1

χολ. Έτος:2005-06

ΤΠΔΤΘΤΝΟΗ ΚΑΘΖΓΖΣΔ:

ΓΔΧΡΓΗΑΓΟΤ ΜΑΡΗΑ

ΗΧΖΦΗΓΟΤ ΓΔΠΟΗΝΑ

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ

ΑΗΓΑΗΟΤ

2

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ Ζ νκάδα………………………………………………………………….3

ΔΗΑΓΧΓΖ

Λίγα ιόγηα γηα ην λεξό………………………………………………….5

Παγθόζκηα θαηαλνκή ηνπ λεξνύ……………………………………….6

Ο πδξνινγηθόο θύθινο ………………………………………………7

Ο θύθινο ηνπ λεξνύ θαη ηα θπζηθά ηνπία……………………………..9

Απνζήθεπζε ππόγεηνπ λεξνύ …………………………………………10

Τπόγεην λεξό……………………………………………………………11

Πεγέο……………………………………………………………………12

ΣΟ ΝΔΡΟ ΣΖ:

Μπζνινγία………………………………………………………………16

Λανγξαθία………………………………………………………………17

Θξεζθεία………………………………………………………………..22

Ζ ΤΓΡΔΤΖ ΣΖ ΒΔΡΟΗΑ

Σν δίθηπν ύδξεπζεο………………………………………………….. 25

Απνιύκαλζε ηνπ λεξνύ………………………………………………..26

Σειεέιεγρνο…………………………………………………………. ..27

Πνηνηηθόο έιεγρνο……………………………………………………...28

Λίγα ιόγηα γηα ηε Γ.Δ.Τ.Α.Β…………………………………………..29

ΣΡΗΠΌΣΑΜΟ ΣΟ ΠΟΣΑΜΗ ΜΑ

Σν πνηάκη πνπ δηαζρίδεη ηελ πόιε καο………………………………..31

ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΜΟΗ

Δηζαγσγή……………………………………………………………….35

Σν δάζνο θαη ην λεξό…………………………………………………..35

Ρύπαλζε ησλ πδάησλ…………………………………………………..36

Απνιύκαλζε…………………………………………………………….39

Νεξό θαη πγεία………………………………………………………….42

Ηδησηηθνπνίεζε ηνπ λεξνύ……………………………………………..44

ΥΡΖΖ ΣΟΤ ΝΔΡΟΤ

Πόζν δεδνκέλν ζεσξνύκε ην λεξό……………………………………..47

Πώο λα θάλνπκε νηθνλνκία………………………………………….…48

ΟΗ ΔΠΗΚΔΦΔΗ ΣΖ ΟΜΑΓΑ

Κ.Π.Δ. Κνξδειηνύ………………………………………………………50

Πεγέο , Γεμακελέο- Βηνινγηθόο θαζαξηζκόο………………………… 51

Κ.Π.Δ. Νάνπζαο…………………………………………………….…..54

Πεξηήγεζε ζηελ πόιε………………………………………………….57

ΠΔΗΡΑΜΑΣΑ…………………………………………………………..60

ΑΚΖΔΗ-ΠΑΗΥΝΗΓΗΑ……………………………………………..63

ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ…………………………………………….…..68

Βηβιηνγξαθία………………………………………………………… 71

3

Ζ ΟΜΑΓΑ

Αδακίδνπ φληα Νηφληε Ηζκήλε

Αθξηβφπνπινο Υξήζηνο Οξηαληδφγινπ Μηράιεο

Γηάλλνπ Δχα Οξθαλίδεο Γεψξγηνο

Εήζεο Νηθφιανο Παληειίδεο Γεψξγηνο

Είνπ Μαιβίλα Παπαβξακίδνπ ηαπξνχια

Καξαβαζίιε Αλδξνλίθε Παπαδίλα Δηξήλε

Κνπηζνχθε ιγα Παπαδφπνπινο Θεφδσξνο

Λεπθνπνχινπ Αληηγφλε Παπαδφπνπινο ηαχξνο

Λεπθνπνχινπ Μαξία Παζηφπνπινο Κσλ/λνο

Ληνχιηαο Γεψξγηνο Περιηβαλίδεο Θσκάο

Λνπθαλφπνπινο Κσλ/λνο γνχξνπ Μαξία

Μαξνπθίδνπ Μαξία ετηαλίδεο Παχινο

Μελνπνχινπ Αγγειηθή Σδίκπνπια Μαξία

Μήηνγινπ Μαξία Σνπαιίδεο Γεψξγηνο

Μεηξφπνπινο Κσλ/λνο Σφπεο Γεψξγηνο

Μήηζαο Υαξάιακπνο Σφζθα Ραθαέια

Νηεβφιη Ανπξφξα Σζνιάθεο Ησάλλεο

Φσηνπνχινπ Βηνιέηα

4

ΔΗΑΓΧΓΖ

ΛΗΓΑ ΛΟΓΗΑ ΓΗΑ ΣΟ ΝΔΡΟ

ΠΑΓΚΟΜΗΑ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΟΤ ΝΔΡΟΤ

ΤΓΡΟΛΟΓΗΚΟ ΚΤΚΛΟ

ΤΠΟΓΔΗΑ ΝΔΡΑ

ΠΖΓΔ

5

Λίγα ιόγηα γηα ην λεξό

Σν λεξφ πνπ είλαη απφ ηα πην δηαδεδνκέλα ζπζηαηηθά πνπ ππάξρνπλ

ζηνλ πιαλήηε είλαη απαξαίηεην γηα φινπο ηνπο δσληαλνχο νξγαληζκνχο.

Υσξίο απηφ δε ζα ππήξραλ θπηά, δψα θαη άλζξσπνη αθνχ ην κεγαιχηεξν

πνζνζηφ ηνπ θπηηθνχ αιιά θαη ηνπ δσηθνχ ζψκαηνο είλαη λεξφ.

πγθεθξηκέλα απνηειεί ην 75% ηεο ζχζηαζεο ησλ δσληαλψλ

νξγαληζκψλ. Έηζη ζηα κέξε φπνπ δελ ππάξρεη λεξφ δελ ππάξρεη δσή.

Αληίζεηα εθεί φπνπ ε παξνπζία ηνπ είλαη έληνλε ε Γε είλαη

θαηαπξάζηλε, γεκάηε ππθλά δάζε θαη δσηθνχο πιεζπζκνχο. Ο θχθινο

ηνπ ζηε θχζε απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληα ηνπ θιίκαηνο. Ζ

ζπνπδαηφηεηά ηνπ γηα ηε δσή νθείιεηαη ζηηο θπζηθέο θαη ρεκηθέο ηνπ

ηδηφηεηεο. Οη ρεκηθέο ηνπ ηδηφηεηεο, θαζψο θαη νη δηαιπηηθέο ηνπ

ηθαλφηεηεο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο γηα ηα νηθνζπζηήκαηα, γηαηί

δηαιχεη κεγάιε πνηθηιία ζξεπηηθψλ νπζηψλ ηηο νπνίεο κεηαθέξεη απφ ην

αβηνηηθφ κέξνο ηνπ πεξηβάιινληνο ζηνπο δσληαλνχο νξγαληζκνχο. Με

ηηο δηαιπηηθέο ηνπ επίζεο ηθαλφηεηεο ην λεξφ απνζαζξψλεη ηα

πεηξψκαηα, δεκηνπξγψληαο έδαθνο. Ζ παξνπζία ηνπ λεξνχ ζε

ζπλδπαζκφ κε ηε ζεξκνθξαζία, ξπζκίδεη ηφζν ηηο θαηαλνκέο ησλ

νξγαληζκψλ ζηα νηθνζπζηήκαηα, φζν θαη ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπο. Ζ

θαηαλνκή ηνπ λεξνχ ζηνλ πιαλήηε καο είλαη αλνκνηφκνξθε, κε

απνηέιεζκα απηφ λα πιενλάδεη ζηα πγξά ηξνπηθά δάζε, αιιά θαη λα

ζπαλίδεη ζηα νηθνζπζηήκαηα ησλ εξήκσλ.

Ωζηφζν ην λεξφ σο δηαιχηεο ξππαίλεηαη θαη κνιχλεηαη εχθνια θαη έηζη

πνιιέο ηνμηθέο νπζίεο κπνξνχλ λα πεξάζνπλ ζηνλ θχθιν ηνπ θαη απφ

εθεί λα κεηαθεξζνχλ ζην πεξηβάιινλ. Ηδηαίηεξα ε θαχζε νξπθηψ λ

θαπζίκσλ, απειεπζεξψλνληαο δηνμείδην ηνπ ζείνπ θαη νμείδηα ηνπ

αδψηνπ ζηνλ αέξα δεκηνπξγεί κε ηνπο πδξαηκνχο νμέα πνπ, πέθηνληαο

ζηε Γε σο φμηλε βξνρή, πξνζβάιεη ζνβαξά ηα επηθαλεηαθά λεξά θαη ηε

βιάζηεζε.

6

Παγθόζκηα θαηαλνκή λεξνύ

Σν λεξφ είλαη απφ ηα πην δηαδεδνκέλα ζπζηαηηθά πνπ ππάξρνπλ ζηνλ πιαλήηε.

Καιχπηεη πεξίπνπ ην 70% ηεο επηθάλεηαο ηεο Γεο θαη ν φγθνο ηνπ ππνινγίδεηαη ζε

340 εθαηνκκχξηα θπβηθά κίιηα πεξίπνπ ζ’ φιε ηελ επηθάλεηα ηνπ πιαλήηε.

.

κατανομή του νερού στον πλανήτη

στεριά

30%

νερό

70%

στεριά

νερό

Απ’ απηή ηελ πνζφηεηα πεξίπνπ ην97% βξίζθεηαη ζηνπο σθεαλνχο θαη ζηηο

ζάιαζζεο, ελψ ην 3% είλαη γιπθφ. Απφ ην ζπλνιηθφ γιπθφ λεξφ ην 68%είλαη

δεζκεπκέλν ζε πάγν θαη παγεηψλεο, ην 30% βξίζθεηαη ζε ππφγεηνπο πδξνθνξείο θαη

ην 2% είλαη επηθαλεηαθφ λεξφ.

