بانک توسعه اسالمی

بانک توسعه اسالمی تأسيس

بانك توسعه اسالمي، به عنوان يك مؤسسه مالي بين المللي بر اساس بيانيه كنفرانس وزراي دارايي

تاسيس 1973كشورهاي اسالمي در جده در دسامبر 1 از آغاز 1975 اکتبر 20گرديد و فعاليت خود را رسما

نمود.

دکتر احمد محمد علی المدانی( Dr. Ahmad Mohamed Ali

Al-Madani ) اولین رییس بانک توسعه اسالمی از سال است.1975

هدف از تاسيس بانكبانک توسعه اسالمی با هدف، تسريع توسعه اقتصادي و اجتماعي كشورهاي عضو

و جوامع اسالمي بر اساس اصول شريعت اسالمي تأسيس گرديد.

وظايف بانكوظايف و عملكرد بانك شامل مشاركت در سرمايه شرکتها و اعطاي تسهيالت

جهت اجراي طرحها و فعاليتهاي مولد و همچنين ارائه كمكهاي مالي جهت توسعه اجتماعي و اقتصادي كشورهاي عضو مي باشد. اين بانك همچنين

موظف به ايجاد صندوقهايي ويژه براي مقاصد مشخص شامل كمك به جوامع ( trust fundsمسلمان در كشورهاي غير عضو و تشكيل صندوقهاي اماني )

مي باشد.اين بانك مجاز به پذيرش پس اندازها و استفاده از منابع مالي بر اساس روشهاي

مبتني بر اصول شريعت اسالمي است. :مسؤوليتهاي ديگر بانك عبارتند از

ـ كمك به افزايش مبادالت تجاري بين كشورهاي عضو، به خصوص در زمينه كاالهاي سرمايه اي؛

- ارائه كمكهاي فني به کشورهای عضو؛- ارائه تسهيالت آموزشي به افراد و مؤسسات درگير در امور توسعه اقتصادی

جهت انطباق با اصول شريعت اسالمی؛

ساختار بانک توسعه اسالمی

بانك توسعه اسالمي از لحاظ ساختار اداري داراي دو نهاد اساسي مي باشد.

( (كه عالي ترين ركن Board of Governorاول: هيأت قانونگذاران بانك است و سالي يك بار به منظور تصويب عملكرد،

صورتحسابهاي مالي بانك و ترسيم خط مشي آتي آن تشكيل جلسه مي دهد. هر كشور عضو بانك در هيأت قانونگذاران

داراي يك نماينده و يك نماينده علي البدل است. نماينده ايران، وزير امور اقتصادي و دارايي و نماينده علي البدل آن رئيس سازمان سرمايه گذاري و كمك هاي اقتصادي و فني

ايران است ( كه Board of Executive Directorsدوم: هيأت مديره اجرايي )

مركب از چهارده عضو است. هفت عضو آن توسط هفت كشوري كه داراي باالترين سهام در بانك مي باشند )عربستان

سعودي، ليبي، كويت، ايران، مصر، تركيه و امارات متحده عربي( منصوب و هفت عضو ديگر آن از ميان ساير اعضا

)براي مدت سه سال( انتخاب مي گردند. تصويب عمليات و پروژه ها و هدايت امور اجرايي بانك برعهده اين هيأت مي

باشد و امكان تجديد انتخاب آنها نيز وجود دارد.

اعضا كشور در اين بانك عضويت دارند. شرايط 56در حال حاضر

اساسي عضويت در اين بانك عبارتند از: عضويت در سازمان كنفرانس اسالمي، مشاركت در تامين بخشي از سرمايه بانك از

طريق پرداخت سهميه تعيين شده و پذيرش شرايط و ضوابط مصوب هيات رئيسه بانك.

سرمايه ميالدی( 1992 هـ.ق. )سال 1412ميزان سرمايه بانك تا پايان سال

معادل دو ميليارد دينار اسالمي بود. )هر دينار اسالمي برابر است يا حق برداشت ويژه در صندوق بين المللي پول(. در SDRبا يك ميالدی( به پانزده ميليارد دينار 2002 هـ. ق. )سال 1422سال

، هیت مدیره در سی و 2005اسالمي افزايش يافت. در سال 15یکمین نشست خود در کویت تصمیم به افزایش سرمایه از

میلیارد دینار اسالمی گرفت.30میلیارد دینار اسالمی به

دفتر مركزي بانك در شهر جده واقع در عربستان سعوديمي باشد.

( و كواالالمپور، 1994دفاتر منطقه اي نيز در رباط ،مراكش )( و داکار،سنگال 1997( و آلماتی ، قزاقستان )1994مالزي)

( مستقر هستند. 2008) كشور عضو نيز داراي دفتر نمايندگي است كه 12بانك در

عبارتند از: اندونزي، ايران، قزاقستان، ليبي، پاكستان، سنگال، سودان، گامبيا، گينه بيسائو، موريتاني ، الجزاير و افغانستان.

دفتر مرکزی بانک در ایران، در خیابان میرداماد است. دکتر سیدحمید پورمحمدی ریاست آنجا را بر عهده دارد.

.سال مالی بانک به هجری قمری است زبان رسمی بانک عربی است، اما زبانهای انگلیسی و فرانسه

نیز به عنوان زبانهای کاری مورد استفاده قرار می گیرد.

جمهوری اسالمی ایران و بانک توسعه اسالمی

هـ. ق 1366جمهوری اسالمی ایران در اواخر سال م( به عضویت بانک توسعه اسالمی در آمد و 1988)

2/5حداقل سهام مورد نیاز جهت عضویت را به میزان سهم ( پذیره نویسی نمود 250میلیون دینار اسالمی )

که با تصویب مجلس و متعاقب آن هیات قانونگذاران بانک مزبور ، میزان سهم پذیره نویسی شده ایران طی

دینار اسالمی 1293340032چند دوره به % از کل سرمایه بانک 9/32سهم( که معادل 129334)

است، افزایش یافت. از بدو عضویت تاکنون، جمهوری اسالمی ایران توانسته

است حدود یک میلیارد دالر از تسهیالت اعتباری بانک توسعه اسالمی جهت تامین مالی پروژه های بخش

میلیارد 1/5خصوصی و دولتی و همچنین تقریبی حدود دالر نیز از تسهیالت کوتاه مدت ) تجاری ( در امر صادرات و واردات کاالهای مصرفی، واسطه ای و

سرمایه ای استفاده کند.

