Μάθημα: Ψηφιακές Βιβλιοθήκες

Εργασία: “Παιδικές Ψηφιακές Βιβλιοθήκες: Το παράδειγμα της International Children’s Digital Library και του Infoplanet”

 

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφορίας - Διοίκηση & Οργάνωση Βιβλιοθηκών με έμφαση στις

Νέες Τεχνολογίες της Πληροφορίας

Αναστασία Αβραμίδου

“Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές πρέπει να είναι ευχάριστοι όπως οι φίλοι μου αλλά να με προετοιμάζουν και για το σχολείο! Πρέπει να είναι φιλικοί όπως η γάτα μου. Στην πραγματικότητα δεν θα έπρεπε να είμαι αναγκασμένος να πληκτρολογώ αφού μπορώ να μιλάω καλύτερα!”

(Researcher Notes, April 3, 1999, Quote from an 8 year – old child)

Ενότητες Παρουσίασης:

Παιδικές Ψηφιακές Βιβλιοθήκες

International Children’s Digital Library (ICDL)

Ελλάδα και ψηφιακές βιβλιοθήκες (Infoplanet)

Συμπεράσματα – Προβληματισμοί

Οι παιδικές ψηφιακές βιβλιοθήκες αποτελούν απαραίτητο βοήθημα της διδασκαλίας λειτουργώντας συμπληρωματικά του μαθήματος

Εξαλείφονται τοπικοί και χρονικοί περιορισμοί που εμποδίζουν πολλά παιδιά να έχουν πρόσβαση σε συλλογές βιβλίων

Η δυνατότητα πρόσβασης σε ποικίλες κατηγορίες υλικού συμβάλλει στην πνευματική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών

Εξασφαλίζουν άμεση επικοινωνία με συνομήλικους σε όλο τον κόσμο με εκπαιδευτικά και πολιτιστικά προγράμματα που ακονίζουν την σκέψη, την δημιουργικότητα και τη φαντασία

Σπουδαιότητα Παιδικών Ψηφιακών Βιβλιοθηκών:

Τα παιδιά αποτελούν ένα ιδιαίτερα απαιτητικό κοινό, αλλάζουν διαρκώς ενδιαφέροντα και εκφράζουν φανερά την ευχαρίστηση ή την δυσαρέσκεια τους

Οι ικανότητες, οι δεξιότητες, οι γνώσεις τους μεταβάλλονται καθημερινά

Ιδιαιτερότητες των χρηστών των παιδικών ψηφιακών βιβλιοθηκών

Αν και εξοικειωμένα με την τεχνολογία, συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ανάγνωση, στη γραφή και στο συλλαβισμό

Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για παιδιά αποτελούν πρόκληση για τον σύγχρονο επιστήμονα, το έργο του οποίου είναι επίπονο αλλά και δημιουργικό

Αξιόλογη και σωστά μελετημένη πρωτοβουλία

Πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε από το National Science Foundation (NSF), το Federal Institute for Museum and Library Services (IMLIS), το Kahle /Austin Foundation και το Markle Foundation

Ο σχεδιασμός για τη δημιουργία της ξεκίνησε το 1999 με την συνεργασία του Human–Computer Interaction Lab του Πανεπιστημίου του Maryland και του οργανισμού Internet Archive

International Children’s Digital Library (ICDL) (1/2)

Στόχος η δημιουργία ψηφιακής βιβλιοθήκης με παιδικά βιβλία παλιά και σύγχρονα από όλο τον κόσμο σε όλες τις γλώσσες.

