43
Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων 1. Άνθρωπο-κεντρικό μοντέλο ανάπτυξης συστημάτων 2. Μεθοδολογίες σχεδιασμού 3. Οδηγίες σχεδίασης διαδραστικών συστημάτων 4. Αρχές σχεδίασης εικονιδίων 5. Σχεδίαση διεπιφανειών διαδικτύου

Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

  • Upload
    kerry

  • View
    36

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων. Άνθρωπο-κεντρικό μοντέλο ανάπτυξης συστημάτων Μεθοδολογίες σχεδιασμού Οδηγίες σχεδίασης διαδραστικών συστημάτων Αρχές σχεδίασης εικονιδίων Σχεδίαση διεπιφανειών διαδικτύου. Εφόδια Σχεδιαστή. Θεωρητικά μοντέλα Αρχές σχεδιασμού - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

1. Άνθρωπο-κεντρικό μοντέλο ανάπτυξης συστημάτων

2. Μεθοδολογίες σχεδιασμού

3. Οδηγίες σχεδίασης διαδραστικών συστημάτων

4. Αρχές σχεδίασης εικονιδίων

5. Σχεδίαση διεπιφανειών διαδικτύου

Page 2: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Εφόδια Σχεδιαστή

• Θεωρητικά μοντέλα

• Αρχές σχεδιασμού

• Πρακτικές οδηγίες σχεδίασης

Τα θεωρητικά μοντέλα μπορεί να είναι:

• Επεξηγηματικού χαρακτήρα

• Προβλεπτικού χαρακτήρα

Page 3: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Κύκλος ζωής διαδραστικού συστήματος

Εικόνα 4.8 Το μοντέλο καταρράκτη ανάπτυξης προϊόντων λογισμικού

Υλοποίηση

Συγκέντρωση προδιαγραφώναπαιτήσεων (ανάλυση)

Σχεδίαση

Περιγραφήεφαρμογής

Προδιαγραφέςαπαιτήσεων

Σχεδιαστικέςπροδιαγραφέςσυστήματος

Προϊόνλογισμικού

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Ορισμός προβλήματος

Page 4: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Μοντέλο καταρράκτη

• Κάθε στάδιο ολοκληρώνεται με έλεγχο• Έχουμε διακριτότητα των φάσεων

– Επικοινωνία μέσω επισήμων εγγράφων

• Διαδοχικές αναπαραστάσεις αυξανόμενης λεπτομέρειας

• Αδυναμία λεπτομερούς περιγραφής– Πριν το σχεδιασμό – υλοποίηση

• Χρήση πρωτοτύπων– Ασαφής διαχωρισμός φάσεων

Page 5: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Επαναληπτική διαδικασία σχεδίασης

Ανάπτυξηπρωτοτύπων

Αξιολόγηση καιμέτρηση ευχρηστίας

Σχεδιασμός

Σύνταξηπροδιαγραφώναπαιτήσεων(ανάλυση)

Εικόνα 4.9 Μοντέλο εξελικτικής ανάπτυξης

Page 6: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Αντικειμενοστραφείς διαδικασίες

Ανάλυσης και Σχεδιασμού• Δημιουργούμε ιδεατά μοντέλα χρηστών και

διεργασιών– Με καταγραφή των συμπεριφορών– Και των σχέσεων τους

• Σχεδιάζονται αντικείμενα που αλληλεπιδρά ο χρήστης– Ενσωματώνονται σε πρωτότυπα και αξιολογούνται

• Ο ρόλος των χρηστών;

Page 7: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Άνθρωπο-κεντρικό μοντέλο

Αρχές σχεδίασης

• Εστιάζουμε στους χρήστες του συστήματος και τις εργασίες που επιτελούν με αυτό, από τις αρχικές φάσεις σχεδιασμού.

• Σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού μετράμε την αντίδραση των χρηστών με χρήση πρότυπων διεπιφανειών, εγχειριδίων, προσομοιωτών κλπ.

