποιούνται ανά φύλο.

Φαίνεται να επικρατεί η τάση η αυθόρμητη καταναλωτική συμπεριφορά να αποδίδεται στο γυναικείο φύλο, ενώ η ορθολογική καταναλωτική

συμπεριφορά στο ανδρικό φύλο. Οι απόψεις αυτές εμφανίζονται πλέον και ως στερεοτυπικές

και επαναλαμβανόμενες από ευρεία μερίδα του κοινωνικού συνόλου.

2.4 ΟΙ ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

• Α. Οι «Ρομαντικοί – Αντικομφορμιστές • Β. Οι «επιφανειακοί» καταναλωτές • Γ. Οι «επιπόλαιοι» καταναλωτές • Δ. Η ομάδα των «απαιτητικών-ρεαλιστών» καταναλωτών • Ε. Η τυπολογική κατηγορία των «πιεσμένων»

καταναλωτών • ΣΤ. Η έρευνα της Stratego έρχεται να επιβεβαιώσει τον

χαρακτηρισμό των γυναικών ως «επιπόλαιων» καταναλωτριών.

2.5 Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ: ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ Ή ΑΝΔΡΙΚΟ ΠΡΟΣΟΝ

• Ο υψηλός Δείκτης Καταναλωτικής Νοημοσύνης θεωρείται ότι είναι αποκλειστικά γυναικείο προσόν.

• Η Καταναλωτική Νοημοσύνη (Shopping IQ) καθορίζει το πόσο «έξυπνα» καταναλώνει κάποιος και οροθετείται βάσει των παρακάτω παραμέτρων, όπως αυτές αναπτύχθηκαν για τους σκοπούς της έρευνας της Visa Europe:Α) Οικονομία - ΕγκράτειαΒ) Ενημέρωση - ΈρευναΓ) Καινοτομία

Το γυναικείο φύλο διατηρεί τα πρωτεία ανάμεσα στους καταναλωτές με υψηλό δείκτη νοημοσύνης, με ποσοστό 60% έναντι

40% που αντιστοιχεί στο ανδρικό φύλο. Σε επίπεδο πληθυσμού οι γυναίκες υπερτερούν, αφού σύμφωνα

με την έρευνα το 43% των γυναικών διαθέτει Υψηλή Καταναλωτική Νοημοσύνη, σε σύγκριση με το 34% των ανδρών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ & ΤΟ ΦΥΛΟ3.1 ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙ ΦΥΛΟΥ & ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ

3.1.1 Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ & Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Η βιολογική θεωρία του φύλου έγκειται στην ερμηνεία των διαφορών φύλου με γνώμονα τις βιοσωματικές διαφορές ανδρών και γυναικών

τόσο στο σώμα όσο και στον εγκέφαλο. Περιλαμβάνει την ορατή διαφορά γεννητικών οργάνων και συνεπώς αναπαραγωγικών λειτουργιών, την ύπαρξη διαφορετικών χρωματοσωμάτων, τη

διαφοροποίηση ανδρών και γυναικών ως προς το ύψος, το βάρος αλλά και την ποσότητα των ορμονών που ομολογουμένως

παράγουν και τα δύο φύλα.

3.1.2 ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΥΛΟ & Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

• Η έννοια του κοινωνικού φύλου περιλαμβάνει τον πολιτισμό και την κοινωνικά διαμορφούμενη κατηγοριοποίηση δύο διαχωρισμένων κόσμων, του «ανδρικού» και του «γυναικείου».

• Παράγοντες πρωτογενούς και δευτερογενούς κοινωνικοποίησης όπως η οικογένεια, το σχολείο και τα Μ.Μ.Ε., επιδρούν στην εκμάθηση έμφυλων ρόλων, στις καταναλωτικές συνήθειες και στην εκδήλωση ανδρισμού και θηλυκότητας.

• Η κοινωνικοποίηση δεν εξαντλείται σε ένα αλλά σε περισσότερα και συχνά αντιτιθέμενα μοντέλα σε συνάρτηση με την κοινωνικοοικονομική τάξη, την εθνικότητα, ή τα βιώματα των ατόμων.

3.1.3 ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΦΥΛΟΥ & ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ

• Οι έμφυλοι καταναλωτικοί ρόλοι εξελίσσονται σε πηγή πολιτισμικής δημιουργίας, αντιθέσεων, συμμαχιών και τελικά σύζευξης του διαφορετικού σε μια ουσιαστικά δημοκρατική κοινωνία.