Από τις 18 Νοεμβρίου 2002 λειτουργεί η σχετική ιστοσελίδα http://www.icdlbooks.org στο διαδίκτυο

Κόστισε $4.4 εκατομμύρια

International Children’s Digital Library (ICDL) (2/2)

Δημιουργία συλλογής με περισσότερα από 10.000 βιβλία σε τουλάχιστον 100 γλώσσες διαθέσιμα δωρεάν σε παιδιά, εκπαιδευτικούς, βιβλιοθηκονόμους και γονείς σε όλο τον κόσμο, μέσω του Internet

Κατανόηση της έννοιας των ίσων δικαιωμάτων μεταξύ ενηλίκων και παιδιών στην ψηφιακή εποχή

Συνεργασία με τα παιδιά για το σχεδιασμό ενός λειτουργικού και ευχάριστου ηλεκτρονικού περιβάλλοντος που θα υποστηρίζει την αναζήτηση, ανάγνωση και κοινή χρήση βιβλίων σε ηλεκτρονική μορφή

Στόχοι – Κατευθύνσεις της (ICDL) (1/2)

Αξιολόγηση της επίδρασης της πρόσβασης σε ηλεκτρονικό υλικό στην ανάπτυξη συλλογών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων για σχολικές και δημόσιες βιβλιοθήκες

Κατανόηση της σημασίας πρόσβασης των παιδιών σε ψηφιακές συλλογές πολύ–πολιτισμικού περιεχομένου και της συμπεριφοράς τους απέναντι στα βιβλία, τις βιβλιοθήκες, το διάβασμα, την τεχνολογία, άλλες χώρες και πολιτισμούς

Στόχοι – Κατευθύνσεις της (ICDL) (2/2)

Η συλλογή απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 3–13 ετών, βιβλιοθηκονόμους, εκπαιδευτικούς, γονείς καθώς επίσης σε επιστήμονες και ερευνητές από το χώρο της παιδικής λογοτεχνίας

Ερευνητές, ειδικοί επιστήμονες της πληροφορικής, εκπαιδευτικοί καλλιτέχνες και ψυχολόγοι συνεργάστηκαν μαζί με παιδιά σε ομάδες στο εργαστηρίου του Πανεπιστημίου

Το διάστημα μεταξύ 1999 – 2002 αναπτύχθηκε η επιφάνεια εργασίας με πυρήνα τον χρήστη

Σχεδιασμός της ICDL (1/2)

Με επιμέρους δοκιμασίες αναζήτησης εντοπίστηκαν συνεργατικά οι αδυναμίες του συστήματος μελετώντας τις αντιδράσεις των παιδιών και προτάθηκαν νέες λύσεις

Αναπτύχθηκαν νέες εφαρμογές με στόχο τα παιδιά να διασκεδάσουν, να εξερευνήσουν και να επικοινωνήσουν με τον «έξω κόσμο» που τα περιβάλλει μέσω του παγκόσμιου ιστού

Σχεδιασμός της ICDL (2/2)

Το περιεχόμενο και ο τύπος των βιβλίων προς ένταξη στη συλλογή είναι αποτέλεσμα προσεκτικής έρευνας

Μέλη τους είναι εκπαιδευτικοί, βιβλιοθηκονόμοι, γονείς, επιστήμονες και ερευνητές

Στην ICDL οι κανόνες διαμορφώθηκαν από το Advisory Board of Librarians και το International Advisory Board

 Κανόνες επιλογής βιβλίων

Να προωθεί την ισοτιμία μεταξύ των λαών και να σέβεται την πολιτισμική τους ταυτότητα προβάλλοντας τα οράματα και τα ιδανικά των πολιτισμών

Να συμβάλει στην κατανόηση από μέρους των παιδιών της έννοιας της παγκοσμιοποίησης της κοινωνίας

Το υλικό που περιλαμβάνεται στην ICDL πρέπει

Να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες και ανάγκες παιδιών ηλικίας από 3 – 13 ετών

Να ανταποκρίνεται σε υψηλά πρότυπα παρουσίασης του υλικού, το οποίο εμφανίζεται ολοκληρωμένο, όπως στην πρωτότυπη μορφή του

Επεκτείνουν τους στόχους και την ποικιλία των πολιτισμών που αντιπροσωπεύονται στη συλλογή

Αποτελούν καλλιτεχνικά, λογοτεχνικά και ιστορικά πρότυπα

Έχουν αποκτήσει ιστορική σημασία

Υλικό ιδιαίτερου επιστημονικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος που ανήκει στη συλλογή είναι βιβλία που:

Ελεύθερα διαθέσιμο

Προϊόν συμφωνίας με δημιουργούς ή εκδότες που έχουν τα πνευματικά δικαιώματα του υλικού

Προσφορά του δημιουργού, βιβλιοθήκης ή άλλου φορέα

Το υλικό που απαρτίζει την συλλογή της ICDL μπορεί να είναι:

Υλικό που αποκτάται συλλογικά από την ICDL και άλλες ιδιωτικές ή δημόσιες συλλογές

Υλικό που δημιουργείται αποκλειστικά για την ICDL

Τα βιβλία της ICDL ψηφιοποιούνται ολόκληρα από το εξώφυλλο έως και το οπισθόφυλλο

Η σάρωση πραγματοποιείται από τους φορείς από όπου προέρχονται τα βιβλία ή από ιδιωτικές εταιρείες που αναλαμβάνουν τη μαζική σάρωση αυτών

Γίνεται προσπάθεια για την διατήρηση της αρχικής φυσικής μορφής του βιβλίου ακολουθώντας μεθόδους που προστατεύουν τα σπάνια και κλασικά

Ψηφιοποίηση της συλλογής

Κάποια από τα παλιά βιβλία, που δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση, προτού σαρωθούν συντηρούνται ώστε να εξαλειφθεί ο κίνδυνος καταστροφής τους

Έχει δημιουργηθεί σε γλώσσα προγραμματισμού Java

Το λογισμικό αναπτύχθηκε με την τεχνολογία Java Web Start

Σχεδιάστηκε με εργαλειοθήκη Jazz που χρησιμοποιείται για διεπαφές χρήστη με δυνατότητα εστίασης

Βασίζεται στην πλατφόρμα Java2 της Sun που διατίθεται ελεύθερα για Windows, Linux, και Mac OS

Λογισμικό της ICDL

Η ICDL επιδεικνύει σεβασμό στα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών

Μέρος του υλικού είναι κρυπτογραφημένο με απαίτηση των εκδοτών και μπορεί να διαβαστεί μόνο με τον Adobe ebook Reader

Το λογισμικό που χρησιμοποιεί δεν υποστηρίζει την αντιγραφή, εκτύπωση και αποστολή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του ψηφιοποιημένου υλικού

Πνευματικά δικαιώματα

Τα περισσότερα βιβλία είναι αποθηκευμένα σε μη κρυπτογραφημένη μορφή (JPEG) και είναι απευθείας προσβάσιμα

Απλή αναζήτηση

Αναζήτηση με λέξεις κλειδιά

Γεωγραφική αναζήτηση

Σύνθετη αναζήτηση

Αναζήτηση Βιβλίων

Ο παραδοσιακός «αναγνώστης»

Σπειροειδής αναγνώστης (Spiral reader)

Ο αναγνώστης βιβλίου μορφής κόμικ (Comic strip book reader)

Πρότυπα για ανάγνωση των βιβλίων

Η πρωτοτυπία, το περιεχόμενο, η ποικιλία στην κατηγοριοποίηση και η πολυγλωσσικότητα της συλλογής ευνόησε την γρήγορη και άμεση αποδοχή της από το κοινό

Μεγάλα τα ποσοστά επισκεψιμότητας (87.000 χρήστες στις επτά πρώτες εβδομάδες λειτουργίας)

Διαπιστώσεις για την ICDL (1/2)

Προβλήματα στη δυνατότητα πρόσβασης στο λογισμικό, στα βιβλία και στις μεθόδους αναζήτησης

Στο σχεδιασμό κρίθηκε σημαντικό χαρακτηριστικό η υψηλή ταχύτητα λόγω της ιδιαιτερότητας του κοινού

Υψηλές προδιαγραφές του συστήματος καθώς απαιτείται γρήγορη σύνδεση στο Internet, 250 Μb μνήμης, Java και εγκατεστημένο το Java Web Start

Διαπιστώσεις για την ICDL (2/2)

Μεγάλο το ποσοστό επισκεψιμότητας χρηστών από τη Βόρεια Αμερική αφού η γλώσσα του ιστοτόπου είναι η αγγλική

