Монгол улс дахь сүрьеэгийн Монгол улс дахь сүрьеэгийн өнөөгийн байдал, тулгамдсан өнөөгийн байдал, тулгамдсан

асуудаласуудал

С.Ганзаяа, ХӨСҮТ-ийн СТСАД.Наранзул, ХӨСҮТ-ийн СТСА

Улаанбаатар хот2009 оны 8 дугаар сарын 26

АгуулгаАгуулгаСүрьеэгийн өвчлөл дэлхий дахиндСүрьеэгийн өвчлөл манай улсад Тулгамдсан асуудалШийдвэрлэх арга замДүгнэлт

Дэлхийн дахинд- 2007

Тохиолдол Нас баралтын тоо

1.7 1.7 саясая9.3 9.3 саясая

~150,000~500,000

Сүрьеэгийн бүх хэлбэр

Олон эмэнд дасалтай сүрьеэ (MDR-TB)Маш олон эмэнд дасалтай сүрьеэ (XDR-TB)

~50,000 ~30,000

2009 оны 3 дугаар сарын байдлаар маш ОЭДС-ийн 2009 оны 3 дугаар сарын байдлаар маш ОЭДС-ийн ядаж нэг батлагдсан тохиолдолтой улс орнуудядаж нэг батлагдсан тохиолдолтой улс орнууд

Armenia Canada France Italy Myanmar Philippines Russian Federation Ukraine

Argentina Chile Georgia Japan Namibia Poland Slovenia United Arab Emirates

Australia China, Hong Kong Germany Latvia Nepal Portugal South Africa United Kingdom

Azerbaijan Colombia India Lesotho Netherlands Qatar Spain USA

Bangladesh Czech Republic Iran Lithuania Norway Rep. of Korea Swaziland Uzbekistan

Botswana Ecuador Ireland Mexico Oman Rep. of Moldova Sweden Viet Nam

Brazil Estonia Israel Mozambique Peru Romania Thailand

Халдварт өвчний бүтэц, 2008Халдварт өвчний бүтэц, 2008

Халдварт өвчний нас баралт,Халдварт өвчний нас баралт, 2 2008008

Сүрьеэгийн нас баралт Сүрьеэгийн нас баралт ((10000 хүн амд10000 хүн амд))

0.5 0.46

0.32 0.330.29 0.3

0.38 0.4

0.290.25 0.28

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Сүрьеэгийн өвчлөл, тархалтын Сүрьеэгийн өвчлөл, тархалтын хандлага хандлага((1962-2008 он1962-2008 он))

0

5

10

15

20

25

30

1000

0 õ¿

í àì

ä

0

20

40

60

80

100

120

140

160

1000

0 õ¿

í àì

ä

ºâ÷ëºë òàðõàëò

Ìîíãîë óëñ äàõü ñ¿ðüåý Ìîíãîë óëñ äàõü ñ¿ðüåý ºâ÷íèé õàíäëàãàºâ÷íèé õàíäëàãà

Ì î í ãî ë Óëñàä á¿ðòãýãäñýí ñ¿ðüåýãèéí òî õèî ëäëû í õºäëºë ç¿é

0

50

100

150

200

250

300

1960 1970 1980 1990 2000 2010

Ñ¿ð

üåý

ãèéí á

¿ðòã

ýãäñý

í

òîõè

îëäîë, 1

00 0

00 õ

¿í à

ìä

0.00

0.10

0.20

0.30

0.40

0.50

0.60

Ò¿ð

õýö ý

åðýã

èéí ý

çëýõ

õóâ

ü(%)

Á¿ðòãýãäñýí òî õèî ëäî ë, á¿õ õýëáýðÒ¿ðõýö ýåðýã Ò¿ðõýö ýåðýãèéí ýçëýõ õóâü

Сүрьеэгийн өвчлөл, 10000 хүн амд, 2008Сүрьеэгийн өвчлөл, 10000 хүн амд, 2008

27.9

26.9

26.5

22.7

22.6

19.7

12.6

11.2

10.9

9.5

8.7

8.2

7.1

5.7

5.5

5.2

5.1

5.1

4.4

2.8

2.4

15.9

17.4

0 5 10 15 20 25 30

Ñýëýí ãý

Äàðõàí Óóë

Äî ðí î ä

ÓÁ õî ò

Õýí òèé

Сүхбаатар

Ãî âüñ¿ì áýð

Óëñûí äóí äàæ

Î ðõî í

Äî ðí î ãî âü

Òºâ

Õºâñãºë

Áóëãàí

Àðõàí ãàé

Баян-Өлгий

ª ì í ºãî âü

Óâñ

ª âºðõàí ãàé

Äóí äãî âü

Õî âä

Ãî âüÀëòàé

Áàÿí õî í ãî ð

Çàâõàí

Сүрьеэгийн нийт өвчлөлд УСүрьеэгийн нийт өвчлөлд Улаанбаатар лаанбаатар хотын өвчлөлийн эзлэх хувь (2000-2008)хотын өвчлөлийн эзлэх хувь (2000-2008)