• Οι θεωρίες του βιολογικού και του κοινωνικού φύλου τέμνονται και αλληλεπικαλύπτονται με αποτέλεσμα καθημερινά οι έμφυλοι καταναλωτικοί ρόλοι να εξελίσσονται και να αναπαράγονται. Δεν πρόκειται για πάγιες διαφορές και στεγανοποιημένες κατηγορίες. Οι έμφυλοι καταναλωτικοί ρόλοι αποτελούν ένα συνονθύλευμα σχέσεων, ορίων και πρακτικών, διαρκώς εξελισσόμενων διαμέσου κοινωνικών διαδικασιών, οι οποίες διαπλάθουν καθοριστικά κατά τρόπο συχνά αντιφατικό τις ανθρώπινες διαδράσεις.

3.1.4 Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ & ΤΟ ΦΥΛΟ

• Yπό το πρίσμα της παγκοσμιοποίησης, κατά τον Μακλούαν, τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας έχουν δημιουργήσει ένα «παγκόσμιο χωριό».

• H ανθρώπινη κοινωνία εμφανίζεται να αποδέχεται και να επιθυμεί μια τυποποιημένη και ελάχιστα απαιτητική διαμόρφωση του ρόλου ανδρών και γυναικών, διαμόρφωση που προσφέρεται από τις βιομηχανίες της ψυχαγωγίας, ήτοι ταινίες, τηλεοπτικά προγράμματα, λαϊκή μουσική, ραδιοφωνικές εκπομπές, εφημερίδες και περιοδικά.

• Oι γυναίκες αναγνωρίσιμες για την ομορφιά, συγκροτώντας τον κόσμο της μόδας, παρά για τα επιτεύγματά, τις διακρίσεις τους στην επιστήμη και στη γνώση. Απεικονίσεις τους ως πορνογραφικών εργαλείων του σεξουαλικού πόθου στα μέσα επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένου του διαδικτύου.

• Η πολιτική συμμετοχή των γυναικών ως βασική αρχή της σύγχρονης δημοκρατίας, δίνει σάρκα και οστά στη κεφαλαιώδη έννοια της συμμετοχικής δημοκρατίας, ενώ από την άλλη υλοποιεί ακριβώς το όραμα της πολιτικής ελευθερίας και του εκδημοκρατισμού των πολιτικών διαδικασιών.

• Ο αγώνας για τον εκδημοκρατισμό του φύλου υποστηρίζεται ότι βρίσκεται στα πρώτα στάδια σε παγκόσμια κλίμακα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ, ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

4.1 ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

• Μελέτες έχουν επισημάνει υπεροχή των ανδρών στον τομέα των νέων τεχνολογιών και αξιοπρόσεκτη υστέρηση των γυναικών.

• Η σύγκλιση του τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία προηγμένων εργαλείων και την προσφορά χρηστικών υπηρεσιών, με τη διαμόρφωση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.).

• Οι τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) επιδρούν και διεισδύουν σήμερα στο σύνολο της ανθρώπινης δραστηριότητας, ατοµικής και κοινωνικής, και δημιουργούν αυτό που αποκαλείται Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ) και κοινωνία της γνώσης.

• Παρατηρούμενη συχνή αδυναμία λειτουργικής αφομοίωσης των σύγχρονων τεχνολογιών, δυσκολία ανάπτυξης κριτικής καταναλωτικής συνείδησης σε ένα κλίμα οξύτατου και καθολικού επιχειρηματικού ανταγωνισμού, ανάδειξη πληροφοριακών και τεχνολογικών φόβων ενός μεγάλου μέρους του συνολικού πληθυσμού, κυρίαρχα δε του γυναικείου.

• Μια έντονα ανδροκρατούμενη κουλτούρα πλαισιώνει το εμπόριο ψηφιακών και ηλεκτρονικών προϊόντων, ενώ εξίσου έμφυλος είναι και ο καταμερισμός εργασίας στις σχετικές θέσεις εργασίας.

• Ηυπερπροσφορά στην αγορά νέων τεχνολογικών μέσων πληροφόρησης και επικοινωνίας δυσχεραίνει τη λήψη ώριμων και συνειδητών αποφάσεων για τον καταναλωτή.

4.2 Η ΕΜΦΥΛΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ

• Δυναμικό ρόλο στην αγορά των νέων τεχνολογιών εμφανίζει το ανδρικό φύλο, το οποίο κυριαρχεί τόσο στους τομείς της επιχειρηματικότητας, όσο και της κατανάλωσης προϊόντων νέων τεχνολογιών.

• Η διαρκής δύναμη της ταύτισης μεταξύ τεχνολογίας και ανδρισμού δεν οφείλεται σε βιολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, αλλά είναι περισσότερο το αποτέλεσμα της ιστορικής και πολιτιστικής δόμησής τους.

• Η φύση της εκπαίδευσης στις νέες τεχνολογίες και η κατάρτιση, είναι μη συστηματική και κατεξοχήν ανδροκεντρική.