. Νερό στη Γη

3%

97% Αλμυρό

νερό

Γλυκό

νερό

Γλυκό νερό

68%

30%

2%

πάγοι

υπόγειο

νερό

επιφανειακ

ό νερό

7

Απφ ην επηθαλεηαθφ λεξφ ην 87%βξίζθεηαη ζηηο ιίκλεο, ην 11% ζε έιε θαη κφλν

ην2% ζηα πνηάκηα.

Πεξίιεςε ηνπ πδξνινγηθνύ θύθινπ

Ση είλαη ν πδξνινγηθφο θχθινο;

Ο πδξνινγηθφο θχθινο, ή αιιηψο ν

θχθινο ηνπ λεξνχ, πεξηγξάθεη ηελ

παξνπζία θαη ηελ θπθινθνξία ηνπ

λεξνχ ζηελ επηθάλεηα ηεο Γεο, θαζψο

θαη θάησ θαη πάλσ απ’ απηή. Σν λεξφ

ηεο Γεο είλαη πάληα ζε θίλεζε θαη

πάληα ζε αιιαγή, απφ ηελ πγξή θάζε

ζηελ αέξηα ή ζε πάγν μαλά θαη

αληίζηξνθα.

Ο θχθινο ηνπ λεξνχ ιεηηνπξγεί εδψ

θαη δηζεθαηνκκχξηα ρξφληα.

Ζ δσή ζηε Γε εμαξηάηαη απ’ απηφλ. Ζ Γε ζα ήηαλ πνιχ αθηιφμελν κέξνο

γηα ηε δσή ρσξίο ηνλ πδξνινγηθφ θχθιν.

Ο θχθινο ηνπ λεξνχ εθθξάδεηαη καζεκαηηθά κε ην πδξνινγηθό ηζνδύγην, δειαδή

κηα εμίζσζε φπνπ ν φγθνο ησλ αηκνζθαηξηθψλ θαηαθξεκληζκάησλ πνπ θηάλνπλ

ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο ηζνχηαη κε ην άζξνηζκα ησλ φγθσλ ηεο εμαηκνδηαπλνήο,

ηεο επηθαλεηαθήο απνξξνήο θαη ηεο θαηείζδπζεο. Ζ γλψζε ηνπ πδξνινγηθνχ

Γλυκό επιφανειακό νερό

2%

11%

87%

Λίμνες

Έλη

Ποτάμια

8

ηζνδπγίνπ είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ πδξνγεσινγηθή κειέηε κηαο

πεξηνρήο.

Ο πδξνινγηθόο θύθινο κε κηα καηηά

αλ θχθινο πνπ είλαη, ν πδξνινγηθφο

θχθινο δελ έρεη αξρή, αιιά είλαη

βνιηθφ λα μεθηλήζεη θαλείο απ’ ηε

ζάιαζζα. Ο ήιηνο, πνπ θηλεί ηνλ θχθιν

ηνπ λεξνχ, ζεξκαίλεη ην λεξφ ζηε

ζάιαζζα (ζηνπο σθεαλνχο) ην νπνίν ελ

κέξεη εμαηκίδεηαη θαη αλπςψλεηαη κε

ηε κνξθή αηκνχ ζηνλ αέξα Νεξφ

εμαηκίδεηαη αθφκα απφ ηηο ιίκλεο, ηα

πνηάκηα θαη ην έδαθνο. Ζ δηαπλνή ησλ

θπηψλ είλαη κηα αθφκε ιεηηνπξγία πνπ

απνδίδεη πδξαηκνχο ζηελ αηκφζθαηξα.

( Σα θπηά απνξξνθνχλ λεξφ κέζα ζηηο

ξίδεο ηνπο θαη ην απειεπζεξψλνπλ κέζα απφ κηθξνζθνπηθά αλνίγκαηα ζηα θχιια

ηνπο πνπ νλνκάδνληαη «ζηφκαηα») Μηα κηθξή πνζφηεηα πδξαηκψλ ζηελ αηκφζθαηξα

πξνέξρεηαη απφ ηελ εμάρλσζε, κέζσ ηεο νπνίαο κφξηα απφ πάγνπο θαη ρηφληα

κεηαηξέπνληαη απεπζείαο ζε πδξαηκνχο ρσξίο λα πεξάζνπλ απφ ηελ πγξή θάζε.

Αλνδηθά ξεχκαηα αέξα αλεβάδνπλ ηνπο πδξαηκνχο ζηα αλψηεξα ζηξψκαηα ηεο

αηκφζθαηξαο, φπνπ νη κηθξφηεξεο πηέζεηο πνπ επηθξαηνχλ έρνπλ απνηέιεζκα ηε

κείσζε ηεο ζεξκνθξαζίαο. Δπεηδή φκσο ζε ρακειή ζεξκνθξαζία ν αέξαο δελ κπνξεί

πηα λα ζπγθξαηεί φιε ηε κάδα ησλ πδξαηκψλ, έλα κέξνο ηνπο ζπκππθλψλεηαη θαη

ζρεκαηίδεη ηα ζχλλεθα. Σα ξεχκαηα ηνπ αέξα θηλνχλ ηα ζχλλεθα γχξσ απ’ ηελ

πδξφγεην. Παξάιιεια ηα ζηαγνλίδηα λεξνχ πνπ ζρεκαηίδνπλ ηα ζχλλεθα

ζπγθξνχνληαη θαη κεγαιψλνπλ, θαη ηειηθά πέθηνπλ απ’ ηνλ νπξαλφ σο

θαηαθξεκλίζκαηα, ε ζπρλφηεξε κνξθή ησλ νπνίσλ είλαη ε βξνρή. Μηα κνξθή

θαηαθξεκλίζκαηνο είλαη ην ρηφλη, ην νπνίν φηαλ ζπζζσξεχεηαη ζρεκαηίδεη πάγνπο

θαη παγεηψλεο. ε ζρεηηθά ζεξκφηεξα θιίκαηα, φηαλ έξρεηαη ε άλνημε, ην ρηφλη ιηψλεη

θαη ην λεξφ ξέεη, ζρεκαηίδνληαο ηελ απνξξνή απφ ιηψζηκν ηνπ ρηνληνχ. Ζ

κεγαιχηεξε πνζφηεηα θαηαθξεκληζκάησλ πέθηεη απεπζείαο ζηνπο σθεαλνχο.

Απφ ηελ πνζφηεηα πνπ πέθηεη ζηε ζηεξηά, έλα ζεκαληηθφ κέξνο θαηαιήγεη θαη πάιη

ζηνπο σθεαλνχο ξένληαο ππφ ηελ επίδξαζε ηεο βαξχηεηαο, σο επηθαλεηαθή απνξξνή.

Ζ κεγαιχηεξε πνζφηεηα ηεο επηθαλεηαθήο απνξξνήο κεηαθέξεηαη ζηνπο σθεαλνχο

απφ ηα πνηάκηα, κε ηε κνξθή ξνήο ζε πδαηνξεχκαηα. Ζ επηθαλεηαθή απνξξνή κπνξεί

αθφκε λα θαηαιήμεη ζηηο ιίκλεο, πνπ απνηεινχλ, καδί κε ηνπο πνηακνχο, ηηο

θπξηφηεξεο απνζήθεο γιπθνχ λεξνχ. Αλ ην επηθαλεηαθφ λεξφ ησλ απνξξνψλ είλαη

πάξα πνιχ, κπνξεί λα είλαη θαηαζηξνθηθφ, φπσο βιέπνπκε ζηηο πιεκκχξεο ή ζηε

δηάβξσζε ηνπ εδάθνπο.

Ωζηφζν, ην λεξφ ησλ θαηαθξεκληζκάησλ δελ ξέεη απνθιεηζηηθά κέζα

ζηνπο πνηακνχο. Κάπνηεο πνζφηεηεο δηαπεξλνχλ ην έδαθνο κε ηε

9

ιεηηνπξγία ηεο δηήζεζεο θαη ζρεκαηίδνπλ ην ππφγεην λεξφ. Μέξνο ηνπ

λεξνχ απηνχ κπνξεί λα μαλαβξεί ην δξφκν ηνπ πξνο ηα επηθαλεηαθά

πδάηηλα ζψκαηα (θαη ηνπο σθεαλνχο) σο εθθφξηηζε ππφγεηνπ λεξνχ.

ηαλ βξίζθεη δηφδνπο πξνο ηελ επηθάλεηα ηεο γεο εκθαλίδεηαη κε ηε

κνξθή πεγψλ. Έλα άιιν κέξνο ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ πεγαίλεη βαζχηεξα

θαη εκπινπηίδεη ηνπο ππφγεηνπο πδξνθνξείο, νη νπνίνη κπνξνχλ λα

απνζεθεχζνπλ ηεξάζηηεο πνζφηεηεο λεξνχ γηα κεγάια ρξνληθά

δηαζηήκαηα. Αθφκα θαη ην λεξφ απηφ φκσο ζπλερίδεη λα θηλείηαη θαη κε

ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ κέξνο ηνπ μαλακπαίλεη ζηνπο σθεαλνχο φπνπ ν

θχθινο ηνπ λεξνχ «ηειεηψλεη»…θαη «μεθηλάεη».

Ο θύθινο ηνπ λεξνύ θαη ηα θπζηθά ηνπία

Ο θχθινο ηνπ λεξνχ εθηφο απφ ηε βηνινγηθή ηνπ αμία, πξνζθέξεη ζηνλ

άλζξσπν- ζεαηή εηθφλεο θαη εκπεηξίεο κνλαδηθήο νκνξθηάο κέζα απφ ηα

θπζηθά θαηλφκελα ζηα νπνία ζπκκεηέρεη.

