فصل بیست و یک

»تورم«

(1029)صفحه مقدمه همانطور که در فصل اول کتاب متذکر شدیم یکی از موضوعاتی که بعد از واقع در و اس6ت تورم ، اس6ت اقتص6اد ک6ل وس6عت ب6ه آ6ن کالن تجربی و بع6د از و چ6ه بع6د نظری از اقتص6اددانان کالن چ6ه دغدغههای سیاستی مسئله تورم است. اکنون پس از اینکه الگوهای کالن با فروض و شرای6ط متفاوت را توضی6ح دادی6م و س6ازوکار تعام6ل نیروهای اقتصاد در س6طح کالن را تبیی6ن کردهای6م ، وق6ت آ6ن رس6یده اس6ت ک6ه چنین موضوع متفاوت دیدگاههای تورم در مورد دهیم. قرار بررسی را مورد مهم6ی زیادی ارائ6ه شده اس6ت ک6ه ه6ر کدام ب6ه بعدی از ابعاد این موضوع پیچیده مربوط میشود ، ام6ا عدهای تص6ور میکنن6د ه6ر کدام از ای6ن دیدگاهها تورم این برای درک اینک6ه ب6ه جای لذا تبیی6ن کرده اس6ت. کام6ل ب6ه طور را با میکنن6د ، س6عی بشناس6ند را آ6ن ابعاد همهی اقتص6اد محوری متغی6ر گرای6ش ب6ه س6مت یک6ی از دیدگاههای ارائ6ه شده در مورد آ6ن ب6ه شناختی س6اده از آ6ن بس6نده کنن6د و نظریات متعدد ارائه شده در مورد تورم را برای شناخت نگارنده نظ6ر ب6ه کنند. تلق6ی بیثم6ر و مجادالت س6لیقهای و کرده بررسی را آ6ن ابعاد همهی بای6د مهم6ی موضوع چنی6ن ص6حیح شناخ6ت همهی دیدگاههای ارائ6ه شده در مورد آ6ن را ب6ه دق6ت مطالعه کرد و تاکیدات آ6ن را ب6ه خاط6ر س6پرد. تنه6ا ب6ا ای6ن نوع نگاه ب6ه تورم است ک6ه میتوان ب6ه س6ازوکارها و پویاییهای آ6ن پ6ی برد و ب6ه اشارات تجربی و

سیاستی مهم و مفید در مورد آن دست یافت.

)ادامه(مقدمه اهمیت تعری6ف کرده و س6پس در مورد را تورم ابتدا ای6ن فص6ل در م6ا ماهیت بعدی بخ6ش در میکنیم. بح6ث آ6ن ب6ه هزینههای مربوط و تورم ، پویاییه6ا و س6ازوکارهای آ6ن و دیدگاههای نختل6ف در مورد آن را تورم تبیی6ن میکنیم. در بخ6ش بعدی بحث مختص6ری در مورد جریان علیت میان در میکنیم. ارائه پول بودن منفع6ل و بودن فعال بح6ث و تورم و پول ، قدری در مورد ایران اقتصاد بر ب6ه شرای6ط حاک6م توج6ه ب6ا پایان ه6م

ماهیت تورم در اقتصاد ایران صحبت میکنیم.

(1030)صفحه تعریف6 تورم در فص6ل س6وم مالحظ6ه کردی6م ک6ه تورم عبارت اس6ت از رش6د شاخص شامل را کااله6ا از وس6یعی گروه قیمته6ا شاخ6ص ک6ه آنج6ا از قیمتها. میشود ، لذا در محاس6بهی تورم اوال متوس6ط تغیی6ر قیم6ت کااله6ا در کل اقتص6اد مورد نظ6ر اس6ت ، ثانی6ا رش6د قیم6ت ه6ر کاال ب6ا ی6ک وزن مناسب در محاس6بهی رش6د شاخ6ص مذکور لحاظ میشود. بنابرای6ن میتوان گف6ت که

یعنی در . رشد مستمر و همهگیر قیمتهاتورم عبارت اس6ت ازص6ورتی ب6ه افزای6ش قیمته6ا تورم اطالق میشود ک6ه ای6ن افزایش مربوط ب6ه همهی کااله6ا )ی6ا اکث6ر کااله6ا( باش6د و ب6ه ص6ورت یکدفعهای و مقطعی نباش6د ، بلک6ه حال6ت مس6تمر داشت6ه باشد. لذا ب6ه افزای6ش تنه6ا بعضی از کااله6ا ب6ه لحاظ فن6ی تورم اطالق نمیشود. ب6ه افزای6ش یکدفعهای قیمتها ه6م تورم گفت6ه نمیشود. ب6ه افزای6ش مقطع6ی و یکدفعهای قیمتها ، پرش

نگاه کنید(21-1قیمتها گفته میشود. )به نمودار

(1030)صفحه

بنابرای6ن در محاس6بهی تورم ه6م بای6د متوس6ط افزای6ش قیم6ت مربوط به به بای6د ه6م و نمود منظور را اقتص6اد از نقط6ه ه6ر در کااله6ا عمدهی افزای6ش قیم6ت ه6ر کاال وزن مناس6ب ب6ا آ6ن اعط6ا کرد. اس6اسا در ارزیابی آ6ن ه6م توج6ه نمود. ماهی6ت تورم در اص6ل یک پویای بع6د ب6ه بای6د تورم ماهی6ت پوی6ا اس6ت ، ام6ا افزای6ش یکدفعهای قیمته6ا ماهی6ت ایستا دارد. لذا یکدفعهای به طور قیمته6ا اگ6ر ک6ه میشود گفت6ه پول تقاضای بح6ث در افزای6ش یاب6د ، تقاضای اس6می پول را ب6ه طور متناس6ب افزای6ش میدهد ، ام6ا اگ6ر تورم افزای6ش یاب6د ی6ا قیمته6ا ب6ه طور مس6تمر در حال افزایش

باشند ، تقاضای پول حقیقی کاهش مییابد.

(1031)صفحه هزینههای تورم ، تورم اس6اسا ی6ک پدیدهی پولی در چارچوب اقتص6اد کالس6یکی مح6ض اس6ت و چون بخ6ش پول6ی از بخ6ش حقیق6ی مجزا اس6ت ، تورم در اقتصاد حال6ت خنث6ی دارد. یعن6ی تورم صرفا انعکاس6ی از تغییرات رش6د پول است و بنابرای6ن بر بخ6ش حقیق6ی و تخص6یص مناب6ع و توزی6ع درآمد تاثیری ندارد. ب6ا کالسیکها تورم ماهی6ت و پول6ی نظریههای در مورد ک6ه ام6ا فریدم6ن دیدگاههای مشترک زیادی دارد ، تورم را پرهزین6ه و مض6ر تلقی میکند. وی معتق6د اس6ت تورم موج6ب نااطمینان6ی میشود و پیشبین6ی متغیرهایی ک6ه در ارزیاب6ی پروژهه6ا مورد اس6تفاده قرار میگیرن6د را ب6ا مشک6ل مواجه به اقتص6ادی فعالیتهای ریس6ک هزینهی میشود موج6ب ای6ن و میس6ازد آنها ب6ا متغیرهای مرتب6ط و تص6میم متغیرهای واریان6س افزای6ش خاط6ر و سرمایهگذاری رش6د شدن محدود موج6ب خود ای6ن و یاب6د افزای6ش

کاهش بهرهوری میشود.نیروهای و باشد بیشت6ر ثبات دارای و اقتص6اد رقابتیت6ر مس6لما ه6ر قدر بازار و رقاب6ت در آ6ن قویتر باشند ، تورم اثرات منف6ی کمتری در پی دارد و بیشت6ر ب6ا قواع6د هیدرولیک6ی ظروف مرتبط6ه مطابق6ت دارد. ام6ا بای6د به خاط6ر داش6ت ک6ه حت6ی در اقتص6ادهای کامال رقابت6ی )ک6ه در دنیای واقعی ندارد. موضوعیت تورم بودن بیضرر و خنثای6ی ، ندارد( خارج6ی وجود اقتصادهایی چنی6ن در نی6ز آ6ن تاثی6ر عدم و پول خنثای6ی ک6ه همانطور

موضوعیت ندارد.

(1031)صفحه

ب6ه میزان6ی ک6ه ه6ر اقتص6اد از حال6ت رقاب6ت فاص6له میگیرد ی6ا در آ6ن بیثباتی بیشت6ر میشود ، تورم تخص6یص مناب6ع و بخ6ش حقیق6ی را بیشت6ر تح6ت تأثیر خود قرار میدهد. لذا در بیشت6ر اقتص6ادهای موجود ، تورم تخص6یص منابع را ب6ه ه6م میریزد ، زیرا ب6ه ص6ورت متناس6ب و متوازن عم6ل نمیکند. اگر آنطور ک6ه کالس6یکها میگفتندتورم ب6ه ص6ورت متناس6ب عم6ل میکن6د ، نباید نسبی قیمتهای بر مناب6ع تخص6یص زیرا ، ده6د تغیی6ر را مناب6ع تخص6یص مبتن6ی اس6ت و رفتار متناس6ب قیمته6ا ، قیمتهای نس6بی را تغیی6ر نمیدهد ، ام6ا در اقتص6ادهای موجود تورم متناس6ب عم6ل نمیکن6د ، لذا قیمته6ا نسبی رفتار این میس6ازد.اگر تغیی6ر دچار را مناب6ع و تخص6یص ب6ه ه6م میخورد بر عالوه ، باشد گس6ترده تورم6ی فرایندهای در قیمته6ا نامتناس6ب در میدهد. انجام هم درآم6د مجدد توزی6ع تورم ، مناب6ع مجدد تخص6یص نااطمینان6ی میکند و چشمانداز فعالیتهای ایجاد تورم ه6م ایران اقتص6اد مول6د اقتص6ادی را مکدر و نامشخ6ص میس6ازد ، ه6م تخص6یص مجدد منابع

انجام میدهد.

(1032)صفحه

از آنج6ا ک6ه بخشهای نامول6د در اقتص6اد کشور از قدرت قیمتگذاری باالیی فعالیته6ا سوق نوع ای6ن ب6ه س6مت را مناب6ع بیشت6ر تورم ، برخوردارن6د را درآمدی پایین دهکهای درآم6د نس6بی تورم وضعی6ت میدهد. همچنی6ن پنجم جل6د در میس6ازد. بهت6ر را باال درآمدی دهکهای وضعی6ت و بدت6ر مس6تندات برنامهی س6وم ب6ا ارائهی ی6ک برآورد اقتصادسنجی نشان داده

وضعی6ت تورم ک6ه اس6ت و 4شده میسازد بهت6ر را باال درآمدی ده6ک ده6ک پایین6ی را بدت6ر میکند. تورم همچنین هزینههای برنامههای 4وضعی6ت

به ، میده6د افزای6ش را نامرتب6ط قیمتهای تص6حیح و س6اختاری تعدی6ل قلمداد میشود. برنامههای مذکور اجرای مان6ع اصلی امروز ک6ه طوری تورم عالوه بر نااطمینان6ی ، توزی6ع مجدد درآم6د و تخص6یص مجدد منابع ، محی6ط کس6ب و کار و بس6تر توس6عهی اقتص6ادی را برای بهبود کیفیت ، ارتقای تکنولوژ6ی و ابداع و نوآوری نامناس6ب میس6ازد. البت6ه در ارزیابی هزینههای تورم بای6د کیفی6ت تورم ، میزان عدم تناس6بی ک6ه ایجاد میکند و پویاییهای وقتی از هم6ه مهمت6ر نظ6ر داشت. در را آ6ن ویژگیهای س6ایر تورم قوی شود و حال6ت مزم6ن و مس6تمر ب6ه خود بگیرد ، زمینه را برای بیثبات6ی نقدینگ6ی ه6م فراه6م میکن6د و جه6ت علی6ت ک6ه عمدت6ا از پول به تورم میباش6د را ت6ا حدی تغیی6ر داده و جه6ت علی6ت از تورم ب6ه پول را هم

فعال میسازد.