• Το γυναικείο φύλο εμφανίζει έναν ενδόμυχο φόβο για τις νέες τεχνολογίες και τις εν δυνάμει καταναλωτικές προεκτάσεις τους, εμφανίζει δε τα μεγαλύτερα ποσοστά πληροφορικού αναλφαβητισμού, ενώ αδυνατεί στη συντριπτική πλειοψηφία του να επικοινωνήσει με την ορολογία των νέων τεχνολογιών.

• Η φοβία για τις νέες τεχνολογίες, αποτελεί ένα εκπαιδευτικό, οικογενειακό και κοινωνικό ζήτημα.

4.3 Η ΕΜΦΥΛΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ 2004/113/ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 13ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2004 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΑΓΑΘΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ

ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΑΥΤΩΝ

• Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την Οδηγία 2004/113/ΕΚ για την αντιμετώπιση έμφυλων καταναλωτικών ανισοτήτων.

• Νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου όσον αφορά την πρόσβαση σε υπηρεσίες και αγαθά και την παροχή αυτών, με σκοπό να εφαρμόζεται ουσιαστικά στα κράτη μέλη η αρχή της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών.

• Εφαρμόζεται σε όλα τα πρόσωπα τα οποία παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες που διατίθενται στο κοινό ανεξάρτητα από το ενδιαφερόμενο πρόσωπο, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων οργανισμών και αυτών που προσφέρονται εκτός του τομέα του ιδιωτικού και του οικογενειακού βίου και των συναλλαγών που διεξάγονται στο πλαίσιο αυτό.

• Τα έξοδα εγκυμοσύνης και μητρότητας δεν δύναται να οδηγούν σε διαφορές μεταξύ των ατομικών ασφαλίστρων και παροχών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ5.1. ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

• Βιώσιμη ανάπτυξη: η ανάπτυξη, η οποία ικανοποιεί τις ανάγκες των σύγχρονων γενεών χωρίς να υποθηκεύει ή να θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να μπορούν να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες.

• Βιώσιμη κατανάλωση: η χρήση αγαθών και υπηρεσιών και από τα δύο φύλα πρέπει να είναι τέτοιας μορφής, ώστε να ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες και να δημιουργείται μια καλύτερη ποιότητα ζωής, για να ελαχιστοποιείται η χρήση των φυσικών πόρων της γης και η εκπομπή ρύπων με αποτέλεσμα να μην διακινδυνεύει η ικανοποίηση των αναγκών των μελλοντικών γενεών.

• Ως λύση προτάσσεται ένας συνδυασμός οικολογικών και κοινωνικών πολιτικών: μείωση χρήσης πόρων, ιδίως περιβαλλοντικών από τις ανεπτυγμένες χώρες, εφαρμογή του αιτήματος της αρχής των ίσων ευκαιριών και δικαιωμάτων στην κατανάλωση πόρων για όλους τους κατοίκους της γης, ανεξαρτήτως οποιασδήποτε διάκρισης λόγω εθνικής προέλευσης, οικονομικοκοινωνικής θέσης ή φύλου.

• Ανδρικό φύλο: πρωταγωνιστικό ρόλο στη κατάχρηση πόρων, στη ρύπανση και καταστροφή του περιβάλλοντος και στην συνεχή μείωση της ποιότητας ζωής, λιγότερο οικολογικά ευαισθητοποιημένοι στα θέματα της βιώσιμης κατανάλωση. Γυναικείο φύλο: λιγότερο ζημιογόνο οικολογικά αποτύπωμα στον πλανήτη, ενώ παράλληλα ευθύνονται λιγότερο από τους άνδρες για την κλιματική αλλαγή.

5.2. ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, ΟΙΚΟ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ

• Η αλλαγή προτύπων κατανάλωσης αποβλέπει στην ευαισθητοποίηση των δυο φύλων, ώστε να συντελέσουν καθοριστικά στην αριστοποίηση της χρήσης των πόρων, με σκοπό τη μείωση των αρνητικών οικολογικών και κοινωνικών επιπτώσεων και τη προσαρμογή προς τη βιωσιμότητα.

• Oικο-αποτελεσματικότητα σημαίνει οικονομική και περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα, ενώ συνδέεται άρρηκτα με τις πολιτικές που περιλαμβάνουν κριτήρια για την ευημερία και τον τρόπο ζωής των πολιτών.

• Ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας και πληροφόρηση των καταναλωτών, ανδρών και γυναικών, για την λογική χρήση των πόρων και την σύμμετρη ικανοποίηση των αναγκών τους.

• Ο εκδημοκρατισμός της κοινωνικής πραγματικότητας και η συμμετοχή περισσότερων γυναικών-πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία σημαντικών παρεμβάσεων στο τομέα της βιώσιμης κατανάλωσης

Β. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ & ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ

ΕΡΕΥΝΑΣ

6.1 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ• Σκοπός της διπλωματικής εργασίας είναι η συλλογή πληροφοριών και η

επιστημονική τεκμηρίωση για την σχέση φύλου και καταναλωτικής συμπεριφοράς - καταναλωτικής συνείδησης καθώς και τη σχέση φύλου και νέων τεχνολογιών.