• Ακολουθούμε επαναληπτική διαδικασία σχεδίασης

Page 8: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Αστεροειδές μοντέλο

Υλοποίησησυστήματος

Ανάλυση εργασιών/λειτουργιών

Ανάπτυξηπρωτοτύπου

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Καταγραφήαπαιτήσεων

Σχεδίαση /Ανάπτυξηλεπτομερών προδιαγραφών

Εικόνα 4.10 Αστεροειδές μοντέλο ανάπτυξης διαδραστικών συστημάτων, σύμφωνα μετους Hix-Hartson93

Page 9: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Μεθοδολογία LUCID (Logical User-Centred Interactive Design)• Φάση 1: Ανάπτυξη αρχικής ιδέας του συστήματος• Φάση 2. Ανάλυση αναγκών και απαιτήσεων• Φάση 3. Σχεδιασμός προϊόντος με πρότυπη βασική

οθόνη• Φάση 4. Επαναληπτικός σχεδιασμός και βελτίωση

πρωτοτύπου• Φάση 5. Ανάπτυξη συστήματος• Φάση 6. Υποστήριξη αρχικής λειτουργίας

(πηγή: www.cognetics.com)

Page 10: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Φάση 1: Ανάπτυξη αρχικής ιδέας

• Δημιουργία αρχικής ιδέας προϊόντος• Ορισμός επιχειρησιακού στόχου• Δημιουργία ομάδας σχεδιασμού ευχρηστίας• Προσδιορισμός τυπικών χρηστών• Προσδιορισμός τεχνικών και περιβαλλοντικών

παραμέτρων• Ορισμός πλάνου, προσωπικού,

χρονοπρογράμματος, προϋπολογισμού έργου

Page 11: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Φάση 2. Ανάλυση αναγκών - απαιτήσεων

• Χωρισμός χρηστών σε ομογενείς ομάδες και ανάλυση των χαρακτηριστικών τους

• Ανάλυση εργασιών σε ξεχωριστές ενότητες• Ανάλυση των αναγκών μέσω δημιουργίας σεναρίων

χρήσης με συμμετοχή των χρηστών• Περιγραφή των εργασιών μέσω ροών στοιχειωδών

εργασιών (task flow)• Εντοπισμός των κυρίων αντικειμένων και δομών που

θα χρησιμοποιηθούν στη διεπιφάνεια χρήστη• Επίλυση τεχνικών προβλημάτων και περιορισμών

Page 12: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Φάση 3. Σχεδιασμός με πρότυπη βασική οθόνη

• Ορισμός ειδικών στόχων ευχρηστίας σύμφωνα με τις ανάγκες των χρηστών

• Δημιουργία οδηγιών σχεδιασμού και οδηγού στιλ αλληλεπίδρασης

• Ορισμός ενός μοντέλου πλοήγησης και της κυρίαρχης μεταφοράς διεπιφάνειας

• Ορισμός της ομάδας των βασικών οθονών: Εισαγωγική οθόνη, κεντρική οθόνη (home screen), βασικές οθόνες κύριων διεργασιών.

• Κατασκευή πρωτοτύπου των βασικών οθονών, χρησιμοποιώντας εργαλείο γρήγορης πρωτυποποίησης

• Ζητείται η γνώμη των χρηστών για το πρωτότυπο και γίνονται οι πρώτες μετρήσεις ευχρηστίας

Page 13: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Φάση 4. Επαναληπτικός σχεδιασμός και βελτίωση

πρωτοτύπου(επαναληπτική διαδικασία των παρακάτω βημάτων)• Επέκταση των βασικών οθονών σε πλήρες

σύστημα• Εμπειρική αξιολόγηση διεπιφάνειας από

ειδικούς διαδραστικών συστημάτων • Διενέργεια μετρήσεων ευχρηστίας ευρείας

κλίμακας• Παραγωγή πρωτοτύπου και λεπτομερών

προδιαγραφών

Page 14: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Φάση 5. Ανάπτυξη συστήματος

• Υλοποίηση του συστήματος σύμφωνα με τις προδιαγραφές που αναπτύξαμε.