40.242.8

4648.1

49.852.4 53.7

53.5 54.5

0

10

20

30

40

50

60

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òíèé íàñ, õ¿éñíèé Ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òíèé íàñ, õ¿éñíèé áàéäàë (2008 îí)áàéäàë (2008 îí)

0.5

6.23.20.4

2823.8

18.1

12.1

4.9 3.3

3.1

6.8

33

24.9

15.5

8.83.9 3.4

0

5

10

15

20

25

30

35

0-1 2--7 8--15 16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

%

ýð ýì

Õ¿¿õäèéí ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºëèéí Õ¿¿õäèéí ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºëèéí õàíäëàãà (1963-2008 îí)õàíäëàãà (1963-2008 îí)

02

468

101214

1618

1000

0-ä

Ìîíãîë óëñ äàõü ñ¿ðüåý ºâ÷íèé Ìîíãîë óëñ äàõü ñ¿ðüåý ºâ÷íèé улирлын онцлогулирлын онцлог

0

50

100

1501ñàð

2 ñàð

3 ñàð

4 ñàð

5 ñàð

6 ñàð

7 ñàð

8 ñàð

9 ñàð

10 ñàð

11 ñàð

12 ñàð

0-15 íàñíû õ¿¿õäèéí òàðõìàë õýëáýðèéí 0-15 íàñíû õ¿¿õäèéí òàðõìàë õýëáýðèéí ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºëèéí õàíäëàãà ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºëèéí õàíäëàãà

(2001-2008)(2001-2008)

0.28

0.13

0.23

0.12

0.17

0.1 0.1

0.15

00.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

1000

0-ä

2001 2003 2005 2007

ÁÖÆ âàêöèíû õàìðàëò áà ÁÖÆ âàêöèíû õàìðàëò áà õ¿¿õäèéí ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºë õ¿¿õäèéí ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºë

((1990-2001990-2008) 8)

Ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºëä óóøãèíû áà Ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºëä óóøãèíû áà уушгины уушгины бус эрхтэний бус эрхтэний ñ¿ðüåýãèéíñ¿ðüåýãèéí ýçëýõ õóâü ýçëýõ õóâü

1997-2001997-20088 îí îí

58.75859.862.9

60.962.4

68.47071.170.874.272.8

41.34240.237.1

39.137.6

31.63028.929.225.827.2

0

10

20

30

40

50

60

70

80

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

%

óóøãèí û ÓÁÝ

Àìáóëàòîðè áà óðüä÷èëàí Àìáóëàòîðè áà óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýãýýð èëýðñýí ñýðãèéëýõ ¿çëýãýýð èëýðñýí

ñ¿ðüåý (2002-2008 он)ñ¿ðüåý (2002-2008 он)

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

áîäè

ò òî

î

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

àì á/¿çëýãýýð èëýðñýí ó/ñ ¿çëýãýýð èëýðñýí

Õàâüòàãñäààñ ¿çëýãò îðñîí Õàâüòàãñäààñ ¿çëýãò îðñîí áà ºâ÷èëñºí áàéäàë áà ºâ÷èëñºí áàéäàë

/1997-2008 îí//1997-2008 îí/

4.22.22.92.52.52.52.32.41.81.72.92.2

53.8

85.988.488.985.280.380.7

72.3

84.182.275.271.8

0102030405060708090

100

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

%

ºâ÷èëñºí ó/ñ ¿çëýãò î ðñî í

Ñ¿ðüåýãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýÑ¿ðüåýãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýний ний өнөөгийн байдалөнөөгийн байдал

84%

2%10% 4%

ÁÕØÕÝ 12 ñàðûí ýì ÷èëãýý äàâòàí ó/ñ ýì ÷èëãýý

Ñ¿ðüåýãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýÑ¿ðüåýãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýний ний өнөөгийн байдалөнөөгийн байдал

Эрчимт шатны эмчилгээХэвтүүлэн эмчлэх:Эмэнд мэдрэг сүрьеэ -2 сарОЭДС- 6 сар

Үргэлжлэх шатны эмчилгээДиспансертСайн дурын идэвхтнүүдХоолтой эмчилгээГэрээр хүргүүлэх Өдрийн эмчилгээний цэг