• Διενέργεια έρευνας με τη μέθοδο των focus groups σε δύο ομάδες καταναλωτικών φορέων, ήτοι των φορέων «Ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ» και «ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΕΛΛΑΔΑΣ» καθώς και στη «ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ».

6.2 ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ – ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ6.2.1 ΣΤΟΧOI ΕΡΕΥΝΑΣ

• Κατά τη θεωρία παρουσιάζεται μια έντονα εμφαινόμενη διαφοροποίηση μεταξύ ανδρών και γυναικών στην κατανάλωση όταν εμπλέκεται η χρήση των νέων τεχνολογιών, μάλιστα αρκετές έρευνες κάνουν λόγο για φοβία των γυναικών απέναντι στους υπολογιστές, η οποία δεν έχει άμεση σχέση με βιολογικούς παράγοντες, αλλά οφείλεται κυρίως σε κοινωνικοποιητικές διεργασίες. Οι τελευταίες αποδίδουν ρόλο και κατεύθυνση στο κάθε φύλο, αλλά και στην εκπαιδευτική διαδικασία, η οποία διαμορφώνει πρότυπα και συμπεριφορές.

• Κατά τη θεωρία, το γυναικείο φύλο εμφανίζεται ως ο βασικός καταναλωτής των υπηρεσιών της σύγχρονης μεταβιομηχανικής καταναλωτικής κοινωνίας. Μάλιστα το γυναικείο φύλο χαρακτηρίζεται ως υπερκαταναλωτικό, με αποδιδόμενη έμφαση στον ψυχολογικό τομέα ικανοποίησης καταναλωτικών αναγκών. Από την άλλη υστερεί σημαντικά στη χρήση των νέων τεχνολογιών, εμφανίζοντας μάλιστα και φοβία στο τομέα της πληροφορικής. Το θεωρητικό μοντέλο αναδεικνύει το ανδρικό φύλο σε επιστημονικό, επικοινωνιακό και τεχνολογικό εκφραστή των νέων τεχνολογιών.

• Επιχειρείται η σκιαγράφηση της στάσης των εργαζομένων σε καταναλωτικούς φορείς σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες και σε συνάρτηση με το φύλο τους, με σκοπό την πιθανή χάραξη πολιτικών καταναλωτή και ευαισθητοποίησης σε θέματα βιώσιμης κατανάλωσης, τεχνολογίας, επικοινωνίας και συμμετοχικότητας σε διαδικασίες επίλυσης διαφορών.

6.2.2 ΠΗΓΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ-ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

• Α) Εκτεταμένη ιστορική αναδρομή και βιβλιογραφική παράθεση

• Β) Διεξαγωγή ποιοτικής έρευνας με χρήση ημιδομημένης συνέντευξης.

Η μεθοδολογική προσέγγιση συμπεριλαμβάνει συνεντεύξεις ανοικτού τύπου ειδικών επιστημόνων της ανεξάρτητης διοικητικής αρχής «ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ», ειδικών συμβούλων του «ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΕΛΛΑΔΑΣ» και υπαλλήλων της «ΓΕΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ».

• Α) Πληθυσμός – Δειγματοληψία:

Το δείγμα της παρούσας έρευνας αποτέλεσαν και οι πέντε (5) σύμβουλοι του «ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΕΛΛΑΔΑΣ», που λειτουργεί στην ελληνική πραγματικότητα υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή τρεις (3) ειδικοί επιστήμονες της ανεξάρτητης διοικητικής αρχής «ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ» από τους δώδεκα (12) συνολικά, που διαθέτει η εν λόγω αρχή και δύο (2) υπάλληλοι της Γενικής Γραμματείας Ισότητας.

Β) Εργαλεία Έρευνας:Ως ερευνητικό εργαλείο χρησιμοποιήθηκε η ημι-δομημένη

συνέντευξη, καθώς αυτή αποτελεί μια χαλαρή και ευέλικτη διαδικασία, η οποία προσφέρει πλούσιες και λεπτομερείς απαντήσεις και

αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες των συνεντευξιαζομένων.

Το πλαίσιο της συνέντευξης προσδιορίστηκε επαρκώς με βάση την ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, σε συνάρτηση Α) με τα υπό εξέταση ερευνητικά ερωτήματα: α1) κατά τη θεωρία το γυναικείο φύλο παρουσιάζεται ως υπερκαταναλωτικό και μάλιστα με ιδιαίτερη έμφαση στον ψυχολογικό παράγοντα ικανοποίησης των καταναλωτικών αναγκών του. Από την άλλη παρουσιάζεται να υστερεί σημαντικά στη χρήση των νέων τεχνολογιών, εμφανίζοντας μάλιστα και φοβία στο τομέα της πληροφορικής. Ισχύει άραγε το ίδιο και στον τομέα της απλής υποβολής μιας καταναλωτικής αναφοράς σε φορείς εξωδικαστικής διαμεσολάβησης σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο; α2) ο δυναμικός ρόλος των ανδρών, οι ώριμες καταναλωτικές συνήθειες και η στενή σχέση τους με τις νέες τεχνολογίες αποτυπώνεται στη στάση των ίδιων των εργαζομένων στους φορείς αυτούς; Β) με τους επιδιωκόμενους στόχους.

