عنوان دوره :

شركت مشاورين كيفيت پرداز

[email protected] (IMSمتدلوژي شناسايي و ارزيابي جنبه/ريسك ) (IMSمتدلوژي شناسايي و ارزيابي جنبه/ريسك )

عنوان :دوره

شناسايي و ارزيابي جنبه هاي زيست محيطي/ريسك

هاي ايمني و بهداشتي



فهرست

مروری بر تعاریف

آشنایی با فرآیند شناسایی و ارزیابی

ریسک

آشنایی با متدهای ارزیابی و تشریح

FMEAروش

کارگاه عملي



(Hazard - خطر ) 1منبع، وضعیت یا فعالیت دارای آسیب بالقوه به شکل جراحت یا بیماری، يا

..حمل باردستي و ...حمل باردستي و ...، ، داربستداربست، ، مي كندمي كند مثل وسيله نقليه اي كه در جاده حركتمثل وسيله نقليه اي كه در جاده حركت تركيبي از آنها.

(Ill- health - بيماري شغلي ) 2

شرایط نامناسب قابل شناسایی جسمی یا روحی که ناشی از فعالیت ید.آ کاری یا شرایط مرتبط با کار بوده و یا در اثرآن بوجود می

تعاريف قابل کاربرد در مديريت ريسک



به اتفاقي كه در آن هيچگونه بيماري، جراحت، خرابي و يا زياني حادث

د. گفته مي شو NEAR-MISS يا قريب الوقوع، نشده باشد

((NEAR-MISS- شبه حادثه 3

Risk assessment)ارزيابي ريسك/مخاطره سنجي) – 4فرايند ارزيابي مخاطرات/ريسك هاي ناشي از خطرات، با توجه به

كفايت هر گونه كنترل هاي موجود وتصميم گيري در خصوص اينكه آيا ريسك ها قابل قبول است يا خير.

مخاطره قابل قبول -5 مخاطره ای که به سطحی کاهش یافته باشد که با توجه به مقررات

قانونی و خط مشی ایمنی و بهداشت شغلی برای سازمان قابل تحمل باشد.

در ريسك گويند.،به احتمال بوجود آمدن آسيب و صدمه از يك خطر معينواقع به شانس يا احتمال اينكه كسي از خطر آسيب بيند يا اموالي دچار

آسيب ديدن ،صدمه گردد ريسك اطالق مي گردد. مثال: رانندگي در جاده كار كردن روي داربست در ارتفاع و.... ،كمر در اثر بلند كردن بار

(Riskريسك ) - 6

تعاريف قابل کاربرد در مديريت ريسک



جنبه هاي 1-3-4الزام استاندارد : بند / ريسك هاي ايمني و زيست محيطي

بهداشت حرفه اي /سازمان بايد روش اجرايي براي شناسايي جنبه هاي زيست محيطي

فعاليت ها ، محصوالت يا ريسك هاي ايمني و بهداشت حرفه اي

خدمات خود كه مي تواند آنها را كنترل كند و بتوان انتظار داشت كه

يي كه /ريسك ها به منظور تعيين آن جنبه ها،برآنها تاثير گذار باشد

پيامدهاي بارزي داشته يا مي توانند داشته باشند ايجاد نموده و برقرار

نگهدارد.

سازمان بايد اطمينان حاصل نمايد كه اين پيامدهاي بارز در تعيين

اهداف كالن منظور شده است .

هاي اجرايي ( سالي يكبار توسط ) گروه/ريسك هاي مذكورجنبه ها

مورد بازنگري قرار گرفته و در صورت تغيير در قوانين و يا اضافه

د.دهاي جديد به روز آوري گر شدن فعاليت



(Pre Hazard Analysis) (PHA )ـ تجزيه و تحليل مقدماتي خطرات1

(Analysis Safety Job ) (JSA )ـ تجزيه و تحليل ايمني شغل2

ل وخـامت عوامـل شكسـت3 ه و تحلـي )(FMEA) ـ تجزـي Failure Mode

and Effects Analysis)

(Falt Tree Analysis)(FTA) ـ تجزيه و تحليل درخت خطا4

ــك5 ــ ــل درخت ريس ــ ــه و تحلي ــ ــديريت و تجزي ــ ــارت م ــ (MORT )ـ نظ(Management Oversight and Risk Tree)

(HAZOP()Hazard and Operatin مطالعه و عملیات خطر)ـ 6

برخي از تكنيك هاي شناسايي و ارزيابي خطرات / جنبه ها



تاريخچه:

ــورد ــا م ــار در ارتش آمريك ــراي اولين ب ــه ب ــنيكي اســت ك تك

mil-p-1629اـستفاده ـقرار گرفـته اـست . اـستانداردهاي نـظامي

يزان اهميت وط و ـم اثيرات مرـب اليز عيب ـت وان )روش آـن ا عـن ـب

انتـشار ـيافت . اولين ـكاربرد رـسمي 1949آن( در نهم نواـمبر

وان ل تحت عـن ه تحلـي در صـنعت هـوا فضـاي FMEAاين تجزـي

اياالت متحده امريكا استفاده شد . در حال حاضر از اين تكنيك براي شناسايي عوامل شكست و يا خطا در

ژ( استفاده ‍صنايع خودرو سازي در در مرحله اصلي طراحي و ساخت )مونتا

مي گردد.

ارزيابي مخاطراتمتدولوژي



:FMEAمتد ارزيابي

هGاي يكي ديگGر از روش هGاي ارزيGابي ريسGك ايمGني و بهداشGت حرفGه اي /جنبGه

محيطي FMEA و نهايتGا ارزيGابي و اولGويت بنGدي آنهGا اسGتفاده از تكنيGك زيسGت

مي باشد.

FMEA ايي وGه جهت شناسGت كGي اسGك مهندسGك تكنيGا يGوی حGذف کGاهش

خطاهGا و عوامGل وقGوع اشGكاالت بGالقوه و بالفعGل در سيسGتم هGاي مGديريتي مGورد

استفاده قرار مي گيرد .

در اين تكنيGك خطGا/ريسGك بGالقوه و بالفعGل تشGخيص داده شGده، علGل بGروز خطGا و

اولويت بندي مي گردد.،آثار ناشي از آن تعيين و بر اساس عدد اولويت ريسكيک ابزار پيشگيری از خطرات است .•

يک روش مناسب کمی برای ارزيابی ريسک •است .

یک روش مطمئن برای پیش بینی مشکالت و •موثرترين و کم هزينه ترين راه حل های

پيشگيری است.

FMEA ایيمزا



1شناسایی فرآیندها/ فعالیت ها

2ها در هر مرحله تعيين خطرات /جنبه

3/جنبهخطرتعيين “آثار/پيامد” هر

4امتيازدهي )تعيين شدت، احتمال، تشخيص(

5اولويت بندي RPNمحاسبه

6 اصالحي الزمتعیین اقدامات کنترلی/

ارزيابي شناسایی و فرآيندهاي /جنبهريسك



ارزیابی ریسک /جنبه فرم شناسايي و

جنبه زيست □ نام واحد مربوطه: نام فرايند :

ريسك ايمني و بهداشتي□محيطي

حدود/معيار

الزام قانون

ي

کاقدامات کنترلیس

عدد ری

صخی

شت

رت اث

شد

ل ما

حتا

عوقو

مخاطره/ وضعيتاثر/پيامدجنبه

منبع اثر/خطر

ها فعاليت

رف

دی EAN

نام و امضاء تاييد كننده : نام و امضاء تهيه كننده :



دها/ شناسـاییشناسـایی- - 11 دها/فرایـن اي اصـلي فرایـن اليت ـه اي اصـلي فـع اليت ـه فـع

سیســتم بــا مرتبــط واحــدهای بــه سیســتم مربــوط بــا مرتبــط واحــدهای بــه مربــوط

مدیریت یکپارچه، مدیریت یکپارچه،

ر- - 22 ع اـث رمنـب ع اـث ل، منـب بالفـع ا ـی القوه ـب ورت بـص ه ـک ل، بالفـع ا ـی القوه ـب ورت بـص ه ـک

پیامد/اثرات مربوطه را باعث شود،پیامد/اثرات مربوطه را باعث شود،





و صدا، ارتعاش، گرما، سرما، روشنايي، فشار، سر پرتوها، ...

هاي شغلي كه منجر به بيماري ها و يا مسموميتشود مي

ها، قارچ ها، انگل ها، باكتري ويروسها ، ...