در کنار استفاده از تسهیالت اعتباری پروژه های تجاری 1369بانک توسعه اسالمی ، کشورمان همچنین از سال

1 هر سال، یک فقره کمک بالعوض جهت تاکنون تقریبا 1 طرحهای بخش خصوصی و عمومی ) دولتی ( نیز عمدتا

در زمینه همچون "نوسازی و بازسازی، اسکان آوارگان ، توسعه تجهیزات آزمایشگاهی ، امداد رسانی به

زلزله زدگان" بهره برداری نموده است. شایان ذکر است بانک توسعه اسالمی ، سه خط اعتباری

با اختیارات کامل به سه بانک "کشاورزی ، صنعت و معدن و توسعه صادرات" اعطا نموده است که بدین

وسیله بانک کشاورزی در خط اول اعتباری خود توانست میلیون دالر جهت پروژه های با مقیاسی 8/5به مبلغ

کوچک و متوسط استفاده نماید و هم اکنون نیمی از خط میلیون دالر که در سال 12/5دوم اعتباری آن به مبلغ

به تصویب رسید از سوی بخش خصوصی در حال 1381.استفاده می باشد

جمهوری اسالمی ایران تاکنون توانسته است از تسهیالت اعتباریبانک توسعه اسالمی در پروژه های زیر ساختاری، صنعتی و

عمرانی همچون "احداث سد و شبکه آبیاری و زهکشی" ،  "ایجاد کارخانه" ، "تاسیس بیمارستان" ، "احداث نیروگاه" ، "احداث و

گسترش شبکه راه آهن" و" کشتی سازی" بهره برداری نماید. و در این راستا، وزارتخانه های نیرو، کشاورزی، صنایع و معادن و

راه و ترابری بیشترین بهره را جهت استفاده از تسهیالت اعتباری داشته اند.

کشورمان چهارمین سهامدار بانک توسعه اسالمی است و براین اساس دارای نماینده اقتصادی در هیات مدیره اجرایی بانک

توسعه اسالمی است و از این لحاظ ، ایران تاکنون حضوری مستمر، ثابت و فعال در استفاده از تسهیالت اعتباری بلند مدت و

کوتاه مدت بانک داشته است .نماينده اين بانك در ايران بانك توسعه صادرات است

بورسیه ها و جوایز بانک توسعه اسالمی

موسسه آموزش و تحقیقات اسالمی ساالنه جایزه ای را به

تحقیقات برجسته در زمینه اقتصاد اسالمی  و بانکداری

اسالمی ، اختصاص داده است که هدف از اعطای این جایزه

تشویق و ترغیب تالشهایی خالق و چشمگیر می باشد.  

بانک توسعه اسالمی همچنین ساالنه جوایزی را به محققین و

موسسات تحقیقاتی برتر کشورهای عضو که فعالیت و

تحقیقات برجسته ای در زمینه علوم و فناوری انجام داده

باشند، اعطا می نماید.

بانک توسعه اسالمی با توجه به نقش زنان در توسعه و به

منظور افزایش مشارکت زنان در توسعه اقتصادی و اجتماعی

و آموزش ساالنه جایزه ای را به زنان محقق و همچنین

موسسات مربوط به زنان اعطا نماید.

بانک توسعه اسالمی به منظور بسط دانش در میان

کشورهای عضو و در چارچوب برنامه بورس تحصیلی

تکنولوژی  پیشرفته

“ IDB Merit Scholarship Program for High Technology "

هر ساله تعداد محدودی بورس تحصیلی در مقاطع دکترا و

فوق دکترا در زمینه های علوم و تکنولوژی  به اساتید

برجسته دانشگاهها و دانشجویان و محققین برجسته

کشورهای عضو اعطا می نماید.

شيوه هاي تامين مالي بانك توسعه اسالمي

 

- اعطاي وام1هدف از اعطاي وام توسط بانك توسعه اسالمي، ارائه تسهيالت بلندمدت جهت اجراي

1 در زمينه كشاورزي ) از قبيل توسعه زمينهاي زراعي، طرحهاي توسعه اي ميباشد كه عمدتاشبكه هاي آبياري و منابع آبي روستايي( و طرحهاي زيربنايي )از قبيل احداث خطوط حمل ونقل و تاسيسات و امكانات رفاهي از قبيل مدارس، بيمارستانها و...( مورد استفاده قرار

مي گيرد.

شرايط و ضوابط اعطاي وام

ميليون 7در حال حاضر سقف تعيين شده براي اعطاي وام جهت اجراي هر طرح حداكثر دينار اسالمي مي باشد كه اين وام بدون دريافت سود اعطا مي گردد و تنها مبلغي به

عنوان كارمزد جهت پوشش هزينه اخذ می گردد. بازپرداخت وام بصورت اقساط مساوي ساله، در يك دوره زماني 3-7شش ماهه و حسب مورد، با منظور نمودن يك دوره سكوت

ساله انجام مي گيرد.25 تا 15

نوع ديگري از اين تسهيالت با شرايط بسيار آسان و تحت يك حساب ويژه در اختياركشورهاي عضو كمتر توسعه يافته قرار مي گيرد.

1 براي تامين تمام يا بخشي از هزينه هاي خارجي يك طرح ارائه اين تسهيالت معموالمي شود اما در برخي موارد، بويژه در كشورهاي عضو كمتر توسعه يافته ممكن است

هزينه هاي داخلي را نيز در بر بگيرد.