6.2.3 ΣΤΑΔΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ – ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

• Οι συνεντεύξεις ελήφθησαν περί τα τέλη Μαΐου 2009 σε συνολικό χρόνο περίπου δύο εβδομάδων και στο χώρο εργασίας των συνεντευξιαζομένων.

• Η διάρκεια της κάθε συνέντευξης υπήρξε περιορισμένη και δεν ξεπέρασε τα τρία τέταρτα της ώρας.

• Ακολουθήθηκε το καταγεγραμμένο δελτίο συνέντευξης, το κλίμα ωστόσο διευκόλυνε τις περιφραστικές απαντήσεις των ερωτώμενων και την ελεύθερη ανάπτυξη των απόψεών τους, έτσι οι συνεντεύξεις αυτές στηρίχτηκαν στην υπόθεση ότι τα δεδομένα παράγονται μέσω της ανοιχτής επικοινωνιακής διαδικασίας και της ανταλλαγής απόψεων με αφορμή συγκεκριμένες ερωτήσεις.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ7.1 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ: ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Συμμετέχοντες: • Άτομα μεταξύ 25 και 40 ετών, τέσσερις (4) άνδρες και (6) έξι γυναίκες, η πλειοψηφία

με μεταπτυχιακές σπουδές, πολύ καλά εξοικειωμένοι στη χρήση νέων τεχνολογιών. • Όλοι/ες διαθέτουν προσωπικό υπολογιστή, χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και έχουν

ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ενώ η πλειονότητα δείχνει να γοητεύεται από τη χρήση των νέων τεχνολογιών.

• Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων/εισών είναι γένους θηλυκού, δεν συμμετέχει σε καταναλωτικές ενώσεις ή συνδικαλιστικά όργανα.

• Ως προς τις σπουδές του δείγματος η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτώμενων έχει λάβει κοινωνικές – ανθρωπιστικές σπουδές με έμφαση στους τομείς των νομικών επιστημών, της παιδαγωγικής επιστήμης και των Μ.Μ.Ε., της διοίκησης επιχειρήσεων και των οικονομικών εν γένει σπουδών.

• Δηλώνουν αρκετά καλά εξοικειωμένοι στη χρήση των Τ.Π.Ε., γνωρίζουν ξένες γλώσσες, κυρίως την αγγλική, αλλά και τη γαλλική και γερμανική, ενώ αρκετοί διαθέτουν και ερευνητική και συγγραφική εμπειρία στα πλαίσια των μεταπτυχιακών σπουδών και διδακτορικών διατριβών τους σε πανεπιστήμια κυρίως του εξωτερικού, αλλά και δημοσιεύσεων άρθρων και μελετών τους σε ελληνικά επιστημονικά περιοδικά.

• 7.2 Η ΔΙΕΡΕΥΝΩΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΦΥΛΟΥ

• 7.3 Η ΔΙΕΡΕΥΝΩΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ, ΘΕΣΜΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΚΑΙ ΦΥΛΟΥ

• 7.4 Η ΔΙΕΡΕΥΝΩΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ – ΦΥΛΟΥ & ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ

• ΔΙΕΡΕΥΝΩΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ & ΦΥΛΟΥ• Σε σχέση με τα καταναλωτικά προϊόντα που έχετε

ανάγκη αγοράζετε ως καταναλωτής/τρια:• α) λιγότερα προϊόντα β) περισσότερα

προϊόντα γ) ακριβώς όσα χρειάζεστε• Ποια λέξη θεωρείτε ότι σας εκφράζει περισσότερο

για την καταναλωτική σας συμπεριφορά:• Περιγράψτε με μια λέξη τι σημαίνει για εσάς η

κατανάλωση;• α) ανάγκη β) ευχαρίστηση γ) υπευθυνότητα

δ) καταξίωση• Τι είδους καταναλωτή θεωρείτε τον εαυτό σας;• α) καθόλου προσεκτικό β) όχι και πολύ

προσεκτικό γ) αρκετά προσεκτικό δ) πολύ προσεκτικό

• Οι γυναίκες ή οι άνδρες είναι υπερκαταναλωτές;• Οι γυναίκες ή οι άνδρες είναι σπάταλοι/ες;• Ο καταναλωτισμός είναι γυναικεία ή ανδρική