- عوامل فيزيكي :1

- عوامل شيميايي :2

- عوامل زيست محيطي :3

- عوامل ارگونوميكي :4

وضعيت نامطلوب بدن هنگام كار، عدم تناسب جسماني و رواني بين انسان و كار – عوامل مكانيكي:5

خطرات ، سقوط از ارتفاع،لغزش/افتادن روي سطحوسايل نقليه

/ریسک های مرتبط با هر فعالیت،/ریسک های مرتبط با هر فعالیت،تعيين جنبه هاتعيين جنبه ها--33 محيط كار زيان آور عوامل محيط كار زيان آور عوامل

تماس عوامل روانی یا استرس: – 6با بیمار





ـبا توـجه ـبا توـجه پياـمد و اـثرات جنـبه/ریـسک پياـمد و اـثرات جنـبه/ریـسک -تـعيين -تـعيين 44

به اطالعات موجود،به اطالعات موجود،





) نرمال، ) نرمال، جنبه/ریسکجنبه/ریسکوضعيت وضعيت - تعیین - تعیین 44

Emergency Emergency ,, AbnormalAbnormal با توجه به نحوه بروز ( با توجه به نحوه بروز )

آنآن

ايجــاد شــده حاصــل از ايجــاد شــده حاصــل از /ریســک /ریســک عادي : جنبــه هــاعادي : جنبــه هــا

فعاليت نرمال فرايند، فعاليت نرمال فرايند،

ا ه ـه ادي : جنـب اغير ـع ه ـه ادي : جنـب ر /ریسـک /ریسـک غير ـع ر اـث اد شـده ـب ر ايـج ر اـث اد شـده ـب ايـج

ـحالت ـغير ـعادي نـظير ـخرابي سيـستم و ـيا نـحوه ـحالت ـغير ـعادي نـظير ـخرابي سيـستم و ـيا نـحوه

،،عملكرد نامناسب فرايندعملكرد نامناسب فرايند

ا ه ـه ااضـطراري : جنـب ه ـه ر /ریسـک /ریسـک اضـطراري : جنـب ر اـث اد شـده ـب ر ايـج ر اـث اد شـده ـب ايـج

وقوع حوادث، سوانح و شرايط اضطراري، وقوع حوادث، سوانح و شرايط اضطراري،





،،امتیاز دهی به هر جنبه/ریسک شناسایی شده متناسب با متدولوژی مربوطهامتیاز دهی به هر جنبه/ریسک شناسایی شده متناسب با متدولوژی مربوطه --66





براي ريسك هاي FMEAمتد ارزيابي ايمني و بهداشت

( : Severity) شدت اثر•

پرسنلي و تجهيزاتي( و دامنه اثر ، شدت خسارت )مالي،بررسي وضعيت قانوني

خطر.

( : Probability of Occurrence) احتمال وقوع•

تعداد دفعات تكرار يا دوره تكرار ريسك

( : Detection احتمال تشخیص/كشف )•

امکان تشخیص یک خطر و حادثه ناشی از آن

: (Risk Degree) درجه ريسك•

يك اتفاق يا رويدادتشخیص شدت اثر و ، تركيب يا تابعي از احتمال وقوع



تعداد دفعات رخ دادن يك جنبه/ریسک و يا احتمال وقوع آن كه تاثير مستقيم بر

ميزان تاثير پذيري در محيط زيست و یا سالمت کارکنان و سایر افراد مرتبط دارد،

احتمال وقوع را مشخص مي كند.

احتمال وقوع يا تكرار آن :احتمال وقوع يا تكرار آن :

ردیفاحتمال وقوعرتبه

1بسيار زياد )چند بار در روز(5

نوبت در هفته یا بطور متوسط در 7زياد ) كمتر از 4هر هفته يكبار(

2

متوسط ) بیش از یکهفته و یا بطور متوسط در 3ماه يكبار(

3

4كم )بطور متوسط هر چند ماه یکبار(2

5به ندرت و بعيد )سالی یکبار(1



شدت /رتبهوضعیتوسعت پيامد

مرگ بیش از یک نفر/ بیماری های گسترده و جمعی ناشی از کار، نقض قوانين ملي و بين المللي، خسارت مالي بيش از يكصد

روز کاری 6000 میلیون ريال، اتالف بیش از

خیلی زیاد4)بسيار

گسترده تر از

سازمان(

مرگ فرد، نقص عضو/ بیماری های عمده ناشی از کار، نقص قوانين ملي، خسارت مالي ده میلیون ریال تا یکصد میلیون

روز کاری6000 تا 600ريال ، اتالف

زیاد3)گسترده در

سطح سازمان(

بیماری های ناشی از کار و صدمات مهم مانند جراحات عمیق، روز 600 تا 30شکستگی ها، نقص مقررات داخلي، اتالف