Ζ καγεπηηθή απηή πδάηηλε δηαδξνκή δηακνξθψλεη θαηαπιεθηηθά

ηνπία:ζχλλεθα δηαβαηάξηθα ζε δηάθνξνπο ρξσκαηηζκνχο, ηξνπηθά δάζε,

θαηαξξάθηεο, ιίκλεο, πνηάκηα, θπθινζπκηθνχο σθεαλνχο άιινηε ήξεκνπο

θαη άιινηε νξγηζκέλνπο. Με ην ρηφλη ν αφξαηνο γιχπηεο δεκηνπξγεί

ιεπθέο ζπλζέζεηο, καγεπηηθέο πνπ μππλνχλ ηηο θαιιηηερληθέο ζνπ

αλεζπρίεο. Γελ είλαη ηπραίν πνπ ηφζνη θαη ηφζνη θαιιηηέρλεο έρνπλ

απνζαλαηίζεη ηέηνηα ηνπία εμαηξεηηθήο νκνξθηάο.

10

Απνζήθεπζε ππόγεηνπ λεξνύ: Νεξό πνπ βξίζθεηαη θάησ από

ηελ επηθάλεηα ηεο Γεο γηα κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα

Δθηφο απφ ηηο θαζεκεξηλά νξαηέο πνζφηεηεο λεξνχ, ππάξρνπλ θαη

ηεξάζηηεο κε νξαηέο πνζφηεηεο λεξνχ. Σν λεξφ απηφ βξίζθεηαη θαη

θηλείηαη θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο. Οη άλζξσπ νη ην

ρξεζηκνπνηνχλ εδψ θαη ρηιηάδεο ρξφληα θαη ζπλερίδνπλ θαη ζήκεξα λα ην

ρξεζηκνπνηνχλ θπξίσο γηα χδξεπζε θαη άξδεπζε. Ζ δσή ζηε Γε

βαζίδεηαη ζην ππφγεην λεξφ φπσο θαη ζην επηθαλεηαθφ

Σν απνζεθεπκέλν ππόγεην λεξό σο κέξνο ηνπ πδξνινγηθνύ θύθινπ

Παληνχ ζηνλ θφζκν, ηκήκα ηνπ

λεξνχ πνπ πέθηεη σο βξνρή ή

ρηφλη, δηεζείηαη κέζα ζην έδαθνο.

Ζ πνζφηεηα ηνπ λεξνχ πνπ

δηεζείηαη εμαξηάηαη απφ

δηάθνξνπο παξάγνληεο Έηζη ε

δηήζεζε ησλ θαηαθξεκληζκάησλ

πνπ πέθηνπλ πάλσ ζηνπο πάγνπο

ηεο Γξνηιαλδίαο κπνξεί λα είλαη

πνιχ κηθξή ,ελψ αληίζεηα ,

ζ’απηή ηε θσηνγξαθία ηνπ

πδαηνξεχκαηνο πνπ ράλεηαη κέζα

ζε κηα ζπειηά, φιν ην λεξφ

γίλεηαη θαηεπζείαλ ππφγεην λεξφ!

Σκήκα ηνπ λεξνχ πνπ δηεζείηαη κέλεη θνληά ζηελ επηθάλεηα ηνπ

εδάθνπο θαη κπνξεί λα θαηαιήμεη ηειηθά ζε έλα πδαηφξεπκα. Έλα άιιν

ηκήκα ηνπ λεξνχ, κπνξεί λα δηεζεζεί πην βαζηά θαη λα ηξνθνδνηήζεη

ππφγεηνπο πδξνθνξείο. Αλ νη πδξνθνξείο είλαη θνληά ζηελ επηθάλεηα θαη

αξθεηά πνξψδεηο, ψζηε λα επηηξέπνπλ ηε γξήγνξε θίλεζε ηνπ λεξνχ,

κπνξεί λα θηηαρηνχλ πεγάδηα θαη λα αληιεζεί λεξφ γηα δηάθνξεο

αλάγθεο. Σν λεξφ κπνξεί λα ηαμηδέςεη κεγάιεο απνζηάζεηο ή λα κείλεη

απνζεθεπκέλν ππφγεηα γηα κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα πξηλ επαλέιζεη

ζηελ επηθάλεηα κπαίλνληαο ζε πνηάκηα ή ηε ζάιαζζα.

Καζψο ην λεξφ δηεζείηαη πξνο ην ππέδαθνο, ζρεκαηίδεη ζπλήζσο κηα αθόξεζηε θαη

κηα θνξεζκέλε δψλε.

11

.

ηελ αθφξεζηε δψλε (ή δψλε

αεξηζκνχ) ππάξρεη λεξφ αιιά θαη

αέξαο ζηα θελά (πφξνπο) ηνπ

εδαθηθνχ ζρεκαηηζκνχ, δειαδή ηα

θελά απηά δελ είλαη ηειείσο γεκάηα

κε λεξφ. Σν πάλσ κέξνο ηεο

αθφξεζηεο δψλεο είλαη ε εδαθηθή

δψλε. Ζ εδαθηθή δψλε έρεη θελά πνπ

δεκηνπξγνχληαη απφ ηηο ξίδεο ησλ

θπηψλ, ηα νπνία επηηξέπνπλ ζην λεξφ

λα δηεζεζεί.

Σν λεξφ ζηελ αλψηεξε απηή δψλε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ηα θπηά. Κάησ απφ

ηελ αθφξεζηε δψλε βξίζθεηαη ε θνξεζκέλε, ζηελ νπνία ην λεξφ γεκίδεη φινπο ηνπο

πφξνπο ηνπ εδάθνπο. Ο φξνο ππφγεην λεξφ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη απηή

ηε δψλε. Ο ρψξνο απνζήθεπζεο ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ απνδίδεηαη κε ηνλ φξν

«πδξνθνξέαο». Οη πδξνθνξείο ή ηα πδξνθφξα ζηξψκαηα, είλαη ηεξάζηηεο απνζήθεο

λεξνχ ηεο Γεο θαη ε δσή εθαηνκκπξίσλ αλζξψπσλ ζε φιν ηνλ θφζκν εμαξηάηαη

θαζεκεξηλά απφ απηνχο.

Τπόγεην λεξό θαη πδξνθόξνο νξίδνληαο

Έλαο παξαζηαηηθφο ηξφπνο λα

παξνπζηάζεη θαλείο ην πψο κεηά απφ

έλα ζπγθεθξηκέλν βάζνο, ην έδαθνο,

είλαη θνξεζκέλν κε λεξφ (αλ είλαη

αξθεηά πνξψδεο ψζηε λα θξαηά ην

λεξφ) είλαη ε ιαθθνχβα πνπ ζα

αλνίμνπκε ζηελ άκκν κηαο παξαιίαο. Ζ

επηθάλεηα ηεο ιηκλνχιαο κε ην λεξφ

κέζα ζηε ιαθθνχβα είλαη ν πδξνθφξνο

νξίδνληαο, πνπ ζηελ πεξίπησζε απηή

είλαη ε πξνέθηαζε ηεο επηθάλεηαο ηεο

ζάιαζζαο. Μηα

θαη εδψ ε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο

αιιάδεη ιφγσ ηεο παιίξξνηαο, ε

ζηάζκε ηνπ λεξνχ ζηε ιαθθνχβα

αλεβνθαηεβαίλεη καδί ηεο.

Αλ πξνζπαζήζνπκε κε έλα δνρείν λα αδεηάζνπκε λεξφ απφ ηε ιαθθνχβα, απηή ζα

μαλαγεκίζεη ζρεδφλ ακέζσο γηαηί ε άκκνο είλαη πνιχ πδξνπεξαηή, δειαδή ην λεξφ

ξέεη εχθνια κέζα ζηα θελά ηεο.

Έηζη , ε ιαθθνχβα κνηάδεη κε πεγάδη πνπ δίλεη πξφζβαζε ζην ππφγεην

γιπθφ λεξφ. Σα πεγάδηα παιηφηεξα ήηαλ κηθξνχ βάζνπο θαη γηα λα

12

βγάινπλ λεξφ απφ απηά ρξεζηκνπνηνχζαλ θνπβάδεο. ήκεξα, ε

ηερλνινγία επηηξέπεη ην άλνηγκα πεγαδηψλ, αθξηβέζηεξα γεσηξήζεσλ, ζε

πνιχ κεγάια βάζε, (εθαηνληάδσλ κέηξσλ) πνπ θηάλνπλ ζηα βαζχηεξα

πδξνθφξα ζηξψκαηα. Ζ βαζηθή ηδέα είλαη φκσο ε ίδηα κε ηε ιαθθνχβα

ζηελ άκκν- πξφζβαζε ζε λεξφ ζηελ θνξεζκέλε δψλε φπνπ νη πφξνη ησλ

πεηξσκάησλ είλαη γεκάηνη κε λεξφ.