• Απόφαση για χρησιμοποίηση συγκεκριμένων εργαλείων και πρακτικών.

• Ιδιαίτερη προσοχή στον χειρισμό των τροποποιήσεων που θα επιφέρουμε κατά την παρούσα φάση.

• Προσοχή στην ανάπτυξη ηλεκτρονικών βοηθημάτων (on-line help), εγχειριδίων χρήσης και εκπαιδευτικού υλικού (tutorials).

Page 15: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Φάση 6. Υποστήριξη αρχικής λειτουργίας

• Κατά την τελευταία αυτή φάση, η οποία αφορά την αρχική λειτουργία του προϊόντος, ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην υποστήριξη και εκπαίδευση χρηστών, στην καταγραφή και αξιολόγηση συμβάντων και συντήρηση του συστήματος.

Page 16: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Π.χ. Εκδοτήριο Εισιτηρίων (1)

• Έμφαση– Ανάλυση χρηστών και εργασιών– Προσδιορισμός απαιτήσεων ευχρηστίας

• Μέτρηση ευχρηστίας και αξιολόγηση

• Αυτόματα εκδοτήρια εισιτηρίων κεντρικού σταθμού (και αλλού) λεωφορείων

Page 17: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Αρχική ιδέα

• Ανάλυση αρχικής ιδέας

• Επιχειρησιακός στόχος (?)

• Ορισμός προβλήματος: καταγραφή κύριων εργασιών– Έκδοση εισιτηρίου (και επιστροφής)– Κράτηση θέσης (με αποδεικτικό στοιχείο)– Παρουσίαση πληροφοριών

Page 18: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Ανάλυση Χρηστών: Κατηγορίες.

1. Πρωτεύοντες χρήστες, είναι αυτοί που αλληλεπιδρούν απευθείας με το σύστημα συχνά. Οι χρήστες αυτοί πρόκειται να επηρεαστούν σημαντικά από την εισαγωγή του νέου συστήματος. Ίσως υποχρεωθούν να αλλάξουν σημαντικά τον τρόπο που εκτελούσαν παλαιότερα την συγκεκριμένη εργασία.

2. Δευτερεύοντες χρήστες, είναι αυτοί που χρησιμοποιούν το σύστημα σπανιότερα ή μέσω ενός ενδιαμέσου. Τυπική περίπτωση είναι τα διοικητικά στελέχη ενός οργανισμού. Η εισαγωγή του συστήματος ίσως αυξήσει την εξάρτηση των χρηστών αυτών από το υπολογιστικό σύστημα στη λήψη αποφάσεων.

3. Τριτεύοντες χρήστες. Οι χρήστες αυτοί δεν χρησιμοποιούν ποτέ απευθείας το σύστημα, αλλά επηρεάζονται από την εισαγωγή του. Π.χ. Οι πελάτες μιας επιχείρησης

Page 19: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Ενδιαφερόμενοι (stake-holders)

1. Οι εμπλεκόμενοι στη σχεδίαση και ανάπτυξη του συστήματος, το τεχνικό προσωπικό, προγραμματιστές, αναλυτές, συγγραφείς εγχειριδίων κλπ.

2. Οι έχοντες οικονομικά συμφέροντα συνδεόμενα με την κατασκευή ή αγορά του συστήματος, όπως ο υπεύθυνος πωλήσεων της εταιρίας που αναπτύσσει το προϊόν ή ο αγοραστής του.

3. Οι υπεύθυνοι για την εισαγωγή, εγκατάσταση και συντήρηση του, όπως οι υπεύθυνοι συντήρησης του εξοπλισμού, εκπαίδευσης του προσωπικού κλπ.