(1032)صفحه

نظام که ص66ورتی در ، باش66د باال و مس66تمر تورم وقت66ی باالخره مالیاتس6تانی دول6ت قوی و مناس6ب نباش6د ، از طری6ق اثر الیورا – تانزی زمینهی کسر بودجههای زیاد و مستمر فراهم میشود و این خود زمینه را

برای خود تقویتشوندگی تورم فراهم و یا حتی تشدید میکند.نکتهی قاب6ل ذک6ر مهم6ی ک6ه در اینج6ا بای6د مورد توج6ه قرار گیرد ای6ن است ک6ه ب6ا وجودی ک6ه در کشورهای پیشرفت6ه تورم ب6ه ص6ورت نس6بتا متناسب این ، قوی هس6تند تعادل6ی تعدیالت برای بازار نیروهای و میکن6د عم6ل

از ال6ی 2کشوره6ا اجازه نمیدهن6د تورم باالتر 3 اقتص6ادشان درص6د در رود. ای6ن در حال6ی اس6ت ک6ه هزینهی تورم در مقایس6ه با کشورهای در حال توس6عه بس6یار پایینت6ر اس6ت. در کشورهای پیشرفت6ه ج6ز در نیمهی

دههی دههی 1960دوم تجربه 1970 را باالی6ی نس6بتا تورمهای ک6ه کردهان6د ، در زمانهای دیگ6ر س6عی کردهان6د تورم خود را مهار کنند و در

انجام این امر تا حد زیادی موفق بودهاند.

(1032)صفحه ماهیت تو6رم

ی6ک مجادلهی عمده در مورد تورم ای6ن اس6ت که تورم ریش6ه در جاذبهی تقاض6ا دارد ی6ا فشار هزی6ن6ه؟ ما در کنار در را دیدگاه دو این مختص6ر طور ب6ه اینج6ا

دیدگاههای دیگر مطرح میکنیم.

(1033)صفحه تورم مبتنی بر جاذبهی تقاضا

طب6ق ایدهی کالس6یکها و پولیون تورم از طری6ق جاذبهی تقاض6ا و بر اثر رش6د پول اس6می ب6ه وجود میآی6د و همانطور ک6ه در فصول هفده ، هیجده و نوزده توضی6ح دادی6م در ای6ن چارچوب تحلیل6ی تنه6ا از طری6ق حجم پول در جریان و افزای6ش تقاضا تورم به وجود میآید. به عبارت کلی طبق این

-2دیدگاه تورم بر جاذبهی تقاض6ا مبتن6ی اس6ت. همانطور ک6ه در نمودار ) LM( مالحظ6ه میشود ب6ا افزای6ش حج6م پول در جریان )انتقال منحنی 21

به تقاض6ا منحن6ی )انتقال تقاض6ا افزای6ش و و راس6ت( پایی6ن ب6ه س6مت س6مت راس6ت( ، سطح عمومی قیمته6ا از ب6ه افزای6ش مییاب6د ، اگرچه از ب6ه افزای6ش مییابد. ام6ا اگ6ر سطح س6طح محص6ول ک6ل ه6م محص6ول اشتغال کام6ل باش6د در اف6ق زمان6ی طوالنیت6ر قیمته6ا از هم فرات6ر میرود و ب6ا عکس6العمل ص6احبان ص6نایع نهادههای تولیدی نس6بت به

، قیم6ت نهاده افزای6ش یافت6ه و منحن6ی عرضهی ک6ل طوری به Pافزای6ش س6مت باال منتق6ل میشود ک6ه س6طح درآم6د ب6ه سطح بلندمدت باز گردد

و قیمتها متناسب با افزایش حجم پول افزایش یابد.

P1 P0Y 0

P1

Y 0

Y 0 Y 1

(1034 و 1033)صفحه

ای6ن نگرش ب6ا تاکی6د بر دو فرض ثاب6ت بودن س6رعت گردش پول و تمایل ی6ک پدیدهی داشت6ن اقتص6اد ب6ه وضعی6ت اشتغال کام6ل ، تورم را ماهیتاً پول6ی ارزیاب6ی میکند. حت6ی فریدم6ن مدع6ی میشود ک6ه تورم هم6ه جا و همیش6ه ی6ک پدیدهی پول6ی اس6ت. وی اس6تدالل میکن6د ک6ه اگ6ر در دههی

1970 ، نمییافت افزای6ش کشورهای ص6نعتی در جریان در پول حج6م افزای6ش مس6تمر قیمته6ا و تورم در ای6ن کشورها مجال بروز نداشت. وی برای اثبات مدعای خود از روش تجربهی متقاب6ل اس6تفاده میکند. یعنی

دههی در وجود 1970میگوی6د باالیی تورمهای مذکور کشورهای در داشت6ه اس6ت ، انبارهی حج6م پول در جریان ه6م در ای6ن کشوره6ا به طور قاب6ل مالحظهای افزای6ش یافت6ه اس6ت ، بنابرای6ن عل6ت ای6ن تورمه6ا افزایش افزایش گون6ه ای6ن پول انبارهی اگ6ر زیرا ، اس6ت بوده پول انبارهی

نمییافت چنین تورمی مجال بروز نداشت.آنچه مسلم است این است که این روش تبیین پدیدهی تورم بخش قابل تا و پیشرفت6ه کشورهای در مختل6ف دورههای در تورم از مالحظهای اندازهی محدودتری در کشورهای در حال توسعه را توضیح میدهد و هیچ ک6س نمیتوان6د موضوعی6ت ای6ن ایدهی ت6ا ای6ن ح6د گسترده را مورد انکار در همهی را تورم ب6ه طور مطل6ق ایده ای6ن آی6ا اینک6ه ام6ا ، ده6د قرار کشوره6ا و همهی زمانه6ا توضی6ح میده6د ی6ا ن6ه موضوع دیگری اس6ت که

جای اما و اگر فراوان دارد.

(1034)صفحه

نکتهی دیگری ک6ه در اینج6ا بای6د ب6ه آ6ن توج6ه کرد ای6ن اس6ت که ظرفیتهای و بیکاری وجود شرایط در و رکودی اقتص6اد در به میتوان6د تقاض6ا مال6ی طرف و پول6ی س6یاستهای ، خال6ی افزای6ش6 محص6ول و اشتغال بیانجام6د و اث6ر تورم6ی آن محدود ، باشد کام6ل اشتغال نزدیک6ی در اقتص6اد اگ6ر ام6ا باشد. کاهش6 اث6ر محدودکننده موج6ب از طری6ق مال6ی س6یاستهای افزایش چندان را قیمته6ا و شده س6رمایهگذاری تقاضای نمیده6د و ای6ن س6یاست پول6ی اس6ت ک6ه در چنی6ن شرایط6ی به افزای6ش6 تورم منج6ر میشود ؛ ی6ا س6یاست مال6ی اگ6ر از طریق مالی تأمی6ن مرکزی بان6ک توس6ط بودج6ه کس6ر کردن پول6ی

شود ، به تناسب افزایش6 حجم پول موجب تورم میشود.

(1034)صفحه تورم مبتنی بر فشار هزینه

و تولی6د منتس6ب میکنند ب6ه فشار هزینههای را تورم عدهای میگوین6د افزای6ش6 قیم6ت نهادهه6ا ب6ه ص6ورت افزای6ش6 هزینهی تولی6د از طری6ق منتق6ل کردن منحن6ی عرضهی ک6ل ب6ه سمت

باال و چپ موجب بروز تورم میشود.( نمودار در ک6ه به 21-3همانطور وقت6ی میشود مالحظ6ه )

خاط6ر افزای6ش6 قیم6ت نهادهه6ا ی6ا کاه6ش6 بهرهوری ی6ا به طور کل6ی افزای6ش هزینهی تولی6د ، منحن6ی عرضهی ک6ل ب6ه سمت باال و چ6پ منتق6ل میشود ، ه6م س6طح تولی6د ک6ل کاه6ش6 مییابد ه6م س6طح عموم6ی قیمته6ا افزای6ش6 مییاب6د و متعاق6ب آن رکود تورم6ی ب6ه وجود میآید. لذا طرفداران ای6ن ایده اظهار میکنند

آنچ6ه ک6ه باع6ث شد تورم در کشورهای 1970ک6ه در دههی افزایش از ناش6ی هزینههای فشار ، یاب6د افزای6ش ص6نعتی ک6ه چگونه میشود کردن6د اس6تدالل آنه6ا بود. قیم6ت س6وخت

حدود تولی6د ال6ی 30هزینهی اما 40 یاب6د افزای6ش درص6د قیمت محصول منتظر افزایش پول بماند و افزایش6 نیابد.

(1035)صفحه طرفداران ای6ن ایده معتقدن6د نهای6ت چیزی ک6ه از همراه6ی و همجهتی پول و و پول بگوییم ک6ه اس6ت ای6ن میشود برداش6ت تجرب6ی در مشاهدات تورم این دو و تعام6ل ام6ا در مورد نحوهی دارند. تورم همبس6تگی کام6ل مثب6ت جه6ت علی6ت میان ای6ن دو ب6ا ص6رف مشاهدهی ای6ن همبس6تگی مثب6ت کامل نمیتوان ب6ه طور مشخ6ص اظهار نظ6ر کرد. بای6د بررس6ی کرد ک6ه آی6ا تماماً این تورم معلول بیثباتیهای پول و نقدینگ6ی اس6ت ی6ا بیثباتیهای پول6ی تا اندازهای ب6ه خاط6ر بیثبات6ی تورم اس6ت ی6ا پول و تورم در تأثیرگذاری بر یکدیگ6ر ب6ا هم ب6ه روش تجربهی متقاب6ل مبتنی بر ای6ن عده تعام6ل پیچیده دارند. از نظ6ر اینک6ه اگ6ر پول زیاد نمیش6د تورم ه6م مجال افزای6ش نداش6ت )حاال که پول زیاد شده اس6ت تورم ه6م افزای6ش یافت6ه( نمیتوان علیت پول برای تورم را ثاب6ت کرد. اس6اساً ای6ن روش اس6تدالل ، روش کامل6ی نیس6ت ، زیرا چ6ه بسا پول ت6ا حد قاب6ل مالحظهای در عکسالعمل ب6ه بیثبات6ی قیمتها سیالن پیدا کرده باش6د و در نهای6ت آنچ6ه ک6ه م6ا مشاهده میکنی6م همراه6ی و همبستگی میان وقتی ، باش6د مربوط هزینهه6ا فشار ب6ه تورم اگ6ر اس6اساً اس6ت. هردو هزینههای تولی6د ب6ه طور قاب6ل مالحظ6ه افزای6ش مییاب6د بای6د سرعت گردش پول ب6ه س6مت باال تعدی6ل شود ی6ا پول ب6ه طور منفع6ل گردش یاب6د ت6ا افزایش تورم ب6ه لحاظ فن6ی و مکانیک6ی امکانپذی6ر شود. مس6لماً ادعای ای6ن افراد این ب6ه وجود میآید و از فشار هزینهه6ا تورم همیش6ه و در هم6ه ج6ا ک6ه نیس6ت اس6اسا تورم ماهی6ت پول6ی ندارد ، بلک6ه تاکیدشان ای6ن اس6ت ک6ه در بعضی موارد افزای6ش هزینهه6ا منش6أ تقوی6ت اس6تعدادهای تورم6ی اس6ت و پول ه6م به گونهای تعدی6ل میشود ک6ه ب6ا تورم همراه6ی کن6د و اس6تمرار قیمتهای افزایش

یافته را امکانپذیر سازد.