گيرندگان تسهيالت

1 به دولتها و يا مؤسسات عمومي كه داراي ضمانت نامه دولتي اين وامها معموال

هستند اعطا مي شود و در موارد خاص به شركتهاي بخش خصوصي نيز قابل اعطا

مي باشد.

1 به كشورهاي عضو كمتر توسعه يافته اعطا مي گردد اما در اين گونه وامها معموال

صورت لزوم، بصورت تلفيق با ديگر شيوه هاي تامين مالي )از قبيل فروش اقساطي،

اجاره به شرط تمليك و استصناع( به ساير كشورهاي عضو نيز قابل ارائه مي باشد.

طرحهای واجد شرايط

اين گونه تسهيالت جهت اجراي طرحهايي كه از لحاظ فني قابل اجرا و از لحاظ اقتصادی

توجيه پذير بوده و براي كشور گيرنده تسهيالت داراي اولويت باشند، قابل ارائه

1 طرحهاي منطقه اي و طرحهايي كه موجب ارتقاءسطح روابط ميان مي باشد. ضمنا

كشورهاي عضو گردد از اولويت خاصي برخوردار مي باشد.

اجاره به شرط تمليك -2

اجاره به شرط تمليک يکی از شيوه های تامين مالی ميان مدت و بلندمدت کاالهای سرمايه ای مطابق با اصول شريعت اسالمی می باشد. در اجاره به شرط تمليک،

بانک کاالی سرمايه ای مورد نظر را در ازای پرداخت مبلغ معينی به عنوان اجاره بها برای يک دوره زمانی مشخص، تهيه می نمايد.

اين شيوه تامين مالي، نوعي تسهيالت مالی ميان مدت يا بلند مدت است كه به منظور اجرای پروژه هاي درآمدزاي بخش صنعت و ساير بخشها بكار مي رود. ميزان اقساط و دوره تامين مالي بر اساس ميزان سودآوري طرح و جریان نقدينگي حاصل از آن

تعيين مي گردد.

هدف از اعطاي اين نوع تسهيالت     با استفاده از اين تسهيالت، تامين مالي ماشين آالت و تجهيزات مورد نياز در

طرحهاي درآمدزاي صنعتي، كشاورزي، حمل و نقل و ساير پروژه هاي زيربنايي بخش خصوصي و عمومي امكان پذير مي گردد. اين تسهيالت درمورد كشتيهاي

باربري، نفتكشها، كشتيهاي ماهيگيري و انواع كشتيهاي حمل كاالهاي ويژه قابل استفاده است. با استفاده از اين تسهيالت، عالوه بر بهاي ماشين آالت و تجهيزات،

هزينه هاي حمل، نصب و راه اندازي نيز تامين مي گردد. كاالهايي كه با استفاده از اين تسهيالت، تامين مالي مي گردند مي بايست عمر

مفيد آنها بيش از دوره استفاده از تسهيالت باشد.

شرايط و ضوابط در طول دوره استفاده از اين تسهيالت، تجهيزات و كاالهاي تامين مالي شده در مالكيت بانك

ساله را در بر مي گيرد كه دوره سكوت را نيز 15قرار دارد. اين دوره زماني حداكثر يك دوره شامل مي شود. دوره سكوت بر اساس عمر مفيد كاالي مورد نظر، دوره اجراي طرح و جريان

prevailing ماه تعيين مي گردد. نرخ سود مورد انتظار )48 تا 6نقدينگي حاصل از آن به ميزان return ،5/5( بانك( درصد در سال مي باشد كه بر اساس نرخ بازده داخلي IRR محاسبه )

ماه از تاريخ تصويب طرح توسط هيات مديره 6مي گردد. نرخ سود مورد انتظار به مدت ماه به امضا نرسد، بانك مجاز خواهد بود 6معتبر خواهد بود و اگر قرارداد اجاره ظرف مدت

نرخ ديگري را تعيين نمايد.

،در پايان دوره استفاده از تسهيالت و پس از پرداخت كامل اقساط توسط گيرنده تسهيالتبانك مالكيت تجهيزات و كاال را به وي منتقل مي نمايد.

گيرنده تسهيالت به منظور تضمين انجام تعهدات ناشي از قرارداد اجاره، موظف به ارائه يك و يا هرگونه 1ضمانتنامه برگشتناپذير و غيرمشروط دولتي يا ضمانتنامه اي از يك بانك درجه

ضمانتنامه مورد قبول بانك توسعه اسالمي مي باشد. استفاده كننده از تسهيالت ملزم به اخذ پوشش بيمه اي الزم براي كاال و تجهيزات مورد نظر از يكي از شركتهاي بيمه اي قابل قبول

بانك مي باشد.

مراحل اجرا

استفاده كننده از تسهيالت به نمايندگي بانك و با استفاده از دانش فني مشاوران خود، كاالهاي موضوع قرارداد اجاره را فراهم مي نمايد و اين كاالها بايستي مورد تاييد بانك قرار بگيرد. 1 كاالي موضوع قرارداد از طريق انجام مناقصات بين المللي منطبق بر ضوابط بانك معموال

تامين مي شود.

(Installment Sale)- فروش اقساطی3 فروش اقساطي شبيه اجاره به شرط تمليك است، با اين تفاوت كه در فروش اقساطي، مالكيت

سرمايه در زمان تحويل به ذينفع منتقل مي گردد. بر اساس اين شيوه، بانك تجهيزات و ماشين آالت را خريداري مي كند و با اعمال درصدي سود به ذينفع مي فروشد.

بر اساس اين روش پس از امضاء قراردادي ميان بانك توسعه اسالمي و گيرنده تسهيالت، بانك  توسعه اسالمي نسبت به تهيه كاالي موضوع قرارداد )كه ازنوع كاالهاي ملموس مي باشد( و

فروش مدت دار آن به متقاضي تسهيالت پس از لحاظ نمودن يك حاشيه سود اقدام مي نمايد. متقاضي استفاده از اين تسهيالت، بايد درخواست رسمي خود را به همراه توجيه پذيري طرح و 1 وزارت اقتصاد و ساير مدارك مربوط به طرح به نمايندگي بانك توسعه اسالمي که معموال

دارايي يا برنامه ريزی است ارائه نمايد.

