ΨυχοακουστικήΨυχοακουστικήΔιαταραχές Διαταραχές

επικοινωνίαςεπικοινωνίας

Ηλιάδου Θ. ΒασιλικήΗλιάδου Θ. Βασιλική

Λέκτορας Ψυχοακουστικής & Λέκτορας Ψυχοακουστικής & Νευρο-ωτολογίαςΝευρο-ωτολογίας

Παραδείγματα αντίληψης Παραδείγματα αντίληψης ομιλίαςομιλίας

Τι στοιχεία προκύπτουν Τι στοιχεία προκύπτουν

1. Νόημα φράσης 1. Νόημα φράσης

2. Ποιος την εκφέρει 2. Ποιος την εκφέρει (άνδρας/γυναίκα/παιδί)(άνδρας/γυναίκα/παιδί)

3. Πώς την εκφέρει (κατάφαση/ερώτηση)3. Πώς την εκφέρει (κατάφαση/ερώτηση)

4. Συνθήκες όπου ακούγεται η φράση 4. Συνθήκες όπου ακούγεται η φράση (ησυχία/θόρυβος)(ησυχία/θόρυβος)

5. Ακούγεται καθαρά (ναι/όχι)5. Ακούγεται καθαρά (ναι/όχι)

Αντίληψη ομιλίας σε Αντίληψη ομιλίας σε θόρυβοθόρυβο

Είδος θορύβουΕίδος θορύβου

Διακριτική ικανότητα ατόμουΔιακριτική ικανότητα ατόμου

Καθαρή άρθρωσηΚαθαρή άρθρωση

Αντίληψη ομιλίαςΑντίληψη ομιλίας

Ανώτερες γνωστικές λειτουργίεςΑνώτερες γνωστικές λειτουργίες

Ψυχική ΔιάθεσηΨυχική Διάθεση

Καθημερινός προφορικός λόγος – Καθημερινός προφορικός λόγος – Καθαρή ομιλία ανάγνωσης Καθαρή ομιλία ανάγνωσης

Αντίληψη ομιλίαςΑντίληψη ομιλίας

Η ομιλία είναι ένα πολύπλοκο ακουστικό Η ομιλία είναι ένα πολύπλοκο ακουστικό σήμα. Οι εναλλαγές συχνοτήτων και σήμα. Οι εναλλαγές συχνοτήτων και εντάσεων είναι ταχύτατες.εντάσεων είναι ταχύτατες.

Η ρέουσα καθημερινή ομιλία σε κάθε Η ρέουσα καθημερινή ομιλία σε κάθε γλώσσα έχει ταχύτητα κατά μέσο όρο γλώσσα έχει ταχύτητα κατά μέσο όρο περίπου 125 με 180 λέξεις το λεπτό. Η περίπου 125 με 180 λέξεις το λεπτό. Η ομιλία είναι συνεχόμενη χωρίς κενά ομιλία είναι συνεχόμενη χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις.ανάμεσα στις λέξεις.

ΟιλέξειςστηνομιλίαείναισυνεχόμενεςκαιδεΟιλέξειςστηνομιλίαείναισυνεχόμενεςκαιδενδιαχωρίζονταιμεκενάοπωςστονδιαχωρίζονταιμεκενάοπωςστο

γραπτόλόγο.γραπτόλόγο.

Από την εκφορά στην Από την εκφορά στην αντίληψηαντίληψη

Αν κάθε διακριτός ήχος στην ομιλία Αν κάθε διακριτός ήχος στην ομιλία (φώνημα) συσχετίζονταν με ένα (φώνημα) συσχετίζονταν με ένα σταθερό ακουστικό μοτίβο (σταθερό ακουστικό μοτίβο (patternpattern) η ) η αντίληψη της ομιλίας θα ήταν αντίληψη της ομιλίας θα ήταν ξεκάθαρη. Δεν υπάρχει τέτοια ξεκάθαρη. Δεν υπάρχει τέτοια αντιστοιχία. αντιστοιχία.