(1036)صفحه با اینک6ه تورم ب6ه طور کل6ی هی6چ ک6س نمیتوان6د همراه6ی پول و تورم و

رشد نقدینگی با هم همجهت هستند را انکار کند.قیمت اس6ت. افزای6ش معرض در مدام تولی6د هزینههای م6ا کشور در تولیدات صنعتی و هزینهی دام و طیور پرورش و نهادههای کشاورزی باال ب6ه کشورهای پیشرفت6ه بسیار افزای6ش اس6ت و نس6بت ب6ه مدام رو به نس6بت داخ6ل کاالهای س6اهت قیم6ت ک6ه ای6ن موج6ب شده و اس6ت اقتصاد در س6طح رقابتپذیری کشور و باش6د باالت6ر آنه6ا خارج6ی قیم6ت بینالمل6ل کاه6ش یابد. لذا بخ6ش تولی6د م6ا بای6د هنگام تحلی6ل تورم مدعی باید ابتدا و دارد پول6ی ماهی6ت کام6ل ب6ه طور ایران در تورم ک6ه شود

نقدینگی را کنترل کرد تا تورم مهار شود.مقامات پول6ی ه6م نبای6د تورم را ص6رفا ب6ه رش6د هزینهه6ا منتس6ب کنند و از مس6ئولیت خود برای مدیری6ت ص6حیح نقدینگ6ی کشور شان6ه خال6ی کنند ، دو عنصر ای6ن میان پیچیده تعام6ل و دو عام6ل ه6ر نق6ش ب6ه بای6د بلک6ه تأثیرگذار توج6ه داشت6ه باشن6د و ب6ا ای6ن نگاه با تورم برخورد کنند. لذا در عی6ن حال ک6ه بای6د رش6د نقدینگ6ی را مهار کرد و از س6یالن و بیثبات6ی آن ، کرد روز به و متحول را تولی6د و کار س6ازمان بای6د ، کرد جلوگیری انضباط مال6ی را بای6د در بنگاهه6ا نهادین6ه کرد ، از واسطهگریهای چندباره ، دام و طیور جلوگیری کرد پرورش و تولید کشاورزی نهادههای روی و بهرهوری ارتقای و داد قرار تولیدکننده اختیار در مناسب تس6هیالت

ابداع و نوآوری را مورد تاکید و توجه قرار داد.

(1036)صفحه

تورمهای مزم6ن و ب6ا پویاییهای پیچیده نمیتوان6د ریشه اس6اساً در طرف عرضهی اقتص6اد نداشت6ه باشن6د ، لذا کشورهای6ی که از تورمهای باال و مس6تمر در رن6ج هس6تند عمدت6ا با مشکالت طرف عرض6ه دس6ت ب6ه گریبان هس6تند. ای6ن بدان معن6ی نیست ک6ه نقدینگ6ی در ای6ن کشوره6ا باثبات و محدود اس6ت. نقدینگی در ای6ن اقتص6ادها ه6م بیثبات اس6ت ، ام6ا بیثبات6ی نقدینگی در تعامل با مشکالت و موانع طرف عرضه استمرار پیدا میکند.

)صفحه دیدگاه ساختارگرایان در مورد تورم (1037 و 1036

س6اختارگرایان در عی6ن حال ک6ه نق6ش پول در ایجاد تورم را میپذیرند و برای فشار هزینهه6ا در تشکی6ل تورم نق6ش قائ6ل هس6تند ، برای تورم علل صحیح درک در م6ا ب6ه میتوان6د ک6ه میکنن6د مطرح را دیگری مه6م پیچیدگیهای تورم بس6یار کم6ک کند. آنه6ا معتقدن6د ک6ه برای شناخ6ت صحیح تورم باید به عوامل ساختاری و نهادی هم توجه کرد و تعامل این عوامل ب6ا عوام6ل پول6ی و هزینهای را نی6ز در نظ6ر گرفت. از دی6د آنه6ا تورم میتواند نتیجهی تضادهای توزیع6ی باش6د ؛ یعن6ی عوام6ل اقتص6ادی ک6ه در اقتصاد کاال ی6ا خدمات میفروشن6د ، اگ6ر از قدرت قیمتگذاری برخوردار باشند ، که امی6د ای6ن ب6ه دهن6د افزای6ش را خود محص6ول قیم6ت میکنن6د س6عی سهم مل6ی محص6ول از میتوانن6د آنه6ا و نمیکنن6د کاری چنی6ن دیگران

Aبیشتری ب6ه خود اختص6اص دهن6د ، زیرا اگ6ر مثال فرد فروشندهی کاالی چنین دیگ6ر کاالهای فروشندگان و ده6د افزای6ش را خود کاالی قیم6ت قیمت ه6م تولیدی و خدمات نهادهه6ا و فروشندگان ندهن6د انجام کاری

برخورداری فروشندهی کاالی ، س6هم نبرن6د باال را از محصول Aخور مل6ی افزای6ش مییابد. ام6ا از آنج6ا ک6ه همهی فروشندگان و همهی عوامل معرض در همزمان( غیر و ناهماهن6گ ص6ورت ب6ه )ول6و اقتص6ادی تصور همی6ن ب6ا ه6م دیگران ، دارن6د قرار مشاب6ه و یکس6ان انگیزههای قیمت کاالهای خود را باال میبرند. لذا در طول زمان یطح عمومی قیمتها

مدام در حال افزایش است و تورم به طور پویا استمرار مییابد.

(1037)صفحه طب6ق ای6ن دیدگاه عام6ل اص6لی تورم وجود قدرت قیمتگذاری میان عوامل اقتص6ادی و اس6تفادهی ناهماهن6گ آنه6ا از ای6ن قدرت برای ب6ه دست آوردن که آنطور در عم6ل البت6ه اس6ت. مل6ی از محص6ول بیشت6ر نس6بی س6هم عوام6ل فردی تص6ور میکنن6د س6هم نس6بی آنه6ا افزای6ش نمییاب6د )ی6ا افزایش آ6ن زودگذر اس6ت( ، زیرا وقت6ی دیگران ه6م ب6ا همی6ن انگیزه همین اقدام را انجام دهند سهم نسبی همه تقریبا به وضعیت قبلی خود باز میگردد و ثاب6ت اس6ت. البت6ه وضعی6ت نقدینگ6ی ه6م در اینج6ا بیتاثی6ر نیس6ت. اگ6ر سیالن تضادهای طریق از تورم6ی اس6تعدادهای تقوی6ت ، باش6د زیاد نقدینگ6ی توزیع6ی تس6هیل و تقوی6ت میشود و اگ6ر نقدینگ6ی محدود و منضب6ط باشد ، اقدامات این ک6ه نیس6ت اینطور ام6ا ، میشود مذکور محدودت6ر مجرای معلول نقدینگ6ی باش6د ؛ البت6ه ب6ه طور حت6م ب6ا نقدینگ6ی تعامل دارد. لذا در تحلی6ل تورم بای6د ای6ن عوام6ل مه6م را ابتدا مس6تقل ارزیاب6ی کرد ، بع6د آنها

را در تعامل با عوامل پولی و هزینهای بررسی نمود.)برنامههای خود نئوهیتردوکسی برنامههای در پول بینالملل6ی ص6ندوق نس6ل دوم خود( ب6ه کشورهای6ی ک6ه تعدی6ل س6اهتاری انجام میدادن6د توصیه کرد ک6ه هنگام تغیی6ر دادن قیمتهای کلیدی ، س6ایر قیمته6ا را در اقتص6اد به قیمتگذاری قدرت که عوامل6ی ت6ا کنن6د کنترل شدی6د و همهگی6ر طور

دلخواه دارند برنامههای تعدیل را وارونه نسازند.در نیز و تورم تحلی6ل و شناخ6ت در بای6د دیدگاه ای6ن اس6اس بر لذا ب6ا تورم نق6ش عوام6ل قیمتگذار دلخواه را به عنوان س6یاستهای مبارزه ی6ک عام6ل بس6یار تأثیرگذار در نظ6ر گرفت. ب6ه نظ6ر میرس6د چنی6ن عاملی تجربهی تورم مس6تمر در س6الهای اخی6ر در اقتص6اد ایران را خوب توضیح

میدهد.

(1038)صفحه از عوامل ، بس6یاری اقتص6اد رقابت6ی نیس6ت در کشور م6ا چون س6اختار ، تدبیر جای ب6ه میکنن6د س6عی و دارن6د قیمتگذاری قدرت اقتص6ادی اندیش6ه ، تالش ، نوآوری و ارتقای تکنولوژ6ی از طری6ق افزای6ش قیمت وض6ع خود را بهت6ر کنند. شرای6ط پول6ی اقتص6اد ه6م طوری اس6ت ک6ه زمینه کسر کردن پول6ی زیرا ، اس6ت کرده فراه6م کامالً کار ای6ن برای را اعطای ، مرکزی بانک توس6ط نفت6ی ارزهای فروش عدم ، بودج6ه است. کرده بیثبات را نقدینگ6ی ، مردم و بانکه6ا ب6ه فراوان اعتبارات بنابرای6ن س6یالن شدی6د و مس6تمر نقدینگ6ی زمین6ه برای افزای6ش قیمتها از تورم تحلیل در لذا اس6ت. نموده فراه6م دلخواه قیمتگذاریهای مجرای قدرت یا نقدینگ6ی ص6رفاً ن6ه ، کرد لحاظ را عام6ل دو ه6ر بای6د ایران

قیمتگذاری تنها را.بای6د در نظ6ر گرفت6ه شود این ایران اقتص6اد نکتهی مهم6ی ک6ه در مورد اس6ت ک6ه اگ6ر ای6ن تضادهای توزیع6ی ب6ه افزای6ش مس6تمر متناس6ب قیمتها در نبود. زیاد چندان آن توزیع6ی و تخص6یصی زیانهای ، میش6د منج6ر به نهادههای مول6د نس6بت درآم6د حقوقبگیران و ص6احبان ایران اقتص6اد نامولد و ام6ا درآم6د عوام6ل ب6ه طور کام6ل شاخص6بندی نمیشوند. تورم ناکارآم6د بی6ش از تورم افزای6ش مییابد. در اقتص6اد ایران ب6ه واقع عدهای هستند که با باال بردن قیمتها ارتزاق میکنند و سهم خود از محصول ملی

را به طور مستمر بیشتر و بیشتر میکنند.ب6ه آن اشاره تعیینکنندهی تورم ک6ه س6اختارگراها از عوام6ل یک6ی دیگ6ر میکنن6د قیمتگذاری بر اس6اس اضاف6ه قیم6ت دلخواه اس6ت. یعن6ی صاحبان بنگاهه6ا ، ص6احبان کاالهای واس6طهای و ص6احبان نهادهه6ا هم6ه ب6ه جای یک ازاء به م6ا ب6ه عنوان دلخواه ب6ه طور و معقول قیم6ت منطق6ی اضاف6ه خدمات خود ی6ا ب6ه عنوان قیم6ت ارزش افزودهی خود ب6ه قیمته6ا اضافه میکنند. اینه6ا در ه6ر شرایط6ی ب6ه اندک بهان6ه چ6ه مرتب6ط و چ6ه نامرتبط ،

قیمتهای خود را باال میبرند.