شرايط استفاده از فروش اقساطياين نوع تسهيالت براي تامين مالي كاالهاي سرمايه اي وارداتي و يا توليد شده در داخل قابل

استفاده است. در موارد خاصي نيز بانك توسعه اسالمی با استفاده از اين روش خدمات مورد 2نياز جهت اجرا و يا نظارت بر برخي طرحها را تامين مالي مي نمايد. مبلغ طرح بايد حداقل

ميليون دينار اسالمي باشد.20ميليون و حد اكثر

كاالها و خدمات واجد شرايط1 شامل تجهيزات مورد نياز جهت توسعه در بخشهاي مختلف اقتصادي کاالهای واجد شرايط عموما

از قبيل بخشهاي زيربنايي، صنعت، كشاورزي، آموزش و بهداشت مي باشد كه در بر گيرنده تجهيزات و ماشين آالت ساختماني، تجهيزات صنعتي، حمل و نقل، كشتيهاي باربري، نفتكشها، كشتيهاي ماهيگيري و اليروبي، شبكههاي آبرساني و برق رساني، مولدهاي توليد برق و مبدلها،

… مي باشد. عمر مفيد كاالهايي كه تجهيزات مخابراتي، سكوهاي نفتي، تجهيزات بيمارستاني و با استفاده از اين نوع تسهيالت، تامين مالي مي گردد مي بايست بيش از دوره بازپرداخت

باشد.

شرايط و ضوابط

بازپرداخت تسهيالت توسط گيرنده تسهيالت در اقساط شش ماهه انجام مي گيرد. سال شامل 10حداكثر دوره زماني در نظر گرفته شده براي اين نوع تسهيالت

سال 12دوره سكوت مي باشد. اين دوره زماني براي طرحهاي زيربنايي تا 10قابل تمديد بوده و ميزان تسهيالت مورد نظر براي اين گونه طرحها حداكثر

ميليون دينار اسالمي مي باشد. عالوه بر اين، دوره تسهيالت براي اجراي Structural Adjustmentبرنامه هاي تعديل ساختاري صندوق بين المللي پول )

Program of the IMF در كشورهايي كه منابع تامين مالي ديگري در اختيار ) سال قابل تمديد مي باشد. در زمان تحويل كاالي موضوع قرارداد 12ندارند، تا

به گيرنده تسهيالت، مالكيت كاال نيز به وي منتقل مي گردد.

سود تسهيالت

در حال حاضر نرخ سود اين تسهيالت بر حسب کشور گيرنده تسهيالت و نوع طرح درصد تعيين مي گردد. اگر پرداخت اقساط توسط گيرنده تسهيالت در 8 تا 7

15زمان تعيين شده در جدول زماني بازپرداخت انجام شود، تخفيفي به ميزان درصد اين نرخ سود براي آن قسط در نظر گرفته خواهد شد.

ضمانتنامه هاي مورد نياز

گيرنده تسهيالت ملزم به ارائه ضمانت نامه مورد قبول بانك مي باشد. در مورد طرحهايي كه از سوي دولت يا مؤسسات وابسته به آن

حمايت مي شود، ارائه يك ضمانت نامه دولتي كافي است. در صورتي كه طرح مورد نظر متعلق به بخش خصوصي باشد، ارائه ضمانت نامه، صادره ازسوي يكي از بانكهاي درجه يك الزاميست.

چگونگي تهيه كاالي موضوع قرارداد

كاالي موضوع قرارداد بر اساس ضوابط بانك توسعه اسالمي يعنی برگزاري مناقصات بين المللي خريداري مي گردد. در برخي شرايط نيز اين كاالها از طريق برگزاري مناقصات محدود و محلي امکان

پذير می باشد. گيرنده تسهيالت به عنوان نماينده بانك توسعه اسالمي و با هماهنگي كامل آن نسبت به خريداري كاالي موضوع

قرارداد اقدام مي نمايد.

(Istisna)4) استصناعاستصناع قراردادي است كه بر اساس آن يكي از طرفين متعهد  

مي گردد محصولي را با مشخصات و ويژگيهاي توافق شده و با بهاي معين براي تحويل در تاريخ تعيين شده، توليد نمايد. البته

1 ملزم به اين تعهد بدين معنا نيست كه طرف مذكور شخصاتوليد آن محصول باشد، بلكه اين امكان وجود دارد كه تمام يا

بخشي از مراحل توليد تحت نظارت و با كنترل او توسط اشخاص ديگری انجام شود.

در استصناع، به عنوان يكي از انواع تسهيالت قبل از حمل، محصولي كه هنوز توليد نشده و وجود خارجي نيافته است

مورد معامله قرار مي گيرد.اهداف اعطاي اين تسهيالت

در واقع منظور از اعطاي تسهيالت در قالب استصناع تقويت و افزايش ظرفيتهاي توليدی در كشورهاي عضو مي باشد و براي

1 توليد كاالهاي سرمايه اي كه در رسيدن به اين هدف عمدتابخشهاي صنعتي، كشاورزي و يا بخشهاي زيربنايي مورد استفاده قرار مي گيرند منظور نظر ميباشد. از اين نوع تسهيالت مي توان جهت تامين مالي بلند مدت تجاري نيز

استفاده نمود.

كاالهاي واجد شرايطاين نوع تسهيالت براي تامين مالي ميان مدت مراحل توليد، عرضه و فروش كاالهاي مشخص از قبيل : تجهيزات صنعتي و ساختماني،

ماشين آالت، كشتيهاي باربري، نفتكشها، يدك كشها، كشتيهاي اليروبي، لوكوموتيو و ساير تجهيزات حمل و نقل، خطوط لوله انتقال آب و نفت، گاز و برق و خطوط توزيع آن، ژنراتورها و مبدلهاي برق، تجهيزات مخابراتي، سكوهاي نفتي، تجهيزات بيمارستاني و … قابل

استفاده مي باشد.