Σν ππόγεην λεξό ξέεη

πσο πξναλαθέξζεθε, ηκήκα ησλ θαηαθξεκληζκάησλ δηεζείηαη θαη κεηαηξέπεηαη

ζε ππφγεην λεξφ. Απφ ην λεξφ πνπ εηζρσξεί ζην έδαθνο, έλα κέξνο θηλείηαη θνληά

ζηελ επηθάλεηα θαη μαλαβγαίλεη γξήγνξα κε ηε κνξθή απνξξνήο πξνο ηα

πδαηνξεχκαηα, ππφ ηελ επίδξαζε ηεο βαξχηεηαο. κσο έλα άιιν κεγάιν κέξνο

ζπλερίδεη ηελ πνξεία ηνπ πξνο βαζχηεξα ζηξψκαηα. Ζ θαηεχζπλζε θαη ε ηαρχηεηα

ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ θαζνξίδεηαη απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πδξνθνξέσλ θαη ησλ

ζηξσκάησλ πεξηνξηζκνχ (ππεδάθηα ζηξψκαηα, ηα νπνία δηαπεξλά ην λεξφ πνιχ

δχζθνια ή ζρεδφλ θαζφινπ). Ζ ππφγεηα θίλεζε ηνπ λεξνχ εμαξηάηαη απφ ηε

δηαπεξαηφηεηα (πφζν εχθνιν ή δχζθνιν είλαη ζην λεξφ λα θηλεζεί)θαη απφ ην

πνξψδεο (ηελ πνζφηεηα ησλ θελψλ κέζα ζην πιηθφ)ησλ ζηξψζεσλ. Αλ ην ππεδάθην

ζηξψκα επηηξέπεη ζην λεξφ λα θηλείηαη ζρεηηθά γξήγνξα, απηφ κπνξεί λα δηαλχζεη

κεγάιεο απνζηάζεηο ζηε δηάξθεηα κεξηθψλ εκεξψλ. Μπνξεί φκσο επίζεο λα βπζηζηεί

πξνο βαζηνχο πδξνθνξείο θαη λα θάλεη ρηιηάδεο ρξφληα κέρξη λα μαλαβγεί ζηελ

επηθάλεηα.

Πεγέο: εκεία όπνπ ην ππόγεην λεξό βγαίλεη ζηελ επηθάλεηα

Ση είλαη κηα πεγή;

ηαλ έλαο πδξνθνξέαο γεκίδεη

ηφζν ψζηε ην λεξφ λα

ππεξρεηιίζεη πξνο ηελ επηθάλεηα

ηνπ εδάθνπο, δεκηνπξγνχληαη

πεγέο. Σν κέγεζφο ηνπο

θπκαίλεηαη απφ κηθξέο πεγέο πνπ

ελεξγνπνηνχληαη κφλν κεηά απφ

δπλαηέο βξνρέο, κέρξη ηεξάζηηεο

πεγέο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε κφληκε

βάζε θαη βγάδνπλ ρηιηάδεο θπβηθά κέηξα λεξνχ αλά εκέξα.

Πεγέο κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ ζε θάζε ηχπνπ πέηξσκα, αι ιά είλαη

ζπλεζέζηεξεο ζε αζβεζηφιηζν θαη δνινκίηε νη νπνίνη δηαιχνληαη απφ ην

λεξφ, ηδηαίηεξα φηαλ έρνπλ ξσγκέο. Απηά ηα πεηξψκαηα έρνπλ κεγάιε

δηαπεξαηφηεηα θαη απνξξνθνχλ κεγάιεο πνζφηεηεο θαηαθξεκληζκάησλ,

νπφηε απμάλεηαη ε πηζαλφηεηα εκθάληζεο πεγψλ, κέζσ ησλ νπνίσλ

εμέξρεηαη ζηελ επηθάλεηα ην λεξφ πνπ είρε εηζρσξήζεη ζηα πεηξψκαηα.

13

Σν λεξό ησλ πεγώλ δελ είλαη πάληα

δηαπγέο

Σν λεξφ ησλ πεγψλ είλαη

ζπλήζσο δηαπγέο. Τπάξρνπλ φκσο

πεγέο ησλ νπνίσλ ην λεξφ έρεη ην

«ρξψκα ηνπ ηζαγηνχ», φπσο απηή

ε πεγή ζην Colorado ησλ ΖΠΑ.

Σν θφθθηλν ρξψκα πξνθαιείηαη

απφ ην γεγνλφο φηη ην ππφγεην

λεξφ έξρεηαη ζε επαθή κε

νξπθηά, φπσο ν ζίδεξνο. Ζ

παξνπζία ρξψκαηνο ζην λεξφ ησλ

.

πεγψλ κπνξεί λα δείρλεη φηη ην λεξφ πεξλά γξήγνξα κέζα απφ κεγάιεο

ππφγεηεο δηφδνπο, ρσξίο λα θηιηξάξεηαη αξθεηά απφ ηα πεηξψκαηα ψζηε

λα θχγεη ην ρξψκα.

Καηεγνξίεο πεγώλ

Αλ ην λεξφ έξρεηαη απφ ςειφηεξεο πεξηνρέο θαη εθξέεη κε ηε βαξχηεηα έρνπκε ηηο

θαηηνύζεο πεγέο, ελψ αλ έξρεηαη απφ θάησ σζνχκελν απφ ηελ πδξνζηαηηθή ηνπ

πίεζε νη πεγέο νλνκάδνληαη αληνύζεο ή αξηεζηαλέο.

Οη πην ζπλεζηζκέλεο πεξηπηψζεηο πεγψλ είλαη:

Οη πεγέο επαθήο: Σν λεξφ θηλνχκελν

κε ηε βαξχηεηα πάλσ ζηελ επαθή ελφο

δηαπεξαηνχ κε έλαλ αδηαπέξαην

ζρεκαηηζκφ βγαίλεη ζηελ επηθάλεηα

φηαλ ε επαθή απνθαιπθζεί απφ ηε

δηάβξσζε.

Εικ. 1 πηγή επαφής

Οη πεγέο ππεξπιήξσζεο:ηαλ ε επαθή δηαπεξαηνχ –αδηαπέξαηνπ

ζηξψκαηνο θηηάρλεη κνξθέο πνπ κνηάδνπλ κε ππφγεηεο θπζηθέο ιεθάλεο,

ην λεξφ ηηο γεκίδεη θαη γίλεηαη ππεξρείιηζε ζην ρακειφηεξν ρείινο.

Ρεγκαηνγελείο πεγέο:Σα ξήγκαηα

απνηεινχλ ζπλήζσο θαινχο δξφκνπο

γηα ηελ ππφγεηα θπθινθνξία ηνπ λεξνχ,

πνπ δελ ζπλαληάεη αληίζηαζε ζηηο

θαηαζξπκκαηηζκέλεο επηθάλεηέο ηνπο.

Καηά θαλφλα νη πεγέο απηέο είλαη

αληνχζεο δειαδή ην λεξφ έξρεηαη απφ

βαζηά θαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο είλαη

δεζηφ.

Εικ. 2 ρηγματογενής πηγή

Σέηνηεο πεγέο αλαπηχζζνληαη π.ρ. θαηά κήθνο ηνπ κεγάινπ ξήγκαηνο ηεο Λνθξίδαο

(Κακέλα Βνχξια, Θεξκνπχιεο, Τπάηε)

14

Καξζηηθέο πεγέο: Οη θαξζηηθνπνηεκέλεο αζβεζηνιηζηθέο κάδεο πεξηέρνπλ κεγάιεο

πνζφηεηεο λεξνχ, φπσο δηαπηζηψλεηαη απφ ηηο κεγάιεο παξνρέο ησλ πεγψλ πνπ

ηξνθνδνηνχληαη απφ απηέο θαη πνπ απνηεινχλ εμφδνπο ηνπ θαξζη ζηελ επηθάλεηα. Οη

πην ζεκαληηθέο απφ απηέο απνθαινχληαη ζπλήζσο θεθαιάξηα.

Πεξηζζόηεξνη ηύπνη πεγώλ

εικ. 3: (α): πλήρωσης και υπερπλήρωσης, (β): πλήρωσης και υπερπλήρωσης, (γ):

πλήρωσης, (δ): πλήρωσης, (ε): ρηγματογενής, (στ): διαδοχικές πλήρωσης, (ζ): πηγές

ψευδοεπαφής και μία ρηγματογενής, (η): πλήρωσης καρστική-αλλουβιακή, (θ): παροδική

καρστική επαφής, (ι): επαφής καρστική εποχική, (ια): πλήρωσης ανερχομένη, (ιβ):

καρστική πλήρωση σε συνδυασμό με καταβόθρα

15

ΣΟ ΝΔΡΟ ΣΖ :

ΜΤΘΟΛΟΓΗΑ

ΛΑΟΓΡΑΦΗΑ

ΘΡΖΚΔΗΑ

16

1.Έλα ηαμίδη ζηελ Διιάδα κέζα από ηνπο κύζνπο ησλ λεξώλ

ηε ρψξα καο, φπνπ ην θαινθαίξη είλαη καθξχ θαη δεζηφ, ελψ νη βξνρέο ιηγνζηέο

αθφκα θαη ην ρεηκψλα νη Έιιελεο ηηκνχζαλ ηα λεξά ζαλ ζεφηεηεο.

Σξεηο ρηιηάδεο Νχκθεο θαη ηξεηο ρηιηάδεο Πνηακνί ήηαλ ηα παηδηά ηνπ Ωθεαλνχ θαη

ηεο Σεζχνο. Οη αξραίνη θαληάδνληαλ ηνλ Ωθεαλφ ζαλ έλα ηεξάζηην πνηακφ πνπ ξέεη

γχξσ απφ ηε γε. Ο ήιηνο θαη η΄ αζηέξηα βγαίλνπλ απφ η΄ αλαηνιηθά ηνπ, γηα λα

βπζηζηνχλ πάιη κέζα ηνπ θαζψο δχνπλ.

Ζ πεγή Καζηαιία

Ζ Καζηαιία, ε πεγή ησλ Γειθψλ φπνπ ινπδφηαλ ε Ππζία, ήηαλ θφξε ηνπ πνηακνχ

Αρειψνπ θαη γπλαίθα ηνπ βαζηιηά Γέιθνπ. Έλαο άιινο κχζνο ιέεη φηη ε Καζηαιία

ήηαλ κηα φκνξθε θνπέια. Σξέρνληαο θάπνηε λα μεθχγεη απ΄ ηνλ Απφιισλα πνπ ηελ

θπλεγνχζε, έπεζε κέζα ζε κηα πεγή, πνπ απφ ηφηε πήξε η΄ φλνκά ηεο θη αθηεξψζεθε

ζηνλ Απφιισλα.