(1038)صفحه طبیعتاً وجود چنین ساز و کاری پویاییهای تورم را فعال و پیچیده میکند. در اقتصاد ایران از همان ابتدای اجرای برنامههای تعدیل س6اختاری چون مدیری6ت اص6الح قیمته6ا وجود نداش6ت و متصدیان و س6یاستگذاران بدون بسترسازی و اندیشیدن تمهیدات الزم ، ب6ه جای اص6الح و تعدی6ل قیمتهای کلیدی آنه6ا را ره6ا میکردند و عوامل قیمتگذار دلخواه در فضای روانی تغیی6ر بعضی متغیرهای کلیدی قیمتهای خود را افزای6ش میدادند. چ6ه بس6ا تغییر قیمتهای اما ، نداش6ت خاص کاالی هزینههای ب6ا چندان6ی ارتباط کلیدی افزایش کلیدی قیم6ت اینک6ه فالن بهانهی ب6ه کاال آ6ن ص6احبان یافت6ه اس6ت ، قیم6ت خود را باال میبردن6د و ای6ن موج6ب ش6د که قیمتهای نس6بی ک6ه برنامههای تعدی6ل برای اص6الح آنه6ا تدوین و

اجرا شد ، هیچوقت اصالح نشود و بعضا بدتر هم بشود.تصحیح برای نس6بی قیمتهای تص6حیح و قیمته6ا نظام اص6الح و کلیدی قیمتهای کردن رها و اس6ت چی6ز ی6ک مناب6ع تخص6یص عکس6العمل عوام6ل قیمتگذار بر اس6اس اضافه قیمتهای دلخواه اول خود مقولهای دیگر ب6ه جای قیمتهای نس6بی بازگرداندن و اس6ت ک6ه ن6ه تنه6ا اقتص6اد را ب6ه اهداف مطلوب خود سوق نداده است ، بلکه هزینههای سنگینی را هم بر آن تحمیل کرده است.

(1039)صفحه ب6ا رها بلک6ه مخالف6ت ، تثبی6ت قیمته6ا نیس6ت از اینج6ا دفاع بح6ث م6ا در کردن قیمته6ا و قیمتگذاریهای دلخواه بر اس6اس اضافه قیمتهای دلخواه اس6ت. البت6ه در مواق6ع شوکدرمان6ی و تغیی6ر متغیرهای کلیدی بای6د توجه داش6ت ک6ه هدف از ای6ن کار تص6حیح کدام فیمتهای نس6بی اس6ت ؛ مسلماً باید اس6ت اقدام6ی چنی6ن نظ6ر مورد آنه6ا تص6حیح ک6ه نس6بی قیمتهای نظارت شود و اضاف6ه قیمتهای6ی ک6ه مان6ع ای6ن تص6حیح میشود ، ی6ا حت6ی آن را بدتر میکند باید کنترل شود تا در فضایی باثبات و آرام قیمتهای مذکور تص6حیح شود و پ6س از آنک6ه نظام قیمته6ا فعال ش6د و عالمتدهیهای صحیح

قیمتها شروع شد ، تعیین قیمتها را به نظام عرضه و تقاضا واگذار کرد.ب6ه آن اشاره تعیینکنندهی تورم ک6ه س6اختارگراها از عوام6ل یک6ی دیگ6ر قیمت و خدمات قیم6ت ، حقالعمله6ا ، دس6تمزدها شاخص6بندی میکنن6د نهادهه6ا و مواد اولی6ه و تکرر آ6ن اس6ت. معموال بعض6ی عوام6ل اقتصادی چن6د بار در س6ال قیم6ت خدمات خود ی6ا قیم6ت مواد اولیهی خود ی6ا نهادهی از شاخصبندی خود و شاخص6بندی تکرار میکنند. شاخص6بندی را خود عوام6ل بس6یار تاثیرگذار بر تقوی6ت اس6تعدادهای تورم6ی اس6ت. بای6د توجه داش6ت ک6ه ای6ن تنه6ا در اقتص6ادهای موضوعی6ت دارد ک6ه س6اختار رقابتی و س6الم ندارن6د و قیمتگذاریهای دلخواه در آنه6ا ب6ه امری رای6ج تبدیل شده

است.عدم رقابتپذیری ، تکنولوژ6ی پایی6ن تولی6د و مشکالت مبنای6ی طرف عرضه ب6ه عنوان تنگناهای س6اختاری نی6ز از عوام6ل دیگ6ر ساختاری تاثیرگذار بر

پیچیدهتر شدن و قویتر شدن استعدادها و پویاییهای تورم است.

(1039)صفحه نکتهای ک6ه در اینج6ا بای6د ب6ه آ6ن توج6ه کرد ای6ن اس6ت ک6ه در اقتصاد ایران ای6ن عوام6ل س6اختاری در شکلگیری و اس6تمرار تورم بس6یار فعال هستند و با عوامل پولی که در ایران حالت بیثبات دارند ، تعامل فعالی ندارند و اص6وال همدیگ6ر را ب6ه طور مس6تمر تقوی6ت و تشوی6ق میکنن6د ؛ گویی نظام پول6ی و بانک6ی در خدم6ت تقوی6ت ای6ن عوام6ل اس6ت و ای6ن عوام6ل نیز بر

بیثباتیهای پولی و سیالن مستمر نقدینگی تاثیرات شگرف دارند.ی6ک عام6ل مه6م دیگری ک6ه در اقتص6اد ایران نس6بت ب6ه س6ایر اقتصادهای در حال توس6عه ب6ه عنوان عام6ل مه6م تاثیرگذار بر افزای6ش و استمرار تورم نق6ش برجس6تهای دارد ، حضور بخ6ش نامول6د قوی اس6ت. منظور من از بخ6ش نامول6د طی6ف گس6تردهای از فعالیتهای ناهمگ6ن اقتص6ادی اس6ت که درآمدهای باالیی بر آنها مترتب است و مالیات و حقوق اجتماعی خود را صحنهی از اگ6ر و نمیکنن6د پرداخ6ت درآمدشان ب6ا متناس6ب طور ب6ه فعالیتهای اقتص6ادی حذف شون6د ن6ه تنه6ا ب6ه رون6د رش6د و توسعهی کشور ص6دمه نمیزنن6د ، بلک6ه موج6ب بهبود و ارتقای آ6ن نی6ز خواهن6د شد. افزایش دادن قیم6ت و اس6اسا وض6ع قیمتهای باال از مشخص6ههای اص6لی ای6ن بخش اس6ت. ب6ه طور کل6ی عوامل6ی ک6ه در ای6ن بخ6ش فعالی6ت دارن6د از افزایش

قیمت و حتی چند برابر کردن قیمت ارتزاق میکنند.

(1040)صفحه ممک6ن اس6ت گفت6ه شود ک6ه عل6ت اص6لی ک6ه اینه6ا میتوانن6د از این مجرا ارتزاق کنند وجود بیثباتی و سیالن نقدینگی است. در جواب گفته میشود موارد هم بعض6ی در و و همراهکننده تس6هیلکننده نقدینگ6ی ک6ه س6یالن عل6ت اس6ت ، ام6ا در مورد نق6ش مس6تقل فعالیتهای ای6ن بخش و جایگاه س6اختاری آ6ن نبای6د غاف6ل ش6د و مس6لما ماهی6ت عم6ل ای6ن بخ6ش در اقتصاد کشور ی6ک عام6ل مس6تقل شکلگیری پویاییهای پیچیدهی تورم اس6ت. به ه6ر حال محص6ول مل6ی ک6ل ب6ه مثابهی ی6ک کی6ک اس6ت ک6ه ه6ر چقدر عوامل مول6د بیشتری در ایجاد آ6ن شرک6ت کنن6د اندازهی ای6ن کی6ک بزرگت6ر خواهد بود و مس6لما ب6ا افزای6ش تولی6د و رش6د آ6ن در حج6م معین6ی از نقدینگی س6طح قیمته6ا پایی6ن خواه6د بود و ام6ا اگ6ر بخ6ش زیادی از عوام6ل اقتصادی با کی6ک آماده شدن موق6ع در هم6ه و باشن6د نامول6د مشغول بخ6ش در وجودی ک6ه در ایجاد و پخ6ت آ6ن شرک6ت نداشتهان6د ، س6هم زیادی از آن را از آن خود کنن6د ، مسلما س6هم عوامل سازندهی آن کاه6ش مییابد و چون تصاحب اص6وال مجرای و مییاب6د افزای6ش قیمته6ا ، کی6ک کوچ6ک میشود نامولد توس6ط عوام6ل ، مل6ی کی6ک محص6ول از قاب6ل مالحظهای س6هم

همین افزایش قیمتها و تورم است. رش6د نقدینگی 1385همانطور ک6ه در بح6ث پول متذک6ر شدی6م در س6ال

درص6د بوده است. 20 درص6د و رش6د درآم6د اس6می ک6ل حدود 40حدود در آنج6ا اس6تدالل کردی6م ک6ه دلی6ل متقن6ی وجود ندارد ک6ه سرعت گردش پول در واقعی6ت کاه6ش یافت6ه باش6د ، بنابرای6ن آ6ن را ثابت فرض کردیم. بع6د گفتی6م ک6ه اگ6ر ص6احبان نهادهه6ا و عوام6ل و ص6احبان سود خود را بر اس6اس تورم شاخص6بندی کام6ل نماین6د )ک6ه معموال شاخصبندی در مورد

تنه66ا میشود( انجام ناق66ص طور ب66ه ای66ن20آنه66ا درص66د

(1040)صفحه رش6د نقدینگ6ی در اختیار ص6احبان نهادهه6ا و ص6احبان بنگاهها قرار میگیرد

درص6د دیگ6ر آ6ن در اختیار کس6انی قرار میگیرد ک6ه آنه6ا را صرف 20و میکنند ، یعنی فعالیتهای نامولد و غیر قانونی و GDPمبادالت نامرتبط با