υπόθεση;• Τι λαμβάνετε υπόψη πριν προχωρήσετε στην

αγορά ενός προϊόντος;• α) την τιμή του; β) την χρηστικότητα του; γ)

το κύρος που προσδίδει η αγορά του; δ) την προβολή του από τα Μ.Μ.Ε.;

• Ζητάτε την γνώμη κάποιου πριν αγοράσετε ένα προϊόν;

• Σε τι κατηγορία θα εντάσσατε την πλειονότητα των καταναλωτικών προϊόντων που αγοράζετε;

• α) Συμβατικά – συνήθη καταναλωτικά είδη β) Προϊόντα-Υπηρεσίες τεχνολογίας

• ΔΙΕΡΕΥΝΩΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ, ΘΕΣΜΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ & ΦΥΛΟΥ

• H E.E. λαμβάνει μέτρα για την προστασία του Καταναλωτή.

• α) Γνωρίζετε κάποια από αυτά; β) Θεωρείτε ότι έχουν ενσωματωθεί αυτά στην ελληνική πραγματικότητα;

• Γενικά πιστεύετε ότι στην ελληνική πραγματικότητα γνωρίζουμε τα δικαιώματα μας ως καταναλωτές;

• Έχετε αντιμετωπίσει δυσμενή διάκριση σε βάρος σας ως καταναλωτής λόγω του φύλου σας;

• Αν ναι σε ποια περίπτωση;• Έχετε προβεί σε ατομική καταγγελία για τη σε βάρος σας

συμπεριφορά σε καταναλωτικό φορέα;• Έχετε δεχτεί στον καταναλωτικό ή εν γένει φορέα

προστασίας δικαιωμάτων όπου εργάζεστε καταγγελία για καταναλωτική διάκριση λόγω φύλου;

• Θεωρείτε ότι τόσο ατομικά όσο και ως καταναλωτικό κίνημα εν γένει είναι οι Έλληνες πολίτες εξίσου ενήμεροι για τα καταναλωτικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους όπως οι υπόλοιποι κάτοικοι των κρατών - μελών της Ε.Ε.;

• ΔΙΕΡΕΥΝΩΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ – ΦΥΛΟΥ & ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ• Διαθέτετε προσωπικό υπολογιστή; Διαθέτετε σύνδεση στο ιντερνέτ;• Διαθέτετε ηλεκτρονικό ταχυδρομείο;• Πόσο εξοικειωμένος/η αισθάνεστε με τη χρήση του υπολογιστή σας;• Προβαίνετε σε αγορές καταναλωτικών προϊόντων-υπηρεσιών μέσω του ιντερνέτ;• Πόσο ασφαλής αισθάνεστε στους χώρους του ηλεκτρονικού εμπορίου;• Θεωρείτε ότι το ανδρικό ή το γυναικείο φύλο υπερτερεί στη χρήση των νέων

τεχνολογιών; Αν υπάρχει διαφοροποίηση που οφείλεται αυτή; • α) σε βιολογικούς παράγοντες β) σε κοινωνικούς παράγοντες γ) σε τίποτε

από τα παραπάνω• Τι ποσοστό των υποβαλλομένων στις υπηρεσίες σας αναφορών αφορά σε

προϊόντα νέων τεχνολογιών;• Από τις παραπάνω αναφορές πόσες υποβάλλονται από άνδρες και πόσες από

γυναίκες (κατά προσέγγιση)• Συμμερίζεστε το τεχνολογικό στρες των γυναικών;• Αναλαμβάνετε προς επίλυση υποθέσεις όταν περιλαμβάνουν γνώσεις

πληροφορικής και γενικότερα Τ.Π.Ε.;• Σε σχέση με τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς φορείς εξωδικαστικής επίλυσης και

διαιτησίας επί καταναλωτικών διαφορών θεωρείτε ότι υπάρχει κάποια υστέρηση στον χειρισμό των υποθέσεων όταν περιλαμβάνονται Τ.Π.Ε.;

• Τι είναι ο υπολογιστής για εσάς; • α) Απαραίτητο μέσο β) Αναγκαίο κακό γ) Τίποτε από τα δύο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

• Τόσο το ανδρικό όσο και το γυναικείο φύλο εξακολουθούν να αποδίδουν κυρίαρχο καταναλωτικό και δη υπερκαταναλωτικό ρόλο στο γυναικείο φύλο.

• Οι κοινωνικές και κοινωνικοποιητικές διεργασίες συνεχίζουν να αναπαράγουν εντός της ελληνικής κοινωνίας στερεοτυπικές αντιλήψεις, πρότυπα και ταμπού, ότι οι γυναίκες είναι υπερκαταναλωτικές και σπάταλες.

• Η σύγχρονη πολιτιστική βιομηχανία έχει καταφέρει να μεταδώσει στο γυναικείο φύλο την αντίληψη ότι ο καταναλωτισμός είναι ευχαρίστηση.