4. Οι ενδιαφερόμενοι για την χρήση του, δηλαδή η διοίκηση μιας επιχείρησης καθώς και οι τρεις κατηγορίες χρηστών που αναφέρθηκαν.

Page 20: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

User Skills-Tasks Match (USTM)

- Τι επιθυμεί να επιτύχει ο ενδιαφερόμενος και πώς μετριέται η επιτυχία για αυτόν;

- Από πού παίρνει εργασιακή ικανοποίηση ο ενδιαφερόμενος, ποιες είναι πιθανές αιτίες πίεσης και δυσαρέσκειας;

- Ποια η γνώση και οι ικανότητες που έχει ο ενδιαφερόμενος;- Ποια είναι η άποψη του ενδιαφερόμενου απέναντι στην εργασία του

και στους υπολογιστές;- Υπάρχουν χαρακτηριστικά της ομάδας εργασίας στην οποία ανήκει

ο ενδιαφερόμενος που θα επηρεάσουν την αποδοχή του συστήματος από τον ενδιαφερόμενο;

- Πρόκειται ο ενδιαφερόμενος να λάβει υπόψη του θέματα ευθύνης, ασφάλειας και εμπιστευτικότητας που τον αφορούν;

Page 21: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Χαρακτηριστικά Χρηστών-Εργασιών (1)

(Α) Χαρακτηριστικά των χρηστών :• Ατομικά χαρακτηριστικά: Ηλικία, φυσικές ικανότητες/

ιδιαιτερότητες, μαθησιακή ικανότητα, γνωστική ικανότητα, εμπειρία-δεξιότητες, κίνητρα και φιλοδοξίες, πολιτισμικό υπόβαθρο, φοβίες, προσωπικότητα κλπ.

• Χαρακτηριστικά σε σχέση με υπολογιστές: προηγούμενη εμπειρία σε λογισμικό και λειτουργικά συστήματα, εμπειρία σε χρήση συσκευών, προδιάθεση έναντι υπολογιστών και πληροφορικής κλπ.

• Ομαδικά χαρακτηριστικά: Στόχοι και αποστολή ομάδας, συνοχή και ομοιογένεια μελών ομάδας, αυτονομία, εξάρτηση από άλλες ομάδες, δομή και δυναμικά χαρακτηριστικά, κύρος, αυτόβουλη ή καταναγκαστική συμμετοχή.

Page 22: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Χαρακτηριστικά Χρηστών-Εργασιών (2)

(Β) Περιβάλλον:• Περιβάλλον εργασίας: Συνθήκες θορύβου, κρύου, υγρασίας,

σκόνη καθαριότητα, χρήση επικίνδυνων τοξικών ουσιών• Οργάνωση χώρου εργασίας: Κανάλια επικοινωνίας χρηστών,

οργανωτική δομή, επίδραση αυτοματισμού στην πρακτική εργασίας και περιεχόμενο εργασίας, καταγραφή πιθανών απωλειών ικανοτήτων, απώλεια απασχόλησης, μεταβολές στη δομή εξουσίας, αποκέντρωση/ συγκέντρωση εξουσίας.

(Γ) Συνθήκες απασχόλησης των χρηστών:• Φύλλα περιγραφής μιας τυπικής ημέρας στη ζωή του

εργαζόμενου με σχόλια για το πώς αυτή θα μεταβληθεί όταν εισαχθεί το προτεινόμενο σύστημα.

