ساختار جمعيت فعاليت و اشتغال و بيكاري،

سواد و آموزش، سكونت و مسكن

جمعيت فعال تفكيك جمعيت فعال از غير فعال امري

بسيار دشوار و تعريف آن از كشوري به كشور ديگر متغير مي باشد.

ساعات كار،مزد،سن و يا جنس نميتوانند مالك طبقه بندي علمي جمعيت به

دو دسته فعال و غير فعال باشند.مثالهاي زير مشكل را بيان مي

كنند. در ايتاليا زنان خانه دار جزء جمعيت فعال

كه در به حساب مي آيند در صورتيبيشتر كشورها از جمله ايران جزء

جمعيت غير فعال محسوب مي شوند. در فرانسه جواناني كه در حال انجام

خدمت سربازي هستند جزء جمعيت فعال ولي در اكثر كشورها جزء جمعيت غير

فعال هستند.

سازمان ملل متحد براي رفع اين مشكل اين اقدام را پيشنهادنمود:

گروه فعال در برگيرنده مردان و زناني است كه نيروي انسانيمورد نياز را براي توليد ثروت و يا عرضه خدمات پديد مي آورند.

افراد غير شاغلي كه در زمان اين گروه شامل افراد شاغل و نيز سرشماري يا آمارگيري شاغل نبوده اند،تشكيل مي شود.

شاغالن و بیکاران جویای کار گروه فعال از نظر اقتصادی ونیروی کار هستند.)جمعیت فعال بالفعل(

.جمعیت فعال بالقوه: افرادی که در سن قانونی کار هستند.نظاميان و ارتشيان اصوال بايد جزء جمعيت فعال محسوب شوند سالگي پايان 64 سالگي شروع و در 15سن فعاليت اقتصادي از

سال(.50مي پذيرد)

جمعیت غیر فعال.به سه دسته تقسیم می شوند)وابستگان)وابسته به صاحبان درآمد برای ادامه حیات اف#راد متکی ب#ه خ#ود ک#ه وس#ایل ام#رار مع#اش خ#ود را ت#امین

می کنند مثل باز نشستگان کمکه#ای از و نداش#ته ک#ارکردن امک#ان ک#ه سرباران

عمومی برخوردارند مثل دانش آموزان و زنان خانه دار

بيكاري( فعال بالقوه جمعيت از ( 65تا15افرادي مي بيشتر و

داشتن وجود با و بوده مزد با كار جستجوي در كه باشنددرآمدزايي شغل هيچگونه كاركردن،داراي مجاز سن

. باشند نمي ايران آمار مركز توسط يافته انجام سرشماريهاي در

سن حداقل داراي كه شود مي گفته كسي به بيكار( كار انجام( 15قانوني جهت تمايل و توانايي و بوده سال

حداقل يا و سرشماريها درموقع و باشد داشته را كار. باشد كار فاقد آن از قبل هفته يك

GENERAL UNEMPLOYMENT RATE

میزان بیکاری عمومیتعداد بیکاران به کل جمعیت در صد

ميزانهاي اشتغال و بيكاري در سرشماريهاي مختلف در ايران به شرح زير بوده است:

1345 1355 1365 1370 1375

اشتغا ل

4/90 8/89 8/85 6/88 90/9

6/9 بيكاري 2/10 2/14 4/11 9/1

100 100 100 100 جمع 100

: مي مختلف انواع داراي بيكاري انواعموقت( 4فصلي( 3پنهان( 2آشكار( 1باشد

مثل( 5 اند شده كار بازار وارد تازه كه افراديدر هاي دانشگاهها،ديپلمه و التحصيالن فارغ

. كار جستجوي بندي طبقه زير شرح به را بيكاري دانان اقتصاد

: نمايند مي : روز( يك كه است نوعي اصطكاكي بيكاري الف

يافتن پي خويش،در شغل از استعفاء از پس . فاصله اين در فرد اين است جديدي شغل

. ندارد اشتغال كاري به زماني : از( ناشي بيكاري نوع اين ساختاري بيكاري ب

جغرافيايي محل و مهارتها سازگاري عدممي شغلي وجود فرصتهاي با كارگران زندگي

باشد. : در( نوسان از تاشي ادواري بيكاري ج

صنايع تقاضاي در آن اثر و اقتصادي فعاليتهاي. است كارگر براي

جمعيت شاغل آن دسته از گروه جمعيت فعال را تشكيل مي

دهند كه داراي شغلي بوده و در آمد و يا مزدي را از طريقي به دست مي آورند.

در واقع جمعيت شاغل از تفاضل جمعيت سال(به 64 تا 15بيكار از جمعيت فعال )

دست مي آيد.ميزان اشتغال از تقسيم جمعيت شاغل در هر گروه سني

معين به جمعيت فعال همان گروه سني به دست مي آيد و معموال به درصد بيان مي

شود.

میزان اشتغال عمومیGENERAL EMPLOYMENT RATE

تع#داد ش#اغلین ب#ه جمعیت فع#ال)ش#اغل و بیک#اران جوی#ایکار( در صد

سال میزان عمومی اشتغال

1345 27/31355 26/21365 22/31375 24/5

ميزان فعاليت اقتصادي ويژه سن

از تقسيم جمعيت فعال )مجموع شاغل و بيكارجوياي كار(در هر گروه سني به مجموع جمعيت

فعال و جمعيت غير فعال مربوط به همان گروه سني به دست مي آيد.)اين ميزان به درصد بيان

مي شود(.میزان عمومی فعالیت نسبت جمعیت فعال بالفعل)شاغل و بیکار

جویای کار( به کل جمعیت در صد

شاخص هاي فوق در سر شماريهاي مختلف كشور به شرح زير بود:

سال سرشمار

ي

جمعيت كل

جمعيت بالقوه

فعال

نسبت جمعيت بالقوه

فعال به كل

جمعيت)درصد(

جمعيت فعال)شا

غالن +افراد

بيكار(

ميزان عمومي فعاليت )نسبت

جمعيت فعال به جمعيت كل به

درصد(

1335 18954000

10203878

18/53 6066643 32

1345 25789000

12890000

50 7841523 4/30

1355 33592000

17513000

52 9796000 1/29

1365 49445000

25445000

5/51 12820000

9/25

1375 60055488

33690000

56/1 16034815

26/7

را م#ردان و کمی 80از جمعیت فع#ال کش#ور بیش از %% را زنان تشکیل می دهند.10بیش از

گ#روه س#نی ب#ه فع#الیت مرب#وط م#یزان 35-39بیش#ترین از ح#دود 50س#ال)بیش م#ردان ب#رای و و %95 )%

%( 5 س#ال)ح#دود 10-14کم#ترین مرب#وط ب#ه گ#روه س#نی است.

س#اله و 25-29بیش#ترین م#یزان ب#رای زن#ان درگ#روه س#نی % می باشد.15حدود

ميزان وابستگي(Dependency Rate) ميزان وابستگي يا بار تكفل يا ميزان

سرباري: عبارت است از ايجاد ارتباط ممكن بين يك

فرد فعال و تعداد افراد بيكاري كه از نظر اقتصادي به فرد ياد شده متكي هستند

در واقع محاسبه تعداد اشخاص غير فعالياست كه يك فرد فعال از نظر تامين مخارج زندگي بايد مسئوليت آنها را به دوش خود

بكشد.ادي كه هزينه زندگي آنان را اشخاص راف

ديگري بايد تامين نمايند افراد سربار و يا وابسته ناميده مي شوند.

زنان خانه دار،كودكان و دانش آموزان و ←مثلدانشجويان جزءاين دسته هستند.