از استصناع مي توان براي تامين مالي كاالهاي نامحسوس از قبيل گاز، برق و... نيز استفاده نمود و بر خالف دو روش فروش اقساطي و

workingاجاره به شرط تمليك در تامين مالي سرمايه در گردش )capital.نيز بکار می رود )

دوره تأمين مالی در قالب استصناع براساس زمان موردنياز جهت تهيه اقالم موردنياز و توليد کاال تعيين می گردد.

شرايط و ضوابط

ـ بر اساس دستورالعملهاي بانك توسعه اسالمي توليدكننده/پيمانكار بايد از كشورهاي عضو بانك تعيين گردد.

سال مي باشد. 12ـ دوره تامين مالي براي كاالهاي سرمايهاي حداكثر اين دوره شامل زمان موردنياز جهت توليد و تحويل کاال )حداكثر سه

سال از زمان امضاي قرارداد( است.

ـ به منظور تضمين تحويل محصوالت موضوع قرارداد براساس شرايط و مشخصات تصريح شده در قرارداد و همچنين به منظور تضمين

عودت مبالغ پرداخت شده توسط بانك توسعه اسالمي در زمان پيشرفت کار، توليدكننده/پيمانكار ملزم به ارائه ضمانتنامه حسن انجام كار و بازپرداخت وجوه ميباشد كه اين ضمانتنامه بايستي

صادر شود.IDBتوسط بانك مورد قبول

ـ به منظور تضمين بازپرداخت تسهيالت در اقساط مقرر و سررسيدهاي مربوطه، خريدار يا کارفرما ملزم به ارائه ضمانتنامه مورد قبول بانك

توسعه اسالمی ميباشد.

ـ توليدكننده/پيمانكار بايد محصوالت موضوع قرارداد را كه مراحل ساخت را طي ميكنند بيمه نمايد و بانك توسعه اسالمي به عنوان دريافت كننده

( تعيين گردد.loss payeeخسارات احتمالي )

ـ استفاده كننده از تسهيالت موظف است با مشورت بانك و به عامليت از آن، نسبت به تعيين يك مشاور جهت نظارت بر مراحل ساخت اقدام نموده و قرارداد مربوطه را با مشاور مذكور به امضا برساند. هزينه هاي ناشي از

استخدام اين مشاور نيز توسط بانك توسعه اسالمي تامين مي گردد.

- در صورتي كه اقساط در سررسيد مقرر و يا قبل از آن پرداخت گردد، بانك درصد از حاشيه سود در نظر خواهد گرفت.15تخفيفي را به ميزان

ـ در قرارداد استصناع امكان لحاظ نمودن جريمه نيز وجود دارد.

(Equity( مشاركت در تامين سرمايه )5

يكي ديگر از روشهاي ارائه تسهيالت توسط بانك توسعه اسالمي،  مشاركت در تامين سرمايه آن دسته از شركتها و مؤسسات تجاري

كشورهاي عضو است كه فعاليت آنها مطابق اصول شريعت اسالمي بوده و ضمن سودآوري، بر روند توسعه اقتصادي كشورهاي عضو نيزتاثيرگذار باشند. اين بانك همچنين به منظور بسط و گسترش نظام بانكداري اسالمي در ميان كشورهاي عضو، در تامين مالي

سرمايه مؤسسات مالي اسالمي نيز مشاركت مي نمايد.گرچه مشارکت بانک توسعه اسالمی در تامين سرمايه، با هدف کسب

سود انجام می شود با اين حال اين مشارکت از يک سو موجب افزايش سرمايه شرکت شده و از سوی ديگر زمينه را جهت

دستيابی به ساير منابع مالی آماده می کند.

شرکتهای واجد شرايطبانک توسعه اسالمی بدنبال سرمايه گذاری در بخشهای مختلف

اقتصادی می باشد. تسهيالت مشاركتي بانك توسعه اسالمي براي انواع مختلف شركتها در بخش خصوصي و عمومي قابل استفاده مي باشد. اين شيوه تامين مالی برای اجرای طرحهای جديد و يا

توسعه و مدرنيزه ساختن طرحهای در حال اجرا مورد استفاده قرار گيرد.

شرايط و ضوابطدر اين شيوه تامين مالی، بانک توسعه اسالمی بدنبال تصاحب بخش عمده سهام

شرکت موردنظر نيست و حداکثر يک سوم از سرمايه شرکت را تامين می نمايد. بانک همچنين تمايل دارد که حق انتخاب حداقل يکی از اعضاء هيات

رئيسه را داشته باشد.

ساير ضوابط و شرايط مشارکت بانک در سرمايه شرکتها بر اساس وضعيت شرکت، ميزان ريسک موجود و وضعيت ساير سرمايه گذاران تعيين می گردد.

بانک توسعه اسالمی با هدف به روز نگهداشتن پرتفوی سهام خود، ممکن است در موقع مناسب، به تشخيص خود اقدام به فروش سهم الشرکه خود بنمايد.

عالوه بر فروش سهام به اشخاص يا موسسات در کشور مورد نظر، اين فروش ممکن است از طريق انجام معامله بيع متقابل ميان بانک و حمايت کنندگان يا سهامداران شرکت نيز انجام شود. فروش سهام به اشخاص يا

موسسات در کشورهای غير عضو تنها از طريق کسب مجوز از مقامات ذيربط کشوری که مشارکت در تامين سرمايه در آن انجام شده است، ممکن

می باشد.