Page 23: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Χαρακτηριστικά Χρηστών-Εργασιών (3)

(Δ) Ανάλυση βασικών εργασιών • Οργανωτική ανάλυση: σπουδαιότητα εργασίας,

θέματα ασφάλειας, κίνητρα εκτέλεσης της, απαιτούμενο επίπεδο ικανότητας για την εκπόνηση της, εξάρτηση από άλλες εργασίες,

• Ανάλυση χρονικών περιορισμών: συχνότητα εκτέλεσης της εργασίας, μέσος απαιτούμενος χρόνος περάτωσης της, χρόνος προετοιμασίας, τμηματοποίηση, δυνατότητα εκτέλεσης της κατά διακριτά τμήματα

• Ανάλυση ανθρώπινης εμπλοκής: υποχρεωτικός/ προαιρετικός χαρακτήρας, προκαλούμενη πίεση, κριτήρια απόδοσης.

Page 24: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Παράδειγμα:Φύλλο καταγραφής κοινωνικών-οργανωτικών

χαρακτηριστικών ομάδας (πριν το νέο σύστημα)

Σύστημα:

Ομάδα χρηστών:

Τρέχουσα κατάσταση Μελλοντική κατάσταση

1 Αποστολή/ Στόχοι2 Αυτονομία3 Συνοχή4 Εξάρτηση από άλλες ομάδες5 Δυναμική6 Δομή7 Κύρος

Page 25: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Π.χ. Εκδοτήριο Εισιτηρίων (2)

• Ανάλυση χρηστών …

• Καταγραφή τυπικών διαλόγων

• Περιβάλλον

• Ορισμός ομάδων χρηστών– Συχνοί ταξιδιώτες– Ευκαιριακοί ταξιδιώτες– Νέοι ταξιδιώτες

Page 26: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Ανάλυση εργασιών

• Οι εργασίες (tasks) έχουν νόημα για τον χρήστη και προϋποθέτουν πρόθεση εκ μέρους του. Βασική διαφοροποίηση από άλλες τεχνικές που βλέπουν το σύστημα σαν ένα σύνολο από λειτουργίες ή διεργασίες (process functions).

• Ιεραρχική Ανάλυση Εργασιών (Hierarchical Task Analysis HTA): δίνει έμφαση πως μια εργασία διασπάται και πραγματοποιείται τελικά με εκτέλεση επιμέρους εργασιών, μέχρι την περιγραφή στοιχειωδών μη-περαιτέρω διασπώμενων ενεργειών του χρήστη ή του συστήματος.

• GOMS (Goals-Operations-Methods-Selection Rules: Στόχοι- ενέργειες- μέθοδοι-κανόνες επιλογής): δίνει έμφαση στην γνωσιακή διαδικασία επιλογής από τον χρήστη κατάλληλου τρόπου επίτευξης των στόχων που σχετίζονται με την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης εργασίας

Page 27: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Π.χ. Εκδοτήριο Εισιτηρίων (3)

• Ανεξάρτητα του τρόπου εξυπηρέτησης

– Επιλογή χαρακτηριστικών ταξιδιού

– Έκδοση και παραλαβή εισιτηρίου

– ...

• Προκύπτουν εργασίες που πρέπει να υποστηρίζονται

– Καθορισμός πόλης, ημέρας, ώρας, ..., πληρωμή

Page 28: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Π.χ. Εκδοτήριο Εισιτηρίων (4)

• Επεκτάσεις εργασιών– Επιλογή κατηγορίας τιμής– Επιλογή θέσης στο λεωφορείο

• Ανάλυση του καθορισμού– Ημέρας– Ώρας– ... – Παρουσίαση διαθέσιμων δρομολογίων

Page 29: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

ΗΤΑ

0. Σκούπισμασπιτιού

1. προετοιμασίαηλεκτρικής σκούπας

2. σκούπισμαδωματίων

3. άδειασμασακούλας

4. φύλαξησκούπας

2.1 καθαρισμόςδιαδρόμου

2.2 καθαρισμόςσαλονιού

2.3 καθαρισμόςυπνοδωματίων

2.2.1 καθαρισμόςπατώματος

2.2.2 καθαρισμόςχαλιών

Εικόνα 4.11 Ιεραρχική ανάλυση εργασίας "σκούπισμα σπιτιού".