Κάθε φώνημα έχει μεταβαλλόμενα Κάθε φώνημα έχει μεταβαλλόμενα ακουστικά χαρακτηριστικά με βάση ακουστικά χαρακτηριστικά με βάση το τι προφέρεται πριν και τι μετά το τι προφέρεται πριν και τι μετά από αυτό.από αυτό.

Μεταβαλλόμενα ακουστικά Μεταβαλλόμενα ακουστικά χαρακτηριστικά φωνηέντωνχαρακτηριστικά φωνηέντων

Vowel space - female

500

1000

1500

2000

2500

3000

200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400

a o u i e

Vowel space - male

500

1000

1500

2000

2500

3000

200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400

a o u i e Vowel space - children

500

1000

1500

2000

2500

3000

200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400

a o u i e

Τα μεταβαλλόμενα στοιχεία της Τα μεταβαλλόμενα στοιχεία της ομιλίαςομιλίας

Διαφορές από άτομο σε άτομοΔιαφορές από άτομο σε άτομο

Διαφορές στο ίδιο άτομοΔιαφορές στο ίδιο άτομο

Διαφορές ως προς την προσωδίαΔιαφορές ως προς την προσωδία

Διαφορές ως προς την ταχύτηταΔιαφορές ως προς την ταχύτητα

Ποια τα σταθερά στοιχεία που Ποια τα σταθερά στοιχεία που οδηγούν στην κατανόηση της οδηγούν στην κατανόηση της

ομιλίαςομιλίας;;

Θεωρίες για την αντίληψη της Θεωρίες για την αντίληψη της ομιλίαςομιλίας

Κοινό στοιχείο η σημασία του Κοινό στοιχείο η σημασία του ακουστικού σήματος. Διαχωρισμός ακουστικού σήματος. Διαχωρισμός με βάση την αντίληψη από κάτω με βάση την αντίληψη από κάτω προς τα πάνω, από πάνω προς τα προς τα πάνω, από πάνω προς τα κάτω και αλληλεπίδραση των 2 κάτω και αλληλεπίδραση των 2 μοντέλων αντίληψηςμοντέλων αντίληψης

ΠροσωδίαΠροσωδία

Όλα τα χαρακτηριστικά της ομιλίας που Όλα τα χαρακτηριστικά της ομιλίας που διέπουν μια φράση και με τα οποία γίνεται διέπουν μια φράση και με τα οποία γίνεται

αντιληπτή η κατάφαση, η ερώτηση, η αντιληπτή η κατάφαση, η ερώτηση, η ειρωνεία, η έμφαση, η συναισθηματική ειρωνεία, η έμφαση, η συναισθηματική

φόρτιση.φόρτιση. Η μουσικότητα της ομιλίας.Η μουσικότητα της ομιλίας.

Χαρακτηριστικό που τονίζει την μη λεκτική Χαρακτηριστικό που τονίζει την μη λεκτική προσέγγιση στην αντίληψη της ομιλίας.προσέγγιση στην αντίληψη της ομιλίας.

Βασικό χαρακτηριστικό η φράση και όχι η Βασικό χαρακτηριστικό η φράση και όχι η λέξη.λέξη.

ΨυχοακουστικήΨυχοακουστική

Αντίληψη ήχωνΑντίληψη ήχων Αντίληψη ομιλίαςΑντίληψη ομιλίας Αντίληψη του κόσμου γύρω μας Αντίληψη του κόσμου γύρω μας

(αίσθηση ακοής-άλλες αισθήσεις)(αίσθηση ακοής-άλλες αισθήσεις)

Γιατί τόση έμφαση στο τι Γιατί τόση έμφαση στο τι ακούμεακούμε;;

H H ακοή διαμορφώνει την αντίληψη ακοή διαμορφώνει την αντίληψη μας για τον κόσμο που μας μας για τον κόσμο που μας περιβάλλειπεριβάλλει

Όραση, όσφρηση, αφή, γεύσηΌραση, όσφρηση, αφή, γεύση;;

Τι το ιδιαίτερο έχει η ακοήΤι το ιδιαίτερο έχει η ακοή;;