اگ6ر مثال یعن6ی در سال 20غی6ر رس6می. نقدینگ6ی 1385 درص6د رش6د میلیارد ریال باش6د و س6رعت معامالت6ی گردش نقدینگی 200000حدوداً میلیارد ریال بیشتر از 1600000 حدودا 1385 باش6د ، در س6ال 8حدود

انجام شده اس6ت که GDPگذشت6ه معامالت روی فعالیتهای نامرتب6ط ب6ا افزایش ای6ن حوزه و در افزای6ش شدی6د معامالت انعکاس ای6ن میتوان6د شدی6د قیمته6ا در اینج6ا باش6د و ای6ن ب6ه خوب6ی مدعای م6ا در مورد گسترش

فعالیتهای بخش نامولد در اقتصاد ایران را تایید میکند.لذا ب6ه نظ6ر نگارنده نادیده گرفت6ن حضور ای6ن بخ6ش و جایگاه ساختاری آ6ن و س6ازوکار عم6ل آ6ن در همهی تحلیلهای مربوط ب6ه اقتصاد ایران ، مخص6وصا موضوع مهم6ی چون تورم ، م6ا را ب6ه بیراه6ه میبرد. عدم لحاظ ای6ن مان6ع مه6م م6ا را در تحلی6ل نظری و تجرب6ی تورم در اقتصاد کشور دچار س6ردرگمی و اشتباه میس6ازد. اص6وال ه6ر موضوع عادی علمی دارای ابعاد متعدد و طول و تفص6یل اس6ت و برای بررس6ی ، تحلی6ل و تبیی6ن آن بای6د ب6ه همهی ابعاد آ6ن توج6ه کرد. اص6وال اگ6ر تنه6ا از ی6ک زاوی6ه ب6ه این موضوعات نگاه شود در تحلی6ل و توضی6ح آنه6ا دچار اشتباه میشوی6م و آنها را آ6ن طور ک6ه در واقعی6ت حضور دارن6د و عم6ل میکنن6د نمیشناس6یم ، چه

رسد به تورم که موضوعی است با ابعاد گسترده و پیچیدگی زیاد.

(1041)صفحه مس6لما چنی6ن موضوع6ی را نمیتوان ب6ا تحلیلهای س6اده تبیی6ن نمود. ای6ن که ص6رفا گفت6ه شود تورم ریش6ه در نقدینگ6ی دارد ی6ا اینک6ه در مقاب6ل ، نسبت ب6ه تاثی6ر نقدینگ6ی بر تورم مخالف6ت شود ، ب6ه هی6چ وج6ه ابعاد و ساز و کار تحلیلهای چنین اص66وال نمیکند. مشخ66ص م66ا برای را تورم عم66ل

سادهلوحانه از چارچوب روششناسی علم خارج است. اگر موضوعی به ای6ن مهم6ی و دارای پیچیدگ6ی ب6ا ای6ن تحلیلهای س6اده ی6ک بعدی قاب6ل تحلیل ارتباط وسایل و جرای6د در ه6م امروزه بودند. اقتص6اددان هم6ه ، بود جمعی مالحظ6ه میکنی6م که بس6یاری از کس6انی ک6ه حت6ی اقتصاد نخواندهاند ب6ا همی6ن روشه6ا تحلی6ل میکنند. در دانشگاهه6ا ه6م متاس6فانه ای6ن وضعیت بیمشتری نیس6ت. حت6ی بعض6ی اینگون6ه تحلیلهای ی6ک بعدی را دفاع از علم تحلی6ل تهی ای6ن روشهای نگارنده ب6ه نظ6ر ، در حال6ی ک6ه تلق6ی میکنن6د

کردن موضوعات علمی از معیارهای علمی است.در ارزیاب6ی تورم بای6د همهی دیدگاهه6ا را لحاظ کرد. دیدگاه پول6ی ت6ا حد نیس6ت. نظریهی ام6ا مطل6ق ، دارد اقتص6ادی موضوعی6ت در ه6ر زیادی فشار هزینهه6ا نی6ز در جای خود ام6ر ص6حیحی اس6ت و در تورمهای مزمن ایجاد در توضیعی تضادهای ؛ س6ازوکار اس6ت نقشآفری6ن باال مس6لماً و تورم ی6ک واقعی6ت انکارناپذی6ر اس6ت ؛ نحوهی عم6ل و گس6تردگی بخش نامول6د در افزای6ش قیمته6ا و بیثباتیهای پول6ی و مال6ی ی6ک واقعی6ت مسلم در دلخواه قیمتهای اضافه و دلخواه قیمتگذاری قدرت وجود ؛ اس6ت واقعیت مشهود ی6ک تورم بر تاثیرگذار عام6ل عنوان ب6ه اقتص6اد کشور قابل نی6ز در کشور تورم ایجاد در مکرر نق6ش شاخص6بندیهای ؛ اس6ت تردی6د نیس6ت و نق6ش تنگناهای س6اختاری طرف عرضه و نبود رقابتپذیری

یک عامل آشکاری است که تورم را به طور مستمر تقویت میکند.

(1041)صفحه

این همهی بای6د حتم6ا ایران اقتص6اد در تورم تبیی6ن و تحلی6ل برای لذا عوام6ل را در کنار ه6م مورد مطالع6ه کرد و تعام6ل آنه6ا ب6ا یکدیگر را در نظ6ر گرفت. لحاظ همزمان ای6ن عوام6ل و درک س6ازوکار تعام6ل آنه6ا با ارائهی و نامطلوب پدیدهی ای6ن ص6حیح شناخ6ت در را م6ا یکدیگ6ر و پویاییها تضعی66ف و آ66ن دادن کاه66ش برای مناس66ب راهکارهای و تورم ماهیت ک6ه آنج6ا از میکند. کم6ک بس6یار آ6ن اس6تعدادهای س6ازوکارهای تورم6ی در کشورهای پیشرفت6ه بس6یار ضعیفت6ر و سادهتر از ماهی6ت آ6ن در کشور م6ا اس6ت ، مس6لما مس6لما تحلی6ل تورم آنه6ا بسیار س6ادهتر از تحلی6ل تورم در کشور م6ا اس6ت ، ول6ی تحلی6ل و تبیی6ن تورم آنها ب6ه دانشجویان توصیه بنابرای6ن ب6ه نگاه چندبعدی و جام6ع دارد. نیاز نی6ز میشود ک6ه تورم را همانطور ک6ه پیچیده و چندبعدی اس6ت ، پیچیدگیها و ایران امروز اقتصاد در ک6ه نظ6ر میرس6د ب6ه کنند. را مطالع6ه آ6ن ابعاد عالوه بر تنگناهای س6اختاری ، س6یاسی و اجتماع6ی تبعی6ت س6یاست پولی از س6یاست مال6ی ، استمرار کسر بودجهی دول6ت ، بیثباتیهای پول6ی چه در ، کارکرد ضری6ب فزایندهی پولی ، چ6ه در قلمرو پول6ی پایهی حوزهی مشک6ل روششناس6ی و شناخ6ت ص6حیح نی6ز ب6ه علته6ا و موان6ع اضافه شده اس6ت و تحلیلهای نظری و تجرب6ی که در مورد تورم ارائ6ه میشود ، بیشتر عهدهی بر ای6ن و اس6ت کرده پیدا س6طحی و ژورنالیس6تی ماهی6ت دانشجویان و اس6اتید اس6ت ک6ه در مورد ای6ن مه6م فکری بکنند و تمهیدی

بیندیشند.

(1042)صفحه جریان علیت

یک6ی از موضوعات مرتب6ط ب6ا ماهی6ت تورم و شناخ6ت روشهای مبارزه با است. تورم و پول میان علی6ت جریان از دقی6ق اطالعات6ی داشت6ن آ6ن برونزا فرض با جدی6د پولگرایان و مقداری نظریهی طرفداران عمده بودن پول ، خنث6ی بودن پول در بلندمدت ، ثبات تقاضای پول و سرعت گردش پول ، پول را عل6ت افزای6ش قیمته6ا میدانن6د و معتقدن6د که جریان بنابرای6ن عل6ت تورم پول است و ب6ه س6مت تورم اس6ت. از پول علی6ت تورم معلول اس6ت و اث6ر ، ن6ه عل6ت و موثر. بنابرای6ن مبارزه با تورم بدون کاه6ش دادن انبارهی پول و نقدینگ6ی ب6ه مثابهی مبارزه ب6ا معلول است ، ن6ه مبارزه از طری6ق علت. مخالفی6ن ای6ن دیدگاه مدع6ی هس6تند ک6ه آنچه از آماره6ا و شواه6د تجرب6ی مربوط ب6ه پول و تورم قاب6ل اس6تنباط اس6ت این اس6ت ک6ه بی6ن پول و تورم همبس6تگی وجود دارد ، ام6ا اینک6ه کدام یک از ای6ن دو متغیر همراه عل6ت است و کدام معلول ، ی6ا اینک6ه آیا ای6ن دو ب6ا هم تعام6ل دارن6د ی6ا ن6ه ، بدون در نظ6ر گرفت6ن شرای6ط اقتص6اد مورد مطالعه قاب6ل تشخی6ص نیس6ت. در مواردی ممک6ن اس6ت ابتدا قیمته6ا یا انتظارات تورمی افزایش یابد و به دنبال آن تورم افزایش یابد و پول را به صورت منفع6ل ب6ه دنبال خود بکشاند. لذا در مواردی ممک6ن اس6ت پول منفعل

باشد.

(1042)صفحه

از بعضی ک6ه کردی6م نشان خاط6ر پول6ی اقتص6اد ب6ه مربوط در فص6ول ک6ه فریدمن و دورهای در آمریک6ا اقتص6اد در مورد نظریهپردازان حت6ی تجربی شواه6د ، برونزاس6ت و فعال پول ک6ه میآورن6د شاه6د شوارت6ز رونق شرای6ط در ک6ه میکنن6د ادع6ا ایشان میکنند. ارائ6ه آ6ن مخال6ف انتظاری و چشمانداز میگذارد و سود افزای6ش ب6ه رو قیمته6ا اقتص6ادی کس6ب و کار ارتق6ا پیدا میکن6د و بانکه6ا شروع ب6ه وام دادن میکنند. سپس پایهی تامی6ن کرده و آنه6ا را ب6ه عنون آخری6ن چاره ذخای6ر بان6ک مرکزی پول6ی را افزای6ش میدهد. یعنی پول ب6ه صورت منفعل نسبت به مقتضیات

اقتصادی از جمله تورم عکسالعمل نشان میدهد.وقت6ی ب6ه آمار و اطالعات تاریخ6ی بان6ک مرکزی جمهوری اسالمی ایران نگاه میکنی6م مالحظ6ه میکنی6م ک6ه یک6ی از مناب6ع عمدهی افزای6ش پایهی پول6ی بده6ی دول6ت ب6ه بان6ک مرکزی اس6ت. دول6ت در حوزهی بودجههای جاری و عموم6ی ب6ه عنوان بزرگتری6ن مص6رفکننده مطرح اس6ت ، لذا هر تورمی که در اقتصاد رخ میدهد دولت به عنوان بزرگترین مصرفکننده از نظام نبود خاطر ب6ه و میآورد کس6ری و میشود متضرر بیشت6ر هم6ه مالیاتی کارآمد این کسریها را از طریق استقراض از بانک مرکزی تامین

میکند.