Προτίμηση στη χρήση του παραδοσιακού αναγνώστη σε σχέση με τους δύο νεότερους οι οποίοι χρησιμοποιούνται εξίσου

Οι παιδικές ψηφιακές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα βρίσκονται σε πολύ πρώιμο στάδιο

Στα πλαίσια του προγράμματος ChiLIAS (Children’s Libraries Information Animation Skills) δημιουργήθηκε ο “Infoplanet”(http://www.haef.gr/chilias)

Σημαντικές προσπάθειες έχουν γίνει από τη Σχολική Βιβλιοθήκη του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος

Ελλάδα και Παιδικές Ψηφιακές Βιβλιοθήκες

Η χρηματοδότηση έγινε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Προγράμματος Εφαρμογών Τηλεματικής για Βιβλιοθήκες (4ο Πρόγραμμα-Πλαίσιο)

Στόχος του προγράμματος ήταν η δημιουργία της ψηφιακής βιβλιοθήκης “Infoplanet: ένα ταξίδι στο άγνωστο” για παιδιά ηλικίας 9 – 12 ετών

Συνεργάστηκαν Βιβλιοθήκες από έξι ευρωπαϊκές πόλεις (Στουγκάρδη, Gatesshead, Vaanta, Βαρκελώνη, Λισσαβόνα, Αθήνα) με την τεχνική υποστήριξη των Πανεπιστημίων του Ελσίνκι και της Λισσαβόνας

ChiLIAS (Children’s Libraries Information Animation Skills)

H δημιουργία παιδικής ψηφιακής βιβλιοθήκης σε ελκυστικό περιβάλλον που να ενθαρρύνει και να υποστηρίζει την εκπαιδευτική διαδικασία

Καλύτερη κατανόηση της διαφορετικότητας των πολιτισμών των λαών

Εξοικείωση των παιδιών με την τεχνολογία των πολυμέσων

Ανάπτυξη νέων υπηρεσιών για παιδιά μέσω του διαδικτύου και του Παγκόσμιου Ιστού

Σκοπός του Infoplanet

Το πρόγραμμα ξεκίνησε έχοντας ως βάση την «Ανάλυση των αναγκών των χρηστών» (User needs analysis)

Η βασική δομή είναι ίδια και στα 6 Infoplanets που δημιουργήθηκαν (ένα σε κάθε πόλη που συμμετείχε στο πρόγραμμα) αν και υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε επιλεγμένα θέματα ανάλογα με τις τοπικές ανάγκες

Με βάση τα αποτελέσματα της ανάλυσης ο Infopalnet δημιούργησε μια συλλογή από ιστοσελίδες του διαδικτύου που καλύπτουν διάφορες θεματικές ενότητες

Σχεδιασμός – Οργάνωση - Παρουσίαση του υλικού

Επιλεγμένα Θέματα

Βιβλίο επισκεπτών (The gust – book)

Συγγραφή Ιστοριών (Story – builder)

Το υλικό είναι οργανωμένο στις εξής κατηγορίες:

Ψηφιοποιημένα αποσπάσματα από βιβλία συνοδευόμενα από εικόνα, κείμενο και ήχο

Υλικό που αφορά στη παρουσίαση της χώρας (Γεωγραφία, λαογραφία, ιστορία, μυθολογία) από παιδιά

Παρουσιάσεις αγαπημένων συγγραφέων, βιογραφία και συνεντεύξεις τους

Τα παιδιά μέσα στην ψηφιακή βιβλιοθήκη μπορούν να αναζητήσουν:

Παρουσιάσεις από εκδηλώσεις

Τα παιδιά γράφουν και δημοσιεύουν τις προσωπικές τους ιστορίες στο WEB

Προσθέτουν την δική τους εκδοχή σε γεγονότα που περιγράφονται ή ολοκληρώνουν ημιτελείς διηγήσεις

Συγγραφή Ιστοριών (Story – builder)

Tα παιδιά επικοινωνούν και ανταλλάσσουν απόψεις για θέματα ποικίλου ενδιαφέροντος με συνομήλικους τους σε διεθνές επίπεδο