Ακοή-Διαμορφώνει την Ακοή-Διαμορφώνει την ομιλίαομιλία

ΑναπτυξιακάΑναπτυξιακά: : παιδιά που δεν ακούν δεν μπορούν να παιδιά που δεν ακούν δεν μπορούν να

μάθουν να μιλούνμάθουν να μιλούν Παιδιά με προβλήματα ακοής (μέσο Παιδιά με προβλήματα ακοής (μέσο

αυτί- ιάσιμα) μπορεί να μιλούν αυτί- ιάσιμα) μπορεί να μιλούν λέγοντας τα μισά των λέξεων!λέγοντας τα μισά των λέξεων!

Ενήλικες που μετά από κάποιο Ενήλικες που μετά από κάποιο τροχαίο χάνουν την ακοή τους σε τροχαίο χάνουν την ακοή τους σε βαθμό κώφωσης πρέπει έγκαιρα να βαθμό κώφωσης πρέπει έγκαιρα να χειρουργηθούνχειρουργηθούν

Ακοή-Διαμορφώνει την Ακοή-Διαμορφώνει την ομιλίαομιλία

Ενήλικες με βαρηκοΐα δεν Ενήλικες με βαρηκοΐα δεν παρουσιάζουν διαταραχές ομιλίαςπαρουσιάζουν διαταραχές ομιλίας

Δυνατόν να παρουσιάζουν Δυνατόν να παρουσιάζουν διαταραχές επικοινωνίαςδιαταραχές επικοινωνίας

Μη σωστή αντίληψη της προσωδίαςΜη σωστή αντίληψη της προσωδίας

Διαταραχές Ακουστικής Διαταραχές Ακουστικής ΕπεξεργασίαςΕπεξεργασίας

Ακουστική αντίληψη σε θόρυβοΑκουστική αντίληψη σε θόρυβο Παιδιά με μαθησιακά προβλήματαΠαιδιά με μαθησιακά προβλήματα Ενήλικες μετά από τροχαίοΕνήλικες μετά από τροχαίο

ΟμιλίαΟμιλία

Τρόπος ομιλίαςΤρόπος ομιλίας

ΈμφασηΈμφαση

ΕιρωνείαΕιρωνεία

Άλλα λέμε και άλλα εννοούμε Άλλα λέμε και άλλα εννοούμε

Διαταραχές στην ομιλίαΔιαταραχές στην ομιλία

ΠεριεχόμενοΠεριεχόμενο

ΈμφασηΈμφαση

Συναισθηματική κατάστασηΣυναισθηματική κατάσταση

Μη φυσιολογική διακύμανση της Μη φυσιολογική διακύμανση της φωνήςφωνής

Διαταραχές ομιλίαςΔιαταραχές ομιλίας

ΣχιζοφρένειαΣχιζοφρένεια Διπολική διαταραχήΔιπολική διαταραχή ΚατάθλιψηΚατάθλιψη

ΔιάγνωσηΔιάγνωση Δείκτης κλινικής αλλαγήςΔείκτης κλινικής αλλαγής Έναρξη αποκατάστασης μετά την Έναρξη αποκατάστασης μετά την

αγωγήαγωγή

Αντίληψη του ήχουΑντίληψη του ήχου

Ακουστικά χαρακτηριστικά ήχουΑκουστικά χαρακτηριστικά ήχου Ανατομοφυσιολογία του ακουστικού Ανατομοφυσιολογία του ακουστικού

συστήματοςσυστήματος Είδος ήχουΕίδος ήχου ΕνδιαφέρονΕνδιαφέρον ΠροσοχήΠροσοχή Ψυχική διάθεσηΨυχική διάθεση

Πώς ακούμεΠώς ακούμε;;

AKOH

Π Ρ Ο Σ Ο Χ Η

Μ

Ν

Η

Μ

Η

Ο

Ρ

Α

Σ

Η

Γ Λ Ω Σ Σ Α

Τι είναι ήχοςΤι είναι ήχος;;