Π 0 : 1,2,4. όταν γεμίζει η σακούλα τότε 3

Page 30: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

GOMS

Selection Rule 1 : Χρησιμοποίησε τη μέθοδο ΜΕΝΟΥ-ΕΛΑΧΙΣTΟΠΟΙΗΣΗΣ εκτός από την περίπτωση της εφαρμογής Χ που χρησιμοποιείται η μέθοδος FUNCTION-KEY

GOAL : ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ-ΠΑΡΑΘΥΡΟΥ. [select GOAL : ΧΡΗΣΗ-ΜΕΘΟΔΟΥ-ΜΕΝΟΥ-ΕΛΑΧΙΣTΟΠΟΙΗΣΗΣ. . ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕ-ΠΟΝΤΙΚΙ-ΣΕ-ΜΠΑΡΑ-ΜΕΝΟΥ. . ΕΠΙΛΟΓΗ-ΜΕΝΟΥ-ΜΕ-ΔΕΞΙ-ΠΛΗΚΤΡΟ. . ΕΠΙΛΟΓΗ-ΕΛΑΧΙΣTΟΠΟΙΗΣΗΣ. GOAL : ΧΡΗΣΗ-ΜΕΘΟΔΟΥ-FUNCTION-KEY. . ΠΑΤΗΜΑ-ΠΛΗΚΤΡΟΥ-F5 ]

Page 31: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

ΆσκησηGOAL: ΦΩΤΟΤΥΠΙΑ-ΑΡΘΡΟΥ. GOAL :ΕΥΡΕΣΗ-ΑΡΘΡΟΥ. GOAL :ΦΩΤΟΤΥΠΙΣΗ-ΣΕΛΙΔΑΣ επανάληψη μέχρι τέλους άρθρου. . GOAL : ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΕΛΙΔΑΣ. . . ΑΝΟΙΓΜΑ-ΚΑΛΥΜΜΑΤΟΣ. . . ΕΥΡΕΣΗ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ. . . ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ. . . ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΚΑΛΥΜΜΑΤΟΣ. . GOAL : ΦΩΤΟΤΥΠΙΣΗ. . . ΠΑΤΗΜΑ-ΠΛΗΚΤΡΟΥ-ΦΩΤΟΤΥΠΙΣΗΣ. . GOAL : ΕΛΕΓΧΟΣ-ΕΚΤΥΠΩΣΗΣ. . . ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΣΚΟΥ-ΕΞΟΔΟΥ. . . ΕΛΕΓΧΟΣ-ΣΕΛΙΔΑΣ. GOAL : ΑΝΑΚΤΗΣΗ-ΦΩΤΟΤΥΠΙΑΣ. . ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΣΚΟΥ-ΕΞΟΔΟΥ. . ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΑΝΤΙΓΡΑΦΩΝ ->> ΤΕΛΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ. GOAL : ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ. . ΑΝΟΙΓΜΑ ΚΑΛΥΜΜΑΤΟΣ. . ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ. . ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΚΑΛΥΜΜΑΤΟΣ

Page 32: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Ανάλυση απαιτήσεων: Προδιαγραφές Ευχρηστίας

Νωρίς κατά τη φάση σχεδιασμού, πρέπει να ορίσουμε προδιαγραφές (στόχους) ευχρηστίας.

H ευχρηστία { (η) ουσ. το γνώρισμα του εύ-χρηστου, η ευκολία στη χρήση } είναι βασική παράμετρος της ποιότητας ενός διαδραστικού συστήματος.

Ορισμούς ευχρηστίας περιέχουν διεθνή πρότυπα που αφορούν ποιότητα λογισμικού (ISO/IEC 9126) και επικοινωνία ανθρώπου-υπολογιστή (ISO/DIS 9241-11).

Page 33: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Ορισμοί : Η ευχρηστία..