Για καλύτερη επικοινωνία προτιμάται όλη η διαδικασία να γίνεται στην Αγγλική γλώσσα

Βιβλίο επισκεπτών (The gust – book)

Διαμορφώνει νέες προοπτικές για εποικοδομητική πρόσβαση στην πληροφορία και στη μάθηση

Τα παιδιά ανακαλύπτουν πληροφορίες για συγγραφείς, νέα βιβλία, μουσική και αθλητισμό, για ευρωπαϊκές πόλεις και χώρες

Τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξη του προγράμματος, στο σχεδιασμό και στον εμπλουτισμό του περιεχομένου της βιβλιοθήκης με τις δικές τους προσωπικές εργασίες και καλλιτεχνικές δημιουργίες

Χρήση και εφαρμογή του Infoplanet

Οι βιβλιοθήκες ξεπερνούν τα στενά όρια του χώρου, γίνονται ψηφιακές και ανοίγονται προς την κοινωνία, ως φορείς διάδοσης της γνώσης, της πληροφορίας και του πολιτισμού

Ανάμεσα στο διευρυμένο κοινό των ψηφιακών βιβλιοθηκών εξέχουσα θέση καταλαμβάνουν τα παιδιά

Είναι οι καλύτεροι δέκτες των νέων τεχνολογιών αποτελώντας το ιδανικό κοινό για τις καινοτόμες υπηρεσίες των ψηφιακών βιβλιοθηκών

Συμπεράσματα (1/2):

Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες τα προσεγγίζουν και επενδύουν σε αυτά αφού αποτελούν τους μελλοντικούς χρήστες

Τα παιδιά από τη φύση τους είναι όντα κοινωνικά και η τεχνολογία λειτουργεί σαν γέφυρα επικοινωνίας Ο σχεδιασμός μιας παιδικής ψηφιακής βιβλιοθήκης δεν είναι εύκολη υπόθεση αφού τα παιδιά δεν έχουν υπομονή ούτε συμβιβάζονται εύκολα όταν κάτι δεν τα ικανοποιεί

Τα παιδιά πλάθουν ιστορίες, σκαρφίζονται νέα παιχνίδια, χρησιμοποιούν πολλούς τρόπους έκφρασης, είναι δημιουργοί, καλλιτέχνες, συγγραφείς, ποιητές, μουσικοί

Συμπεράσματα (2/2):

Η δημιουργία ελκυστικού περιβάλλοντος με έντονα χρώματα και πολυμέσα στοχεύει στη δημιουργία της εντύπωσης ότι πρόκειται μάλλον για παιχνίδι παρά για μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας

Η θέση και ο ρόλος των παιδικών ψηφιακών βιβλιοθηκών παγκόσμια και ιδιαίτερα στην Ελλάδα

Γενικότερη στάση της κοινωνίας απέναντι στις νέες τεχνολογίες και στις υπηρεσίες των βιβλιοθηκών και πώς αυτά τα μηνύματα μεταφέρονται στα παιδιά

Η σημασία της ενεργητικής συμμετοχής των παιδιών στο σχεδιασμό μιας παιδικής ψηφιακής βιβλιοθήκης

Προβληματισμοί (1/2)

Ο ρόλος των παιδικών ψηφιακών βιβλιοθηκών ως εκπαιδευτικά εργαλεία

Πώς ένα ελκυστικό περιβάλλον με χρήση έντονων χρωμάτων, γραφικών και πολυμέσων μπορεί να προκαλέσει τα παιδιά να την εξερευνήσουν

Παιχνίδι και γνώση: Όρια και σημεία επαφής

Προβληματισμοί (2/2)

Η συμβολή τους στη διαμόρφωση μιας πολύ-πολιτισμικής κοινωνίας

Τα παιδιά ως δέκτες των τεχνολογικών εξελίξεων. Πώς ανταποκρίνονται

Μέσα σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον πώς φαντάζεστε τους αυριανούς χρήστες των μελλοντικών τύπων βιβλιοθηκών

Αναστασία Αβραμίδου

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!