هاي روش از جامعه سرباري ميزان محاسبه براي: كنند مي استفاده زير

خالص تكفل بار ) - ( جمعيت بر كل جمعيت شاغل جمعيت تقسيم از

. آيد مي دست به شاغل سال ايران 1370در در خالص تكفل بوده 2/3بار

هزينه بايست مي فعال فرد يك يعني است.2/3زندگي نمايد تامين را نفر

بخشهاي در آن توزيع و شاغل گانه 3جمعيتاقتصادي

كالرك لندن (Colin Clarck)كولين دانشگاه استادفوراسيته ژان استاد (Jean Fourastie)و

افراد اقتصادي فعاليتهاي پاريس دانشگاهدر را .3بشري اند نموده بندي طبقه بخش

1 -كشاورزيكشاورزي،شكار،ماهيگيري،جنگلباني،دا: شامل

مپروري.2 : استخراج- به مربوط فعاليتهاي صنعت

صنعتي،آب،برق،گاز،خدمات معادن،توليدات. غيره و ساختماني بهداشتي،كارهاي

3 : امور- به مربوط فعاليتهاي خدمات. نقل و بازرگاني،بيمه،بانكداري،حمل

بخش فوق در 3توزيع جمعيت ايران در سرشماريهاي مختلف:

بخش 1335 1345 1355 1365 1370

اول 3/56 2/46 34 30 5/24

دوم 1/20 1/27 34 1/26 6/27

سوم 6/23 7/26 32 9/43 6/43

درصد شاغلين 1370تا1335بين سالهايبخش كشاورزي به نفع صنعت و خدمات

كاهش چشمگيري داشته است. قطعا به موازات رشد و توسعه اقتصادي و

بويژه مكانيزه شدن بخش كشاورزي،جمعيت وم)صنعت(وبخش ده بخش اول باز بخش

سوم)خدمات(انتقال مي يابد. در كشورهاي فقير علت آن مهاجرت به(

شهرها و ايجاد مشاغل كاذب و توسعه نيروي انساني در بخش خدمات است(.

بر كشور ساله و بيشتر 10توزيع شاغالن - 85حسب بخش هاي عمده اقتصادي

1365

آموزش و سواد خواندن توانايي از است عبارت سواد از منظور

موجود هاي لهجه يا زبانها از يكي به نوشتن و. نوع هر از تحصيالتي داشتن يا و دنيا در

و خواندن به قادر كه است كسي باسواد فرد . هم سن شرط كشورها بعضي در باشد نوشتن

. دارد وجود سرشماريهاي در ايران در 1345و1335در

سواد،جمعيت ميزان بيشتر 7محاسبه و ساله . سرشماري در ولي اند داده قرار توجه مورد را

جمعيت 1355 بعد نظر 6به مد را باالتر و ساله . شمار تقسيم از باسوداي ميزان اند داده قرار

جمعيت بر باسوادان و 7كل بيشتر 6ساله ساله. آيد مي دست به

كردن تقسيم از تحصيل به اشتغال ميزاندارند اشتغال تحصيل به كه افرادي كل شمار

حسب شود 7يا 6بر مي حاصل باالتر و ساله

در سرشماريهاي مختلف ميزان باسوادي بر حسب درصد طبق جدول زير بوده است:

سال ميزان باسوادي)درصد(

زن مرد

1335 6/14 2/22 3/7

1345 4/29 1/40 9/17

1355 5/47 9/58 5/35

1370 1/74 6/80 1/67

1375 79/5 84/67 74/21

1385 84/6 88/74 80/34

پايين ديگر كشورهاي با مقايسه در ميزان اين البتههلند. در ميزان اين ايتاليا 99است ،ژاپن 97،در

.74،اندونزي 90،مكزيك 99 باشد مي

سواد ب#ر ن#یروی انس#انی اث#ر مس#تقیم و ب#ر اف#زایش تولی#د اث#ری غ#یرمستقیم دارد.

سرمایه گ#ذاری در بخش آم#وزش بای#د ب#ه گون#ه ای باش#د ک#ه اف#زایشتولید ملی را به دنبال داشته باشد.