Διακυμάνσεις στην πίεση του Διακυμάνσεις στην πίεση του αέρα (μετακίνηση των μορίων του αέρα (μετακίνηση των μορίων του αέρα)αέρα)

ΣυχνότηταΣυχνότητα: : ο ρυθμός των ο ρυθμός των διακυμάνσεωνδιακυμάνσεων

Ακουστικά Ακουστικά χαρακτηριστικά ήχουχαρακτηριστικά ήχου

Συχνότητα Συχνότητα ΎψοςΎψος

Ένταση Ένταση ΑκουστότηταΑκουστότητα

Μήκος Μήκος ΔιάρκειαΔιάρκεια

Ψυχοακουστικά χαρακτηριστικά ήχουΨυχοακουστικά χαρακτηριστικά ήχου

Είδος ήχουΕίδος ήχου Απλοί ήχοιΑπλοί ήχοι: : κορνάρισμα, γάβγισμα κορνάρισμα, γάβγισμα

σκύλουσκύλου

ΟμιλίαΟμιλία: : σύνθετοι ήχοι, ιδιαίτερα σύνθετοι ήχοι, ιδιαίτερα πολύπλοκοι με αυξομειώσεις εντάσεων πολύπλοκοι με αυξομειώσεις εντάσεων και διαφορετικές συχνότητες σε και διαφορετικές συχνότητες σε ταχύτατες εναλλαγές ως προς τον χρόνο ταχύτατες εναλλαγές ως προς τον χρόνο ιδιαίτερα χρήσιμη στη καθημερινή ζωήιδιαίτερα χρήσιμη στη καθημερινή ζωή

Μουσική Μουσική χρησιμότητα ανάλογα με την χρησιμότητα ανάλογα με την ενασχόληση (επαγγελματική ή μη)ενασχόληση (επαγγελματική ή μη)

ΕνδιαφέρονΕνδιαφέρον

Με βάση τη σημαντικότητα (ομιλία Με βάση τη σημαντικότητα (ομιλία για την ανθρώπινη κοινωνία)για την ανθρώπινη κοινωνία)

Με βάση τα ενδιαφέρονταΜε βάση τα ενδιαφέροντα Με βάση το πόσο κάτι κεντρίζει το Με βάση το πόσο κάτι κεντρίζει το

ενδιαφέρονενδιαφέρον ΚίνητροΚίνητρο Τρόπος παρουσίασηςΤρόπος παρουσίασης

ΠροσοχήΠροσοχή

Ήχος-ομιλία σε ησυχίαΉχος-ομιλία σε ησυχία Ήχος-ομιλία σε θόρυβοΉχος-ομιλία σε θόρυβο Ήχος-ομιλία σε θόρυβο ομιλίας ενός ατόμουΉχος-ομιλία σε θόρυβο ομιλίας ενός ατόμου Ήχος-ομιλία σε θόρυβο ομιλίας πολλών Ήχος-ομιλία σε θόρυβο ομιλίας πολλών

ατόμωνατόμων Ηθελημένη ή αυτόματη (Ηθελημένη ή αυτόματη (pre-attentive)pre-attentive)

Ψυχική διάθεσηΨυχική διάθεση

Χαμηλός σύντομος ήχος (το αν Χαμηλός σύντομος ήχος (το αν κάποιος θα τρομάξει ή θα τον κάποιος θα τρομάξει ή θα τον αγνοήσει)αγνοήσει)

Φράση που μας απευθύνει κάποιος (η Φράση που μας απευθύνει κάποιος (η ερμηνεία της προσωδίας, ερμηνεία της προσωδίας, του τρόπου με του τρόπου με τον οποίο μας ειπώθηκετον οποίο μας ειπώθηκε) )

Δυνατόν να επηρεάσει την αντίληψη Δυνατόν να επηρεάσει την αντίληψη των ακουστικών ερεθισμάτωντων ακουστικών ερεθισμάτων

Εμβοές-ακουστικές Εμβοές-ακουστικές ψευδαισθήσειςψευδαισθήσεις

Παραδείγματα περιγραφής εμβοώνΠαραδείγματα περιγραφής εμβοών

Παραδείγματα περιγραφής Παραδείγματα περιγραφής ακουστικών ψευδαισθήσεωνακουστικών ψευδαισθήσεων