• Τα Μ.Μ.Ε. και η πρακτική της διαφήμισης απευθυνόμενα και κατευθυνόμενα στο ψυχολογικό στοιχείο των γυναικών επαγγέλλονται τον καταναλωτισμό ως την ευχάριστη διέξοδο από την καθημερινότητα και ως το μέσο της ψυχικής ευφορίας και ανάτασης.

• Απουσία των διαδικασιών καλλιέργειας της καταναλωτικής συνείδησης και εν γένει απουσία μέσα από την εκπαίδευση και τους φορείς κοινωνικοποίησης του ατόμου θεσμών αφύπνισης καταναλωτικής συνείδησης.

• Οι πρακτικές της βιώσιμης ανάπτυξης και κατανάλωσης δείχνουν να αγνοούνται από το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, ανεξαρτήτως φύλου.

• Κυριαρχία των νέων τεχνολογιών στη καθημερινή ζωή των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου.

• Έμφυλος διαχωρισμός των ατόμων που ασχολούνται περισσότερο με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Σύμφωνα τα στοιχεία της ανάλυσης διαπιστώνεται η απόλυτη κυριαρχία του ανδρικού πληθυσμού στη χρήση νέων τεχνολογιών.

• Οι άνδρες χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο αγαθά και υπηρεσίες νέων τεχνολογιών.

• Η διαρκής δύναμη της ταύτισης μεταξύ τεχνολογίας και ανδρισμού δεν οφείλεται σε βιολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, αλλά είναι περισσότερο το αποτέλεσμα της ιστορικής και πολιτιστικής δόμησής

• ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ• Αναστασιάδης Π., (2007), Η Εκπαίδευση στην Κοινωνία της Πληροφορίας, Εισήγηση, Μ.Π.Σ., Πανεπιστήμιο Αιγαίου • Βενιζέλος Ε., Το Σύνταγμα του 1975/1986/2001, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2001.• Γκαντζιάς Γ. ‘Πολιτισμική Πολιτική και Ρύθμιση στην «Ψηφιακή Βιομηχανία των Επικοινωνιών»’(Info-Communication Industry) στο Πολιτιστικές Βιομηχανίες των επιμελητών Ν.

Βερνίκου (κ. ά.), εκδόσεις «Κριτική», 2005, Αθήνα.• ∆ρίγκας Α.Σ. & συνεργάτες, (2000), Ολοκληρωµένος Οδηγός Υπηρεσιών Internet, Εκπαιδευτικό CD-ROM, Έκδοση Net Media Lab, Αθήνα. • Ετήσια Έκθεση ΣτΚ, Ιούνιος 2006-Μάιος 2007• Καραποστόλης Β., (1983), Η καταναλωτική συμπεριφορά στην ελληνική κοινωνία, Β΄ έκδοση, Ε.Κ.Κ.Ε.• Κελεσίδης Ευάγγελος, (1998), Η εκπαίδευση στην εποχή των δικτύων.• Μακράκης Β., (2000), «Υπερμέσα στην Εκπαίδευση μια κοινωνικο – εποικοδομιστική προσέγγιση», εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.• Μασμανίδης Κ., (2000), Παγκοσμιοποίηση, αποϋλοποίηση και νέα οικονομία, εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα.• Πυργιωτάκης Γ., Κοινωνικοποίηση και Εκπαιδευτικές Ανισότητες, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα, 1989• Arendt H., «Κοινωνία και Κουλτούρα», στο Λιβιεράτος Κ. - Φραγκούλης Τ. (επιμ.), Η κουλτούρα των μέσων. Μαζική κοινωνία και πολιτιστική βιομηχανία, μτφρ.

Λυκιαρδοπούλου Α., Συνθέσεις / 2, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1991.• Burgess R.G., (1984), In the field: An introduction to Field Research, Allen and Unwin, London. • Butler J., Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, New York, Routledge, 1993• Condry J.& Condry S., Sex Differences: A study of the eye of the beholder, Child Development, 1976• Connell R.W., Το κοινωνικό φύλο, εκδόσεις Επίκεντρο, 2006• Cooper, J. & Weaver, K. D., (2003), Gender and computers: Understanding the digital divide, Mahwah, NJ: Erlbaum• Craig Brod, (1984), The Human Cost of the Computer Revolution , Addison-Wesley Publishing Company, Reading, MA Year of Publication: Materials• Eco U., Κήνσορες και Θεράποντες, μτφρ. Έ. Καλλιφατίδη, εκδ. Γνώση , Αθήνα 1987.• Epstein Cynthia, Deceptive Distinctions: Sex, Gender and the Social Order, Yale University Press, New Haven, 1988• Gierycz D., Women in decision making: can we change the status quo?, στο Towards a woman’s agenda for a culture of peace, I. Breines, D. Gierycz & B. A. Reardon (επιμ.) Paris,