(1043)صفحه لذا مالحظ6ه میکنی6م ک6ه در بس6یاری از ای6ن موارد تورم موج6ب افزایش پایهی پول6ی و حج6م نقدینگ6ی شده اس6ت. بنابرای6ن جریان علی6ت به طور مطل6ق یکطرف6ه نیس6ت و میتوان6د دوطرف6ه باش6د ، چ6ه بس6ا در عمدهی موارد جریان از پول ب6ه س6مت تورم باش6د و در موارد زیادی هم از تورم ب6ا یکدیگ6ر است. ای6ن دو از هم6ه مهمت6ر تعام6ل باش6د و ب6ه س6مت پول )بیشتر دوطرف6ه ب6ه ص6ورت ، نیس6ت و قطع6ی یکس6ویه علی6ت جریان علی6ت مس6تقیم و قدری علی6ت معکوس( و رف6ت و برگش6ت است. لذا تعام6ل و جه6ت علیت را ای6ن بای6د س6ازوکار تورم برای شناخ6ت ص6حیح

شناخت.معموال در اقتص6ادهای نس6بتا رقابت6ی و باثبات و پیشرفت6ه جه6ت علی6ت به ص6ورت عمده از پول ب6ه س6مت تورم اس6ت ، ام6ا در همی6ن کشورها در اقتصاد تعدی6ل و انتقال و ، جن6گ و در دورههای گذار بیثبات6ی دورههای جریان معکوس )از تورم ب6ه پول( ه6م فعال میشود. در کشورهای6ی ک6ه با ، بروز جریان بیثبات6ی مس6تمر مواج6ه هس6تند و س6اختار مناس6بی ندارند اگر در اجرای نکتهای اس6ت ک6ه ای6ن بیشت6ر رواج دارد. علی6ت معکوس برنامههای تعدی6ل اقتص6ادی ب6ه آ6ن توج6ه میش6د ، شای6د تورم و نقدینگی اینگون6ه افزای6ش و اس6تمرار نداشت. هماکنون ک6ه س6یاستگذاران در نظر وعده ، دهند افزای6ش را س6وخت مث6ل کلیدی قیمتهای بعض6ی دارن6د ب6ه مابهالتفاوت قیم6ت آزاد و قیمت از مح6ل وجوه مربوط میدهن6د ک6ه

فعلی همهی راهها را میسازیم ، به تامین اجتماعی کمک میکنیم و ... .

(1043)صفحه

ای6ن در حال6ی اس6ت ک6ه س6ایر شرای6ط باق6ی بمان6د و به دنبال آزاد کردن قیم6ت ، تورم و انتظارات تورم6ی شک6ل نگیرد وگرن6ه ممک6ن است اثرات تورم6ی ای6ن اقدام بر بودجهی دول6ت ب6ه گونهای باش6د ک6ه درآم6د حقیقی دول6ت هی6چ افزای6ش نیابد. لذا اگ6ر قرار اس6ت قیمتهای کلیدی تغیی6ر کند و اص6الح و تعدی6ل روی آ6ن انجام شود ، بای6د مدیری6ت اص6الح قیمتها فعال شود و در ی6ک دوره ب6ه عوام6ل اقتص6ادی دیگ6ر اجازهی افزای6ش قیمت ب6ه واق6ع تص6حیح شود. معموال در اقتصاد ت6ا قیمتهای نس6بی داده نشود ایران تغیی6ر قیم6ت ی6ک متغی6ر کلیدی ی6ک اث6ر اعالم دارد ک6ه بسیار قوی است و اگر بسترسازی و آمادهسازی صورت گیرد ، انتظارات تورمی را تحری6ک میکن6د و پویاییهای تورم را تقویت میکن6د و یک اث6ر اجرا دارد که به خاط6ر وجود قیمتگذاری در میان عوامل اقتصادی ای6ن اث6ر هم بسیار قوی آشکار برجستهای طور ب6ه قیمته6ا اص6الح مدیری6ت نق6ش لذا اس6ت.

میشود.

)صفحه وضعیت تورم در اقتصاد ایران 1044)

دالیل بروز تورم

در ت6ورم و قیمتها ب6ه شاخ6ص مربوط ارقام و آمار اقتص6اد کشور حکای6ت از ای6ن دارد ک6ه تورم در اقتصاد ایران حال6ت ماندگار و مزم6ن پیدا کرده است. جدول و مختلف زمان66ی دورههای در تورم متوس66ط

( 21-1شاخصهای آماری مربوط ب6ه آن که در جدول )ارایه شده است به خوبی موید این واقعیت است.

( : میانگین تورم و شاخصهای آماری مربوط به آن در اقتصاد 21-1جدول )ایران

ماخذ : بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران

دورهی زمانی

میانگین میانه حداکثر انحراف معیار

1355-59 16.0 13.8 24.0 6.81360-67 19.3 21.1 28.9 8.01368-72 18.8 20.7 24.4 6.11373-78 27.2 21.5 49.4 12.71379-83 14.1 15.3 15.8 2.01384-86 14.7 13.6 18.4 3.31355-86 19.2 18.3 49.5 8.6

(1044)صفحه

همانطور ک6ه متذک6ر شدی6م نق6ش نقدینگ6ی در ایجاد و استمرار تورم برجس6ته و غی6ر قاب6ل انکار اس6ت ، لذا س6یالن و بیثباتی نقدینگ6ی در دهههای گذشت6ه بدون تردی6د یک6ی از عوامل تورم کسر جن66گ دورهی در اس66ت. بوده کشور اقتص66اد در بودجههای دول6ت و پول6ی کردن آنه6ا منش6ا رش6د نقدینگی بوده به دول6ت بدهیهای توس6عه دوم و اول برنامههای در اس6ت. ارز نرخ و رسمی ارز نرخ مابهالتفاوت و مرکزی بان6ک ضمان6ت شده برای بازپرداخ6ت بدهیهای خارج6ی منش6ا اصلی رش6د فعال و منفع6ل نقدینگ6ی بوده اس6ت. در برنامهی سوم ارزش افزایش6 ، بان6ک مرکزی ب6ه دول6ت بدهیهای بر عالوه داراییهای ارزی بان6ک مرکزی ب6ه خاط6ر فروش نرفتن ارزهای بودجه منش6ا رشد نقدینگی بوده اس6ت ، به طوری که از سال

بانک 1379 ارزی داراییهای فقره بار اولی6ن برای بع6د ب6ه مطرح پولی پایهی نش6ر مس6لط عام6ل عنوان ب6ه مرکزی میشود و بدهیهای دول6ت در رتبهی دوم قرار میگیرد. وضعیت ضرایب و نقدینگ6ی و پول شب6ه ، پول ، پول6ی پای6ه رش6د

و شاخ6ص نقدینگ6ی برای س6الهای CPIفزایندهی تا 1374 ( ارائه شده است.21-2 در جدول )1386

در سالهای اخیر در CPI( : وضعیت متغ6یرهای پولی و شاخص 21-2جدول )اقتصاد ایران

رشد

نقدینگی

پول

شبه پول

پایهی پول

ضریب فزاینده نقدینگی

شاخص CPI

1374

37.6 37.6

40.4 43.7 4.3- 49.5

1375

37.0 37.0

36.7 37.6 0.4- 23.1

1376

15.2 15.2

17.8 10.9 3.9 17.4

1377

19.4 19.4

20.6 18.0 1.2 18.1

1378

20.1 20.1

23.7 15.9 3.6 20.1

1379

29.3 29.3

27.1 17.5 10.0 12.6

1380

28.8 28.8

32.2 15.2 11.9 11.4

1381

30.1 30.1

31.9 23.1 5.7 15.8

1382

26.1 26.1

31.7 7.6 17.2 15.6

1383

30.2 30.2

40.0 17.5 10.8 15.2

1384

34.3 34.3

39.3 45.9 7.9- 12.1

1385

39.4 39.4

44.2 26.9 9.8 13.6

1386

18.6 18.6

22.1 17.8 0.7 18.4

ماخذ : بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران

برنامه

دوم

برنامه

سوم

برنامه

چهارم

(1045)صفحه

همان طور ک6ه از اعداد و ارقام ای6ن جدول مالحظه میشود شاخ6ص و پول6ی متغیرهای باالیی CPIهمهی رش6د از

برخوردار بودهاند. نکتهای ک6ه در اینج6ا بای6د ب6ه آ6ن توج6ه داشت این اس6ت که بخش قاب6ل مالحظهای از نقدینگ6ی حالت منفعل دارد. تفاوت مقادی6ر مص6وب رش6د نقدینگی در برنامههای دوم و س6وم ب6ا مقادی6ر عملکرد ب6ه خوبی گویای وجود انفعال پول )به اس6ت. ایران اقتص6اد در برنام6ه ای6ن س6ه س6الهای ط6ی

( نگاه کنید(21-5(،)21-4(،)216-3جداول )

سال 1368 1369 1370 1371 1372 متوسط دوره

مصوب

5/3 9/5 2/9 7/11 8/10 2/8

عملکرد

5/19 5/22 6/24 3/25 2/24 1/25سال 1374 1375 1376 1377 1378 متوسط

دورهمصوب

5/12 5/12 5/12 5/12 5/12 5/12

عملکرد

6/37 0/37 2/15 4/19 1/21 26

سال 1379 1380 1381 1382 1383 متوسط دوره

مصوب

8/20 0/18 7/15 2/14 1/13 4/16

عملکرد

2/29 8/28 1/30 1/26 2/30 9/28

( : تفاوت مقادیر مصوب و عملکرد نرخ رشد 21-3جدول )نقدینگی در برنامهی اول

( : تفاوت مقادیر مصوب و عملکرد نرخ رشد 21-4جدول )نقدینگی در برنامهی دوم

( : تفاوت مقادیر مصوب و عملکرد نرخ رشد 21-5جدول )نقدینگی در برنامهی سوم

(1046)صفحه علیت جریان و دارن6د تعام6ل ه6م ب6ا نقدینگ6ی و تورم بنابرای6ن دوطرف6ه بی6ن آنه6ا برقرار اس6ت. لذا برای مبارزه با تورم عالوه بر کنترل پول فعال بای6د زمینههای انفعال6ی پول6ی را هم محدود نمود. عالوه بر رش6د نقدینگ6ی ، انتظارات تورم6ی نی6ز در شکلده6ی سطح ناپایداری تورم در اقتص6اد ایران نق6ش داشت6ه است. و پایداری و آزاد بازار در ارز نرخ تغییرات توسعه دوم و اول برنامهی در انتظارات تورم6ی عوام6ل اقتصادی بود. عام6ل عمدهی شکلده6ی

نرخ تورم ب6ه طور ماهانه از تغییرات نرخ 1374لذا مثال در س6ال 6/49ارز تبعی6ت میکن6د ، ب6ه طوری ک6ه تورم در سال مذکور حدود

درص6د افزای6ش مییاب6د در حالیک6ه نرخ رش6د نقدینگ6ی در ای6ن سال ب6ا وجودی ک6ه نرخ رشد 1375 درص6د اس6ت. در س6ال 6/37حدود