(Profit Sharing)6) شراكت در سود

در اين روش بانك توسعه اسالمي با متقاضی تسهيالت  

در تأمين مالی طرح مشارکت می کند و به نسبت

سهم شراکت در سود يا زيان شريک می شود. اين

1 در مورد طرحهايي كه نوع شيوه تامين مالي معموال

سود ناشی از آن در حد بااليي پيش بيني مي شود،

مورد استفاده قرار می گيرد.

- خطوط اعتباري بانك توسعه اسالمي7(Line of Financing)

خطوط اعتباري كه از سوي بانك توسعه اسالمي به مؤسسات تامین مالی( يا بانكهاي اسالمي National Development Financing Institutionsتوسعه ملي )

كشورهاي عضو اعطا مي گردد، جهت تامين مالي خريد ماشين آالت، تجهيزات صنعتي و ساير كاالهاي سرمايه اي در قالب اجاره به شرط تمليك، فروش

اقساطي يا استصناع مورد استفاده قرار مي گيرد. دوره بازپرداخت اين نوع تسهيالت كه بر اساس مدت اجراي طرح و دوره

ساله 3 سال شامل دوره سكوت حداكثر 12راه اندازي تعيين مي گردد، حداكثر مي باشد. اگر اين خطوط در قالب اجاره به شرط تمليك مورد استفاده قرار

ماه قابل تمديد 48 سال و دوره سكوت تا 15گيرد، دوره بازپرداخت تا مدت مي باشد.

نرخ سود تسهيالت توسط هيات مديره تعيين مي گردد. در حال حاضر نرخ سودتعيين شده براي استفاده از اين خطوط اعتباري در قالب اجاره به شرط تمليك

درصد در سال 7/5 درصد و استصناع 8 تا 7درصد، فروش اقساطي 7/5 تا 6/5% نرخ 15مي باشد. در صورت بازپرداخت به موقع اقساط، تخفيفی به ميزان

سود در نظر گرفته خواهد شد. نرخ سود برای کل دوره اجاره به شرط تمليک، فروش اقساطی يا استصناع ثابت خواهد بود.

به منظور تضمين بازپرداخت تسهيالت، بايد يک ضمانتنامه قابل قبول به بانكتوسعه اسالمي ارائه شود. اين تضمين ممکن است از سوی مؤسسه گيرنده

يا يک بانک تجاری ارائه شود.NDFIخط اعتباری

کاالها و خدمات واجد شرايط

بانک توسعه اسالمی عمدتا ماشين آالت و تجهيزات نو را

که در زمينه صنعت، کشاورزی و طرحهای زير بنايی

کاربرد دارند و اقالمی از قبيل کشتی، تجهيزات حمل و

نقل را که در طرحهای درآمدزای بخش خصوصی به

کار مي روند با استفاده از اين روش تامين مالی می

نمايد. اين طرحها بايد از لحاظ فنی بدون نقص و از

جنبه اقتصادی و مالی قابل اجرا باشند

(Technical Assistance)8- كمكهاي فني

كمكهاي فني عبارتند از دانش و تجربيات فني الزم جهت اجراي يک طرح  يا يک برنامه، که توسعه مؤسسات يا منابع انساني را نيز شامل گردد.

1 به دو صورت ارائه مي گردد: كمكهاي فني عمدتاـ كمكهايي كه ارتباط مستقيم با طرحها دارند ازقبيل بررسي توجيه پذيري،

…طراحي، نظارت بر اجرا، طرحهاي مقدماتي و ـ كمكهاي مشاوره اي از قبيل تهيه برنامه ها، تنظيم طرحهاي منطقه اي،

ايجاد مؤسسات، فعاليتهاي پژوهشي و …در صورتي كه اين كمكهاي فني به عنوان بخشي از طرح مورد نظر تامين

مالي گردد، تسهيالت در همان قالبي كه براي طرح ارائه شده است جهت تامين مالي كمكهاي فني نيز مورد استفاده قرار مي گيرد.

اين امكان نيز وجود دارد كه كمكهاي فني به گونه اي مستقل از طرح مورد 4 ساله شامل 16نظر، با اعطاي وامهاي بدون بهره )برای يك دوره

سال دوره سكوت( و با اخذ كارمزد خدمات ارائه شده تامين مالي گردد. در برخي موارد براي طرحهاي زيربنايي و طرحهاي بخش

كشاورزي در كشورهاي عضو كمتر توسعه يافته وامهاي بالعوض دينار اسالمي( اعطاء ميگردد.200’000)حداكثر به مبلغ

طرحهای واجد شرايط

در ارايه اين نوع تسهيالت، طرحهايی برای بانک دارای اولويت هستند که در برنامه �ير منابع تامين توسعه کشور مورد نظر قرار داشته و از امکان استفاده از سا

مالی برخوردار باشند. با اين حال ارائه اين نوع تسهيالت توسط بانک برای آماده سازی مراحل اجرای طرح به معنای ارايه تسهيالت برای اجرای خود طرح

نيست.

ارايه کمکهای فنی جهت اجرای طرحهای منطقه ای

ارائه اين تسهيالت برای اجرای آن دسته از طرحهای منطقه ای که حد اقل دو کشور عضو از يک منطقه جغرافيايی )يا موسسه ای که توسط اين دو کشور

تاسيس گرديده است( در آن شرکت دارند و يا حداقل دو کشور عضو در اجرای طرح ذينفع می باشند، در نظر گرفته شده است.

180سقف تسهيالت قابل ارايه برای طرحهای شامل دو تا پنج کشور به ميزان هزار دينار اسالمی می 500هزار دينار اسالمی برای هر کشور و سقف کلی آن

هزار دينار 150باشد. اين سقف برای طرحهای شامل بيش از شش کشور، اسالمی برای هر کشور و سقف کلی آن يک ميليون دينار اسالمی می باشد.