Ζ πεγή ηεο ηπγόο

Ζ ηχγα ήηαλ ε πην κεγάιε απφ ηηο Ωθεαλίδεο. Καηνηθνχζε καθξηά απφ ηνπο ζενχο,

ζ΄ έλα παιάηη, ζη΄ απφθξεκλα βξάρηα ηνπ Υεικνχ, ηξηγπξηζκέλν απφ αζεκέληεο

θνιφλεο πνπ έθηαλαλ σο ηνλ νπξαλφ

17

.

Εικόνα 3: Ηπηγή της τυγός

Σα λεξά ηεο, πνπ αλέβξπδαλ απφ έλαλ ςειφ βξάρν θαη χζηεξα ράλνληαλ κέζα ζηε

γε, είραλ θνβεξέο ηδηφηεηεο: δειεηεξίαδαλ αλζξψπνπο θαη δψα, έιησλαλ ην ζίδεξν

θαη η΄ άιια κέηαιια, έζπαδαλ η΄ αγγεία πνπ βνπηνχζαλ κέζα ηνπο. ηα λεξά ηεο

νξθίδνληαλ νη ζενί. ΄Αλ παξέβαηλαλ ηνλ φξθν ηνπο, ηνπο πεξίκελαλ θξηρηέο ηηκσξίεο.

Αιιά φπνηνο ζλεηφο βνπηνχζε ζηε ηχγα γηλφηαλ άηξσηνο. Γη΄ απηφ ε Θέηηδα

βνχηεμε εθεί ην κηθξφ Αρηιιέα, θξαηψληαο ηνλ κφλν απ΄ ηε θηέξλα.

2.Ζ πόιε καο θαη ην λεξό

χκθσλα κε ηε κπζνινγία ε Βέξνηα ήηαλ κηα «Νχκθε ησλ πδάησλ», θφξε ηνπ

Ωθεαλνχ θαη ηεο Θέηηδαο ή θφξε ηνπ Άδσλε θαη ηεο Αθξνδίηεο. Γχν άιιεο εθδνρέο

ηνπ ηζηνξηθνχ Θεαγέλε ζσδφκελεο απφ ηνλ ιεμηθνγξάθν θαη ζπγγξαθέα ηνπ Σ΄

αηψλα, ηέθαλν Βπδάληην, ζην έξγν ηνπ «Δζληθά».

χκθσλα κε ηελ πξψηε, ε Βέξνηα θηίζηεθε απ΄ ην Μαθεδφλα ζηξαηεγφ Φέξσλα,

πνπ έδσζε ην φλνκά ηνπ ζηε πφιε (νη Μαθεδφλεο ζηελ αξρή πξφθεξαλ ην Φ ζαλ Β).

Απηήλ ηελ άπνςε ππνζηεξίδεη θαη ν Μειέηηνο ζηε γεσγξαθία ηνπ. χκθσλα κε ηε

δεχηεξε άπνςε, θηίζηεθε απφ ην κπζηθφ Βέξεηα, πνπ ηεο έδσζε ην φλνκα ελφο απφ

ηα ηξία ηέθλα ηνπ, ηεο Βέξνηαο (Μίεδα θαη ιγαλνο ήηαλ ηα νλφκαηα ησλ άιισλ

δχν ηέθλσλ).

Μία απφ ηηο εξκελείεο πνπ δίλνπλ νη γισζζνιφγνη είλαη φηη ε νλνκαζία ηεο πφιεο

ζπλδέεηαη κ’ έλα θπζηθφ γεγνλφο ηεο πεξηνρήο, ηα άθζνλα λεξά. Ζ ιέμε ζεσξήζεθε

ζχλζεηε απφ ην Βε θαη ην παξάγσγν ηνπ ξήκαηνο ξέσ (ξνπο, ξνίο, ξνηά) πνπ δηλφηαλ

ζε πφιεηο κε πνιιά λεξά.

ηα κέζα ηνπ 19νπ

αηψλα ε πφιε είρε δεθαέμη καραιάδεο (ζπλνηθίεο). Μία απφ

απηέο είλαη θαη ε εβξατθή ζπλνηθία ηεο Μπαξκπνχηαο, ε νπνία νθείιεη ην φλνκά ηεο

ζηελ νκψλπκε βξχζε πνπ βξίζθεηαη αθφκε ζηελ πεξηνρή. χκθσλα κε ηελ

παξάδνζε φπνηνο πεξαζηηθφο έπηλε λεξφ απφ απηήλ ηε βξχζε, παληξεπφηαλ

Βεξνηψηηζζα θαη παξέκελε ζηελ πφιε.

Αμίδεη επίζεο λα αλαθεξζεί θαη ε χπαξμε ησλ δεκφζησλ ηνχξθηθσλ ινπηξψλ

(ρακάκ) θαηά ηελ πεξίνδν ηεο ηνπξθνθξαηίαο.

Έλα άιιν ζηνηρείν πνιηηηζκνχ πνπ ζπλδέεηαη κε ην λεξφ ζηελ πφιε καο είλαη ε

χπαξμε ησλ δεθαέμη αιεπξφκπισλ θαη πέληε ιαδφκπισλ. Ζ πδξαπιηθή ελέξγεηα

18

ρξεζηκνπνηήζεθε κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ ’60 γηα λα θηλήζεη αιεπξφκπινπο,

ιαδφκπινπο, λεξνπξίνλα, πδξνηξηβεία γηα ηελ επεμεξγαζία ή ην πιχζηκν πθαληψλ,

βπξζνδεςεία, θισζηνυθαληνπξγία.

Πνιιά απφ ηα πδξνηξηβεία ηεο Βέξνηαο ήηαλ πξψελ λεξφκπινη. ήκεξα ιεηηνπξγεί

ην πδξνηξηβείν ηνπ Π. Κφηζπθα ζηα «Παπάθηα» θαη ηνπ Υ. Παπαξνπζφπνπινπ ζηελ

πεξηνρή ηεο Μπαξπνχηαο.

Εικόνα 4:Ο Μύλος του Μάρκου

3.Έζηκα θαη παξαδόζεηο

Σν λεξφ πνηίδεη ηε γε θαη ηελ θάλεη εχθνξε θαη πινχζηα. Ζ βξχζε θέξλεη ην λεξφ

ηεο πεγήο ζην ρσξηφ, γηα λα γεκίζνπλ νη γπλαίθεο ηηο ζηάκλεο γηα ην ζπίηη. Ζ βξνρή

δξνζίδεη ηε θχζε θαη ηνπο αλζξψπνπο κεηά απ΄ ην δεζηφ, μεξφ θαινθαίξη. Οη

άλζξσπνη πνπ ηα παιαηφηεξα ρξφληα ήηαλ δεκέλνη πνιχ πεξηζζφηεξν κε ηε γε θαη ηε

θχζε, έθιεηλαλ κέζα ζηηο παξαδφζεηο θαη ηα έζηκά ηνπο ηελ αμία πνπ είρε ην λεξφ γηα

ηε δσή ηνπο.

Οη ιηηαλείεο γηα ηε βξνρή

Ο Οθηψβξηνο είλαη ν κήλαο ηεο ζπνξάο. Γηα λα ζπείξεη φκσο ν γεσξγφο, πξέπεη

πξψηα λα βξέμεη λα καιαθψζεη ην ρψκα κεηά ηελ μεξαζία ηνπ θαινθαηξηνχ. ηαλ ε

ζπνξά θαζπζηεξεί εμαηηίαο ηεο αλνκβξίαο, νη άλζξσπνη θαηαθεχγνπλ ζε ιηηαλείεο:

χζηεξα απ΄ ηε ιεηηνπξγία ζηελ εθθιεζία, παπάο θαη πηζηνί παίξλνπλ ηηο εηθφλεο θαη

πεγαίλνπλ ζηα ρσξάθηα. Δθεί ζηέθνληαη φινη γχξσ- γχξσ, ζρεκαηίδνληαο έλαλ

πξνζηαηεπηηθφ θχθιν θη ν παπάο επινγεί, δηαβάδνληαο εηδηθέο επρέο. Όζηεξα φινη

καδί παξαθαινχλ ην Θεφ λα ζηείιεη ηελ επινγεκέλε βξνρή.

19

Σν θαηλνχξην λεξφ

Σελ Πξσηνρξνληά ζε φιε ηελ Διιάδα ππάξρνπλ έζηκα, κε ηα νπνία νη άλζξσπνη

πηζηεχνπλ πσο ζα εμαζθαιίζνπλ θαιή πγεία, θαιή ζνδεηά θη επηπρία γηα φιν ην

ρξφλν. Με ηνλ θαηλνχξην ρξφλν αδεηάδνπλ ην λεξφ απφ ηηο ζηάκλεο γηα λα γεκίζνπλ

κε ην «θαηλνχξην», ην «λην», ην «ατ-βαζηιηάηηθν» λεξφ. ηε βξχζε ή ζηελ πεγή,

φπνπ πάλε πξσί- πξσί γηα λα θέξνπλ ην θξέζθν λεξφ, αθήλνπλ πξνζθνξέο, ζπφξνπο

ζπλήζσο γηα λα θαινπηάζνπλ ην μσηηθφ ή ηε λεξάηδα πνπ πηζηεχνπλ φηη θαηνηθεί ζ΄

απηήλ. ηε θχξν, νη γπλαίθεο, ην πξσί ηεο Πξσηνρξνληάο, κφιηο ηειεηψζεη ε

ιεηηνπξγία, πάλε θαη θέξλνπλ θαηλνχξην λεξφ, λα δξνζίζνπλ ηα ζπίηηα ηνπο. ηελ

ηζέπε ηνπο έρνπλ ζχθα, ζηαθίδεο, κνπζηφπηηεο θαη θαξχδηα, πνπ ηα ξίρλνπλ ζην λεξφ

γηα λα ην γιπθάλνπλ. Καζψο ηα ξίρλνπλ, εχρνληαη : «Ωο ηξέρεη ην λεξφ, έηζη λα

ηξέρνπλ ηα θαιά κεο ζην ζπίηη καο». ηε ηλψπε ηνπ Πφληνπ, φπνηνο έβξηζθε ην

θινπξί ζηελ πξσηνρξνληάηηθε πίηα, έπξεπε λα ζεθσζεί πξσί-πξσί, λα πάεη ζηε

βξχζε κ΄ έλαλ θνπβά, θξαηψληαο θη έλα θνκκάηη βαζηιφπηηα ,αιεηκκέλν κε βνχηπξν

θαη κέιη. Άθελε ην θνκκάηη ηνπ ζηε βξχζε θη αλ έβξηζθε άιιν εθεί, ην έπαηξλε θη ην

΄βαδε κέζα ζην πξνδχκη. Γέκηδε θαη ηνλ θνπβά κε λεξφ θαη ην έθεξλε ζην ζπίηη. ηελ

Αηησιία, ηαΐδνπλ ηε βξχζε κε πνιπζπφξηα, δει. κ΄ έλα κίγκα απφ πνιινχο θαξπνχο

πνπ θέξλεη έλα παηδί ακίιεην θη ελψ ηα ξίρλεη κέζα ζην λεξφ, ιέεη: «πσο ηξέρεη ην

λεξφ, λα ηξέρεη θαη ην βην!» Έπεηηα θέξλεη ην ακίιεην λεξφ ζην ζπίηη θαη απ΄ απηφ

πίλνπλ θαη πιέλνληαη φινη γηα ηα ρξφληα πνιιά.

Ο θιήδνλαο θη ην ακίιεην λεξό

ηηο 24 Ηνπλίνπ, ζηε γηνξηή ηνπ Ατ-Γηαλληνχ, φηαλ θαίλε ηα καγηάηηθα ζηεθάληα, ην

βξάδπ γίλεηαη ην έζηκα ηνπ θιήδνλα. Ζ ιέμε θιήδνλαο πξνέξρεηαη απφ ηελ αξραία

ειιεληθή ιέμε θιεδψλ, πνπ ζεκαίλεη νησλφο, πξνκήλπκα αιιά θαη επίθιεζε, δειαδή

ιέμεηο θαη θξάζεηο πνπ αθνχγνληαλ ζηηο καγηθέο ηειεηέο θη είραλ θάπνηα πξνθεηηθή

ζεκαζία. Αθνχ ζβήζνπλ νη θσηηέο, εηνηκάδεηαη ν θιήδνλαο πνπ ζ΄ αλνηρηεί ην πξσί.

Γπν παηδηά παίξλνπλ απφ ηξεηο βξχζεο ακίιεην λεξφ. Σα παηδηά απηά πξέπεη λα κελ

είλαη νξθαλά θαη λα πξνζέρνπλ ηελ ψξα πνπ θνπβαινχλ ην λεξφ λα κε κηιήζνπλ ζε

θαλέλαλ.

20

Εικόνα 5: Ο κλήδονας

Σα λεξφ απηφ ην ξίρλνπλ ζ΄ έλα

πήιηλν δνρείν, φπνπ φζνη ζα πάλε

ην πξσί ζηνλ θιήδνλα έρνπλ ξίμεη

απφ βξαδίο ηα ζεκάδηα ηνπο- ηα

«ξηδηθάξηα», φπσο ηα ιέλε-

δειαδή δαρηπιίδηα,

ζθνπιαξίθηα, λνκίζκαηα, ράληξεο

ή φ,ηη άιιν. θεπάδνπλ ην πήιηλν

δνρείν κ΄ έλα παλί θαη ην

αθήλνπλ φιε ηε λχρηα έμσ, λα ην

βιέπνπλ η΄ άζηξα λα «μαζηξηζηεί».΄ άιια κέξε ην βάδνπλ θάησ απ΄ ηα δέληξα ή

αλάκεζα ζηα ινπινχδηα. Σν πξσί, ζε θάζε γεηηνληά, καδεχεηαη θφζκνο ζηελ απιή

ελφο ζπηηηνχ θη αλνίγνπλε ηνλ θιήδνλα. ινη παίξλνπλ ζέζε γχξσ απ΄ ην δνρείν. Έλα

παηδί βγάδεη κέζα απ΄ ην δνρείν έλα-έλα ηα ζεκάδηα, αθνχ φζνη παξαθνινπζνχλ ιέλε

Εικόνα 6: Αναπαράσταση του κλήδονα

θη απφ έλα ηξαγνχδη. Σα ηξαγνχδηα είλαη δίζηηρα θαη θαλεξψλνπλ ηελ ηχρε θάζε

θνξηηζηνχ, πνπ ην ζεκάδη ηνπ ζα βγεη απφ ην δνρείν κεηά απ΄ ην ηξαγνχδη.

Έζηκα ηεο βξχζεο

ε πνιιά κέξε ρχλνπλ λεξφ κπξνζηά απ΄ απηφλ πνπ θεχγεη ηαμίδη, «γηα λα ΄λαη ν

δξφκνο ηνπ ειεχζεξνο, φπσο ειεχζεξν ηξέρεη ην λεξφ». Νεξφ επίζεο, ζε πεξηνρέο ηεο

Μαθεδνλίαο, ρχλνπλ ζηα πφδηα ηεο λχθεο, γηα ην θαιφ , πξνηνχ βγεη απ΄ ην παηξηθφ

ηεο ζπίηη. ε κεξηθά ρσξηά ηεο Πεινπνλλήζνπ έρνπλ παξφκνηα ζπλήζεηα ηελ ψξα ηεο

ηειεηήο ηνπ γάκνπ, ζαλ θαιφ νησλφ. ε πνιιά κέξε ε πξψηε έμνδνο ηεο λχθεο κεηά

21

ην γάκν γηλφηαλ ζηε βξχζε ηνπ ρσξηνχ. Πήγαηλε λα πάξεη λεξφ ζπλνδεπφκελε απφ

ζπγγελείο θαη θίινπο· εθεί, αθνχ πξψηα πξνζθπλνχζε ηα λεξά θη έθαλε ηξεηο

κεηάλνηεο, θαηφπηλ πξφζθεξε λνκίζκαηα, θαξπνχο θαη ςσκί αιεηκκέλν κε βνχηπξν.

Μεηά έπαηξλε λεξφ γηα ην ζπίηη ηεο θαη ην λνηθνθπξηφ ηεο. Σελ Πξσηνκαγηά, ζε

πνιιά κέξε ζηνιίδνπλ ηε βξχζε κε άλζε θαη θξαηνχλ ην αξσκαηηζκέλν απ΄ απηά

λεξφ γηα λα δπκψζνπλ ην πξψην ςσκί, κε ην ζηάξη ηεο λέαο ζνδεηάο.

Σν αγίαζκα

ε πνιιέο εθθιεζίεο ππάξρεη λεξφ ην νπνίν, θαηά ηελ παξάδνζε, έρεη αγηαζηεί απφ

ηελ Παλαγία ή απφ θάπνηνλ Άγην. Σν λεξφ απηφ ιέγεηαη αγίαζκα θαη νη πηζηνί ην

πίλνπλ κε επιάβεηα, γηαηί ζεσξείηαη ζαπκαηνπξγφ θαη ηακαηηθφ. Έλα απφ ηα πην

γλσζηά αγηάζκαηα είλαη ηνπ Μπαινπθιή ζηελ Κσλζηαληηλνχπνιε, γλσζηφ ήδε απφ

ηα ρξφληα ηνπ απηνθξάηνξα Ηνπζηηληαλνχ· ν ίδηνο ν απηνθξάηνξαο κάιηζηα ην έπηλε,

γηαηί πίζηεπε φηη έθαλε θαιφ ζηα λεθξά ηνπ.

ηαλ ην λεξφ θνηκάηαη

Μηα ψξα θάζε λχρηα, θνηκάηαη ην λεξφ ζηα πνηάκηα θαη ζηηο βξχζεο, κέλνληαο

αθίλεην. πνηνο ζειήζεη ηφηε λα πηεη, πξέπεη λα ην ηαξάμεη κε ην ρέξη ηνπ γηα λα ην

μππλήζεη, γηαηί αιιηψο ην λεξφ ζπκψλεη θαη ηνπ παίξλεη ην κπαιφ. Δθείλε ηε ζηηγκή

ε λεξάηδα πνπ θαηνηθεί ζην λεξφ είλαη εθεί, θη φπνηνο πεξλάεη απφ θνληά δελ πξέπεη

λα κηιάεη θαζφινπ, γηα λα κελ ηνπ πάξεη ηε θσλή. Ζ λεξάηδα, θξαηάεη ην λεξφ

αθίλεην γηα λα θνηκεζεί. Γηα λα ηξέμεη πάιη ην λεξφ θαη λα θχγεη ε λεξάηδα, πξέπεη ν

άλζξσπνο λα πεηάμεη κηα πέηξα κέζα ζην λεξφ· ηφηε εθείλε θεχγεη ακέζσο θαη ην

λεξφ μαλαθπιάεη.

22

ΣΟ ΝΔΡΟ ΣΖ ΘΡΖΚΔΗΑ

Απφ ηα αξραία ρξφληα κέρξη θαη ζήκεξα ην λεξφ ππήξμε γηα ηελ αλζξσπφηεηα

πεγή δσήο, πινχηνπ αιιά θαη ιαηξείαο, θάλνληαο ηνλ άλζξσπν γξήγνξα λα

ζπλεηδεηνπνηήζεη ηε δχλακή ηνπ ζαλ έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά ζηνηρεία ηεο θχζεο.

Γελ είλαη ηπραία ε ζενπνίεζή ηνπ απφ φινπο ηνπο αξραίνπο πνιηηηζκνχο. Απφ ηνπο

Ηλδηάλνπο θαη Ίλθαο ηεο Ακεξηθήο, αξραίνπο Έιιελεο θαη Αηγππηίνπο, κέρξη ηνπο

ακάλνπο θαη Βαβπιψληνπο ηεο Αζίαο, ππήξμε θχξην ζηνηρείν ιαηξείαο κηιψληαο

γηα ηηο Νατάδεο θαη Νεξάηδεο ησλ πεγψλ, ηηο Νεξηήδεο ησλ σθεαλψλ θαη γηα

θάπνηνπο άιινπο «Νηέβα» ηνπ λεξνχ.

Γηα ηνλ Θαιή, ε πξψηε απφιπηε αξρή ησλ πάλησλ ήηαλ ην Όδσξ, απφ ην νπνίν

είλαη δεκηνπξγεκέλα ηα πάληα, ζε δηάθνξνπο ζρεκαηηζκνχο θαη κεηαιιάμεηο ηνπ,

ήηαλ κία δσηηθή αξρή ηνπ θφζκνπ, δειαδή απηφ πνπ έδηλε δσή δηεηζδχνληαο παληνχ

αθφκε θαη ζην πην κηθξφηεξν κφξην κηαο πέηξαο.

Ζ γλψζε ηεο αιιειεπίδξαζεο απηήο απφ εζσηεξηθνχο θχθινπο ησλ ζεκεξηλψλ

ζξεζθεηψλ είλαη ζπλπθαζκέλε κε αξθεηά κπζηήξηα πνπ εθηεινχληαη κέζα ζ΄ απηέο

(φπσο βάπηηζε, αγηαζκφο ησλ Τδάησλ, ηειεηέο ζε πνηάκηα, θαζαξκνχο ζσκάησλ

θαζψο θαη ην πφζηκν ή ην ξάληηζκα ησλ πηζηψλ απφ απηφ), ζε βαζκφ πνπ

απνδεηθλχνπλ ηελ καγηθή ηνπ δχλακε λα επηδξά πάλσ ζηνλ άλζξσπν.

Ζ πεξηνρή ζηελ νπνία αλαθέξεηαη ε Βίβινο είρε ιεηςπδξία απφ ηα παλάξραηα

ρξφληα. Αλαξίζκεηα είλαη ινηπφλ ηα ζεκεία ηνπ λεξνχ ζηηο δσέο ησλ αλζξψπσλ,

ηφζν ζηελ Παιαηά φζν θαη ζηελ Καηλή Γηαζήθε, ελψ ζπλδεφηαλ ζπρλά κε ηελ

απνδνρή ή ηελ ηηκσξία ηνπ Θενχ.

Σν λεξφ άιιεο θνξέο ζήκαηλε θίλδπλν ή ζάλαην φπσο ζηνλ θαηαθιπζκφ ή ζηνλ

πληγκφ ησλ Αηγππηίσλ ζηελ Δξπζξά Θάιαζζα θαηά ηελ έμνδν ησλ Δβξαίσλ απφ ηελ

Αίγππην. Δπίζεο, αλαθέξνληαη πεξηπηψζεηο κεηαηξνπήο ηνπ λεξνχ ηνπ Νείινπ ζε

αίκα ή ην πηθξφ λεξφ ηεο ιίκλεο Μαξά ζε γιπθφ κε ηε ζαπκαηνπξγηθή επέκβαζε

ηνπ Θενχ κέζσ ηνπ Μσπζή.

Δμάιινπ ηε ρψξα ηεο Βίβινπ δηαζρίδεη ν Ηνξδάλεο πνηακφο. Πεγάδεη απφ ηα

βνπλά ηνπ Ληβάλνπ θαη ηνπ φξνπο Δξκψλ, θπιά λφηηα ζρεκαηίδνληαο ηε ιίκλε ηεο

Γελλεζαξέη ηφπνο δξάζεο ηνπ Υξηζηνχ. Σέινο ρχλεηαη ζηε Νεθξά Θάιαζζα. ε

ζχγθξηζε κε ηελ άγνλε λφηηα πεξηνρή ην κεζαίν θαη βφξεην ηκήκα νλνκάζηεθε Γε

ηεο Δπαγγειίαο ή ρψξα φπνπ ξέεη κέιη θαη γάια.

ε φηη αθνξά ηε ιαηξεία αμίδεη λα αλαθεξζεί ε χπαξμε ηεο ρπηήο ζάιαζζαο, κηαο

ράιθηλεο ιεθάλεο κε λεξφ γηα ηηο ηειεηνπξγηθέο αλάγθεο ηνπ Νανχ.

Ζ ρξηζηηαληθή εθθιεζία έρεη έρεη πιήζνο αθνινπζηψλ πνπ αθνξνχλ ην λεξφ.

Ξερσξίδνπλ ν Μηθξφο θαη Μεγάινο Αγηαζκφο θαη ην Βάπηηζκα.

ηελ γηνξηή ησλ Θενθαλείσλ ζηηο 6 Ηαλνπαξίνπ πξαγκαηνπνηείηαη ν Μεγάινο

Αγηαζκφο ησλ πδάησλ, ζθνπφο ηνπ νπνίνπ είλαη ν εμαγληζκφο ηνπ λεξνχ. Σν λεξφ

αγηάδεηαη θαη γίλεηαη έηζη θνξέαο ηεο ράξεο ηνπ Θενχ, κε θχξην πάληνηε ζηφρν ηε

ζσηεξία ηνπ αλζξψπνπ πνπ βξίζθεηαη ζην επίθεληξν. Νένη θαη λέεο βνπηνχλ ζην

λεξφ γηα λα ηνλ πηάζνπλ ην ηαπξφ θαη λα πάξνπλ ηελ επινγία ηνπ.

23

Ζ ρξηζηηαληθή εθθιεζία έρεη έρεη πιήζνο αθνινπζηψλ πνπ αθνξνχλ ην λεξφ.

Ξερσξίδνπλ ν Μηθξφο θαη Μεγάινο Αγηαζκφο θαη ην Βάπηηζκα.

Δηθφλα 7:Ζ Βάπηηζε ηνπ Κπξίνπ

ηελ γηνξηή ησλ Θενθαλίσλ ζηηο 6

Ηαλνπαξίνπ πξαγκαηνπνηείηαη ν Μεγάινο

Αγηαζκφο ησλ πδάησλ, ζθνπφο ηνπ

νπνίνπ είλαη ν εμαγληζκφο ηνπ λεξνχ. Σν

λεξφ αγηάδεηαη θαη γίλεηαη έηζη θνξέαο

ηεο ράξεο ηνπ Θενχ, κε θχξην πάληνηε

ζηφρν ηε ζσηεξία ηνπ αλζξψπνπ πνπ

βξίζθεηαη ζην επίθεληξν. Νένη θαη λέεο

βνπηνχλ ζην λεξφ γηα λα ηνλ πηάζνπλ ην

ηαπξφ θαη λα πάξνπλ ηελ επινγία ηνπ.

Δθηφο απφ ην Μεγάιν Αγηαζκφ ηελ

εκέξα ησλ Θενθαλίσλ, έρνπκε θαη ην

Μηθξφ Αγηαζκφ.

Ζ ζπγθεθξηκέλε ηειεηή πξαγκαηνπνηείηαη θάζε πξψηε ηνπ κήλα, θαη ζε δηάθνξεο

πξνζσπηθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο ν αγηαζκφο ηεο θαηνηθίαο. Μεηά ην ιάδη θαη ην

θξαζί ε επινγία ηνπ λεξνχ θαη ην αγίαζκα ηνπ απνηειεί ην κέζν γηα ηνλ εμαγληζκφ

ηνπ αλζξψπνπ.

Δλψ ε βηνινγηθή δσή αξρίδεη κε ηε γέλλεζε, ε πλεπκαηηθή αξρίδεη κε ηελ

πλεπκαηηθή αλαγέλλεζε πνπ ζπληειείηαη κε ην Βάπηηζκα. Γηα ηελ Οξζφδνμε

εθθιεζία ε ηξηπιή θαηάδπζε θαη αλάδπζε ηνπ βαπηηδνκέλνπ ζην λεξφ ζεκαίλεη ηε

ζπκκεηνρή ηνπ αλζξψπνπ ζηελ ηξηήκεξε ηαθή θαη αλάζηαζε ηνπ Υξηζηνχ.

ην Ηζιάκ επηβάιιεηαη πξηλ απφ ηε αιάη, πξνζεπρή, ε λίςε ηνπ πξνζψπνπ, ησλ

ρεξηψλ κέρξη ηνπο αγθψλεο θαη ησλ πνδηψλ κέρξη ηνπο αζηξαγάινπο.

ηνλ Ηλδνπηζκφ πιήζε πξνζθπλεηψλ ζπξξένπλ θαζεκεξηλά ζηηο φρζεο ηνπ ηεξνχ

πνηακνχ Γάγγε γηα λα ηειέζνπλ ην ηειεηνπξγηθφ ηνπο ινπηξφ, λα κειεηήζνπλ ηεξά

θείκελα θαη λα αθνχζνπλ ηα θεξχγκαηα ησλ δαζθάισλ θαη αζθεηψλ.

24

Η ΤΔΡΕΤΗ ΣΗ ΒΕΡΟΙΑ

ΣΟ ΓΗΚΣΤΟ ΤΓΡΔΤΖ

ΑΠΟΛΤΜΑΝΖ ΣΟΤ ΝΔΡΟΤ

ΣΖΛΔΔΛΔΓΥΟ

ΠΟΗΟΣΗΚΟ ΔΛΔΓΥΟ

25

Ζ ΤΓΡΔΤΖ ΣΖ ΒΔΡΟΗΑ

Σν δίθηπν χδξεπζεο

Ζ Βέξνηα πδξνδνηείηαη απφ πεγέο δπν πεξηνρψλ πνπ βξίζθνληαη ιίγα

κφλν ρηιηφκεηξα έμσ απφ ηελ πφιε. Δίλαη νη πεγέο Αζπξνλεξίνπ πνπ

βξίζθνληαη έμσ απφ ην ρσξηφ Σξηπφηακνο θαη νη πεγέο Μαπξνλεξίνπ πνπ

βξίζθνληαη κεηαμχ ησλ ρσξηψλ Ραρηάο θαη Γεσξγηαλψλ. Σν λεξφ ησλ

πεγψλ απηψλ, φπσο δείρλνπλ νη αλαιχζεηο είλαη θαζαξφ.