تعریف پیشنهادی بخش جمعیت سازمان ملل زب#ان ب#ه را ای س#اده متن بتوان#د ک#ه کس#ی سرش#ماریها، در

ف#ا#رس#ی ی#ا# #ه#ر #زب#ا#ن دی#گ#ری# بخ#وان#د و# ب#ن#ویس#د #خ#وا#ه م#درک رس#می د#اشته ب#ا شد ی#ا نه# با#سوا#د م#حسوب #می شود.#

پس س#ال اول ابت#دایی و س#ال اول نهض#ت هم باس#واد محس#وب میشود.

اختالف نسبت با سوادی در نقاط شهری و روستاییوضع اقتصادی اجتماعیعدم توسعه کافی مراکز آموزشی در روستاها مهاجرت با سوادان به شهرها

س#الهای کش#ور 1355-65در در س#وادی ب#ا س#رعت از در انس#جام و ع#دم وق#وع جن#گ آن ک#ه علت کاس#ته ش#د

بخش آموزش در کشور بوده است.

شاخصهای جمعیتی مربوط به سواد و آموزش

)نرخ سواد)میزان سواد س#اله 6 نف#ر جمعیت 100نس#بت باس#وادی م#ردم در ه#ر

و باالترنرخ اشتغال به تحصیل

ثبت ن#ام و ادام#ه تحص#یل جمعیت از ه#ر جنس و س#ن درتحص#یل ب#ه اش#تغال را دانش#گاههای کش#ور و م#دارس

می گویند. محص#لین ش#امل دانش آم#وزان)پیش دبس#تانی ت#ا پای#ان

متوسطه( و دانشجویان می شوند. عمومی و و یژه ه#ر در تحص#یل ح#ال در نف#ر جمعیت 100جمعیت 6

ساله و باالتر

جمعیت و مسکن

مسکنمسکن

سرپناهی س#الم و بی خط#ر ک#ه چ#ون قس#مت عم#ده ایمناس#ب تس#هیالتی گ#ذرد می آن در س#اکنین وقت از

برای جسم و روان ساکنین دارد.واحد مسکونی

جا و مک#انی ک#ه اف#راد جمعیت و خانواره#ا در آن زن#دگیمی کنند.

اهمیت مسکن از نظر جمعیتی بررس#ی آم#اری واح#دهای مس#کونی ک#ه م#ورد اس#تفاده

ی#ک ی#ا چن#د خ#انواده ق#رار می گ#یرد مش#خص کنن#ده درج#ه ت#امین ب#رای شاخص#ی و س#اکنین آس#ایش و رف#اه

سالمتی افراد جمعیت به حساب می آید.

،واح#د مس#کونی فض#ایی اس#ت مش#تمل ب#ر ح#داقل ی#ک ات#اقرا از س#اختمان ی#ا قس#متی تم#ام ک#ه ت#والت و آش#پزخانه

تشکیل می دهند. ک#ه واح#د مس#کونی داخ#ل در ات#اق فض#ایی مس#تقل

م#تر ارتف#اع داش#ته 2 م#تر مرب#ع مس#احت و 4ح#داقل باشد.

ساختمان فض#ایی محص#ور، ث#ابت و مس#تقل ک#ه تم#امی#ا ب#رای س#کونت و ب#وده از آن مس#قف ی#ا قس#متی ک#ه ش#رطی ب#ه ش#ده س#اخته اقتص#ادی فع#الیت

ح#داقل مس#قف قس#مت زیربن#ای م#تر 4مس#احت مربع باشد.

شاخصهای جمعیتی مرتبط با مسکن در ایران

متوسط خانوار در واحد مسکونی1375 1/01- کل 1/02 و روستایی 1/01: شهری1385:1390:

متوسط اتاق در واحد مسکونی 3/3- کل 3/1 و روستایی 3/5شهری

متوسط تعداد نفرات در واحد مسکونی 4/9 نفر- کل 5/3 نفر و روستایی 4/7شهری

متوسط تعداد نفرات در اتاق نفر1/5 نفر- کل 1/7 و روستایی 1/3شهری

درصد واحدهای مسکونی بر حسب تعداد خانوارهای ساکن

90خصوصیات مسکن سرشماری