Сүрьеэтэй тэмцэх үндэсний Сүрьеэтэй тэмцэх үндэсний ххºòºëáºðèéí õýðýãæèëò (2007-ºòºëáºðèéí õýðýãæèëò (2007-

2008 îí)2008 îí)

76.2

83.8

76.7

85

70

75

80

85

%

2007 2008

î í î øèéí áàòàëãààæèëò ýäãýðýëòèéí ò¿âøèí

Сүрьеэгийн улмаас Сүрьеэгийн улмаас хөдөлмөрийн хөдөлмөрийн чадвар алдалтын чадвар алдалтын группэд байгаа группэд байгаа

хүний тоо 1997-2008 онхүний тоо 1997-2008 он

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

боди

т тоо

I II III

ОЭДС-ийн өнөөгийн байдалОЭДС-ийн өнөөгийн байдал

ОЭДС

ОЭДС

2003-2008

2009 оны

эхний хагас

Бүгд

Илэрсэн 421 72 493

ОЭДС-ийн эмчилгээнд орсон

196 21 217/44%/

Хүлээж байгаа 95 43 138/ 28%/

Нас барсан 121 7 128 /26%/

Бусад 9 1 10/2%/

Бусдын дасалтай сүрьеэгийн Бусдын дасалтай сүрьеэгийн өнөөгийн байдалөнөөгийн байдал

Бусдын дасал

2003-2008

2009 оны

1-р улирал

Бүгд

Илэрсэн 173 13 186

2-р эгнээний эмчилгээнд орсон

17 0 17

Хүлээж байгаа 102 11 113

Нас барсан 51 2 53

Бусад 3 0 3

Жирэмслэлт ба сүрьеэЖирэмслэлт ба сүрьеэ

2000-2004

Зүрхний эмгэг 19.8% Элэгний эмгэг 12.5%, Уушгины эмгэг 13.5%, Сүрьеэ 11.5%,

2005-2007

Зүрхний эмгэг 23.8% Элэгний эмгэг 23.8%, Сүрьеэ 14.3%,

Сүрьеэ ба эхийн эндэгдэлСүрьеэ ба эхийн эндэгдэлЭндсэн нийт эхчүүдийн дунд сүрьеэ өвчний улмаас нас

барсан-3.5%

Хавсарсан эмгэгээр эндсэн эхчүүдийн дунд -11.4%

Сүрьеэгийн үхэлд хүргэсэн шалтгаан:

◦ Уушгины сүрьеэ 45.5% 5

◦ Сүрьеэгийн хэвлийн гялтангийн үрэвсэл 0.6% 2

◦ Сүрьеэгийн менингит 0.6% 2

◦ Тархмал сүрьеэ 0.6% 2

Нийт 3.5% 11

Тулгамдсан асуудалТулгамдсан асуудалХэвтүүлэн эмчлэх асуудлын төвлөрөлУушгины сөрөг ба уушгины бус эрхтний

сүрьеэгийн оношлогооны асуудалОлон эмийн дасалтай ба бусад эмийн

дасалтай өвчтний эмчилгээний хүлээгдэл, халдварын тархалт

Ажлын байрны халдвар хамгааллын асуудал

Шийдвэрлэх асуудал Шийдвэрлэх асуудал ОЭДС-тэй оношлогдсон өвчтний эмчилгээний

хүлээгдлийг багасгах, нийгэм, хамт олонд халдвар тархах аюулыг багасгах

Сүрьеэгийн эмчилгээний төвлөрлийг багасгаж, диспансераар эрчимт шатны эмчилгээ хийх, өрх сумын эмнэлэгт үргэлжлэх шатны эмчилгээг бүрэн хийлгэх

Ажлын байрны аюулгүй ажиллагаа, халдвар хамгааллын асуудал, стандарт нөхцлийг бий болгох

Бусдын дасалтай өвчтний эмчилгээний эмийн хангамжийн асуудал

ДүгнэлтДүгнэлтУушгины сөрөг ба уушгины бус эрхтний

сүрьеэгийн оношлогооны тоног төхөөрөмж хангалтгүйн улмаас УБЭ-ний сүрьеэгийн тохиолдлын тоо нэмэгдэж байна.

Хэвтүүлэн эмчлэх төвлөрөл хэт давамгайлж байгаа нь сүрьеэтэй өвчтний тусламж, үйлчилгээний чанарт сөрөг нөлөөтэй байна.

Эрхтэн тогтолцооны эмгэгээр эхийн эндэгдлийн шалтгааны 27,3 хувийг сүрьеэ эзэлж байна.

ОЭДС ба бусад эмийн даслын тархалт нэмэгдэх аюултай байна.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа