biology.gr

biology.gr

1

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ

19/2/2005

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ

Α΄ φάση ΘΕΜΑ 1Ο . Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε ερώτησης και το λατινικό αριθμό που αντιστοιχεί στην σωστή απάντηση. 1. Η λειτουργία της αντλίας Κ+ - Να+ έχει ως αποτέλεσμα:

I. Την είσοδο ιόντων Να+ στο κυτταρόπλασμα και ταυτόχρονα την έξοδο ιόντων Κ+ στο μεσοκυττάριο υγρό.

II. Την είσοδο ιόντων Κ+ στο κυτταρόπλασμα και ταυτόχρονα την έξοδο ιόντων Να+ στο μεσοκυττάριο υγρό.

III. Την ταυτόχρονη είσοδο ιόντων Να+ και Κ+ . IV. Την ταυτόχρονη έξοδο ιόντων Να+ και Κ+ .

2. Από τα παρακάτω μετάλλαξη είναι η αλλαγή:

I. Στην αλληλουχία των βάσεων του mRNA. II. Στον αριθμό των μορίων tRΝΑ. III. Στο γενετικό υλικό ενός RNA ιού. IV. Στη σύνδεση του rRNA με πρωτεΐνες.

3. Η ρευστότητα της πλασματικής μεμβράνης σε χαμηλές θερμοκρασίες εξασφαλίζεται από:

I. Τη διάταξη των φωσφολιπιδίων. II. Την κίνηση των διαμεμβρανικών πρωτεινών.

III. Την παρουσία χοληστερόλης. IV. Την παρουσία των σακχάρων.

4. Ενέργεια καταναλώνεται όταν γίνεται:

I. Είσοδος μιας πρωτεΐνης στο κύτταρο. II. Έξοδος του διοξειδίου του άνθρακα από το κύτταρο.

III. Είσοδος του οξυγόνου στο κύτταρο. IV. Είσοδος νερού στο κύτταρο.

5. Τα μονομερή των ενζύμων είναι:

I. Τα αμινοξέα. II. Η γλυκόζη.

III. Τα φωσφολιπίδια. IV. Τα δεοξυριβονουκλεοτίδια.

6. Η σχετική μοριακή μάζα του αμινοξέος γλυκίνη είναι 75. Η σχετική μοριακή μάζα ενός διπεπτιδίου γλυκίνης-γλυκίνης είναι:

I. μικρότερη του 150 II. μεγαλύτερη του 150

III. ίση με 150 IV. ίση με 75

biology.gr

2

7. Η γονιμοποίηση στον άνθρωπο διενεργείται: I. Στη μήτρα II. Στην ωοθήκη

III. Στον ωαγωγό IV. Στη σπερματοδόχο κύστη

8. Ποια από τις παρακάτω δομές, δεν υπάρχει σε ένα κύτταρο ρίζας πεύκου;

I. Μιτοχόνδριο II. Χλωροπλάστης III. Ριβόσωμα IV. Πυρήνας

9. Το γλυκογόνο είναι:

I. Συστατικό του κυτταρικού τοιχώματος II. Διαμεμβρανική πρωτεΐνη

III. Αποταμιευτική ουσία των ζωικών κυττάρων IV. Συστατικό της πλασματικής μεμβράνης

10. Υποδοχέας στην πλασματική μεμβράνη είναι:

I. Γλυκολιπίδιο II. Γλυκοπρωτεΐνη

III. Ορμόνη IV. Χοληστερόλη

ΘΕΜΑ 2Ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε πρότασης που ακολουθεί και δίπλα να σημειώσετε αν η πρόταση είναι σωστή ή λανθασμένη.

1. Τα νευρικά κύτταρα φυσιολογικού άνδρα έχουν δύο φυλετικά χρωμοσώματα. 2. Ένα άτομο με σύνδρομο Down είναι απλοειδές 3. Τα μονωϊκά δίδυμα έχουν την ίδια ομάδα αίματος 4. Το γονιμοποιημένο ωάριο έχει 23 χρωμοσώματα 5. Οι δύο αλυσίδες ενός δίκλωνου μορίου DNA είναι πανομοιότυπες και

συμπληρωματικές 6. Το μεταφορικό RNA μεταφέρει τη γενετική πληροφορία από το DNA στα

ριβοσώματα 7. Ως αποθήκες ενέργειας στα ζωικά κύτταρα αξιοποιούνται κυρίως τα ουδέτερα

λίπη και το γλυκογόνο 8. Όταν μια πρωτεΐνη μετουσιώνεται μεταβάλλεται η μορφή της και έτσι αποκτά

την ικανότητα να φέρει σε πέρας μια νέα λειτουργία 9. Στα ριβοσώματα διενεργείται μετάφραση, δηλαδή σύνθεση πεπτιδικών

αλυσίδων με πρότυπο mRNA. 10. Χλωροπλάστες ως φωτοσυνθετικά οργανίδια περιέχονται σε όλα τα φυτικά

κύτταρα. ΘΕΜΑ 3ο Α. Η συνολική ποσότητα ραδιενεργού Ρ στο μόριο ενός χρωμοσωμικού DNA είναι

0,4 ng (νανογραμμάρια). Το μόριο αυτό διπλασιάζεται δύο διαδοχικές φορές, σε δοκιμαστικό σωλήνα. Τα νουκλεοτίδια που χρησιμοποιούνται για το διπλασιασμό δεν περιέχουν ραδιενεργό Ρ. Να βρείτε και να γράψετε την ποσότητα του ραδιενεργού Ρ σε κάθε μόριο που προκύπτει μετά τον πρώτο και μετά τον δεύτερο διπλασιασμό.

biology.gr

3

Β. Ο γονότυπος ενός άνδρα, σε ότι αφορά τα γονίδια που καθορίζουν δύο κληρονομικά χαρακτηριστικά είναι: Α α Β β. Τα γονίδια Α, α εδράζονται στο 6ο ζευγάρι χρωμοσωμάτων και τα Β, β εδράζονται στο 18ο ζευγάρι χρωμοσωμάτων. Ένα κύτταρο του άνδρα αυτού διαιρείται μειωτικά. Να γράψτε:

α. τον αριθμό των σπερματοζωαρίων που θα προκύψουν. β. Αν ένα σπερματοζωάριο από αυτά περιέχει τα γονίδια Α Β, ποια η γονιδιακή σύσταση των υπόλοίπων σπερματοζωαρίων.

ΘΕΜΑ 4ο Α) Ο νόμος της ομοιομορφίας του Μέντελ αναφέρει ότι: «Όταν διασταυρώνονται αμιγή στελέχη (δηλαδή ομόζυγα) προκύπτουν τα άτομα της πρώτης θυγατρικής γενεάς (F1) που είναι όλα ομοιόμορφα». Είναι προφανές ότι ο νόμος αυτός αφορά χαρακτηριστικά που μελέτησε ο Μέντελ. Μπορείτε να εξηγήσετε τον νόμο αυτό χωρίς να κάνετε διασταυρώσεις; Β) Έστω μια χρωστική η οποία μπορεί να συνδεθεί επιλεκτικά μόνο με την αζωτούχο βάση θυμίνη (Τ) της πολυνουκλεοτιδικής αλυσίδας. Με την χρωστική αυτή εμποτίζονται:

α) Βακτήριο Ε. coli. β) Μυϊκό κύτταρο ανθρώπου. γ) Ώριμο ερυθρό αιμοσφαίριο. δ) Κύτταρο βολβού κρεμμυδιού. ε) Κύτταρο φύλλου γερανιού.

Να αναφέρετε σε ποιες θέσεις των κυττάρων αυτών θα παρατηρηθεί η χρωστική, με μικροσκοπική παρατήρηση σε φωτονικό μικροσκόπιο. ΘΕΜΑ 5ο Α) Μια μετάλλαξη έγινε σε σωματικό κύτταρο ενός ανθρώπου. Θα μεταβιβασθεί η μετάλλαξη αυτή; Τεκμηριώστε την απάντησή σας. Β) Ένα πλασμίδιο έχει μήκος 2• 103 ζεύγη βάσεων

α) Αν η αδενίνη (Α) αποτελεί το 30% των βάσεων να βρεθούν τα ποσά των άλλων βάσεων.

β) Γράψτε τον συνολικό αριθμό των δεσμών υδρογόνου στο παραπάνω μόριο. γ) Γράψτε τον συνολικό αριθμό των ομοιοπολικών δεσμών μεταξύ των

νουκλεοτιδίων του μορίου. ΘΕΜΑ 6Ο «Η αμοιβάδα διατηρεί ένα εσωτερικό περιβάλλον με πολύ μεγαλύτερη συγκέντρωση διαλυμένων ουσιών από ότι το εξωτερικό περιβάλλον της που είναι το γλυκό νερό. Τα μόρια του νερού που μπαίνουν μέσα στην αμοιβάδα θα την φούσκωναν μέχρι που θα έσπαζε. Η αμοιβάδα όμως διαθέτει σφυγμώδη κενοτόπια, τα οποία γεμίζουν με το περισσευούμενο νερό και το αδειάζουν σε κάποια στιγμή έξω από το κύτταρο. Η μεμβράνη αυτών των κενοτοπίων περιβάλλεται από πολυάριθμα οργανίδια». Με βάση το παραπάνω κείμενο που αναφέρεται σε βιβλίο Βιολογίας, να ονομάσετε:

1. Το μηχανισμό με τον οποίο εισέρχεται νερό στην αμοιβάδα. 2. Το μηχανισμό με τον οποίο εισέρχεται το νερό στα σφυγμώδη κενοτόπια. 3. Το μηχανισμό με τον οποίο μεταφέρονται τα σφυγμώδη κενοτόπια προς την

κυτταροπλασματική μεμβράνη. 4. Το μηχανισμό με τον οποίο αποβάλλεται το νερό από τα σφυγμώδη

κενοτόπια προς το εξωτερικό περιβάλλον. 5. Ονομάστε τα οργανίδια που περιβάλλουν τα σφυγμώδη κενοτόπια.

biology.gr

4

ΘΕΜΑ 7Ο Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη που παράγεται στην ενδοκρινή μοίρα του παγκρέατος και εκκρίνεται στο αίμα όταν η συγκέντρωση της γλυκόζης είναι υψηλότερη της φυσιολογικής. Μέσω του κυκλοφορικού συστήματος διακινείται στο ανθρώπινο σώμα. Όμως ενεργοποιεί μόνο ηπατικά κύτταρα με συνέπεια αυτά να δεσμεύουν γλυκόζη από το αίμα.

1. Η γλυκόζη που δεσμεύεται χρησιμοποιείται για τη σύνθεση ενός κύριου πολυσακχαρίτη. Ποιος είναι αυτός;

2. Να εξηγείσετε γιατί ενεργοποιούνται μόνο αυτά τα κύτταρα; 3. Να αναφέρετε μία μέθοδο παραγωγής ανθρώπινης ινσουλίνης.

ΘΕΜΑ 8ο Γιατί η ύπαρξη διαφορετικού αμινοξέος σε συγκεκριμένη θέση μιας πολυπεπτιδικής αλυσίδας επηρεάζει τη λειτουργικότητα της πρωτεΐνης; ΘΕΜΑ 9ο Α. Ποιο είναι το αποτέλεσμα της μειωτικής διαίρεσης; Β. Η γάτα έχει στα σωματικά της κύτταρα 38 χρωμοσώματα. Ποιος είναι ο αριθμός των χρωμοσωμάτων σε κάθε θυγατρικό κύτταρο της πρώτης και της δεύτερης μειωτικής διαίρεσης; Γ. Πού διαφέρουν από την άποψη της γονιδιακής τους σύστασης τα θυγατρικά κύτταρα της πρώτης μειωτικής διαίρεσης; ΘΕΜΑ 10ο Παρατηρούνται διαφορές στους καρυοτύπους και αν ναι ποιες; Α. Του Κώστα και της Ελένης, που είναι αδέλφια; Β. Της Ελένης και της Κατερίνας που δεν είναι συγγενείς; Γ. Επιθηλιακών κυττάρων και λεμφοκυττάρων του Κώστα; Δ. Της Ελένης και της γάτας της; Δίδεται ότι ο Κώστας, η Ελένη και η Κατερίνα είναι φυσιολογικά άτομα.

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ !

biology.gr

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2005

Β΄ φάση 19/3/2005

ΘΕΜΑ 1ο

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ημιτελούς πρότασης μαζί με το γράμμα που αντι-προσωπεύει την σωστή συνέχειά της. (10 μονάδες).

1. Φωσφολιπίδια βρίσκονται:

Α. Στον κυτταρικό σκελετό Β. Στα ριβοσώματα Γ. Στον πυρηνίσκο Δ. Στα grana των χλωροπλαστών

2. Ανθρώπινο έμβρυο 5 ημερών φυσιολογικά:

Α. Προσκολλάται στο τοίχωμα της μήτρας Β. Ελευθερώνεται από τον ωαγωγό Γ. Προσκολλάται στο τοίχωμα του ωαγωγού Δ. Ελευθερώνεται από την ωοθήκη

3. Η προσθήκη θειικών ομάδων στις πρωτεΐνες γίνεται:

Α. Στα λυσοσώματα Β. Στα υπεροξειδιοσώματα Γ. Στους αγωγούς του ενδοπλασματικού δικτύου Δ. Στα πεπτικά κενοτόπια

4. Η είσοδος ιόντων καλίου (Κ+) σε ένα νευρικό κύτταρο γίνεται με:

Α. Διάχυση και ώσμωση Β. Ενεργητική μεταφορά και διάχυση Γ. Ενδοκύττωση και ώσμωση Δ. Ενεργητική μεταφορά και ώσμωση

5. Μεγαλύτερη επιφάνεια μεμβρανών ανά μονάδα όγκου παρατηρείται:

Α. Στα χυμοτόπια Β. Στα λυσοσώματα Γ. Στους χλωροπλάστες Δ. Στον πυρήνα

ΘΕΜΑ 2ο

Να σημειώσετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης μαζί με το γράμμα Σ για τις προτάσεις που θεωρείτε σωστές και τον αριθμό της πρότασης μαζί με το γράμμα Λ για τις προτάσεις που θε-ωρείτε λανθασμένες. (10 μονάδες).

1

biology.gr

1. Όταν τα φυτικά κύτταρα βρεθούν σε υπερτονικό διάλυμα θα απορροφήσουν νερό και θα σπάσουν.

2. Τα ομόλογα χρωμοσώματα περιέχουν υποχρεωτικά τα ίδια αλληλόμορφα γονίδια.

3. Με μίτωση διαιρούνται απλοειδή και διπλοειδή κύτταρα, ενώ με μείωση μόνο διπλοειδή.

4. Το DNA στον ποντικό και στο σκύλο διαφέρουν στο λόγο Α+C / Τ+G.

5. Ένα ανθρώπινο σωματικό κύτταρο για να αντιγράψει το DNA του, που αποτελείται περίπου από 6Χ109 ζεύγη βάσεων, χρειάζεται περίπου 6Χ109 μόρια πεντόζης.

6. Στην αναγνώριση μεταξύ των διάφορων κυτταρικών τύπων συμβάλλουν οι γλυκοπρωτείνες και τα γλυκολιπίδια.

7. Άτομα με τον ίδιο γονότυπο έχουν πάντα τον ίδιο φαινότυπο

8. Η αντλία ιόντων Κ+- Να+ υπάρχει μόνο στα νευρικά κύτταρα.

9. Στη δράση των ενζύμων των λυσοσωμάτων δε συμμετέχει το νερό.

10. Ο πυρηνικός φάκελος αποτελείται από τέσσερεις στοιβάδες φωσφολιπιδίων.

ΘΕΜΑ 3ο

Ένας άντρας έχει δύο χρωμοσωμικές ανωμαλίες στον καρυότυπό του που εικονίζονται στο ακόλουθο σχήμα

Το ένα από τα χρωμοσώματα του ζευγαριού Α1, Α2 και του ζευγαριού Β1, Β2 είναι μικρότερο από το φυσιολογικό ομόλογό του.

Αν ο άντρας αυτός παντρευτεί μια φυσιολογική γυναίκα, ποια χρω-μοσώματα πρέπει να έχει ένας γαμέτης του, ώστε το παιδί που θα γεννηθεί να έχει ίδιο καρυότυπο με αυτόν. (10 μονάδες).

ΘΕΜΑ 4ο

Α. Ορισμένα φυτά κατά τη διάρκεια του χειμώνα αποκτούν υψηλή περιεκτικότητα φωσφολιπιδί-ων με ακόρεστες υδρογονανθρακικές αλυσίδες στις μεμβράνες των κυττάρων τους.

Αντιθέτως το καλοκαίρι παρατηρείται στις μεμβράνες τους υψηλή περιεκτικότητα φωσφολιπι-δίων με κορεσμένες υδρογονανθρακικές αλυσίδες. Να παραθέσετε μια πιθανή ερμηνεία για το φαινόμενο αυτό. (5 μονάδες).

Β. Τα πληροφοριακά μακρομόρια καθορίζουν την παραγωγή των μη πληροφορακών. Να σχολιάσετε την πρόταση. (5 μονάδες).

ι-

α

ΘΕΜΑ 5ο

Το ακόλουθο σχήμα απεικονίζει τη μεταγραφή του DNA σε m RNA. Μέσα στον κύ-κλο φαίνεται το DNA που μεταγράφεται σε τμήμα m RNA. Aν το δίκλωνο αυτό τμήμDNA - RNA αποτελείται από 40% Α και 15% Τ:

α) Να υπολογίσετε το ποσοστό των υπολοίπων βάσεων του. (6 μονάδες).

2

biology.gr

β) Αν το τμήμα αποτελείται από 200 ζεύγη αζωτούχων βάσεων να υπολογίσετε το συνολικό αριθμό δεσμών υδρογόνου. (4 μονάδες).

ΘΕΜΑ 6ο

Α. Με ποιους μηχανισμούς στους διπλοειδείς οργανισμούς που αναπαράγονται αμφιγονικά:

1Α: διατηρείται σταθερός ο αριθμός των χρωμοσωμάτων τους. (3 μονάδες).

2Α δημιουργούνται νέα γνωρίσματα και συνδυασμοί νέων γνωρισμάτων. (3 μονάδες).

Β. Σημειώστε με το σύμβολο + τα τετράγωνα στα οποία υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ των διαδι-κασιών της οριζόντιας σειράς και των κυτταρικών δομών της κατακόρυφης στήλης. (4 μονά-δες).

Κατανάλωση

κρασιού Εξουδετέρωση φαρμάκου

Έκκριση Ινσουλίνης

Διάσπαση Η2Ο2

Αύξηση αριθμού υπεροξει-διοσωμάτων

Αύξηση επιφάνειας ενδο-πλασματικού δικτύου

Αναπτυγμένο σύμπλεγμα Golgi

Να αιτιολογηθούν οι απαντήσεις σας.

ΘΕΜΑ 7ο

Σε ένα ηπατικό κύτταρο παράχθηκαν δύο πρωτεΐνες, η Α και η Β. Η πρωτεΐνη Α μετά από την πα-ρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος εντοπίστηκε στην εξωτερική επιφάνεια της κυτταρικής μεμβράνης, ενώ η πρωτεΐνη Β παρέμεινε στο εσωτερικό του κυττάρου.

Ποια οργανίδια και σχηματισμοί είναι πιθανόν να αναμίχθηκαν στην παραγωγή και μεταφορά κάθε μιάς πρωτεΐνης, στην τελική θέση στην οποία εντοπίστηκε; (10 μονάδες).

ΘΕΜΑ 8ο

Ένα κύτταρο που τοποθετήθηκε σε ένα διάλυμα χρωστικής εμφάνισε, μετά από κάποιο χρόνο, με-γαλύτερη συγκέντρωση χρωστικής στο εσωτερικό σε σχέση με το εξωτερικό του περιβάλλον.

Όταν όμως προστέθηκε στο κύτταρο αυτό μια άγνωστη χημική ουσία Α, η οποία δεν αντιδρά με τη χρωστική, οι συγκεντρώσεις χρωστικής μέσα και έξω από το κύτταρο δεν άργησαν να εξισωθούν. Να ερμηνεύσετε το φαινόμενο αιτιολογώντας την πιθανή δράση της ουσίας Α. (10 μονάδες).

ΘΕΜΑ 9ο

Α. Ένας μαύρος αρσενικός ποντικός όταν διασταυρώθηκε με ένα μαύρο θηλυκό απέκτησαν μό-νο μαύρους απογόνους.

3

biology.gr

Αν το χρώμα του τριχώματος των ποντικών αποτελεί αυτοσωμικό μονογονιδιακό γνώρισμα και το αλληλόμορφο που ευθύνεται για το μαύρο χρώμα είναι επικρατές (Μ) του αλληλομόρ-φου που ευθύνεται για το λευκό χρώμα (μ), να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

α. Ποιοι είναι οι πιθανοί γονότυποι του αρσενικού και του θηλυκού ποντικού; (2 μονάδες).

β. Ποιοι οι πιθανοί γονότυποι και οι φαινότυποι των ατόμων που θα προκύψουν από τη διασταύρωση λευκών ποντικών με τους απογόνους της παραπάνω διασταύρωσης; (3 μονάδες).

Να παραστήσετε τις παραπάνω διασταυρώσεις αιτιολογώντας τις επιλογές σας.

Β. Ένα ζευγάρι νάνων απόκτησε ένα φυσιολογικό παιδί. Αν το γνώρισμα του νανισμού είναι μο-νογονιδιακό και αυτοσωμικό:

α. Να παραστήσετε την παραπάνω διασταύρωση. (3 μονάδες).

β. Να εκτιμήσετε την πιθανότητα να αποκτήσουν νάνο παιδί. (2 μονάδες).

ΘΕΜΑ:10ο

Α. Κύτταρα αναπτύσσονται σε μέσο που περιέχει:

1. ραδιενεργές φωσφορικές ομάδες,

2. ραδιενεργές θυμίνες,

3. ραδιενεργές ουρακίλες,

4. ραδιενεργές κυστείνες (αμινοξέα) και

5. ραδιενεργές πεντόζες.

Ποιες από τις ραδιενεργές ουσίες της στήλης 1 θα εντοπιστούν στις δομές της οριζόντιας γραμμής; Σημειώστε το αντίστοιχο τετράγωνο με το σύμβολο+ (5,5 μονάδες).

1 Αιμοσφαιρίνη Ριβόσωμα Πυρηνίσκος Μεμβράνη λυ-

σοσώματος Ραδ. Φωσφ. ομάδες Ραδ. Κυστείνη Ραδ. Θυμίνη Ραδ. Ουρακίλη Ραδ. Πεντόζη

Β. Χημική ανάλυση που έγινε στο περιεχόμενο τριών δοκιμαστικών σωλήνων Α, Β, Γ, έδειξε ότι ο Α περιέχει άτομα C, H, O. ο Β περιέχει άτομα C, H, O, Ν, Ρ ενώ ο Γ περιέχει άτομα C, H, O, Ν, S. Ποια είδη βιολογικών μακρομορίων μπορεί να περιέχει καθένας από τους σωλήνες; (4,5 μονάδες).

4

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2005

Β΄ φάση 19/3/2005

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ 1ο

1. Δ 2. Α 3. Γ 4. Β 5. Γ

ΘΕΜΑ 2ο

1. Λ 2. Λ 3. Σ 4. Λ 5. Λ 6. Σ 7. Λ 8. Λ 9. Λ 10. Σ

ΘΕΜΑ 3ο

Από τους 8 διαφορετικούς ως προς τη χρωμοσωμική σύστασή τους γαμέτες που μπορεί να δώσει ο άντρας μόνο εκείνος που έχει σύσταση Α2Β2Υ (γιατί η εκφώνηση ζητά απόγονο που να έχει τον ίδιο καρυότυπο με τον πατέρα, συνεπώς να είναι αγόρι) μπορεί να δώσει απόγονο με ίδιο καρυότυ-πο (Α1Α2Β1Β2ΧΥ)

ΘΕΜΑ 4ο

Το χειμώνα λόγω του κρύου οι μεμβράνες θα έχαναν τη ρευστότητά τους λόγω στερεοποίησης. Η ύπαρξη όμως ακόρεστων υδρογονανθρακικών αλυσίδων τις κάνει να διατηρούν τη ρευστότητά τους σε χαμηλές θερμοκρασίες. Το αντίστροφο γίνεται το καλοκαίρι.

Σύμφωνα με το δόγμα της Βιολογίας το DNA καθορίζει τη σύνθεση του RNA που με τη σειρά του καθορίζει την σύνθεση των πρωτεινών. (πληροφοριακά μακρομόρια) Οι τελευταίες ως ένζυμα μπο-ρούν να καθορίσουν την παραγωγή των μη πληροφοριακών μορίων (πολυσακχαρίτες λιπίδια) από τα μονομερή τους.

ΘΕΜΑ 5ο

Αφού το 40% είναι Α και 15% Τ, η U θα είναι 25% (40-15=25)

Άρα το 80% αποτελείται από Α,Τ και U (15+25+40=80)

Το υπόλοιπο 20% μοιράζεται μεταξύ G και C Άρα 10% G και 10% C.

200 ζεύγη βάσεων = 400 βάσεις, δηλαδή 160 Α, 60Τ, 100U, 40G και 40C. συνεπώς ΣΔΗ= 440

1

biology.gr

ΘΕΜΑ 6ο

Α. Με τις μεταλλάξεις, τη μείωση (ανεξάρτητη μεταβίβαση των γονιδίων) και τη γονιμοποίηση.

Β. Βλέπε σχετική θεωρία στο σχολικό βιβλίο της Β Λυκείου Κατανάλωση

κρασιού Εξουδετέρωση φαρμάκου

Έκκριση Ινσουλίνης

Διάσπαση Η2Ο2

Αύξηση αριθμού υπε-ροξειδιοσωμάτων

+ +

Αύξηση επιφάνειας ενδοπλασματικού δι-κτύου

+ +

Αναπτυγμένο σύ-μπλεγμα Golgi

+

ΘΕΜΑ 7ο

Για την πρωτεΐνη Α Πυρήνας (λόγω m RNA), πυρηνίσκος ( λόγω r RNA), ριβοσώματα, ΑΕΔ, κυστί-διά του (αν δεν το έχει γράψει ο μαθητής μη θεωρηθεί παράλειψη) (ΑΕΔ διότι συνήθως οι πρωτεί-νες που εξάγονται μεταφέρονται μέσω αυτού στο Golgi) Golgi,και κυστίδιά του (υποχρεωτι-κά),πλασματική μεμβράνη.

Για την πρωτείνη Β (λόγω της παραμονής της μέσα στο κύτταρο) υπάρχουν οι εξείς (υποχρεωτι-κές) εναλλακτικές δυνατότητες:

α. Παραγωγή στα ελεύθερα ριβοσώματα του κυταροπλάσματος (και τελική εναπόθεση σε αυτό).

β. παραγωγή στα ριβοσώματα του μιτοχονδρίου (όπου δεν εξάγονται στο κυτταρόπλασμα).

γ. Παραγωγή στο ΑΕΔ (όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της παραγωγής των λυσοσωμά-των- η πληροφορία εξάγεται από τη σχετική εικόνα σελ 63).

ΘΕΜΑ 8

Αφού η χρωστική αρχικά είχε μεγαλύτερη συγκέντρωση στο εσωτερικό του κυττάρου, παρά στο εξωτερικό, ίσχυσε ενεργητική μεταφορά.

Αφού μετά την προσθήκη της άγνωστης χημικής ουσίας Χ οι συγκεντρώσεις μέσα και έξω από το κύτταρο εξισώθηκαν σημαίνει πώς:

έπαψε η ενεργητική μεταφορά και άρχισε ή συνεχίστηκε μόνο η διάχυση.

Η δράση της ουσίας μπορεί είτε να σταματά τη παροχή χημικής ενέργειας που είναι απαραίτητη στην ενεργητική μεταφορά, ή την εμπόδισε με κάποιο τρόπο π.χ μπλοκάρισμα μεταφέρουσας δια-μεμβρανικής πρωτείνης.

ΘΕΜΑ 9ο

Α. Για τους μαύρος ποντικούς και των δύο φύλλων ο γονότυπος μπορεί να είναι είτε ΜΜ, είτε Μμ,

Να γίνουν και οι δύο δυνατές διασταυρώσεις.

2

biology.gr

Β. α. Αφού οι νάνοι αποκτούν φυσιολογικό παιδί, ο νανισμός οφείλεται σε επικρατές αλληλό-μορφο και οι δύο γονείς είναι ετερόζυγοι.

β. 3/4

ΘΕΜΑ:10

Α.

1 Αιμοσφαιρίνη Ριβόσωμα Πυρηνίσκος Μεμβράνη λυ-

σοσώματος Ραδ. Φωσφ. ομάδες + + + Ραδ. Κυστείνη + + (Αν βάλει + δεν

είναι λάθος.) +

Ραδ. Θυμίνη + Ραδ. Ουρακίλη + + Ραδ. Πεντόζη + +

Β. CHO Πολυσακχαρίτης, ουδέτερο λίπος

CHONP Νουκλεικό οξύ, Φωσφολιπίδιο

CHONS Πρωτεΐνη

3

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2006

Α΄ φάση Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση 1. Από τους φυσικούς πόρους δεν είναι ανανεώσιμοι:

Α. Ο αέρας. Β. Το νερό. Γ. Το φυσικό αέριο. Δ. Η ηλιακή ενέργεια.

2. Κατά την αναερόβια αναπνοή (είτε αλκοολική είτε γαλακτική ζύμωση) παράγεται λιγότερη ε-

νέργεια ανά μόριο γλυκόζης που οξειδώνεται, σε σχέση με την αερόβια αναπνοή, διότι σε αυ-τή δε γίνεται:

Α. Η οξειδωτική φωσφορυλίωση και η γλυκόλυση. Β. Η γλυκόλυση. Γ. Οξείδωση της γλυκόζης. Δ. Ο κύκλος του Κρέμπς και η οξειδωτική φωσφορυλίωση.

3. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξής του ο άνθρωπος πρώτα:

Α. Δάμασε τη φωτιά. Β. Εμφάνισε δίποδη στάση. Γ. Ανέπτυξε καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα. Δ. Χρησιμοποίησε απλά εργαλεία.

4. Σε κάθε ιχνοστοιχείο το πρόθεμα ιχνο- προσδιορίζει στοιχείο που:

Α. Βρίσκεται στα κύτταρα σε πολύ μικρές ποσότητες. Β. Είναι σπάνιο στη γη. Γ. Είναι χρήσιμο στην ιχνηθέτηση ουσιών. Δ. Μεταβολίζεται γρήγορα στον οργανισμό.

5. Η δράση ενός ενζύμου:

Α. Είναι δυνατή και όταν αυτό είναι δεσμευμένο σε μεμβράνες. Β. Είναι ανεξάρτητη από μικρές συγκεντρώσεις του υποστρώματος. Γ. Μπορεί να υποστεί παροδική αναστολή παρουσία ιόντων Hg+2. Δ. Συμβαίνει μόνο στο εσωτερικό του κυττάρου.

6. Η βιοσύνθεση της DNA πολυμεράσης ΙΙΙ απαιτεί:

Α. Την αντιγραφή του γονιδίου που την κωδικοποιεί. Β. tRNA με αντικωδικόνιο AUC. Γ. Τη δημιουργία δεσμών υδρογόνου μεταξύ αδενίνης και γουανίνης. Δ. Σύζευξη με εξώθερμες αντιδράσεις.

7. Ποιο από τα παρακάτω δεν εξασφαλίζεται με τη μίτωση στον ανθρώπινο οργανισμό:

Α. Σωματική αύξηση. Β. Επούλωση τραυμάτων. Γ. Παραγωγή γαμετών. Δ. Ανάπτυξη εμβρύου.

8. Η ουσία που παράγεται κατά τη «φωτεινή φάση» της φωτοσύνθεσης και χρησιμοποιείται κα-

τά τη σκοτεινή της είναι:

1

biology.gr

Α. Οξυγόνο. Β. NADPH. Γ. H2O. Δ. ADP.

9. Αειφορική διαχείριση φυσικών πόρων είναι:

Α. Η περιορισμένη χρήση των ανανεώσιμων φυσικών πόρων. Β. Η αναζήτηση και εκμετάλλευση νέων πηγών ενέργειας και πρώτων υλών. Γ. Η πληρέστερη εκμετάλλευσή τους προκειμένου να καλυφθούν οι ανθρώπινες ανάγκες. Δ. Η χρήση τους κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η δυνατότητα αξιοποίησής τους και

από τις επόμενες γενιές. 10. Η διαμόρφωση στο χώρο μιας πρωτεΐνης, που αποτελείται από δυο διαφορετικές πεπτιδικές

αλυσίδες, εξαρτάται από:

Α. Τη λειτουργικότητά της. Β. Την αλληλουχία των αμινοξέων της κάθε πεπτιδικής αλυσίδας. Γ. Την αλληλουχία των αμινοξέων της μεγαλύτερης πεπτιδικής αλυσίδας. Δ. Το πλήθος των πεπτιδικών δεσμών.

11. Ο επιχιασμός έχει ως αποτέλεσμα:

Α. Την ανταλλαγή τμημάτων μεταξύ των μη ομολόγων χρωμοσωμάτων. Β. Την μη ανταλλαγή χρωμοσωμικού υλικού. Γ. Την ανταλλαγή τμημάτων μεταξύ των αδελφών χρωματίδων των ομολόγων χρωμοσω-

μάτων. Δ. Την ανταλλαγή τμημάτων μεταξύ των μη αδελφών χρωματίδων των ομολόγων χρωμο-

σωμάτων. 12. Ποιος από τους παρακάτω παράγοντες μειώνει την απόδοση της φωτοσύνθεσης, όταν ξεπε-

ράσει ορισμένη τιμή:

Α. Φωτεινή ένταση. Β. Θερμοκρασία. Γ. Συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα. Δ. Συγκέντρωση ανόργανων αλάτων.

13. Ένα άωρο γεννητικό κύτταρο πρόκειται να διαιρεθεί μειωτικά. Κατά τη διάρκεια του κυτταρι-

κού του κύκλου λαμβάνουν χώρα, κατά σειρά, οι ακόλουθες διαδικασίες:

Α. Σύναψη → Επιχιασμός → Αποχωρισμός ομολόγων χρωμοσωμάτων → Αντιγραφή του DNA.

Β. Επιχιασμός → Αποχωρισμός ομολόγων χρωμοσωμάτων → Σύναψη → Αντιγραφή του DNA.

Γ. Αντιγραφή του DNA → Σύναψη → Επιχιασμός → Αποχωρισμός ομολόγων χρωμοσω-μάτων.

Δ. Αντιγραφή του DNA → Αποχωρισμός ομολόγων χρωμοσωμάτων → Σύναψη → Επιχι-ασμός.

14. Εντοπίσθηκαν πρόσφατα δύο άτομα που ανήκουν στους Δαρβίσκους. Οι Δαρβίσκοι είναι μία

μεγάλη ομάδα φανταστικών ζώων πολύ χρήσιμων σε ασκήσεις βιολογίας. Στην ομάδα των Δαρβίσκων ανήκουν διάφορα είδη. Οι Δαρβίσκοι πολλαπλασιάζονται αμφιγονικά, είναι δι-πλοειδείς οργανισμοί και σε αυτούς ισχύουν οι βασικές αρχές, οι οποίες διέπουν και τους πραγματικούς οργανισμούς σε ότι αφορά την κατάταξή τους στο ίδιο είδος. Δύο Δαρβίσκοι ανήκουν στο ίδιο είδος όταν:

Α. Διασταυρώνονται και παράγουν απογόνους, γόνιμους κατά τις μεταξύ τους διασταυ-ρώσεις.

2

biology.gr

Β. Διασταυρώνονται και παράγουν απογόνους, γόνιμους κατά τις μεταξύ τους διασταυ-ρώσεις και κατά τις διασταυρώσεις με τους προγόνους τους.

Γ. Διασταυρώνονται και παράγουν απογόνους στείρους. Δ. Διασταυρώνονται αλλά δεν μπορούν να παράγουν απογόνους.

15. Μία από τις βασικές φυσιολογικές διαδικασίες, που διαφοροποιεί τη μίτωση από τη μείωση,

είναι:

Α. Ο αποχωρισμός των αδελφών χρωματίδων. Β. Η σύνδεση μικροσωληνίσκων με τα κεντρομερίδια των χρωμοσωμάτων. Γ. Η ανταλλαγή γενετικών (γονιδιακών) τόπων μεταξύ ομολόγων χρωμοσωμάτων. Δ. Η συμπύκνωση της χρωματίνης σε χρωμοσώματα.

16. Ποιος από τους όρους που ακολουθούν εμπεριέχει και τους άλλους:

Α. Μονοσακχαρίτης. Β. Άμυλο. Γ. Υδατάνθρακας. Δ. Δισακχαρίτης.

17. Η χοληστερόλη είναι απαραίτητο συστατικό των ευκαρυωτικών κυττάρων, διότι αποτελεί:

Α. Πηγή ενέργειας για τα κύτταρα. Β. Συστατικό των μεμβρανών των ζωικών κυττάρων. Γ. Πληροφοριακό μόριο. Δ. Σημαντικό υποδοχέα της πλασματικής μεμβράνης.

18. Η υψηλή συγκέντρωση κατιόντων υδρογόνου (χαμηλό pH) στο εσωτερικό των λυσοσωμά-

των, σε σχέση με το κυτταρόπλασμα, διατηρείται με:

Α. Διάχυση. Β. Αντλία ιόντων. Γ. Ώσμωση. Δ. Ενδοκύττωση.

19. Το μόριο ATP:

Α. Διαθέτει τρεις δεσμούς υψηλής ενέργειας. Β. Παίζει ρόλο ενεργειακού μεσολαβητή μεταξύ εξώθερμων και ενδόθερμων αντιδράσεων. Γ. Αποθηκεύεται αδιάσπαστο σε μεγάλες ποσότητες. Δ. Σχηματίζεται από ADP και φωσφορικό οξύ με υδρόλυση.

20. Οι γονιδιακές μεταλλάξεις:

Α. Καθορίζουν από μόνες τους αν θα επικρατήσει ένα νέο χαρακτηριστικό σ’ ένα πληθυ-σμό.

Β. Ανασυνδυάζουν γονίδια που βρίσκονται στο ίδιο ζεύγος ομολόγων χρωμοσωμάτων. Γ. Μπορούν να τροποποιήσουν τη γονιδιακή σύσταση των γαμετών. Δ. Διακόπτουν τη φυσιολογική ροή των γονιδίων στα άτομα ενός πληθυσμού.

21. Εντοπίστηκαν δύο διαφορετικά είδη Δαρβίσκων: το πρώτο διαθέτει 5 ζεύγη ομολόγων χρω-

μοσωμάτων και το δεύτερο 6 ζεύγη. Σε κάθε ένα από αυτά παρατηρούμε τη μειωτική διαίρε-ση δύο άωρων γεννητικών κυττάρων τους. Ποιο είναι το πλήθος των γαμετών που θα προ-κύψουν αντίστοιχα;

Α. 5 και 6. Β. 8 και 8. Γ. 20 και 24. Δ. 10 και 12.

22. Τα κύτταρα των πολυκύτταρων οργανισμών κάνουν:

3

biology.gr

Α. Μόνο αερόβια αναπνοή. Β. Μόνο αναερόβια αναπνοή. Γ. Άλλα αποκλειστικά αερόβια και άλλα αποκλειστικά αναερόβια αναπνοή. Δ. Αερόβια αναπνοή και περιστασιακά αναερόβια αναπνοή.

23. Στο εσωτερικό των μιτοχονδρίων γίνονται οι παρακάτω διεργασίες:

Α. Γλυκόλυση. Β. Μετάφραση. Γ. Σύνθεση γλυκόζης. Δ. Αλκοολική ζύμωση.

24. Μία διαδικασία απολίθωσης είναι:

Α. Η αντικατάσταση μορίου οργανικής ύλης από μόριο ανόργανης. Β. Η αντικατάσταση μορίου ανόργανης ύλης από μόριο οργανικής. Γ. Η πλήρης αποικοδόμηση της οργανικής ύλης. Δ. Η συσσώρευση οργανικής ύλης στο εσωτερικό πετρωμάτων.

25. Δεσοξυριβονουκλεοτίδια εντοπίζονται:

Α. Στους χλωροπλάστες. Β. Στο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο. Γ. Στο σύμπλεγμα Golgi. Δ. Στα υπεροξειδιοσώματα.

26. Οι πρωτεΐνες μεταφέρονται μέσω της πλασματικής μεμβράνης με:

Α. Διάχυση. Β. Ώσμωση. Γ. Ενδοκύττωση. Δ. Αντλία K+ - Na+.

27. Η διατήρηση της ισορροπίας ανάμεσα στο CO2 και στο Ο2 της ατμόσφαιρας σχετίζεται τελικά

με τις λειτουργίες που γίνονται:

Α. Στο λείο ενδοπλασματικό δίκτυο και στα μιτοχόνδρια. Β. Στο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο και στους χλωροπλάστες. Γ. Στα χυμοτόπια και στα λυσοσώματα. Δ. Στα μιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες.

28. Ο γαμέτης που προκύπτει από επιχιασμό, στο εικονιζόμενο ζεύγος ομολόγων

χρωμοσωμάτων, είναι:

Α. ΑΒ. Β. ββ. Γ. Αβ. Δ. αβ.

29. Η «τρύπα» του όζοντος:

Α. Επιτείνεται από το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Β. Επιτείνεται από την όξινη βροχή. Γ. Έχει ως συνέπεια τη μείωση της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας. Δ. Έχει ως συνέπεια τον εγκλωβισμό θερμικής ενέργειας πάνω από την επιφάνεια της

γης. 30. Η βιοσύνθεση ενός ορμονικού υποδοχέα ολοκληρώνεται:

Α. Στο σύμπλεγμα Golgi. Β. Στα λυσοσώματα.

4

biology.gr

Γ. Στο λείο ενδοπλασματικό δίκτυο. Δ. Στα μιτοχόνδρια.

Να χαρακτηρίσετε με Σ τις σωστές προτάσεις και με Λ τις λανθασμένες

31. Ένα είδος εντόμου έγινε ανθεκτικό, μετά από συχνή χρήση κάποιου εντομοκτόνου, διότι με-ρικά άτομα από τον πληθυσμό συνήθισαν το εντομοκτόνο και μεταβίβασαν αυτή την ιδιότητα στους απογόνους τους.

32. Κατά τον καταβολισμό των πρωτεϊνών, με σκοπό την παραγωγή μορίων ATP, σχηματίζεται ως ενδιάμεσο προϊόν ακετυλο-συνένζυμο Α.

33. Η καταστροφή του πυρηνίσκου επηρεάζει τη σύνθεση πρωτεϊνών.

34. Τα γονίδια που κωδικοποιούν τη σύνθεση των α- και β- πολυπεπτιδικών αλυσίδων της αν-θρώπινης αιμοσφαιρίνης βρίσκονται μόνο στα πρόδρομα ερυθροκύτταρα.

35. Στον πυρήνα ενός εθνικού δρυμού επιτρέπεται η βόσκηση και το ψάρεμα.

Να απαντήσετε αναλυτικά στις παρακάτω ερωτήσεις 36. Σε μια περιοχή υπάρχει ένας πληθυσμός σαλιγκαριών. Μετά από ένα γεωλογικό γεγονός, ο

πληθυσμός χωρίζεται σε δύο ομάδες, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μην υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ των δύο αυτών ομάδων. Μετά από αρκετό χρονικό διάστημα, από τη μία ομάδα δημιουργείται ένα νέο είδος ενώ η άλλη εξαφανίζεται. Να εξηγήσετε πώς (πιθανώς) έδρασαν οι παράγοντες της εξέλιξης, ώστε να δημιουργηθεί νέο είδος από τη μία ομάδα και να εξαφανιστεί η άλλη.

37. «Με τους γονείς μας εμφανίζουμε τα ίδια βασικά χαρακτηριστικά, δεν είμαστε όμως πιστά

αντίγραφά τους, ούτε μοιάζουμε με τα αδέλφια μας σα δύο σταγόνες νερό». Α. Να αναφέρετε τους μηχανισμούς με τους οποίους ο αμφιγονικός τρόπος αναπαραγω-

γής εξασφαλίζει ότι, οι απόγονοι διαθέτουν φυσιολογικά την ίδια διπλοειδή σειρά χρω-μοσωμάτων με τους γονείς τους.

Β. Να περιγράψετε τους μηχανισμούς που συμβάλουν στην ποικιλομορφία, έτσι ώστε κά-θε άτομο να διαθέτει ένα μοναδικό συνδυασμό χρωμοσωμάτων και γονιδίων. (Να μη γίνει αναφορά στις μεταλλάξεις)

38. Α. Να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο διακινούνται τα ιόντα από το έδαφος στο εσω-

τερικό του φυτικού οργανισμού. Β. Ποιος είναι ο ρόλος του νερού στη διαδικασία της φωτοσύνθεσης;

Τα θέματα 1 - 35 βαθμολογούνται με 2 μόρια: 35Χ2=70 Τα θέματα 36 - 38 βαθμολογούνται με 10 μόρια: 3Χ10=30 Σύνολο μορίων 100

5

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2006

Α΄ φάση

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1 Γ 2 Δ 3 Β 4 Α 5 Α 6 Δ 7 Γ 8 Β 9 Δ 10 Β 11 Δ 12 Β 13 Γ 14 Β 15 Γ 16 Γ 17 Β 18 Β 19 Β 20 Γ 21 Β 22 Δ 23 Β 24 Α 25 Α 26 Γ 27 Δ 28 Γ 29 Γ 30 Α 31 Λ 32 Σ 33 Σ 34 Λ 35 Λ

36. Το γεωλογικό γεγονός προκάλεσε χωροταξικό διαχωρισμό με αποτέλεσμα την απομόνωση των δύο ομάδων, που είχε ως επακόλουθο τη διακοπή της ανταλ-λαγής γονιδίων μεταξύ των ατόμων των δύο ομάδων. Με την πάροδο του χρόνου και από γενιά σε γενιά προστίθενται σταδιακά τυ-χαίες μεταλλάξεις στα άτομα των δύο ομάδων. Με τον τρόπο αυτό εμφανίζο-νται άτομα με τόσο μεγάλες αποκλίσεις χαρακτηριστικών από τα αρχικά, ώστε τελικά η ομάδα οδηγείται στη δημιουργία νέου είδους. Η δράση της φυσικής επιλογής καθόρισε ποια άτομα, που φέρουν τα μεταλ-λαγμένα γονίδια, θα επιζήσουν και ποια θα εκλείψουν. Τα άτομα της ομάδας που επέζησαν ήταν καλύτερα προσαρμοσμένα στις απαιτήσεις του περιβάλλο-ντος. Αντίθετα τα άτομα της ομάδας που εξαφανίστηκε απέκτησαν χαρακτηριστικά τα οποία στις δεδομένες συνθήκες δεν ήταν ικανά να περάσουν το «κόσκινο» της φυσικής επιλογής.

37. Α. Ι. Μείωση. ΙΙ. Γονιμοποίηση.

Β. Ι. Μείωση: α. Σύναψη ομολόγων - επιχιασμός (περιγραφή). β. ανεξάρτητος συνδυασμός χρωμοσωμάτων (περιγραφή). → 2n διαφορετικοί γαμέτες. Άρα σε κάθε γαμέτη αντιπροσωπεύεται ένα μοναδικό «μίγμα» γονιδίων, που βρίσκονται σε διαφορετικά χρωμοσώματα και ταυτόχρονα ένα μοναδικό «μίγ-μα» γονιδίων που βρίσκονται στο ίδιο χρωμόσωμα. ΙΙ. Γονιμοποίηση: Τυχαίος συνδυασμός γαμετών από κάθε φύλο. Έτσι προκύπτει μοναδικός συνδυασμός χρωμοσωμάτων και γονιδίων σε κάθε ζυγωτό - άτομο.

38. Α. Τα ιόντα μεταφέρονται από το έδαφος στα φύλλα μαζί με το νερό.

Η άντληση του νερού από το έδαφος μέσω των ριζών και η διακίνησή του μέσα στα αγγεία διευκολύνεται με τη διαπνοή. Το άνοιγμα και το κλείσιμο των στομά-των ελέγχεται από το φυτό ανάλογα με τη διαθεσιμότητα του νερού στο έδα-φος. Β. Φωτόλυση (φωτεινή «φάση») → Ελευθέρωση οξυγόνου στην ατμόσφαιρα και δέσμευση του υδρογόνου από το NADP. Το NADPΗ και το ATP από τη φωτεινή «φάση» θα «τροφοδοτήσουν» τη σκοτεινή φάση της φωτοσύνθεσης.

1

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2006 Β΄ φάση 18-3-2006

1. Ένα φυτό έχει ποτιστεί με νερό σημασμένο ραδιενεργά, του οποίου το οξυγόνο είναι το ισότοπο (18Ο). Η ραδιενέργεια ανιχνεύεται μετά πάροδο ορισμένων ωρών:

α. στο διοξείδιο του άνθρακα β. στο μοριακό οξυγόνο γ. στη γλυκόζη δ. στο νερό

2. Μέσα σε δοκιμαστικούς σωλήνες με νερό βάζουμε φύλλα σπανακιού και τους περιτυλίγουμε με διαφανείς έγχρωμες ζελατίνες. Οι δοκιμαστικοί σωλήνες φωτίζονται με λευκό φως. Το λιγότερο οξυγόνο θα συγκεντρωθεί στο δοκιμαστικό σωλήνα που είναι περιτυλιγμένος με ζελατίνα χρώ-ματος:

α. κόκκινου β. πράσινου γ. πορτοκαλί δ. μπλε

3. Κοινό γνώρισμα των αντιδράσεων της φωτεινής φάσης της φωτοσύνθεσης και της οξειδωτικής φωσφορυλίωσης είναι:

α. ο σχηματισμός οξυγόνου β. ο σχηματισμός νερού γ. η σύζευξη εξώθερμων και ενδόθερμων αντιδράσεων δ. η υδρόλυση ΑΤΡ

4. Κατά τη φωτοσύνθεση, το προϊόν των αντιδράσεων της σκοτεινής φάσης, που μπορεί να χρησι-μοποιηθεί από τις αντιδράσεις της φωτεινής φάσης, είναι:

α. ADP β. C6H12O6 γ. NADPH δ. ATP

5. Η διαμόρφωση στο χώρο ενός πρωτεϊνικού μορίου, με μία μόνο πολυπεπτιδική αλυσίδα και με καθορισμένο πλήθος αμινοξέων, καθορίζεται από:

α. ομάδες των σταθερών μερών των μορίων των αμινοξέων μόνο β. τις πλευρικές ομάδες των αμινοξέων μόνο γ. τις πλευρικές ομάδες των αμινοξέων και τη λειτουργία της πρωτεΐνης δ. ομάδες των σταθερών μερών των μορίων των αμινοξέων και τις πλευρικές ομάδες των α-

μινοξέων

6. Σε ένα κύτταρο η πληροφορία για τη βιοσύνθεση μιας πρωτεΐνης πρέπει να περάσει από τον πυρήνα:

α. στους χλωροπλάστες β. στα μιτοχόνδρια γ. στα ριβοσώματα

1

biology.gr

δ. στο σύμπλεγμα Golgi

7. Η βιοσύνθεση μορίων tRNA του κυτταροπλάσματος λαμβάνει χώρα κυρίως:

α. πριν την αντιγραφή του DNA β. κατά τη διάρκεια της αντιγραφής του DNA γ. μετά την αντιγραφή του DNA δ. κατά τη διάρκεια της μιτωτικής διαίρεσης

8. Διαμέσου της διπλής στοιχειώδους μεμβράνης των μιτοχονδρίων εισέρχονται μόρια:

α. γλυκόζης β. ακετυλο-συνένζυμου Α γ. πρωτεϊνών δ. RNA

9. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις περιγράφει τη σωστή πορεία της αντλίας Κ+ - Να+ από τη θέση σύνθεσής της στη θέση λειτουργίας της;

α. πλασματική μεμβράνη - αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο - κυστίδια - σύμπλεγμα Golgi β. σύμπλεγμα Golgi - αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο - πλασματική μεμβράνη - κυστίδια γ. αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο - σύμπλεγμα Golgi - κυστίδια - πλασματική μεμβράνη δ. σύμπλεγμα Golgi - πλασματική μεμβράνη - αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο -κυστίδια

10. Ποιο γράμμα αντιστοιχεί στην κυτταρική δομή που ελέγχει άμεσα την κί-νηση μορίων προς τον εσωτερικό ή προς τον εξωτερικό χώρο του κυττά-ρου

α. Α β. Β γ. Γ δ. Δ

11. Το παρακάτω σχήμα παριστάνει ανάφαση:

α. δεύτερης μειωτικής διαίρεσης κυττάρου με 2n = 2 χρωμοσώματα β. μίτωσης κυττάρου με 2n = 4 χρωμοσώματα γ. μίτωσης κυττάρου με 2n = 2 χρωμοσώματα δ. δεύτερης μειωτικής διαίρεσης κυττάρου με 2n = 4 χρωμοσώματα

12. Παρατηρήστε το κύτταρο της διπλανής εικόνας. Με βάση τα δομικά του στοιχεία, το κύτταρο αυτό:

α. είναι ένα επιθηλιακό κύτταρο της επιδερμίδας β. είναι ένα ώριμο ερυθροκύτταρο γ. απαιτεί υψηλά επίπεδα οξυγόνου δ. παράγει μεγάλες ποσότητες χρωστικών

2

biology.gr

13. Ποιο διάγραμμα από τα παρακάτω δείχνει τη σωστή τοποθέτηση των χρωμοσωμάτων στη με-τάφαση της πρώτης μειωτικής διαίρεσης, διπλοειδούς κυττάρου με 2n = 2 χρωμοσώματα;

14. Στο παρακάτω σχήμα τα Δ, Ε, Ζ και Η είναι τέσσερα θυγατρικά κύτταρα που προκύπτουν από το κύτταρο Α με μείωση. Με δεδομένο ότι δεν συμβαίνει επιχιασμός ούτε χρωμοσωμική ανωμα-λία, ποια κύτταρα μπορεί είναι γενετικά όμοια;

α. τα Β, Γ β. τα Α, Δ γ. τα Δ, Ε, Ζ, Η δ. τα Δ, Ε

15. Σε ένα διπλοειδή οργανισμό η ποσότητα του πυρηνικού Dμο ερυθροκύτταρο, σε κύτταρο που βρίσκεται στην πρόφαση ΙΙ και σε νευρικό κύτταρο είναι α-ντίστοιχα:

NA που περιέχεται σε γαμέτη, σε ώρι-

α. α/2, 0, α, 2α β. α, 2α, 2α, 0 γ. α, 0, α, 2α δ. α/2, 0, α, α

16. Τα περισσότερα λυσοσώματα βρίσκονται:

α. στα μυϊκά κύτταρα β. στα λευκά αιμοσφαίρια γ. στα ερυθρά αιμοσφαίρια δ. στα νευρικά κύτταρα

17. Ο επιχιασμός αυξάνει τη γενετική ποικι-λότητα των γαμετών και κατά συνέπεια των απογόνων διότι:

α. καταργεί αλληλόμορφα γονίδια β. δημιουργεί χρωμοσωμικά σύνδρομα γ. συνδυάζει γονίδια αδελφών χρωματίδων δ. ανασυνδυάζει γενετικές πληροφορίες μητρικής και πατρικής προέλευσης

18. Ποιο από τα μακρομόρια: 1. DNA, 2. Άμυλο, 3. Πρωτεΐνη, περιέχει άτομα αζώτου;

α. μόνο το 1 β. μόνο το 2 γ. τα 1, 2 και 3 δ. τα 1 και 3

3

biology.gr

19. Δίδεται το παρακάτω τροφικό πλέγμα:

Χ σαύρες

σκουλήκια σαλιγκάρια

χορτάρι

καρακάξα

Ποιος οργανισμ

α. ένας αυτότροφος οργανιοσμός

ός μπορεί να βρεθεί στη θέση Χ:

20. Με βάση το τροφικό πλέγμα της ερώτησης 19, ο θάνατος ενός μεγάλου αριθμού σκουληκιών θα

ιών

21. Στο παρακάτω σχήμα οι μαύρες κουκίδες αντιστοιχούν σε ίδια μικρά μόρια τα οποία μετακινού-

22. Τα είδη των πολυκύτταρων οργανισμών Α, Β, Γ έζησαν σε διαφορετικές περιόδους εξέλιξης.

ση

23 Η αμοιβάδα είναι μη φωτοσυνθετικός, μονοκύτταρος οργανισμός. Πληθυσμοί αμοιβάδας ανα--

πρόβλεψη για την επίδρασή του στο χρόνο που απαιτείται για την αναπαραγωγή της αμοιβάδας;

β. ένας πρωτογενής καταναλωτής γ. ένα σαρκοφάγο θηλαστικό δ. ένας παραγωγός

προκαλούσε βραχυπρόθεσμα:

α. αύξηση του αριθμού των σαυρώνβ. αύξηση του αριθμού των σαλιγκαργ. μείωση του αριθμού των καρακαξών δ. μείωση της ποσότητας του χορταριού

νται προς το εξωτερικό του κυττάρου, όπως δεί-χνουν τα βέλη. Ο αριθμός των κουκίδων αντι-στοιχεί στη συγκέντρωση των μορίων σε κάθεπεριοχή. ATP είναι απολύτως αναγκαίο για την κίνηση των μορίων έξω από το κύτταρο:

α. μόνο στο κύτταρο Α β. μόνο στο κύτταρο Β γ. και στα δύο κύτταρα δ. σε κανένα κύτταρο

Ποια από τις παρακάτω διαδικασίες δεν ήταν απαραιτήτως κοινή και στα τρία είδη;

α. διπλασιασμός DNA β. σύνθεση RNA γ. φωτοσύνθεση δ. πρωτεϊνοσύνθε

πτύσσονται σε στάσιμα νερά. Σε συνθήκες θερμοκρασίας 18°C, με επάρκεια θρεπτικών συστατικών, οι περισσότερες αμοιβάδες αναπαράγονται κάθε 50 ώρες. Οι παράγοντες που επηρεά-ζουν το χρόνο αναπαραγωγής των αμοιβάδων δρουν ανεξάρτητα ο καθένας από τους άλλους. Αν το μέσο ανάπτυξης του πληθυσμού διαμορφωθεί όπως φαίνεται παρακάτω, ποια είναι η

4

biology.gr

Διαμόρφωση του μέσου ανάπτυξης Επίπτωση στο χρόνο ανπαραγωγής

α-

α Συσσώρευση CO2 σε στάσιμα νερά Περισσότερο από 50 ώρες β βάδας Διπλασιασμός του πληθυσμού της αμοι Λιγότερο από 50 ώρες γ Μείωση της θερμοκρασίας του στάσιμου νερού, από 18°C

στους 10°C Λιγότερο από 50 ώρες

δ Αύξηση της έντασης του φωτός, που εισχωρεί στο νερό Περισσότερο από 50 ώρες

24. Ν χ Σ)

α. Οι μη αδελφές χρωματίδες των ομολόγων χρωμοσωμάτων, υπό φυσιολογικές συνθήκες,

-

ν

25. Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνεται η μετακίνηση ου-σιών από και προς το εσωτερικό μονοκύτταρου ορ-

Διαδικασίες Ουσίες

α αρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν ως σωστές ( ή λανθασμένες (Λ):

έχουν διαφορετικούς γονιδιακούς τόπους. β. Τα μυϊκά κύτταρα, σε συνθήκες έντονης δραστηριότητας, συσσωρεύουν πυροσταφυλκό

οξύ. γ. Τα φύκη που ζουν σε βάθη, όπου διεισδύει το φως, περιέχουν χλωροφύλλη α. δ. Διαδικασίες οι οποίες εμπλέκονται στην παραγωγή των δομικών συστατικών των ριβοσω

μάτων είναι η μεταγραφή και η μετάφραση. ε. Η όξινη βροχή παρατηρείται μόνο σε περιοχές γύρω από κέντρα έντονης βιομηχανικής

δραστηριότητας. ζ. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου συνέβαλε στη δημιουργία και τη διατήρηση της ζωής στο

πλανήτη γη. η. Οι πυρκαγιές στα Μεσογειακά οικοσυστήματα έχουν πάντα ανθρωπογενείς αιτίες. θ. Σε έναν οργανισμό με 2n = 10 χρωμοσώματα και με δεδομένο ότι γίνονται επιχιασμοί, ο

αριθμός των διαφορετικών γαμετών που προκύπτουν είναι μεγαλύτερος του 32. ι. Η αφθονία ενός θρεπτικού στοιχείου στο περιβάλλον ενός οργανισμού (έδαφος ή νερό ή

αέρα) συνεπάγεται την επάρκειά του για την ανάπτυξη του οργανισμού. κ. Τα μόρια ATP που παράγονται ανά μόριο γλυκόζης στη γλυκόλυση - στη μετατροπή του

πυροσταφυλικού οξέος σε ακέτυλο συνένζυμο Α - στον κύκλο Krebs - στην οξειδωτική φωσφορυλίωση είναι αντίστοιχα: 2 - 0 - 2 - 32.

γανισμού. Με ποια από τις παρακάτω διαδικασίες πραγματοποιείται κάθε μετακίνηση:

Διάχυση Όσμω ση Ενεργητική μεταφορά Ενδοκύττωση Εξωκύττωση

5

biology.gr

26. υ ακολουθεί περιέχει τα ονόματα έξι κυτταρικών δομών που βρίσκονται σε φυτικό

Σ ακα αντιστοιχώντας το γράμμα μιας ή περισσοτέρων λειτουργιώ στην κα-τ αρική δομή:

ννάται τχάρων

ακετάρισμα πρωτεϊνών προς μεταφορά κινήσεων προς το εσωτερικό ή το εξωτερικό του κυττά-

ής ενέργειας σε χημική

ι. ωση χημικών μορίων

27. κα τική διάταξη, στην οποία «ζουν» και λειτουργούν φυσιολογικά μιτοχόνδρι-χε ου. ο π ν προσθέτουμε εναλλακτικά: Α. γλυκόζη, Β. πυροσταφυλικό

οξύ και Γ. γαλακτικό οξύ. Σε ποια περίπτωση θα μειωθεί η συγκέντρωση του οξυγόνου; Να αιτι-

…………………………………

…………………………………………………………………………

.

.

.

.

Ο πίνακας ποκύτταρο:

Κυτταρική δομή Λειτουργίες (α έως ι)

Σ Golgi ύμπλεγμαΜιτοχόνδρια

Χλωρο πλάστες Υπεροξειδιοσώματα Χυμοτόπιο Πλασματική μεμβ

ράνη

υμπληρώστε τον πίν νάλληλη κυττα. θέση όπου αναγεβ. αποθήκευση σακ

ο ATP

γ. σύνθεση πρωτεϊνών δ. διαμόρφωση και πε. περιορισμός και έλεγχος των μετα

ρου ζ. μετατροπή της φωτεινη. σύνθεση rRNA θ. αποθήκευση άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού

οξείδ

Σε τάλληλη πειραμαα, έ ι προσαρτηθεί διάταξη μέτρησης συγκέντρωσης οξυγόνΣτ εριβάλλον των μιτοχονδρίω

ολογήσετε την απάντησή σας. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

6

biology.gr

28.

α. Να εξηγήσετε σε τι τα δύο παρα-πάνω φυτά.

β. Να αναφέρετε δύο τη διάρκεια του

α ύ

Το παρακάτω σχήμα παριστάνει διαγραμματικά τα πειραματικά αποτελέσματα της ταχύτητας φωτοσύνθεσης (mmol CO2·cm-2·min-1) σε σχέση με την ένταση του φωτός για δύο φυτά (Α και Β)

είδους περιβάλλον είναι προσαρμοσμένο το καθένα από

παράγοντες που πρέπει να διατηρηθούν σταθεροί κατά

Α

Β

πειράματος. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

(Είν ι δεδομένο ότι το παραπάνω πείραμα πραγματοποιείται σε όμοιες συνθήκες ανάπτυξης γιατα δ ο φυτά και σε συνθήκες ίδιας υδατοπεριεκτικότητας) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7

biology.gr

29.

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας

…………………………………………………………………

30.

πών στον οργανισμό.

…………………………………………………………………………

Βαθμ έμα

10 μονάδες (10Χ1) 7 μονάδες

έως 30: 2Χ5)

Στο μιτοχονδριακό DNA, ενός μιτοχονδρίου κάποιου ηπατικού κυττάρου, λαμβάνει χώρα μία γο-νιδιακή μετάλλαξη. Θα υπάρχει επίπτωση αυτής της μετάλλαξης στη λειτουργία του κυττάρου;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Υπάρχουν δίαιτες αδυνατίσματος, που στηρίζονται στη διατροφή με πρωτεΐνες σχεδόν αποκλει-στικά. Να αιτιολογήσετε πώς με βάση μια τέτοια δίαιτα θα ελαττωθεί η ποσότητα ουδετέρων λι-

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ολόγηση θεμάτων

τα 1 έως 23: 46 μονάδες (23Χ2) ΘΘέμα 24: έμα 25: Θ

Θέμα 26: 13 μονάδες Θέμα 27: 6 μονάδες Θέμα 28: 8 μονάδες Θέματα 29 10 μονάδες (

8

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2006 Β΄ φάση 18-3-2006

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1 β 2 β 3 γ 4 α 5 δ 6 γ 7 α 8 γ 9 γ 10 β 11 δ 12 γ 13 α 14 δ 15 δ 16 β 17 δ 18 δ 19 γ 20 γ 21 α 22 γ 23 α 24 α Λ β Λ γ Σ δ Σ ε Λ ζ Σ η Λ θ Σ

ι Λ κ Σ

25 Διαδικασίες Ουσίες Διάχυση Ο2, CO2, K+

Όσμωση H2O Ενεργητική μεταφορά Na+

Ενδοκύττωση άμυλο Εξωκύττωση πρωτεΐνη

26 Κυτταρική δομή Λειτουργίες (α έως ι) Σύμπλεγμα Golgi δ Μιτοχόνδρια α, γ, η, ι Χλωροπλάστες α, (β), γ, ζ, η, (ι) Υπεροξειδιοσώματα ι Χυμοτόπιο β, θ Πλασματική μεμβράνη ε

27. Πυροσταφυλικό → Ακέτυλο CoA → Krebs → Οξειδωτική φωσφορυλί-ωση → Κατανάλωση οξυγόνου

28. α. Το φυτό Α είναι προσαρμοσμένο σε περιβάλλον με μεγαλύτερη πο-σότητα φωτός ενώ το Β σε περιβάλλον με μικρότερη ποσότητα φωτός.

β. Συγκέντρωση CO2 - θερμοκρασία (ή pH ή ανόργανα άλατα).

29. Έστω κι αν παραχθεί (ή πάψει να παράγεται) πρωτεΐνη που θα επη-ρεάσει τη λειτουργία του συγκεκριμένου μιτοχονδρίου δε θα επηρεάσει τις λειτουργίες του κυττάρου, γιατί το κύτταρο περιέχει πολλά μιτοχόν-δρια.

30. Κατά προτεραιότητα διασπά σάκχαρα και ελλείψει αυτών διασπά λίπη και, τελευταία, πρωτεΐνες

1

biology.gr

1

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2007 Α΄ ΦΑΣΗ

Τίποτα στη Βιολογία δεν έχει νόημα παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης

1. Τα στοιχεία που είναι κοινά σε όλα τα βιομόρια είναι: Α. C, H, O Β. C, H, O, N Γ. C, H, O, N, S Δ. C, H, O, N, P

2. Ποια από τις παρακάτω αντιστοιχίσεις είναι σωστή: Α. Μονοσακχαρίτης ⇔ Σακχαρόζη Β. Δισακχαρίτης ⇔ Γλυκογόνο Γ. Ολιγοσακχαρίτης ⇔ Φρουκτόζη Δ. Πολυσακχαρίτης ⇔ Κυτταρίνη

3. Στην πλασματική μεμβράνη, ο ρόλος της χολη-στερόλης είναι να: Α. ελέγχει την είσοδο ή την έξοδο ουσιών Β. μεταβιβάζει μηνύματα στο εσωτερικό του

κυττάρου Γ. διατηρεί τη ρευστότητα της μεμβράνης Δ. προσδίδει σταθερότητα στη μεμβράνη

4. Οι ορμόνες που φτάνουν σε κάποια κύτταρα: Α. συνδέονται με την αντλία ιόντων K+ - Na+

Β. διαπερνούν την πλασματική μεμβράνη τους με παθητική μεταφορά

Γ. διαπερνούν την πλασματική μεμβράνη τους με φαγοκυττάρωση

Δ. συνδέονται με την πλασματική τους μεμ-βράνη

5. Οι γλυκοπρωτεΐνες της πλασματικής μεμβράνης εξυπηρετούν: Α. Τη ρύθμιση της ρευστότητας της μεμβρά-

νης. Β. Την ώσμωση δια μέσου της μεμβράνης. Γ. Την αναγνώριση ομοίων κυττάρων. Δ. Έχουν καθοριστική συμβολή στο μηχανισμό

της διάχυσης.

6. Τα κύτταρα των γραμμωτών μυών είναι κύττα-ρα με: Α. έναν πυρήνα Β. δύο πυρήνες Γ. πολλούς πυρήνες Δ. χωρίς πυρήνα

7. Τα ώριμα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι κύτταρα με: Α. έναν πυρήνα Β. δύο πυρήνες Γ. πολλούς πυρήνες Δ. χωρίς πυρήνα

8. Ένα οργανίδιο του κυττάρου με διπλή στοιχειώ-δη μεμβράνη είναι: Α. το χυμοτόπιο Β. το κενοτόπιο Γ. το μιτοχόνδριο Δ. το υπεροξειδιόσωμα

9. Η μεταφορά ουσιών μεταξύ διαφόρων περιοχών του κυτταροπλάσματος γίνεται με: Α. τους χρωμοπλάστες Β. τα πεπτικά κενοτόπια Γ. το ενδοπλασματικό δίκτυο Δ. τα ελασμάτια

10. Στο κύτταρο περισσότερα μόρια ATP παράγο-νται κατά τον καταβολισμό των: Α. αμινοξέων Β. λιπαρών οξέων Γ. γλυκόζης Δ. νουκλεοτίδιων

11. Τα περισσότερα ενδοκυττα-ρικά ένζυμα παρουσιάζουν άριστο δράσης σε περιοχές pH: Α. 2 - 3 Β. 4 - 5 Γ. 6,8 – 7,2 Δ. 8,5 – 8,8

12. Με ποιον τρόπο ένα ένζυμο αυξάνει την ταχύτητα μιας αντίδρασης του μεταβολισμού; Α. Με προσφορά ενέργειας στην αντίδραση Β. Με περιορισμό της υποβαθμιζόμενης μέσω θερμότητας ενέρ-

γειας Γ. Με ελάττωση της απαιτούμενης ενέργειας ενεργοποίησης Δ. Με διάσπαση χημικών δεσμών στα υποστρώματά του

13. Οι αποικοδομητές περιλαμβάνουν: Α. αυτότροφους οργανισμούς. Β. σαρκοφάγους οργανισμούς. Γ. φυτοφάγους οργανισμούς. Δ. βακτήρια και μύκητες.

14. Στο φύλλο η φωτοσύνθεση πραγματοποιείται κυρίως: Α. στην πάνω επιδερμίδα. Β. στην κάτω επιδερμίδα. Γ. στην εφυμενίδα. Δ. στο μεσόφυλλο.

biology.gr

15. Ο ρυθμός της φωτοσύνθεσης υπολογίζεται με-τρώντας: Α. τον όγκο του νερού που καταναλώνεται στη

μονάδα του χρόνου Β. τον όγκο του CO2 που καταναλώνεται στη

μονάδα του χρόνου Γ. τον όγκο του O2 που παράγεται στη μονάδα

του χρόνου Δ. την ποσότητα του φωτός που δεσμεύεται

στη μονάδα του χρόνου

16. Ένα μόριο που συμπεριλαμβάνεται στα προϊό-ντα κάθε τύπου κυτταρικής αναπνοής είναι: Α. το ATP Β. το CO2Γ. το H2O Δ. το O2

17. Ποιες ουσίες αποτελούν την τελευταία προτίμηση του κυττάρου για την παραγωγή ενέργειας; Α. οι υδατάνθρακες Β. τα ουδέτερα λίπη Γ. οι πρωτεΐνες Δ. τα λιπαρά οξέα

18. Το οξυγόνο που παράγεται κατά τη διάρκεια της φωτοσύνθεσης προέρχεται από: Α. το CO2Β. τη γλυκόζη Γ. το Η2Ο Δ. το CaO

19. Αν ένα μυικό κύτταρο δεν έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το οξυγόνο οι διαδικασίες ανα-πνοής που πραγματοποιούνται είναι : Α. γλυκόλυση, κύκλος του KREBS και γαλακτι-

κή ζύμωση Β. γλυκόλυση, κύκλος του KREBS και οξειδω-

τική φωσφορυλίωση Γ. γλυκόλυση και παραγωγή γαλακτικού οξέος Δ. κύκλος του KREBS και οξειδωτική φωσφο-

ρυλίωση

20. Ποιο από τα παρακάτω κύτταρα θεωρείτε ότι θα έχει περισσότερα λυσοσώματα: Α. ανθρώπινο μυϊκό κύτταρο Β. φαγοκύτταρο του συστήματος άμυνας του

οργανισμού μας απέναντι σε παθογόνα μικρόβια

Γ. κύτταρο της επιφάνειας του δέρματος μας Δ. νευρικό κύτταρο

21. Η παρατήρηση, η φωτογράφηση και κάθε άλλη διαδικασία που αφορά στη δομή, στο μήκος ή στον αριθμό των χρωμοσωμάτων, γίνεται κατά προτίμηση στο στάδιο της: Α. πρόφασης Β. μετάφασης Γ. ανάφασης Δ. τελόφασης

22. Το φαινόμενο του επιχιασμού συμβαίνει στο στάδιο της: Α. ανάφασης I Β. μετάφασης I Γ. πρόφασης I Δ. τελόφασης I

23. Η μείωση γίνεται: Α. σε όλους τους διπλοειδείς οργανισμούς Β. σε όλους τους απλοειδείς οργανισμούς Γ. σε όλους τους προκαρυωτικούς οργανι-

σμούς Δ. στους διπλοειδείς και απλοειδείς οργανι-

σμούς που αναπαράγονται αμφιγονικά

24. Στον άνθρωπο για να κληρονομηθεί μια μετάλ-λαξη στους απογόνους του θα πρέπει αυτή να συμβεί σε: Α. ηπατικό κύτταρο Β. γεννητικό κύτταρο Γ. ερυθρό αιμοσφαίριο Δ. μυϊκό κύτταρο

25. Στο σχήμα αναπαριστώνται ορισμένα στάδια της εμβρυογένεσης: Ποια διαδικασία φαίνεται ότι συμβαίνει; Α. μείωση Β. μίτωση Γ. γονιμοποίηση Δ. εξέλιξη

26. Η εικόνα δείχνει μια διαδικασία που μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια της μειωτικής διαίρεσης. Το πιο πιθανό αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι: Α. ένας νέος συνδυασμός κληρονομικών

χαρακτηριστικών που μπορούν να

2

biology.gr

Α Β Γ Δ

εμφανιστούν στον απόγονο Β. μια αδυναμία να περάσουν τα χρωμοσώματα αυτά στον απόγονο Γ. μια απώλεια γενετικής πληροφορίας που οδηγεί σε αλλαγή της γενετικής πληροφορίας στον απόγονο Δ. μια αύξηση του αριθμού των χρωμοσωμάτων στον οργανισμό που συμβαίνει η διαδικασία αυτή

27. Με βάση το φυλογενετικό δένδρο του σχήματος, ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστή ως προς την εξελικτική συγγένεια των ειδών Α, Β, Γ, Δ; Α. Τα είδη Β και Γ παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη συγγένεια, ακολουθ

τα Α και Β και τέλος τα Α και Δ. ούν

Β. Τα είδη Α και Β είναι περισσότερο συγγενή, ακολουθούν τα Α και Γ και τέλος τα Β και Γ.

Γ. Τα είδη Α και Β παρουσιάζουν τη μικρότερη συγγένεια ενώ τα Α και Δ τη μεγαλύτερη συγγένεια.

Δ. Το είδος Α είναι περισσότερο συγγενές με το Δ παρά με το Β.

28. Η πρωτοταγής δομή μιας πρωτεΐνης ενός βακτηρίου κα-θορίζεται από: Α. τα ένζυμα που μπορούν να δράσουν κατά τη σύν-

θεσή της Β. την τεταρτοταγή ή την τριτοταγή της δομή Γ. την γενετική πληροφορία του αντίστοιχου γονιδίου

29. Η αδυναμία λειτουργικότητας μερικών ριβοσωμάτων ενός κυττάρου έστω ότι οφείλεται σε μεταλλάξεις ενός γονιδίου που κωδικοποιεί τη σύνθεση ενός: Α. tRNA Β. mRNA Γ. rRNA

30. Να επιλέξετε τα σωστά ζεύγη γραμμάτων, που αντιστοιχούν στις εικόνες του διπλανού σχήματος και των αριθμών που αντιστοιχούν στις επιμέρους φάσεις της κυτταρικής διαίρεσης: Α πρόφαση Ι, Β Ανάφαση Ι, Γ Τελόφαση ΙΙ, Δ Ανάφαση ΙΙ Α. (Α: 2, Β: 3, Γ: 4, Δ: 1) Β. (Α: 3, Β: 2, Γ: 4, Δ: 1) Γ. (Α: 2, Β: 4, Γ: 3, Δ: 1) Δ. (Α: 4, Β: 1, Γ: 2, Δ: 3)

31. Η αγελάδα και το πρόβατο ανήκουν στο ίδιο τροφικό επίπεδο διότι: Α. Προσλαμβάνουν οργανική ύλη από άλ-

λους οργανισμούς Β. Καταναλώνουν λιγότερη τροφή από άλ-

λους καταναλωτές Γ. Τρέφονται και τα δύο από παραγωγούς Δ. Τρώγονται από άλλους καταναλωτές

32.

Οι υγρότοποι φιλοξενούν πολύ μεγάλη ποικιλία ει-δών ζωής (χαρακτηρίζονται από μεγάλη βιοποικιλό-τητα) διότι: Α. Διέρχονται πολλά αποδημητικά πτηνά από αυ-

τούς Β. Μειώνουν την ταχύτητα ροής του επιφανειακού

νερού, το οποίο μεταφέρει διάφορες ουσίες Γ. Αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες νερού Δ. Τροποποιούν τις κλιματικές συνθήκες

33. Παρότι ο εμπρησμός προκαλεί σοβαρές επιπτώσεις στο οικοσύστημα, ωστόσο πυρκαγιές που συμβαί-νουν στα μεσογειακά δάση: Α. Αναζωογούν το δάσος Β. Διαταράσσουν το οικοσύστημα αν πάρουν με-

γάλη έκταση Γ. Δεν έχουν ανθρωπογενή προέλευση Δ. Εκλύουν ρύπους στο περιβάλλον των δασών Ποια από τις παραπάνω προτάσεις είναι λανθασμέ-νη;

34 Το άμυλο και η κυτταρίνη μοιάζουν: Α. Στη χημική σύσταση Β. Στη δομή τους στο χώρο Γ. Στο ρόλο που διαδραματίζουν στο φυτικό

κύτταρο Δ. Στο μέγεθος του μορίου τους

35. Τα άτομα του είδους Α συχνά χαρακτηρίζονται χερσαία «σαρκοφάγα φυτά». Αυτά τα άτομα έχουν πράσινα φύλλα και άλλα πράσινα μέρη, αλλά προσλαμβάνουν άζωτο, φωσφόρο και άλλα χημικά στοιχεία, απαραί-τητα για τη σύνθεση των βιολογικών τους μορίων και για τις λειτουργίες τους, με τη μορφή βιολογικών μορί-ων κάποιων εντόμων που συλλαμβάνονται σε ειδικές διαμορφώσεις που διαθέτουν. Να σημειώσουμε ότι αυτά τα έντομα τρέφονται από άλλα φυτά. Να χαρακτηρίσετε με (Σ) και με (Λ) όποια ή όποιες από τις πα-

3

biology.gr

4

ρακάτω προτάσεις θεωρείται σωστή, είτε λανθασμένη, αντίστοιχα: Α. Τα άτομα του είδους Α χαρακτηρίζονται ως καταναλωτές 2ης τάξης Β. Τα άτομα του είδους Α διαθέτουν χλωροφύλλες Γ. Τα άτομα του είδους Α ζουν σε περιοχές στις οποίες το έδαφος είναι πλούσιο σε άζωτο Δ. Τα άτομα του είδους Α εξασφαλίζουν την ενέργεια την απαραίτητη για τις ανάγκες τους από τον Ήλιο Ε. Τα άτομα του είδους Α προσλαμβάνουν τον άνθρακα τον απαραίτητο για τη σύνθεση των βιολογικών

τους μορίων από το έδαφος με τη μορφή οργανικών ενώσεων

36. Να επιλέξετε ΜΟΝΟ τις σωστές από τις παρα-κάτω προτάσεις: Α. DNA θα βρούμε σε κύτταρα φύλλων φασο-

λιάς μόνο στον πυρήνα και τους χλωρο-πλάστες τους

Β. Τα ένζυμα προσφέρουν ενέργεια στα μόρια, την αντίδραση των οποίων καταλύουν

Γ. Τα βακτήρια δεν κάνουν κυτταρική αναπνοή Δ. Κατά τη φωτοσύνθεση παράγεται γλυκόζη Ε. Το άμυλο μπορεί να προσφέρει στον οργα-

νισμό μας μόρια γλυκόζης

37. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: Σύνθεση RNA με «καλούπι» DNA (μεταγραφή), σε ένα κύτταρο ρίζας σπανακιού, γίνεται: Α. Μόνο στον πυρήνα του Β. Στο κυτταρόπλασμα του. Γ. Στον πυρήνα και στα μιτοχόνδρια του Δ. Στα λυσοσώματα

38. Στον πυρήνα ενός φυσιολογικού κυττάρου ενός είδους βατράχου υπάρχουν 26 χρωμοσώματα. Να επιλέξε-τε τις σωστές απαντήσεις: Α. Σε κάθε φυσιολογικό γαμέτη ενός ατόμου αυτού του είδους βατράχου υπάρχουν 13 χρωμοσώματα, το

κάθε ένα με τη μορφή μιας χρωματίδας. Β. Σε κάθε φυσιολογικό θυγατρικό κύτταρο της μείωσης 1 υπάρχουν 13 χρωμοσώματα που το κάθε ένα

αποτελείται από δύο χρωματίδες ενωμένες στο κεντρομερίδιο. Γ. Κάθε κύτταρο του στο οποίο αρχίζει η μείωση 2 υπάρχουν 13 χρωμοσώματα, που το κάθε ένα αποτε-

λείται από μια χρωματίδα. Δ. Το κάθε θυγατρικό κύτταρο, μετά από μίτωση, περικλείει 26 χρωμοσώματα, το καθένα με τη μορφή

μιας χρωματίδας. Ε. Στη μετάφαση της μίτωσης ενός τέτοιου κυττάρου υπάρχουν 26 χρωματίδες.

39. Για τη σύνθεση της α αλυσίδας της αιμοσφαιρίνης υπάρχουν, φυσιολογικά, σε καθένα από τα χρωμοσώμα-τά μας του 16ου ζεύγους ομολόγων χρωμοσωμάτων δύο αλληλόμορφα γονίδια. Να επιλέξετε τη σωστή απά-ντηση. Σε κάθε φυσιολογικό γαμέτη περιέχονται: Α. Δύο από αυτά τα γονίδια, το ένα μητρικής και το άλλο πατρικής προέλευσης, σε κάθε περίπτωση. Β. Ένα από αυτά τα γονίδια, είτε μητρικής, είτε πατρικής προέλευσης. Γ. Δύο από αυτά τα γονίδια, είτε και τα δύο μητρικής, είτε και τα δύο πατρικής προέλευσης, είτε το ένα μη-

τρικής και το άλλο πατρικής προέλευσης. Δ. Και τα τέσσερα αυτά γονίδια.

40. Έστω ότι στο εργαστήριο διαπιστώσαμε ότι μια πολυπεπτιδική αλυσίδα σε ένα κύτταρο θηλαστικού έχει μια διαφορά σε ένα αμινοξύ, σε σχέση με το «φυσιολογικό», αλλά στο αντίστοιχο γονίδιο δεν υπήρχε καμία αλ-λαγή. Να χαρακτηρίσετε με (Σ), είτε με (Λ) τις παρακάτω προτάσεις, ανάλογα με το αν τις θεωρείτε σωστές, είτε λανθασμένες: Α. Το αποτέλεσμα μπορεί να οφείλεται σε κάποιο λάθος κατά τη διαδικασία της μετάφρασης. Β. Το αποτέλεσμα μπορεί να οφείλεται σε κάποιο λάθος κατά τη διαδικασία της μεταγραφής. Γ. Το αποτέλεσμα οφείλεται σε μετάλλαξη. Δ. Η αλλαγή αυτή θα κληρονομηθεί στα θυγατρικά κύτταρα. Ε. Η αλλαγή θα κληρονομηθεί στους απογόνους αυτού του ατόμου.

41. Σε μια μεγάλη περιοχή της κεντρικής Αμερικής ζουν 10 διαφορετικά είδη συγγενικών μεταξύ τους πτηνών. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτά τα είδη προέκυψαν: Α. Από ένα αρχικό είδος απλά και μόνο επειδή κατά το παρελθόν κάποια άτομα αυτού εκτέθηκαν σε δια-

φορετικούς παράγοντες του περιβάλλοντος τους, όπως θερμοκρασία, διαφορετικά είδη τροφής και δι-αφορετικούς εχθρούς.

Β. Από ένα αρχικό είδος απλά και μόνο λόγω των μεταλλάξεων που φυσικά συμβαίνουν. Γ. Από ένα αρχικό είδος απλά και μόνο λόγω των γεωλογικών ανακατατάξεων κατά το παρελθόν, γεγο-

νός που απομόνωνε τους διαφορετικούς πληθυσμούς αυτού του είδους και δεν επέτρεπε τη διασταύ-ρωση ατόμων τους.

biology.gr

5

Δ. Από τη συνδράση όλων των προηγούμενων παραγόντων. Ε. Αυτά τα είδη πτηνών υπήρχαν από την αρχή της δημιουργίας της ζωής στον πλανήτη. Να χαρακτηρίσετε με (Σ) είτε με (Λ) αντίστοιχα, τις προτάσεις που θεωρείτε σωστές ή λανθασμένες

42. Έστω ότι μερικά εντομοκτόνα προκαλούν την καταστροφή μιας πρωτεΐνης απαραίτητης για τη λειτουργικό-τητα του πεπτικού συστήματος των εντόμων του είδους Α που είναι βλαβερά για τις καλλιέργειες. Έστω, επίσης, ότι αυτά τα εντομοκτόνα δεν έχουν βλαπτικές επιδράσεις σε άλλα είδη οργανισμών. Μετά από εντα-τική χρήση ενός τέτοιου εντομοκτόνου για 10 χρόνια σε μια μεγάλη περιοχή παρατηρήθηκε αρχικά δραματι-κή μείωση του πληθυσμού αυτών των εντόμων, αλλά αργότερα ο πληθυσμός τους άρχισε να αυξάνεται ρα-γδαία. Να χαρακτηρίσετε με (Σ) ή (Λ) αντίστοιχα τις παρακάτω προτάσεις, ανάλογα με το αν θεωρείτε ότι είναι σωστή ή λανθασμένη η κάθε μία από αυτές: Α. Ο πληθυσμός των εντόμων μειώθηκε έντονα αρχικά, επειδή τα έντομα δεν πλησίαζαν τα φυτά που εί-

χαν ραντιστεί με το εντομοκτόνο με αποτέλεσμα να μην βρίσκουν τροφή. Β. Πολλά άτομα αυτού του είδους εντόμων κατάφεραν να «συνηθίσουν» στο εντομοκτόνο μετά από συνε-

χή επαφή με αυτό και αυτά πολλαπλασιάστηκαν. Γ. Υπήρχαν και πριν χρησιμοποιηθεί το εντομοκτόνο κάποια λίγα άτομα αυτού του είδους εντόμων, τα

οποία ήταν ανθεκτικά στο εντομοκτόνο, λόγω κάποιων μεταλλάξεων. Αυτά τα άτομα επιβίωναν παρά την επαφή τους με το εντομοκτόνο και πολλαπλασιάστηκαν.

Δ. Η χρήση του εντομοκτόνου προκάλεσε μεταλλάξεις στα φυτά που ραντίζονταν με αποτέλεσμα αυτά να το απορροφούν και, πρακτικά, να μην υπάρχει επαρκής ποσότητα του στην επιφάνεια τους ικανή να βλάψει τα έντομα αυτού του είδους.

43. Ποια οργανίδια και δομές του κυττάρου μετέχουν στην παραγωγή και στη μεταφορά μιας γλυκοπρωτεΐνης στο εξωτερικό του κυττάρου.

44. Ένας δήμος δαπάνησε πέρσι 20.000 Ευρώ για χημικά λιπάσματα, ώστε να «εξασφαλίσει» την ανάπτυξη των δένδρων μιας περιοχής που είχε καεί. Κάποιος πρότεινε στον δήμαρχο να δαπανήσει φέτος μόνο 2000 Ευρώ για την αγορά μιας χημικής ουσίας, η οποία αποδεδειγμένα δεν έχει επιπτώσεις στα είδη της περιο-χής, εκτός από τα βακτήρια και τους μύκητες του εδάφους – κάποια από τα οποία προκαλούν προβλήματα στα φυτά – και τα οποία (βακτήρια και μύκητες) «καταστρέφονται» από αυτή την ουσία. Κάποιος άλλος πρότεινε στον δήμαρχο να μην χρησιμοποιηθεί καμιά τεχνητή ουσία, αλλά να φροντίσει να συγκρατείται το νερό της βροχής στην περιοχή και παράλληλα να περιφρουρείται η απαγόρευση της βόσκησης στην περιο-χή. Με ποια πρόταση συντάσσεστε; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας με 30 λέξεις το πολύ.

45. Ένας τρόπος άμεσης αντιμετώπισης της υπερβολικής αύξησης του CO2 της ατμόσφαιρας είναι να εισα-χθούν τεράστιες ποσότητες κυανοβακτηρίων σε περιοχές των ωκεανών, όπου δεν υπάρχουν. Ποιον ρόλο θα παίξουν τα κυανοβακτήρια στη διαδικασία αυτή;

1 μόριο Ερωτήσεις 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 17, 21, 22, 28, 31, 32, 33, 34, 36, 37 2 μόρια Ερωτήσεις 4, 12, 15, 16, 18, 19, 20, 29, 39 3 μόρια Ερωτήσεις 23, 24, 25, 26, 27, 30 4 μόρια Ερώτηση 42 5 μόρια Ερωτήσεις 35, 38, 40, 41 6 μόρια Ερωτήσεις 43, 44, 45

Σύνολο 100

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

biology.gr

1

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2007 Α΄ φάση Σάββατο 17 Μαρτίου 2007

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1. Α 2. Δ 3. Γ 4. Δ 5. Γ 6. Γ 7. Δ 8. Γ 9. Γ 10. Β 11. Γ 12. Γ 13. Δ 14. Δ

15. Γ 16. Α 17. Γ 18. Γ 19. Γ 20. Β 21. Β 22. Γ 23. Δ 24. Β 25. Β 26. Α 27. Α 28. Γ

29. Γ 30. Α 31. Γ 32. Β 33. Γ 34. Α 35. Λ, Σ, Λ, Σ, Λ 36. Λ, Λ, Λ, Σ, Σ 37. Γ 38. Σ, Σ, Λ, Σ, Λ 39. Γ 40. Σ, Σ, Λ, Λ, Λ 41. Λ, Λ, Λ, Σ, Λ 42. Λ, Λ, Σ, Λ

43. Πυρήνας Ριβοσώματα Ε.Δ. Σύστημα Golgi Εκκριτικά κυστίδια κυτταρική μεμβράνη

(μιτοχόνδρια) 44. α. Συγκράτηση του νερού της βροχής το οποίο αλλιώς θα απομακρυνόταν από το βιότοπο

β. Οι αποικοδομητές του οικοσυστήματος που είναι βακτήρια και μύκητες του εδάφους ε-μπλουτίζουν το έδαφος με τα απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών ανόργανα συστατικά. Άρα σωστότερη είναι η δεύτερη άποψη.

45. Τα κυανοβακτήρια, ως φωτοσυνθετικοί οργανισμοί, αναμένεται να δεσμεύσουν το διοξείδιο του

άνθρακα της ατμόσφαιρας

biology.gr

1

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2007 Β΄ φάση Σάββατο 17 Μαρτίου 2007 1 Οι πυρκαγιές των μεσογειακών δασών από φυσικά αίτια, χωρίς ανθρωπογενή επίδραση

και υπό τον όρο ότι δεν θα πάρουν μεγάλη έκταση: Α. Αποτελούν παράγοντα αναγέννησης του δάσους.

Β. Διαταράσσουν μόνιμα το οικοσύστημα του δάσους. Γ. Έχουν αμελητέα επίδραση στο οικοσύστημα του δάσους. Δ. Αποτελούν παγκόσμιο περιβαλλοντικό πρόβλημα.

Μονάδες: 1+2 2 Το φαινόμενο του θερμοκηπίου: Α. Επέτρεψε τη δημιουργία και τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη γη.

Β. Μπορεί να επιφέρει την εξαφάνιση της οποιασδήποτε μορφής ζωής από τον πλανή-τη γη.

Γ. Θα αντισταθμιστεί από ανάστροφα φαινόμενα. Δ. Θερμαίνει περισσότερο από το σύνηθες την ατμόσφαιρα της γης. Να αιτιολογήσετε τη σωστή απάντηση (ή τις σωστές απαντήσεις, αν θεωρείτε περισσότε-ρες από μία σωστές). (40 λέξεις το πολύ).

Μονάδες: 1+2 3 Για τη δημιουργία ενός νέου είδους: Α. Αρκεί να προκληθούν μεταλλάξεις σε προϋπάρχον είδους.

Β. Πρέπει να κληροδοτηθούν στους απογόνους επίκτητα χαρακτηριστικά. Γ. Απαιτούνται μεταλλάξεις, απομονώσεις και φυσική επιλογή. Δ. Η πίεση της φυσικής επιλογής μόνο καθορίζει την εξέλιξη των ειδών.

Μονάδες 1 4 Τα λυσοσώματα σχετίζονται κυρίως με την πέψη: Α. Μονομερών που βρίσκονται στο κυτταρόπλασμα.

Β. Μεγαλομοριακών ουσιών που εξέρχονται από το κύτταρο με εξωκύττωση. Γ. Μεγαλομοριακών ουσιών που εισέρχονται στο κύτταρο με φαγοκύττωση. Δ. Των ενδιάμεσων προϊόντων του μεταβολισμού του κυττάρου.

Μονάδες 1 5 Στα ριβοσώματα των εξωτερικών επιφανειών του αδρού ενδοπλασματικού δικτύου γίνεται

η σύνθεση: Α. Διαφόρων μακρομορίων.

Β. Πολυπεπτιδικών αλυσίδων. Γ. Πολυνουκλεοτιδικών αλυσίδων. Δ. Πρωτεϊνών.

Μονάδες 1

biology.gr

2

6 Τα πλασματοκύτταρα είναι μια κατηγορία κυττάρων στα οποία παράγονται μεγάλες ποσό-τητες αντισωμάτων. Γι’ αυτό και τα κύτταρα αυτά είναι πλούσια σε:

Α. Πυρήνες. Β. Λυσοσώματα. Γ. Κενοτόπια. Δ. Αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο.

Μονάδες 1 7 Ποια διαδικασία παρατηρείται και στην αναπνοή και στη φωτοσύνθεση; Α. Γλυκόλυση.

Β. Παραγωγή ATP. Γ. Οξειδωτική φωσφωρυλίωση. Δ. Αναγωγή νερού.

Μονάδες 1 8 Κατά τη μεσόφαση: Α. Το κύτταρο αυξάνεται σε όγκο και προετοιμάζεται για την κυτταρική διαίρεση.

Β. Τα χρωμοσώματα αυξάνονται σε όγκο και προετοιμάζουν το διαχωρισμό τους. Γ. Το κύτταρο περιέχει διπλάσιο αριθμό χρωμοσωμάτων. Δ. Τίποτε από τα παραπάνω.

Μονάδες 1 9 Ένας μοριακός βιολόγος τοποθέτησε στο DNA ενός βακτηρίου Ι το γονίδιο ενός άλλου βα-

κτηρίου ΙΙ, που όταν εκφραστεί κωδικοποιεί τη σύνθεση πρωτεΐνης Α. Το γονίδιο αυτό (του βακτηρίου ΙΙ), μεταγράφηκε και μεταφράστηκε από το βακτήριο Ι και:

Α. Συνέθεσε πρωτεΐνη Α. Β. Συνέθεσε άλλη πρωτεΐνη. Γ. Δεν ήταν πλέον δυνατό να συνθέσει κάποια πρωτεΐνη. Δ. Τίποτε από τα παραπάνω.

Να αιτιολογήσετε την ορθότητα της σωστής πρότασης. Μονάδες 1+2 10 Φυσιολογικός κοινός σκοπός της μίτωσης και της μείωσης είναι: Α. Η διατήρηση του αριθμού και του είδους των χρωμοσωμάτων του κυττάρου που την

υφίσταται. Β. Η διατήρηση του αριθμού και του είδους των χρωμοσωμάτων στα κύτταρα του εί-

δους του οργανισμού. Γ. Ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων και του οργανισμού. Δ. Τίποτε από τα παραπάνω.

Μονάδες 1 11 Σε ένα ποτήρι ζέσεως τοποθετούμε κάποια ποσότητα νερού και περίπου ίση ποσότητα

«ασπραδιού» ενός ωμού αυγού. Στο διάλυμα προσθέτουμε σταδιακά μικροποσότητες δια-λύματος HCl και παρατηρούμε το σχηματισμό λευκής μετουσιωμένης πρωτεΐνης (λευκω-ματίνης). Η μετουσίωση μπορεί να οφείλεται σε:

biology.gr

3

Α. Υδρόλυση πεπτιδικών δεσμών. Β. Διάσπαση της πρωτεΐνης σε ολιγοπεπτίδια. Γ. Διάσπαση δεσμών μεταξύ των πλευρικών ομάδων των αμινοξέων της πολυπεπτιδι-

κής αλυσίδας. Δ. Διάσπαση των δεσμών υδρογόνου μεταξύ των σταθερών μερών των αμινοξέων.

Να αιτιολογήσετε τη σωστή απάντηση. Μονάδες 1+2 12 Ο άνθρωπος έχει στα σωματικά του κύτταρα 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων. Αγνοώντας τα

φαινόμενα του επιχιασμού, ποια είναι η πιθανότητα ένα ωάριο της γυναίκας να περιέχει μόνο χρωμοσώματα της μητέρας της:

Α. 1 στα 23. Β. 1 στα 46. Γ. 1 στα 223. Δ. 1 στα 246.

Μονάδες 1 13 Αν στον πυρήνα ενός διπλοειδούς κυττάρου ενός αρχαίου φυτού υπάρχουν μετά την αντι-

γραφή του DNA, κατά τη διάρκεια της μεσόφασης, 432 μόρια DNA, ο αριθμός των ζευγών των ομολόγων χρωμοσωμάτων που υπάρχουν στο παραπάνω κύτταρο είναι:

Α. 432. Β. 216. Γ. 108. Δ. 54.

Μονάδες 1 14 Από τα παρακάτω σάκχαρα πηγή φρουκτόζης είναι: Α. Λακτόζη.

Β. Μαλτόζη. Γ. Ριβόζη. Δ. Σακχαρόζη.

Μονάδες 1 15 Σύμφωνα με τη θεωρία της συμβιωτικής προέλευσης των ευκαρυωτικών κυττάρων, υπάρ-

χουν κυτταρικά οργανίδια που προήλθαν από προκαρυωτικά κύτταρα. Τέτοια οργανίδια μπορεί να είναι τα:

Α. Μιτοχόνδρια. Β. Λυσοσώματα. Γ. Υπεροξειδιοσώματα. Δ. Πυρηνίσκος.

Μονάδες 1 16 Σε ένα φυτικό κύτταρο που προέρχεται από τα φύλλα ενός φυτού, η σύνθεση της RNA πο-

λυμεράσης πραγματοποιείται: Α. Μόνο στον πυρήνα του κυττάρου.

Β. Μόνο στα ριβοσώματα του κυτταροπλάσματος. Γ. Στο κυτταρόπλασμα, στα μιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες. Δ. Στον πυρηνίσκο και στο κυτταρόπλασμα.

Μονάδες 1

biology.gr

4

17 Προκειμένου να προσδιοριστεί η διαδρομή των πρωτεϊνών Χ, Υ και Ζ στα κύτταρα ενός

οργανισμού, προστέθηκαν σε τέσσερις διαφορετικές καλλιέργειες ραδιενεργά σημασμένα αμινοξέα. Στην πρώτη καλλιέργεια τα κύτταρα επωάστηκαν επί 5 min, στη δεύτερη επί 10 min, στην τρίτη επί 20 min και στην τέταρτη επί 30 min. Στο τέλος κάθε επώασης, τα κύτ-ταρα από κάθε μία καλλιέργεια υποβλήθηκαν σε κατάλληλη επεξεργασία για να απομονω-θούν τα παρακάτω: μιτοχόνδρια, αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο, σύμπλεγμα Golgi, τμήματα πλασματικής μεμβράνης, ελεύθερα ριβοσώματα και ενδοκυττάριο υγρό. Έτσι, προσδιορί-στηκε, χάρη στα σημασμένα αμινοξέα, το επί τοις εκατό ποσοστό καθεμιάς από τις πρω-τεΐνες Χ, Υ και Ζ στα διάφορα μέρη των κυττάρων από κάθε καλλιέργεια και συντάχτηκε ο παρακάτω πίνακας:

Καλλιέργειες 5min 10 min 20 min 30 min Πρωτεΐνες Χ Υ Ζ Χ Υ Ζ Χ Υ Ζ Χ Υ Ζ

Μιτοχόνδρια 0 0 0 0 0 0 0 0 50 0 0 100 Αδρό Ε.Δ. 0 100 0 0 75 0 0 10 0 0 0 0

Golgi 0 0 0 0 25 0 0 50 0 0 20 0 Πλασμ. Μεμ-

βράνη 0 0 0 0 0 0 0 40 0 0 80 0

Ελεύθερα Ρι-βοσώματα

100 0 100 25 0 0 0 0 0 0 0 0

Ενδοκ. υγρό 0 0 0 75 0 100 100 0 50 100 0 0

Συνεκτιμώντας όλα τα δεδομένα του πίνακα να σημειώσετε όσες από τις ακόλουθες προ-τάσεις θεωρείτε σωστές: I. Το ποσοστό των πρωτεϊνών X, Z, που εντοπίστηκε στα ελεύθερα ριβοσώματα του

μίγματος των 5 min υποδηλώνει ότι οι πρωτεΐνες αυτές είναι συστατικά των ριβοσω-μάτων των κυττάρων.

II. Η πρωτεΐνη Υ παράγεται στα ελεύθερα ριβοσώματα. III. Ένα μέρος της παραγόμενης πρωτεΐνης Υ καταλήγει από το ενδοπλασματικό δίκτυο

στην πλασματική μεμβράνη, και ένα άλλο από το ενδοπλασματικό δίκτυο στα μιτο-χόνδρια.

IV. H πρωτεΐνη Υ είναι πιθανό να εξάγεται από το κύτταρο. V. Η πρωτεΐνη Ζ παράγεται στα ελεύθερα ριβοσώματα και εξάγεται από το κύτταρο. VI. Η πρωτεΐνη Χ παράγεται με ταχύτερο ρυθμό από την πρωτεΐνη Ζ.

VII. Η πρωτεΐνη Ζ αποδομείται με ταχύτερο ρυθμό από την πρωτεΐνη Χ. VIII. Η πρωτεΐνη Ζ απελευθερώνεται από τα ριβοσώματα με ταχύτερο ρυθμό από την

πρωτεΐνη Χ. IX. Η πρωτεΐνη Ζ κωδικοποιείται από το γενετικό υλικό του μιτοχονδρίου. X. Ο τελικός προορισμός της πρωτεΐνης Χ είναι το ενδοκυττάριο υγρό.

Μονάδες 10

biology.gr

5

18

Ένας ερευνητής πρέπει να αλλάξει την αλληλουχία των αμινοξέων στο μόριο μιας πρωτεΐνης χωρίς όμως η αλλαγή αυτή να επηρεάσει τη δραστηριότητά της. Το μόριο της πρωτεΐνης αποτελείται από μία πολυπεπτιδική αλυσίδα με δύο δισουλφιδικούς δεσμούς (ΙΙ και ΙV) και ένα ενεργό κέντρο (ΙΙΙ), όπως φαίνεται στο σχήμα. Σε ποια θέση της πολυπε-πτιδικής αλυσίδας είναι πολύ πιθανό να γίνει η αλλαγή της αλληλουχίας των αμι-νοξέων χωρίς να αλλάξει η λειτουργικό-τητα της πρωτεΐνης;

Α. στη θέση I Β. στη θέση II Γ. στη θέση III Δ. στη θέση IV Ε. στη θέση V

Μονάδες 1 19 Δύο φυτικά κύτταρα, που προέρχονται από

τον ίδιο ιστό, τοποθετούνται σε δύο διαφορετι-κά διαλύματα Α και Β της ίδιας ουσίας. Με βά-ση το σχήμα, που παρατηρείται μετά από αρ-κετό χρόνο, προσδιορίστε ποια από τις παρα-κάτω προτάσεις είναι σωστή:

Α. Το διάλυμα Α έχει υψηλότερη συγκέντρωση διαλυμένης ουσίας απ΄ ότι το διάλυμα Β. Β. Το διάλυμα Α έχει την ίδια συγκέντρωση διαλυμένης ουσίας όπως και το διάλυμα Β. Γ. Το διάλυμα Α έχει μικρότερη συγκέντρωση διαλυμένης ουσίας απ΄ ότι το διάλυμα Β. Δ. Δεν είναι δυνατό να συγκριθούν οι συγκεντρώσεις της διαλυμένης ουσίας στα διαλύ-

ματα Α και Β. Μονάδες 1 20 Στο σχήμα φαίνονται στάδια κατά

τη διαδικασία του σχηματισμού γα-μετών. Ποιο από τα διαγράμματα που ακολουθούν δείχνει καλύτερα τις μεταβολές στην ποσότητα του DNA σε κάθε κύτταρο κάθε σταδί-ου;

Μονάδες 1

1 2 3 4

στάδια

ποσότητα

DNA

Α Β

1 2 3 4

στάδια

ποσότητα

DNA

Γ

1 2 3 4

στάδια

ποσότητα

DNA

Δ

1 2 3 4

στάδια

ποσότητα

DNA

biology.gr

6

A + B

ADP + Pi ATP

Γ + Δ

21 Στο κυστίδιο Κ του κυττάρου έχει εγκλωβιστεί, με ενδοκύτ-τωση, μια ποσότητα τροφής από το περιβάλλον η οποία πρέπει να αποικοδομηθεί, με τη βοήθεια κατάλληλου και δραστικού υδρολυτικού ενζύ-μου, προκειμένου τα απλού-στερα συστατικά που θα προκύψουν να χρησιμοποιη-θούν από το κύτταρο σε βιο-συνθέσεις. Να βάλετε τα γράμματα που αντιστοιχούν σε κάθε κυτταρικό οργανίδιο ή σχηματισμό στην κατάλλη-λη σειρά σύμφωνα με τη σει-ρά συμμετοχής τους στη δια-δικασία για την παραγωγή και μεταφορά του ενζύμου μέχρι το κυστίδιο Κ όπου θα δρά-σει.

Κ

Μονάδες 5 22 Το διάγραμμα δείχνει τη μετακίνηση χημι-

κών ουσιών που σχετίζονται με μια διαδι-κασία ζωτικής σημασίας για την ενέργεια που χρειάζεται ένα κύτταρο. Η διαδικασία αυτή συμβαίνει:

Α. στο χλωροπλάστη Β. στο μιτοχόνδριο Γ. στο ριβόσωμα Δ. στο χυμοτόπιο Ε. στον πυρήνα

Μονάδες 1 23 Η μετατροπή των ουσιών Α και Β στις ουσίες Γ και Δ γίνεται σύμφωνα με την παρακάτω

αντίδραση: Η ενέργεια των προϊόντων Γ και Δ σε σχέση με αυτή των αντιδρώντων Α και Β είναι:

Α. Μεγαλύτερη Β. Μικρότερη Γ. Ίση Δ. Άλλες φορές μεγαλύτερη

και άλλες φορές μικρότερη

Μονάδες 1

biology.gr

7

24 Οι συζευγμένες αντιδράσεις είναι σημαντικές για τον προσδιορισμό της θερμοδυ-ναμικής ροής μέσα στο κύτ-ταρο. Στη γραφική παράστα-ση που ακολουθεί αποτυπώ-νονται δύο υποθετικές αντι-δράσεις Ι και ΙΙ. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις, σχετι-κά με τις αντιδράσεις αυτές είναι λάθος;

Α. Η διάσπαση του ATP σε ADP και Pi συνοδεύεται από έκλυση ενέργειας 7,2

Kcal/mole. Β. Για την παραγωγή της ουσίας Β από την ουσία Α απαιτείται ενέργεια 4 Kcal/mole η

οποία προσφέρεται από την αντίδραση ΙΙ. Γ. Η αντίδραση Ι είναι εξώθερμη και παρέχει 4 Kcal/mole. Δ. Το ζεύγος των συζευγμένων αντιδράσεων Ι και ΙΙ παρέχει 3,2 Kcal/mole.

Μονάδες 4 25 Ένας καθηγητής Βιολογίας έδωσε στους μαθητές του μια αποικία μονοκύτταρων και μη

χρωματισμένων οργανισμών προς μελέτη. Οι μαθητές παρατήρησαν ότι κάθε κύτταρο είχε διάμετρο περίπου 100 nm, ένα πυρήνα, τετραγωνισμένο σχήμα και δεν έσπασε όταν το-ποθετήθηκε σε υποτονικό διάλυμα. Οι επιλογές που έδωσε ο καθηγητής στους μαθητές για τους οργανισμούς αυτούς ήταν οι ακόλουθες: 1. Είναι ευκαρυωτικοί οργανισμοί 2. Είναι βακτήρια 3. Πιθανώς έχουν κυτταρικό τοίχωμα 4. Είναι οργανισμοί που αναπτύσσονται φυσιολογικά σε αλμυρό νερό 5. Είναι ζωικοί οργανισμοί Ποιες από τις επιλογές υποστηρίζονται από τις παρατηρήσεις των μαθητών;

Α. 1 και 3 Β. 1, 3 και 5 Γ. 2 και 3 Δ. 2 και 4

Μονάδες 1 26 Κατά τη σύνθεση ενός μορίου τριγλυκεριδίου μπορεί να παρατηρηθεί: Α. Υδρόλυση ενός μορίου λιπαρού οξέος και ενός μορίου γλυκερόλης

Β. Σύνδεση τριών μορίων λιπαρών οξέων με ένα μόριο γλυκερόλης για το σχηματισμό ενός λιπιδίου και τριών μορίων νερού

Γ. Υδρόλυση τριών μορίων λιπαρών οξέων από τρία μόρια νερού και ένα μόριο γλυκε-ρόλης

Δ. Συμπύκνωση ενός μορίου λιπαρού οξέος και ενός μορίου γλυκερόλης Μονάδες 1

biology.gr

8

27 Μια ομάδα ερευνητών ανακάλυψε στο νησί του Πάσχα άγνωστους οργανισμούς τους ο-ποίους συνέλεξε προς μελέτη και ταξινόμηση. Οι οργανισμοί ταξινομήθηκαν σε δύο διαφο-ρετικά είδη. Ποιο από τα παρακάτω κριτήρια ΔΕΝ ελήφθη υπόψη για την ταξινόμηση;

Α. Η ποσότητα του γενετικού υλικού Β. Η δυνατότητα παραγωγής απογόνων σε μεταξύ τους διασταυρώσεις Γ. Η σύγκριση των χρωμοσωμάτων στον καρυότυπο Δ. Το είδος της τροφής

Μονάδες 1 28 Με βάση τις πληροφο-

ρίες που σας παρέχει το στιγμιότυπο της εικόνας να τοποθετήσετε το γράμμα Σ ή Λ στις προ-τάσεις που θεωρείτε αντιστοίχως σωστές ή λανθασμένες.

Ι. Η μεθειονίνη βρίσκεται στο άκρο 1 ΙΙ. Το κωδικόνιο έναρξης βρίσκεται πλησιέστερα στο άκρο Α. ΙΙΙ. Το κωδικόνιο λήξης βρίσκεται κοντά στο άκρο Α ΙV. Το τελευταίο αμινοξύ που τοποθετείται στην πολυπεπτιδική αλυσίδα βρίσκεται πλη-

σιέστερα στο άκρο 2. V. Οι τέσσερις πολυπεπτιδικές αλυσίδες, μετά την ολοκλήρωση της σύνθεσής τους, εί-

ναι πανομοιότυπες. Μονάδες 5 29 Να τοποθετήσετε το γράμμα Σ ή Λ στις προτάσεις που θεωρείτε αντιστοίχως σωστές ή

λανθασμένες. Την ίδια χρονική στιγμή σε ένα ριβόσωμα μπορεί να είναι συνδεδεμένα: Α. Ένα μόριο RNA

Β. Δύο μόρια RNA Γ. Τρία μόρια RNA Δ. Δύο μόρια RNA και ένα μόριο DNA.

Μονάδες 4 30 Κατά τη διάρκεια της αερόβιας αναπνοής σε ένα ευκαρυωτικό κύτταρο μεταξύ των μιτο-

χονδρίων και του κυτταροπλάσματος γίνεται ανταλλαγή διαφόρων ουσιών. Να τοποθετή-σετε το γράμμα Σ ή Λ στις ακόλουθες προτάσεις που θεωρείτε αντιστοίχως σωστές ή λαν-θασμένες.

Ι. Τα μιτοχόνδρια εξάγουν στο κυτταρόπλασμα ΑDP. II. Τα μιτοχόνδρια εισάγουν από το κυτταρόπλασμα CO2. IΙΙ. Τα μιτοχόνδρια εισάγουν από το κυτταρόπλασμα πυροσταφυλικό οξύ. ΙV. Το κυτταρόπλασμα εξάγει στο μιτοχόνδριο ακετυλοσυνένζυμο Α. V. Τα μιτοχόνδρια εισάγουν από το κυτταρόπλασμα O2.

Μονάδες 5

biology.gr

9

31 Σε ένα πείραμα που καταστρώσατε προκειμένου να μελετήσετε την προέλευση των ατό-μων των ουσιών που παράγονται με τη φωτοσύνθεση, τοποθετήσατε ένα φυτό σε περι-βάλλον με CO2, στο οποίο το οξυγόνο ήταν το ισότοπο του 18O (βαρύ οξυγόνο). Να επι-λέξετε τη σωστή απάντηση.

Ι. Ανίχνευση βαρέος οξυγόνου θα γίνει στο παραγόμενο οξυγόνο ΙΙ. Ανίχνευση βαρέος οξυγόνου θα γίνει στο χρησιμοποιούμενο νερό. ΙΙΙ. Σε κανένα από τα προϊόντα της φωτοσύνθεσης δεν θα ανιχνευθεί βαρύ οξυγόνο. ΙV. Σε όλα τα προϊόντα της φωτοσύνθεσης θα ανιχνευθεί βαρύ οξυγόνο. Είναι πιθανή η ανίχνευση βαρέος οξυγόνου στο CO2 που παράγει το φυτό από την οξείδωση της γλυκόζης.

Μονάδες 5 32 Τοποθετήσατε δύο φυτά σε δύο δο-

κιμαστικούς σωλήνες, με τις ρίζες τους μέσα στο νερό. Το ένα το εκθέ-σατε σε φως μήκους κύματος 400 nm και το άλλο σε φως μήκους κύμα-τος 500 nm. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.

I. Η κατανάλωση CO2 στο Β φυτό θα είναι μεγαλύτερη από του Α.

II. Η παραγωγή O2 στο Α φυτό θα είναι μεγαλύτερη από του Β. III. Η στάθμη του νερού στον σωλήνα με το Β φυτό θα κατέβει γρηγορότερα από του Α. IV. Οι στάθμες του νερού στους δύο δοκιμαστικούς σωλήνες θα βρίσκονται στο ίδιο ύ-

ψος. V. Ο ρυθμός παραγωγής γλυκόζης στα δύο φυτά είναι ο ίδιος.

Μονάδες 1 33 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση:

Μέσω των τεχνικών της Γενετικής Μηχανικής οι βιολόγοι- ερευνητές εισήγαγαν σε μιτο-χόνδρια τμήμα DNA που έχει όλες τις απαραίτητες και μεταφραζόμενες αλληλουχίες, ώστε να συντεθεί μια πολυπεπτιδική αλυσίδα στο μιτοχόνδριο, η οποία φυσιολογικά συντίθεται στο κυτταρόπλασμα. Αυτό το τμήμα DNA προερχόταν από τον πυρήνα φυσιολογικού αν-θρώπινου κυττάρου. Στα μιτοχόνδρια, όμως, σε όλες τις περιπτώσεις δε μπορούσε να συ-ντεθεί ολόκληρη η πολυπεπτιδική αλυσίδα (123 αμινοξέα) παρά μόνο το αρχικό της τμήμα με 25 αμινοξέα. Σε ποιο συμπέρασμα καταλήγετε:

Α. Η εισαγωγή του γονιδίου στο μιτοχόνδριο προκαλούσε τη μετατροπή του (τη μετάλ-λαξη του).

Β. Προκαλείται κάποιο λάθος κατά την αντιγραφή αυτού του γονιδίου στο εσωτερικό του μιτοχονδρίου.

Γ. Υπάρχουν κάποιες διαφορές στο γενετικό κώδικα που χρησιμοποιείται στα ριβοσώ-ματα του κυτταροπλάσματος και στα ριβοσώματα των μιτοχονδρίων.

Μονάδες 1 34 Ποιο από τα παρακάτω κύτταρα θεωρείτε ότι θα έχει περισσότερα λυσοσώματα: Α. Ανθρώπινο μυϊκό κύτταρο.

Β. Φαγοκύτταρο του συστήματος άμυνας του οργανισμού μας απέναντι και σε παθογό-να μικρόβια.

Γ. Κύτταρο της επιφάνειας του δέρματος μας. Μονάδες 1

biology.gr

10

35 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: Α. Τα κύτταρα ενός κουνουπιού αποδίδουν Ο2 στην ατμόσφαιρα.

Β. Τα κύτταρα ενός πεύκου προσλαμβάνουν Ο2 που ήταν συστατικό της ατμόσφαιρας. Γ. Τα κύτταρα ενός αλόγου καταναλώνουν για τις ενεργειακές τους ανάγκες ΑΤΡ, το

οποίο έχουν συνθέσει φυτά. Μονάδες 1 36 Να σημειώσετε με (Σ) τις σωστές προτάσεις και με (Λ) τις λανθασμένες: Α. Τα κίτρινα και πορτοκαλί χρώματα πολλών φυλλοβόλων φυτών το φθινόπωρο οφεί-

λονται στο ότι οι χλωροφύλλες σ’ αυτή τη φάση ανακλούν τα μήκη κύματος ακτινοβο-λίας που αντιστοιχούν σ’ αυτά τα χρώματα.

Β. Γενικά, οι χλωροφύλλες απορροφούν τα μήκη κύματος ακτινοβολίας που αντιστοι-χούν στο πράσινο.

Γ. Για τη σύνθεση των χλωροφυλλών τα ανώτερα φυτά προσλαμβάνουν άζωτο από την ατμόσφαιρα και μαγνήσιο από το έδαφος (ή τα νερά).

Δ. Το άνοιγμα και το κλείσιμο των στομάτων επιτρέπει στα χερσαία φυτά να ελέγχουν το ρυθμό εξάτμισης του νερού που διαθέτουν, ανάλογα με τη δυνατότητα πρόσλη-ψής του από το έδαφος.

Ε. Οι χερσαίοι ανώτεροι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί, μεταξύ των άλλων, δεσμεύουν ο-ξυγόνο της ατμόσφαιρας και απελευθερώνουν σε αυτή διοξείδιο του άνθρακα.

Μονάδες 5 37 Στο εργαστήριο επεξεργαζόμαστε ταυτόχρονα ηπατικά κύτταρα ανθρώπου, αλλά και βα-

κτηριακά κύτταρα Ε.coli, τα οποία διατηρούνται σε διαφορετικές, κατάλληλες για τον πολ-λαπλασιασμό τους συνθήκες, σε διαφορετικά «δοχεία». Και στις δύο καλλιέργειες αυτών των κυττάρων επιδρούμε με ικανοποιητική ποσότητα μιας χημικής ουσίας που εμποδίζει την διαίρεση του κεντρομεριδίου, ενώ δεν έχει άλλη βλαπτική επίδραση στα κύτταρα. Να χαρακτηρίσετε με (Σ), είτε (Λ) τις παρακάτω προτάσεις, ανάλογα με το αν θεωρείτε την κάθε μία σωστή, είτε λανθασμένη:

Α. Οι χρωματίδες των χρωμοσωμάτων του βακτηρίου δεν θα αποχωριστούν στο τέλος της μετάφασης.

Β. Στα ανθρώπινα κύτταρα δε θα πραγματοποιηθεί σωστά η αντιγραφή του γενετικού υλικού.

Γ. Στα ανθρώπινα κύτταρα δε θα πραγματοποιηθεί η πρόφαση. Δ. Στα ανθρώπινα κύτταρα η διαδικασία της μίτωσης θα σταματήσει στην μετάφαση. Ε. Και στις δύο καλλιέργειες θα προκύψουν θυγατρικά κύτταρα που το ένα θα έχει τη

διπλάσια ποσότητα DNA και το άλλο καθόλου DNA και το οποίο δε θα μπορέσει να ζήσει.

Μονάδες 5 38 Τα βακτήρια του είδους Β ζουν σε θερμοπηγές και σε θερμοκρασίες 900 ΟC έως 1100 ΟC,

ενώ τα βακτήρια του είδους Γ ζουν σε θερμοκρασίες, κατά μέσο όρο 100 ΟC, αλλά είναι ανθεκτικά στην υπεριώδη ακτινοβολία που προκαλεί μεταλλάξεις. Να απαντήσετε και να αιτιολογήσετε την κάθε απάντηση σας με 20 λέξεις το πολύ:

Α. Τα βακτήρια του είδους Β ή τα βακτήρια του είδους Γ αναμένεται, σύμφωνα με τα δε-δομένα σας, να εξακολουθούν να πολλαπλασιάζονται ευκολότερα αν συνεχίσουμε να ρυπαίνουμε την ατμόσφαιρα με χλωροφθοράνθρακες, όπως σήμερα;

Β. Τα βακτήρια του είδους Β ή τα βακτήρια του είδους Γ αναμένεται, σύμφωνα με τα δε-δομένα σας, να εξακολουθούν να πολλαπλασιάζονται ευκολότερα στο μέλλον, αν συνεχιστεί με τους σημερινούς ρυθμούς η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με CO2;

Μονάδες 5

biology.gr

11

39 Η σύνθεση του ενζύμου Α ελέγχεται από ένα ζευγάρι αλληλομόρφων γονιδίων. Πόσα γονί-δια που φέρουν την πληροφορία για τη σύνθεση αυτού του ενζύμου θα υπάρχουν σε ένα φυσιολογικό κύτταρο, το οποίο βρίσκεται:

Α. Στην αρχή της μετάφασης της μίτωσης. Β. Σε κάθε θυγατρικό κύτταρο της μείωσης 1. Γ. Στο τέλος της τελόφασης της μίτωσης. Δ. Σε κάθε θυγατρικό κύτταρο της μείωσης 2. Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας με 40 λέξεις το πολύ.

Μονάδες 4 40 Σε μία σχολική τάξη δύο μαθητές διαφωνούν ως προς τον τρόπο εμφάνισης αλλαγών στα

είδη των οργανισμών του πλανήτη. Ο ένας μαθητής, ισχυρίζεται ότι πρώτα λαμβάνει χώρα μια αλλαγή του περιβάλλοντος ενός είδους και στη συνέχεια τα άτομα του είδους αυτού τροποποιούν τις λειτουργίες τους, ώστε να επιβιώσουν στο νέο περιβάλλον. Ο άλλος μα-θητής πιστεύει ότι, οι αλλαγές λαμβάνουν χώρα συνεχώς στα άτομα του είδους και όσες από αυτές ευνοούν την επιβίωσή του διαιωνίζονται ενώ όσες είναι δυσμενείς εξαφανίζονται μαζί με τα άτομα που τις φέρουν. Να υποστηρίξετε τεκμηριωμένα με ποια από τις απόψεις συμφωνείτε. Αν πάλι έχετε άλλη άποψη, να τη διατυπώσετε τεκμηριωμένα.

Μονάδες 8

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

biology.gr

1

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2007 Β΄ φάση

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1 Α

2 Α Λόγω δημιουργίας βιώσιμων συνθηκών - θερμοκρασία

Δ Ο εγκλωβισμός της υπέρυθρης ακτινοβολίας θερμαίνει την επιφάνεια της γης και αυτή την ατμόσφαιρα

3 Γ

4 Γ

5 Β

6 Δ

7 Β

8 Α

9 Α Ο γενετικός κώδικας είναι σχεδόν καθολικός - τα ριβοσώματα μεταφράζουν οποιοδήπο-τε mRNA

10 Β

11 Γ

12 Γ

13 Γ

14 Δ

15 Α

16 Γ

17 I Λ, II Λ, III Λ, IV Σ, V Λ, VI Λ, VII Λ, VIII Σ, IX Λ, X Σ

18 Α

19 Γ

20 Α

21 Π, Ρ, Ε, Γ, Λ, Κ

22 Α

23 Β

24 Γ

25 Α

26 Β

biology.gr

2

27 Δ

28 I Σ, II Λ, III Σ, IV Σ, V Σ

29 Γ

30 I Λ, II Λ, III Σ, IV Λ, V Σ

31 V

32 II

33 Γ

34 Β

35 Β

36 Α Λ, Β Λ, Γ Λ, Δ Σ, Ε Σ

37 Δ

38 α CFC --> μείωση του πάχους της στιβάδας του στρατοσφαιρικού όζοντος --> αύξηση UV στην επιφάνεια της γης --> αντίξοες συνθήκες για τα Β, βιώσιμες συνθήκες για τα Γ

β αύξηση συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα --> ένταση φαινομένου θερμοκηπίου --> αύξηση θερμοκρασίας της επιφάνειας της γης --> αντίξοες συνθήκες για τα Γ, βιώσιμες συνθήκες για τα Β

39 Α 4 Κάθε μεταφασικό χρωμόσωμα έχει δύο χρωματίδες άρα δύο αντίγραφα του αλληλό-μορφου --> συνολικά 4 αλληλόμορφα

Β 2 Διαχωρισμός ομόλογων χρωμοσωμάτων --> 2 αντίγραφα του αλληλόμορφου

Γ 2 Από κάθε ομόλογο χρωμόσωμα του ζεύγους καταλήγει 1 χρωματίδα στο τέλος της τε-λόφασης --> 2 ανά ζεύγος --> 2 αλληλόμορφα

Δ 1 Από κάθε ζεύγος ομόλογων χρωμοσωμάτων στο θυγατρικό κύτταρο της μείωσης 2 κα-ταλήγει 1 χρωματίδα --> 1 αλληλόμορφο

40 Μεταλλάξεις - Απομόνωση - Φυσική επιλογή - Μη κληρονόμηση επίκτητων

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2008 Α΄ ΦΑΣΗ

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Σε κάθε πρόταση μπορεί να αντιστοιχούν περισσότερες της μίας σωστές απαντήσεις.

1. Η τεταρτοταγής δομή των πρωτεϊνών αναφέρεται στην τελική στερεοδιάταξη μιας πρωτεΐνης, η οποία αποτελείται από: Α. Μια πολυπεπτιδική αλυσίδα. Β. Τρία αμινοξέα. Γ. Δύο πολυπεπτιδικές αλυσίδες. Δ. Τέσσερις πολυπεπτιδικές αλυσίδες.

2. Ένα μονοφωσφορικό ριβονουκλεοτίδιο με βάση την Αδενίνη μπορεί να είναι «συστατικό»: Α. Ενός μορίου tRNA. B. Ενός μορίου DNA. Γ. Ενός μορίου mRNA. Δ. Ενός μορίου RNA πολυμεράσης.

3. Μόνο από C,H,O δομείται Α. Η λακτόζη. Β. Ένα ριβονουκλεικό οξύ. Γ. Η φωσφατιδυλοχολίνη. Δ. Η RNA-πολυμεράση.

4. Το άμυλο και η κυτταρίνη αποτελούν φυτικούς πο-λυσακχαρίτες των οποίων τα μόρια: Α. Αποτελούνται μόνο από γλυκόζη. Β. Αποτελούνται από γλυκόζη και γαλακτόζη. Γ. Διαφέρουν μόνο στη δομή τους. Δ. Διαφέρουν ως προς το μέγεθος, τη δομή και

το βιολογικό ρόλο.

5. Τα ιχνοστοιχεία: Α. Περιέχονται μόνο σε μικροσκοπικούς οργανι-

σμούς. Β. Περιέχονται σε κύτταρα σε πολύ μικρές ποσό-

τητες αλλά είναι απαραίτητα για σημαντικές λειτουργίες.

Γ. Περιέχονται σε κύτταρα σε πολύ μικρές ποσό-τητες, συνεπώς δεν τους είναι απαραίτητα.

Δ. Προσλαμβάνονται από τους οργανισμούς με την τροφή και αποβάλλονται μέσω των απεκ-κρίσεων.

6. Μια φαρμακευτική ουσία έχει την ιδιότητα να συνδέ-εται εξειδικευμένα με αλληλουχία αμινοξέων. Σε διάλυμα που περιέχει μόρια της ουσίας αυτής, προσθέτουμε κύτταρα και προκαλούμε τη λύση τους. Με ποιο από τα παρακάτω κυτταρικά συστα-τικά βρέθηκε συνδεδεμένη η ουσία; Α. tRNA. Β. Μυοσίνη. Γ. Μαλτόζη. Δ. Χοληστερόλη.

7. Στο εργαστήριο έγινε χημική ανάλυση τριών δειγμάτων βιομορίων: ένα με πρωτεΐνες, ένα με πολυσακχαρίτες και ένα με νουκλεϊκά οξέα. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα:

Δείγμα % άνθρακας

% υδρογόνο

% οξυγόνο

% άζωτο

% θείο

% φώσφορος

Δ1 27 49 24 0 0 0 Δ2 29 49 13 8 1 0 Δ3 35 21 26 14 0 4

Η σωστή αντιστοιχία των βιομορίων με τα δείγματα Δ1, Δ2 και Δ3 είναι: Α. Δ1-πρωτεΐνη, Δ2-πολυσακχαρίτης, Δ3-νουκλεϊκό οξύ Β. Δ1-πολυσακχαρίτης, Δ2-πρωτεΐνη, Δ3-νουκλεϊκό οξύ Γ. Δ1-νουκλεϊκό οξύ, Δ2-πρωτεΐνη, Δ3-πολυσακχαρίτης Δ. Δ1-πολυσακχαρίτης, Δ2-νουκλεϊκό οξύ, Δ3-πρωτεΐνη

8. Δύο πρωτεΐνες που επιτελούν διαφορετική λειτουρ-γία είναι δυνατόν να διαφέρουν: Α. Στον αριθμό και την αλληλουχία των αμινοξέ-

ων από τα οποία αποτελούνται. Β. Στο αριθμό των πεπτιδικών τους αλυσίδων. Γ. Στη στερεοδιάταξη. Δ. Σε όλα τα προηγούμενα.

9. Μπορέσαμε στο εργαστήριο να αυξήσουμε κατά πολύ τη συγκέντρωση ενός μακρομορίου στο εσω-τερικό ενός ζωικού κυττάρου. Αυτό το κύτταρο το-ποθετείται σε δοχείο με απεσταγμένο νερό. Α. Θα μειωθεί ο όγκος του κυττάρου, αφού από

αυτό θα εξέλθει ποσότητα του μακρομορίου. Β. Στο περιβάλλον του κυττάρου θα αυξηθεί γρή-

γορα η συγκέντρωση του μακρομορίου, μέχρι να εξισορροπηθεί η συγκέντρωσή του μέσα και έξω από το κύτταρο.

Γ. Θα αυξηθεί ο όγκος του κυττάρου, επειδή θα εισέλθει νερό στο εσωτερικό του.

Δ. Ο όγκος του κυττάρου θα μείνει αμετάβλητος.

biology.gr

10. Με δεδομένο ότι ένα κύτταρο διαθέτει μιτοχόνδρια, το κύτταρο αυτό είναι: Α. Είτε ζωικό είτε φυτικό. Β. Είτε ζωικό είτε βακτηριακό. Γ. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι φωτοσυνθετικό. Δ. Είτε ζωικό είτε φυτικό είτε βακτηριακό.

11. Μια ουσία μεταφέρεται παθητικά από το πυρηνό-πλασμα ενός επιθηλιακού κυττάρου στη μήτρα ενός μιτοχονδρίου του γειτονικού του επιθηλιακού κυττά-ρου. Ποιος είναι ο ελάχιστος αριθμός στιβάδων φωσφολιπιδίων που διαπερνά; Α. 12 Β. 16 Γ. 6 Δ. 8

12. Έστω μια χρωστική που προσδένεται επιλεκτικά στο DNA. Χρησιμοποιώντας αυτή τη χρωστική και κατάλληλη διαδικασία χρώσης ενός ζωικού κυττά-ρου, φτιάξαμε ένα μικροσκοπικό παρασκεύασμα και σ’ αυτό παρατηρούμε προσεκτικά τα κύτταρα με τη βοήθεια μικροσκοπίου (σε μεγάλες μεγεθύνσεις). Τα οργανίδια τα οποία παρουσιάζονται χρωματι-σμένα είναι: Α. Το ενδοπλασματικό δίκτυο και το σύμπλεγμα

Golgi Β. Ο πυρήνας και τα μιτοχόνδρια Γ. Τα μιτοχόνδρια και οι χλωροπλάστες Δ. Τα λυσοσώματα και τα υπεροξειδιοσώματα

13. Ποιο οργανίδιο είναι κυρίως υπεύθυνο για την υ-δρόλυση μεγαλομοριακών ενώσεων σε ένα κύτταρο που κάνει φαγοκυττάρωση; Α. Το σύμπλεγμα Golgi. Β. Το λυσόσωμα. Γ. Το ενδοπλασματικό δίκτυο. Δ. Το μιτοχόνδριο.

14. Η ασθένεια Tay-Sachs οφείλεται στη μη φυσιολογι-κή δράση ενζύμων που περιέχονται στα λυσοσώ-ματα. Τα άτομα με αυτή την ασθένεια δεν: Α. Συνθέτουν μεμβρανικούς υποδοχείς Β. Μπορούν να εκτελέσουν οξειδωτική φωσφο-

ρυλίωση Γ. Μπορούν να διασπάσουν κατηγορίες σακχά-

ρων Δ. Μπορούν να συνθέσουν κάποια αμινοξέα

15. Στα ζωικά κύτταρα και ιδιαίτερα στα νευρικά κύττα-ρα λειτουργεί η αντλία ιόντων Κ+ / Na+, αλλά γίνε-ται και παθητική μεταφορά αυτών των ιόντων. Η παθητική μεταφορά λαμβάνει χώρα: Α. Συνεχώς Β. Μόνο όταν λειτουργεί η αντλία Γ. Μόνο όταν δεν λειτουργεί η αντλία Δ. Μόνο όταν ένα νευρικό κύτταρο δε δέχεται

κάποιο ερέθισμα

16. Η ύπαρξη υποδοχέων στην πλασματική μεμβράνη διασφαλίζει: Α. Την κυτταρική αναπνοή. Β. Τη σύνδεση ορμόνης - κυττάρου στόχου. Γ. Τη δομή των ριβοσωμάτων. Δ. Όλα τα παραπάνω.

17. Από την παρατήρηση ενός σωματικού ανθρώπινου κυττάρου στο μικροσκόπιο διαπιστώθηκε η παρου-σία πολλών μιτοχονδρίων. Το κύτταρο αυτό: Α. Χρησιμοποιεί υψηλές συγκεντρώσεις οξυγό-

νου. Β. Είναι ώριμο ερυθρό αιμοσφαίριο. Γ. Περιέχει πολύ λίγα ριβοσώματα. Δ. Παράγει οξυγόνο σε υψηλές συγκεντρώσεις.

19. Στη φωτεινή φάση της φωτοσύνθεσης παρατηρείται Α. Διάσπαση ΑΤΡ. Β. Σύνθεση ΝΑDP. Γ. Φωτόλυση νερού. Δ. Κατανάλωση CO2.

18. Για άλλη μια φορά ο άνθρωπος για να βρει λύσεις σε σοβαρά προβλήματα, αντλεί εμπειρία από ότι συμβαίνει στα τελειότερα συστήματα του πλανήτη, δηλαδή τους οργανισμούς. Μια από τις λύσεις που πειραματικά διερευνώνται έντονα για την αντιμετώ-πιση του ενεργειακού προβλήματος των ανθρώπι-νων κοινωνιών είναι η «παραγωγή» ενέργειας σε κινητήρες σύνθεσης νερού, με ελάχιστους ρύπους. Αυτό αξιοποιεί τη γνώση των ερευνητών για την ιδιαίτερα υψηλή ενεργειακή απόδοση σε ATP: Α. Της διαδικασίας της γλυκόλυσης. Β. Της διαδικασίας της υδρόλυσης λιπιδίων. Γ. Της αλκοολικής και της γαλακτικής ζύμωσης. Δ. Της οξειδωτικής φωσφορυλίωσης.

20. Γλυκόλυση λαμβάνει χώρα: Α. Μόνο κατά την αερόβια αναπνοή Β. Μόνο κατά την αναερόβια αναπνοή (ζύμωση) Γ. Μόνο σε ευκαρυωτικά κύτταρα Δ. Κατά την αερόβια και κατά την αναερόβια α-

ναπνοή

21. Με ποιο τρόπο ένας μη αντιστρεπτός αναστολέας εμποδίζει τη σύνδεση του υποστρώματος στο ένζυ-μο; Α. Συνδέεται με τα μόρια του υποστρώματος Β. Συνδέεται στο ενεργό κέντρο του ενζύμου Γ. Μειώνει την ενέργεια ενεργοποίησης Δ. Διασπά το ένζυμο

22. Ποιος από τους παρακάτω συνδυασμούς περιβαλ-λοντικών συνθηκών είναι ο καλύτερος για την πραγματοποίηση της φωτοσύνθεσης στην Ελλάδα; Α. Μπλε φως και 55 ΟC. Β. Πράσινο φως και 40 ΟC. Γ. Κόκκινο φως και 25 ΟC. Δ. Φως της ημέρας και 10 ΟC

biology.gr

23. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστή για τη μετατροπή των ουσιών Α και Β στις ουσίες Γ και Δ σύμφωνα με την αντίδραση:

Α. Η μετατροπή γίνεται ενδόθερμα. Β. Η μετατροπή γίνεται εξώθερμα. Γ. Η μετατροπή γίνεται αυθόρμητα. Δ. Δεν παρατηρείται ενεργειακή μεταβολή.

24. Θεωρείστε ότι η παρακάτω αντίδραση είναι η περί-ληψη μιας πολύ σημαντικής βιοχημικής διαδικασίας.

6 Η2Ο + 6 CO2 ⎯⎯⎯→ Χ + 6 Ο2 Το Χ αντιστοιχεί σε: Α. ADP. Β. Ένα πολυμερές. Γ. Ένα αμινοξύ. Δ. Ένας μονοσακχαρίτης.

25. Ζητήθηκε από ένα μαθητή να καταγράψει διαφορές μεταξύ των διαδικασιών της φωτοσύνθεσης και της αερόβιας αναπνοής στα ευκαρυωτικά κύτταρα. Ο μαθητής ετοίμασε τον παρακάτω πίνακα με τις διαφορές. Η μοναδική σωστή σύγκριση που παρατίθεται είναι:

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΑΝΑΠΝΟΗ Α. εξώθερμη ενδόθερμη Β. δεν πραγματοποιούνται όλα τα στάδια στους χλω-

ροπλάστες όλα τα στάδια πραγματοποιούνται στα μιτοχόνδρια

Γ. Δεν γίνεται μεταφορά ηλεκτρονίων γίνεται μεταφορά ηλεκτρονίων Δ. χρησιμοποιείται το νερό ως αντιδρόν στο πρώτο

στάδιο σχηματίζεται νερό ως προϊόν στο τελικό στάδιο

26. Στην καθημερινή μας τροφή περιέχονται λιπίδια, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και νουκλεϊκά οξέα. Ποιο από αυτά τα βιομόρια διασπάται πρώτο από τον ανθρώπινο οργανισμό για να εξασφαλιστεί η απα-ραίτητη για τις λειτουργίες του ενέργεια; Α. Πρωτεΐνες. Β. Υδατάνθρακες. Γ. Λιπίδια. Δ. Νουκλεϊκά οξέα.

27. Η περιοχή του χρωμοσώματος στην οποία προσ-δένονται τα ινίδια της ατράκτου κατά τη διάρκεια της μίτωσης ονομάζεται: Α. Κεντρύλιο Β. Κεντρόσωμα Γ. Κεντρομερίδιο Δ. Χρωματίδα

28. Έστω ότι τα γονίδια για το χρώμα πτερώματος και το μέγεθος του «λοφίου» σε κάποια πτηνά βρίσκο-νται στο ίδιο χρωμόσωμα. Ένα άτομο αυτού του είδους πτηνών διαθέτει σε ένα χρωμόσωμα του γονίδιο για μαύρο χρώμα και γονίδιο για μικρό «λο-φίο». Στο ομόλογο του χρωμόσωμα διαθέτει γονίδιο για καφέ χρώμα και μεγάλο «λοφίο». Σε ένα φυσιο-λογικό του γαμέτη μπορούν να συνυπάρχουν: Α. Γονίδιο για το μαύρο χρώμα και γονίδιο για το

μικρό «λοφίο». Β. Γονίδιο για το μαύρο χρώμα και γονίδιο για το

μεγάλο «λοφίο». Γ. Γονίδιο για το καφέ χρώμα και γονίδιο για το

μαύρο χρώμα. Δ. Γονίδιο για το καφέ χρώμα και γονίδιο για το

μικρό «λοφίο».

29. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις περιγράφει κα-λύτερα τον χαρακτηρισμό του μοντέλου αντιγραφής του DNA ως ημισυντηρητικού; Α. Σε κάθε αντιγραφή, κάθε μόριο DNA διατηρεί

άθικτη τη μία αλυσίδα ενώ η άλλη συντίθεται από νέο υλικό.

Β. Μετά από ένα κύκλο αντιγραφής, τα μισά μό-ρια DNA περιέχουν το αρχικό υλικό και τα άλ-λα μισά αποτελούνται από νέο υλικό.

Γ. Μετά από δύο κύκλους αντιγραφής, όλα τα μόρια DNA περιέχουν ένα μίγμα από αρχικό και νέο υλικό.

Δ. Σε κάθε αλυσίδα, ο αριθμός των Α+G είναι ί-σος με τον αριθμός των T+C.

30. Ένα μέλος ενός ζεύγους ομολόγων χρωμοσωμά-των φέρει το γονίδιο Α και το άλλο μέλος φέρει το γονίδιο α. Πόσες φορές θα υπάρχει το γονίδιο α στον πυρήνα κατά την διάρκεια της φάσης G2 της μεσόφασης; Α. 2 Β. 1 Γ. 4 Δ. 0

31. Ποιο από τα παρακάτω κύτταρα είναι ώριμο ερυ-θροκύτταρο ανθρώπου; Α. Κύτταρο με μάζα DNA 0 g . Β. Κύτταρο με μάζα DNA 3,35×10-12 g. Γ. Κύτταρο με μάζα DNA 6,70×10-12 g. Δ. Κύτταρο με μάζα DNA 6,70×10-12 g ή

13,40×10-12 g.

A + B

ATP ADP + Pi

Γ + Δ

ενέργεια

biology.gr

ΛΑΓΟΣ

ΧΟΡΤΑΡΙΧ

ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΥΛΙΚΑ στο έδαφος

33. Το οικοσύστημα ενός δάσους περιλαμβάνει σχέσεις αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης μεταξύ: Α. Εδάφους και κλίματος Β. Δένδρων και χλοοτάπητα Γ. Φυτών και ζώων Δ. Βιοκοινοτήτων και αβιοτικών στοιχείων

34. Ένα νησί, σε σχετικά μεγάλη απόσταση από την ξηρά: Α. Αποτελεί ένα απομονωμένο οικοσύστημα. Β. Επηρεάζεται από άλλα οικοσυστήματα. Γ. Ανταλλάσσει με το περιβάλλον του ενέργεια,

όχι όμως και ύλη. Δ. Μπορεί να επηρεάσει την ξηρά.

35. Μεγαλύτερη καθαρή πρωτογενή παραγωγικότητα ανά στρέμμα (στην ίδια εποχή του έτους) έχει: Α. Ένας αγρός. Β. Ένα τροπικό δάσος. Γ. Μία θαμνώδης έκταση. Δ. Ένα φυλλοβόλο δάσος.

32 Καταγγέλθηκε ότι, παρά την απαγόρευση, σε κά-ποιες από τις καμένες δασικές εκτάσεις της χώρας μας κάποιοι ασυνείδητοι βοσκοί οδηγούν σε αυτές τα αιγοπρόβατα τους για βόσκηση. Αυτοί οι βοσκοί γνωρίζουν εμπειρικά, ότι σε πολλές περιοχές της χώρας μας που έχει καεί το δάσος και γενικότερα η χλωρίδα, φυτρώνουν γρήγορα νεαρά φυτά που α-ποτελούν ιδιαίτερα θρεπτική ζωοτροφή. Αυτό είναι σωστό και τεκμηριώνεται επιστημονικά με κάποια - κάποιες από τις παρακάτω προτάσεις: Α. Τα νεαρά φυτά έχουν μεγαλύτερη περιεκτικό-

τητα σε όλα τα βιολογικά μόρια, αφού τα τε-λευταία έχουν ανθρακικό σκελετό και αυτά τα φυτά έχουν χρησιμοποιήσει τον άνθρακα από το στρώμα στάχτης της περιοχής.

Β. Κάποια από τα νεαρά φυτά είναι ψυχανθή και στις ρίζες τους εντοπίζονται αζωτοδεσμευτικά βακτήρια, τα οποία εμπλουτίζουν το περιβάλ-λον των ριζών τους με άζωτο απαραίτητο για τη σύνθεση πολλών βιομορίων τους.

Γ. Κάποια από τα νεαρά φυτά είναι ψυχανθή και συνεπώς είναι πλούσια σε πρωτεΐνες.

Δ. Η στάχτη που υπάρχει στο έδαφος παρέχει τεράστιες ποσότητες τροφής στους αποικοδο-μητές του οικοσυστήματος, οι οποίοι με τη σει-ρά τους τροφοδοτούν το έδαφος με ανόργανα συστατικά, απαραίτητα για την ανάπτυξη των νεαρών φυτών.

36. Σε ένα υδάτινο οικοσύστημα, το τροφικό επίπεδο με τη μεγαλύτερη βιομάζα είναι αυτό των: Α. Παραγωγών. Β. Φυτοφάγων. Γ. Σαρκοφάγων. Δ. Αποικοδομητών.

37. Τρύπα του όζοντος χαρακτηρίζεται το φαινόμενο της: Α. Ελάττωσης του πάχους της στιβάδας του όζο-

ντος στην ανώτερη ατμόσφαιρα. Β. Διάρρηξης (τρυπήματος) της στιβάδας του ό-

ζοντος στην ανώτερη ατμόσφαιρα. Γ. Δημιουργίας όζοντος στην κατώτερη ατμό-

σφαιρα. Δ. Ελάττωσης του πάχους της στιβάδας του όζο-

ντος στην κατώτερη ατμόσφαιρα.

38. Σε ποιο βιοτικό παράγοντα του οικοσυστήματος αντιστοιχεί η ένδειξη Χ στο παρακείμενο διάγραμμα; Α. Παραγωγός. Β. Καταναλωτής 2ης τάξης. Γ. Αποικοδομητής. Δ. Καταναλωτής 3ης τάξης.

39. Ποιο από τα παρακάτω ζευγάρια δεν ταιριάζει; Α. Τροπικό δάσος – μεγάλη ποικιλότητα ειδών Β. Έξαρση του φαινομένου του θερμοκηπίου –

αύξηση της συγκέντρωσης του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα

Γ. Ευτροφισμός – μείωση της πρωτογενούς πα-ραγωγικότητας

Δ. Όξινη βροχή – βροχή με pH < 5.0

40. Η καθαρή δευτερογενής παραγωγικότητα: Α. Είναι μεγαλύτερη από τη καθαρή πρωτογενή

παραγωγικότητα Β. Είναι μεγαλύτερη από τη μικτή δευτερογενή

παραγωγικότητα Γ. Απεικονίζει το ρυθμό μεταβολής της βιομάζας

των ζώων Δ. Όλα τα παραπάνω

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του να χαρακτηρί-σετε την αντίστοιχη πρόταση ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ).

41. Τα φωτοσυνθετικά φυτικά κύτταρα δεν έχουν μιτοχόνδρια. 42. Τα χημικά στοιχεία των χημικών ενώσεων, που παρέχουν την απαραίτητη ενέργεια για να κινηθεί ένα συνηθισμέ-

νο αυτοκίνητο, προϋπήρχαν σε βιολογικά μόρια. 43. Η σύνθεση λιπιδίων απαιτεί σύνθεση μορίων ΑΤΡ. 44. Οι χλωροφύλλες απορροφούν κυρίως την μπλε και την ερυθρή ακτινοβολία. 45. Η σκοτεινή φάση της φωτοσύνθεσης γίνεται παρουσία φωτός.

biology.gr

46. Από τη μείωση ενός άωρου γεννητικού κυττάρου δεν προκύπτουν πάντα τέσσερις λειτουργικοί γαμέτες. 47. Ο καθένας μας μπορεί να παράγει περισσότερους από 223 γενετικά διαφορετικούς γαμέτες. 48. Στο πλαίσιο της τροφικής σχέσης: Χορτάρι Σαλιγκάρι Σκαντζόχοιρος Αλεπού, ο άνθρακας των βιολογι-

κών μορίων του Σκαντζόχοιρου, ήταν κάποτε συστατικό του CO2 της ατμόσφαιρας. 49. Όλη η ενέργεια που αποδίδεται κατά τη διάσπαση της γλυκόζης κατά την κυτταρική αναπνοή χρησιμοποιείται για

τη σύνθεση ΑΤΡ. 50. Κάποιο τμήμα της μιας αλυσίδας DNA μπορεί να λειτουργήσει ως «καλούπι» για τη σύνθεση DNA, αλλά και tRNA. 51. Για να δράσουν κάποια ένζυμα πρέπει να συνδεθούν με ένα συγκεκριμένο μόριο που δεν είναι πρωτεϊνικής φύ-

σης. 52. Στα κύτταρα των ριζών ενός πεύκου υπάρχουν χλωροπλάστες και μιτοχόνδρια. 53. Από τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης τα φυτά παίρνουν ενέργεια για τις λειτουργίες τους με τη μορφή ΑΤΡ. 54. Οι πρωτεΐνες οι απαραίτητες για όλες τις λειτουργίες των μιτοχονδρίων εισέρχονται σε αυτά μέσω της εξωτερικής

τους μεμβράνης με ενεργητική μεταφορά. 55. Η τοποθέτηση ενζύμων σε απορρυπαντικά συμβάλλει στην οικονομία ενέργειας. 56. Αν οι οργανισμοί αποθηκεύουν ενέργεια σε πολυσακχαρίτες, αντί για λίπη, θα έχουν μεγαλύτερο βάρος. 57. Στη φάση που ένα μυϊκό κύτταρο παράγει γαλακτικό οξύ ταυτόχρονα επιτελείται και πλήρης αερόβια διάσπαση

της γλυκόζης. 58. Η δημιουργία διδύμων γίνεται με την ταυτόχρονη γονιμοποίηση ενός ωαρίου από δυο σπερματοζωάρια. 59. Τα κυανοβακτήρια δεσμεύουν άνθρακα από ανόργανες ενώσεις, ενώ οι μύκητες από οργανικές. 60. Η ένταση του ηλιακού φωτός είναι σημαντικός παράγοντας για τη φωτοσύνθεση. Όσο αυξάνεται η ένταση του ηλι-

ακού φωτός τόσο αυξάνεται και η φωτοσυνθετική απόδοση. 61. Η μείωση του συνολικού πλήθους των παραγωγών ενός οικοσυστήματος θα επιδράσει άμεσα στους ανώτερους

καταναλωτές παρ΄ ότι αυτοί δεν τρέφονται με παραγωγούς. 62. Η υλοτόμηση των τροπικών δασών για τη δημιουργία εκτάσεων που θα αξιοποιηθούν για την καλλιέργεια οικονο-

μικά αποδοτικών φυτών είναι άστοχη, μιας και το έδαφος των τροπικών δασών δεν είναι εύφορο. 63. Τα φυτά την ημέρα φωτοσυνθέτουν και τη νύχτα αναπνέουν.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗΣ

64. Να αντιστοιχίσετε τους λατινικούς αριθμούς της πρώτης στήλης με τους αραβικούς αριθμούς της δεύτερης στή-λης:

Πρώτη στήλη Δεύτερη στήλη I. Χλωροφθοράνθρακες 1. Ευτροφισμός II. Οξείδια του αζώτου 2. Φαινόμενο Θερμοκηπίου III. Νιτρικό οξύ, Θειώδες οξύ 3. Μείωση της στιβάδας του όζοντος IV. Διοξείδιο του άνθρακα 4. Όξινη βροχή V. Αστικά λύματα 5. Φωτοχημικό Νέφος VI. Μη διασπώμενα εντομοκτόνα 6. Βιοσυσσώρευση

65. Στον παρακάτω πίνακα παρατηρούμε τις αρχικές και τελικές συγκεντρώσεις τριών ουσιών (Α, Β και Γ) σε δυο γειτονικά κύτταρα, στα κύτταρα 1 και 2, καθώς και στο μεσοκυττάριο χώρο. Οι ουσίες Α και Β περνούν την πλα-σματική μεμβράνη των κυττάρων, ενώ η ουσία Γ δεν περνά τη μεμβράνη του κυττάρου 1 και περνά τη μεμβράνη του κυττάρου 2.

ΑΡΧΙΚΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ Κύτταρο1 Μεσοκυτ. Κύτταρο2 Κύτταρο1 Μεσοκυτ. Κύτταρο2 ουσία Α 0,6 mΜ 2 mΜ 1 mΜ 1,2 mΜ 1,2 mΜ 1,2 mΜ ουσία Β 1,2 mΜ 12 mΜ 1,6 mΜ 0,2 mΜ 14,3 mΜ 0,3 mΜ ουσία Γ 2 mΜ 5 mΜ 2 mΜ 3 mΜ 3 mΜ 3 mΜ

Να αντιστοιχίσετε τους λατινικούς αριθμούς της πρώτης στήλης με τους αραβικούς αριθμούς της δεύτερης στή-λης:

Πρώτη στήλη Δεύτερη στήλη Ι. Από το κύτταρο 1 στο μεσοκυττάριο χώρο 1. διάχυση της ουσίας Α ΙΙ. Από το κύτταρο 2 στο μεσοκυττάριο χώρο 2. διάχυση της ουσίας Β ΙΙΙ. Από το μεσοκυττάριο χώρο στο κύτταρο 1 3. διάχυση της ουσίας Γ ΙV. Από το μεσοκυττάριο χώρο στο κύτταρο 2 4. ενεργητική μεταφορά της ουσίας Α 5. ενεργητική μεταφορά της ουσίας Β 6. ενεργητική μεταφορά της ουσίας Γ 7. όσμωση

biology.gr

ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

66. Τα κουνούπια αποτελούν τροφή για πολλά πουλιά και νυχτερίδες. Στην περιοχή μιας μεγαλούπολης, τα κουνού-πια βρέθηκε να μεταβιβάζουν ένα λοιμογόνο παράγοντα σε ανθρώπους που ήρθαν σε επαφή με κουνούπια τα οποία μετέφεραν το λοιμογόνο παράγοντα. Τελικά οι υπηρεσίες υγείας της πόλης ψέκασαν με εντομοκτόνο, στην προσπάθειά τους να θανατώσουν όσο το δυνατό περισσότερα κουνούπια. Να περιγράψετε: Α. Ένα «πλεονέκτημα» της θανάτωσης όλων των κουνουπιών Β. Ένα μειονέκτημα της θανάτωσης όλων των κουνουπιών Γ. Έναν κίνδυνο για τον άνθρωπο, που οφείλεται στον ψεκασμό με εντομοκτόνο στον αέρα

67. Να αναφέρετε δύο παραδείγματα όπου η μεταβολή της στερεοδιάταξης μιας πρωτεΐνης εξασφαλίζει την λειτουρ-γική της δράση.

68. Να αναφέρετε τρεις από τους μηχανισμούς που δημιουργούν γενετική ποικιλότητα στους αμφιγονικά αναπαρα-γόμενους οργανισμούς.

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2008

Α΄ φάση Απαντήσεις

1 Γ, Δ 41 Λ 2 Α, Γ 42 Σ 3 Α 43 Λ 4 Α, Δ 44 Σ 5 Β, Δ 45 Σ 6 Β 46 Σ 7 Β 47 Σ 8 Δ 48 Σ 9 Γ 49 Λ

66 Α. Η μείωση του αριθμού των νέων κρουσμάτων της νόσου

Β. Η διαταραχή της οικολογικής ισορροπίας

Γ. Βιοσυσσώρευση (όποιο «πλεο-νέκτημα», μειονέκτημα και κίν-δυνο υποστηρίξει ο μαθητής να αξιολογηθεί κατάλληλα)

10 Α 50 Σ 11 Α 51 Σ 12 Β 52 Λ 13 Β 53 Λ 14 Γ 54 Λ

67 1. Πρωτεΐνες ενεργητικής μεταφο-ράς

2. Δράση ορισμένων ενζύμων (α-κτίνη-μυοσίνη, ή όποιο άλλο υποστηριχθεί)

15 Α 55 Σ 16 Β 56 Σ 17 Α 57 Λ 18 Δ 58 Λ 19 Γ 59 Σ

68 1. Ανεξάρτητος διαχωρισμός χρω-μοσωμάτων

2. Επιχιασμός 3. Γονιμοποίηση 4. Μεταλλάξεις

20 Δ 60 Λ 21 Β 61 Σ 22 Γ 62 Σ 23 Α 63 Λ 24 Δ 25 Δ I 3 26 Β II 4, 5 27 Γ III 4 28 Α, Β, Δ IV 2 29 Α V 1 30 Α

64

VI 6 31 Α 32 Β, Γ I 5, 7 33 Α, Β, Γ, Δ II 5 34 Β, Δ III 1 35 Β

65

IV 1, 3 36 Α 37 Α 38 Γ 39 Γ 40 Γ

biology.gr

1

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

2008

Β΄ φάση

biology.gr

2

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Α μέρος

1. Με την κλωνοποίηση ενός ατόμου παράγονται απόγονοι οι οποίοι: Α. Περιέχουν μόνο μη επιβλαβείς

μεταλλάξεις. Β. Περιέχουν πανομοιότυπα γονίδια. Γ. Είναι πανομοιότυποι στην εμφάνιση

και στη συμπεριφορά. Δ. Παράγουν ένζυμα διαφορετικά από

των γονέων τους.

2. Ο διαφορετικός βιολογικός ρόλος του αμύλου και της κυτταρίνης εξηγείται από το ότι: Α. Αποτελούνται μόνο από το

μονομερές γλυκόζη. Β. Αποτελούνται από δύο είδη

μονομερών, γλυκόζη και γαλακτόζη. Γ. Διαφέρουν μόνο στη δομή τους στο

χώρο. Δ. Διαφέρουν στο μέγεθος και στη

στερεοδιάταξη.

3. Η πλασματική μεμβράνη οριοθετεί το κύτταρο και είναι: Α. Τελείως διαπερατή για κάθε χημική

ουσία. Β. Εκλεκτικά διαπερατή για

μακρομοριακές ουσίες. Γ. Εκλεκτικά διαπερατή για όλες τις

μικρομοριακές και μακρομοριακές ουσίες.

Δ. Εκλεκτικά διαπερατή για όλες τις χημικές ουσίες.

4. Ο κυτταρικός σκελετός ΔΕΝ εμπλέκεται σε: Α. Διαμόρφωση του σχήματος ενός

κυττάρου. Β. Μεταφορά ιόντων από σημείου σε

σημείο του κυτταροπλάσματος. Γ. Στήριξη οργανιδίων του κυττάρου. Δ. Μετακίνηση οργανιδίων στο

εσωτερικό του κυττάρου.

5. Ο εφοδιασμός των φυτικών οργανισμών με νερό εξασφαλίζεται: Α. Μόνο με οσμωτικά φαινόμενα

μεταξύ κυττάρων των ριζών και υγρού εδάφους.

Β. Μόνο με το άνοιγμα των στομάτων των φύλλων.

Γ. Με το κλείσιμο των στομάτων των φύλλων, για να περιοριστεί η εξάτμιση.

Δ. Με συνδυασμό του ανοίγματος των στομάτων των φύλλων και οσμωτικών φαινομένων.

6. Ο κύκλος του κιτρικού οξέος (Krebs): Α. Περιλαμβάνει αντιδράσεις που δε

χρησιμοποιούν οξυγόνο αλλά πραγματοποιείται παρουσία οξυγόνου.

Β. Περιλαμβάνει αντιδράσεις που δε χρησιμοποιούν οξυγόνο άρα λαμβάνει χώρα απουσία οξυγόνου.

Γ. Περιλαμβάνει αντιδράσεις που χρησιμοποιούν οξυγόνο άρα λαμβάνει χώρα παρουσία οξυγόνου.

Δ. Μπορεί να χρησιμοποιήσει ή όχι οξυγόνο.

7. Οι άνθρωποι παρεμβαίνουν άμεσα στον κύκλο του νερού: Α. Κόβοντας ή καίοντας τα δένδρα. Β. Μέσω καύσης ορυκτών καυσίμων. Γ. Ρυπαίνοντας ποτάμια και λίμνες. Δ. Υπερ-αντλώντας υπόγεια ύδατα.

8. Ο Homo sapiens sapiens διαδέχτηκε το Homo sapiens neaderalensis πριν από περίπου: Α. 35.000 χρόνια. Β. 135.000 χρόνια. Γ. 35.000.000 χρόνια. Δ. 135.000.000 χρόνια.

biology.gr

3

9. Τα φύκη είναι παραγωγοί διότι: Α. Παράγουν σημαντικές πρωτεΐνες για

τον άνθρωπο. Β. Περιλαμβάνονται σε πολλές

τροφικές αλυσίδες. Γ. Συνθέτουν ανόργανη και οργανική

ύλη. Δ. Μπορούν να μετατρέπουν τη

φωτεινή ενέργεια σε χημική.

10. Αν σε ένα οικοσύστημα εισαχθεί ένα ωφέλιμο για τον άνθρωπο είδος, τότε: Α. Διατηρείται η ποικιλότητα του

οικοσυστήματος. Β. Το είδος ανταγωνίζεται με όλα τα

άλλα είδη. Γ. Διαταράσσεται η ισορροπία του

οικοσυστήματος. Δ. Δεν προκαλείται καμία διαταραχή

στο οικοσύστημα.

11. Η ταχύτητα μιας βιοχημικής αντίδρασης του μεταβολισμού γενικώς αυξάνεται αυξανομένης της θερμοκρασίας. Αυτό συμβαίνει (σε αντίθεση με άλλες, μη μεταβολικές αντιδράσεις) μέχρις ενός ορίου, της άριστης θερμοκρασίας, διότι πέραν αυτής: Α. Αυξάνονται υπερβολικά η κινητική

ενέργεια και οι αποστάσεις των μορίων.

Β. Διασπώνται ορισμένοι χημικοί δεσμοί, οπότε αλλοιώνεται η δομή μορίων με άμεση επίπτωση στη λειτουργικότητά τους.

Γ. Χημικές αλλαγές (π.χ. οξειδώσεις) καταστρέφουν διάφορα ζωτικής σημασίας μόρια.

Δ. Συμβαίνουν όλα τα παραπάνω.

12. Το τυπολογικό κριτήριο ταξινόμησης των οργανισμών του Λινναίου: Α. Μειονεκτεί έναντι του μειξιολογικού

κυρίως ως προς τη συγκρότηση ευρύτερων ταξινομικών βαθμίδων.

Β. Στηρίζεται στη μελέτη των κληρονομικών χαρακτηριστικών των οργανισμών.

Γ. Ομαδοποιεί τους οργανισμούς, σύμφωνα με μορφολογικά και βιοχημικά χαρακτηριστικά, σε είδη αλλά και ανώτερες ταξινομικές βαθμίδες.

Δ. Είναι βολικό, όπως και το μειξιολογικό, για την ταξινόμηση μόνο των αμφιγονικά αναπαραγόμενων οργανισμών.

13. Η δράση της φυσικής επιλογής, σύμφωνα με την εξελικτική θεωρία, λαμβάνει χώρα σε επίπεδο: Α. Οργανισμού. Β. Βιοκοινότητας. Γ. Πληθυσμού. Δ. Οικογένειας.

14. Ανατομικά δεδομένα που παρέχουν ενδείξεις για την εξέλιξη των ειδών από παλαιότερους κοινούς προγόνους παρέχουν τα: Α. Ομόλογα όργανα. Β. Ανάλογα όργανα. Γ. Υπολειμματικά όργανα. Δ. Όλα τα παραπάνω.

15. Στο εργαστήριο, κατά τη μοριακή ανάλυση νουκλεϊκού οξέος, εντοπίστηκε η τριπλέτα UCA. Αυτή είναι: Α. κωδικόνιο στο DNA Β. κωδικόνιο στο mRNA Γ. αντικωδικόνιο στο tRNA Δ. κωδικόνιο στο mRNA ή

αντικωδικόνιο στο tRNA

16. Ποιο από τα παρακάτω στοιχεία σχετίζεται άμεσα με το διαχωρισμό των χρωματίδων κατά την έναρξη της ανάφασης στη μιτωτική διαίρεση; Α. Κεντροσωμάτιο. Β. Ενδιάμεσα ινίδια. Γ. Μικροσωληνίσκοι. Δ. Πυρηνική μεμβράνη.

biology.gr

4

17. Περιτυλίγουμε μια γλάστρα μαζί με το φυτό με διαφανές πράσινο σελοφάν (εξασφαλίζοντας κατάλληλο αερισμό και πότισμα). Μετά από κάποιες μέρες θα παρατηρήσουμε: Α. Το φυτό να αυξάνεται υπερβολικά. Β. Το φυτό να ξεραίνεται. Γ. Το φυτό να αναπτύσσεται κανονικά. Δ. Τα βακτήρια που θα ανιχνεύονται

στο περιβάλλον της γλάστρας θα είναι αερόβια.

18. Ο βάτραχος έχει 26 χρωμοσώματα σε κάθε σωματικό του κύτταρο. Οι δυνατοί συνδυασμοί των μη αλληλομόρφων γονιδίων του DNA του πυρήνα, τα οποία βρίσκονται σε διαφορετικά ζευγάρια ομολόγων χρωμοσωμάτων, σε ένα φυσιολογικό του γαμέτη είναι: Α. 226 Β. 252 Γ. 213

Δ. 2104

19. Μία ποικιλία φράουλας παρουσιάζει αντίσταση σε ένα επιβλαβή μύκητα αλλά παράγει μικρούς καρπούς. Μία άλλη ποικιλία φράουλας παράγει μεγάλους καρπούς αλλά δεν έχει αντίσταση στον ίδιο μύκητα. Ποια από τις παρακάτω μεθόδους είναι κατάλληλη για να συνδυάσουμε τις δύο επιθυμητές ιδιότητες σε ένα φυτό; Α. κλωνοποίηση Β. μονογονική αναπαραγωγή Γ. αυτογονιμοποίηση Δ. επιλεκτικές διασταυρώσεις

20. Έχετε ένα δείγμα νουκλεϊκού οξέος το οποίο νομίζετε ότι είναι μονόκλωνο DNA. Για να βεβαιωθείτε κάνετε ανάλυση του δείγματος η οποία θα σας δείξει την ποσοστιαία σύσταση του δείγματος σε νουκλεοτίδια. Ποιο από τα παρακάτω δεδομένα μπορεί να επιβεβαιώσει την αρχική σας σκέψη; Α. Αδενίνη 38% - Κυτοσίνη 12% -

Γουανίνη 12% - Ουρακίλη 38%. Β. Αδενίνη 22% - Κυτοσίνη 32% -

Γουανίνη 17% - Ουρακίλη 29%. Γ. Αδενίνη 22% - Κυτοσίνη 32% -

Γουανίνη 17% - Θυμίνη 29%. Δ. Αδενίνη 38% - Κυτοσίνη 12% -

Γουανίνη 12% - Θυμίνη 38%.

21. Ποιος από τους παρακάτω οργανισμούς θα επηρεαστεί περισσότερο από την παρουσία ζιζανιοκτόνων που προκαλούν το φαινόμενο της βιοσυσσώρευσης σε ένα οικοσύστημα; Α. Καταναλωτές πρώτης τάξης, όπως

οι ακρίδες. Β. Παραγωγοί, όπως τα φυτά. Γ. Κορυφαίοι καταναλωτές, όπως τα

γεράκια. Δ. Καταναλωτές δεύτερης τάξης, όπως

τα βατράχια που τρέφονται με έντομα.

22. Αν κόψουμε τα δέντρα ενός τροπικού δάσους και στη θέση τους βάλουμε γεωργικές καλλιέργειες προς συγκομιδή (π.χ. φυτείες καφέ ή καλαμποκιού), το πιο πιθανό αποτέλεσμα περιμένετε να είναι: Α. η μείωση της βιοποικιλότητας Β. η αύξηση της παρεχόμενης

ενέργειας Γ. η μείωση της διάβρωσης του

εδάφους Δ. η αύξηση του ρυθμού

φωτοσύνθεσης

biology.gr

5

23. Δέκα νεαρά ζευγάρια κουνελιών μεταφέρονται σε ένα νησί με επάρκεια τροφής και νερού στο οποίο δεν κινδυνεύουν από θηρευτές. Ποιο από τα παρακάτω είναι περισσότερο πιθανό να συμβεί στον πληθυσμό των κουνελιών; Α. θα παραμείνει σχετικά σταθερός,

σύμφωνα με την εξίσωση του ρυθμού γεννήσεων και θανάτων

Β. θα πεθάνουν εξαιτίας της αύξησης του ρυθμού των μεταλλάξεων

Γ. θα αυξηθεί μέχρι να φτάσει τη μέγιστη επιτρεπόμενη πυκνότητα

Δ. θα μειωθεί και στη συνέχεια θα αυξάνεται επ΄ αόριστο

24. Αν η μιτωτική διαίρεση, είναι ο μόνος τρόπος αναπαραγωγής σε ένα είδος μονοκύτταρου οργανισμού, το πιο πιθανό είναι: Α. σ΄ αυτό το είδος δεν μπορούν να

συμβούν μεταλλάξεις Β. ο ρυθμός εξέλιξης σ΄ αυτό το είδος

είναι μικρότερος απ΄ ότι σε κάποιο είδος που αναπαράγεται αμφιγονικά

Γ. ο αριθμός των ατόμων αυτού του είδους παραμένει σταθερός σε μια περιοχή

Δ. η γενετική σταθερότητα των οργανισμών αυτού του είδους αυξάνει την προσαρμογή τους στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος

25. Όταν ένας οργανισμός στερείται προσωρινά οξυγόνου, προσλαμβάνει ενέργεια από: Α. Τον κύκλο του κιτρικού οξέος. Β. Την αλυσίδα μεταφοράς

ηλεκτρονίων. Γ. Την οξείδωση του πυροσταφυλικού

οξέος σε ακετυλ-CoA. Δ. Τη γλυκόλυση.

27. Ένας μεγάλος αριθμός διαφορετικών αμινοξέων ενωμένων σε κατάλληλη σειρά (αλληλουχία) συνιστά οπωσδήποτε: Α. Ένα ενζυμικό σύμπλοκο. Β. Μία πρωτεΐνη. Γ. Μία πολυπεπτιδική αλυσίδα. Δ. Όλα τα παραπάνω.

26. Τοποθετήστε τα παρακάτω βήματα για τη σύνθεση μιας πρωτεΐνης στη σωστή σειρά: i Σύνθεση RNA, συμπληρωματικού

ενός τμήματος DNA. ii Ξετύλιγμα της διπλής έλικας του

DNA. iii Σύνδεση του mRNA στα

ριβοσώματα. iv Τα αμινοξέα που μεταφέρονται από

δύο γειτονικών tRNA συνδέονται με πεπτιδικό δεσμό.

v. Το mRNA εγκαταλείπει τον πυρήνα. vi. Ένα αντικωδικόνιο του tRNA

αναγνωρίζει ένα κωδικόνιο του mRNA.

Α. ii, i, iii, v, iv, vi Β. ii, i, iii, iv, vi, v Γ. iv, v, ii, i, vi, iii Δ. ii, i, v, iii, vi, iv

biology.gr

6

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Β μέρος

28. Ποιο από τα μόρια (Α και Β) που απεικονίζονται στη εικόνα αποτέλεσε το κατώφλι μεταξύ χημικής και βιολογικής εξέλιξης και γιατί;

29. Ένα δοχείο χωρίζεται σε δύο χώρους με μια διαπερατή μεμβράνη και περιέχει διάλυμα διαφόρων ουσιών, όπως φαίνεται παρακάτω. Η αρχική κατανομή των ουσιών φαίνεται στο σχήμα 1 ενώ η τελική κατανομή, μετά από δύο ώρες, στο σχήμα 2. Σύμφωνα με ποιο κριτήριο η μεμβράνη επιτρέπει τη μετακίνηση των συστατικών του διαλύματος; Α. Η θερμοκρασία του διαλύματος. Β. Το ηλεκτρικό φορτίο των μορίων. Γ. Το μέγεθος των μορίων. Δ. Η συγκέντρωση του διαλύματος. Ε. Η ισομέρεια των μορίων.

μεμβράνημεμβράνη

ΑΡΧΙΚΑ ΜΕΤΑ ΔΥΟ ΩΡΕΣ

Σχήμα 1 Σχήμα 2

biology.gr

7

30. Στο παρακάτω διάγραμμα υπάρχουν τα δεδομένα από ένα οικοσύστημα όπου φαίνεται υψόμετρο και το pH του εδάφους κάθε περιοχής (Α – Η) και στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται τα είδη που είναι παρόντα και απόντα σε κάθε περιοχή (+ = παρόντα, − = απόντα).

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

Α Β Γ Δ Ε Ζ Η

ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Υψόμ

ετρο

.

5

5,5

6

6,5

7

7,5

8

pH εδά

φου

ς.

α) Ποια περιοχή παρουσιάζει τη

μεγαλύτερη και ποια τη μικρότερη βιοποικιλότητα;

β) Ποια είδη επιβιώνουν σε μεγαλύτερο και ποια σε μικρότερο εύρος pH εδάφους;

Μεγαλύτερη Μικρότερη Μεγαλύτερο Μικρότερο Α. περιοχή Ζ περιοχή Β Α. είδος 1 είδος 3

Β. περιοχή Γ περιοχή Ε Β. είδος 3 είδος 4

Γ. περιοχή Ε περιοχή Γ Γ. είδος 4 είδος 2

Δ. περιοχή Η περιοχή Α Δ. είδος 3 είδος 1

Ε. περιοχή Β περιοχή Γ Ε. είδος 2 είδος 4

περιοχή Α περιοχή Β περιοχή Γ περιοχή Δ περιοχή Ε περιοχή Ζ περιοχή Η

είδος 1 + + + − − − − είδος 2 − − + + + + + είδος 3 + + + + − − − είδος 4 − − − − − + +

31. Ποιο από τα παρακάτω διαγράμματα απεικονίζει καλύτερα τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπου (Α) και οικοσυστήματος (Ο);

κατανομή οργανισμών ως προς το pH

κατανομή οργανισμών ως

προ το υψόμετρο

Ο

Α

(Α)

Ο Α

(Β)

ΟΑ

(Γ)

ΟΑ

(Δ)

Ο

Α

(Ε)

biology.gr

8

32. Βακτηριακός κλώνος, που καλλιεργείται σε βιοαντιδραστήρα, παράγει ένα ένζυμο Ε1 το οποίο μετατρέπει την ουσία Α στην ουσία Β. Ο ίδιος βακτηριακός κλώνος παράγει και άλλο ένζυμο Ε2 το οποίο, αντίστροφα, μετατρέπει την ουσία Β στην ουσία Α. Για κάθε μόριο της ουσίας Α παράγεται ένα μόριο της ουσίας Β και το αντίστροφο. Οι σχετικές δραστηριότητες των ενζύμων Ε1 και Ε2 δίνονται στο παρακάτω διάγραμμα. Σε ποια θερμοκρασία πρέπει να γίνει η αύξηση του πληθυσμού των βακτηρίων στον βιοαντιδραστήρα προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη παραγωγή της ουσίας Β;

Α. 10 OC Β. 20 OC Γ. 25 OC Δ. 30 OC Ε. 35 OC

33. Το διπλανό διάγραμμα δείχνει τις σχετικές συγκεντρώσεις μερικών ιόντων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό περιβάλλον ενός ζωικού κυττάρου. Ποια διαδικασία είναι άμεσα υπεύθυνη για τη μετακίνηση των ιόντων K+ και Mg++ προς το εσωτερικό του ζωικού κυττάρου; Α. εξωκύττωση Β. ενδοκύττωση Γ. όσμωση Δ. ενεργητική μεταφορά Ε. παθητική μεταφορά

0

20

40

60

80

100

0 10 15 20 25 30 35 40

ένζυμο Ε1 ένζυμο Ε2

0

50

100

150

Na+ K+ Mg++ Cl-

ιόντα

Συγκέντρωση

(mM

) .

εσωτερικό εξωτερικό

biology.gr

9

34. Το διάγραμμα αναπαριστά μια συνηθισμένη εργαστηριακή τεχνική της μοριακής βιολογίας. Η εφαρμογή της τεχνικής αυτής συνήθως είναι: Α. Η παραγωγή ενός

ανθρώπινου εμβρύου για τη βοήθεια γυναικών που δεν μπορούν να κάνουν παιδιά.

Β. Η μετατροπή ενός μονοκύτταρου οργανισμού σε πολυκύτταρο.

Γ. Η εισαγωγή μιας τοξικής ουσίας που θα σκοτώσει το βακτήριο.

Δ. Η παραγωγή ορμονών ή ενζύμων για τη χορήγηση αντίστοιχων ουσιών που λείπουν από τον ανθρώπινο οργανισμό.

35. Ένα κύτταρο κρεμμυδιού τοποθετήθηκε σε πυκνό διάλυμα γλυκόζης και παρατηρήθηκαν οι ακόλουθες αλλαγές όπως φαίνονται στα σχήματα.

Από τις πληροφορίες που αντλούμε από τα σχήματα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι; Α. Το κυτταρικό τοίχωμα δεν ήταν διαπερατό για τα μόρια του νερού Β. Η μεμβράνη των χυμοτοπίων δεν ήταν διαπερατή για τα μόρια του νερού Γ. Μόρια γλυκόζης πέρασαν διαμέσου της κυτταρικής μεμβράνης Δ. Μόρια νερού πέρασαν διαμέσου της κυτταρικής μεμβράνης

36. Η συσκευή του σχήματος χρησιμοποιήθηκε για τη διεξαγωγή μιας έρευνας. Η ουσία Χ προέκυψε κατά τη μεταβολική διαδικασία παραγωγής ATP στη ζύμη (μονοκύτταρος μύκητας). Ποια από τις παρακάτω προτάσεις χαρακτηρίζει καλύτερα την ουσία Χ; Α. Οξυγόνο που απελευθερώνεται

κατά τη σύνθεση πρωτεϊνών. Β. Γλυκόζη που παράγεται κατά τη φωτοσύνθεση. Γ. Υδατάνθρακας που παράγεται κατά την πέψη. Δ. Διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται κατά την κυτταρική αναπνοή.

biology.gr

10

37. Τα περισσότερα «άγρια» φυτά περιέχουν τοξίνες που αποτρέπουν τα ζώα να τα φάνε. Τους ερευνητής ανακάλυψε ότι μία τοξίνη που παράγεται από κάποια φυτά, είναι τοξική και για το ίδιο το φυτό αν αυτή βρεθεί σε επαφή με τους ρίζες του. Ως πρώτο βήμα για τη διαπίστωση τους αιτίας που τα φυτά δεν επηρεάζονται από τους δικές τους τοξίνες, διαχώρισε σε κλάσματα μερικά φυτικά κύτταρα και βρήκε ότι η τοξίνη βρισκόταν στο κλάσμα με τα μεγαλύτερα σε μέγεθος κυτταρικά οργανίδια. Τους βρήκε ότι η τοξίνη έχανε τους τοξικές τους ιδιότητες μετά από θέρμανση. Ποιοι από τους λόγους, στον πίνακα που ακολουθεί, συμφωνούν με τους παρατηρήσεις του ερευνητή; Α. i, ii και v. Β. i, iv και v. Γ. ii και iii. Δ. iii και iv. Ε. iii και v.

i Η τοξίνη ήταν αποθηκευμένη στο κεντρικό χυμοτόπιο

ii Η τοξίνη μπορεί να διαπεράσει την πλασματική μεμβράνη αλλά όχι και τη μεμβράνη των οργανιδίων στα οποία βρίσκεται αποθηκευμένη

iii Η τοξίνη ήταν αποθηκευμένη τους χλωροπλάστες

iv Η τοξίνη είναι λιποδιαλυτή

v Η τοξίνη μπορεί ναι είναι ένα ένζυμο

38. Ένας ερευνητής καλλιέργησε μερικά κύτταρα Euglena (μονοκύτταρος φωτοσυνθετικός οργανισμός) σε φωτεινό περιβάλλον. Αρχικά παρατήρησε ότι η καλλιέργεια είχε χρώμα πράσινο. Στη συνέχεια πρόσθεσε μικρή ποσότητα ζάχαρης στο θρεπτικό μέσο και έσβησε το φως. Μετά από μερικές ημέρες, παρατήρησε ότι η καλλιέργεια είχε αποκτήσει χρώμα λευκό. Η εξέταση μικρής ποσότητας της καλλιέργειας στο μικροσκόπιο, έδειξε ότι ο αριθμός των κυττάρων ανά ml ήταν ίδιος με τον αρχικό (πριν κλείσει το φως). Ποια από τις παρακάτω προτάσεις εξηγεί καλύτερα τη μικροσκοπική παρατήρηση; Α. Τα κύτταρα νεκρώθηκαν και αυτά που παρατηρήθηκαν στο μικροσκόπιο ήταν βακτήρια

που χρησιμοποίησαν τη ζάχαρη ως τροφή. Β. Τα κύτταρα, αφού περιέχουν μιτοχόνδρια, χρησιμοποίησαν τη ζάχαρη για την

παραγωγή ενέργειας με την κυτταρική αναπνοή. Γ. Με την απουσία του φωτός, οι χλωροπλάστες μετατράπηκαν σε μιτοχόνδρια και

χρησιμοποίησαν τη ζάχαρη για την κυτταρική αναπνοή. Δ. Στο σκοτάδι, ενέργεια μπορεί να παραχθεί από τους χλωροπλάστες για όσο διάστημα

υπάρχει πηγή σακχάρων. Ε. Στο φως, η φωτοσύνθεση οδηγεί στην παραγωγή πρωτεϊνών οι οποίες αποθηκεύονται

στους χλωροπλάστες και στη συνέχεια μπορούν να αποικοδομηθούν απελευθερώνοντας ενέργεια για την ανάπτυξη του κυττάρου.

biology.gr

11

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ «ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ» Να χαρακτηρίσετε με (Σ) τις σωστές και με (Λ) τις λανθασμένες προτάσεις:

39. Η προσαρμογή των οργανισμών σε δεδομένες περιβαλλοντικές συνθήκες είναι αποτέλεσμα φυσικής επιλογής μεταξύ των καλύτερα προσαρμοσμένων.

40. Η προσαρμογή των οργανισμών σε δεδομένες περιβαλλοντικές συνθήκες είναι επακόλουθο των διαρκώς μεταβαλλόμενων περιβαλλοντικών συνθηκών.

41. Οι μεταβολές των οργανισμών προϋπάρχουν των αλλαγών των περιβαλλοντικών συνθηκών.

42. Η ενέργεια η απαραίτητη για να περπατάμε προϋπήρχε σε βιολογικά μόρια άλλων οργανισμών.

43. Η ενέργεια η απαραίτητη για να κινηθεί ένα συνηθισμένο αυτοκίνητο προϋπήρχε σε βιολογικά μόρια.

44. Οι αποικοδομητές του εδάφους προσφέρουν και ενέργεια για την επιτέλεση των λειτουργιών των χερσαίων φυτών.

45. Κατά την κυτταρική αναπνοή μπορεί να παραχθεί CO2 μόνο αν σε αυτή χρησιμοποιείται Ο2.

46. Η γλυκόζη σε σχέση με τα ουδέτερα λίπη αποτελεί την πρώτη επιλογή πηγής ενέργειας για τα κύτταρα μας, γιατί για το ίδιο βάρος περικλείει μεγαλύτερα ποσά ενέργειας.

47. Στο εσωτερικό των χλωροπλαστών συντίθενται και μόρια mRNA

48. Δύο παιδιά κληρονομούν από τον ένα ετερόζυγο, ως προς συγκεκριμένο γονιδιακό τόπο γονέα τους, διαφορετικά αλληλόμορφα.

49. Οι πρωτεΐνες οι απαραίτητες για όλες τις λειτουργίες των μιτοχονδρίων εισέρχονται σε αυτά με ενεργητική μεταφορά.

50. Κάποιο τμήμα της μιας αλυσίδας DNA μπορεί να λειτουργήσει ως «καλούπι» για τη σύνθεση DNA, αλλά και tRNA.

51. Μίτωση παρατηρείται μόνο σε διπλοειδή κύτταρα θηλαστικών.

52. Για την τροφοδότηση των παραγωγών ενός χερσαίου οικοσυστήματος με ολόκληρη την ποσότητα του αζώτου, το οποίο κατέληξε στο έδαφος μέσω της διαδικασίας της ατμοσφαιρικής αζωτοδέσμευσης είναι απαραίτητη η δράση και των νιτροποιητικών βακτηρίων.

53. Θα είχε, μελλοντικά, ευεργετικές επιπτώσεις στη ζωή των οργανισμών του πλανήτη μας αν μπορούσαμε να απορροφήσουμε - με τεχνικά μέσα - το μεγαλύτερο μέρος του CO2 της ατμόσφαιρας.

54. Οι παραγωγοί κάθε οικοσυστήματος είναι το σύνολο των ευκαρυωτικών φωτοσυνθετικών οργανισμών του.

biology.gr

12

55. Στον πυρήνα ενός κυττάρου του λεπτού εντέρου υπάρχει φυσιολογικά ο ίδιος αριθμός μορίων DNA στην αρχή της πρόφασης και κατά την ανάφαση.

56. Όλα τα φυσιολογικά κύτταρα ενός ανθρώπου έχουν τον ίδιο αριθμό χρωμοσωμάτων.

57. Μια μετάλλαξη σε ένα από τα αλληλόμορφα γονίδια σωματικών κυττάρων ενός οργανισμού δεν κληρονομείται σε απογόνους του.

58. Στα πλαίσια της εξελικτικής διαδικασίας η δημιουργία ενός νέου είδους πάντοτε συνεπάγεται την εξαφάνιση του παλαιότερου είδους από το οποίο αυτό προέκυψε.

59. Παράγοντες του περιβάλλοντος μπορεί να αλλάξουν τη συχνότητα των γονιδίων μέσα σε ένα πληθυσμό.

60. Τα ομόζυγα για το γονίδιο της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας άτομα (ομοζυγώτες) επιβιώνουν καλύτερα από τα ομόζυγα στο «φυσιολογικό» γονίδιο άτομα σε περιοχές που ενδημεί το πρωτόζωο που προκαλεί την ελονοσία.

61. Τα μικρά αρκουδάκια που αναγκάζονται να απλώνουν έντονα τα μπροστινά τους πόδια ψαρεύοντας αποκτούν μακρύτερα μπροστινά πόδια, όπως και οι απόγονοι τους, από τα αρκουδάκια και τους απογόνους τους που δεν ψαρεύουν.

62. Το γεγονός ότι το 99%, περίπου, του γενετικού υλικού του ανθρώπου είναι ίδιο με αυτό του χιμπατζή, στηρίζει την άποψη ότι ο άνθρωπος προέκυψε εξελικτικά από το χιμπατζή.

biology.gr

13

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

63. Τα αντιβιοτικά είναι αντιμικροβιακές ουσίες που παράγονται, κυρίως, από μικρόβια και παρεμποδίζουν την πραγματοποίηση μιας ειδικής βιοχημικής αντίδρασης σε κάποια άλλα μικρόβια. Η πενικιλίνη είναι το πρώτο αντιβιοτικό που χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα για ιατρική χρήση με θεαματικά αποτελέσματα. Να περιγράψετε συνοπτικά (με 40 λέξεις το πολύ) τη διαδικασία μέσω της οποίας πολλοί μικροβιακοί πληθυσμοί απέκτησαν ανθεκτικότητα στην πενικιλίνη.

64. Αν το μήκος του DNA στον πυρήνα ενός φυσιολογικού σωματικού κυττάρου ενός θηλυκού χιμπατζή - όταν αυτό βρίσκεται στη μετάφαση - είναι 2m, το μήκος του συνολικού DNA ενός ωαρίου του θα είναι: Α. 1 m. Β. 2 m. Γ. 0.5 m. Δ. Λίγο μεγαλύτερο από 0.5 m. Ε. Λίγο μεγαλύτερο από 1 m.

Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση. Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας με 30 λέξεις το πολύ.

65. Τα φυσιολογικά και διαφορετικά μεταξύ τους μόρια tRNA (όσον αφορά το ότι διαθέτουν διαφορετικά αντικωδικόνια) , τα οποία μπορούν να δράσουν στο κυτταρόπλασμα ενός σωματικού μας κυττάρου είναι: Α. 4, Β. 20, Γ. 61, Δ. 64 Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση και να την αιτιολογήσετε με 25 λέξεις το πολύ.

66. Σε ένα εργοστάσιο αντλούσαν νερό από το παρακείμενο ποτάμι, το οποίο αφού χρησιμοποιείτο στις ψυκτικές εγκαταστάσεις των μηχανών του ξαναέβγαινε στο ποτάμι. Κοντά στο εργοστάσιο συχνά είχε παρατηρηθεί μαζικός θάνατος ψαριών του ποταμού, αλλά ο έλεγχος και οι μετρήσεις των αρμόδιων κρατικών υπαλλήλων δεν έδειξε καμιά ουσιώδη διαφυγή άλλων ρύπων από το εργοστάσιο. Παρ’ όλα αυτά οι βιολόγοι κρατικοί υπάλληλοι υπέδειξαν ευθύνη του εργοστασίου για το μαζικό θάνατο των ψαριών. Γιατί κατά τη γνώμη σας; (το πολύ 25 λέξεις)

67. Δεν είναι ασυνήθιστο στους φυτικούς οργανισμούς να δίνουν και απογόνους με πολλαπλάσιο αριθμό χρωμοσωμάτων. Έτσι από άτομα ενός φυτικού είδους με 28 χρωμοσώματα έστω, προέκυψαν και ελάχιστοι βιώσιμοι και γόνιμοι απόγονοι με 56 χρωμοσώματα. Αυτά τα νέα άτομα θεωρείτε ότι ανήκουν στο ίδιο είδος με τους προγόνους τους ή όχι; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας με 25 λέξεις το πολύ.

68. Υπάρχουν κάποια είδη οργανισμών που αναπαράγονται μονογονικά, καθώς επίσης και αμφιγονικά, όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες αλλάξουν και γίνουν κατά κάποιον τρόπο δυσμενείς. Διατυπώστε τις απόψεις σας γύρω από την εξελικτική σημασία αυτής της αλλαγής (από μονογονική σε αμφιγονική αναπαραγωγή) (μέχρι 40 λέξεις).

biology.gr

14

69. ΒΟΔΙΝΟ ΚΡΕΑΣ Η παρουσία του βακτηρίου E. coli στα τρόφιμα, εκτιμάται ότι είναι η αιτία αρκετών θανάτων από τις περίπου 73.000 περιπτώσεις μολύνσεων στους κατοίκους των ΗΠΑ κάθε χρόνο. Μέχρι πρόσφατα, ο μόνος τρόπος για να απαλλαγεί οριστικά το κρέας από την E. coli, ήταν η θέρμανσή του στους 80 0C η οποία σκοτώνει το βακτήριο. Τα χάμπουργκερ που καταναλώνει πολύς κόσμος δεν θερμαίνονται σε αυτή τη θερμοκρασία και η E. coli μπορεί να είναι η αιτία για κάποιους ασθενείς. Πρόσφατα, βοδινό κρέας απολυμάνθηκε με τη χρήση ακτινοβολίας δέσμης ηλεκτρονίων η οποία αποδιοργανώνει τη δομή του γενετικού υλικού των παθογόνων βακτηρίων. Έτσι είτε νεκρώνονται, είτε παραμένουν ανίκανα να αναπαραχθούν. Η διαδικασία αυτή είναι ασφαλής και έχει επικυρωθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας. Η ακτινοβολία επηρεάζει τη διατήρηση και συντήρηση ορισμένων τροφίμων όπως χόρτα, σιτάρι, φρέσκα φρούτα, λαχανικά και ορισμένα είδη κρέατος. Αν και κάποιες μέθοδοι ακτινοβολίας μπορεί να αλλάζουν τη γεύση ορισμένων τροφίμων, αυτό δεν παρουσιάζεται στο βοδινό κρέας. Στον αντίποδα των ακτινοβολημένων τροφίμων βρίσκεται η άποψη ότι η διαδικασία αυτή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό επιβλαβών χημικών ουσιών ή την απώλεια βιταμινών. Οι υποστηρικτές αξιώνουν ότι η ακτινοβολία είναι ασφαλής και θα πρέπει να θεωρηθεί ως μία ακόμα τεχνική για τη διατήρηση των τροφίμων. α) Προσδιορίστε μία αιτία παθογένειας που βρέθηκε στο βοδινό κρέας. β) Προσδιορίστε την ειδική ομάδα μορίων στα βακτήρια των οποίων η λειτουργία μπορεί

να επηρεαστεί με τη θερμοκρασία (80 0C). γ) Εξηγείστε πώς η ακτινοβολία βοηθά στη διατήρηση του κρέατος. δ) Εξηγείστε πώς η ακτινοβολία μπορεί να επηρεάσει την αναπαραγωγή των βακτηρίων

που επιβίωσαν μετά την ακτινοβολία.

70. Ένας μαθητής χρησιμοποίησε ένα κλειστό ενυδρείο για να μελετήσει τις αλληλεπιδράσεις βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων σε ένα οικοσύστημα. Το ενυδρείο περιείχε άμμο, διάφορα υδρόβια φυτά, φύκη, μικρά ψάρια, νερόφιδα και αποικοδομητές. Στο νερό υπήρχαν διαλυμένες ποσότητες οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και μικρές ποσότητες μετάλλων και αλάτων. α) Εξηγείστε πώς γίνεται η ανακύκλωση του οξυγόνου στο οικοσύστημα με τη συμμετοχή

των ζωντανών οργανισμών. β) Περιγράψτε ένα τρόπο με τον οποίο ο πληθυσμός των ψαριών μπορεί να μεταβάλλει

την ποσότητα ενός αβιοτικού παράγοντα του οικοσυστήματος αυτού (εκτός του οξυγόνου).

γ) Προσδιορίστε μία πηγή τροφής για το οικοσύστημα αυτό. δ) Περιγράψτε ένα τρόπο με τον οποίο η θρέψη των αποικοδομητών ωφελεί τους άλλους

οργανισμούς στο ενυδρείο.

71. Αγρανάπαυση ονομάζεται η διακοπή της καλλιέργειας σε έναν αγρό για κάποιο χρονικό διάστημα. Με την αγρανάπαυση εμπλουτίζεται το έδαφος με ενώσεις του αζώτου. Να αναφέρετε τις διαδικασίες μέσω των οποίων γίνεται ο εμπλουτισμός του εδάφους.

biology.gr

15

72 Μία ποικιλία οργανισμών, γνωστή ως πλαγκτό, συμβάλλει με μοναδικό και καθοριστικό τρόπο στις διατροφικές σχέσεις των οργανισμών σε ένα ωκεάνιο οικοσύστημα. Το φυτοπλαγκτό περιλαμβάνει φωτοσυνθετικούς μικροοργανισμούς, μικρά φύκη και άλλους υδρόβιους αιωρούμενους οργανισμούς. Το ζωοπλαγκτό περιλαμβάνει ετερότροφους υδρόβιους αιωρούμενους μικροοργανισμούς. Μερικές διατροφικές σχέσεις στις οποίες συμμετέχουν οι πλαγκτονικοί οργανισμοί, αλλά και άλλοι, παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

Απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν με πληροφορίες από το κείμενο και τον πίνακα που βρίσκονται παραπάνω. α) Ο άνθρωπος διαρκώς ψαρεύει βακαλάο στις θάλασσες του Βόρειου Ατλαντικού.

Εξηγήστε αν θα μεταβληθούν οι πληθυσμοί των καρχαριών και των σουπιών της περιοχής.

β) Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα, ποιος οργανισμός μπορεί να χαρακτηριστεί ως φυτοφάγος αλλά και σαρκοφάγος;

γ) Τοποθετήστε τους οργανισμούς του πίνακα σε ένα τροφικό πλέγμα σύμφωνα με τις τροφικές τους σχέσεις.

Διατροφικές σχέσεις σε βιοκοινότητα του Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού

Τροφή για τα μέλη της βιοκοινότητας

Βακαλάος Φυτοπλαγκτό Τσιπούρες Σουπιές Ζωοπλαγκτό

Βακαλάος X

Καρχαρίας X X

Τσιπούρες X X

Σουπιές X X Μέλη της

βιοκ

ονοτητας

Ζωοπλαγκτό X

ΒΑΘΜΟΔΟΤΗΣΗ

Ερωτήσεις 1 - 27 27 x 1 = 27

Ερώτηση 28 1 x 2 = 2

Ερώτηση 29 1 x 1 = 1

Ερώτηση 30 1 x 2 = 2

Ερωτήσεις 31 - 62 32 x 1 = 32

Ερωτήσεις 66 - 68 3 x 4 = 12

Ερώτηση 69 1 x 2 = 2

Ερωτήσεις 70 - 72 3 x 4 = 12

ΣΥΝΟΛΟ 100

biology.gr

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2009 ΤΑΞΗ Β Α΄ ΦΑΣΗ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

1. Στο πεπτίδιο ΗΟΟC–ala–gly–pro-val–ala–ser-NH2 Α. το 2ο αμινοξύ είναι η gly Β. το 1ο αμινοξύ είναι η ser Γ. το 3ο αμινοξύ είναι η pro Δ. το 4ο αμινοξύ είναι η val

2. Το μόριο που δομείται μόνο από C, H και O είναι: Α. η λακτόζη Β. ένα ριβονουκλεϊκό οξύ Γ. ένα φωσφολιπίδιο Δ. η RNA πολυμεράση

3. Ποιο από τα παρακάτω μόρια μπορεί να έχει S; Α. ένα μόριο σακχαρόζης Β. ένα αμινοξύ Γ. ένα μόριο DNA Δ. ένα μόριο RNA

4. Ποιοι δεσμοί είναι υπεύθυνοι για την πρωτοταγή δομή των πρωτεϊνών; Α. οι πεπτιδικοί δεσμοί Β. οι δισουλφιδικοί δεσμοί Γ. οι δεσμοί υδρογόνου Δ. οι ετεροπολικοί δεσμοί

5. Ποιο από τα παρακάτω σάκχαρα δεν αποτελείται μόνο από γλυκόζη; Α. η μαλτόζη Β. η λακτόζη Γ. η κυτταρίνη Δ. το γλυκογόνο

6. Στη φωτεινή φάση της φωτοσύνθεσης παρατηρείται Α. διάσπαση ΑΤΡ. Β. σύνθεση ΝΑDP. Γ. φωτόλυση νερού. Δ. κατανάλωση CO2.

7. Αν από ένα κύτταρο αφαιρεθεί ο πυρηνίσκος, αυτό θα έχει άμεσα ανασταλτικό αποτέλεσμα στη σύνθε-ση Α. λιπιδίων Β. νουκλεϊκών οξέων Γ. πρωτεϊνών Δ. πολυσακχαριτών

8. Ποια δομή περιλαμβάνει όλες τις άλλες; Α. πυρηνίσκος. Β. πυρήνας. Γ. χρωμόσωμα. Δ. γονίδιο.

9. Ποια από τις παρακάτω εικόνες αναπαριστά ένα οργανίδιο το οποίο περιέχει τα ένζυμα που είναι απαραίτητα για την σύν-θεση ΑΤΡ παρουσία οξυγόνου; Α. 1 Β. 2 Γ. 3 Δ. 4

10. Ο κύκλος του κιτρικού οξέος (Krebs): Α. Περιλαμβάνει αντιδράσεις που δε χρησιμο-

ποιούν οξυγόνο αλλά λαμβάνει χώρα πα-ρουσία οξυγόνου.

Β. Περιλαμβάνει αντιδράσεις που δε χρησιμο-ποιούν οξυγόνο, συνεπώς λαμβάνει χώρα απουσία οξυγόνου.

Γ. Περιλαμβάνει αντιδράσεις που χρησιμοποι-ούν οξυγόνο, συνεπώς λαμβάνει χώρα πα-ρουσία οξυγόνου.

Δ. Μπορεί να λάβει χώρα τόσο με παρουσία όσο και με απουσία οξυγόνου.

11. Επιχιασμός μπορεί να συμβεί κατά: Α. τη μιτωτική διαίρεση. Β. τη μεσόφαση. Γ. την πρώτη μειωτική διαίρεση. Δ. τη δεύτερη μειωτική διαίρεση.

12. Σε μια χημική ανάλυση ενός δείγματος ενός ιστού ζώου, ποιο στοιχείο νομίζετε ότι θα υπάρχει στον ιστό στην μικρότερη συγκέντρωση; Α. υδρογόνο Β. άνθρακας Γ. ιώδιο Δ. οξυγόνο

biology.gr

13. Η απόδοση της φωτοσύνθεσης υπολογίζεται με-τρώντας: Α. Τον όγκο του νερού που καταναλώνεται στη

μονάδα του χρόνου. Β. Τον όγκο του CO2 που καταναλώνεται στη

μονάδα του χρόνου. Γ. Τον όγκο του O2 που παράγεται στη μονάδα

του χρόνου. Δ. Την ποσότητα του φωτός που δεσμεύεται

στη μονάδα του χρόνου.

14. Μερικά βακτήρια μπορούν και ζουν σε θερμοπηγές. Αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί από το γεγονός ότι: Α. Τα ένζυμά τους δεν επηρεάζονται από τη

θερμοκρασία. Β. Τα ένζυμά τους λειτουργούν άριστα σε υψη-

λές θερμοκρασίες. Γ. Χρησιμοποιούν άλλης φύσης ουσίες, των

οποίων η καταλυτική δράση δεν επηρεάζεται από τη θερμοκρασία.

Δ. Τα βακτήρια αυτά μπορούν και διατηρούν σταθερή την εσωτερική τους θερμοκρασία.

15. Γλυκόλυση λαμβάνει χώρα: Α. Μόνο κατά την αερόβια αναπνοή. Β. Μόνο κατά την αναερόβια αναπνοή (ζύμω-

ση). Γ. Μόνο σε ευκαρυωτικά κύτταρα. Δ. Κατά την αερόβια ή αναερόβια αναπνοή ο-

ποιουδήποτε κυττάρου.

16. Ένα ένζυμο επιταχύνει μία αντίδραση του μεταβο-λισμού; Α. Με προσφορά ενέργειας στην αντίδραση. Β. Με περιορισμό της υποβαθμιζόμενης μέσω

θερμότητας ενέργειας. Γ. Με ελάττωση της απαιτούμενης ενέργειας

ενεργοποίησης. Δ. Με διάσπαση χημικών δεσμών στα υπο-

στρώματά του.

17. Στις μυϊκές ίνες (μυϊκά κύτταρα), το σύστημα πρω-τεϊνών ακτίνη - μυοσίνη μπορεί να προκαλέσει τη συστολή της μυϊκής ίνας, με κατανάλωση ενέργειας. Ποια κυτταρικά οργανίδια πρέπει να βρίσκονται σε αφθονία στα κύτταρα αυτά; Α. Ριβοσώματα. Β. Πυρήνες. Γ. Μιτοχόνδρια. Δ. Υπεροξειδιοσώματα.

18. Η πλασματική μεμβράνη είναι: Α. τελείως διαπερατή για κάθε χημική ουσία. Β. μερικώς διαπερατή για μακρομοριακές ουσί-

ες. Γ. μερικώς διαπερατή για μικρομοριακές και

μακρομοριακές ουσίες. Δ. Εκλεκτικά διαπερατή για τις διάφορες χημικές

ουσίες.

19. Ποιος από τους παρακάτω όρους περιλαμβάνει όλους τους άλλους; Α. Νουκλεοτίδιο. Β. Νουκλεϊκό οξύ. Γ. Αζωτούχος βάση. Δ. Πεντόζη.

20. Η γλυκόλυση πραγματοποιείται: Α. Στη μήτρα των μιτοχονδρίων Β. Στις αναδιπλώσεις της εσωτερικής μεμβρά-

νης των μιτοχονδρίων Γ. Στο κυτταρόπλασμα Δ. Σε οποιαδήποτε περιοχή του κυττάρου

21. Η παρατηρούμενη αλλαγή στη δομή της μεμβρανικής πρω-τεΐνης της εικόνας μπορεί να οφείλεται σε: Α. Μετουσίωσή της πρωτεΐνης. Β. Αναδιάταξη των δεσμών που διαμορφώνουν τη δομή

της πρωτεΐνης. Γ. Διάσπαση των πεπτιδικών δεσμών. Δ. Αλλαγή του ηλεκτρικού δυναμικού της πλασματικής

μεμβράνης.

22. Η ανάπτυξη ενός πολυκύτταρου οργανισμού οφεί-λεται: Α. Σε αύξηση του μεγέθους των κυττάρων του Β. Σε αύξηση του αριθμού των σωματικών κυτ-

τάρων του, ως συνέπεια μειωτικής διαίρεσης αυτών

Γ. Σε αύξηση του αριθμού των σωματικών κυτ-τάρων του, ως συνέπεια μιτωτικής διαίρεσης αυτών.

Δ. Σε όλα τα παραπάνω

23. Το οξυγόνο που παράγεται κατά τη φωτοσύνθεση: Α. προέρχεται από τη διάσπαση του νερού Β. προέρχεται από τη διάσπαση της γλυκόζης Γ. προέρχεται από τη διάσπαση του διοξειδίου

του άνθρακα Δ. προέρχεται από τη διάσπαση οποιασδήποτε

οξυγονούχου ένωσης

biology.gr

24. Ριβοσώματα υπάρχουν: Α. στους χλωροπλάστες Β. στα μιτοχόνδρια Γ. στο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο Δ. σε όλα τα παραπάνω

25. Ο πυρηνικός φάκελος αποτελεί συνέχεια του: Α. ενδοπλασματικού δικτύου Β. συμπλέγματος Golgi Γ. μιτοχονδρίου Δ. υπεροξειδιοσώματος

26. Ένας κυτταρικός κύκλος περιλαμβάνει: Α. Τη μίτωση και τη μείωση Β. Τα στάδια G1, S και G2 Γ. Τη μείωση και τη γονιμοποίηση Δ. Τη μεσόφαση και τη μίτωση

27. Κοινό τελικό προϊόν της κυτταρικής αναπνοής και της φωτεινής φάσης της φωτοσύνθεσης είναι: Α. γλυκόζη Β. ATP Γ. CO2 Δ. O2

28. Κατά τη φωτεινή φάση της φωτοσύνθεσης συμβαί-νουν: Α. δέσμευση CO2, σύνθεση NADP, σύνθεση

ATP Β. φωτόλυση Η2Ο, σύνθεση NADP, σύνθεση

ATP Γ. απελευθέρωση O2, δέσμευση CO2, υδρόλυ-

ση ATP Δ. φωτόλυση Η2Ο, σύνθεση NADPΗ, σύνθεση

ATP

29. Το παρακάτω σχήμα παριστάνει τμήμα μιας πλα-σματικής μεμβράνης σύμφωνα με το μοντέλο του ρευστού μωσαϊκού. Ως αντλία Κ+ - Νa+ μπορεί να λειτουργήσει η πρωτεΐνη: Α. Ι Β. ΙΙ Γ. ΙΙΙ Δ. IV

30. Η πιο κάτω εικόνα δείχνει τομή ενός χλωροπλάστη. Η σκοτεινή φάση της φωτοσύνθεσης πραγματοποι-είται στη θέση: Α. I Β. II Γ. III Δ. IV

31. Σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα βρίσκεται υδατικό διά-λυμα ενός βιοπολυμερούς που αποτελείται από C, H, O, N, S. To βιοπολυμερές είναι: Α. ουδέτερο λίπος Β. φωσφολιπίδιο Γ. πρωτεΐνη Δ. RNA

32. Η χημική αντίδραση που απελευθερώνει ενέργεια είναι: Α. ADP + P ATP + H2O Β. C6H12O6 + 6O2 + 6H2O 6CO2 + 12H2O Γ. Γλυκόζη + Φρουκτόζη Σακχαρόζη Δ. Αμινοξέα Πρωτεΐνες

33. Τα μόρια των t-RNA σε κάθε κύτταρο χρησιμοποι-ούνται για να μεταφέρουν: Α. Σάκχαρα Β. Φωσφολιπίδια Γ. Νουκλεοτίδια Δ. Αμινοξέα

34. Οι αδένες ανήκουν στον: Α. συνδετικό ιστό Β. νευρικό ιστό Γ. μυϊκό ιστό Δ. επιθηλιακό ιστό

35. Τα στοιχεία που είναι κοινά σε όλα τα βιομόρια εί-ναι: Α. C, H, O. Β. C, H, O, N. Γ. C, H, O, N, S. Δ. C, H, O, N, P.

36. Το φαινόμενο της μετουσίωσης παρατηρείται: Α. Στους υδατάνθρακες Β. Στα νουκλεϊκά οξέα Γ. Στις πρωτεΐνες Δ. Στα λίπη

37. Σε ένα φυτικό κύτταρο, DNA εντοπίζεται: Α. στην πλασματική μεμβράνη και σε όλες τις

εσωτερικές μεμβράνες του κυττάρου. Β. στον πυρήνα, στα μιτοχόνδρια και τους χλω-

ροπλάστες. Γ. στα λυσοσώματα και στα υπεροξειδιοσώμα-

τα. Δ. στον πυρήνα και τους χλωροπλάστες.

biology.gr

38. Από την ένωση τριών αμινοξέων παράγονται: Α. Ένα τριπεπτίδιο και ένα μόριο νερού Β. Ένα τριπεπτίδιο και δύο μόρια νερού Γ. Ένα τριπεπτίδιο και τρία μόρια νερού Δ. Μία πρωτεΐνη

39. Η σακχαρόζη διασπάται σε: Α. Δύο μόρια γλυκόζης Β. Δύο μόρια φρουκτόζης Γ. Γλυκόζη και φρουκτόζη Δ. Γλυκόζη και γαλακτόζη

40. Ποιο από τα παρακάτω είναι ισοδύναμα: Α. Μονοσακχαρίτης ⇔ Σακχαρόζη Β. Δισακχαρίτης ⇔ Γλυκογόνο Γ. Ολιγοσακχαρίτης ⇔ Φρουκτόζη Δ. Πολυσακχαρίτης ⇔ Κυτταρίνη

41. Ένα οργανίδιο που προστατεύει το κύτταρο από τις τοξικές ουσίες είναι: Α. Το αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο Β. Το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο Γ. Οι αμυλοπλάστες Δ. Οι χρωμοπλάστες

42. Το τελικό στάδιο της διαμόρφωσης του μορίου της αιμοσφαιρίνης είναι: Α. Η πρωτοταγής δομή του μορίου Β. Η δευτεροταγής δομή του μορίου Γ. Η τριτοταγής δομή του μορίου Δ. Η τεταρτοταγής δομή του μορίου

43. Στην κίνηση του κυττάρου βοηθάει: Α. Το ενδοπλασματικό δίκτυο Β. Ο κυτταρικός σκελετός Γ. Το σύμπλεγμα Golgi Δ. Το κυτταρικό τοίχωμα

44. Στη γαλακτική ζύμωση βασίζεται η παρασκευή: Α. Μπύρας. Β. Ψωμιού. Γ. Γιαουρτιού. Δ. Κρασιού.

45 Κατά την αλκοολική ζύμωση, ένα μόριο γλυκόζης αποδίδει: Α. 2 ATP. Β. 36 ATP Γ. 15 ATP. Δ. 32 ATP.

46. Ποιες ουσίες βρίσκονται στην τελευταία προτίμηση του κυττάρου για την παραγωγή ενέργειας; Α. Οι υδατάνθρακες. Β. Τα ουδέτερα λίπη. Γ. Οι πρωτεΐνες. Δ. Τα λιπαρά οξέα.

47. Ένα από τα τελικά προϊόντα της γαλακτικής ζύμω-σης είναι: Α. Το πυροσταφυλικό οξύ. Β. Η αιθυλική αλκοόλη. Γ. Το γαλακτικό οξύ. Δ. Το διοξείδιο του άνθρακα.

48. Ποιο στάδιο της κυττα-ρικής διαίρεσης φαίνεται στην παρακάτω φωτο-γραφία; Α. Μείωση, μετάφα-

ση I με 2n = 2 Β. Μείωση, μετάφα-

ση I με 2n = 4 Γ. Μείωση, μετάφα-

ση II με 2n = 4 Δ. Μείωση, μετάφαση II με 2n = 8

49. Οι φωτοσυνθετικές χρωστικές δεν εμπλέκονται: Α. στην απορρόφηση της ενέργειας του ήλιου Β. στην εξασφάλιση της απαραίτητης ενέργειας

για τη φωτόλυση του νερού, μέσω διέγερσης / αποδιέγερσης και ιονισμού μορίων χρωστι-κών

Γ. στην εξασφάλιση της απαραίτητης ενέργειας για τη σύνθεση γλυκόζης, μέσω διέγερσης / αποδιέγερσης και ιονισμού μορίων χρωστι-κών

Δ. στην μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας που αντιστοιχεί στο πράσινο χρώμα σε χημι-κή ενέργεια.

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του να χαρακτηρί-σετε την αντίστοιχη πρόταση ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ).

50. Αν ένα ηπατικό κύτταρο τεθεί (στο εργαστήριο) σε «καθαρό» - αποσταγμένο νερό για αρκετό χρονικό διάστημα, θα λυθεί επειδή θα διαρραγεί η κυτταρική του μεμβράνη.

51. Το ΑΤΡ συντίθεται μόνο κατά την κυτταρική αναπνοή. 52. Αντιγραφή και μεταγραφή των γενετικών πληροφοριών γίνεται και στον χλωροπλάστη των κυττάρων. 53. Η διαδικασία διαφοροποίησης των κυττάρων μας ξεκινά αμέσως μετά την δημιουργία του ζυγωτού. 54. Το σύνολο των οστών μας συγκροτεί το σκελετό μας. 55. Το πεπτικό μας σύστημα συμβάλει στη διατήρηση της ομοιόστασης του σώματος μας.

biology.gr

56. Το κολλαγόνο έχει τη δομή ινιδίου και συμμετέχει στη συγκρότηση του συνδετικού ιστού. 57. Αν ένας άνθρωπος βρεθεί σε περιβάλλον με θερμοκρασία 2οC, θα μειωθεί σημαντικά η ενεργότητα των ενζύμων

των κυττάρων του. 58. Η τριτοταγής δομή μιας πρωτεΐνης δεν επηρεάζεται από την πρωτοταγή δομή της. 59. Το ΑΤΡ δεν συσσωρεύεται στον οργανισμό μας. 60. Οι χλωροφύλλες απορροφούν κυρίως την μπλε και την ερυθρή ακτινοβολία ενώ ανακλούν την πράσινη. 61. Ο πυρήνας του κυττάρου δεν περιέχει rRNA. 62. Όταν δεν υπάρχει νερό στο έδαφος, τα χερσαία φυτά διατηρούν τα στόματα των φύλλων τους κλειστά. 63. Η αιθανόλη που καταναλώνει ένας άνθρωπος, μεταβολίζεται στα λυσοσώματα των ηπατικών και νεφρικών κυρίως

κυττάρων του. 64. Κατά τη μετουσίωση μιας πρωτεΐνης διατηρείται η πρωτοταγής δομή της. 65. Μετά τη μείωση, από κάθε άωρο γεννητικό κύτταρο του άνδρα παράγονται φυσιολογικά τέσσερα σπερματοζωάρι-

α. 66. Μετά τη μείωση, από κάθε άωρο γεννητικό κύτταρο της γυναίκας παράγονται φυσιολογικά τέσσερα ωάρια. 67. Ο φυσιολογικός ορός θεωρείται ισότονο περιβάλλον για τα ερυθρά αιμοσφαίρια και προκαλεί τη ρήξη τους όταν

τοποθετηθούν μέσα σε αυτόν. 68. Ένας υποδοχέας της πλασματικής μεμβράνης σε κάποια χρονική στιγμή βρισκόταν στο σύμπλεγμα Golgi. 69. Το μεγαλύτερο ποσοστό του οξυγόνου που εισπνέουμε καταναλώνεται στα μιτοχόνδρια. 70. Το οξυγόνο που περιέχεται σε ένα μόριο γλυκόζης που παράγεται κατά τη φωτοσύνθεση, προέρχεται από το οξυ-

γόνο που υπήρχε στα μόρια του διοξειδίου του άνθρακα.72. 71. Ο ιστός που παρουσιάζει το μεγαλύτερο ρυθμό ανανέωσης είναι ο επιθηλιακός. 72. Οι καρδιακές μυϊκές ίνες εμφανίζουν γραμμώσεις.75. 73. Το κολλαγόνο είναι δομικός πολυσακχαρίτης των φυτικών κυττάρων. 74. Η κυτταρίνη είναι πρωτεΐνη που υπάρχει στα φυτικά μόνο κύτταρα. 75. Στη διατήρηση της ρευστότητας της πλασματικής μεμβράνης συμβάλλει η χοληστερόλη. 76. Όλα τα ευκαρυωτικά κύτταρα διαθέτουν ένα πυρήνα. 77. Το κεντρομερίδιο είναι χαρακτηριστικό οργανίδιο των ζωικών κυττάρων και σχηματίζεται από μικροσωληνίσκους. 78. Κατά την αερόβια αναπνοή, η γλυκόζη καταβολίζεται και παράγεται διοξείδιο του άνθρακα και νερό. 79. Υπάρχουν κύτταρα τα οποία από τη στιγμή που θα δημιουργηθούν δεν διαιρούνται άλλο.

ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

80. Απόγονοι οι οποίοι παράγονται αμφιγονικά, συνήθως μοιάζουν αλλά δεν είναι πανομοιότυποι με κανένα από έναν από τους δύο γονείς. Εξηγείστε γιατί μοιάζουν με τους γονείς χωρίς να είναι απολύτως όμοιοι με αυτούς;

81. Επιτελείται κυτταρική αναπνοή σε ένα φωτοσυνθετικό κύτταρο; Να αιτιολογείσετε την απάντησή σας.

82. Τα σωματικά κύτταρα ενός φυσιολογικού ανθρώπου δεν έχουν την ίδια ποσότητα DNA σε μια δεδομένη στιγμή της ζωής του. Να αιτιολογήσετε την παραπάνω πρόταση

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

Βαθμολόγηση ερωτήσεων

Ερωτήσεις 1-49: 49 Χ 1 μονάδα

Ερωτήσεις 50-79: 30 Χ 1 μονάδα

Ερωτήσεις 80-82: 3 Χ 7 μονάδες

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2009 Α΄ φάση Β΄ λυκείου

Απαντήσεις Απαντήσεις στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

1 Β,Γ,Δ 11 Γ 21 Β 31 Γ 41 Β 2 Α 12 Γ 22 Γ 32 Β 42 Δ

3 Β 13 Γ 23 Α 33 Δ 43 Β

4 Α 14 Β 24 Δ 34 Δ 44 Γ

5 Β 15 Δ 25 Α 35 Α 45 Α 6 Γ 16 Γ 26 Δ 36 Γ 46 Γ

7 Γ 17 Γ 27 Β 37 Β 47 Γ

8 Β 18 Δ 28 Δ 38 Β 48 Β 9 Α 19 Β 29 Γ 39 Γ 49 Δ

10 Α 20 Γ 30 Α 40 Δ Απαντήσεις στις ερωτήσεις σωστού-λάθους

51 Σ 57 Σ 63 Σ 69 Σ 77 Λ

52 Λ 58 Λ 64 Λ 70 Σ 78 Σ

53 Σ 59 Λ 65 Σ 71 Σ 79 Λ

54 Λ 60 Σ 66 Σ 73 Σ 80 Λ

55 Λ 61 Σ 67 Λ 74 Σ 81 Σ 56 Σ 62 Λ 68 Λ 76 Λ 82 Σ

Συνοπτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις ανάπτυξης

86. α) Γονιμοποίηση

β) Τυχαίος συνδυασμός των ομολόγων χρωμοσωμάτων των γονέων κατά την πρώτη μειωτική διαίρεση

γ) Επιχιασμός

87. Επιτελείται για να εξασφαλίσει όλες τις λειτουργίες που απαιτούν ενέργεια.

88 α) Διαφορετική φάση του κυτταρικού κύκλου.

β) Διαφορετικός αριθμός μιτοχονδρίων.

γ) Απώλεια πυρήνα (ώριμα ερυθρά αιμοσφαίρια).

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2009 ΤΑΞΗ Γ Α΄ ΦΑΣΗ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

1. Άνδρας με φυλοσύνδετη υπολειπόμενη ανωμαλία παντρεύεται γυναίκα με φυσιολογικό φαινότυπο. Δεδομένου ότι έχουν ήδη ένα κορίτσι πάσχον από την ανωμαλία, σε τι ποσοστό αναμένετε να πά-σχουν τα κορίτσια απόγονοί τους; Α. 0 % Β. 25 % Γ. 50 % Δ. 100 %

2. Ένας άνδρας και μία γυναίκα έχουν ομάδα αίματος Α και Β αντίστοιχα. Το πρώτο τους παιδί έχει ομάδα αίματος ΑΒ και το δεύτερο παιδί τους έχει ομάδα αίματος Ο. Ποια είναι η σωστή πρόβλεψη για την ομάδα των επόμενων παιδιών; Α. Τα μισά παιδιά θα έχουν ομάδα αίματος ΑΒ

και τα άλλα μισά ομάδα αίματος Ο Β. Κάποια θα έχουν ομάδα αίματος Α και κά-

ποια ομάδα αίματος Β Γ. Κάθε παιδί έχει ίσες πιθανότητες να έχει ομά-

δα αίματος Α, Β, ΑΒ ή Ο Δ. Κάθε ομάδα είναι δυνατό να παρουσιαστεί,

άλλα οι ομάδες Α και Β είναι πιθανότερες

3. Μια ομάδα ερευνητών αποφάσισε να μελετήσει το ρόλο κάποιων πρωτεϊνών που παράγονται σε κύτ-ταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Ποια από τις παρακάτω πρωτεΐνες που μελετήθηκαν σχετίζεται με την ενεργοποίηση και απενεργοποίηση γονιδίων; Α. Μεταγραφικός παράγοντας Β. Κολλαγόνο Γ. Ινσουλίνη Δ. Αντισώματα

4. Ποια από τις παρακάτω διαδικασίες αποτελεί μια κοινή τακτική που χρησιμοποιείται από τους αγρό-τες για εκατοντάδες χρόνια για την ανάπτυξη νέων φυτικών ποικιλιών; Α. κλωνοποίηση Β. γενετική μηχανική Γ. αυτογονιμοποίηση Δ. επιλεκτικές διασταυρώσεις

5. Ποια από τις επιλογές του πίνακα έχει το σωστό ζευγάρωμα αζωτούχων βάσεων μεταξύ του DNA (επάνω αλυσίδα) και του RNA (κάτω αλυσίδα);

DNA 5’ – AUCG – 3’ Α. mRNA 3’ – TAGC – 5’ DNA 5’ – AUCG – 3’ Β.

mRNA 5’ – TAGC – 3’ DNA 5’ – ATCG – 3’ Γ.

mRNA 3’ – UAGC – 5’ DNA 5’ – AUCG – 3’ Δ.

mRNA 3’ – GCTA – 5’

6. Ποια από τις αλληλουχίες DNA του πίνακα ΔΕΝ μπορεί να βρεθεί σε αλληλουχία συμπληρωματικού DNA (cDNA); Α. I και II. Β. I και IV. Γ. II και IV. Δ. IV μόνο.

I Εσώνια

II Εξώνια

III 3΄ αμετάφραστη περιοχή

IV υποκινητής

7. Στη φρουτόμυγα Drosophila melanogaster, το αλ-ληλόμορφο για τα λευκά μάτια είναι φυλοσύνδετο και υπολειπόμενο γονίδιο. Ποιο θα είναι το αποτέ-λεσμα διασταύρωσης μεταξύ ενός θηλυκού με λευ-κά μάτια και ενός αρσενικού με κόκκινα μάτια; Α. Όλα τα θηλυκά θα έχουν κόκκινα μάτια και

όλα τα αρσενικά θα έχουν λευκά μάτια. Β. Όλα τα αρσενικά θα έχουν λευκά μάτια και τα

θηλυκά θα έχουν κόκκινα και λευκά μάτια σε αναλογία 1:1.

Γ. Κάθε συνδυασμός φύλου και χρώματος μα-τιών είναι δυνατός.

Δ. Η αναλογία των θηλυκών προς τα αρσενικά και των κόκκινων προς τα λευκά μάτια θα εί-ναι 1:1 ανεξάρτητα της μιας ιδιότητας από την άλλη.

8. Ο μη φυσιολογικός γαμέτης για τη δημιουργία του ανευπλοειδικού ατόμου ΧΥΥ προκύπτει από μη διαχωρισμό: Α. των ομόλογων χρωμοσωμάτων στην 1η μεί-

ωση κατά το σχηματισμό του ωαρίου Β. των ομόλογων χρωμοσωμάτων στην 1η μεί-

ωση κατά το σχηματισμό του σπερματοζωα-ρίου

Γ. των αδελφών χρωματίδων στη 2η μείωση κατά το σχηματισμό του ωαρίου

Δ. των αδελφών χρωματίδων στη 2η μείωση κατά το σχηματισμό του σπερματοζωαρίο

biology.gr

9. Το γενεαλογικό δέντρο ανθρώπου της παρακάτω εικόνας δείχνει την κατανομή μιας ιδιότητας, με μαύρο σύμβολο, στα συγγενικά άτομα. Το αλληλόμορφο για την ιδιότητα αυτή είναι: Α. Αυτοσωμικό επικρατές. Β. Αυτοσωμικό ατελώς επικρατές. Γ. Φυλοσύνδετο επικρατές. Δ. Φυλοσύνδετο υπολειπόμενο.

10. Η ανάλυση της αλληλουχίας του γονιδιώματος των λεμφοκυττάρων ενός άνδρα, εντόπισε μόνο σε ένα λεμφοκύτταρο έλλειψη 200 συνεχόμενων ζευγών βάσεων. Η πιθανότητα να μεταβιβαστεί η ιδιαιτερό-τητα αυτή στα λεμφοκύτταρα των απογόνων του άνδρα είναι: Α. 0% Β. 25% Γ. 50% Δ. 100%

11. Η γενετική πληροφορία σε ένα μόριο DNA είναι κω-δικοποιημένη: Α. Στην αναλογία κάθε αζωτούχου βάσης Β. Στην αλληλουχία των μορίων της δεοξυριβό-

ζης Γ. Στην αλληλουχία των αζωτούχων βάσεων Δ. Στα ζεύγη των αζωτούχων βάσεων

12. Η γονιδιακή ρύθμιση στα βακτήρια γίνεται κυρίως στο επίπεδο Α. της μεταγραφής Β. μετά τη μεταγραφή Γ. της μετάφρασης Δ. μετά τη μετάφραση

13. Στη διασταύρωση Αα x Αα, ο πρώτος νόμος του Mendel προβλέπει: Α. τη φαινοτυπική αναλογία 3:1 Β. τη γονοτυπική αναλογία 1:2:1 Γ. τη γονοτυπική αναλογία 3:1 Δ. τη φαινοτυπική αναλογία 1:2:1

14. Τα RNA που παράγονται κατά τη μεταγραφή των δομικών γονιδίων του οπερονίου της λακτόζης εί-ναι: Α. Ένα Β. Δύο Γ. Τρία Δ. Τέσσερα

16. Το ζευγάρι των ατόμων ΙΙ,1 και ΙΙ,2 του γενεαλογι-κού δένδρου που ακολουθεί, έχει αποφασίσει να αποκτήσει μόνο ένα παιδί. Ποια είναι η πιθανότητα το παιδί αυτό να εκδηλώσει το χαρακτηριστικό, που απεικονίζεται με τα μαυρισμένα σύμβολα; Α. 1/2 Β. 1/3 Γ. 1/4 Δ. 1/16

15. Μελετώντας τον παρακάτω καρυότυπο, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι: Α. ανήκει σε άνδρα με αιμορροφιλία. Β. ανήκει σε γυναίκα με σύνδρομο Turner. Γ. ανήκει σε γυναίκα με σύνδρομο Klinefelter. Δ. ανήκει σε άντρα με σύνδρομο Down.

17. Συχνά εμφανίζεται ένα μονογονιδιακό γνώρισμα σε απογόνους χωρίς οι γονείς τους να εμφανίζουν το γνώρισμα αυτό. Ποιος ή ποιοι από τους παρακάτω τρόπους κληρονομικότητας θεωρείτε ότι δεν ακο-λουθεί η μεταβίβαση του γνωρίσματος αυτού; Α. αυτοσωμικός υπολειπόμενος Β. αυτοσωμικός επικρατής Γ. φυλοσύνδετος υπολειπόμενος Δ. ατελώς επικρατής

18. Ο όρος ομόλογα χρωμοσώματα χρησιμοποιείται για: Α. Καθένα από τα μορφολογικά όμοια χρωμο-

σώματα που αποχωρίζονται κατά την πρώτη μειωτική διαίρεση.

Β. Καθένα από τα πανομοιότυπα χρωμοσώματα του μεταφασικού κυττάρου.

Γ. Καθένα από τα χρωμοσώματα μητρικής ή πατρικής προέλευσης.

Δ. Καθένα από τα μορφολογικά όμοια χρωμο-σώματα που αποχωρίζονται κατά την δεύτε-ρη μειωτική διαίρεση.

biology.gr

19. Ένας ερευνητής απομόνωσε ένα ασυνεχές γονίδιο από το γονιδίωμα ανθρώπινων κυττάρων. Το γονί-διο συνδέθηκε με βακτηριακό υποκινητή σε πλα-σμίδιο και το πλασμίδιο τοποθετήθηκε σε βακτήριο Ε.coli που κλωνοποιήθηκε. Τα βακτήρια όμως απο-γοήτευσαν τον ερευνητή καθώς δεν παρήγαγαν την προσδοκώμενη πρωτεΐνη. Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ως πιο πιθανή αιτία της αποτυχίας του; Α. μετάλλαξη του γονιδίου Β. απουσία κατάλληλων μεταγραφικών παρα-

γόντων Γ. Παρουσία εσωνίων και αδυναμία των βακτη-

ρίων για ωρίμανση του RNA Δ. Αδυναμία των βακτηρίων για τροποποίηση

της πρωτεΐνης μετά τη σύνθεσή της, ώστε να γίνει λειτουργική

20. Ινίδια χρωματίνης διπλασιάστηκαν σε περιβάλλον που περιείχε νουκλεοτίδια ιχνηθετημένα με 32Ρ. Το DNA των αδελφών χρωματίδων που προέκυψαν αποδιατάχθηκε σε υψηλή θερμοκρασία και στη συ-νέχεια η θερμοκρασία επανήλθε σε φυσιολογικά επίπεδα. Μετά από εύλογο χρονικό διάστημα θα υπάρχουν: Α. μονόκλωνες αλυσίδες DNA με 31Ρ και άλλες

με 32Ρ Β. δίκλωνα μόρια DNA μόνο με 31Ρ και άλλα

μόνο με 32Ρ Γ. δίκλωνα μόρια DNA μόνο με 31Ρ, άλλα μόνο

με 32Ρ και άλλα με 31Ρ και 32Ρ μαζί Δ. δίκλωνα μόρια DNA με μία αλυσίδα 31Ρ και

μία με 32Ρ.

21. Χρωμοσωμικές ανωμαλίες μπορεί να συμβούν κα-τά: Α. την αντιγραφή του DNA Β. τις μειωτικές διαιρέσεις Γ. τη μεσόφαση Δ. τη μεταγραφή του DNA

22. Σε κάθε μονόκλωνη πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα, η περιοχή με τις αζωτούχες βάσεις είναι: Α. Υδρόφιλη. Β. Υδρόφοβη. Γ. Άλλοτε υδρόφιλη και άλλοτε υδρόφοβη. Δ. Μη πολική.

23. Ο όρος αδελφές χρωματίδες χρησιμοποιείται για: Α. Τους δύο κλώνους του διπλασιασμένου

DNA. Β. Τη διπλασιασμένη νουκλεοπρωτεΐνη του με-

σοφασικού πυρήνα. Γ. Καθένα από τα συνδεόμενα στο κεντρομερί-

διο πανομοιότυπα τμήματα του χρωμοσώμα-τος.

Δ. Καθένα από τα χρωμοσώματα ενός ζεύγους ομολόγων χρωμοσωμάτων.

24. Για τη διαπίστωση (ανακάλυψη) της ημισυντηρητι-κής διαδικασίας αντιγραφής έγινε πειραματική έρευ-να με: Α. Κατάλληλη ιχνηθέτηση μορίων DNA. Β. Ακτίνες Χ. Γ. Ηλεκτρονική μικροσκοπία. Δ. Συνδυασμό όλων των παραπάνω μεθόδων.

25. Κύτταρα από διαφορετικούς ιστούς του ανθρώπι-νου οργανισμού εμφανίζουν ιδιαίτερη μορφολογία και διαφορετικές λειτουργίες λόγω: Α. Ύπαρξης διαφορετικών γονιδίων στα κύττα-

ρα διαφορετικών ιστών. Β. Έκφρασης διαφορετικών γονιδίων στα κύτ-

ταρα διαφορετικών ιστών. Γ. Έκφρασης όλων των γονιδίων, σε κάθε κύτ-

ταρο, αλλά περαιτέρω τροποποίηση της δο-μής και των λειτουργιών των κυττάρων από παράγοντες του περιβάλλοντος του ανθρώ-που.

Δ. Έκφρασης όλων των γονιδίων, σε κάθε κύτ-ταρο, αλλά περαιτέρω τροποποίηση της δο-μής και των λειτουργιών των κυττάρων από παράγοντες του περιβάλλοντος των κυττά-ρων (μεσοκυττάριας ουσίας).

26. Στο διπλανό γενεαλογικό δένδρο το θηλυκό άτομο μπορεί να είναι ομόζυγο ως προς: Α. υπολειπόμενο αυτο-

σωμικό γονίδιο. Β. υπολειπόμενο φυλο-

σύνδετο γονίδιο. Γ. επικρατές αυτοσωμι-

κό γονίδιο. Δ. επικρατές φυλοσύνδετο γονίδιο.

27. Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται μία περιοχή δίκλωνου μορίου DNA. Οι παύλες αντιπροσωπεύουν περιοχές α-προσδιόριστου μήκους: Η περιοχή του DNA που βρίσκεται μέσα στο πλαίσιο, αναστρέφεται. Ποιο από τα παρακάτω σχήματα αποδίδει σωστά την αναστροφή; Α.

5’ – – – – GACTAG GACTA – – – – – – GTACA TGCTA – – – – 3’ 3’ – – – – CTGATC CTGAT – – – – – – CATGT ACGAT – – – – 5’

5’ – – – – GACTAG ACATG – – – – – – ATCAG TGCTA – – – – 3’ 3’ – – – – CTGATC TGTAC – – – – – – TAGTC ACGAT – – – – 5’

biology.gr

Β. Γ. Δ.

5’ – – – – GACTAG ATCAG – – – – – – ACATG TGCTA – – – – 3’ 3’ – – – – CTGATC TAGTC – – – – – – TGTAC ACGAT – – – – 5’

5’ – – – – GACTAG TGTAC – – – – – – TAGTC TGCTA – – – – 3’ 3’ – – – – CTGATC ACATG – – – – – – ATCAG ACGAT – – – – 5’

5’ – – – – GACTAG CTGAT – – – – – – CATGT TGCTA – – – – 3’ 3’ – – – – CTGATC GACTA – – – – – – GTACA ACGAT – – – – 5’

28. Οι DNA ελικάσες είναι ένζυμα που: Α. επιμηκύνουν τις αλυσίδες του DNA Β. συνδέουν τις συμπληρωματικές βάσεις του

DNA Γ. σπάζουν υδρογονικούς δεσμούς μεταξύ των

δύο αλυσίδων του DNA Δ. συσπειρώνουν το DNA

29. Η ροή της γενετικής πληροφορίας μπορεί να γίνει: Α. από το RNA προς το DNA Β. από το DNA προς το RNA Γ. από το RNA προς τις πρωτεΐνες Δ. ισχύουν όλα τα παραπάνω

30. Κατά τη διασταύρωση μιας μητέρας που είναι φο-ρέας για την ασθένεια της αιμορροφιλίας Α με ένα φυσιολογικό πατέρα, ποια είναι η πιθανότητα να γεννηθεί κορίτσι που πάσχει από αιμορροφιλία Α; Α. 0% Β. 25% Γ. 50% Δ. 100%

31. Σε μια οικογένεια ο άνδρας έχει ομάδα αίματος ΑΒ και η γυναίκα ομάδα αίματος Β. Ποιο από τα παιδιά της οικογένειας προέρχεται από διαφορετικό πατέ-ρα; Α. Το 1ο παιδί με ομάδα αίματος Ο Β. Το 2ο παιδί με ομάδα αίματος ΑΒ Γ. Το 3ο παιδί ομάδα αίματος Α Δ. Το 4ο παιδί με ομάδα αίματος Β.

32. Μια σιωπηλή μετάλλαξη στο γονίδιο που κωδικο-ποιεί την β πολυπεπτιδική αλυσίδα της αιμοσφαιρί-νης Α: Α. είναι αιτία της εμφάνισης της ασθένειας της

δρεπανοκυτταρικής αναιμίας Β. είναι αιτία της εμφάνισης της ασθένειας της

αιμορροφιλίας Γ. είναι αιτία της εμφάνισης της ασθένειας της

θαλασσαιμίας Δ. δεν μπορεί να προκαλέσει κάποια ασθένεια

33. Μια πρωτεΐνη που αποτελείται από δύο όμοιες (σε αριθμό και αλληλουχία αμινοξέων) πολυπεπτιδικές αλυσίδες περιέχει συνολικά 200 αμινοξέα. Ο αριθ-μός των κωδικονίων του mRNA που φέρει τη πλη-ροφορία για τη σύνθεση της πρωτεΐνης (δεδομένου ότι δεν έχει γίνει αποκοπή αμινοξέων) είναι: Α. 200 Β. 202 Γ. 100 Δ. 101

34. Ένα νουκλεοτίδιο μπορεί να είναι συνδεδεμένο με: Α. Ένα νουκλεοτίδιο Β. Δύο άλλα νουκλεοτίδια Γ. Τρία άλλα νουκλεοτίδια Δ. Όλα τα παραπάνω

35. Δίνεται το παρακάτω γενεαλογικό δένδρο. Η πιθα-νότητα το φυσιολογικό παιδί II-1 να είναι κορίτσι και φορέας της ασθένειας είναι: Α. 1/4 Β. 2/3 Γ. 1/3 Δ. 3/4

36. Αν η σύζυγος είναι φορέας της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας και της μερικής αχρωματοψίας και ο σύζυ-γος είναι φορέας της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας και φυσιολογικός στην όραση, η πιθανότητα να γεν-νηθεί αγόρι που πάσχει από τις δύο ασθένειες είναι: Α. 1/8 Β. 1/2 Γ. 1/32 Δ. 1/16

37. Στο γενετικό υλικό ενός βακτηρίου υπάρχουν α ng 31P. Το βακτήριο τοποθετείται σε θρεπτικό υλικό, στο οποίο ο Ρ υπάρχει μόνο με τη μορφή του ραδι-ενεργού ισοτόπου του 32Ρ. Στα βακτήρια της αποι-κίας μετά από 4 γενιές αναμένεται να υπάρχουν: Α. 0 ng 31P Β. α ng 31P Γ. 2α ng 31P Δ. 4α ng 31P

1 2

Ι

ΙΙ

biology.gr

38. Στο παρακάτω σχήμα απεικονίζονται οι καμπύλες ανάπτυξης τριών μικροοργανισμών α, β, γ και η καμπύλη μεταβολής της συγκέντρωσης του οξυγό-νου. Μπορεί να γίνει ταυτόχρονη καλλιέργεια των μικροοργανισμών:

Α. α και β απουσία οξυγόνου Β. α και γ παρουσία οξυγόνου Γ. α και β παρουσία οξυγόνου Δ. β και γ απουσία οξυγόνου

39. Μια πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα σχηματίζεται από: Α. Τη συνένωση πολλών βάσεων του DNA

σύμφωνα με τον κανόνα της συμπληρωματι-κότητας των βάσεων.

Β. Την προσανατολισμένη συνένωση φωσφορι-κών ομάδων με το σάκχαρο δεοξυριβόζη, μέσω ομοιοπολικών δεσμών.

Γ. Την προσανατολισμένη συνένωση μορίων δεοξυριβόζης με φωσφορικές ομάδες, μέσω ομοιοπολικών δεσμών.

Δ. Τη συνένωση νουκλεοτιδίων με φωσφοδιε-στερικούς δεσμούς μεταξύ του υδροξυλίου του άνθρακα 3΄ της πεντόζης του πρώτου νουκλεοτίδιου και της φωσφορικής ομάδας που συνδέεται στον άνθρακα 5΄ της πεντόζης του επομένου νουκλεοτιδίου.

40. Αν ένα tRNA έχει μήκος 100 βάσεις, το αντίστοιχο γονίδιο από το οποίο προέκυψε έχει μήκος: Α. ακριβώς 100 βάσεις Β. ακριβώς 100 ζεύγη βάσεων Γ. περισσότερα από 100 ζεύγη βάσεων Δ. λιγότερα από 100 ζεύγη βάσεων

41. Αντικωδικόνιο δεν μπορεί να είναι η τριπλέτα: Α. 3’ - UAG - 5’ Β. 3’ – ACU – 5’ Γ. 3’ – AGU – 5’ Δ. 3’ – CAC – 5’

42. Ποια από τις παρακάτω πρωτεΐνες δεν εντοπίζεται στον πυρήνα φυσιολογικών ευκαρυωτικών κυττά-ρων; Α. Ιστόνες Β. Αντίστροφη μεταγραφάση Γ. RNA πολυμεράση Δ. DNA δεσμάση

43 Για την παρακολούθηση της πορείας ενός μορίου μέσα σε κύτταρο συνήθως χρησιμοποιείται: Α. Ανάλυση της απεικόνισης του μορίου με

χρήση ακτίνων Χ. Β. Φασματοσκοπική ανάλυση. Γ. Ραδιενεργός ιχνηθέτηση. Δ. Ηλεκτρονική μικροσκοπία.

44. Το γονίδιο που δε φέρει κωδικόνιο έναρξης και λή-ξης είναι αυτό που κωδικοποιεί : Α. Την RNA πολυμεράση Β. Την πρωτεΐνη καταστολέα Γ. Το tRNA Δ. Ένα μεταγραφικό παράγοντα

45. Τα κύτταρα ενός οργανισμού διαφέρουν στη δομή και στη λειτουργία τους εξαιτίας διαφορών στο είδος των μορίων: Α. tRNA Β. mRNA Γ. snRNA Δ. rRNA

46. Πρόδρομο mRNA μπορεί να προκύψει από τη με-ταγραφή γονιδίου: Α. ιού ηπατίτιδας Β. βακτηρίου Agrobacterium Γ. μιτοχονδρίου ηπατικού κυττάρου Δ. οπερονίου E. coli

47. Ένα άτομο στο οποίο δεν παράγεται το ένζυμο για τη μετατροπή της φαινυλαλανίνης σε τυροσίνη, θα πάσχει από: Α. αλφισμό Β. φαινυλκετονουρία Γ. κυστική ίνωση Δ. πνευμονικό εμφύσημα

48. Η δυνατότητα παραγωγής ανθρώπινων πρωτεϊνών από βακτηριακά ριβοσώματα στηρίζεται: Α. στη συμπληρωματικότητα των αζωτούχων

βάσεων Β. στην καθολικότητα του γενετικού κώδικα Γ. στον αυτοδιπλασιασμό του DNA Δ. στην αντίστροφη μεταγραφή

49. Ο κύριος ιστός των αδένων είναι: Α. συνδετικό ιστό Β. νευρικό ιστό Γ. μυϊκό ιστό Δ. επιθηλιακό ιστό

biology.gr

50. Πόσα αμινοξέα θα περιλαμβάνει το πεπτίδιο που παράγεται από τη μετάφραση της γενετικής πληροφορίας του παρακάτω ώριμου mRNA;

5’ C G C C C G A U G U U C C A A G U G A U G C A U A A A G A G U A G C 3’ Α. 4 Β. 6 Γ. 8 Δ. 4 ή 8

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του να χαρακτηρί-σετε την αντίστοιχη πρόταση ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ).

51. Μετά από ένα κύκλο αντιγραφής, τα μισά μόρια DNA περιέχουν το αρχικό υλικό και τα άλλα μισά αποτελούνται από νέο υλικό.

52. Μόνο μεταλλάξεις που συμβαίνουν σε κύτταρα τα οποία παράγουν σπερματοζωάρια ή ωάρια μπορούν να μεταβι-βαστούν στην επόμενη γενιά.

53. Δύο άνθρωποι με ομόζυγη β - θαλασσαιμία έχουν οπωσδήποτε τα ίδια αλληλόμορφα του υπεύθυνου γονιδίου. 54. Όλα τα ένζυμα των οργανισμών παύουν να είναι λειτουργικά σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 80 οC. 55. Στο πλαίσιο της Βιοτεχνολογίας, κατάλληλα μετασχηματισμένα βακτήρια Ε. coli μπορούν να παράγουν ινσουλίνη

σε βιοαντιδραστήρες. 56. Δύο άνθρωποι με α - θαλασσαιμία έχουν οπωσδήποτε τον ίδιο γονότυπο. 57. Για κάθε «αυτοσωμική πάθηση» διαθέτουμε ένα ζευγάρι αλληλόμορφων γονιδίων. 58. Στο οπερόνιο της λακτόζης εντοπίζονται τέσσερα κωδικόνια έναρξης και τέσσερα κωδικόνια λήξης. 59. Μια cDNA βιβλιοθήκη περιέχει το συνολικό mRNA που προκύπτει από τη μεταγραφή των γονιδίων ενός συγκε-

κριμένου κυτταρικού τύπου. 60. Τα πλασμίδια είναι μόρια DNA που συμβάλλουν στις διαδικασίες εξασφάλισης της γενετικής ποικιλότητας των βα-

κτηρίων. 61. Υποθέτουμε ότι ένας άνδρας που έπασχε από κυστική ίνωση δέχτηκε επιτυχή γονιδιακή. Η πιθανότητα να απο-

κτήσει απογόνους που να εμφανίζουν την πάθηση είναι πλέον 0%. 62. Στο γονιδίωμα ενός φυσιολογικού ανθρώπου όλα τα αλληλόμορφα βρίσκονται σε ζευγάρια. 63. Οι γονιδιακές μεταλλάξεις αφορούν αλλαγές της αλληλουχίας βάσεων ενός ή περισσοτέρων γονιδίων. 64. Η ποσότητα του DNA ενός ηπατικού κυττάρου ενός προβάτου είναι πάντα σταθερή. 65. Όλα τα κύτταρα που παράγονται στον οργανισμό ενός φυσιολογικού ενήλικα ανθρώπου έχουν το ίδιο γενετικό

υλικό. 66. Κάθε γονίδιο διαθέτει τον δικό του υποκινητή. 67. Στα φυλετικά χρωμοσώματα εδράζονται μόνο γονίδια που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά του φύλου. 68. Τα εσώνια εντοπίζονται μόνο στα γονίδια των ευκαρυωτικών κυττάρων. 69. Όλα τα μεταλλαγμένα γονίδια χαρακτηρίζονται ως υπολειπόμενα. 70. Γνωρίζοντας την αλληλουχία των βάσεων ενός μορίου m RNA που απομονώθηκε από το κυτταρόπλασμα ενός

νευρικού κυττάρου, γνωρίζουμε και την αλληλουχία των βάσεων του αντίστοιχου γονιδίου. 71. Η διαδικασία διαφοροποίησης των κυττάρων μας ξεκινά αμέσως μετά την δημιουργία του ζυγωτού. 72. Σε ένα ανασυνδυασμένο πλασμίδιο που προέκυψε με τη δράση της EcoRI και της DNA-δεσμάσης, η ΕcoRI έχει

μια αλληλουχία αναγνώρισης. 73. Δεν υπάρχει tRNA με αντικωδικόνιο 5’-AUC-3’. 74. Δυο φορείς δρεπανοκυτταρικής αναιμίας έχουν 1/2 πιθανότητα για κάθε παιδί που θα αποκτήσουν, να είναι φορέ-

ας της ίδιας νόσου. 75. Τα γονίδια στα οποία οφείλεται η δρεπανοκυτταρική αναιμία και η β θαλασσαιμία είναι αλληλόμορφα. 76. Η αλληλουχία του υποκινητή ενός γονιδίου μπορεί να απουσιάζει από τη γονιδιωματική βιβλιοθήκη που παρα-

σκευάστηκε από κύτταρα συγκεκριμένου ιστού αλλά να είναι παρούσα σε μια cDNA βιβλιοθήκη που παρασκευά-στηκε από κύτταρα του ίδιου ιστού στον οποίο το σχετικό γονίδιο εκφράζεται.

77. Μπορούμε να εντοπίσουμε μία αλληλουχία DNA που βρίσκεται μαζί με χιλιάδες άλλες, αν χρησιμοποιήσουμε τη συμπληρωματική της αλυσίδα ως ανιχνευτή.

78. Οι αριθμητικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες είναι αποτέλεσμα λαθών στη μειωτική διαίρεση. 79. Κάθε εμπύρηνο σωματικό κύτταρο ενός ατόμου με σύνδρομο Klinefelter έχει 47 χρωμοσώματα. 80. Αντικωδικόνιο μπορεί να είναι και η τριπλέτα 3΄-UAG-5΄. 81. Μετασχηματισμένα βακτήρια θεωρούνται εκείνα που έχουν προσλάβει ανασυνδυασμένο ή μη ανασυνδυασμένο

DNA.

biology.gr

82. Σε μια αναστροφή τμήματος DNA μπορεί να επηρεαστεί η έκφραση γονιδίων 83. Το σύνολο των οστών μας συγκροτεί το σκελετό μας. 84. Το πεπτικό μας σύστημα συμβάλλει στη διατήρηση της ομοιόστασης του σώματος μας. 85. Στο οπερόνιο της λακτόζης εντοπίζονται δύο 5΄και 3΄ αμετάφραστες περιοχές.

ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

86. Να αναφέρετε και να σχολιάσετε τους τρόπους με τους οποίους είναι σήμερα δυνατό να βρούμε αν μια ποικιλία της φρουτόμυγας Δροσόφιλα είναι φορέας ενός παθολογικού αυτοσωμικού γονιδίου.

87. Πώς εξηγείται ότι ένας φυσιολογικός άνδρας έχει πάρει λιγότερο γενετικό υλικό από τον πατέρα του και περισ-σότερο από τη μητέρα του;

88. Συγκρίθηκαν μόρια μιας πρωτεΐνης που βρίσκονται σε δυο διαφορετικά είδη οργανισμών και βρέθηκαν όμοια κατά 85%. Τα αντίστοιχα γονίδια βρέθηκαν όμοια κατά 45%. Πώς μπορεί να εξηγηθεί η μικρή ομοιότητα των α-ντίστοιχων γονιδίων σε σχέση με αυτή των πρωτεϊνών;

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

Βαθμολόγηση ερωτήσεων

Ερωτήσεις 1 – 85: 85 Χ 1 = 85

Ερωτήσεις 86 – 88: 3 Χ 5 = 15

ΣΥΝΟΛΟ 100

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2009 Α΄ φάση Γ΄ λυκείου

Απαντήσεις

Απαντήσεις στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

1 Γ 11 Γ 21 Β 31 Α 41 Β 2 Γ 12 Α 22 Α 32 Δ 42 Β

3 Α 13 Α, Β 23 Γ 33 Δ 43 Γ

4 Δ 14 Α 24 Α 34 Δ 44 Γ

5 Γ 15 Δ 25 Β 35 Γ 45 Β 6 Β 16 Β, Γ 26 Α 36 Δ 46 Α

7 Α, Δ 17 Β 27 Γ 37 Β 47 Β

8 Δ 18 Α 28 Γ 38 Α 48 Β 9 Α 19 Γ 29 Δ 39 Δ 49 Δ

10 Α 20 Γ 30 Α 40 Β, Γ 50 Γ, Δ

Απαντήσεις στις ερωτήσεις σωστού-λάθους

51 Λ 60 Σ 69 Λ 78 Σ

52 Λ 61 Λ 70 Λ 79 Σ

53 Λ 62 Λ 71 Λ 80 Σ

54 Λ 63 Λ 72 Λ 81 Σ

55 Λ 64 Λ 73 Λ 82 Σ 56 Λ 65 Λ 74 Σ 83 Λ

57 Λ 66 Λ 75 Σ 84 Σ

58 Σ 67 Λ 76 Λ 85 Σ 59 Λ 68 Λ 77 Σ

Συνοπτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις ανάπτυξης

86. α) Με διασταύρωση ελέγχου.

β) Με PCR και ανάλυση της αλληλουχίας των βάσεων του DNA.

γ) Με υβριδοποίηση χρησιμοποιώντας ιχνηθετημένο ανιχνευτή.

87. α) Το Υ χρωμόσωμα που κληρονομεί από τον πατέρα του είναι μικρότερο από το Χ που κληρονομεί από την μητέρα του.

β) Από τη μητέρα του κληρονομεί και το DNA των μιτοχονδρίων.

88. α) Ο γενετικός κώδικας είναι εκφυλισμένος.

β) Ομοιότητες στα εσώνια, ή στις αμετάφραστες περιοχές.

biology.gr

1

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

2009

Β΄ φάση

biology.gr

2

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

1. Το οπερόνιο της λακτόζης στην Escherichia coli, είναι ένα τμήμα DNA το οποίο περιλαμ-βάνει έναν υποκινητή, ένα χειριστή και τρία δομικά γονίδια που φέρουν τη γενετική πληρο-φορία για τα ένζυμα του μεταβολισμού της λακτόζης. Στο οπερόνιο της λακτόζης, η RNA πολυμεράση: Α. Συνδέεται στο χειριστή όταν ο καταστολέας απομακρυνθεί από τη λακτόζη. Β. Συνδέεται στο υποκινητή όταν ο καταστολέας απομακρυνθεί από τη λακτόζη. Γ. Απενεργοποιείται κατά τη σύνδεσή της με τον καταστολέα. Δ. Συνδέεται στον υποκινητή όταν η λακτόζη ενεργοποιεί τον καταστολέα και το

σύμπλοκο λακτόζη – καταστολέας συνδέεται στο χειριστή.

2. Ο Γιώργος και η Καίτη απέκτησαν το πρώτο στους παιδί, τον Τάσο, με ομάδα αίματος Ο. Η Καίτη γνωρίζει ότι έχει αίμα ομάδας Α. Ο Γιώργος δε γνωρίζει τη δική του ομάδα αίματος παρά μόνο ότι η μητέρα του και ο πατέρας του έχουν αίμα ομάδας Β. Ο Γιώργος και η Καί-τη δεν μπορούν να εξηγήσουν την ομάδα αίματος του παιδιού στους. Ποια από στους πα-ρακάτω είναι η καλύτερη εξήγηση; Α. Ο γονότυπος στους Καίτης είναι IAIA και του Γιώργου ii. Έτσι ο Τάσος έχει αίμα ομά-

δας Ο. Β. Ο γονότυπος στους Καίτης είναι IAi και του Γιώργου ii. Έτσι ο Τάσος έχει αίμα ομά-

δας Ο. Γ. Επειδή οι γονείς του Γιώργου έχουν και οι δύο αίμα ομάδας Β, ο Γιώργος δεν μπο-

ρεί να είναι πατέρας του Τάσου. Δ. Αφού η Καίτη έχει αίμα ομάδας Α, θα πρέπει να έγινε λάθος στην απάντηση του ερ-

γαστηρίου και ο Τάσος πρέπει να έχει αίμα ομάδας Α.

3. Δίνεται η ακολουθία νουκλεοτιδίων: 5΄ - CATGAGGCT – 3΄ Τα τρία πρώτα νου-κλεοτίδια στους συμπληρωματικής αλυ-σίδας είναι: Α. 3΄ - GTA – 5΄ Β. 3΄ - CAT – 5΄ Γ. 5΄ - AGC – 3΄ Δ. 5΄ - TCG – 3΄

4. Πολλά θαλάσσια φυτά αναπτύσσονται στον πυθμένα στους θάλασσας σε αβα-θείς περιοχές . Μια κηλίδα πετρελαίου κάλυψε στους περιοχές αυτές με αποτέ-λεσμα τα φυτά να μην έχουν την δυνατό-τητα να παράξουν την τροφή στους γιατί δεν υπήρχε αρκετό: Α. οξυγόνο. Β. νερό. Γ. φως. Δ. άνθρακας.

biology.gr

3

5. Οι απώλειες ενέργειας σε ένα οικοσύ-στημα: Α. ψύχουν το οικοσύστημα. Β. θερμαίνουν το περιβάλλον του οι-

κοσυστήματος. Γ. μπορεί να αξιοποιηθούν από πα-

ρασιτικούς οργανισμούς. Δ. ανακυκλώνονται στο το οικοσύ-

στημα.

6. Ως αποτέλεσμα της αμφιγονικής αναπα-ραγωγής, ένας οργανισμός μπορεί να μεταβιβάσει ένα μεταλλαγμένο γονίδιο στους απογόνους, αν η μετάλλαξη συμ-βεί σε: Α. σωματικό κύτταρο Β. νευρικό κύτταρο Γ. γεννητικό κύτταρο Δ. λευκό αιμοσφαίριο

7. Ποια από τις παρακάτω αλληλουχίες εκφράζει τη σωστή σειρά των επιπέδων οργάνωσης στον ανθρώπινο οργανισμό; Α. κύτταρα οργανίδια όργανα συστήματα οργάνων ιστοί Β. ιστοί όργανα συστήματα οργάνων οργανίδια κύτταρα Γ. οργανίδια κύτταρα ιστοί όργανα συστήματα οργάνων Δ. όργανα συστήματα οργάνων κύτταρα ιστοί οργανίδια

Δίνεται το παρακείμενο γενεαλογικό δέντρο στο οποίο τα μαυρισμένα σύμ-βολα δηλώνουν μια σπά-νια φυλοσύνδετη ασθένεια. Το άτομο ΙΙΙ-2 είναι στείρο.

8. Πόσα αντίγραφα του γονιδίου που προ-καλεί την ασθένεια υπάρχουν στα σωμα-τικά κύτταρα του ΙΙΙ-2 κατά την διάρκεια την μετάφασης; Α. 1 Β. 2 Γ. 3 Δ. 4

9. Πόσα μόρια DNA υπάρχουν στον καρυό-τυπο του ΙΙΙ-2; Α. 46 Β. 45 Γ. 92 Δ. 90

Ι

ΙΙ

ΙΙΙ

1 2 3 4

1 2 3 4 5 6 7 8

1 2

biology.gr

4

10. Η δρεπανοκυτταρική αναιμία οφείλεται σε αυτοσωμικό υπολειπόμενο τύπο κλη-ρονομικότητας. Αν υποθέσουμε ότι τα άτομα 1 και 2 είναι φυσιολογικά και ομό-ζυγα, ποια είναι η πιθανότητα το τρίτο παιδί των 3 και 4 να εμφανίσει την νόσο; Α. 1/4 Β. 1/16 Γ. 1/64 Δ. 1/128

11. Στο διπλανό πίνακα υπάρχουν διαδικασίες σε εξέλιξη, στις οποίες συμμετέχουν νουκλεϊκά οξέα. Ποια από αυτές αντιστοιχεί στην αντιγραφή του DNA; Α. I Β. II Γ. III Δ. IV

5΄ T C C T A G A G T T G I 3΄ A G G A T C T C A A C G T T G T G 5΄5΄ C U C G U A U G G A C II 3΄ G A G C A T A C C T G A T C G G T 5΄5΄ G G U A C A U G C U G III 3΄ C C A U G U A C G A C U A G G A G 5΄5΄ T T G A C G A T C G G IV 3΄ A A C U G C U A G C C A U U G A C 5΄

Το διάγραμμα είναι ένα τροφικό πλέγμα στο οποίο κάθε γράμμα αντιστοιχεί σε διαφορετικούς πληθυσμούς και τα βέλη δείχνουν τη ροή ενέργειας μεταξύ των πληθυσμών του τροφικού πλέγματος. Σε ποια από τις παρακάτω επιλογές, κάθε πληθυσμός αντιστοιχεί στο σωστό ρόλο του στο διπλανό πλέγμα;

12.

παραγωγοί αποικοδομητές καταναλωτές 1ης τάξης

κορυφαίοι καταναλωτές

Α. Ζ Ε Β Α Β. Α Δ Β Ζ Γ. Β Ε Γ Ζ Δ. Δ Α Γ Ε Ε. Α Ζ Γ Ε

1 2

3 4

Ββs Ββs ΒB ΒB

Α Β

Γ Δ

Ε

Ζ

biology.gr

5

13. Το παρακείμενο διάγραμμα παριστάνει μια πυραμίδα ενέργειας. Σε κάθε διαδο-χικό επίπεδο, από το Α έως το Δ, η πο-σότητα της μεταφερόμενης ενέργειας: Α. μειώνεται συνεχώς Β. αυξάνεται συνεχώς Γ. μειώνεται και στη συνέχεια

αυξάνεται Δ. παραμένει η ίδια

14. Στο σχήμα φαίνεται ένας αναδιπλωμένος κλώνος μονόκλωνου DNA ιού. Οι οριζό-ντιες γραμμές δείχνουν τους δεσμούς υδρογόνου μεταξύ των συμπληρωματι-κών βάσεων. Ποιο από τα δύο σχήματα (Α και Β) δείχνει τη σωστή αναδίπλωση του DNA; Α. το Α Β. το Β Γ. τα Α και Β Δ. κανένα

15. Στην εικόνα παρουσιάζεται ένα μικρό τροφικό πλέγμα. Ο οργανισμός που α-ντιστοιχεί στο γράμμα Χ, το πιο πιθανό είναι: Α. αυτότροφος Β. σαρκοφάγος Γ. φυτοφάγος Δ, αποικοδομητής

16. Ποιος από τους παρακάτω οικολογικούς όρους περιγράφει καλύτερα τις πολικές αρκούδες στο σκίτσο της διπλανής εικό-νας; Α. φυτοφάγα ζώα Β. σαρκοφάγα ζώα Γ. παράσιτα Δ. παραγωγοί

Α

Β Γ Δ

biology.gr

6

17. Στο διάγραμμα το σχήματος απεικο-νίζεται η ανάπτυξη μιας κλειστής (συνεχής γραμμή) και μιας συνεχούς καλλιέργειας (στικτή γραμμή) του ίδι-ου μικροογανισμού για την παραγω-γή της ίδιας πρωτεΐνης. Οι καλλιέρ-γειες αναπτύσσονται σε ίδιο θρεπτικό υλικό και σε ίδιες συνθήκες θερμο-κρασίας, pH και οξυγόνου. Σε ποια από τις δύο καλλιέργειες θα έχουμε περισσότερη ποσότητα παραγόμε-νης πρωτεΐνης στο χρονικό διάστημα 0 – 10 ώρες; Α. στην κλειστή καλλιέργεια Β. στη συνεχή καλλιέργεια Γ. το ίδιο και στις δύο Δ. δεν μπορούμε να ξέρουμε

18. Σε μία οικογένεια ο παππούς και ο εγγο-νός παρουσιάζουν αιμορροφιλία αλλά δεν έχουν τον ίδιο γονότυπο, όπως απε-δείχθη από σχετικές εξετάσεις. Οι γονό-τυποι των δύο αυτών ατόμων είναι:

Α. παππούς ΧαΥ εγγονός ΧαΧαΥ Β. παππούς ΧαΧαΥ εγγονός ΧαΥ Γ. παππούς ΧΑΧαΥ εγγονός ΧαΥ Δ. παππούς ΧαΥ εγγονός ΧΑΧαΥ

19. Ποια από τις ακόλουθες αλλη-λουχίες DNA μπορεί να απο-τελεί τον κωδικό κλώνο μετα-γραφής για την κατασκευή ο-λιγοπεπτιδίου τεσσάρων αμι-νοξέων;

Α. 3’ … - ATG – AAA – TAC – GCA – TAA - … 5’ Β. 5’ … - ATG – AAA – TAC – GCA – TAA - … 3’ Γ. 3’ … - GCC – TAC – CTT – ACT – TGA - … 5’ Δ. 5’ … - TAC – GGC – ACG – AGT – ACT - … 3’

Προσδιορίστηκαν οι νουκλεοτιδικές αλληλουχίες τριών μικρών τμημάτων DNA οι οποίες συνορεύουν και αποτελούν ένα τμήμα μικρού βακτηριακού γονίδιου. Οι αλληλουχίες αυτές παρατίθενται ομαδοποιημένες ως κωδικόνια. Ποια είναι η σωστή σειρά των τριών τμημά-των;

20.

Α. 1-2-3 Β. 2-1-3 Γ. 3-2-1 Δ. 3-1-2

αλληλουχία 1 3΄ - AGA GCC ATG TTT CCT - 5

αλληλουχία 2 3΄ - CCT TAC ACA CCA AGA - 5΄

αλληλουχία 3 3΄ - CCT CCA ACT CCT AGA - 5΄

biology.gr

7

21. Στα κουνέλια το γονίδιο Β ελέγχει το κοντό τρίχωμα και το γονίδιο β το μακρύ. Από τη διασταύρωση μακρότριχου θηλυκού κου-νελιού με κοντότριχο αρσενικό κουνέλι παράχθηκαν 8 κουνελάκια, 6 κοντότριχα και 2 μακρότριχα. Η διασταύρωση του ίδι-ου ζευγαριού πολλές φορές έδωσε 400 κουνελάκια τα οποία θα πρέπει να βρί-σκονται στις παρακάτω φαινοτυπικές ανα-λογίες:

Α. 200 κοντότριχα : 200 μακρότριχα Β 150 κοντότριχα : 250 μακρότριχα Γ. 300 κοντότριχα : 100 μακρότριχα Δ. 100 κοντότριχα : 300 μακρότριχα

22. Ποιες είναι οι συνολικές απώλειες ενέρ-γειας στην παρακάτω τροφική πυραμίδα ενέργειας; Α. 90 Κcal Β. 900 Κcal Γ. 9000 Κcal Δ. 9990 Κcal

23. Μονοκύτταρος ευκαρυωτικός οργανισμό καλλιεργείται στο εργαστήριο με αρχικό πληθυσμό 100 ατόμων. Θεωρούμε ότι η καλλιέργεια είναι συγχρονισμένη, δηλαδή όλα τα κύτταρα διαιρούνται ταυτόχρονα και ότι οι συνθήκες περιβάλλοντος και διατροφής είναι άριστες. Με βάση την αύξηση του πληθυσμού, όπως αυτή κα-ταγράφεται στο διπλανό πίνακα, ο κύ-κλος ζωής του οργανισμού αυτού είναι: Α. 20 λεπτά Β. 30 λεπτά Γ. 60 λεπτά Δ. δεν μπορούμε να ξέρουμε

ΧΡΟΝΟΣ (min)

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (άτομα)

0 100

60 200

120 400

140 400

180 800

210 800

250 1600

300 3200

biology.gr

8

Η εικόνα στα αριστερά δείχνει τα χρωμοσώματα σε ένα ζυγωτό. Ποιο από τα παρακάτω διαγράμματα περιγράφει καλύτερα τα θυγατρικά κύτταρα που προκύπτουν από μία φυσιο-λογική μιτωτική διαίρεση του ζυγωτού αυτού;

24.

25. Στις φωτογραφίες φαίνονται μερικές φυσικές ομοιότητες μεταξύ του Τζων Λένον και του γιου του Τζούλιαν. Ποιο από τα παρακάτω συμπεράσματα προκύπτει σχετικά με τις ομοιότητες αυτές; Α. Το DNA των σωματικών τους

κυττάρων είναι πανομοιότυπο. Β. Έχουν υψηλό ποσοστό όμοιων

πρωτεϊνών. Γ. Η αλληλουχία βάσεων των

γονιδίων τους ταυτίζεται. Δ. Ο ρυθμός μεταλλάξεων στα

σωματικά κύτταρα των δύο α-τόμων είναι ο ίδιος

26. Στο διπλανό πίνακα καταγράφονται τα τμήματα δύο γονιδίων για το σχήμα των φτερών σε δύο ορ-γανισμούς του ίδιου είδους. Το γονίδιο 1 προέρχε-ται από κύτταρα θηλυκού ατόμου με φυσιολογικά φτερά και το γονίδιο 2 από κύτταρα θηλυκού ατό-μου με μη φυσιολογικά φτερά. Τα μη φυσιολογικά φτερά οφείλονται σε: Α. προσθήκη νουκλεοτιδίου Β. αντικατάσταση νουκλεοτιδίου Γ. έλλειψη νουκλεοτιδίου Δ. φυσιολογική αντιγραφή του γενετικού υλικού

Γονίδιο 1 Γονίδιο 2

5' 3' G – C A – T A – T T – A T – A C – G 3' 5'

5' 3' G – C A – T T – A T – A C – G 3' 5'

biology.gr

9

27. Στο διπλανό σχήμα φαίνεται το αποτέλεσμα μιας τεχνικής της Γενετικής Μηχανικής. Ποιο χημικό μόριο πήρε μέρος στη σύνδεση του cDNA του γονιδίου της ινσουλίνης στο πλασμί-διο; Α. ένα εξειδικευμένο σάκχαρο Β. ένα εξειδικευμένο ένζυμο Γ. μία ορμόνη Δ. ένα αντίσωμα

28. Στο διπλανό σχήμα, το ένζυμο DNA πολυμεράση πρόκειται να συνδέσει το νουκλεοτίδιο της Γουανίνης, στο νουκλεοτίδιο της Αδενίνης για την ε-πιμήκυνση της πολυνουκλεοτιδικής αλυσίδας. Η τοποθέτηση θα γίνει: Α. στο 3΄ άκρο του νουκλεοτιδίου

της Αδενίνης Β. στο 5΄ άκρο του νουκλεοτιδίου της Αδενίνης Γ. σε οποιοδήποτε 3΄ ή 5΄ άκρο του νουκλεοτιδίου της Αδενίνης Δ. σε κανένα γιατί η Γουανίνη και η Αδενίνη δεν είναι συμπληρωματικές βάσεις

29. Στο διπλανό διάγραμμα, τα γράμματα αναπαριστούν γονίδια σε ένα συγκεκριμένο χρωμόσωμα. Το γονίδιο Β περιέχει τη γενετική πληροφορία για ένα ένζυμο, το οποίο όμως δεν μπορεί να λειτουργήσει, εκτός και αν εκφραστεί και το γονίδιο Α. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις εξηγεί καλύτερα γιατί συμβαίνει αυτό; Α. Μια κληρονομική ιδιότητα μπορεί να καθορίζεται από περισσότερα του ε-

νός γονίδια. Β. Τα γονίδια αποτελούνται από δίκλωνα τμήματα DNA. Γ. Σε ένα χρωμόσωμα, κάθε γονίδιο είναι υπεύθυνο για μία και μόνο ιδιότητα. Δ. Σε ένα χρωμόσωμα, το πρώτο γονίδιο ελέγχει όλα τα υπόλοιπα.

30. Ένα οικοσύστημα παρουσιάζει μεγαλύτερη σταθερότητα κυρίως όταν έχει: Α. περισσότερους θηρευτές παρά θηράματα Β. υψηλή βιοποικιλότητα Γ. μειωμένους βιοτικούς παράγοντες Δ. περισσότερους παραγωγούς παρά καταναλωτές

Α

Β

Γ

Δ

Ε

biology.gr

10

31. Για να προσδιοριστεί η ομοιότητα των θετών παιδιών με τους βιολογικούς τους γονείς, με-ρικές φορές απαιτείται ανάλυση DNA. Η εξέταση αυτή περιλαμβάνει σύγκριση δειγμάτων DNA του παιδιού με δείγματα DNA των πιθανών γονέων. Η εξέταση αυτή μπορεί να οδη-γήσει στη συγγένεια επειδή: Α. η αλληλουχία των βάσεων στο DNA του πατέρα, προσδιορίζει και την αλληλουχία

των βάσεων στο DNA των απογόνων Β. το DNA των γονέων και των απογόνων τους έχουν περισσότερες ομοιότητες απ΄

ότι το DNA ατόμων που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια Γ. οι θέσεις των γονιδίων σε κάθε χρωμόσωμα είναι μοναδικές και καθορισμένες στα

μέλη μιας οικογένειας Δ. ο ρυθμός μεταλλάξεων είναι ο ίδιος σε άτομα με στενή συγγενική σχέση

32. Με τη χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος μπορούμε να γνωρίζουμε: Α. τη θέση ενός γονιδίου στο γενετικό υλικό του πυρήνα Β. τη θέση ενός γονιδίου στο γενετικό υλικό μόνο των γαμετών Γ. την αλληλουχία των βάσεων στο ώριμο mRNA Δ. την πρωτεΐνη που παράγεται από ένα γονίδιο

33. Σε ένα πείραμα, DNA από νεκρά παθογόνα βακτήρια μεταφέρθηκε σε ζωντανά μη παθο-γόνα βακτήρια τα οποία αναπτύχθηκαν σε καλλιέργεια και στη συνέχεια εγχύθηκαν σε υγιή ποντίκια. Τα ποντίκια πέθαναν από την ίδια ασθένεια που προκαλούσαν τα αρχικά παθο-γόνα βακτήρια. Με βάση τις παραπάνω πληροφορίες, ποια από τις ακόλουθες προτάσεις μπορεί να αποτελεί ένα έγκυρο συμπέρασμα; Α. Το DNA βρίσκεται μόνο σε ζωντανούς οργανισμούς. Β. Το DNA λειτουργεί μόνο στον αρχικό οργανισμό του οποίου αποτελούσε γενετικό

υλικό. Γ. Το DNA προσδίδει στον οργανισμό στον οποίο εγχέεται τις ιδιότητες του οργανι-

σμού από τον οποίο προέρχεται. Δ. Το DNA που προέρχεται από νεκρό οργανισμό δεν μπορεί να λειτουργήσει σε άλλο

ζωντανό οργανισμό.

34. Μια ομάδα ερευνητών ανακάλυψε στο νησί του Πάσχα άγνωστους οργανισμούς τους ο-ποίους συνέλλεξε προς μελέτη και ταξινόμηση. Οι οργανισμοί ταξινομήθηκαν σε δύο δια-φορετικά είδη. Ποιο από τα παρακάτω κριτήρια ΔΕΝ ελήφθη υπόψη για την ταξινόμηση; Α. Η ποσότητα του γενετικού υλικού Β. Η δυνατότητα παραγωγής απογόνων σε μεταξύ τους διασταυρώσεις Γ. Η σύγκριση των χρωμοσωμάτων στον καρυότυπο Δ. Το είδος της τροφής

biology.gr

11

35. Δύο κύτταρα που ανήκουν σε ανώτερους οργανισμούς διαφορετικών ειδών διαθέτουν κά-ποια γονίδια τα οποία έχουν την ίδια αλληλουχία νουκλεοτιδίων αλλά παράγουν διαφορετι-κές πρωτεΐνες. Τα mRNA και tRNA μόρια των κυττάρων αυτών, που σχετίζονται με τα πα-ραπάνω γονίδια και τις πρωτεΐνες που παράγουν, αντίστοιχα είναι: Α. διαφορετικά και τα δύο Β. όμοια και τα δύο Γ. όμοια τα mRNA και διαφορετικά τα tRNA Δ. όμοια τα tRNA και διαφορετικά τα mRNA

36. Δίνονται παρακάτω οι αλληλουχίες βάσεων δύο τμημάτων DNA τα οποία βρίσκονται σε διαφορετικά πλασμίδια και περιέχουν γονίδια ανθεκτικότητας σε διαφορετικά αντιβιοτικά το καθένα, στα βακτήρια που ανήκουν. Τα πλασμίδια αυτά πρόκειται να κατεργαστούν με την περιοριστική ενδονουκλεάση EcoRI για την προσθήκη ξένου DNA και στη συνέχεια να μπουν σε βακτήρια E. coli τα οποία θα χρησιμοποιηθούν ως ξενιστές. Ανθεκτικότητα στο αντίστοιχο αντιβιοτικό προσφέρει στον ξενιστή του:

Α. το πλασμίδιο 1 Β. το πλασμίδιο 2 Γ. οποιοδήποτε από τα δύο πλασμίδια Δ. κανένα από τα δύο πλασμίδια

37. Μετά από μία δασική πυρκαγιά: Α. η καταστροφή των δασικών ειδών οδηγεί στην εμφάνιση νέων ειδών. Β. τα δασικά είδη αναγεννιούνται σε κάθε περίπτωση. Γ. τα δασικά είδη αναγεννιούνται, εφόσον δεν παρεμποδιστούν οι φυσικοί μηχανισμοί

αναγέννησης. Δ. τα δασικά είδη δημιουργούνται εκ νέου μόνο με διαδικασίες αναδάσωσης.

38. Αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας που φθάνει στην επιφάνεια της γης μπορεί να προ-κληθεί από: Α. μείωση της συγκέντρωσης του ατμοσφαιρικού όζοντος γενικώς. Β. μείωση της συγκέντρωσης του στρατοσφαιρικού όζοντος. Γ. μείωση της συγκέντρωσης του τροποσφαιρικού όζοντος. Δ. τους παραπάνω λόγους (Β και Γ).

3 ’ –TTT TAC CTT AAG TCT TGC ACG CGC ACT GAG CCG GCA–5 ’5 ’ –AAA ATG GAA TTC AGA ACG T G C GCG T GA CT C GGC CGT–3 ’

Πλασμίδιο 1

Πλασμίδιο 2 3 ’ –TTT GAC TTA AGA CAA TAC TCT TGC ACG CGC ATT GCA–5 ’ 5 ’ –AAA CTG AAT TCT GTT ATG A G A ACG T GC GCG TAA CGT –3 ’

biology.gr

12

39. Η όξινη βροχή δεν μπορεί να προκαλέσει: Α. μείωση της συγκέντρωσης και της πληθυσμιακής σύστασης των αποικοδομητών

του εδάφους. Β. θάνατο ευπαθών οργανισμών στα υδατικά οικοσυστήματα. Γ. Μείωση της συγκέντρωσης του τροποσφαιρικού όζοντος. Δ. Διάλυση τοξικών μετάλλων και ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα.

40. Το cDNA για ένα ευκαρυωτικό γονίδιο Χ έχει μήκος 1500 νουκλεοτιδίων. Το μήκος του γο-νιδίου Χ από το κωδικόνιο έναρξης ως και το κωδικόνιο λήξης είναι 3000 ζεύγη νουκλεοτι-δίων. Η πιθανότερη αιτία για την διαφορά αυτή είναι: Α. Το mRNA κόπηκε κατά την σύνθεση του cDNA Β. Υπάρχει λάθος στην αλληλουχία των βάσεων. Γ. Το γονίδιο περιέχει εσώνια 1500 νουκλεοτιδικών ζευγών. Δ. Το γονίδιο έχει διπλασιασθεί.

41. Οι βιο-γεω-χημικές διεργασίες του κύκλου του αζώτου διεξάγονται μεταξύ: Α. Ατμόσφαιρας και εδάφους. Β. Ατμόσφαιρας, εδάφους και βιοκοινοτήτων. Γ. Εδάφους και βιοκοινοτήτων. Δ. Ατμόσφαιρας και βιοκοινοτήτων. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας

42. Αύξηση της θερμοκρασίας του νερού σε ένα υδατικό οικοσύστημα μπορεί να προκαλέσει θερμική ρύπανση. Η θερμική ρύπανση να επηρεάζει το οικοσύστημα αυτό κυρίως λόγω: Α. Προέλευσής της (π.χ. νερό ενός ποταμού χρησιμοποιήθηκε για να ψύξει ηλεκτρο-

γεννήτριες). Β. Του ότι αρκετά ψάρια δε μπορούν να αντέξουν τη νέα θερμοκρασία. Γ. Αύξηση της περιεκτικότητας του διαλυμένου στο νερό οξυγόνου. Δ. Αλλαγής των τιμών διαφόρων φυσικοχημικών παραμέτρων του νερού. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας

43. Η εξαφάνιση ειδών οργανισμών: Α. Είναι μια φυσική διαδικασία που λαμβάνει χώρα φυσιολογικά σε κάθε οικοσύστημα. Β. Καταστρέφει, σε κάθε περίπτωση, την ισορροπία του οικοσυστήματος, διότι διατα-

ράσσει τα τροφικά πλέγματα. Γ. Διαταράσσει την ισορροπία του οικοσυστήματος μόνο στην περίπτωση που ο ρυθ-

μός εξαφάνισης των ειδών αυξηθεί υπερβολικά. Δ. Διαταράσσει την ισορροπία του οικοσυστήματος, διότι η εξαφάνιση κάποιων ειδών

προκαλεί την εγκατάσταση άλλων, ενδεχομένως ανταγωνιστικών, ειδών. Να αιτιολογήσετε την ή τις επιλογές σας

biology.gr

13

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ «ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ» Να χαρακτηρίσετε με (Σ) τις σωστές και με (Λ) τις λανθασμένες προτάσεις:

44. Η ανταλλαγή τμημάτων μεταξύ δύο διαφορετικών πλασμιδίων ενός βακτηρίου αποτελεί μετάλλαξη.

45. Όλοι οι φυσιολογικοί άνθρωποι έχουν σε κάθε σωματικό τους κύτταρο την ίδια ποσότητα γενετικού υλικού.

46. Σε ένα τροφικό πλέγμα μπορεί να υπάρχει μόνο ένα είδος οργανισμών που κατατάσσονται στους καταναλωτές δεύτερης τάξης, ενώ υπάρχουν δύο είδη οργανισμών που κατατάσσο-νται στους καταναλωτές τρίτης τάξης.

47. Η απόρριψη μη βιοδιασπώμενων προϊόντων καθαρισμού στον Μεσσηνιακό κόλπο μπορεί να συμβάλλει στο φαινόμενο του ευτροφισμού του.

48. Οι εκρήξεις των ηφαιστείων μπορεί να συμβάλλουν στη ρύπανση της ατμόσφαιρας.

49. Δύο γονιδωματικές βιβλιοθήκες που έχουν κατασκευαστεί από έναν οργανισμό με τη χρή-ση διαφορετικών περιοριστικών ενδονουκλεασών θα περιέχουν διαφορετικούς βακτηρια-κούς κλώνους.

50. Για την κλωνοποίηση του γονιδίου που κωδικοποιεί ένα snRNA κατασκευάζουμε cDNA βιβλιοθήκη.

51. Η σύνδεση της πρωτεΐνης - καταστολέα στο χειριστή βασίζεται στη συμπληρωματικότητα των αζωτούχων βάσεων.

52. Η μεταγραφή ξεκινά από την τριπλέτα 3΄-TAC-5΄ της μεταγραφόμενης αλυσίδας του ενός γονιδίου.

53. Το πεπτικό μας σύστημα συμβάλει στη διατήρηση της ομοιόστασης του σώματος μας.

54. Τα εσώνια εντοπίζονται μόνο στα γονίδια των ευκαρυωτικών κυττάρων.

55. Το γενετικό υλικό ανθρώπινου μυϊκού κυττάρου αποτελείται μόνο από γραμμικά δίκλωνα μόρια DNA.

56. Κατά τη διάρκεια της αντιγραφής, η μία αλυσίδα λειτουργεί ως κωδική και η άλλη ως μη κωδική.

57. Ο κύκλος του αζώτου επηρεάζεται σημαντικά από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης των αυτοκινήτων.

58. Από μία διασταύρωση ελέγχου προέκυψαν οχτώ άτομα, που όλα τους δεν εμφάνιζαν την ιδιότητα που ελέγχεται από το υπολειπόμενο γονίδιο. Αυτό μας οδηγεί στη διαπίστωση ότι το υπό εξέταση άτομο είναι ομόζυγο.

59. Ένα φυλοσύνδετο υπολειπόμενο γονίδιο μπορεί να εντοπιστεί σε αυτοσωμικό χρωμόσω-μα.

biology.gr

14

60. Ερευνητές για να αντιμετωπίσουν την ομόζυγη μορφή της β-θαλασσαιμίας πραγματοποίη-σαν ex vivo γονιδιακή θεραπεία σε ώριμα ερυθρά αιμοσφαίρια.

61. Για να χρησιμοποιήσουμε το DNA των φάγων λ ως φορέα κλωνοποίησης, πρώτα ανασυν-διάζουμε κατάλληλα το DNA τους και κατόπιν το εισάγουμε σε φάγους λ.

62. Γνωρίζοντας την αλληλουχία των βάσεων ενός μορίου ώριμου mRNA που απομονώθηκε από το κυτταρόπλασμα ενός νευρικού κυττάρου, γνωρίζουμε και την αλληλουχία των βά-σεων του αντίστοιχου γονιδίου.

63. Η απόρριψη μη βιοδιασπώμενων απορρυπαντικών στον Θερμαϊκό κόλπο αποτελεί παρά-γοντα μόλυνσης του.

64. Η χρήση αζωτούχων λιπασμάτων, αποδεδειγμένα, συμβάλλει στη διαταραχή του κύκλου του αζώτου.

65. Η απελευθέρωση οξειδίων του αζώτου και του θείου στην ατμόσφαιρα μπορεί να συμβάλ-λει στη ρύπανση των νερών. Να αιτιολογήσετε την επιλογής σας

66. Η ινσουλίνη προέρχεται από την έκφραση δύο γονιδίων που κωδικοποιούν τα πεπτίδια α και β που την αποτελούν. Να αιτιολογήσετε την επιλογής σας

67. Σε ένα πολύσωμα συντίθενται πανομοιότυπες πολυπεπτιδικές αλυσίδες Να αιτιολογήσετε την επιλογής σας

biology.gr

15

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

68. Δίνονται δυο αμιγείς πληθυσμοί Drosophila, ο ένας εκ των οποίων εμφανίζει το γνώρισμα γκρίζο σώμα (επικρατές) και ο άλλος το γνώρισμα μαύρο σώμα (υπολειπόμενο). Να προ-τείνετε κατάλληλες διασταυρώσεις για να διαπιστώσετε αν το γνώρισμα είναι αυτοσωμικό ή φυλοσύνδετο.

69. Οι μονοζυγωτικοί δίδυμοι προέρχονται από την διαίρεση ενός γονιμοποιημένου ωαρίου. Έχουν οι δύο δίδυμοι πανομοιότυπο γενετικό υλικό; Αν κλωνοποιηθεί ένας άνθρωπος με τον τρόπο που κλωνοποιήθηκε η Dolly, υπάρχει πανομοιότυπο γενετικό υλικό μεταξύ του δότη του πυρήνα και του ανθρώπου που δημιουργήθηκε από την κλωνοποίηση ; Να αιτιο-λογήσετε τις απαντήσεις σας.

70. Μια ποικιλία σιταριού παρουσιάζει αντοχή σε ορισμένες ασθένειες. Μια άλλη ποικιλία πε-ριέχει περισσότερα θρεπτικά συστατικά, ωφέλιμα στον άνθρωπο. Εξηγείστε πώς θα μπο-ρούσε να δημιουργηθεί μια νέα ποικιλία σιταριού με αντοχή στις παραπάνω ασθένειες και υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά. Στην απάντησή σας βεβαιωθείτε ότι:

• προσδιορίζετε μία τεχνική που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να συνδυάσει την αντοχή σε ασθένειες και την υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά σε μια νέα ποικιλία

• περιγράφετε με ποιο τρόπο η τεχνική αυτή θα μπορούσε να εφαρμοστεί για τη πα-ραγωγή φυτών σιταριού με τα επιθυμητά χαρακτηριστικά

71. Απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν, χρησιμοποιώντας το παρακάτω κείμενο ως κύρια πηγή πληροφοριών:

ΟΥΡΕΣ ΤΕΛΟΜΕΡΩΝ

Στα ανθρώπινα σωματικά κύτταρα, ο αριθμός των κυτταρικών διαιρέσε-ων εξαρτάται μεταξύ άλλων και από το μήκος ειδικών χρωμοσωμικών άκρων. Τα άκρα αυτά, τα οποία είναι γνωστά ως τελομερή, λειτουργούν ως ρυθμιστές των κυτταρικών διαιρέσεων. Σε κάθε διαίρεση, το μήκος των τελομερών μειώ-νεται μέχρι να φτάσει σε ένα κρίσιμο ελάχιστο μήκος, που σηματοδοτεί τη δια-κοπή της κυτταρικής διαίρεσης. Οι γνώσεις μας για τα τελομερή μπορούν να φανούν χρήσιμες στη διάγνωση του καρκίνου, στην κατανόηση των ασθενειών του γήρατος και στην παροχή πληροφοριών για την αποδοχή των μεταμο-σχευμένων οργάνων.

Καθώς τα περισσότερα σωματικά κύτταρα διαιρούνται, τα τελομερή τους κονταίνουν και κατ΄ επέκταση μειώνεται το μήκος όλου του χρωμοσώματος. Ιστοί όπως ο μυελός των οστών και τα περισσότερα καρκινικά κύτταρα, επιμη-κύνουν τα κοντά χρωμοσωμικά τους άκρα με τη βοήθεια του ενζύμου τελομε-ράση. Έτσι τα χρωμοσώματα αυτών των γρήγορα διαιρούμενων κυττάρων πο-τέ δεν φτάνουν το κρίσιμο ελάχιστο μήκος και η αναπαραγωγή των κυττάρων αυτών συνεχίζεται κανονικά.

Η μεταμόσχευση επιταχύνει τη διαδικασία της γήρανσης των κυττάρων του δότη. Τα τελομερή των μεταμοσχευμένων κυττάρων είναι πιο μικρά από

biology.gr

16

αυτά των φυσιολογικών κυττάρων του μυελού των οστών. Αν θεωρήσουμε ότι με ένα υποθετικό γενετικό σχήμα, στα κύτταρα του δότη προστεθεί τελομερά-ση, ο μεταμοσχευμένος ιστός μπορεί να ζήσει περισσότερο. Η διαδικασία αυτή μπορεί να ωφελήσει τις μεταμοσχεύσεις οργάνων και τη θεραπεία ασθενών με AIDS. Για παράδειγμα, μπορούν να αφαιρεθούν από τους ασθενείς αυτούς τα κυτταρικά συστατικά του αίματος σε αρχικό στάδιο της ασθένειας, να καλλιερ-γηθούν σε θρεπτικό υλικό που περιέχει τελομεράση για την αύξηση των τελο-μερών τους και μετά να επιστραφούν στο σώμα των ασθενών με απλή μετάγ-γιση αίματος.

α) Ποια σχέση υπάρχει μεταξύ της τελομεράσης, του μήκους των τελομερών και του πλήθους των κυτταρικών διαιρέσεων.

β) Εξηγήστε πώς η γνώση για την τελομεράση μπορεί να οδηγήσει σε αποτελε-σματική θεραπεία του καρκίνου.

γ) Με ποιο τρόπο η τελομεράση μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία των ασθενών με AIDS;

72 Θεωρούμε το γονίδιο που ελέγχει την κατασκευή της β-πολυπεπτιδικής αλυσίδας της αι-μοσφαιρίνης. Να τοποθετήσετε τα παρακάτω γεγονότα με την καλύτερη δυνατή αλληλου-χία που συνέβησαν:

α) Αρχίζει να μεταγράφεται τροποποιημένο mRNA. β) Ένα tRNA φέρνει στο ριβόσωμα το κατάλληλο αμινοξύ. γ) Μεταφέρεται στους ιστούς μειωμένη ποσότητα οξυγόνου. δ) Παρατηρείται ήπια αναιμία στο κορίτσι. ε) Σε άωρο γεννητικό κύτταρο δημιουργείται ένα λανθασμένο κωδικόνιο στο γονί-

διο της β-πολυπεπτιδικής αλυσίδας της αιμοσφαιρίνης με την αντικατάσταση ενός νουκλεοτιδίου με άλλο.

στ) Η τροποποιημένη β-πολυπεπτιδική αλυσίδα που συντίθεται ευθύνεται για την μειωμένη πρόσδεση οξυγόνου και την αστάθεια της αιμοσφαιρίνης.

ζ) Η γυναίκα αυτή αποκτά κορίτσι που φέρει την μετάλλαξη. η) Μια γυναίκα ήταν μέλος οικογένειας που ζούσε σε περιοχή με ελονοσία και με

μεγάλο ποσοστό ατόμων πασχόντων από ελονοσία.

biology.gr

17

73 Σε ένα μικρό και κλειστό θαλάσσιο κόλπο παρατηρείται το φαινόμενο του ευτροφισμού. Τοποθετήστε τα παρακάτω γεγονότα στην κατάλληλη σειρά:

α) Τα βακτήρια μετατρέπουν λύματα υπονόμων σε νιτρικά άλατα. β) Υδρόβια φυτά πεθαίνουν εξαιτίας της έλλειψης φωτός. γ) Τα φύκη απορροφούν τα νιτρικά άλατα και αναπτύσσονται πολύ γρήγορα. δ) Τα λύματα των υπονόμων πέφτουν στον ποταμό. ε) Ένα στρώμα από φύκη στην επιφάνεια εμποδίζει το φως να φτάσει στα υδρό-

βια φυτά. στ) Τα ψάρια πεθαίνουν εξαιτίας της έλλειψης οξυγόνου. ζ) Οι αποικοδομητές διασπούν νεκρή οργανική ύλη των φυτών χρησιμοποιώντας

γι΄ αυτό το οξυγόνο που υπάρχει διαλυμένο στο νερό. η) Παρατηρείται μεγάλη ανάπτυξη ζωοπλαγκτού.

ΒΑΘΜΟΔΟΤΗΣΗ

Ερωτήσεις 1 - 40 40 x 1 = 40

Ερώτηση 41 - 43 3 x 2 = 6

Ερώτηση 44 - 64 21 x 1 = 21

Ερώτηση 65 - 67 3 x 2 = 6

Ερωτήσεις 68 - 69 2 x 6 = 12

Ερωτήσεις 70 1 x 3 = 3

Ερώτηση 71 1 x 4 = 4

Ερωτήσεις 72 - 73 2 x 4 = 8

ΣΥΝΟΛΟ 100

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2009

Β΄ φάση

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1 Β 19 Β 37 Γ 55 Λ 72 1 - η

2 Β 20 Β 38 Β 56 Λ 2 - ε

3 Γ 21 Α 39 Γ 57 Σ 3 - ζ

4 Γ 22 Δ 40 Γ 58 Λ 4 - α

5 Β 23 Γ 41 Β+αιτιολ 59 Σ 5 - β

6 Γ 24 Γ 42 Β+αιτιολ 60 Λ 6 - στ

7 Γ 25 Β 43 Α,Γ+αιτ 61 Λ 7 - γ

8 Β 26 Γ 44 Σ 62 Λ 8 - δ

9 Δ 27 Β 45 Λ 63 Λ

10 Γ 28 Α 46 Σ 64 Σ 73 1 - δ

11 Α 29 Α 47 Λ 65 Σ+αιτιολ 2 - α

12 Β 30 Β 48 Σ 66 Λ+αιτιολ 3 - γ

13 Α 31 Β 49 Σ 67 Σ+αιτιολ 4 - ε

14 Β 32 Α 50 Λ 68 ανάπτ 5 - η

15 Α 33 Γ 51 Λ 69 ανάπτ 6 - ζ

16 Β 34 Δ 52 Λ 70 ανάπτ 7 - β

17 Β 35 Δ 53 Σ 71 ανάπτ 8 - στ

18 Α 36 Β 54 Λ

41 Το άζωτο της ατμόσφαιρας φτάνει στο έδαφος με τη βιολογική αζωτοδέσμευση ως νιτρικά ιόντα (αζωτοδεσμευτικά βακτήρια) ή με την ατμοσφαιρική αζωτοδέσμευση ως αμμωνία και νιτρικά ιόντα. Το άζωτο διακινείται στην τροφική αλυσίδα με τη μορ-φή των αζωτούχων οργανικών ενώσεων. Η αμμωνία, που προέρχεται και από τις απεκκρίσεις των ζώων και από την αποικοδόμηση της νεκρής οργανικής ύλης, με-τατρέπεται σε νιτρικά ιόντα με τη βοήθεια των νιτροποιητικών βακτηρίων. Το άζωτο επανέρχεται στην ατμόσφαιρα με τη δράση των απονιτροποιητικών βακτηρίων.

42 Οι οργανισμοί των υδατικών οικοσυστημάτων μπορούν να επιβιώσουν σε σχετικά μικρό εύρος θερμοκρασιακών μεταβολών (στενόθερμοι). Ιδιαίτερα τα ψάρια υποφέ-ρουν κι από περιορισμό της συγκέντρωσης του διαλυμένου οξυγόνου, λόγω της αύ-ξησης της θερμοκρασίας του νερού.

Έτσι, τα ψάρια ή μεταναστεύουν σε άλλες περιοχές (αν αυτό είναι δυνατό) ή ασφυ-κτιούν και πεθαίνουν.

43 Μέσα στο διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, είναι δυνατό η σταδιακή συσσώ-ρευση μη ευνοϊκών μεταλλάξεων να οδηγήσει σε εξαφάνιση κάποιων ειδών, στο

biology.gr

πλαίσιο της εξελικτικής διαδικασίας.

Όμως, αν ο ρυθμός εξαφάνισης των ειδών αυξηθεί υπερβολικά το οικοσύστημα δια-ταράσσεται, λόγω μετατροπής των συνήθων τροφικών σχέσεων (θηράματος - θη-ρευτή) σε όλο και περισσότερο ανταγωνιστικές σχέσεις.

65 Η απελευθέρωση οξειδίων του αζώτου και του θείου στην ατμόσφαιρα μπορεί να συμβάλλει στη ρύπανση των νερών είτε άμεσα (πρωτογενείς ρύποι) είτε έμμεσα (λόγω φωτοχημικής μετατροπής των πρωτογενών ρύπων του αζώτου και του θείου σε δευτερογενείς). Οι ρύποι αυτοί, διαλυμένοι στο νερό της όξινης βροχής (pH <5), προκαλούν οξίνιση των υδάτων (κυρίως των λιμνών) που μπορεί να μειώσει τους πληθυσμούς είτε άμεσα, ως αλλαγή των φυσικοχημικών παραμέτρων του περιβάλ-λοντός τους είτε έμμεσα μέσω διαλυτοποίησης τοξικών μετάλλων.

66 Η ινσουλίνη παράγεται κατά τη έκφραση ενός γονιδίου που κωδικοποιεί ένα πρό-δρομο μόριο, την προϊνσουλίνη. Η προϊνσουλίνη είναι μια πολυπεπτιδική αλυσίδα από την οποία, κατά τη μετα-μεταφραστική τροποποίηση, αποκόπτεται ένα ενδιά-μεσο πεπτίδιο και τα τμήματα που απομένουν ενώνονται με δύο δισουλφιδικούς δεσμούς και αποτελούν τα πεπτίδια α και β.

67 Το πολύσωμα είναι άθροισμα ριβοσωμάτων που συνδέονται στο ίδιο mRNA ή σε επαναλαμβανόμενα και πανομοιότυπα mRNA. Όλα τα ριβοσώματα που συγκρο-τούν ένα πολύσωμα μεταφράζουν την ίδια γενετική πληροφορία και συνθέτουν ό-μοιες πολυπεπτιδικές αλυσίδες.

68 Διασταυρώνουμε μαύρα θηλυκά με γκρι αρσενικά:

Φυλοσύνδετο: όλοι οι θηλυκοί απόγονοι θα είναι γκρι και όλοι οι αρσενικοί μαύροι.

Αυτοσωμικό: όλοι οι απόγονοι θα είναι γκρι και σε αναλογία φύλου 1:1.

69 Οι μονοζυγωτικοί δίδυμοι έχουν πανομοιότυπο γενετικό υλικό και ανήκουν στο ίδιο φύλο.

Δεν υπάρχει ταύτιση γενετικού υλικού μεταξύ του δότη του πυρήνα και του ανθρώ-που που δημιουργήθηκε από την κλωνοποίηση. Η διαφορά βρίσκεται στο γενετικό υλικό των μιτοχονδρίων του ανθρώπου που δημιουργήθηκε με την κλωνοποίηση αφού τα μιτοχόνδρια ανήκουν στο δότη του ωαρίου και όχι στο δότη του πυρήνα.

70 1η μέθοδος: Γενετική μηχανική

Η Γενετική μηχανική περιλαμβάνει τη μεταφορά γενετικού υλικού (DNA) που ελέγχει τη μία επιθυμητή ιδιότητα από το ένα φυτό στο άλλο. Η τεχνική περιλαμβάνει την απομόνωση του DNA από τον δότη, τον εντοπισμό του επιθυμητού γονιδίου, την εισαγωγή του γονιδίου σε φορέα κλωνοποίησης (πλασμίδιο Ti) και τέλος τη μετα-φορά του στο φυτό δέκτη.

2η μέθοδος: Επιλεκτικές διασταυρώσεις

Οι επιλεκτικές διασταυρώσεις περιλαμβάνουν το ζευγάρωμα μεταξύ ατόμων των δύο ποικιλιών. Με τις διασταυρώσεις αυτές επιδιώκουμε να φέρουμε στο ίδιο φυτό τα γονίδια με τις επιθυμητές ιδιότητες βασιζόμενοι στην τυχαία κατανομή των συ-γκεκριμένων γονιδίων στους γαμέτες και στον τυχαίο συνδυασμό γαμετών κατά τη γονιμοποίηση.

biology.gr

Αρκεί η αναφορά στη μία από τις δύο μεθόδους.

71 α) Τα τελομερή λειτουργούν ως ρυθμιστές των κυτταρικών διαιρέσεων. Σε κάθε διαίρεση το μήκος των τελομερών μειώνεται μέχρι τη διακοπή των κυτταρικών διαιρέσεων. Το ένζυμο τελομεράση επιμηκύνει τα κοντά χρωμοσωμικά άκρα.

β) Η εισαγωγή στα καρκινικά κύτταρα μιας ουσίας που καταστρέφει ή δεσμεύει την τελομεράση, θα επιβραδύνει ή θα σταματήσει τις κυτταρικές διαιρέσεις των καρκινικών κυττάρων.

γ) Μπορούν να αφαιρεθούν κυτταρικά συστατικά του αίματος, να καλλιεργηθούν σε θρεπτικό υλικό με τελομεράση και στη συνέχεια να επιστραφούν στον α-σθενή για να αντικαταστήσουν τα προσβεβλημένα κύτταρα. Ακόμα, τα κύττα-ρα που έχουν καλλιεργηθεί σε τελομεράση μπορούν να διαιρούνται πιο γρή-γορα για τη δημιουργία νέων κυτταρικών συστατικών του αίματος.

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2010 ΤΑΞΗ Β Α΄ ΦΑΣΗ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

1. Το μόριο 3 είναι: Α. νουκλεοτίδιο Β. μονοσακχαρίτης Γ. αμινοξύ Δ. ΑΤΡ

2. Η διαδικασία που περιγράφει το σχήμα πραγματο-ποιείται: Α. στον πυρήνα Β. στο λυσόσωμα Γ. στο κυτταρόπλασμα Δ. στο σύμπλεμα Golgi

Αφού χρησιμοποιήσετε την πληροφορία που παρέχεται από το παρακάτω σχήμα να απαντήσετε στις ερωτήσεις 1 έως 4. Οι αριθμοί 1 έως 5 του σχήματος αφορούν διαφο-ρετικές δομές ή μόρια.

3. Με ποια διαδικασία συντίθεται το μόριο 5; Α. μετάφραση Β. αντιγραφή Γ. μεταγραφή Δ. κυτταρική αναπνοή

4. Ποια είναι η σύσταση της δομής 2; Α. σάκχαρα και πρωτεΐνες Β. πρωτεΐνες και νουκλεϊκό οξύ Γ. λιπίδια και πρωτεΐνες Δ. σάκχαρα και νουκλεϊκό οξύ

5. Ποιο από τα παρακάτω μόρια δεν περιέχει άζωτο; Α. αδενίνη Β. μεθειονίνη Γ. κυτταρίνη Δ. ουρακίλη

6. Ποιο από τα οργανίδια της διπλανής εικόνας δεσμεύει την ηλιακή ακτι-νοβολία ;

7. Σε ποιο από τα παρακάτω μόρια δεν υπάρχουν δεσμοί υδρογόνου; Α. DNA B. RNA Γ. αλβουμίνη Δ. θυμίνη

8. Ποιο από τα παρακάτω μόρια δεν περιέχει γλυκε-ρόλη; Α. ένα ουδέτερο λίπος Β. το γλυκογόνο Γ. ένα φωσφολιπίδιο Δ. ένα τριγλυκερίδιο

9. Ποιο από τα παρακάτω μόρια δεν έχει αποταμιευτι-κό ρόλο; Α. άμυλο Β. γλυκογόνο Γ. τριγλυκερίδιο Δ. χοληστερόλη

10. Στη σκοτεινή φάση της φωτοσύνθεσης παρατηρεί-ται: Α. σύνθεση CO2. Β. κατανάλωση γλυκόζης. Γ. παραγωγή νερού. Δ. σύνθεση ΝΑDPH.

11. Η σύνθεση λιπιδίων γίνεται Α. στο κυτταρικό τοίχωμα Β. στο λείο ενδοπλασματικό δίκτυο Γ. στο σύμπλεγμα Golgi Δ. στα λυσοσώματα

12. Στην αποδόμηση των ουσιών που ενδοκυττώνονται συμμετέχουν: Α. τα χυμοτόπια Β. τα grana των χλωροπλαστών Γ. τα ενδιάμεσα ινίδια Δ. τα λυσοσώματα

biology.gr

13. Η αποτοξίνωση του οργανισμού από το αλκοόλ γίνεται: Α. στο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο Β. στο σύμπλεγμα Golgi Γ. στα υπεροξειδιοσώματα Δ. στα λυσοσώματα

14. Τα φυτικά κύτταρα δε σπάνε όταν βρεθούν σε υπο-τονικό διάλυμα εξαιτίας: Α. του κυτταρικού τοιχώματος Β. του λείου ενδοπλασματικού δικτύου Γ. του κυτταρικού σκελετού Δ. των υπεροξειδιοσωμάτων

15. Το οργανίδιο που σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να καταλαμβάνει το 90% του όγκου ενός φυτικού κυττάρου είναι: Α. ο πυρήνας Β. ο χλωροπλάστης Γ. το σύμπλεγμα Golgi Δ. το χυμοτόπιο

16. Η μείωση πραγματοποιείται: Α. μόνο πριν από κάθε γονιμοποίηση Β. μόνο μετά τη γονιμοποίηση Γ. κατά τη διάρκεια της γονιμοποίησης Δ. ανεξάρτητα από τη γονιμοποίηση

17. Ένα δοχείο χωρίζεται σε δύο χώρους με μια ημι-περατή μεμβράνη και περιέχει διάλυμα διαφόρων ουσιών, όπως φαίνεται στην εικόνα. Η αρχική κα-τανομή των ουσιών φαίνεται στο σχήμα 1 ενώ η τελική κατανομή, μετά από δύο ώρες, στο σχήμα 2. Σύμφωνα με ποιο κριτήριο η μεμβράνη επιτρέ-πει τη μετακίνηση των συστατικών του διαλύματος; Α. Η θερμοκρασία του διαλύματος. Β. Το ηλεκτρικό φορτίο των μορίων. Γ. Το μέγεθος των μορίων. Δ. Η συγκέντρωση του διαλύματος.

18. Το πράσινο υδρόβιο φυτό, στη διπλανή εικόνα, ε-κτίθεται στο φως για μερικές ώρες. Ποιο αέριο πε-ριμένουμε να βρίσκεται σε μεγαλύτερη ποσότητα μέσα στις φυσαλίδες; Α. οξυγόνο Β. άζωτο Γ. όζον Δ. CO2

19. Στο σχήμα απεικονίζεται ένα τμήμα ενός μορίου. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις περιγράφει κα-λύτερα την κύρια λειτουργία του μορίου αυτού; Α. Είναι δομικό συ-

στατικό του κυττα-ρικού τοιχώματος.

Β. Αποθηκεύει ενέρ-γεια για μεταβολι-κές διαδικασίες.

Γ. Προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά που μπορούν να κληρονομηθούν

Δ. Μεταφέρει ουσίες διαμέσου της πλασματικής μεμβράνης

20. Ταιριάξτε τα στοιχεία ή τις διαδικασίες της αριστερής στήλης του παρακάτω πίνακα με το κατάλληλο οργανίδιο ή μεμβράνη στη δεξιά στήλη. Α. 1-λ, 2-μ, 3-ν, 4-κ. Β. 1-λ, 2-κ, 3-μ, 4-ν. Γ. 1-μ, 2-ν, 3-κ, 4-λ. Δ. 1-κ, 2-ν, 3-λ, 4-μ.

1. Κύκλος κιτρικού οξέος κ. Στρώμα του χλωροπλάστη 2. Παραγωγή οξυγόνου λ. Μήτρα του μιτοχονδρίου 3. Γλυκόλυση μ. Θυλακοειδή 4. Παραγωγή γλυκόζης ν. Κυτταρόπλασμα

21. Σε έναν αεροστεγή θάλαμο με συμπαγή τοιχώματα βρίσκεται μία ομάδα ποντικών. Τα παρακάτω δια-γράμματα δείχνουν τις μεταβολές των σχετικών συ-γκεντρώσεων δύο αέριων ουσιών στον αέρα του κλουβιού. Ποια διαδικασία αποτελεί την πιο πιθανή αιτία για τις μεταβολές που φαίνονται στα διαγράμ-ματα; Α. ενεργητική μεταφορά Β. εξάτμιση Γ. κυτταρική αναπνοή Δ. διαπνοή

biology.gr

Ποιος είναι ο σημαντικός ρόλος του σταδίου της ανά-φασης στη διαδικασία της μιτωτικής διαίρεσης του σχήματος;

22.

Α. Η ανάφαση συνήθως διασφαλίζει ότι κάθε θυγα-τρικό κύτταρο θα έχει τον ίδιο αριθμό χρωμο-σωμάτων με το πατρικό.

Β. Στην ανάφαση το κύτταρο χωρίζεται στα δύο.

Γ. Η ανάφαση συνήθως διασφαλίζει ότι κάθε θυγατρικό κύτταρο θα έχει τον διπλάσιο αριθμό χρωμοσωμάτων απ΄ ότι το πατρικό.

Δ. Στην ανάφαση διπλασιάζεται το DNA.

23. Τα τριπεπτίδια Π1 και Π2 της εικόνας αποτελούνται από τα ίδια αμινοξέα, αλανίνη (ala), βαλίνη (val) και σερίνη (ser). Ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστή για το λειτουργικό ρόλο των δύο πεπτι-δίων;

Α. Τα πεπτίδια Π1 και Π2 έχουν τον ίδιο λειτουργικό ρόλο αφού αποτελούνται από τα ίδια αμινοξέα. Β. Τα πεπτίδια Π1 και Π2 έχουν διαφορετικό λειτουργικό ρόλο λόγω διαφορετικής σύνταξης του μορίου τους. Γ. Τα πεπτίδια Π1 και Π2 έχουν τον ίδιο λειτουργικό ρόλο αφού αποτελούνται από τον ίδιο αριθμό αμινοξέων. Δ. Άλλες φορές έχουν τον ίδιο λειτουργικό ρόλο και άλλες όχι, σε συνδυασμό με τις συνθήκες θερμοκρασίας και

pH.

24. Τα πλασματοκύτταρα είναι κύτταρα, τα οποία συμ-μετέχουν στο ανοσοβιολογικό σύστημα του ανθρώ-που και είναι πλούσια σε ενδοπλασματικό δίκτυο. Η ύπαρξη εκτεταμένου ενδοπλασματικού δικτύου μπορεί να σχετίζεται με σύνθεση: Α. κυτταρίνης. Β. πολυπεπτιδικών αλυσίδων. Γ. μορίων rRNA και tRNA. Δ. φωσφολιπιδίων.

25. Στις μυϊκές ίνες (μυϊκά κύτταρα) το σύστημα πρωτε-ϊνών ακτίνη - μυοσίνη μπορεί να τις βραχύνει (συ-στολή της μυϊκής ίνας) ή να τις επιμηκύνει (χαλά-ρωση της μυϊκής ίνας) με κατανάλωση ενέργειας. Τα οργανίδια που πρέπει να βρίσκονται σε αφθονία στα κύτταρα αυτά είναι; Α τα ριβοσώματα. Β τα λυσοσώματα. Γ τα μιτοχόνδρια. Δ τα υπεροξειδιοσώματα.

26. Στη διπλανή εικόνα απο-τυπώνεται ένα μόριο που χρησιμοποιείται για το σχηματισμό: Α. RNA Β. πρωτεΐνης Γ. πολυσακχαρίτη Δ. λιπιδίου

27. Το μόριο της εικόνας αντι-προσωπεύει: Α. ένα αμινοξύ Β. ένα μονοσακχαρίτη Γ. μία αζωτούχο βάση Δ. ένα ουδέτερο λιπίδιο

28. Αν 128 μόρια με το συντα-κτικό τύπο του μορίου της εικόνας συνδεθούν μεταξύ τους με ομοιοπολικούς δε-σμούς, το μόριο που θα προκύψει θα είναι: Α. πολυσακχαρίτης Β. πολυπεπτίδιο Γ. πολυακόρεστο λιπίδιο Δ. μονοσακχαρίτης

29. Μόρια ενός ολιγοπεπτιδίου 5 αμινοξέων διασπώ-νται σε μικρότερα τμήματα τα οποία έχουν την ακό-λουθη σύσταση: HOOC – his – gly – ser – NH2, HOOC – ala – his – NH2 και HOOC – ala – ala – NH2. Προσδιορίστε την αρχική αλληλουχία του ολιγοπε-πτιδίου. Α. NH2 – his – gly – ser – ala – ala – COOH Β. NH2 – ala – ala – his – gly – ser – COOH Γ. NH2 – his – ala – ala – gly – ser – COOH Δ. NH2 – ser – gly – his – ala – ala – COOH

biology.gr

30. Στην εικόνα παρουσιάζεται η πρωτεΐνη ινσουλίνη που χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Το τελικό επίπεδο οργάνωσης του μορίου αυτού είναι η:

Α. πρωτοταγής δομή Β. δευτεροταγής δομή Γ. τριτοταγής δομή Δ. τεταρτοταγής δομή

31. Στα κύτταρα του παγκρέατος ενσωματώνονται ρα-διενεργά αμινοξέα σε πρωτεΐνες. Με τον τρόπο αυ-τό μπορούμε να παρακολουθούμε τις μετακινήσεις των ιχνηθετημένων πρωτεϊνών μέσα στο κύτταρο. Έτσι παρακολουθούμε τη μετακίνηση ενός ένζυμου που τελικά εκκρίνεται από τα παγκρεατικά κύτταρα. Ποια από τις παρακάτω διαδρομές είναι η πιο πιθα-νή για τη μετακίνηση του μορίου αυτού μέσα στο κύτταρο; Α. ενδοπλασματικό δίκτυο – Golgi – πυρήνας Β. Golgi – ενδοπλασματικό δίκτυο – πυρήνας Γ. ενδοπλασματικό δίκτυο – Golgi – κυστίδιο που

συνδέεται με την πλασματική μεμβράνη Δ. ενδοπλασματικό δίκτυο – λυσόσωμα – κυστίδιο

που συνδέεται με την πλασματική μεμβράνη

32. Ένας ζωικός οργανισμός με την τροφή του προσ-λαμβάνει 20 gr αμύλου το οποίο του προσφέρει 80 Kcal. Η ίδια ποσότητα λίπους θα προσφέρει στον οργανισμό αυτό: Α. τη μισή ποσότητα Kcal Β. την ίδια ποσότητα Kcal Γ. τη διπλάσια ποσότητα Kcal Δ. πολλαπλάσια ποσότητα Kcal

33. Η πεψίνη έχει άριστη δράση σε pH περίπου Α. 4 Β. 2 Γ. 7 Δ. 8

34. Στη διπλανή εικόνα παριστάνονται δύο είδη κυττά-ρων τοποθετημένα σε διαλύματα διαφορετικής συ-γκέντρωσης. Τη μικρότερη συγκέντρωση έχουν: Α. το διάλυμα 1 Β. το διάλυμα 2 Γ. το διάλυμα 3 Δ. τα διαλύματα 1 και 3

35. Στο διάγραμμα, τα βέλη δείχνουν τις κινήσεις χημι-κών μορίων προς τα μέσα και προς τα έξω ενός μονοκύτταρου οργανισμού. Με ποια από τις παρα-κάτω διαδικασίες σχετίζεται η μεταφορά των ουσιών που απεικονίζονται στο διάγραμμα; Α. διατήρηση της ομοιόστασης Β. φωτοσύνθεση μόνο Γ. κυτταρική αναπνοή μόνο Δ. αφομοίωση των ανόργανων συστατικών

36. Ποια ιδιότητα του DNA του επιτρέπει να λειτουργεί ως κληρονομικό μόριο για την πιστή μεταφορά των γενετικών πληροφοριών από γενιά σε γενιά; Α. Η απλή σύστασή του από τέσσερις αζωτούχες

βάσεις. Β. Το ζευγάρωμα των συμπληρωματικών αζωτού-

χων βάσεων κατά το ημισυντηρικό μοντέλο α-ντιγραφής.

Γ. Η ενσωμάτωση της θυμίνης αντί της ουρακίλης. Δ. Ο σχηματισμός των νουκλεοσωμάτων και η

σύνθετη οργάνωση της δομής της χρωματίνης.

37. Μια συγκεκριμένη τοξίνη αναστέλλει την παραγωγή από το κύτταρο χρησιμοποιήσιμης ενέργειας. Τα κύτταρα τα οποία δέχονται την επίδραση της τοξί-νης δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιήσουν πολ-λές από τις φυσιολογικές λειτουργίες τους. Αν τα κύτταρα εκτεθούν στην τοξίνη ποια διαδικασία θα επηρεαστεί λιγότερο; Α. η μίτωση. Β. η διάχυση. Γ. η φωτοσύνθεση. Δ. η αναπνοή.

μονοκύτταρος οργανισμός

Οργανικέςενώσεις

Αζωτούχα απόβλητα

O2 CO2

biology.gr

38. Στα περισσότερα φυτά, σε θερμοκρασία 45ΟC τα ένζυμα της φωτοσύνθεσης: Α. γίνονται πιο δραστικά. Β. καταστρέφονται. Γ. δραστηριοποιούνται σε χαμηλή ένταση φωτός. Δ. δραστηριοποιούνται σε υψηλή ένταση φωτός.

39. Κατά τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης των φωτο-συνθετικών βακτηρίων παράγεται: Α. S ή O2. Β. O2. Γ. CO2. Δ. Η2S

40. Μετρήθηκε ο ρυθμός διαπνοής στο φασόλι, Phaseolus vulgaris. Τρεις ομάδες του φυτού μετρήθηκαν . Στην ομά-δα Α η υγρασία του εδάφους ήταν ψηλή, στην ομάδα Β ήταν μεσαία και στην ομάδα Γ ήταν χαμηλή. Στον παρα-κάτω πίνακα φαίνονται τα αποτελέσματα του πειράματος με βάση τα οποία μπορούμε να συμπεράνουμε ότι:

Α. Τα στόματα ήταν κλειστά μεταξύ 8πμ και 4μμ στην ομάδα Γ. Β. Δεν υπήρχε απώλεια νερού μεταξύ 8μμ και μεσάνυχτα στην ομάδα Γ. Γ. Ο ρυθμός απώλειας του νερού από τα στόματα ήταν ο μέγιστος στην ομάδα Α. Δ. Στις 12 το μεσημέρι, η απώλεια νερού στην ομάδα Α ήταν τέσσερις φορές μεγαλύτερη από την απώλεια νε-

ρού στην ομάδα Β.

Ρυθμός Ώρες 12 μεσά-νυχτα 4 π.μ 8 π.μ 12 μεση-

μέρι 4 μμ 8 μμ 12 μεσά-νυχτα

Ρυθμός διαπνοής ομάδα Α 0,3 0,3 1,3 2,5 2,00 0,3 0,3 Ρυθμός διαπνοής ομάδα Β 0,2 0,2 0,3 1,0 0,5 0,2 0,2 Ρυθμός διαπνοής ομάδα Γ 0,1 0,1 0,2 0,3 0,2 0,1 0,1

41. Εξουδετέρωση τοξικών ουσιών γίνεται Α. στο λείο ενδοπλασματικό δίκτυο Β. στο σύμπλεγμα Golgi Γ. στα υπεροξειδιοσώματα και στο λείο ενδοπλα-

σματικό δίκτυο Δ. στα λυσοσώματα και στα μιτοχόνδρια

42. Το χημικό στοιχείο που υπάρχει στο ένζυμο λακτά-ση αλλά όχι στο μόριο της λακτόζης είναι: Α. το άζωτο Β. το οξυγόνο Γ. το υδρογόνο Δ. ο άνθρακας

43. Οι νευρικές ώσεις βασίζονται σε: Α. παθητική μεταφορά μορίων δια μέσου της μεμ-

βράνης των νευρώνων Β. παθητική μεταφορά ιόντων δια μέσου της μεμ-

βράνης των νευρώνων Γ. ενεργητική και παθητική μεταφορά μορίων δια

μέσου της μεμβράνης των νευρώνων Δ. ενεργητική και παθητική μεταφορά ιόντων δια

μέσου της μεμβράνης των νευρώνων

44. Μερικά βακτήρια μπορούν και ζουν σε θερμοπηγές. Αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί από το γεγονός ότι: Α. τα ένζυμά τους δεν επηρεάζονται από τη θερ-

μοκρασία. Β. τα ένζυμά τους έχουν υψηλά «άριστα» θερμο-

κρασίας. Γ. χρησιμοποιούν άλλης φύσης ουσίες, των ο-

ποίων η καταλυτική δράση δεν επηρεάζεται από τη θερμοκρασία.

Δ. τα βακτήρια αυτά μπορούν και διατηρούν στα-θερή την εσωτερική τους θερμοκρασία.

45 Η ενεργοποίηση ενός μορίου, το οποίο πρόκειται να συμμετάσχει σε μια καταβολική αντίδραση ενός κυτ-τάρου, γίνεται με μεταφορά ενέργειας: Α. κατά τη φωσφορυλίωσή του (μεταφορά μιας

φωσφορικής ομάδας σε αυτό). Β. από την υδρόλυση του μορίου ADP. Γ. κατά τη φωσφορυλίωση του μορίου ADP. Δ. δεν απαιτείται ενεργοποίηση, αφού θα λάβει

χώρα αντίδραση καταβολισμού.

46 Δύο πρωτεΐνες με διαφορετικό βιολογικό ρόλο έ-χουν στις ίδιες συνθήκες: Α. διαφορετική πρωτοταγή δομή Β. διαφορετική πρωτοταγή αλλά ίδια δευτεροταγή

και τριτοταγή δομή Γ. ίδια πρωτοταγή αλλά διαφορετική δευτεροταγή

δομή Δ. ίδια πρωτοταγή αλλά διαφορετική δευτεροταγή

και τριτοταγή δομή

biology.gr

47 Στην παρακείμενη εικόνα, το νουκλεοτίδιο είναι ο σχηματισμός: Α. 1 Β. 2 Γ. 3 Δ. 4

48 Σε μια χημική αντίδραση που καταλύεται από ένα ένζυμο, η προσθήκη μιας ουσίας (Χ) μειώνει την ταχύτητά της. Στη συνέχεια η απομάκρυνση της ουσίας Χ και επιπλέον προσθήκη υποστρώματος αυξάνει και πάλι την ταχύτητα της αντίδρασης. Η ουσία Χ μπορεί να είναι: Α. μόνιμος αναστολέας Β. παροδικός αναστολέας Γ. κατιόν Zn2+ Δ. συνένζυμο

49 Η παρατήρηση, η φωτογράφηση και κάθε άλλη δια-δικασία που αφορά στη δομή, στο μήκος ή στον αριθμό των χρωμοσωμάτων, γίνεται κατά προτίμη-ση στο στάδιο της: Α. πρόφασης. Β. μετάφασης. Γ. ανάφασης. Δ. τελόφασης.

50 Σε ένα διάλυμα ενός ενζύμου στο οποίο έχει κατα-ληφθεί το ενεργό κέντρο όλων των ενζυμικών μορί-ων, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να επιταχύ-νουμε την παραγωγή των προϊόντων είναι να: Α. προσθέσουμε περισσότερη ποσότητα ενζύμου Β. θερμάνουμε το διάλυμα στους 90ΟC Γ. προσθέσουμε αναστολέα Δ. προσθέσουμε περισσότερη ποσότητα υπο-

στρώματος

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του να χαρακτηρί-σετε την αντίστοιχη πρόταση ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ).

51. Η αζωτούχος βάση Θυμίνη, μπορεί να συνδέεται με την Ουρακίλη άλλα όχι με την Αδενίνη ή την Κυτοσίνη. 52. Όλα τα κύτταρα που συμμετέχουν στη δόμηση ενός οργάνου του σώματος μας έχουν την ίδια μορφολογία. 53. Κατά τη διάσπαση του γλυκογόνου στα ζωικά κύτταρα παράγεται γλυκόζη. 54. Η ρευστότητα της πλασματικής μεμβράνης μεταβάλλεται με την αλλαγή της θερμοκρασίας. 55. Το ένζυμο καταλάση δεν συντίθεται σε φυτικά κύτταρα. 56. Μικροσωληνίσκοι βρίσκονται και σε φυτικά κύτταρα. 57. Κάθε κύτταρο προέρχεται από ένα κύτταρο. 58. Η είσοδος του οξυγόνου στο εσωτερικό του κυττάρου γίνεται με ώσμωση. 59. Η αλκοολική και η γαλακτική ζύμωση είναι αναερόβιες διαδικασίες που συμβαίνουν όταν το κύτταρο δεν έχει ε-

πάρκεια οξυγόνου. 60. Η συγκέντρωση του υποστρώματος επηρεάζει τη δράση του ενζύμου. 61. Κάθε κύτταρο που έχει ικανότητα φωτοσύνθεσης δε χρειάζεται να διαθέτει και μιτοχόνδρια. 62. Ριβοσώματα εντοπίζονται μόνο στο κυτταρόπλασμα των κυττάρων. 63. Οι χλωροπλάστες και τα μιτοχόνδρια παράγουν ATP κατά τις μεταβολικές διαδικασίες που συμβαίνουν στα οργα-

νίδια αυτά. 64. Σε κάθε δίκλωνο μόριο DNA, το σύνολο A και G είναι ίσο με το σύνολο T και C. 65. Η σύνθεση υδρογονανθράκων από CO2 και H2O κατά τη φωτοσύνθεση αποτελεί ένα παράδειγμα εξώθερμης α-

ντίδρασης. 66. Στο φυτό σπανάκι, τα φύλα έχουν βαθύ πράσινο χρώμα επειδή η χλωροφύλλη που βρίσκεται στα φωτοσυνθετικά

τους κύτταρα απορροφά μόνο την πράσινη ακτινοβολία του λευκού φωτός. 67. Οι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί που αναπαράγονται μονογονικά παρουσιάζουν γενετική ποικιλομορφία. 68. Η ποσότητα του DNA στον πυρήνα του κυττάρου κατά το τέλος της μίτωσης είναι η μισή από την ποσότητα του

DNA στην προηγηθείσα φάση G2. 69. Όλοι οι οργανισμοί παρουσιάζουν κυτταρική αναπνοή. 70. Ο όρος «ενέργεια ενεργοποίησης» αναφέρεται στη συνολική ποσότητα της ενέργειας που απελευθερώνεται σε μια

αντίδραση. 71. Αντιγραφή και μεταγραφή των γενετικών πληροφοριών γίνεται μόνο στον πυρήνα των κυττάρων. 72. Τα κύτταρα των ριζών κάθε φυτού έχουν γονίδια σχετικά με τη λειτουργικότητα των χλωροπλαστών. 73. Στον πυρήνα ενός επιθηλιακού κυττάρου περιέχονται είτε 46 είτε 92 μόρια DNA, ανάλογα με το στάδιο του κυττα-

ρικού κύκλου στο οποίο βρίσκεται το κύτταρο. 74. Το συνολικό γενετικό υλικό ενός σωματικού κυττάρου πολυκύτταρου οργανισμού μπορεί να είναι ένα ή περισσό-

τερα μόρια DNA.

biology.gr

75. Η μεταγραφή προϋποθέτει οπωσδήποτε την αντιγραφή. 76. Πρωτεϊνοσύνθεση παρατηρείται στο κυτταρόπλασμα, στο εσωτερικό των μιτοχονδρίων και στο εσωτερικό των

χλωροπλαστών. 77. Δύο γονίδια που αποτελούν τμήματα του DNA του ίδιου χρωμοσώματος θα υπάρχουν πάντοτε στον ίδιο γαμέτη

ενός ατόμου. 78. Προϊόντα της φωτοσύνθεσης απαιτούνται για την κυτταρική αναπνοή των κυττάρων σου και προϊόντα της κυτταρι-

κής αναπνοής των κυττάρων σου απαιτούνται για τη φωτοσύνθεση. 79. Στους γαμέτες ενός ανθρώπου μπορούμε, φυσιολογικά, να εντοπίσουμε και χρωμοσώματα μητρικής και χρωμο-

σώματα πατρικής προέλευσης. 80. Οι μεταλλάξεις αποτελούν τον μοναδικό τρόπο γενετικού ανασυνδυασμού και στον άνθρωπο.

ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

81. Δύο δοκιμαστικοί σωλήνες Α και Β, προετοιμάστηκαν κατάλληλα ό-πως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα. Στο νερό που βρίσκεται στο κάτω μέρος κάθε σωλήνα, προστέθηκε μπλε βρωμοθυμόλης το ο-ποίο γίνεται κίτρινο με την παρουσία διοξειδίου του άνθρακα. Τέλος οι σωλήνες σφραγίστηκαν με κατάλληλο πώμα και διατηρήθηκαν στις θερμοκρασίες που φαίνονται στο διάγραμμα για έξι ημέρες. Αναγνωρίστε μία λειτουργία ζωτικής σημασίας που είναι υπεύθυνη για τη μεταβολή στο δοκιμαστικό σωλήνα Α. Εξηγήστε πώς η διαφορά θερμοκρασίας μπορεί να οδηγήσει σε δια-φορετικά αποτελέσματα στους σωλήνες Α και Β μετά από έξι ημέρες. Απαντήστε με περίπου 30 λέξεις.

82. Παρατηρήστε την εικόνα του κυττάρου και απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις: α) Περιγράψτε πώς οι δομές 1 και 2 συνεργάζονται στη διαδικασία

παραγωγής πρωτεϊνών. β) Επιλέξτε μία από τις δομές 3 και 4 και περιγράψτε πώς η επιλεγ-

μένη δομή βοηθάει στη διαδικασία σύνθεσης πρωτεϊνών.

83. Για ποιο λόγο στο καθημερινό μας διαιτολόγιο πρέπει να υπάρχουν πρωτεϊνούχες τροφές; Απαντήστε με περί-που 20 λέξεις.

84. Προτείνετε ένα παράγοντα για τον οριζόντιο άξονα ο οποίος επηρεάζει τη δράση του ενζύμου όπως δείχνει η καμπύλη του διαγράμματος. Να αιτιολογηθεί η απάντηση

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

Βαθμολόγηση ερωτήσεων

Ερωτήσεις 1-50 1 μόριο 50 Χ 1 = 50:

Ερωτήσεις 51-80 1 μόριο 30 Χ 1 = 30

Ερωτήσεις 81-84 5 μόρια 4 Χ 5 = 20 ΣΥΝΟΛΟ 100 μόρια

ενζυμική

δράση

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2010 Β λυκείου Α φάση

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1 Γ 17 Γ 33 Β 49 Β 65 Λ 2 Γ 18 Α 34 Γ 50 Α 66 Λ 3 Γ 19 Γ 35 Α 51 Λ 67 Σ 4 Β 20 __ 36 Β 52 Λ 68 Σ 5 Γ 21 Γ 37 Β 53 Σ 69 Σ 6 Δ 22 Α 38 Β 54 Σ 70 Λ 7 Δ 23 Β 39 Α 55 Λ 71 Λ 8 Β 24 Β 40 Γ 56 Σ 72 Σ 9 Δ 25 Γ 41 Γ 57 Λ 73 Σ

10 Γ 26 Α 42 Α 58 Λ 74 Λ 11 Β 27 Β 43 Δ 59 Λ 75 Λ 12 Δ 28 Α 44 Β 60 Σ 76 Σ 13 Γ 29 Δ 45 Α 61 Σ 77 Λ 14 Α 30 Δ 46 Α 62 Λ 78 Σ 15 Δ 31 Γ 47 Δ 63 Σ 79 Σ 16 Δ 32 Γ 48 Β 64 Σ 80 Λ

Σημείωση: Η ερώτηση 20 ΔΕΝ βαθμολογείται γιατί ακυρώθηκε εξαιτίας τυπογραφικού λάθους.

81 Για τη μεταβολή στο σωλήνα Α είναι υπεύθυνη η κυτταρική ανα-πνοή κατά την οποία παράγεται CO2 που αλλάζει το χρώμα του διαλύματος. Η αδρανοποίηση των ενζύμων της κυτταρικής αναπνοής λόγω υψηλής θερμοκρασία ανέστειλε την παραγωγή του CO2.

82 α) Το ριβόσωμα (δομή 1) δέχεται τη γενετι-κή πληροφορία με τη μορφή του mRNA το οποίο παράγεται στον πυρήνα (δομή 2) με τη διαδικασία της μεταγραφής. Στο ριβόσω-μα μεταφράζεται η γενετική πληροφορία για την κατασκευή της πρωτεΐνης. (Ως δομή 1 μπορεί να θεωρηθεί και το αδρό ΕΔ, απαραίτητη όμως είναι η αναφορά στα ριβοσώματα). β) Η δομή 3 είναι το μιτοχόνδριο το οποίο παρέχει την απαιτούμενη ενέργεια και η δο-μή 4 είναι η πλασματική μεμβράνη η οποία ελέγχει τη διακίνηση των αμινοξέων ή άλ-λων απαραίτητων για τις πρωτεΐνες συστα-τικών.

83 Από τις πρωτεΐνες που περιέχο-νται στις τροφές παίρνουμε αμι-νοξέα τα οποία χρησιμοποιούμε αυτούσια ή τα μετατρέπουμε κα-τάλληλα σε αυτά που χρειαζόμα-στε. Σε ορισμένες δε περιπτώσεις αξιοποιούμε τις πρωτεΐνες όπως τις προσλαμβάνουμε.

84 Η θερμοκρασία ή το pH ή ο χρόνος. Το έν-ζυμο παρουσιάζει τη μέγιστη δράση σε ορι-σμένη περιοχή θερμοκρασίας (συνήθως 36-38 OC) ή pH (5-9) και η αντίδραση σταματά όταν τελειώσει το υπόστρωμα.

Όσα ερωτήματα δέχονται εναλλακτικές απαντήσεις, αρκεί μία από αυτές αλλά και όποια άλλη επιστημονικά τεκμηριωμένη

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2010 ΤΑΞΗ Γ Α΄ ΦΑΣΗ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

1. Τα φυλετικά χρωμοσώματα εντοπίζονται: Α. μόνο στα γεννητικά κύτταρα των πολυκύτταρων

οργανισμών. Β. και στα προκαρυωτικά κύτταρα. Γ. και στα σωματικά κύτταρα των πολυκύτταρων

οργανισμών. Δ. και στους χλωροπλάστες.

2. Η τεχνική διάγνωσης που θα ακολουθήσουμε για τον εντοπισμό χρωμοσωμικής ανωμαλίας είναι: Α. PCR. Β. καρυότυπος και μελέτη χρωμοσωμάτων. Γ. βιοχημική δοκιμασία. Δ. συνδυασμός των Β και Γ.

3. Ένας γενετιστής παρήγαγε τέσσερα φυτά με δρε-πανοειδές περικάρπιο και πέντε φυτά με ίσιο περι-κάρπιο διασταυρώνοντας δύο φυτά ενός είδους. Είναι γνωστό ότι το ίσιο περικάρπιο σε αυτό το εί-δος φυτών ελέγχεται από ένα επικρατές γονίδιο. Σε ποιο συμπέρασμα πρέπει να καταλήξει ο γενετιστής σχετικά με το γονότυπο των ατόμων της πατρικής γενιάς; Α. και οι δύο γονείς είναι ετερόζυγοι. Β. ο ένας γονέας είναι ομόζυγος για το υπολειπό-

μενο και ο άλλος ετερόζυγος. Γ. ο ένας γονέας ήταν ομόζυγος για το επικρατές

και ο άλλος ήταν ετερόζυγος. Δ. δεν μπορεί να καταλήξει σε ασφαλή συμπερά-

σματα.

4. Για μία περιοχή ερήμου είναι γνωστά τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: «Η έρημος είναι μία άγονη και άνυδρη περιοχή με ετήσια βροχόπτωση λιγότερο από 25 cm. Τα φυτά είναι απομονωμένα μεταξύ τους ή βρίσκονται συ-γκεντρωμένα γύρω από μικρές λίμνες ή πηγές νε-ρού. Τα περισσότερα ζώα δραστηριοποιούνται τη νύχτα.» Ποιες πληροφορίες προκύπτουν για την έρημο από το παραπάνω κείμενο; Α. Το εύρος της ημερήσιας θερμοκρασίας και ο

τύπος των αυτότροφων οργανισμών. Β. Η διάρκεια των βροχοπτώσεων και το είδος

τροφής των ετερότροφων οργανισμών. Γ. Ο προσδιορισμός ενός περιοριστικού παράγο-

ντα και της συμπεριφοράς των ετερότροφων οργανισμών.

Δ. Ο τρόπος διατροφής των ετερότροφων οργανι-σμών και η γεωγραφική κατανομή των αυτό-τροφων.

5. Σ’ ένα ευκαρυωτικό κύτταρο και οι τρεις λειτουργίες του κεντρικού δόγματος της Μοριακής Βιολογίας (αντιγραφή, μεταγραφή, μετάφραση) πραγματοποι-ούνται: Α. Στον πυρήνα Β. Στα μιτοχόνδρια Γ. Στο κυτταρόπλασμα Δ. Στο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο

6. Νερό από μία γειτονική λίμνη, χρησιμοποιείται για την ψύξη του αντιδραστήρα ενός πυρηνικού εργο-στασίου και επιστρέφει, ζεστό πια, πίσω στη λίμνη. Η επιστροφή του ζεστού νερού στη λίμνη θα προ-καλέσει: Α. αύξηση των λυμάτων στο νερό. Β. μεταβολή της βιοποικιλότητας στη λίμνη. Γ. αύξηση του αριθμού των μεταλλάξεων στα υ-

δρόβια φυτά και ζώα. Δ. μείωση της ποσότητας του φωτός που χρησι-

μοποιούν τα υδρόβια φυτά για τη φωτοσύνθεση.

7. Το διπλανό διάγραμμα δείχνει τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών ενός μικρού δάσους. Ένας πρό-σθετος βιοτικός παράγοντας, απα-ραίτητος για τη σταθεροποίηση του οικοσυστήμα-τος είναι: Α. παραγωγοί. Β. σαρκοφάγοι. Γ. αποικοδομητές. Δ. καταναλωτές.

8. Ποια από τις παρακά-τω ομάδες περιλαμ-βάνει χαρακτηρισμούς που όλοι σχετίζονται άμεσα με έναν από τους δύο οργανισμούς της εικόνας; Α. φυτοφάγος, θύμα, αυτότροφος, ξενιστής Β. θηρευτής, φυτοφάγος, αποικοδομητής, κατανα-

λωτής Γ. σαρκοφάγος, θηρευτής, ετερότροφος, πολυκύτ-

ταρος Δ. παραγωγός, παράσιτο, φύκος, ψάρι

γεράκι

αλεπού κότα

λαγός χορτάρι

biology.gr

9. Ποια από τις ακόλουθες προτάσεις ταιριάζει καλύ-τερα στο σκίτσο της διπλανής εικόνας; Α. Τα ψάρια επιβιώνουν σε συγκεκριμένες περι-

βαλλοντικές συνθήκες. Β. Τα ψάρια μπορούν

να προσαρμο-στούν σε κάθε πε-ριβάλλον.

Γ. Τα ψάρια τροπο-ποιούν τα οικοσυ-στήματα για να ε-νισχύσουν την ικα-νότητά τους προς επιβίωση.

Δ. Τα ψάρια μπορούν να επιβιώνουν σε απότομες κλιματο-λογικές μεταβολές.

10. Ποιος από τους παρακάτω οικολογικούς όρους πε-ριλαμβάνει όλα όσα υπάρχουν στη διπλανή φωτο-γραφία; Α. οικοσύστημα Β. βιοκοινότητα Γ. πληθυσμός Δ. είδος

12. Στα μπιζέλια οι ιδιότητες πράσινα (Π) και φουσκω-μένα (Φ) σπέρματα είναι επικρατείς ενώ οι ιδιότητες κίτρινα (π) και συρρικνωμένα (φ) είναι υπολειπόμε-νες. Στο τετράγωνο του Punnet του σχήματος, ο φαινότυπος που αντιστοιχεί στη θέση 1 είναι:

Α. πράσινα, φουσκωμένα Β. πράσινα, συρρικνωμένα Γ. κίτρινα, φουσκωμένα Δ. κίτρινα, συρρικνωμένα

ΠΦ Πφ πΦ πφ ΠΦ Πφ πΦ 1 πφ

11. Ποια από τις παρακάτω ποτάσεις εξηγεί καλύτερα τον πληθυσμό της Drosophila στο τμήμα Χ της κα-μπύλης του διπλανού διαγράμματος;

Α. Ο πληθυσμός της Drosophila έχει φτάσει στο όριο των ατόμων που μπορεί να υποστηρίξει το φυσικό περιβάλλον.

Β. Τα άτομα του πληθυσμού δεν μπορούν άλλο να διασταυρωθούν και να παράγουν γόνιμους α-πόγονους.

Γ. Τα άτομα του πληθυσμού έχουν μέσο όρο ζωής 32 ημέρες.

Δ. Τα άτομα του πληθυσμού δεν είναι πλέον ικανά να προσαρμοστούν στις περιβαλλοντικές συν-θήκες.

13. Όλα τα πολλαπλά αλληλόμορφα προκύπτουν Α. από δομικές χρωμοσωμικές μεταβολές Β. από αριθμητικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες Γ. με διαφορετικού τύπου μεταλλάξεις στο ίδιο γο-

νίδιο Δ. με πρόωρο τερματισμό της γαμετογένεσης

14. Στο φυσιολογικό χρωμόσωμα 1 υπάρχει μεταξύ άλλων η γονιδιακή αλληλουχία ΑΒΓΔΕΖΗΘ, ενώ αντίστοιχα στο χρωμόσωμα 2 η αλληλουχία ΙΚΛ-ΜΝΞΟΠ. Σε ένα ηπατικό κύτταρο ενός ατόμου πα-ρατηρήθηκαν στο χρωμόσωμα 1 η αλληλουχία ΑΒΓΛΜΖΗΘ και στο χρωμόσωμα 2 η αλληλουχία ΙΚΔΕΝΞΟΠ. Παρατηρείτε ότι: Α. έγινε ανακατανομή γενετικού υλικού Β. η μεταβολή κληρονομήθηκε στους απογόνους Γ. οι γαμέτες του ατόμου έχουν διαφορετική γονι-

διακή σύσταση Δ. η μεταβολή οφείλεται σε ανευπλοειδία

15. Διαθέτουμε δυο γενετικά στελέχη ενός πειραματό-ζωου. Το 1ο στέλεχος έχει το φαινότυπο Α και το 2ο το φαινότυπο α (Α: επικρατές, α: υπολειπόμενο). Ποια διασταύρωση θα κάνατε για να βρείτε αν το γονίδιο είναι αυτοσωμικό ή φυλοσύνδετο; Α. αρσενικό 1ου με θηλυκό 1ου Β. αρσενικό 2ου με θηλυκό 2ου Γ. αρσενικό 1ου με θηλυκό 2ου Δ. αρσενικό 2ου με θηλυκό 1ου Σημείωση: Το γονίδιο δεν ανήκει σε καμία ειδική κατηγορία γονιδίου (π.χ. το α δεν είναι θνησιγόνο).

biology.gr

5΄ C T T G A A G A T A C A T C G T 3΄ 3΄ G A A C T T C T A T G T A G C A 5΄

16. Αν μια ασθένεια ακολουθεί αυτοσωμικό επικρατή τύπο κληρονομικότητας, οι γονείς είναι υγιείς και ένα παιδί ασθενεί τότε: Α. η ασθένεια είναι πολύ σοβαρή Β. η ασθένεια άλλαξε τύπο κληρονομικότητας Γ. η ασθένεια ελέγχεται από πολλαπλά αλληλό-

μορφα Δ. το παιδί ασθένησε λόγω γονιδιακής μετάλλαξης

17. Μια ομάδα ερευνητών αποφάσισε να μελετήσει το ρόλο κάποιων πρωτεϊνών που παράγονται σε κύτ-ταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Ποια από τις παρακάτω πρωτεΐνες που μελετήθηκαν σχετίζεται άμεσα με την έκφραση των γονιδίων; Α. Μεταγραφικός παράγοντας Β. Κολλαγόνο Γ. Ινσουλίνη Δ. Αντισώματα

Στα ποντίκια το γονίδιο Β ελέγχει το κοντό τρίχωμα και το γονίδιο β το μακρύ. Από τη διασταύρωση μακρότριχου ποντι-κού με κοντότριχο ποντικού παράχθηκαν 45 ποντικάκια, 33 κοντότριχα και 12 μακρότριχα.

18. Ποιος είναι ο γονότυπος των γονέων τους; Α. ΒΒ Χ ββ Β. ββ Χ ββ Γ. ββ Χ Ββ Δ. ΒΒ Χ Ββ

19. Αν συνεχιστούν διασταυρώσεις του ίδιου ζευγαριού πολλές φορές, ώστε τελικά να παραχθούν 80 πο-ντικάκια, ποια αποτελέσματα αντιστοιχούν στην α-ναμενόμενη φαινοτυπική αναλογία; Α. 22 κοντότριχα : 58 μακρότριχα Β. 27 κοντότριχα : 53 μακρότριχα Γ. 65 κοντότριχα : 15 μακρότριχα Δ. 38 κοντότριχα : 42 μακρότριχα

20. Μια νεαρή γυναίκα χτύπησε το πόδι της και δημιουργήθη-κε πληγή. Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίζονται βα-κτήρια που απομονώθηκαν από την πληγή και διαφορετι-κά είδη αντισωμάτων που υπήρχαν ήδη στο σώμα της. Ο μικροοργανισμός που είναι ο πιθανότερος να δημιουργή-σει σοβαρή λοίμωξη είναι: Α. Μ Β. Ν Γ. Ο Δ. Ρ

21. Το παρακάτω τμήμα DNA περιέχει το κωδικόνιο έναρξης της μετάφρασης που χρησιμοποιείται στο γονίδιο: O μεταγραφόμενος κλώνος πρέπει να είναι:

Α. ο πάνω κλώνος με κατεύθυνση 5΄-3΄ Β. ο πάνω κλώνος με κατεύθυνση 3΄-5΄ Γ. ο κάτω κλώνος με κατεύθυνση 5΄- 3΄ Δ. ο κάτω κλώνος με κατεύθυνση 3΄- 5΄

22. Η χρήση του πυρήνα ενήλικου σωματικού κυττάρου για τη δημιουργία όλων των κυτταρικών τύπων σε ένα νέο οργανισμό δείχνει ότι η ανάπτυξη καθορίζε-ται από: Α. την έκφραση των γονιδίων Β. το συντονισμό των μειωτικών διαιρέσεων Γ. το συντονισμό των μιτωτικών διαιρέσεων στα

κύτταρα του αναπτυσσόμενου οργανισμού Δ. το μεσοκυττάριο υγρό

23. Ένα δίκλωνο μόριο DNA αποτελείται από 10.000 νουκλεοτίδια. Οι φωσφοδιεστερικοί δεσμοί σε αυτό το μόριο είναι: Α. 10.000 ή 9.998 Β. 10.000 ή 10.002 Γ. 10.000 Δ. 9.998

24. Οι περιοριστικές ενδονουκλεάσες: Α. κόβουν το DNA σε μικρότερα κομμάτια Β. απομακρύνουν από το DNA αλληλουχίες χωρίς

γενετική πληροφορία Γ. επιμηκύνουν τις πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες Δ. επιδιορθώνουν λάθη στην αντιγραφή του DNA

25. Στους αμφιγονικά αναπαραγόμενους οργανισμούς για να κληρονομηθεί μια μετάλλαξη στους απογό-νους τους θα πρέπει αυτή να συμβεί σε: Α. Ηπατικό κύτταρο Β. Γεννητικό κύτταρο Γ. Ερυθρό αιμοσφαίριο Δ. Μυϊκό κύτταρο

26. Ένα δείγμα DNA το 60% των αζωτούχων βάσεων είναι Θυμίνες και Κυτοσίνες. Η πιο πιθανή προέ-λευση αυτού του DNA είναι: Α. ένα ευκαρυωτικό κύτταρο Β. ένα βακτηριακό κύτταρο Γ. ένας βακτηριοφάγος Δ. ένας ρετροϊός

biology.gr

I

II

III

IV

ρυθμός

φωτοσύνθεσης

ένταση φωτός

27. Από διαφορετικά βάθη της θάλασσας συλλέγουμε τέσσερεις τύπους φυτοπλαγκτού (I, II, III και IV). Για κάθε ένα τύπο μετρήθηκε η φωτοσυνθετική δραστηριότητα και αποτυπώθηκε στο παρακάτω διάγραμμα. Ποιος τύπος φυτοπλαγκτού προέρχε-ται από τη βαθύτερη περιοχή; Α. I Β. II Γ. III Δ. IV

28. Ο όρος "γονιδιακή έκφραση" αναφέρεται: Α. στο γεγονός ότι κάθε άτομο ενός είδους έχει ένα

μοναδικό σύνολο γονιδίων Β. στο γεγονός ότι τα άτομα του ίδιου είδους έχουν

διαφορετικό φαινότυπο Γ. στη διαδικασία μεταφοράς γενετικών πληροφο-

ριών από τα γονίδια στις πρωτεΐνες Δ. στη μεταφορά των γενετικών πληροφοριών από

τη μητέρα στον απόγονο

29. Το οπερόνιο της λακτόζης στην E. coli: Α. αποτρέπει την παραγωγή των ενζύμων που

διασπούν τη λακτόζη όταν το σάκχαρο δεν υ-πάρχει στο περιβάλλον

Β. συντονίζει την παραγωγή της λακτόζης χρησι-μοποιώντας τα κατάλληλα ένζυμα

Γ. επιτρέπει στο βακτήριο να αντισταθεί σε αντιβι-οτικά της οικογένειας της πενικιλίνης

Δ. χρησιμοποιεί ενεργοποιητές για να ξεκινήσει την παραγωγή των ενζύμων που διασπούν την λα-κτόζη.

30. Τα διαφοροποιημένα κύτταρα διατηρούν: Α. ένα μικρό μόνο μέρος του συνόλου των αρχι-

κών γονιδίων τους Β. ένα μικρό μόνο μέρος των αρχικών γονιδίων,

μπορούν όμως να αναγεννούν όσο χαμένα γο-νίδια τους χρειάζονται

Γ. το σύνολο των γονιδίων τους, αλλά χάνουν την ικανότητα να εκφράσουν τα περισσότερα από αυτά τα γονίδια

Δ. το σύνολο των γονιδίων τους και την ικανότητα έκφρασης αυτών υπό ορισμένες συνθήκες

31. Τρώγοντας μία γλυκοπατάτα εξασφαλίζουμε στον οργανισμό μας την ενέργεια που χρειάζεται για τις μεταβολικές του διαδικασίες. Η αρχική πηγή της ενέργειας αυτής: Α. βρίσκεται στα πρωτεϊνικά μόρια που είναι απο-

θηκευμένα στη γλυκοπατάτα Β. προέρχεται από τα μόρια αμύλου που απορρο-

φήθηκαν από το φυτό Γ. βρίσκεται έξω από το οικοσύστημα της Γης Δ. βρίσκεται στις βιταμίνες και τα ανόργανα υλικά

του εδάφους

32. Ένας γιατρός διαπίστωσε ότι ο ασθενής παρουσία-ζε αντίσταση σε ορισμένα παθογόνα βακτήρια με την παραγωγή αντισωμάτων, αλλά ήταν ιδιαίτερα ευάλωτος στους ιούς. Η πιο πιθανή διάγνωση είναι μια διαταραχή στα; Α. Τ - βοηθητικά. Β. Τ - κυτταροτοξικά. Γ. Πλασματοκύτταρα. Δ. Β - λεμφοκύτταρα.

33. Ένα τροφικό πλέγμα είναι περισσότερο σταθερό από μία τροφικά αλυσίδα, επειδή το τροφικό πλέγ-μα: Α. μεταφέρει την ενέργεια όλων των παραγωγών

στα σαρκοφάγα ζώα Β. όλοι οι οργανισμοί ζουν στον ίδιο βιότοπο Γ. περιλαμβάνει εναλλακτικές διαδρομές ροής ε-

νέργειας Δ. περιλαμβάνει περισσότερους καταναλωτές από

ότι παραγωγούς

34. Κωδικόνιο είναι μια τριάδα νουκλεοτιδίων του: Α. rRNA. Β. mRNA. Γ. tRNA. Δ. snRNA.

35. Σε σύγκριση με το φυσικό δάσος, σε ένα σιτοβολώ-να δεν υπάρχουν: Α. ετερότροφοι οργανισμοί Β. αυτότροφοι οργανισμοί Γ. πολλά είδη οργανισμών Δ. αποθήκες ενέργειας

biology.gr

36. Η πολική αλεπού, κατά τη διάρκεια του ζεστού κα-λοκαιριού, παράγει ένζυμα τα οποία δίνουν στο τρί-χωμά της ένα καφεκόκκινο χρώμα. Κατά τη διάρκεια του κρύου χειμώνα τα ένζυμα αυτά δεν λειτουρ-γούν, με αποτέλεσμα η αλεπού να έχει λευκό τρί-χωμα το οποίο ταιριάζει με το χιονισμένο περιβάλ-λον. Η αλλαγή αυτή στο χρώμα του τριχώματος δείχνει ότι: Α. ακραίες θερμοκρασίες μπορούν να προκαλέ-

σουν μετάλλαξη Β. στις αλεπούδες το DNA είναι ασταθές Γ. σε ορισμένα χρωμοσώματα συμβαίνουν τυχαίες

μεταβολές στο DNA Δ. η έκφραση ορισμένων γονιδίων επηρεάζεται

από το περιβάλλον

37. Σύμφωνα με τη θεωρία της Φυσικής Επιλογής κά-ποια άτομα έχουν περισσότερες πιθανότητες επιβί-ωσης και αναπαραγωγής από κάποια άλλα, γιατί: Α. μεταφέρουν στους απογόνους τους νέες ιδιότη-

τες που έχουν αποκτήσει κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Β. προσαρμόζονται καλύτερα στο περιβάλλον τους από ότι κάποια άλλα.

Γ. δεν μεταφέρουν στου απογόνους τους νέα χα-ρακτηριστικά που αποκτούν τα ίδια κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Δ. έχουν την τάση να παράγουν λιγότερους απο-γόνους από κάποια άλλα με τα οποία βρίσκο-νται στο ίδιο περιβάλλον.

38. Ποιος είναι ο σημαντικότερος περιβαλλοντικός πα-ράγοντας, υπεύθυνος για την απουσία των αυτό-τροφων οργανισμών στα μεγάλα βάθη των ωκεα-νών; Α. η διαμόρφωση του πυθμένα της θάλασσας. Β. η ποσότητα του φωτός. Γ. η διαθεσιμότητα ανόργανων ουσιών. Δ. η απουσία βιοτικών παραγόντων.

39. Κάποια βακτήρια παράγουν πρωτεΐνες που τους παρέχουν προστασία στην πενικιλίνη. Τα βακτήρια αυτά, συνήθως, παράγουν απογόνους οι οποίοι: Α. καταστρέφονται από την πενικιλίνη Β. ανήκουν σε διαφορετικό, μεταλλαγμένο, στέλε-

χος Γ. είναι γενετικά διαφορετικοί από τους γονείς Δ. επιβιώνουν κατά την έκθεσή τους σε πενικιλίνη

40. Στην παρακείμενη εικόνα περιγράφονται δύο διαφορετικές αναπαραγωγικές διαδικασίες Α και Β. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστή; Α. Η διαδικασία Α περιγράφει

την αμφιγονική αναπαραγωγή και η διαδικασία Β τη μονογο-νική αναπαραγωγή.

Β. Οι απόγονοι που παράγονται κατά τη διαδικασία Β γενετικά θα μοιάζουν με τους γονείς, αλλά οι απόγονοι κατά τη διαδικασία Α θα είναι γενετικά διαφορετικοί από τους γονείς.

Γ. Τα δύο κύτταρα που βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο της διαδικασίας Α είναι γενετικά όμοια, αλλά τα δύο κύτταρα του τελευταίου σταδίου της διαδικασίας Β είναι γενετικά διαφορετικά.

Δ. Οι απόγονοι που παράγονται κατά τη διαδικασία Α γενετικά θα μοιάζουν με τους γονείς, αλλά οι απόγονοι κατά τη διαδικασία Β θα είναι γενετικά διαφορετικοί από τους γονείς.

41. Σε κύτταρο συκωτιού ενός αρουραίου συμβαίνει μία γονιδιακή μετάλλαξη. Στον πληθυσμό των αρου-ραίων η μετάλλαξη αυτή: Α. Θα εξαπλωθεί αν είναι ευνοϊκή. Β. Θα εξαπλωθεί αν το αλληλόμορφο είναι επικρα-

τές. Γ. Δεν θα εξαπλωθεί αφού το αλληλόμορφο δεν

βρίσκεται σε κύτταρο γαμέτη. Δ. Δεν θα εξαπλωθεί αν το αλληλόμορφο είναι υ-

πολειπόμενο.

42 Οι μεταβολές στην ατμόσφαιρα που μπορούν να προκαλέσουν όξινη βροχή, σχετίζονται περισσότε-ρο με: Α. το ουρικό οξύ στις απεκκρίσεις των μεταναστευ-

τικών πτηνών Β. την εξάτμιση νερού από όξινα εδάφη Γ. τις όξινες εκκρίσεις των εντόμων Δ. τη βιομηχανική παραγωγή καυσαερίων

43. Οι διαφορετικοί φαινότυποι που μπορούν να προ-κύψουν κατά τη διασταύρωση δύο ετερόζυγων ατό-μων για ιδιότητα που οφείλεται σε ατελώς επικρατή αλληλόμορφα γονίδια είναι: Α. 1 Β. 2 Γ. 3 Δ. 4

44. Μια αιφνίδια αλλαγή στο DNA ενός χρωμοσώματος του ανθρώπου μπορεί, κατά κανόνα, να περάσει σε μελλοντικές γενιές αν η αλλαγή αυτή συμβεί σε: Α. μυϊκά κύτταρα Β. ηπατικά κύτταρα Γ. γεννητικά κύτταρα Δ. νευρικά κύτταρα

biology.gr

45. Το επόμενο κωδικόνιο που θα μεταφραστεί είναι: Α. 5' – CUA – 3' Β. 5' – CGC – 3' Γ. 3' – CUA – 5' Δ. 3' – CGC – 5'

46. Ωρίμανση μπορεί να έχει γίνει: Α. στα μόρια 5 Β. στα μόρια 3 και 4 Γ. στα μόρια 1 και 2 Δ. στο μόριο 1 αλλά όχι στο 2

Αφού χρησιμοποιήσετε την πληροφορία που παρέχεται από το παρακάτω σχήμα να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν. Οι αριθμοί 1 ως 5 αφορούν διαφορετι-κές δομές ή μόρια.

47. Τα μόρια της δομής 2 παράγονται με; Α. μεταγραφή και μετάφραση Β. αντιγραφή και μεταγραφή Γ. μεταγραφή και ωρίμανση Δ. μεταγραφή και αντίστροφη μεταγραφή

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του να χαρακτηρί-σετε την αντίστοιχη πρόταση ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ).

48. Σε ανάλυση DNA του 22ου ανθρώπινου χρωμοσώματος εντοπίστηκε φυλοσύνδετο υπολειπόμενο γονίδιο που προκαλεί μια σπάνια ασθένεια.

49. Ερευνητές για να αντιμετωπίσουν την ομόζυγη μορφή της β-θαλασσαιμίας πραγματοποίησαν ex vivo γονιδιακή θεραπεία ώριμα ερυθροκύτταρα.

50. Μία μετάλλαξη που καταστέλλει το σχηματισμό του snRNA θα προκαλέσει αύξηση στο μέσο μήκος των mRNA. 51. Για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα διαγονιδιακό ζώο, έχουμε χρησιμοποιήσει τουλάχιστον μια περιορι-

στική ενδονουκλεάση. 52. Φωτογραφίζοντας το παρασκεύασμα που προκύπτει από τα κατάλληλα χρωματισμένα μεταφασικά χρωμοσώματα

ενός ανθρώπου, έχουμε τον καρυότυπο του. 53. Αν σε ένα διάλυμα με μονόκλωνες αλυσίδες DNA θέσουμε κατάλληλες DNA πολυμεράσες και μονοφωσφορικά

δεοξυριβονουκλεοτίδια - στην κατάλληλη θερμοκρασία και pH – θα σχηματιστούν οι συμπληρωματικές αλυσίδες DNA.

54. Η ύπαρξη στο γονιδίωμα του ανθρώπου ενός μεταλλαγμένου αλληλόμορφου για τη β αλυσίδα της αιμοσφαιρίνης, μπορεί να αποτελεί πλεονέκτημα προσαρμοστικότητας.

55. Μέσα σε κύτταρα ξενιστές, κάποιοι ιοί μπορούν να οδηγήσουν στη σύνθεση δίκλωνων κυκλικών RNA. 56. Η μεταγραφή προϋποθέτει οπωσδήποτε την αντιγραφή. 57. Για τη δημιουργία μιας cDNA βιβλιοθήκης χρησιμοποιείται και DNA πολυμεράση. 58. Οι γενετικές πληροφορίες μεταβιβάζονται από το DNA σε DNA ή σε RNA, από RNA σε DNA ή RNA και από RNA

σε πρωτεΐνες. 59. Τα ώριμα ερυθροκύτταρα είναι απύρηνα κύτταρα, στα οποία περιέχονται οι αιμοσφαιρίνες. Είναι πιθανό, στο άμε-

σο μέλλον, να επιτευχθεί η αντιμετώπιση των αιμοσφαιρινοπαθειών, με την εισαγωγή των ανάλογων φυσιολογι-κών γονιδίων στα παραπάνω κύτταρα (γονιδιακή θεραπεία).

60. Η προσθήκη εννέα διαδοχικών βάσεων οπουδήποτε στο γονίδιο ενός ανθρώπου συνεπάγεται, φυσιολογικά, τη σύνθεση ενός πεπτιδίου με τρία επιπλέον αμινοξέα άγνωστης, γενικά, λειτουργικότητας.

61. Η διασταύρωση ελέγχου χρησιμοποιείται και στις περιπτώσεις ελέγχου του γονοτύπου όταν το κληρονομούμενο γνώρισμα καθορίζεται από αλληλόμορφα που χαρακτηρίζονται ως ατελώς επικρατή ή συνεπικρατή μεταξύ τους.

62 Αν ο καρυότυπος ενός ανθρώπινου εμβρύου αποτελείται από 46 χρωμοσώματα, το έμβρυο θα αναμένεται να εξε-λιχθεί σε ένα φυσιολογικό άνθρωπο.

63. Η ανταλλαγή τμημάτων μεταξύ δύο διαφορετικών πλασμιδίων ενός βακτηρίου οδηγεί στο μετασχηματισμό του. 64 Ένα κατάλληλα γενετικά τροποποιημένο βακτήριο έχει την ικανότητα σύνθεσης της πρωτεΐνης ινσουλίνης. 65. Το οπερόνιο της λακτόζης διαθέτει δύο αλληλουχίες λήξης της μεταγραφής. 66. Οι γαμέτες μιας γυναίκας έχουν, φυσιολογικά, δύο διαφορετικούς συνδυασμούς χρωμοσωμάτων, μητρικής και

πατρικής προέλευσης.

biology.gr

67. Μια cDNA βιβλιοθήκη δεν περιλαμβάνει το σύνολο του DNA ενός οργανισμού δότη. 68. Το γενετικό σου υλικό αποτελείται από γραμμικά δίκλωνα μόρια DNA. 69. Δύο άνθρωποι ετεροζυγώτες β θαλασσαιμίας δεν έχουν πάντα τον ίδιο γονότυπο. 70. Ακριβώς το μισό γενετικό υλικό μιας φυσιολογικής γυναίκας είναι μητρικής και το άλλο μισό πατρικής προέλευσης. 71. Στο γενετικό υλικό ενός βακτηρίου υπάρχουν Α ng 30P. Το βακτήριο τοποθετείται σε θρεπτικό υλικό, στο οποίο ο

Ρ υπάρχει μόνο με τη μορφή του ραδιενεργού ισοτόπου του 32Ρ. Στα βακτήρια της αποικίας μετά από 10 γενεές αναμένεται να υπάρχουν Α ng 30P.

72. Στο γονιδίωμα ενός φυσιολογικού ανθρώπου όλα τα γονίδιά του υπάρχουν σε ζεύγη γιατί είναι διπλοειδής οργανι-σμός.

73. Τα αντικωδικόνια σε όλους τους οργανισμούς είναι 64 διαφορετικά. 74. Όλοι οι φυσιολογικοί άνθρωποι έχουν σε κάθε σωματικό τους κύτταρο την ίδια ποσότητα γενετικού υλικού. 75. Σε μια cDNA βιβλιοθήκη από μυϊκά κύτταρα περιέχονται όλα τα γονίδια που ενεργοποιούνται (εκφράζονται) στη

συγκεκριμένη χρονική φάση σε αυτόν το τύπο κυττάρων. 76. Αποτέλεσμα της έκφρασης των αλληλομόρφων γονιδίων ενός ατόμου είναι η σύνθεση του ίδιου κυτταρικού προ-

ϊόντος. 77. Ο μόλυβδος ο υδράργυρος και ο ψευδάργυρος προκαλούν μόλυνση των υδάτων. 78. Ο κύκλος του αζώτου μπορεί να διαταραχθεί σε μια μεγάλη περιοχή, αν οι καλλιέργειες φυτών που παράγουν ό-

σπρια και σόγια αντικατασταθούν από καλλιέργειες σιτηρών. 79. Δυο φορείς δρεπανοκυτταρικής αναιμίας έχουν 1/4 πιθανότητα για κάθε παιδί που θα αποκτήσουν να είναι φορέ-

ας της ίδιας νόσου. 80. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, τα άτομα πολλών ειδών μικροβίων συνηθίζουν στην παρουσία του αντιβιοτι-

κού και δεν επηρεάζονται πλέον από αυτό.

ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

81 Εξηγήστε, με 30 περίπου λέξεις, γιατί οι περισσότεροι οικολόγοι θα συμφωνούσαν με την πρόταση: "Ένα δασικό οικοσύστημα είναι περισσότερο σταθερό από ένα σιτοβολώνα"

82. Παρακάτω απεικονίζεται διαγραμματικά ένα τμήμα της ανοσοβιολογικής απόκρισης στον άνθρωπο όταν στο σώμα του εισέρχεται μία ξένη πρωτεΐνη. Στον παρακάτω πίνακα αναγράφονται οι ονομασίες των κυττάρων Χ, Υ, Ζ της εικόνας. Η σωστή αντιστοίχηση των κυττάρων με τις ονομασίες τους είναι:

Α. Χ-1, Υ-2, Ζ-3 Β. Χ-1, Υ-3, Ζ-2 Γ. Χ-4, Υ-3, Ζ-1 Δ. Χ-3, Υ-2, Ζ-1 Πώς το κύτταρο Χ συνδέεται με την παραγωγή αντισωμάτων;

1 B-λεμφοκύτταρο

2 Β-λεμφοκύτταρο μνήμης

3 πλασματοκύτταρο

4 βοηθητικό T λεμφοκύτταρο

biology.gr

83. Διαβάστε προσεκτικά το παρακάτω κείμενο και απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν: ΒΟΔΙΝΟ ΚΡΕΑΣ

"Η παρουσία του βακτηρίου E. coli στα τρόφιμα, εκτιμάται ότι είναι η αιτία αρκετών θανάτων από τις περίπου 73.000 περιπτώσεις μολύνσεων στους κατοίκους των ΗΠΑ κάθε χρόνο. Μέχρι πρό-σφατα, ο μόνος τρόπος για να απαλλαχτεί οριστικά το κρέας από την E. coli, ήταν η θέρμανσή του στους 80 0C η οποία σκοτώνει το βακτήριο. Τα χάμπουργκερ που καταναλώνει πολύς κόσμος δεν θερμαίνονται σε αυτή τη θερμοκρασία και η E. coli μπορεί να είναι η νοσογόνος αιτία για κάποιους ασθενείς. Πρόσφατα, βοδινό κρέας απολυμάνθηκε με τη χρήση ακτινοβολίας δέσμης ηλεκτρονίων η οποία αποδιοργανώνει τη δομή του γενετικού υλικού των παθογόνων βακτηρίων. Έτσι είτε νεκρώ-νονται, είτε παραμένουν ανίκανα να αναπαραχθούν.

Η διαδικασία αυτή είναι ασφαλής και έχει επικυρωθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας. Η ακτι-νοβολία επηρεάζει τη διατήρηση και συντήρηση ορισμένων τροφίμων όπως χόρτα, σιτάρι, φρέσκα φρούτα, λαχανικά και ορισμένα είδη κρέατος. Αν και κάποιες μέθοδοι ακτινοβολίας μπορεί να αλλά-ζουν τη γεύση ορισμένων τροφίμων, αυτό δεν παρουσιάζεται στο βοδινό κρέας. Στον αντίποδα των ακτινοβολημένων τροφίμων βρίσκεται η άποψη ότι η διαδικασία αυτή μπορεί να έχει ως αποτέλε-σμα το σχηματισμό επιβλαβών χημικών ουσιών ή την απώλεια βιταμινών.

Οι υποστηρικτές αξιώνουν ότι η ακτινοβολία είναι ασφαλής και θα πρέπει να θεωρηθεί ως μία ακόμα τεχνική για τη διατήρηση των τροφίμων." α) Προσδιορίστε μία αιτία παθογένειας που βρέθηκε στο βοδινό κρέας. β) Προσδιορίστε τα βιομόρια των βακτηρίων των οποίων η λειτουργία μπορεί να επηρεαστεί με τη

θερμοκρασία (80 0C). γ) Εξηγείστε πώς η ακτινοβολία βοηθά στη διατήρηση του κρέατος. δ) Εξηγείστε πώς η ακτινοβολία μπορεί να επηρεάσει την αναπαραγωγή των βακτηρίων που επιβίω-

σαν μετά την ακτινοβολία.

84. Απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν, χρησιμοποιώντας το παρακάτω κείμενο ως κύρια πηγή πληροφο-ριών:

"Σήμερα φύτεψα στο λαχανόκηπό μου κάτι, στην πραγματικότητα, πολύ νέο. Πρόκειται για μια ποικιλία πατάτας, New Leaf Superior, η οποία έχει υποστεί γενετική τροποποίηση από τη Monsanto, για την παραγωγή εντομοκτόνου από το ίδιο το φυτό. Το εντομοκτόνο μπορεί να παρά-γεται από κάθε κύτταρο του φύλλου, του βλαστού, του άνθους και του βολβού"

Πηγή: New York Times Sunday Magazine, Michael Pollan, 25/10/98

α) Διατυπώστε δύο λόγους για τους οποίους ο καλλιεργητής θα επιλέξει να καλλιεργήσει αυτή την ποι-κιλία πατάτας.

β) Διατυπώστε δύο λόγους για τους οποίους ο καλλιεργητής δεν θα επιλέξει να καλλιεργήσει αυτή την ποικιλία πατάτας.

γ) Εξηγείστε γιατί κάθε κύτταρο της ποικιλίας New Leaf Superior της πατάτας είναι ικανό να παράγει το εντομοκτόνο;

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

Βαθμολόγηση ερωτήσεων

Ερωτήσεις 1-80 1 μόριο 80 Χ 1 = 80:

Ερωτήσεις 81-84 5 μόρια 4 Χ 5 = 20 ΣΥΝΟΛΟ 100 ΜΌΡΙΑ

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2010 Γ λυκείου Α φάση

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1 Γ 17 Α 33 Γ 49 Λ 65 Σ 2 Β 18 Γ 34 Β 50 Σ 66 Λ 3 Δ 19 Δ 35 Γ 51 Σ 67 Σ 4 Γ 20 Β 36 Δ 52 Λ 68 Λ 5 Β 21 Β 37 Β 53 Λ 69 Σ 6 Β 22 Α 38 Β 54 Σ 70 Λ 7 Γ 23 Α 39 Δ 55 Σ 71 Σ 8 Γ 24 Α 40 Δ 56 Λ 72 Λ 9 Α 25 Β 41 Γ 57 Σ 73 Λ

10 Α 26 Γ 42 Δ 58 Σ 74 Λ 11 Α 27 Δ 43 Γ 59 Λ 75 Λ 12 Α 28 Γ 44 Γ 60 Λ 76 Λ 13 Γ 29 Α 45 Α 61 Λ 77 Λ 14 Α 30 Γ 46 Δ 62 Λ 78 Σ 15 Γ 31 Γ 47 Α 63 Λ 79 Λ 16 Δ 32 Β 48 Λ 64 Λ 80 Λ

81 Δάσος: βιοποικιλότητα, πολ-λές εναλλακτικές πηγές τρο-φής. Σιτοβολώνας: μονοκαλλιέργει-α, απουσία άλλων παραγω-γών και καταναλωτών λόγω περίφραξης και χρήσης εντο-μοκτόνων ή ζιζανιοκτόνων.

82 α) σωστή επιλογή η Β (Χ-1, Υ-3, Ζ-2). β) τα Β-λεμφοκύτταρα, αφού ευαισθητοποιηθούν,

διαφοροποιούνται και σχηματίζουν: - πλασματοκύτταρα από τα οποία θα παρα-χθούν αντισώματα - κύτταρα μνήμης τα οποία θα μείνουν για την παραγωγή αντισωμάτων σε επόμενη προσβο-λή του ίδιου μικροβίου.

83 α) η E. coli ή βακτήρια β) οι πρωτεΐνες και κυρίως τα

ένζυμα γ) η ακτινοβολία σκοτώνει τα

βακτήρια ή αποδιοργανώνεται η δομή του γενετικού υλικού

δ) προκαλεί μεταλλάξεις, ή καταστρέφει ευαίσθητα έν-ζυμα ή καταστρέφει τη δομή των βακτηρίων και τα καθιστά ανίκανα να αναπαραχθούν

84 α) οι πατάτες παράγουν δικό τους εντομοκτόνο ή οι πατάτες δεν τρώγονται από έντομα ή τα φυσικά εντομοκτόνα είναι βιοδιασπώμενα β) το εντομοκτόνο μπορεί να βλάψει τον άνθρω-

πο ή όσα ψεκάζονται μπορεί να φύγουν με το πλύ-σιμο, αυτό όχι, ή τα έντομα μπορεί να αναπτύξουν αντίσταση στο εντομοκτόνο της πατάτας ή μπορεί το ξένο γενετικό υλικό να μεταφερθεί στον άνθρωπο

γ) το ξένο γενετικό υλικό ενσωματώθηκε σε κύτ-ταρα καλλιέργειας από τα οποία προέκυψαν τα φυτά της ποικιλίας τα κύτταρα των οποίων έ-χουν όλα το ίδιο γενετικό υλικό

Όσα ερωτήματα δέχονται εναλλακτικές απαντήσεις, αρκεί μία από αυτές αλλά και όποια άλλη επιστημονικά τεκμηριωμένη

biology.gr

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

2010

Β΄ φάση

1

biology.gr

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

1. Μία φαρμακευτική εταιρεία παρουσίασε ένα νέο εντομοκτόνο έντονα δηλητηριώδες για τα κουνούπια – φορείς του ιού West Nile. Ψεκασμοί με το εντομοκτόνο για χρονικό διάστημα 10 ετών οδήγησαν σε σημαντική μείωση του πληθυσμού των κουνουπιών κατά τα πέντε πρώτα χρόνια και μια σταδιακή αύξηση κατά τα επόμενα πέντε χρόνια. Ποια είναι η πιο πιθανή εξήγηση για την επίδραση του εντομοκτόνου στα κουνούπια; Α. Το εντομοκτόνο προκάλεσε στα κουνούπια ευνοϊκές μεταλλάξεις και τα κατέστησε

ανθεκτικά. Β. Επιβίωσαν όσες γενετικές ποικιλίες κουνουπιών που έτυχε να έχουν ανθεκτικότητα

στο εντομοκτόνο. Γ. Κουνούπια από πληθυσμούς άλλων περιοχών μετακινήθηκαν και αντικατέστησαν τα

κουνούπια που σκοτώθηκαν από το εντομοκτόνο. Δ. Το εντομοκτόνο προκάλεσε την παραγωγή κατάλληλων αντισωμάτων σε ορισμένα

κουνούπια και τα αντισώματα αυτά μεταφέρθηκαν στους απογόνους.

2. Η διαθεσιμότητα του αζώτου στο έδαφος είναι μικρή λόγω του ότι: Α. Υπάρχει πολύ λίγο ελεύθερο άζωτο στην ατμόσφαιρα. Β. Το ατμοσφαιρικό άζωτο βρίσκεται αρχικά στη στρατόσφαιρα και δεν έρχεται συχνά σε

επαφή με τα χερσαία οικοσυστήματα. Γ. Η διαλυτότητα του αζώτου στο νερό είναι πολύ μικρή με αποτέλεσμα αυτό να εισέρ-

χεται στα κύτταρα πολύ αργά. Δ. Το ατμοσφαιρικό άζωτο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους περισσότερους ορ-

γανισμούς και πρέπει να μετατραπεί σε κατάλληλη μορφή από ορισμένα βακτήρια.

3. Σε μια διασταύρωση μονοϋβριδισμού μεταξύ ομόζυγου επικρατούς και ετερό-ζυγου ατόμου η αναμενόμενη γονοτυπι-κή αναλογία είναι: Α. 1:3:1 Β. 1:2:1 Γ. 2:1 Δ. 1:1

4. Οι διαφορετικοί γονότυποι που μπορούν να προκύψουν κατά τη διασταύρωση δύο ετερόζυγων ατόμων για ιδιότητα που οφείλεται σε ατελώς επικρατή αλληλό-μορφα γονίδια είναι: Α. 1 Β. 2 Γ. 3 Δ. 4

5. Σε κομμάτι δίκλωνου DNA, που σχηματί-στηκε με τη δράση της EcoRI, ανιχνεύτη-καν 160 φωσφοδιεστερικοί δεσμοί. Τα νουκλεοτίδια σε αυτό το DNA είναι: Α. 160 Β. 158 Γ. 162 Δ. 80

6. Μια αιφνίδια αλλαγή στο DNA ενός χρω-μοσώματος του ανθρώπου μπορεί, κατά κανόνα, να περάσει σε μελλοντικές γε-νιές αν η αλλαγή αυτή συμβεί σε: Α. μυϊκά κύτταρα Β. ηπατικά κύτταρα Γ. γεννητικά κύτταρα Δ. νευρικά κύτταρα

2

biology.gr

7. Σε μια ποικιλία καλαμποκιού ο καρπός γίνεται κόκκινος όταν εκτίθεται στο φως του ήλιου. Στο σκοτάδι ο καρπός παραμένει κίτρινος. Με βάση την πληροφορία αυτή μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το χρώμα του καρπού του καλαμποκιού οφείλεται: Α. στην τροποποίηση του DNA με την παρουσία φωτός Β. στη φωτοσύνθεση που πραγματοποιείται με την παρουσία φωτός Γ. στην επίδραση του φωτός στον αριθμό των χρωμοσωμάτων Δ. στην επίδραση του περιβάλλοντος στην έκφραση των γονιδίων

3

φύκη

καραβίδες

πρωτόζωα

βακτήρια

νεκροί οργανισμοί

σαλιγκάρια

σκαθάρια

σολωμοί

πέρκες

κωπήποδα

αμφίποδα

γατόψαρα

αγριόπαπιες φυτοπλαγκτόν

γαρίδες ψάρια

Στο υδάτινο οικοσύστημα μιας λίμνης λει-τουργεί το τροφικό πλέγμα του σχήματος το οποίο περιλαμβάνει φυτοπλαγκτόν, γαρίδες, ψάρια και αγριόπαπιες.

8. Αν η βιομάζα των ψαριών αυξάνεται δι-αρκώς, η βιομάζα των αγριόπαπιων: Α. θα μειωθεί Β. θα αυξηθεί Γ. θα μειωθεί αρχικά και μετά θα αυ-

ξηθεί Δ. θα παραμείνει σταθερή

9. Αν το νερό της λίμνης περιέχει ίχνη εντο-μοκτόνου DDT, ποιος οργανισμός περι-μένουμε να έχει μεγαλύτερη συγκέντρω-ση DDT στη βιομάζα του; Α. το φυτοπλαγκτόν Β. οι γαρίδες Γ. τα ψάρια Δ. οι αγριόπαπιες

10. Ποιοι οργανισμοί τρέφονται με παραγωγούς και αποικοδομητές μαζί; Α. αμφίποδα Β. γατόψαρα Γ. πέρκες Δ. πρωτόζωα

11. Άνδρας με αίμα ομάδας Α, ο πατέρας του οποίου είχε αίμα ομάδας Ο, παντρεύεται γυναίκα με αίμα ομάδας Β, η μητέρα της οποίας είχε αίμα ομάδας Ο. Ποιοι είναι οι πιθανοί τύποι αίματος των απογόνων τους; Α. Μόνο Α, Β ή ΑΒ. Β. Μόνο Α ή Β. Γ. Μόνο ΑΒ ή Ο. Δ. Α, Β, ΑΒ ή Ο.

12. Η πυκνότητα του φυλλώματος των πεύ-κων εμποδίζει ένα μεγάλο μέρος φωτός να φτάσει στο έδαφος μέσα σε ένα δά-σος πεύκων. Η κατάσταση αυτή θα έχει μεγαλύτερη επίδραση στους: Α. παραγωγούς Β. σαρκοφάγους οργανισμούς Γ. φυτοφάγους οργανισμούς Δ. αποικοδομητές

biology.gr

13. Μερικά θηλαστικά διαθέτουν γονίδια για το χρωματισμό του τριχώματος τα οποία παράγουν χρωστική μόνο όταν η θερμο-κρασία του περιβάλλοντος είναι χαμηλό-τερη από κάποιο επίπεδο. Σε αυτή την περίπτωση η παραγωγή χρωστικής είναι ένα παράδειγμα για το πώς το περιβάλ-λον μπορεί να: Α. καταστρέψει κάποια γονίδια Β. προκαλέσει νέες μεταλλάξεις Γ. σταματήσει τη διαδικασία της εξέλι-

ξης Δ. επηρεάσει την έκφραση ορισμένων

γονιδίων

14. Η καύση του πετρελαίου θεωρείται μία αιτία για την αύξηση της ποσότητας του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαι-ρα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η πλε-ονάζουσα ποσότητα διοξειδίου του άν-θρακα στην ατμόσφαιρα θα προκαλέσει: Α. αύξηση της θερμοκρασίας της Γης Β. αύξηση της βιοποικιλότητας Γ. διατήρηση του φυσικού περιβάλλο-

ντος Δ. καταστροφή της στιβάδας του όζο-

ντος

15. Ο γενετικός κώδικας είναι συνεχής, ση-μαίνει ότι μεταξύ των κωδικονίων: Α. δεν υπάρχουν εσώνια Β. δεν υπάρχουν αζωτούχες βάσεις

που δεν αποτελούν γενετική πλη-ροφορία

Γ. δεν υπάρχουν νουκλεοτίδια που παραλείπονται κατά τη μετάφραση

Δ. δεν υπάρχουν άλλες αζωτούχες βάσεις εκτός των A, T, G, C.

16. Κύτταρα ανθρώπου που προήλθαν από μιτωτική διαίρεση συγκρινόμενα με κύτ-ταρα ανθρώπου που προήλθαν από μειωτική διαίρεση, θα έχουν: Α. διπλάσιο αριθμό χρωμοσωμάτων Β. το ίδιο αριθμό χρωμοσωμάτων Γ. το μισό αριθμό χρωμοσωμάτων Δ. το ένα τέταρτο του αριθμού των

χρωμοσωμάτων

17. Υποθέτουμε ότι σε μία γυναίκα συμβαίνει μη ομαλός διαχωρισμός των φυλετικών χρωμοσωμάτων κατά τη διάρκεια της πρώτης μειωτικής διαίρεσης για την πα-ραγωγή ενός ωαρίου. Το ωάριο γονιμο-ποιείται από ένα φυσιολογικό σπερματο-ζωάριο. Η αναμενόμενη πιθανότητα ως προς το φύλο, είναι: Α. 1 αρσενικό : 1 θηλυκό Β. 1 αρσενικό : 2 θηλυκό Γ. 2 αρσενικό : 1 θηλυκό Δ. 1 αρσενικό : 3 θηλυκό

18. Βιοεπιστήμονες, στο πλαίσιο της ανάλυ-σης του ανθρώπινου γονιδιώματος, α-ποφάσισαν να καταγράψουν και να μελε-τήσουν τις πρωτεΐνες που παράγονται στα ανθρώπινα κύτταρα στην προσπά-θειά τους να ανακαλύψουν το μηχανισμό που ενεργοποιεί ή απενεργοποιεί τα γο-νίδια του ανθρώπινου γονιδιώματος. Ποιον τύπο πρωτεϊνών πρέπει να έχουν μελετήσει; Α. Μεταγραφικοί παράγοντες Β. Ένζυμα του πριμοσώματος Γ. Περιοριστικές ενδονουκλεάσες Δ. DNA πολυμεράσες

4

biology.gr

19. Στο εξελικτικό δέντρο του σχήματος φαίνεται η εξελικτική πορεία κάποιων ειδών φυτών. Ποια από τις προτάσεις που ακολουθούν είναι σωστή; Α. Τα είδη Α, Β, Γ και Δ προέρχονται από

διαφορετικούς προγόνους Β. Το είδος Α έχει εξαφανιστεί Γ. Τα είδη Α, Β και Γ έχουν ακολουθήσει

παράλληλες πορείες εξέλιξης Δ. Το είδος Γ προήλθε από το είδος Β

20. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις θα μπορούσαν να δείξουν καλύτερα ότι τα γονιδιώμα-τα των διαφοροποιημένων κυττάρων είναι γενετικά ισοδύναμα (ίδιες γενετικές πληροφορί-ες); Α. Απομόνωση και καλλιέργεια των πυρήνων με την παρουσία των κυττάρων από τα

οποία έχουν αφαιρεθεί οι πυρήνες. Β. Απομόνωση και σύντηξη δύο διαφορετικών τύπων σωματικών κυττάρων. Γ. Εισαγωγή ενός πυρήνα που απομονώθηκε από σωματικό κύτταρο ενήλικα σε ένα

ωάριο από το οποίο έχει αφαιρεθεί ο πυρήνας. Δ. Εισαγωγή εμπύρηνου σωματικού κυττάρου σε ένα ωάριο από το οποίο έχει αφαιρεθεί

ο πυρήνας.

Στον διπλανό πίνακα καταγράφονται ορισμένα χαρακτηριστικά ενός ζεύγους διδύμων. Ποιο χαρακτηριστικό μπορεί να μας βοηθήσει για να προσδιορίσουμε αν η Χαρά και η Ξανθή είναι μονοζυγωτικά δίδυμα ή όχι;

21.

Χαρά Ξανθή Ύψος 165 cm 168 cm Ομάδα αίματος Α Ο Χρώμα ματιών μπλε μπλε Δείκτης ευφυΐας 96 110

Α. το ύψος Β. η ομάδα αίματος Γ. το χρώμα των ματιών Δ. ο δείκτης ευφυΐας

22. Ένα τμήμα c DNA βιβλιοθήκης που περι-λαμβάνει το γονίδιο μιας πρωτεΐνης απο-τελείται από 5700 ζεύγη βάσεων. Αν με-ταφραστεί όλο το παραπάνω τμήμα για το πολυπεπτίδιο, προσεγγιστικά ο αριθ-μός των αμινοξέων του πολυπεπτιδίου θα ήταν Α. 17100 Β. 5700 Γ. 2500 Δ. 1900

23. Κύτταρα E.coli τοποθετούνται σε θρεπτι-κό μέσο που περιέχει ραδιενεργό άζωτο για μια μόνο γενιά. Τα κύτταρα αυτά στη συνέχεια μεταφέρονται σε θρεπτικό μέσο με μη ραδιενεργό άζωτο και παραμένουν σε αυτό για μία γενιά. Ποιο ποσοστό των κυττάρων θα είναι ιχνηθετημένο; Α. 1/8 Β. 1/4 Γ. 1/2 Δ. όλα

5

biology.gr

24. Ποια είναι η πιο πιθανή εξήγηση για την παρατήρηση ότι δύο άτομα που προέρ-χονται από τον ίδιο κλώνο φαίνονται δι-αφορετικά; Α. Αναπτύχθηκαν σε διαφορετικό πε-

ριβάλλον. Β. Είναι διαφορετικά προσαρμοσμένα

στο ίδιο περιβάλλον. Γ. Στον κλώνο από τον οποίο προέρ-

χονται υπάρχουν περισσότεροι από ένας γονότυποι.

Δ. Κληρονόμησαν διαφορετικές μεταλ-λάξεις.

25. Σε μια οικογένεια και οι δύο γονείς έχουν καφέ μαλλιά αλλά το μοναδικό τους παιδί έχει λευκά μαλλιά. Ποια από τις παρακά-τω διαπιστώσεις μπορεί να ισχύει; Α. Το παιδί της οικογένειας είναι ομό-

ζυγο. Β. Η πιθανότητα για δεύτερο παιδί με

λευκά μαλλιά είναι 1/2. Γ. Ο πατέρας είναι ομόζυγος για το

χρώμα των μαλλιών. Δ. Το αλληλόμορφο για τα λευκά μαλ-

λιά προήλθε από μετάλλαξη του αλληλόμορφου για τα καφέ μαλλιά των γονέων.

26. Μία γονιδιακή μετάλλαξη είναι αποτέλε-σμα: Α. της αλλαγής μιας βάσης στην αλλη-

λουχία του DNA Β. της επίδρασης των μεταγραφικών

παραγόντων Γ. του μη διαχωρισμού των χρωμο-

σωμάτων Δ. της λανθασμένης ρύθμισης της γο-

νιδιακής έκφρασης

27. Ένα γραμμικό μόριο DNA φέρει n θέσεις αναγνώρισης από την EcoRI. Αν επι-δράσουμε στο μόριο αυτό με την EcoRI, πόσα τμήματα DNA είναι δυνατόν να παραχθούν που θα φέρουν δύο μονό-κλωνα άκρα; Α. n Β. n-1 Γ. n-2 Δ. 2n-1

28. Ποιο από τα παρακάτω μπορεί να θεω-ρηθεί ως ένας φυσικός πληθυσμός σε ένα έλος; Α. Όλα τα άτομα του γένους Rana. Β. Όλα τα ζώα. Γ. Όλα τα άτομα του είδους Rana

pipiens. Δ. Όλοι οι οργανισμοί.

29. Τα φυτικά κύτταρα σε ένα φύλο είναι δι-αφορετικά από αυτά σε ένα άνθος γιατί: Α. περιέχουν διαφορετικά γονίδια Β. περιέχουν διαφορετικά χρωμοσώ-

ματα Γ. εκφράζονται διαφορετικά γονίδια Δ. χρησιμοποιούν διαφορετικό γενετι-

κό κώδικα

30. Σε ένα οικοσύστημα, ο άνθρακας που έχει χρησιμοποιηθεί για τον σχηματισμό της οργανι-κής ύλης προέρχεται από νεκρά φυτά και ζώα. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις εξηγεί καλύτερα αυτή την παρατήρηση; Α. Οι παραγωγοί έχουν αξιοποιήσει την ηλιακή ενέργεια ανεπαρκώς. Β. Είναι ανεπαρκείς οι καταναλωτές 2ης τάξης. Γ. Οι καταναλωτές 1ης τάξης δεν υπήρχαν στο οικοσύστημα. Δ. Ενώ το άζωτο ανακυκλώθηκε , δεν συνέβη το ίδιο με τον άνθρακα.

6

biology.gr

31. Στο πλαίσιο βρίσκεται ένα τμήμα DNA στο οποίο συμβαίνει αναστροφή του τμή-ματος με την έντονη γραφή. Το αποτέλε-σμα θα είναι:

5' - C A G C-T G G T A A-G T C G A - 3'3' - G T C G-A C C A T T-C A G C T - 5'Α.

Β.

Γ.

5' - C A G C-A A T G G T-G T C G A - 3'3' - G T C G-T T A C C A-C A G C T - 5'

5' - C A G C T T A C C A G T C G A - 3'5' - C A G C-A C C A T T-G T C G A - 3'3' - G T C G-T G G T A A-C A G C T - 5'3' - G T C G A A T G G T C A G C T - 5'

5' - C A G C-T T A C C A-G T C G A - 3'3' - G T C G-A A T G G T-C A G C T - 5'

Δ.

32. Η 200η επέτειος της γέννησης του Κάρολου Δαρβίνου γιορτάστηκε το 2009. Για την ανά-πτυξη των ιδεών της Εξέλιξης πρότεινε ότι: Α. όλα τα μέλη ενός είδους έχουν την ίδια πιθανότητα επιβίωσης. Β. οι απόγονοι μοιάζουν περισσότερο με τους γονείς τους σε σχέση με μη συγγενή άτο-

μα. Γ. τα άτομα σε ένα πληθυσμό έχουν την ίδια πιθανότητα για αναπαραγωγική επιτυχία. Δ. οι περιβαλλοντικές αλλαγές που αλλάζουν την δομή των ατόμων μεταβιβάζονται στην

επόμενη γενιά.

33. Δύο πληθυσμοί χερσαίων σαλιγκαριών απομονώθηκαν εντελώς για μεγάλο χρονικό διά-στημα. Σύμφωνα με την έννοια του είδους, ποιες από τις παρακάτω προτάσεις θα έδειχναν ότι οι δύο πληθυσμοί έχουν γίνει διαφορετικά είδη; Α. Οι δύο πληθυσμοί διαφέρουν σε πέντε τουλάχιστον μορφολογικά γνωρίσματα. Β. Οι δύο πληθυσμοί συμπεριφέρνονται διαφορετικά όταν εκτίθενται στην ίδια ποσότητα

φυτοφαρμάκου. Γ. Όταν διασταυρώθηκαν πειραματικά άτομα από τους δύο πληθυσμούς προέκυψαν μη

γόνιμοι απόγονοι. Δ. Οι διαφορετικές νουκλεοτιδικές αλληλουχίες του DNA μεταξύ των δύο πληθυσμών.

34. Σε μεγάλο βάθος σε μία περιοχή κοντά στα νησιά Γκαλαπάγκος υπάρχουν τρύπες από τις οποίες αναβλύζει θερμό νερό. Υπάρ-χουν βακτήρια που εξασφαλίζουν ενέργεια από την οξείδωση του υδρόθειου που εξέρχεται από τις τρύπες. Γιγαντιαία σκουλήκια, χωρίς στόματα και πεπτικά συστήματα, φέρουν τα βακτήρια στους ιστούς τους και τα χρησιμοποιούν ως πηγή οργανικών μορίων. Οστρακοειδή εξασφαλίζουν ενέργεια φιλτράροντας τα βακτήρια απευθείας από το νερό και αρκετά καβούρια και χταπόδια τρέφο-νται από οστρακοειδή. Σε αυτό το μοναδικό οικοσύστημα, τα βα-κτήρια παίζουν το ρόλο των:

Α. παραγωγών Β. καταναλωτών

1ης τάξης Γ. καταναλωτών

2ης τάξης Δ. αποικοδομητών

7

biology.gr

35. Η κυτταρική διαφοροποίηση έχει ως αποτέ-λεσμα τα κύτταρα ενός ανώτερου οργανι-σμού να παράγουν διαφορετικά μόρια:

Α. sn RNA Β. m RNA Γ. r RNA Δ. t RNA

Το διάγραμμα δείχνει την εξελικτική πορεία ζώντων οργανισμών, επτά διαφορετικών ει-δών. Επιλέξτε, από τα παρακάτω προτεινόμενα, το ζευγάρι που περιλαμβάνει τα είδη που είναι πιο πιθανό να έχουν τη μεγαλύτερη ομοιότητα στην αλληλουχία των βάσεων στο DNA τους.

36.

Α. Ε1 και Ε7 Β. Ε1 και Ε2 Γ. Ε2 και Ε3 Δ. Ε5 και Ε7

Η Χριστίνα και η Κορίνα είναι μονοζυγωτικά δίδυμα στην ηλικία των 20 ετών, αλλά μεγά-λωσαν σε διαφορετικές χώρες. Η Χριστίνα είναι ψηλότερη και βαρύτερη από την Κορίνα. Οι διαφορές αυτές μεταξύ των δύο διδύμων μπορεί να οφείλονται στο ότι:

37.

(1) κληρονόμησαν διαφορετικά αλλη-λόμορφα από τους γονείς

(2) είχαν διαφορετική φυσική εξάσκηση (3) είχαν διαφορετική διατροφή

Ποια από τις παρακάτω επιλογές είναι σωστή; Α. (1) και (2) μόνο Β. (1) και (3) μόνο Γ. (2) και (3) μόνο Δ. (1), (2) και (3)

38. Η ανταλλαγή τμημάτων χρωμοσωμάτων, όπως φαίνεται στην εικόνα, είναι μια διαδι-κασία που συμβαίνει συχνά κατά την κυττα-ρική διαίρεση και έχει ως αποτέλεσμα: Α. την ποικιλομορφία των απογόνων Β. το θάνατο των απογόνων Γ. τη δημιουργία απογόνου που ανήκει

σε νέο είδος Δ. τη διευκόλυνση της γονιμοποίησης

Ε1 Ε2 Ε3 Ε4 Ε5 Ε6 Ε7ΧΡΟΝΟΣ

ΠΡΟΓΟΝΙΚΑ ΕΙΔΗ

8

biology.gr

Το διπλανό σχήμα δείχνει μία γυάλινη φιάλη με λίγα υδρόβια φυτά και σαλι-γκάρια. Σε κατάλληλες συνθήκες οι οργανισμοί μέσα στη γυάλινη φιάλη μπορούν να επιζήσουν για πολλά χρό-νια.

39. Ποια από τα παρακάτω πρέπει να υπάρχει επί-σης στο οικοσύστημα αυτό; (1) αζωτοδεσμευτικά βακτήρια (2) βακτήρια αποικοδομητές (3) νιτροποιητικά βακτήρια Α. (1) και (2) μόνο Β. (1) και (3) μόνο Γ. (2) και (3) μόνο Δ. (1), (2) και (3)

40. Για να παραμείνουν τα υδρόβια φυτά και τα σαλιγκάρια ζωντανά η φιάλη χρειάζεται μια συνεχή παροχή από Α. φως Β. νερό. Γ. οξυγόνο. Δ. νιτρικά ιόντα.

Στο παρακάτω γενεαλογικό δέντρο τα μαυρισμένα τετράγωνα και κύκλοι αναπαριστούν άτομα με ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Ποιος τύπος κληρονομικότητας εξηγεί καλύτε-ρα τον τρόπο μεταβίβασης του συγκεκριμένου χαρακτηριστικού;

41.

Α. Αυτοσωμικός επικρατής

Β. Αυτοσωμικός υπολειπόμενος

Γ. Συνεπικρατής Δ. Φυλοσύνδετος

επικρατής

Το πιο κάτω διάγραμμα δείχνει το σχετικό αριθμό οργανισμών σε τρία διαφορετικά τροφικά επίπεδα μιας τροφικής αλυσίδας. Ποια τροφική αλυσίδα μπορεί να αντιπροσωπεύεται από αυτό το διάγραμμα;

42.

Α. γρασίδι πρόβατα ταινία (παρασιτικά σκουλήκια του εντέ-ρου)

Β. καλαμπόκια ακρίδες πρωτό-ζωα

Γ. φύκη γαρίδες καβούρια Δ. δέντρο κάμπτιες πουλιά

καταναλωτές 2ης τάξης καταναλωτές 1ης τάξης

παραγωγοί

9

biology.gr

Οι χημικές ενώσεις Χ, Ψ και Ζ εντοπίστηκαν στην ίδια μεταβολική οδό στα κύτταρα του κα-λαμποκιού. Διασταυρώθηκαν δύο ομόζυγα φυτά καλαμποκιού . Το ένα συνθέτει την ένωση Χ και το άλλο την ένωση Ψ. Τα φυτά της F1 γενιάς συνθέτουν τις Χ, Ψ και Ζ ενώσεις. Τα φυτά της F2 γενιάς εμφάνισαν τους παρακάτω φαινοτύπους με τις αντίστοιχες συχνότητες:

43.

9/16 συνθέτουν τις Χ, Ψ και Ζ 3/16 συνθέτουν μόνο την Χ 3/16 συνθέτουν μόνο την Ψ 1/16 δεν συνθέτει καμία ένωση Ποια μεταβολική οδός περιγράφει καλύτερα την σύνθεση των Χ, Ψ και Ζ;

Στο πιο κάτω διάγραμμα δείχνονται οι αλλαγές στην ποσότητα δύο συστατικών σε ένα μείγμα κυττάρων ζύμης και διαλύματος γλυκόζης σε αναερόβιες συνθήκες. Τι αντιπροσω-πεύουν οι καμπύλες 1 και 2;

44.

καμπύλη 1 καμπύλη 2

Α. αιθανόλη οξυγόνο

Β. κύτταρα ζύμης γλυκόζη

Γ. αιθανόλη γλυκόζη

Δ. κύτταρα ζύμης οξυγόνο

Χρόνος

τα

1

η

2

Ποσ

ότ

10

biology.gr

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ «ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ» Να χαρακτηρίσετε με (Σ) τις σωστές και με (Λ) τις λανθασμένες προτάσεις:

45. Μια μετάλλαξη που συμβαίνει στο γονίδιο το οποίο φέρει τη γενετική πληροφορία για την κατασκευή ενός μορίου t-RNA δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ουδέτερη.

46. Τα γονίδια των ιστονών εκφράζονται σε όλα τα εμπύρηνα ανθρώπινα σωματικά κύτταρα που πρόκειται να διαιρεθούν.

47. Δύο φορείς της β-θαλασσαιμίας είναι δυνατόν να έχουν διαφορετικούς γονότυπους.

48. Ένας φυσιολογικός άντρας φέρει δύο αλληλόμορφα γονίδια τα οποία εκφραζόμενα παρά-γουν την απαμινάση της αδενοσίνης.

49. Δημιουργήθηκαν γονιδιωματικές βιβλιοθήκες από ανθρώπινα φυσιολογικά παγκρεατικά κύτταρα και ανθρώπινα φυσιολογικά Β-λεμφοκύτταρα, συγκρίθηκαν και βρέθηκαν σχεδόν ταυτόσημες.

50. Τα ανθρώπινα υβριδώματα είναι δυνατόν να φέρουν 8 γονίδια με την πληροφορία σύνθε-σης της α-αλυσίδας της ΗbA.

51. Διαφορετικά γονίδια μπορούν να μεταγράφονται από διαφορετικούς κλώνους του DNA, αλλά πάντα με προσανατολισμό 5΄→ 3΄.

52. Ασφαλής διάγνωση για τη μεσογειακή αναιμία μπορεί να γίνει μόνο με βιοχημική εξέταση.

53. Οι Drosophila (μύγες του ξυδιού - φρουτόμυγες) φυσιολογικά έχουν 8 χρωμοσώματα. Συ-νεπώς, κάθε κύτταρο που διαθέτει 8 χρωμοσώματα ανήκει σε άτομο αυτού του είδους.

54. Η γενετική ποικιλότητα στα βακτήρια εξασφαλίζεται μόνο μέσω γονιδιακών μεταλλάξεων.

55. Τα ένζυμα που παράγει ένα κύτταρο δεν μπορούν να συνθέσουν RNA από άλλο μόριο RNA.

56. Στους χλωροπλάστες λαμβάνει χώρα και μεταγραφή γενετικών πληροφοριών.

57. Σε μια «συνεχή καλλιέργεια» σε βιοαντιδραστήρα δεν υπάρχει «λανθάνουσα φάση».

58. Κατά τη διαδικασία της βιομηχανικής παραγωγής ενός αντιβιοτικού που αποτελεί φυσιολο-γική έκκριση μυκήτων χρησιμοποιούμε τη διαδικασία της διήθησης. Για την απομόνωση του αντιβιοτικού πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα προϊόντα της διήθησης που περνούν από το «φίλτρο» και όχι αυτά που κατακρατούνται σε αυτό.

59 Όλες οι διαδικασίες στα πλαίσια της βιομηχανικής παραγωγής μιας φαρμακευτικής πρω-τεΐνης από βακτήρια γίνονται σε αποστειρωμένο περιβάλλον, κυρίως για να μη μολυνθούν οι εργαζόμενοι στη βιομηχανική μονάδα από παθογόνα - για τον άνθρωπο- μικρόβια.

60. Οι οργανισμοί που χρησιμοποιούνται σήμερα για την παραγωγή χρήσιμων για τον άνθρω-πο προϊόντων είναι μετασχηματισμένοι.

11

biology.gr

61. Στη φάση θανάτου μιας κλειστής καλλιέργειας μπορεί να εξακολουθήσει να παράγεται το επιθυμητό για εμάς προϊόν.

62. Η συμβολή του φαινόμενου της συμπληρωματικότητας των αζωτούχων βάσεων στη μετα-γραφή αφορά μόνο την σύνδεση των κωδικονίων με τα συμπληρωματικά αντικωδικόνια.

63. Πλασμίδια μπορούμε να εντοπίσουμε μόνο σε βακτήρια.

64. Οι μεταλλαξογόνοι παράγοντες δεν είναι πάντοτε προϊόντα ανθρώπινης δραστηριότητας.

65. Τα υβριδώματα δημιουργούνται πάντοτε από την σύντηξη κυττάρων από άτομα του ίδιου είδους οργανισμών.

66. Η β-θαλασσαιμία οφείλεται σε αντικατάσταση μιας βάσης από άλλη στο 6ο κωδικόνιο του γονιδίου του υπεύθυνου για τη σύνθεση της β αλυσίδας της αιμοσφαιρίνης.

67. Η ιδιαίτερα εκτεταμένη χρήση αντιβιοτικών προκάλεσε την εμφάνιση μικροβίων ανθεκτικών σε αυτά τα αντιβιοτικά.

68. Στο αίμα ενός ανθρώπου εισήλθαν βακτήρια που προκαλούν τέτανο λίγες ημέρες αφότου στον άνθρωπο αυτό είχε χορηγηθεί αντιτετανικός ορός. Στον οργανισμό του μπορεί να ε-νεργοποιηθεί ανοσοβιολογική απόκριση για αντιγόνα αυτού του παθογόνου βακτηρίου.

69. Αν ανόργανα άλατα που αποτελούν απόβλητα βιομηχανιών απορρίπτονται σε υδάτινα οι-κοσυστήματα, μπορεί να προκαλέσουν και ευτροφισμό.

70. Αν βιοδιασπώμενες οργανικές ενώσεις που αποτελούν απόβλητα βιομηχανιών απορρί-πτονται σε υδάτινα οικοσυστήματα, μπορεί να προκαλέσουν και ευτροφισμό.

71. Μια πόλη θεωρείται ετερότροφο οικοσύστημα γιατί σε αυτή δεν υπάρχουν παραγωγοί.

72. Όλοι οι RNA ιοί, υποχρεωτικά διαθέτουν κάποιο ένζυμο στη δομή τους.

73. Επειδή ο γενετικός κώδικας είναι σχεδόν καθολικός, γενετικά τροποποιημένα βακτήρια που περιέχουν το γονίδιο της ανθρώπινης β-σφαιρίνης είναι ικανά να παράγουν την πρω-τεΐνη.

74 Άνθρωπος με ένα φυσιολογικό αλληλόμορφο για τις β αλυσίδες και δύο φυσιολογικά αλλη-λόμορφα για τις α αλυσίδες δεν πάσχει από θαλασσαιμία.

12

biology.gr

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

75. Σε ένα αγρόκτημα, στην Αυστραλία, απελευθερώθηκε ένα Ευρωπαϊκό είδος κουνελιού το οποίο αναπτύχθηκε και πολλαπλασιάστηκε πολύ γρήγορα. Τα κουνέλια υπερβόσκησαν στην περιοχή μειώνοντας την τροφή των προβάτων. Ο ιός Myxoma sp. χρησιμοποιήθηκε για τη θανάτωση των κουνελιών. Κατά το πρώτο διάστημα της χρήσης του ιού θανατώθηκε το 99,8% των κουνελιών. Όταν τα κουνέλια αναπτύχθηκαν πάλι υπερβολικά, χρησιμοποι-ήθηκε πάλι ο ιός, ο οποίος αυτή τη φορά θανάτωση το 90% των κουνελιών. Όταν τα κου-νέλια δημιούργησαν το ίδιο πρόβλημα για τρίτη φορά, χρησιμοποιήθηκε ξανά ο ιός αλλά αυτή τη φορά θανατώθηκε μόνο το 50% των κουνελιών. Σήμερα ο ιός αυτός έχει πολύ μι-κρή ή και καμία επίδραση σε αυτό το είδος των κουνελιών. Εξηγήστε τι συνέβη σε αυτό το είδος των κουνελιών ως αποτέλεσμα της χρήσης του ιού. Στην απάντησή σας θα πρέπει να συμπεριλάβετε τους παρακάτω όρους: γονίδιο, προ-σαρμογή, ποικιλομορφία, επιβίωση του καλύτερα προσαρμοσμένου.

76. Ο Joe και η June είναι δύο χαριτωμένα γοριλάκια που ζουν στην φάρμα ενός ερευνητικού ιδρύματος. Όταν ήταν 6 μηνών κλωνοποιήθηκαν για ερευνητικούς σκοπούς. Έτσι δημιουρ-γήθηκαν ο Joe2 και η June2. Ο Joe και η June διασταυρώθηκαν φυσιολογικά και έκαναν 3 μικρά τον Ja, την Jb και την Jc. Το κάθε μικρό φέρει χαρακτηριστικά που μπορούμε να το ξεχωρίσουμε από τα αδέλφια του. Ο Joe2 και η June2, που και αυτοί διασταυρώθηκαν φυσιολογικά την ίδια εποχή έκαναν επίσης 3 μικρά τον Ja2, την Jb2 και την Jc2 που και αυτά μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε. Μια ομάδα μαθητών Λυκείου που πρόκειται να επισκεφθεί την φάρμα ισχυρίζεται ότι οι Ja, Jb και Jc είναι γενετικά πανομοιότυποι με τους Ja2, Jb2 και Jc2 και μοιάζουν όπως οι μο-νοζυγωτικοί δίδυμοι ένας προς ένα. Μια άλλη ομάδα ισχυρίζεται ότι τα 6 γοριλάκια είναι διαφορετικά μεταξύ τους. Ποια ομάδα έχει δίκαιο και γιατί; (30-40 λέξεις)

77. Να εξηγήσετε πως είναι δυνατόν η απόρριψη σε ένα ποταμό θερμού νερού - χωρίς επι-βλαβείς για οργανισμούς ουσίες - από μια βιομηχανία να προκάλεσε το μαζικό θάνατο ψα-ριών του ποταμού. (50 λέξεις το πολύ)

78. Στη δεκαετία του ’70 οι αγρότες μιας περιοχής είδαν την παραγωγή τους σε βαμβάκι να πολλαπλασιάζεται μετά την μαζική χρήση ενός εντομοκτόνου που προκαλούσε το θάνατο επιβλαβών για τα φυτά του βαμβακιού εντόμων. Μετά από λίγα χρόνια, όμως, η παραγωγή τους σε βαμβάκι μειώθηκε κατακόρυφα, μάλιστα έφτασε σε επίπεδα χαρακτηριστικά χαμη-λότερα σε σχέση με παλαιότερα, παρότι δεν είχαν αλλάξει τις υπόλοιπες συνθήκες της καλλιέργειας. Πως το εξηγείτε; (60 λέξεις το πολύ)

79 Περίπου το 1% των ανθρώπων δεν υπάρχει περίπτωση να νοσήσουν από AIDS επειδή στην επιφάνεια των Τ λεμφοκυττάρων τους υπάρχουν διαφορετικοί πρωτεϊνικοί «υποδο-χείς» και ο HIV δεν μπορεί να προσκολληθεί σε αυτά τα κύτταρα, που αποτελούν τον κύριο και αρχικό στόχο του. Κατά τη γνώμη σας θα είχε αποτέλεσμα η «γονιδιακή θεραπεία» που θα εξασφάλιζε την εισαγωγή του γονιδίου του υπεύθυνου για την σύνθεση αυτής της «πρωτεΐνης - υποδοχέα» στα υγιή Τ λεμφοκύτταρα των ανθρώπων του γενικού πληθυ-σμού; (50 λέξεις το πολύ)

13

biology.gr

80 Απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν, χρησιμοποιώντας το παρακάτω κείμενο ως κύρια πηγή πληροφοριών:

ΜΑΥΡΙΣΜΑ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ Ή ΟΧΙ Περίπου το 1870, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η ηλιακή ακτινοβολία μπορούσε να σκο-τώσει βακτήρια. Το 1903, ο Ισλανδός ερευνητής Niels Finsen πήρε το βραβείο Νόμπελ για την επίδραση της ηλιοθεραπείας σε μολυσματικές ασθένειες. Το ηλιόλουτρο στη συνέχεια απέκτησε ευρύτατη χρήση ως θεραπεία κατά της φυματίωσης, της ασθένειας του Hodgkin (μορφή καρκίνου) και άλλων ασθενειών. Η ανακάλυψη της βιταμίνης D, «βιταμίνη του ήλι-ου», ενίσχυσε την υγιεινή επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Ο κόσμος έμαθε ότι ήταν προτιμότερο να ζει κανείς σε ένα ηλιόλουστο σπίτι παρά σε ένα σκοτεινό και ανήλιαγο. Την εποχή εκείνη δεν ήταν γνωστή η σχέση μεταξύ του καρκίνου του δέρματος και της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία. Στις αρχές του 20ου αιώνα πολλοί πίστευαν ότι το βαθύ μαύρισμα από τον ήλιο ήταν έν-δειξη καλής υγείας. Περίπου το 1940 η συχνότητα του καρκίνου του δέρματος άρχισε να αυξάνει και πήρε σημαντικές διαστάσεις το 1970. Εκείνη την εποχή οι επιστήμονες άρχισαν να συνειδητοποιούν πόσο βλαβερό μπορεί να αποβεί το βαθύ μαύρισμα. Το μαύρισμα συμβαίνει όταν η υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου απορροφάται από το δέρμα με αποτέλεσμα την αύξηση της δραστηριότητας των μελανοκυττάρων τα οποία πα-ράγουν τη χρωστική μελανίνη. Η μελανίνη απορροφάται από τα κύτταρα της επιφάνειας του δέρματος τα οποία αποκτούν καφέ σκούρο χρώμα. Στην πραγματικότητα το δέρμα αποκτά προστασία στη φθορά που προκαλεί η υπεριώδης ακτινοβολία. Περισσότερη έκ-θεση στον ήλιο σημαίνει μεγαλύτερες βλάβες στα κύτταρα του δέρματος. Έρευνες έχουν δείξει ότι αν και ο άνθρωπος δεν εμφανίζει καρκίνο του δέρματος σε παιδική ηλικία, κάθε φορά που ένα παιδί εκτίθεται στον ήλιο χωρίς προστασία, αυξάνονται οι πιθανότητες αυτό το παιδί να παρουσιάσει καρκίνο του δέρματος ως ενήλικας. Οι γνώσεις σχετικά με την ηλιακή ακτινοβολία και τον καρκίνο του δέρματος αυξήθηκαν αλματωδώς στα τέλη του 20ου αιώνα. Συγχρόνως έγινε γνωστό ότι η υπεριώδης ακτινοβο-λία είναι υπεύθυνη περισσότερο από 90% για τον καρκίνο του δέρματος. Ακόμα και μετά από αυτή τη γνώση είναι πολλοί άνθρωποι που χρησιμοποιούν σήμερα μεθόδους μαυρί-σματος σε ειδικές αίθουσες. Πρόσφατες εκτιμήσεις έδειξαν ότι τουλάχιστον το 10% των ανθρώπων αυτών θα συνεχίσουν να καταφεύγουν σε μεθόδους τεχνητού μαυρίσματος α-κόμα και αν γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι αυτό μπορεί να τους προκαλέσει καρκίνο του δέρματος. Πολλοί θάνατοι που οφείλονται σε αυτή τη μορφή καρκίνου μπορούν να αποφευχθούν. Η πιθανότητα για τη θεραπεία του καρκίνου του δέρματος είναι περίπου 100% αν η θεραπεία ξεκινήσει έγκαιρα. Η μείωση της έκθεσης στη βλαβερή υπεριώδη ακτινοβολία βοηθάει στη μείωση της νόσου. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 15 χρόνων οι επιστήμονες έχουν προσπαθήσει να ανατρέψουν το μύθο του μαυρίσματος. Αν η λέξη «υγεία» διαχωριστεί από τη λέξη «μαύρισμα» είναι πιθανό να μειωθεί πολύ ο καρκίνος του δέρματος.

α) Διατυπώστε μια ευεργετική επίδραση της καθημερινής έκθεσης στον ήλιο.

β) Εξηγείστε τι εννοούμε με τη φράση «ο μύθος του μαυρίσματος».

γ) Γιατί είναι απαραίτητο να διαχωριστεί η υγεία από το μαύρισμα;

δ) Ποια από τις παρακάτω προτάσεις, σχετικά με το μαύρισμα, είναι σωστή: Α. Το μαύρισμα προκαλεί μείωση της ικανότητας του δέρματος να ρυθμίσει τη θερ-

μοκρασία του σώματος. Β. Η ακτινοβολία από τον ήλιο, είναι η μόνη ακτινοβολία που προκαλεί μαύρισμα. Γ. Η παραγωγή της μελανίνης, η οποία προκαλεί το μαύρισμα, αυξάνει όταν τα

14

biology.gr

κύτταρα της επιδερμίδας εκτίθενται στον ήλιο. Δ. Η δραστηριότητα των μελανοκυττάρων μειώνεται όσο αυξάνεται η έκθεσή τους

στον ήλιο, προκαλώντας ένα προστατευτικό χρωματισμό στο δέρμα.

ε) Ποια πρόταση, σχετικά με την υπεριώδη ακτινοβολία, ΔΕΝ είναι σωστή; Α. Μπορεί να καταστρέψει το δέρμα. Β. Αναγκάζει το δέρμα να παράγει αντισώματα. Γ. Απορροφάται από το δέρμα. Δ. Μπορεί να αναγκάσει το δέρμα να παράγει μεγάλη ποσότητα χρωστικής.

στ) Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος: Α. Σε όσα άτομα δεν έχουν μελανοκύτταρα. Β. Σε όσα άτομα έχουν πολλά μελανοκύτταρα. Γ. Σε όλα τα άτομα. Δ. Σε όσα άτομα δεν έχουν επιδερμίδα με καφέ σκούρο χρώμα.

81 Σε μια λίμνη ελευθερώνονται γενετικά τροποποιημένα λαβράκια που περιέχουν το γονίδιο της ανθρώπινης αυξητικής ορμόνης. Τα λαβράκια αυτά σε χρονικό διάστημα ενός έτους αποκτούν δεκαπλάσιο σωματικό βάρος από τα λαβράκια άγριου τύπου που ζουν στη λί-μνη. Οι ψαράδες της λίμνης νιώθουν ικανοποιημένοι γιατί θα αλιεύουν λαβράκια με μεγα-λύτερο σωματικό βάρος οπότε πουλώντας θα αποκομίσουν περισσότερα κέρδη.

α) Ποια είναι τα στάδια δημιουργίας των γενετικά τροποποιημένων λαβρακιών,

β) Ποιες είναι οι πιθανές αλλαγές που θα επέλθουν στον πληθυσμό των λαβρακιών ά-γριου τύπου;

ΒΑΘΜΟΔΟΤΗΣΗ

Ερωτήσεις 1 - 74 74 x 1 = 74

Ερώτηση 75 1 x 5 = 5

Ερώτηση 76 1 x 2 = 2

Ερώτηση 77 1 x 2 = 2

Ερώτηση 78 1 x 3 = 3

Ερώτηση 79 1 x 3 = 3

Ερώτηση 80 1 x 9 = 9

Ερώτηση 81 1 x 2 = 2

ΣΥΝΟΛΟ 100

15

biology.gr

biology.gr