تنه6ا 37نقدینگ6ی درص6د افزای6ش مییابد و 23 درص6د اس6ت تورم س6رعت گردش پول طوری تعدی6ل میشود ک6ه چنی6ن عدم تناسبی پیاپ6ی امکانپذیر میشود. میان رش6د نقدینگ6ی و تورم در دو س6ال

در ای6ن اس6ت ک6ه در سال 1375 ب6ا س6ال 1374تنه6ا تفاوت س6ال اینگونه نبوده 1375 پرش قیم6ت ارز داشتهای6م ام6ا در س6ال 1374

س6ال در زیرا ، دالر 1375اس6ت هر برای ارز اس6می نرخ ه6م ریال تثبی6ت شده بود و هم نرخ ارز بازار آزاد برای 3000معادل

دالر س6ال 4049ه6ر در ریال ب6ه 1374 سال 4173 در ریال تغییر کرده بود.1375

(1046)صفحه نکتهی قاب6ل ذک6ر در اینج6ا ای6ن اس6ت ک6ه نق6ش مهم تغییرات نرخ ارز به تنه6ا تورم پویاییهای تقوی6ت و شدی6د تورم6ی تغییرات ایجاد در دورهی زمان6ی اجرای برنامههای اول و دوم مربوط میشود. از سال

از 1378 ناشی ارزی درآمدهای وضعی6ت بهبود خاط6ر ب6ه بع6د ب6ه وفور و نفت از ص6دور ناش6ی ارزی درآمدهای وفور و نف6ت ص6دور درآمدهای ارزی و تثبی6ت قیم6ت دالر د6ر بازار ، ای6ن عامل تاثیرگذار بر انتظارات تورم6ی تقریب6ا موضوعی6ت خود را از دس6ت داد6. ب6ه هر حال ارز برای مهار و محدود نرخ لنگ6ر اسمی از ای6ن مورد اس6تفاده در کردن تورم موثر بوده است. باید توجه داشت که تنها لنگرگاه اسمی ب6ا تورم در نظر ک6ه بای6د ب6ه عنوان روش بلندمدت و مبنای6ی مبارزه زیرا ، نیست آس6انی کار ای6ن البت6ه ؛ اس6ت نقدینگ6ی ، گرفت6ه شود باید لذا میشود. آ6ن د6قی6ق کنترل مان6ع نقدینگ6ی از بخش6ی انفعال زمینههای انفعال پول6ی را مرتف6ع کرد گرچ6ه د6ر شرای6ط کنون6ی اقتص6اد6 باید بخشهای ب6ه ه6ر حال ، ام6ا ب6ا ه6م تعام6ل دارن6د تورم و نقدیگ6ی برد. بین از ه6م را آ6ن انفعال شرای6ط و کرد کنترل را پول فعال به آ6ن فروش عدم و نف6ت ارزی درآمدهای ب6ه دول6ت وابس6تگی بیثباتی بانکه6ا د6ر اعطای وام و انض6باط ، عدم واردکنندگان رس6می مانده تس6هیالت اعطای6ی بان6ک مرکزی ب6ه بانکه6ا ، تعام6ل و همراهی بانکه6ا )حقوق بانکهای خص6وصی( ب6ا بخشهای نامول6د اقتصاد و انتشار بیض6ابطهی چکپول ) د6ر چندس6الهی اخی6ر( از عمده دالی6ل اص6لی رشد

بیرویهی نقدینگی د6ر سالهای گذشته است.

(1047)صفحه نکتهی قاب6ل توج6ه در اینج6ا ای6ن اس6ت ک6ه نقدینگی در مواردی و تسهیلکننده حال6ت ک6ل در و معلول مواردی در و عل6ت وجود یعنی قضی66ه دیگ66ر طرف ام66ا دارد. بس66ترسازی

قیمتگذاریهای دلخواه را ه6م نبای6د از نظ6ر دور داشت. وقتی در اقتصاد فعالیتهای نامولد پردرآمد شایع است ، کسب درآمد زیاد بدون انجام فعالی6ت تولیدی در مقیاس ک6ل تنه6ا ب6ا افزایش دادن قیمتها و تصاحب بخش قابل مالحظهای از ارزش نهایی کاالهای تولی6د شده امکانپذی6ر اس6ت. چنی6ن وضعیت6ی باع6ث شده اس6ت که درآمدهای میدهند انجام پرزحم6ت و مول6د کار ک6ه آنه6ا همهی بردن باال و قیمتگذاری با ک6ه آنهای6ی و باشن6د داشت6ه محدود قیم6ت کاالهای تولی6د شده توس6ط دیگران ی6ا باال بردن اموال غیر را اول گروه دسترنج از زیادی بخ6ش میکنن6د ارتزاق منقول تصاحب کنند. لذا هم باید با ایجاد بازار رقابت و تامین بسترها و را دلخواه قیمتگذاریهای وسیع قدرت آ6ن ب6ه مربوط نهادهای محدود کرد و ه6م بر قیمتگذاریه6ا نظارت کرد. البت6ه ای6ن مطلب تولید تثبی6ت قیم6ت ب6ه تثبی6ت قیمته6ا ک6ه غالب6ا ب6ا اص6طالح رای6ج کننده و ره6ا شدن قیم6ت ه6ر عام6ل اقتص6ادی دیگ6ر منجر میشود

ماهیتاً متفاوت است.

(1047)صفحه راه حلها تورم در کشور م6ا از س6ازوکار و پویاییهای خود تقویتشوندهی پیچیدهای

( ت6ا اندازهای وضعی6ت تورم در کشور ما 21-4برخوردار اس6ت. نمودار )توضیح توس6عه حال در حت6ی کشورهای و ک6ل جهان ب6ا مقایس6ه در را

میدهد.

(1048)صفحه

میشود مالحظه نمودار ای6ن از ک6ه همانطور مقایس6هی تورم ایران و جهان گویای ای6ن است و از عل6ل ساختاری ایران اقتص6اد در تورم ک6ه مبنای6ی رن6ج میبرد ، زیرا در همهی س6الها نسبت ب6ه جهان وضعی6ت بدتری داشت6ه اس6ت. بنابراین و تورم کردن محدود برای میرسد نظ6ر ب6ه تضعی6ف پویاییهای آ6ن بای6د ب6ه راهحلهای6ی مبنایی ب6ه طور مختصر راهحلهای اینج6ا توج6ه کرد. در مورد نظر خود در مورد تورم را مطرح میکنیم.

(1048)صفحه انسداد زمینههای انفعال پولی

بای6د کاری کرد ک6ه وابس6تگی بودجهی دول6ت ب6ه ارزهای نفت6ی کاه6ش یابد نشود. نقدینگی س6یالن موج6ب مرکزی بان6ک ارزی ذخای6ر افزای6ش ت6ا آ6ن سهم از طری6ق ت6ا کرد تص6حیح را مالیاتس6تانی نظام بای6د همچنی6ن درآمدهای مالیات6ی از بودج6ه را افزای6ش داد. باال بردن سهم مذکور لزوماً نبای6د از طری6ق افزای6ش مالیاتس6تانی از مالیاتدهندگان فعل6ی تحق6ق یابد ، بلک6ه بای6د از انبوه مشاغ6ل و فعالیتهای6ی موجود در اقتص6اد که درآمدهای بسا آنه6ا چ6ه فعالی6ت و میکنن6د فرار مالیات از و میکنن6د زیادی کس6ب شفاف )و حت6ی مفی6د( نیس6ت مالیات گرف6ت ک6ه ای6ن خود ی6ک مقولهی اص6الح س6اختار اس6ت و بای6د ایجاد مقدمات و نهادهای الزم قانونی و آمار و اطالعات ب6ه س6مت آ6ن حرک6ت کرد. ام6ا اگ6ر اص6الح نظام مالیاتی را در بیشت6ر س6تاندن مالیات از افراد و بنگاههای شناس6ایی شده خالص6ه کنیم طب6ق منط6ق منحن6ی الف6ر چ6ه بس6ا ب6ه هدف خود نرس6یم. همچنین برای انس6داد مجاری انفعال پول6ی دول6ت بای6د انضباط و شفافی6ت بودجهی خود را تامی6ن کن6د و همهی مجاری فوق بودجهای را در داخ6ل بودج6ه قرار دهد و در قلمرو بودجهی عموم6ی و بودجهی شرکتهای دولت6ی ه6م به انضباط میزان باید کارای6ی عملکردها. ب6ه ه6م و توج6ه شود بیشت6ر و شفافی6ت توج6ه ب6ه کارای6ی را در قیم6ت تمام شدهی محص6والت لحاظ کرد و قیمت برای نکرد. اخذ مردم از باالت6ر قیمتهای چارچوب در را خود ناکارای6ی تحق6ق هدف مذکور از بخشودگیهای غی6ر بهینهی مالیات6ی نی6ز باید اجتناب

کرد.

)صفحه اهتمام به محدود کردن جنبههای فعال پول 1049)

دول6ت و مقامات پول6ی بای6د تاثیر اقدامات و تصمیمات لحاظ و ارزیابی را نقدی6نگ6ی رش6د بر خود مختل6ف که اقدامات6ی از اس6ت امکانپذی6ر ک6ه آنج6ا ت6ا و کنن6د و پول کنترل قابل غی6ر بخ6ش افزای6ش ب6ه منج6ر گذشته س6الهای در کنند. اجتناب ، میشود نقدینگ6ی اعمال پولی انقباض س6یاست میشده اراده بار ه6ر شود ای6ن س6یاست ب6ه طور خاصی اجرا میشده است. ابتدا همهی آنه6ا ک6ه در نظام غی6ر شفاف بانکی دارای نفوذ بودهان6د نقدینگ6ی خود را تامی6ن میکردهان6د ، به و نیمهتمام طرحهای در مذکور انقباض که طوری فعالیتهای تولیدی اجرا میشده اس6ت. این روش کار هزینهی انقباض پول را بس6یار باال میبرد. کنترل پول ضروری غیر موارد و نامول6د بخشهای روی بای6د طرحهای و مولد بخشهای روی ن66ه شود اعمال

زیربنایی

(1049)صفحه شفافیت کارکرد نظام بانکی

نظارتپذیر را خود عملکرد شفاف طور ب6ه بای6د بانکه6ا اعطای در اقتصادی فعالیتهای رتبهبندی و نموده ، وامها اس6تمهال وضعی6ت بگیرند. جدی را اعتبارات را خود نشدهی وص6ول و مشکوکالوص6ول مطالبات اص6الح کنن6د و موارد اس6تفاده از خدمات بانک6ی را به طور شفاف در اختیار متص6دیان امور اقتص6ادی قرار دهد. به و مولد غی6ر عوام66ل آس6ان دس6تیابی میرس6د نظ6ر قیمتگذاران دلخواه ب6ه مناب6ع بانک6ی یک6ی از عوام6ل موثر بر تقوی6ت اس6تعدادهای تورم6ی در اقتص6اد کشور است. به بای6د میشود داده وام مول6د عوام6ل وقت6ی حت6ی بازپرداخ6ت و اس6تمهال ی6ا عدم اس6تمهال آ6ن توجه کرد ، زیرا اس6تمهال وام ص6احب کاال و ص6احب مس6کن به وی بسیار قیمتهای امی6د ب6ه را کاالی خود ک6ه میده6د مجال باالت6ر راک6د نگهداری کن6د و موج6ب میشود میان تولید و آماری منبع میتوانن6د بانکه6ا شود. ایجاد فاص6له عرض6ه و مالیاتی نظام اص6الح دول6ت جه6ت برای بس6یار خوب6ی

بهبود مالیاتستانی باشند.