Unesco.• Giddens A., Κοινωνιολογία, μετάφραση και επιμέλεια Τσαούσης Δ., εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2002.• Giddens A., New Rules of Sociological Method, Hutchinson, London, 1976.• Habermas J., The structural Transformation of the Public Sphere: an Inquiry into a Category of Bourgeois Society, Polity Press, Κέμπριτζ 1989.• Henwood Flis, «Establishing Gender Perspectives on Information Technology: Problems, Issues and Opportunities,» in Eileen Green, Jenny Owen and Den Pain (Eds.), 1993.• Herbert Schiller, Culture Inc.: The Corporate Takeover of Public Expression, Oxford University Press, Νέα Υόρκη 1989.• Herbert Schiller, Not yet the post-imperialist era, Critical Studies in Mass Communications, 8 , 1991. • Holland, J. H., (1985), Properties of the bucket brigade, in Proceedings of an International Conference on Genetic Algorithms, Hillsdale, NJ.• Holter Oyst., Gender, Patriarchy and Capitalism: A social forms analysis, 1997, University of Oslo, Oslo. • Horkheimer M., Τέχνη και Μαζική Κουλτούρα, «Αυτός ο άλλος κόσμος ήταν εκείνος της τέχνης», στο Λιβιεράτος Κ. - Φραγκούλης Τ. (επιμ.), Η κουλτούρα των μέσων. Μαζική

κοινωνία και πολιτιστική βιομηχανία, Α., Συνθέσεις/2, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1991.• Huyer S. & Sikoska T., (2003), Overcoming the Gender digital Divide: Understanding ICTs and their Potential for their Empowerment of Women, INSTRAW RESEARCH PAPER

SERIES No 1.• Johnson – Latham Gerd, (2007), A study on gender equality as a prerequisite for sustainable development, Report to the Environment Advisory Council, Σουηδία.• Κramarae Ebben, Maureen and Cheris, (1993), “Women in Information Technologies: Creating a Cyberspace of Our Own,” in H. Jeanie Taylor, Cheris Kramarae, and Maureen

Ebben (Eds), Women, Information Technology and Scholarship, Urbana, Illinois: Women, Information Technology and Scholarship Colloquim, Centre for Advanced Study.• Kimura Doreen, Sex Differences in the Brain, Scientific American, Σεπτέμβριος 1992• Lewontin R, Human Diversity, W.H. Freeman, London 1982• MacKinnon Catharine, “Feminism, marxism, method and the state: toward feminist jurisprudence”, 1983 Signs 8, 635-658.• Μακ Κουέιλ Ν.-Βίνταλ Σ., (2001), Σύγχρονα μοντέλα επικοινωνίας για τη μελέτη της μαζικής επικοινωνίας, εισαγωγή-επιμέλεια Παπαθανασόπουλος Σ., μετάφραση Μεταξά Κ., εκδ.

Καστανιώτης, Αθήνα.• Mason J., (2003), Η διεξαγωγή της ποιοτικής έρευνας, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. • Mruk Christopher, (1987), The Interface Between Computers and Psychology: Towards a Psychology of Computerization, Computers in Human Behaviour.• Panteli, N. (2006), "Returning to IT: employment and development after a career break, labour and industry", Women, Careers and Information Technology, special issue, No.April,

pp.133-50. • Panteli, A., Stack, J., Atkinson, M., Ramsay, H. (1999), "The status of women in the UK IT industry: an empirical study", European Journal of Information Systems, Vol. 8 pp.170-

82. • Price V., Κοινή Γνώμη, επιμέλεια και πρόλογος Νίκος Δεμερτζής, μετάφραση Νίκος Μπουμπάρης, εκδόσεις Οδυσσσέας, Αθήνα 1996.• Rogers Lesley, Sexing the Brain, Phoenix, London, 2000• Simone de Beauvoir, The second sex, Penguin, Harmondsworth, 1972• United Nations Department of Economic and Social Affairs (DESA), «Measuring Changes in Consumption and Production Patterns», Απρίλιος 1998. • Valdes T. & Gomariz E., Latin American Women: Compared Figures, 1995, Institute de la Mujer and FLASCO, Santiago.• Weil, Michelle M., Larry D. Rosen and Stuart Wugalter, (1990), The etiology of computerphobia, Computers in Human Behavior, 6: 361-379.

• Zulehner P. & Volz R., Manner im Aufbruch: Wie Deutschlands Manner sich selbst und wie Frauen sie sehen, Ostfildern, Schwabenverlag.

• Πηγή Ίντερνετ : (www.childmentalhealth.gr, ημ. επίσκεψης 27/11/09).• http://ec.europa.eu/consumers/redress_cons/adr• http://ec.europa.eu/consumers/index