مؤسسات وابسته به بانك توسعه اسالمي

شرکت اسالمی توسعه بخش خصوصی Islamic Corporation for the Development of the Private Sector (ICD)

با توجه به نقش بخش خصوصی در توسعه اقتصادی، تقويت بخش خصوصی از اهميت ويژه ای برخوردار است. بدين لحاظ دولتهای کشورهای عضو

بانک توسعه اسالمی به منظور ايجاد فضای مناسب برای توسعه اين بخش اقدام به اصالحات گسترده در سياستها و خط مشی های خود نموده اند.

تأسيس شد. اين 1999( در سال ICDشركت اسالمي توسعه بخش خصوصي )شركت، يك مؤسسه مالي مستقل بينالمللي و چندجانبه است كه به منظور توسعه كشورهاي عضو از طريق سرمايه گذاري در بخش خصوصي و ارائه

خدمات مالي به مؤسسات اين بخش تاسيس گرديده است.در حال حاضر اين موسسه توجه خود را به عمده ترين فعاليت خود يعنی

تامين مالی مستقيم طرحها و شرکتها معطوف داشته است. اين امر از طريق مشارکت در تامين سرمايه شرکتها و تامين مالی طرحهای قابل

قبول به منظور بازسازی و مدرنيزه ساختن فعاليتهای بازرگانی انجام می طرح هايی را که قبال مورد تامين مالی قرار ICDشود. در برخی موارد نيز

نگرفته است تامين مالی می نمايد.

ICD معموال توجه خود را به طرحهايی معطوف می دارد که تاثيربسزايی در توسعه کشور مورد نظر دارند اما در سالهای نخست

فعاليت اين موسسه، طرحهايی در زمينه فناوری، مخابرات، انرژی، آب و فاضالب، بهداشت، داروسازی و بخشهای صنعتی

مورد توجه بود. عالوه بر اين، با توجه به تنوع ساختار اقتصادی در کشورهای عضو و وضعيت بخش خصوصی در آنها ، اتخاذ شيوه

برای ارائه خدمات به بخش خصوصی در ICDای يکسان توسط اين کشورها غير ممکن است.

ICD به منظور ايجاد تنوع در پرتفوی خود و بهينه سازی فعاليتهای خود نسبت به توسعه واسطه های مالی از قبيل شرکتهای فعال در امر اجاره به شرط تمليک و صندوقهای سرمايه گذاری جهت

ارائه خدمات به بخش خصوصی اقدام می نمايد. ICD همچنين بدنبال توسعه بازارهای سرمايه اسالمی و مشارکت

در اوراق قرضه اسالمی به منظور ايجاد نقدينگی می باشد.

عمدتاZ عبارتند از:ICDاهداف

ـ شناسايي فرصتهاي مناسب در بخش خصوصي که تأثير قابل مالحظه ای

بر روی رشد کشور مورد نظر داشته باشد؛

ـ ارائه طيف گسترده اي از خدمات مالي مبتني بر اصول شريعت اسالمي؛

ـ افزايش ميزان دسترسي شركتهاي خصوصي به بازارهاي سرمايه در

؛IDBکشورهای عضو

اعضا

کشور عضو به همراه نهادهای مالی ICD، 44در حال حاضر سهامداران

عمومی از جمله شرکت سرمایه گذاری خارجی ایران، بانک کشاورزی

و بانک ملی ایران، صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان و بانک

ملی الجزایر می باشد که یک میلیارد دالر سرمایه آن را تامین می کنند.

عملکرد 500 مصوبه در پروژه های مختلف را با حجم 80شرکت اسالمی توسعه بخش خصوصی تا کنون

میلیون دالر آن عملیاتی 330میلیون دالر در کشورهای اسالمی تصویب کرده است و تا کنون شده است.

مناسبات با ایران.ایران دومین جذب کننده سرمایه از موسسه اسالمی توسعه بخش خصوصی استICD میلیون دالر در قالب پروژه های زیر، توسط 60 تا کنون حدود ICD در شرکت های بخش

خصوصی ایرانی به تصویب رسیده است که عبارتند از: میلیون دالر )فروش اقساطی(27- شرکت ماهان:1(Equity میلیون دالر )25- سرمایه گذاری ملت: حدود 2 میلیون دالر )خط اعتباری(5- بانک اقتصاد نوین: 3(Equity میلیون دالر )3- لیزینگ بین المللی کیش: 4

انتقاداتبوروکراسی زیاد موجود در این بانک ادبیات متن قراردادهای تامین مالی در مقایسه با قراردادهای بانکهای دیگر پیچیده و متفاوت

است. دریافت خدمات شرکت اسالمی توسعه بخش خصوصی به دلیل هزینه های باالسری و نرخ سود

برای اعضا دشوار است.IDBباالی آن در مقایسه با

مؤسسه آموزش و تحقيقات اسالمیIslamic Research and Training Institute (IRTI)

تاسيس گرديد.1981( در سال IRTIمؤسسه آموزش و تحقيقات اسالمی ) 

هدف

انجام تحقيقات الزم جهت انطباق فعاليتهای بانکی، مالی و اقتصادی

کشورهای اسالمی با اصول شريعت اسالمی می باشد و همچنين ارائه

تسهيالت آموزشی به افرادی که در بخش توسعه اقتصادی کشور فعاليت

می نمايند.

شرکت اسالمی تضمين سرمايه گذاری و بيمه اعتبار صادراتی

Islamic Corporation for Insurance of Investments and Export Credit (ICIEC)

شركت اسالمي تضمين سرمايه گذاري و بيمه اعتبار صادراتي

(ICIEC در تاريخ اول آگوست سال )به منظور حمایت از 1994

صادرات کشورهای عضو و ورود سرمایه گذاری های مستقیم

خارجی و ارائه پوشش بيمه اي براي فعاليتهاي سرمايه گذاري و

اعتبارات صادراتي بر طبق موازین شریعت اسالم تاسيس

گرديد.

هدف این سازمان ارتقای حیطه معامالت تجاری و تسهیل

سرمایه گذاری های مستقیم خارجی و تامین بیمه در

کشورهای عضو بر طبق شریعت اسالمی است. این سازمان

در خصوص IDBهمچنین مسئولیت برنامه مشاوره تکنیکی

ارتقای سرمایه گذاری ها را هم بر عهده دارد.