(1049)صفحه محدود کردن فعالیتهای نامولد

تولی6د ناخال6ص مل6ی ب6ه مثابهی ی6ک کی6ک اس6ت ک6ه به نحوی میان مردم و عوام6ل اقتص6ادی توزی6ع میشود. وقت6ی عدهای د6ر تهیهی ای6ن کیک هیچ ک6ه بپردازن6د فعالیتهای6ی ب6ه ه6م دیگ6ر و عدهای کنن6د مشارک6ت کیک شدن آماد6ه هنگام و ندارد کی6ک شدن بزرگت6ر ب6ا ارتباط6ی بخواهن6د نس6بت ب6ه کس6انی ک6ه آ6ن را ایجاد کرد6ه س6هم بیشتری ببرند ، ای6ن کار تنه6ا از طری6ق باال برد6ن قیمته6ا امکانپذی6ر اس6ت ؛ یعن6ی تنها از طری6ق ایجاد6 فاص6لهی زیاد6 میان قیمتهای تولیدکننده و مصرفکننده و

ب6ا نامرتب6ط افزای6ش د6ر قیم6ت کاالهای این GDPاس6اسا اس6ت ک6ه افراد میتوانن6د ب6ه چنی6ن درآمدهای6ی دس6ت یابند.اگ6ر فعالیتهای نامولد و رون6د رشد ب6ه تنه6ا ن6ه اگ6ر حذف شون6د ک6ه فعالیتهای6ی کلیهی را توس6عهی کشور آس6یب نمیزنن6د بلک6ه آ6ن را تس6ریع میکن6د ، اطالق کنیم ک6ه اگ6ر شام6ل طیف6ی از فعالیتهای قاچاق ، غیررس6می و حت6ی رسمی و قانون6ی میشود ک6ه ب6ه آنه6ا د6رآمدهای بس6یار باالی6ی تعلق میگیرد ، این برای محدود کردن بای6د تورم ب6ا مبنای6ی برای مبارزهی مس6لماً فعالیته6ا فکری اس6اسی انجام شود. در اینج6ا ب6ه هی6چ وج6ه بح6ث گرفتن درآم6د عدهای نیس6ت ، بلک6ه بح6ث بر س6ر ایجاد بس6ترهای حقوقی ، قانون6ی ، مالیات6ی ، قضای6ی و اقتص6ادی اس6ت ت6ا زمینهی جوالن عوامل مذکور را محدود س6ازد ت6ا از ای6ن طری6ق ه6م زمینهی تضعیف پویاییهای اقتصاد کشور در پایدار ب6ه رش6د و ه6م دس6تیابی تورم فراه6م شود6

امکانپذیر شود.

)صفحه تقویت فرهنگ کار و ارتقاء بهرهوری 1050)

جامعهای ک6ه در آ6ن عوام6ل اقتص6ادی ی6ا کار نکنن6د یا نباش6د و در آن کارا اقتص6ادی انجام فعالی6ت کار در بهرهوری رو ب6ه رش6د نباش6د ، مس6لماً طرف عرضهی زمینهی خود ای6ن و میشود روبرو تنگن6ا ب6ا اقتص6اد در فرهنگی میکند. فراه66م را ماندگار تورمهای

جامعهی م6ا رواج دارد ک6ه طب6ق آ6ن هم6ه تمای6ل دارند هم زی6اد درآم6د ک6ه کنن6د انتخاب کمزحمت6ی شغ6ل ای6ن جامع6ه مس6لماً طرف عرضهی داشت6ه باشد. در

اقتصاد قوی نخواهد بود.گسترش ، تکنولوژیک6ی بهبود ب6ه بهرهوری ارتقاء نظامهای اصالح و امور شدن دانشمحور ، دان6ش انگیزش6ی واب6س6ته اس6ت. برای تامی6ن رش6د مستمر در و کار فرهنگ بای6د عرض6ه طرف تقوی6ت و اقتص6اد تولی6د را در کشور تغیی6ر داد و ب6ه بهرهوری به مفهوم جامع آن بیشتر توج6ه کرد. ای6ن امور ب6ه فرهنگسازی ،

نهادسازی و برنامهریزی نیاز دارد.

اجتناب از تغییرات بدون مقدمهی قیمتهای کلیدی و نسبی(1050)صفحه

مس6لماً قیمتهای ن6س6بی در اقتص6اد از وضعیت مطلوب برخوردار نیس6تند و بای6د اص6الح شون6د ، ام6ا اص6الح آن6ها و مقدمه بدون نمیتوان و نیس66ت آس66انی کار

بسترسازی آن را ی6ک شبه تغییر داد. بای6د ه6م مدیریت ، فنی مقدمات ه66م و کرد ایجاد قیم66ت اص6الح ، نظارت6ی و کنترلی ، اقتص6ادی ، حقوق6ی س6اختاری برنامههای در طول کرد. پیشبینی و بررس6ی را آ6ن مقدمهی بدون تغییرات همیش66ه چهارم ت66ا اول تورم بر تاثیرگذار عوامل از یک6ی کلیدی قیمتهای قیمتگذار عوامل ک6ه مواردی از یک6ی اس6ت. بوده افزایش را خود قیمتهای بیرب66ط و رب66ط دلخواه میدهن6د وقت6ی اس6ت ک6ه قیمتهای کلیدی بدون مقدمه تغیی6ر میکنند. لذا بای6د برای تصحیح قیمتهای کلیدی و ب6رای را نهادهای الزم ، بسترها و ، مقدمات نس6بی مدیری6ت دورهی گذار قیمته6ا ایجاد کرد تا آثار اعالم و

اجرای تغییرات قیمتهای نسبی را به حداقل رسان6د.

اعمال نظارت و کنترل در امور قیمتگذاری در موارد وجود (1051)صفحه قدرت قیمتگذاری دلخواه

ت6ا وقت6ی قیمته6ا از طری6ق س6ازوکارهای غیرشخص6ی و بینام رقاب6ت تعیین نمیشود و عوام6ل اقتص6ادی از قدرت قیمتگذاری دلخواه برخوردارن6د باید تثبیت در نبای6د را قیمته6ا بر نظارت و کرد نظارت قیمتگذاری ام6ر بر قیم6ت تولی6د کننده خالص6ه کرد. منظور از نظارت و کنترل ، تثبی6ت قیمت منظور بلکه ، نیس6ت نهاده قیم6ت افزای6ش ب6ا مواج6ه در تولیدکننده نظارت بر قیمتگذاریهای دلخواه و افزایشهای نامرتب6ط قیم6ت در شرایط

سال در اس6ت. عادی شرای6ط در ی6ا نس6بی قیمتهای و 1385اص6الح تمام محص6والت دامداران مشمول تثبی6ت قیمته6ا ش6د در حال6ی که 1386

یارانهی نهادههای آ6ن ی6ا کاه6ش یاف6ت ی6ا قط6ع ش6د و آنه6ا را ت6ا آستانهی ورشکس6تگی پی6ش برد ، ام6ا قیم6ت مص6الح س6اختمانی انبار شده مرتب افزای6ش مییاف6ت و حت6ی ب6ه چن6د برابر قیم6ت قبل6ی خود رس6ید. این نوع کنترل اختاللزا اس6ت. کنترل و نظارت مورد نظ6ر م6ا دقیق6ا ماهی6ت ضد اختالل و تص6حیحکنندهی نس6بتها را دارد. نبای6د زمین6ه را طوری فراهم کرد آپارتمان در ه6ر س6ال دو برابر شود و اضاف6ه ارزش آن ک6ه قیم6ت ی6ک معادل درآم6د طول عم6ر کاری ی6ک فرد باشد. ای6ن نوع6ی اختالل است و که کرد فراه6م کاری و س6از بای6د کرد. محدود را آ6ن زمینههای بای6د ده تولیدکننده قیمت و کشاورزی محص6والت فروش قیم6ت فاص6لهی برابر نباشد. اگ6ر قرار اس6ت ی6ک قیم6ت کلیدی اصالح شود نباید مجال داد قب6ل از اجرای آ6ن قیمتهای دیگ6ر بیرب6ط افزای6ش یابد. حت6ی ت6ا یک دوره

نباید اجازه داد قیمتهای مرتبط نیز افزایش یابند.

)صفحه بهبود رقابتپذیری بینالمللی اقتصاد کشور1051)

بای6د تکی6ه بر دانشهای جدی6د از طریق بهبود و ارتقاء در غیرنفتی ص66ادرات گس66ترش زمینهی فنآوری اقتص6اد را فراه6م کرد و ای6ن تنه6ا از طری6ق رقابتپذیر امکانپذی6ر کشور اقتص6ادی بنگاههای و ص6نایع شدن اس6ت. رقابتپذیری ه6م در گرو ارتقاء بنیانهای صنعتی اگر اس6ت. بهرهوری ارتقاء و تکنولوژ6ی بهبود و طرف هم ، شود تامی66ن اقتص66اد در رقابتپذیری از استفاده ه6م و میشود قوی اقتص6اد عرضهی افزای6ش قیم6ت برای ماندن و س6ود بردن موضوعیت

خود را از دست میدهد.

(1052)صفحه جمعبندی و کردیم توص6یف و تعری6ف را تورم ابتدا فص6ل ای6ن در از دید را بر شمردیم. س6پس6 ماهی6ت تورم را آ6ن هزینههای نظریات طرح بر عالوه کردیم. بررسی مختل6ف مکات6ب متعارف یعن6ی تورم مبتن6ی بر جاذبهی تقاض6ا و تورم مبتنی بر فشار هزین6ه ، نظ6ر س6اختارگراها در مورد تورم را هم مطرح اصطکاکهای و تضاده6ا روی تاکی6د نظری6ه ای6ن در کردیم. توزیع6ی ، شاخص6بندیهای مکرر و تنگناهای طرف عرضه بود. اقتصاد در معکوس علی6ت جریان مورد در مختص6ری نکات کشور را مطرح س6اختیم. در مرحلهی بع6د ضم6ن ارائهی آمار و ارقام مربوط ب6ه متغیرهای پول6ی و قیمت6ی در اقتصاد ایران کردیم. اشاره ایران در تورم خاص ویژگیهای بع6ضی ب6ه تبیین س6پس عل6ل تورم در اقتص6اد کشور را برشمردیم. در عل6ل تورم عالوه بر تاکی6د بر تاثیر وجود قیمتگذاریهای دلخواه تورم هم بر کار نامول6د و ضع6ف فرهن6گ و گس6ترش بخ6ش به را خود نظ6ر مورد راهحلهای پایان در و کردی6م اشاره اختص6ار برشمردیم. نکتهی قابل ذکر در اینجا این است که ما در همهی موارد ب6ه اختص6ار در مورد تورم ص6حبت کردیم و

عمدتاً به طرح نکات عمده بسنده کردیم.