ISO/IEC 9126 : …αναλύεται στα εξής χαρακτηριστικά του συστήματος : ευκολία εκμάθησης (learnability), ευκολία κατανόησης (understandability) και ευκολία λειτουργίας του (operability).

ISO/DIS 9241-11 : …είναι η δυνατότητα ενός προϊόντος που χρησιμοποιείται από καθορισμένους χρήστες με καθορισμένους στόχους, υπό καθορισμένες συνθήκες χρήσης να είναι αποτελεσματικό (effectiveness), αποδοτικό (efficiency) και να παρέχει υποκειμενική ικανοποίηση (satisfaction) στους χρήστες του.

Page 34: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Ορισμός παραμέτρων ευχρηστίας κατά Nielsen:

• ευκολία εκμάθησης • υψηλή απόδοση εκτέλεσης έργου• χαμηλή συχνότητα σφαλμάτων χρήστη και

εύκολη ανάνηψη από αυτά• ευκολία συγκράτησης της γνώσης χρήσης του • υποκειμενική ικανοποίηση χρήστη

ΕρώτησηΕρώτηση: ποιόν από τους {Απ,Ευκ,Εμπ} χρήστες αφορούν οι παραπάνω παράμετροι ;

Page 35: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Στόχοι ευχρηστίας

• Εξαρτώνται από το προφίλ των τυπικών χρηστών

• Μετρούνται– Με χρήστες που ανταποκρίνονται στο τυπικό

προφίλ χρήστη– Σε πραγματικές ή προσομοιούμενες συνθήκες

Page 36: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Παράδειγμα προδιαγραφής Ευχρηστίας

παράμετρος: ευκολία εγκατάστασης προϊόντος σε τυπικό υπολογιστή

μέθοδος μέτρησης: ο χρόνος που απαιτείται για την εγκατάσταση του προϊόντος

χειρότερη περίπτωση: 1 μέρα με χρήση εγχειριδίωνσυνήθης περίπτωση: 1 ώρα χωρίς εγχειρίδιαβέλτιστη περίπτωση: 10 λεπτά με εγχειρίδιατρέχουσα κατάσταση: πολλοί χρήστες αδυνατούν να

εγκαταστήσουν το προϊόν

Page 37: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Μεγέθη μέτρησης ευχρηστίας (1)

• Χρόνος συμπλήρωσης μιας καθορισμένης εργασίας• ποσοστό εργασίας που ολοκληρώνεται σε ορισμένο χρόνο• ποσοστό εργασίας που εκτελείται ανά μονάδα χρόνου

(ταχύτητα)• λόγος επιτυχών προσπαθειών / αποτυχίες• χρόνος που καταναλώνεται στη διόρθωση σφαλμάτων• ποσοστό σφαλμάτων• αριθμός εντολών που απαιτούνται• συχνότητα χρήσης HELP και εγχειριδίων• ποσοστό θετικών και αρνητικών σχολίων χρηστών• αριθμός επαναλήψεως αποτυχημένων εντολών• αριθμός επιτυχημένων και αποτυχημένων προσπαθειών

Page 38: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Μεγέθη μέτρησης ευχρηστίας (2)

• Αριθμός περιπτώσεων που η διεπιφάνεια ξεγελά το χρήστη• Αριθμός θετικών και αρνητικών χαρακτηριστικών που

θυμάται ο χρήστης• Αριθμός διαθέσιμων εντολών που δεν χρησιμοποιήθηκαν• Αριθμός υποχωρήσεων του χρήστη• Αριθμός χρηστών που προτιμούν το σύστημα• Αριθμός προσπαθειών παράκαμψης προβλήματος• Αριθμός προσπαθειών του χρήστη που διακόπηκαν• Αριθμός περιπτώσεων που ο χρήστης χάνει τον έλεγχο• Αριθμός περιπτώσεων που ο χρήστης εκφράζει