ICIEC در راستای اهداف خود خدمات ذيل را ارائه مي نمايد:

بيمه اعتبارات صادراتي به منظور پوشش ريسكهاي تجاري و غير تجاري؛

بيمه یا بیمه اتکایی سرمايه گذاري در کشورهای عضو به منظور پوشش

ريسكهاي سياسي از قبيل محدوديتهاي قانوني، مصادره قانوني اموال، وقوع

جنگ و يا ساير اغتشاشات سياسي و همچنين نقض مفاد قرارداد توسط

دولت سرمايه پذير؛

بیمه سرمایه گذاری

فعالیتهای بیمه این سازمان تامین مالی بانکها و سایر موسسات مالی را در

مقابل خطر انتقال و تبدیل، مصادره، جنگ و آشوب های داخلی بیمه می کند.

سال است.20 سال و حداکثر آنها هم 15مدت زمان استاندارد این بیمه ها

بیمه اعتبار صادراتنوعی از بیمه است که طی آن صادر کننده در مقابل ریسک عدم

پرداخت خریدار خارجی حمایت می شود.

شرايط ارائه پوشش بيمه اي براي اعتبارات صادراتي

الف( صادركننده، خريدار ويا سرمايه گذار بايد يكي از موارد ذيل باشد:ـ بانك توسعه اسالمي؛

ـ اشخاصي كه تبعه يكي از كشورهاي عضو هستند؛

% سهام آنها به اتباع كشورهاي عضو 50ـ شركتها و اشخاص حقوقي كه بيش از تعلق دارد و دفتر مركزي آنها در يكي از كشورههاي عضو واقع است؛

ـ اشخاص حقوقي كه دفتر مركزي آنها در يكي از كشورهاي غير عضو واقع است درصد از سهام آنها به اتباع كشورهاي عضو تعلق دارد؛50اما بيش از

ب( تمام يا بخشي از كاالي صادراتي بايد در كشورهاي عضو توليد يا مونتاژ شده و ارزش بخش توليد شده در آن كشور يا ارزش افزوده

درصد هزينه توليد بيشتر باشد.30آن از

ج( خريد و فروش كاالي موردنظر نبايد مغاير با اصول شريعت اسالمي باشد.

بیمه اعتبار صادرات یک تسهیلگر مهم صادراتی است. لذا ICIEC ترتیبی اتخاذ کرده که از طریق آن صادرکنندگان

کشورهای عضو بتوانند تامین مالی صادرات را از بانکهای تجاری هم انجام دهند. این کار از طریق دو سیاست زیر

انجام می شود:Bank Master Policy(BMP) که برای بانکهای تجاری طراحی

شده که به مشتریان خود بر اساس مبانی اسالمی خدمات تامین مالی صادراتی میدهد و اسناد صادراتی را

به عنوان ضمانت بازپرداخت استفاده می کند.Document Credit Insurance Policy(DCIP) دیگر ابزاری

است که در اختیار بانکهای تجاری است و طی آن بانک وارداتی که از LCتجاری در مقابل ریسک عدم پرداخت

سوی وارد کننده صادر شده است حمایت می شود.

ريسكهاي تحت پوشششرکت اسالمی بیمه سرمایه گذاری و اعتباری صادراتی، محموله های صادراتی

% خسارت حاصل از ریسکهای تجاری و غیر تجاری پوشش می دهد. 90را تا

ريسكهاي تجاري

الف( ورشكستگي و عم توانایی پرداخت خريدار؛

ب( ابطال يافسخ قرارداد خريد از سوي خريدار يا خودداري و قصور وي از تحويل گرفتن كاال پس از اجراي كامل تعهدات توسط فروشنده؛

ج( خودداري خريدار از پرداخت بهاي كاال علی رغم اجراي كامل تعهدات توسط فروشنده؛

ريسكهاي غيرتجاري

الف( جلوگیری دولت میزبان )دولت یا کشوری که کاالها با اعتبار صادراتی به آنجا صادر می شود یا سرمایه گذاری در آن کشور صورت گرفته است( از انتقال پول

یا قیمت کاالهای فروش رفته

ب( ابطال و فسخ جواز ورود کاالهای صادراتی از جانب دولت میزبان

ج( نقض قرارداد فروش از جانب خریدار و نبودن مرجعی جهت شکایت فروشنده

د( جنگ و ساير اغتشاشات داخلي

:ريسكهايي كه تحت پوشش قرار نمي گيرد

الف( كاهش ارزش ارزها؛

ب( هرگونه اقدام از سوي مقامات كشور متبوع خريدار، بيمه گذار يا كشور واسطه كه بيمه گذار با آن موافقت نموده يا مسؤول آن بوده است؛

ج( هرگونه اقدام از سوي مقامات كشور متبوع خريدار، بيمه گذار يا كشور واسطه كه قبل از

آغاز پوشش بيمه اي واقع شده باشد؛

اعضا

عضویت در این سازمان برای کلیه کشورهای اسالمی عضو سازمان کنفرانس اسالمی

37و کشورهای عضو بانک اسالمی آزاد است. اعضای این سازمان هم اکنون شامل

کشور آسیایی 8 کشور آفریقایی و 11 کشور عربی، 16کشور است که شامل

است.

مناسبات با ایران

میلیون دینار 5 سهم به ارزش 500ایران از مجموع سهام موجود در این بانک، دارای

% کل سهام بانک( است. 3اسالمی )

پوشش بیمه ای برای 4شرکت اسالمی بیمه سرمایه گذاری و اعتبار صادراتی تا کنون

میلیون دالر 238صادرکنندگان و بانکهای ایرانی صادر کرده است. همچنین تا کنون

برای وارد کنندگان ایرانی و شرکت های بیمه کشورمان بیمه نامه صادر کرده است.

شما توجه از تشکر با