ΣχιζοφρένειαΣχιζοφρένεια

Υπάρχει συσχέτιση των ακουστικών Υπάρχει συσχέτιση των ακουστικών ψευδαισθήσεων με διαταραχή στην ψευδαισθήσεων με διαταραχή στην κεντρική ακουστική οδόκεντρική ακουστική οδό;;

Καταστροφή μετά από ακουστικό Καταστροφή μετά από ακουστικό τραύμα των τριχωτών κυττάρων του τραύμα των τριχωτών κυττάρων του έσω ωτός προκαλεί ‘σφύριγμα’ στ’ έσω ωτός προκαλεί ‘σφύριγμα’ στ’ αυτιά. αυτιά.

Κεντρική ακουστική Κεντρική ακουστική οδόςοδός

Υπέρ-πληθώρα νευρικών ινών Υπέρ-πληθώρα νευρικών ινών Μεταφορά υπέρ-πληθώρας ακουστικών Μεταφορά υπέρ-πληθώρας ακουστικών

πληροφοριώνπληροφοριών Κάθε ανατομικός σχηματισμός εκτελεί Κάθε ανατομικός σχηματισμός εκτελεί

περισσότερες από μία λειτουργίεςπερισσότερες από μία λειτουργίες Κάθε λειτουργία (ακουστικής Κάθε λειτουργία (ακουστικής

επεξεργασίας) επιτελείται από επεξεργασίας) επιτελείται από περισσότερους από έναν ανατομικό περισσότερους από έναν ανατομικό σχηματισμό. σχηματισμό.

Ηχοκάλυψη ομιλίαςΗχοκάλυψη ομιλίας

Ενεργητική ηχοκάλυψηΕνεργητική ηχοκάλυψη - - περιφερικό περιφερικό ακουστικό σύστημα (ακουστικό σύστημα (S/N S/N σε κάποιο σε κάποιο συγκεκριμένο τμήμα ομιλίας που περιέχει συγκεκριμένο τμήμα ομιλίας που περιέχει σημαντικά ακουστικά χαρακτηριστικά, σημαντικά ακουστικά χαρακτηριστικά, μεγαλύτερη ηχοκάλυψη όταν ο ήχος μεγαλύτερη ηχοκάλυψη όταν ο ήχος κάλυψης ΔΙΑΡΚΕΙ περισσότερο)κάλυψης ΔΙΑΡΚΕΙ περισσότερο)

Ηχοκάλυψη πληροφορίαςΗχοκάλυψη πληροφορίας – – ομιλία ομιλία στόχος & ήχος κάλυψης της ομιλίας στόχος & ήχος κάλυψης της ομιλίας (ΚΑΝΣ- μέγιστη ηχοκάλυψη ομιλία ατόμων (ΚΑΝΣ- μέγιστη ηχοκάλυψη ομιλία ατόμων του ίδιου φύλου και ίδιας έντασης)του ίδιου φύλου και ίδιας έντασης)

Το φαινόμενο Το φαινόμενο LombardLombard

Άτομα που προσποιούνται κώφωση Άτομα που προσποιούνται κώφωση αλλάζουν την ένταση, το φάσμα των αλλάζουν την ένταση, το φάσμα των διαμορφωτών συχνοτήτων και τη διαμορφωτών συχνοτήτων και τη διάρκεια της ομιλίας τους όταν τους διάρκεια της ομιλίας τους όταν τους δοθεί ήχος-θόρυβος στο αυτί που δοθεί ήχος-θόρυβος στο αυτί που ‘δεν ακούει’.‘δεν ακούει’.

Αυτό που ακούμε επηρεάζει την Αυτό που ακούμε επηρεάζει την εκφορά της ομιλίας μας.εκφορά της ομιλίας μας.

Ακουστική επεξεργασίαΑκουστική επεξεργασία

bottom-upbottom-up

Top-downTop-down