کاری، خسارت يک ميلیون ريال تا ده میلیون ریال

متوسط2)در قسمتی از سطح سازمان(

صدمات سطحی مانند سوختگی، خراشيدگی يا کوفتگی ها، اتالف روز کاری، خسارت کمتر از يک ميلیون ريال30کمتر از

کم1)جزیی(

اين فاكتور در ارزیابی ریسک های ایمنی و بهداشت متناسب با وسعت پیامد و تاثیر بر

سالمتی افراد طبق جدول ذيل امتياز بندي مي گردند.

شدت و ميزان پيامد :شدت و ميزان پيامد :



احتمال تشخيص احتمال تشخيص /كشف :/كشف :

تشخیوضعیترتبهص

با استفاده از کنترل های موجود احتمال کمی 3برای تشخیص وجود دارد )خطر بعد از بروز و يا

ایجاد آسیب قابل تشخیص است(.

کم

با استفاده از کنترل های موجود احتمال نسبی 2برای تشخیص وجود دارد )خطر هنگام بروز و يا

ایجاد آسیب قابل تشخیص است(.

نسبی

با استفاده از کنترل های موجود احتمال زیاد 1برای تشخیص وجود دارد )خطر قبل از بروز و

يا ایجاد آسیب قابل تشخیص است(.

زیاد

این پارامتر قابليت كنترل جنبه هاي زيست محيطي/ ریسک های ایمنی و بهداشتی را در سازمان

x احتمال تشخیص یک خطر و اثر آن را در یک فعالیت یا خدمت متناسب با امکانات موجود و نهايتا

.نشان می دهد



جنبه ها/ نحوه تكميل فرم شناسايي و ارزيابي ادامه- ها یسکر

بحرانی، به این ترتیب در ستون آخر )تحت عنوان حدود/معیار( مطابق با حد تعیین شده وضعیت های

بر اساس اعداد ذیل قید خواهد شد. جدی، متوسط، ضعیف

مربوط به (Risk Priority Number) يا عدد اولويت ريسك RPNبه این ترتیب عدد خواهد بود، که بر اساس وضعيت كنوني 60 تا 1ریسک ها /جنبه ها عددي بين

برای RPNسازمان، قوانين و الزامات، شكايات احتمالي طرف هاي ذينفع و ... عدد هر یک جداگانه محاسبه مي گردد .

احتمال * تشخیص * شدت = عدد اولويت ريسك

محدوده درجه ريسك

معيار پيشنهادي

4545≤≤ xx وضعيت بارز/غير قابل قبول با ضرورت

(بحرانيتدوين اهداف )

x < 45 x < 45 ≥ ≥ 3030وضعيت بارز/غير قابل قبول با ضرورت

(جديانجام اقدام اصالحی/ تدوين اهداف )

x < 30 x < 30 ≥ ≥ 2020جنبه های غيربارز/ قابل قبول با ضرورت

(متوسطتدوين دستورالعمل )

X < 20X < 20( ضعيفجنبه های غير بارز/ قابل قبول)



ا 7 ـب متناسـب ترلی کـن دامات اـق یین تـع دد - ـعRPNریسک/

- تعیین الزامات قانونی مرتبط8

جنبه ها/ نحوه تكميل فرم شناسايي و ارزيابي ها یسکر





كنترل ها بايستي با در نظر گرفتن موارد ذيل انتخاب گردند:

یا جایگزینی تجهیزات/ )استفاده حذف خطرات در صورت امكان يا مقابله با ريسك در منبع

ايمن(محیط

استفاده از وسايل اگر حذف امكان پذير نباشد بايستي در جهت كاهش ريسك سعي نمود(

برقي با ولتاژ پائين(

در نظر گرفتن توانايي هاي رواني و تا جايي كه ممكن است بايستي كار را با فرد تطبيق داد(

جسمي افراد(

یا استفاده از سیستم های هشداردهنده به كار گيري پيشرفت هاي فني جهت بهبود كنترل ها

تدوین و ابالغ دستورالعمل های کاری و نظارت بر اجرای آن ها

... و

قبول لوازم حفاظت فردي تنها به عنوان آخرين راه حل پس از

اينكه همه گزينه هاي كنترلي ديگر در نظر گرفته شدند.

ياقدامات كنترل





















Documents

عنوان دوره :