απογοήτευση ή ευχαρίστηση

Page 39: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Στόχοι ευχρηστίας κατά τη φάση σχεδίασης

Στόχος ευχρηστίας συστήματος

Μέτρηση αποτελεσματικότητας

Μέτρηση απόδοσης

Μέτρηση ικανοποίησης

Καταλληλότητα του για εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου

Ποσοστό στόχων που επετεύχθησαν

Χρόνος για επίτευξη των στόχων

Ικανοποίηση σύμφωνα με κλίμακα

Καταλληλότητα του για έμπειρους χρήστες

Αριθμός προχωρημένων λειτουργιών που χρησιμοποιήθηκαν

Σχετική απόδοση σε σύγκριση με έμπειρους χρήστες

Ικανοποίηση που παρέχουν οι προηγμένες λειτουργίες

Ευκολία εκμάθησης Ποσοστό λειτουργιών που έμαθε ο χρήστης να χρησιμοποιεί

Χρόνος που απαιτείται για ικανοποιητική εκμάθηση

Υποκειμενική εντύπωση από ευκολία εκμάθησης

Αντιμετώπιση σφαλμάτων

Ποσοστό σφαλμάτων που διορθώθηκαν αποτελεσματικά

Χρόνος που απαιτήθηκε για την διόρθωση σφαλμάτων

Υποκειμενική εντύπωση από διαχείριση σφαλμάτων

Page 40: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Τιμές δεικτών ευχρηστίας

Καθορίζονται λαμβάνοντας υπόψη• Προηγούμενη εμπειρία (σε παλαιότερη έκδοση

αυτού ή σε άλλα συστήματα)• Ανταγωνσιτικά συστήματα• Την απόδοση των αρχικών πρωτοτύπων• Την μη αυτοματοποιημένη εκτέλεση της εργασίας• Προγενέστερη απόδοση των ίδιων χρηστών

• Για κάθε τμήμα του συστήματος!

Page 41: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Π.χ. Εκδοτήριο Εισιτηρίων (5)

Στόχοι ευχρηστίας:• Η ευκολία εκμάθησης από τον πρωτόπειρο

χρήστη• Ο ρυθμός (ταχύτητα) ολοκλήρωσης των ενεργειών• Η ικανοποίηση που προκαλεί το σύστημα στο

χρήστηΠ.χ. Έκδοση εισιτηρίου σε 2min/5min• Εκτίμηση στόχων: με χρήση προτύπου

Page 42: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Επόμενες φάσεις σχεδιασμού

• Περιγραφή αντικειμένω και δομών της διεπιφάνειας του χρήστη

• Σχεδιασμός προτύπων οθονών. Πρώτα απόφαση:– Στιλ αλληλεπίδρασης– Συσκευές αλληλεπίδρασης– Επιλογή κύριας μεταφοράς

• Σχεδιασμός πρωτοτύπου. Πρώτα απόφαση:– Εικονικό περιεχόμενο και διάταξη οθονών– Ροή του διαλόγου– Μοντέλο πλοήγησης

Page 43: Σχεδιασμός Διαδραστικών Συστημάτων

Νομοθετικό πλαίσιο

• Οδηγία του Συμβουλίου 90/270/EEC με αντικείμενο "Εργασία με οθόνες οπτικής απεικόνισης".

• Η χώρα μας έχει συμμορφωθεί με την οδηγία αυτή, με την έκδοση του ΠΔ 16/18.1.1996 "Ελάχιστες προδιαγραφές ασφαλείας και υγείας κατά την εργασία με οθόνες οπτικής απεικόνισης».

Ο νόμος αυτός περιέχει οδηγίες εργονομικού χαρακτήρα που αφορούν:

– την ποιότητα και χαρακτηριστικά του εξοπλισμού,– τις συνθήκες του περιβάλλοντος εργασίας,– τη διεπιφάνεια ανθρώπου-υπολογιστή.