Σν 1984 ηδξχεηαη ζηελ πφιε καο ε Γ.Δ.Τ.Α.Β (Γεκνηηθή Δπηρείξεζε

Όδξεπζεο θαη Απνρέηεπζεο Βέξνηαο). Ο ξφινο ηεο επηρείξεζεο είλαη λα

θηάλεη ζηελ πφιε καο θαζαξφ θαη απνιπκαζκέλν λεξφ. Γηα ην ζθνπφ

απηφ έγηλε κειέηε θαη ζηε ζπλέρεηα θαηαζθεπή ηνπ δηθηχνπ χδξεπζεο

θαη απνρέηεπζεο μεθηλψληαο απφ ηηο πεγέο.

Αξρηθά δέζκεπζε θάπνηεο πεγέο ησλ πεξηνρψλ Αζπξνλεξίνπ θαη Μαπξνλεξίνπ, ηηο

θαζάξηζε, ηηο έθξαμε θαη ηηο θαιιηέξγεζε. Έηζη δε κπνξεί ν νπνηνζδήπνηε λα έρεη

πξφζβαζε ζ’ απηέο.

Με ηεξάζηηνπο αγσγνχο νδεγεί ην λεξφ ζε 4 κεγάιεο δεμακελέο ππφγεηεο γηα λα κε

ζεξκαίλεηαη ην λεξφ. Οη δπν δεμακελέο πνπ ηξνθνδνηνχληαη απφ ηηο πεγέο

Αζπξνλεξίνπ θαη έρνπλ ρσξεηηθφηεηα 2800m3 ε θάζε κηα, βξίζθνληαη ζηελ πεξηνρή

Παλνξάκαηνο (Γεμακελέο Παζραιίδε). Οη άιιεο δπν πνπ ηξνθνδνηνχληαη απφ ηηο

πεγέο Μαπξνλεξίνπ θαη έρνπλ ρσξεηηθφηεηα 1700m3 ε θάζε κηα, βξίζθνληαη ζηνλ

πίζσ δξφκν πξνο Ραρηά πάλσ απφ ηε βίια Βηθέια (Γεμακελέο Αξδφγινπ). Οη

δεμακελέο είλαη θαηαζθεπαζκέλεο απφ νπιηζκέλν ζθπξφδεκα. ηε βάζε ηνπο έρνπλ

εηδηθή ηερλνινγία γηα λα πάιινληαη ζε πεξίπησζε ζεηζκνχ θαη λα κε ζρίζνπλ.

Αθφκε θαη κεγάινο ζεηζκφο λα γίλεη νη δεμακελέο κπνξεί λα νιηζζήζνπλ αιιά δελ

ζπάλε, ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ζα πληγφηαλ ε πφιε.

Σν λεξφ ζηηο δεμακελέο ρισξηψλεηαη θαη κε κηθξφηεξνπο αγσγνχο νδεγείηαη, κε

θπζηθή ξνή, ζε κηθξφηεξεο δεμακελέο πνπ βξίζθνληαη επίζεο ζε ςειά ζεκεία ηεο

πφιεο. ηε ζπλέρεηα κε έλα δίθηπν (ην δίθηπν χδξεπζεο) ην λεξφ θηάλεη ζηα ζπίηηα

καο.

Σα δίθηπα ηεο Γ.Δ.Τ.Α.Β είλαη ηξηψλ εηδψλ: α) Γίθηπν χδξεπζεο β)Γίθηπν

απνρέηεπζεο θαη γ) Γίθηπν νκβξίσλ πδάησλ.

Σα φκβξηα χδαηα νδεγνχληαη απ’ επζείαο ζηελ ηάθξν ηνπ 66 θαη απφ εθεί

θαηαιήγνπλ ζηε ζάιαζζα.

Σα ιχκαηα ηεο απνρέηεπζεο νδεγνχληαη ζην Βηνινγηθφ θαζαξηζκφ έλα ζπνπδαίν

έξγν γηα ηελ πφιε καο. Αθνχ απνιπκαλζνχλ θαη απνκαθξπλζεί ε ιάζπε νδεγνχληαη

θη απηά ζηελ ηάθξν ηνπ 66.

ια ηα δίθηπα είλαη ππφγεηα θαη κε ηέηνην ηξφπν λα κελ επεξεάδνπλ ην έλα ην

άιιν. Έηζη ην δίθηπν χδξεπζεο βξίζθεηαη ζ’ έλα βάζνο 1,20 έσο1,50m, ην δίθηπν

απνρέηεπζεο ζηα 2m θαη ην δίθηπν νκβξίσλ πδάησλ αθφκε βαζχηεξα. Οη ιφγνη απηήο

26

ηεο ηνπνζέηεζεο είλαη επλφεηνη. ε πεξίπησζε αηπρήκαηνο (ζπάζηκν ζσιήλσλ) λα

κελ αλακεηρζνχλ ηα ιχκαηα ηεο απνρέηεπζεο κε ην πφζηκν λεξφ. Έηζη θαη λα ζπάζεη

θάπνηνο αγσγφο ηα ιχκαηα ηεο απνρέηεπζεο ζα θηλεζνχλ πξνο ηα θάησ. Δθηφο απφ

ηα δηαθνξεηηθά βάζε νη αγσγνί ησλ δηθηχσλ έρνπλ θαη δηαθνξεηηθά εμσηεξηθά

ρξψκαηα γηα λα είλαη αλαγλσξίζηκνη. Οη αγσγνί ηεο χδξεπζεο είλαη γθξίδνη ελψ ηεο

απνρέηεπζεο θαη ησλ νκβξίσλ πδάησλ είλαη πνξηνθαιί.

ε φιν ην δίθηπν χδξεπζεο θαη ζε ηαθηά δηαζηήκαηα ππάξρνπλ βάλεο γηα λα

ξπζκίδεηαη ε παξνρή ηνπ λεξνχ φιν ην εηθνζηηεηξάσξν. Έηζη ψξεο αηρκήο, ψξεο πνπ

θαηαλαιψλνπκε πνιχ λεξφ, ε παξνρή απμάλεηαη. Οη βάλεο βέβαηα έρνπλ θη έλαλ άιιν

ξφιν. Αλ ζε θάπνηα πεξηνρή ζπκβεί κηα βιάβε ζην δίθηπν, θιείλνληαο ηε βάλα,

απνκνλψλεηαη ην νηθνδνκηθφ ηεηξάγσλν ψζπνπ λα απνθαηαζηαζεί ε βιάβε ρσξίο λα

επεξεάδνληαη νη άιιεο πεξηνρέο. Δθηφο θη αλ ε βιάβε είλαη ζε θεληξηθφ αγσγφ αιιά

θαη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε ε πφιε δε κέλεη απφ λεξφ. Τπάξρνπλ δηπιέο δεμακελέο.

Κιείλνληαο ηνλ έλα αγσγφ ε πφιε πδξνδνηείηαη απφ ηηο άιιεο. Έηζη πνιιέο θνξέο δε

γίλεηαη ην πξφβιεκα αληηιεπηφ απφ ηνπο θαηνίθνπο αθνχ ε βξχζε ηνπο ηξέρεη

άθζνλν θαη θαζαξφ λεξφ.

Ζ Γ.Δ.Τ.Α.Β ρξεζηκνπνίεζε ην ήδε ππάξρνλ δίθηπν χδξεπζεο ηεο πφιεο θαη ην

επέθηεηλε ζηνπο λένπο νηθηζκνχο. Βέβαηα αληηθαηέζηεζε φινπο ηνπο παιηνχο

κεηαιιηθνχο αγσγνχο κε πιαζηηθνχο λέαο ηερλνινγίαο απφ PVC. Οη πιαζηηθνί

ζσιήλεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ είλαη νη θαιχηεξνη πνπ ππάξρνπλ αιιά αληέρνπλ ζε

νξηζκέλεο αηκφζθαηξεο (πίεζε).10 κέηξα πςνκεηξηθή δηαθνξά δεκηνπξγεί πίεζε κηαο

αηκφζθαηξαο. Απφ ηηο πεγέο ζηελ πφιε ιφγσ ηεο πςνκεηξηθήο δηαθνξάο ην λεξφ

θηάλεη κε πίεζε 10atm θαη ζε ρακειφηεξα ζεκεία ηεο πφιεο κπνξεί λα θηάζεη ηηο

16atm. Γηα ην ιφγν απηφ έρνπλ ηνπνζεηεζεί ζε δηάθνξα κέξε ηνπ δηθηχνπ κεησηέο

πίεζεο. Παξ’ φια απηά φηαλ ην λεξφ είλαη πνιχ κπνξεί λα ζπάζεη θάπνηνο αγσγφο.

Σφηε επεκβαίλνπλ ηα ζπλεξγεία πνπ βξίζθνληαη ζε επηθπιαθή φιν ην

εηθνζηηεηξάσξν θαη απνθαζηζηνχλ ηε βιάβε αθνχ πξψηα θιείζνπλ ηελ αληίζηνηρε

βάλα ψζηε λα απνκνλσζεί ην ηεηξάγσλν.

Απολύμανση του νερού

Ζ απνιχκαλζε γίλεηαη ζηηο δεμακελέο κε πξνζζήθε ππνρισξηψδνπο λαηξίνπ. Ζ

πνζφηεηα ηνπ ππνρισξηψδνπο λαηξίνπ ξπζκίδεηαη απηφκαηα θαη εμαξηάηαη απφ ηε

ζηάζκε ηνπ λεξνχ ζηηο δεμακελέο.

Κάζε έμε κήλεο γίλεηαη ζπληήξεζε ησλ δεμακελψλ. Αδεηάδεη φιν ην λεξφ,

θαζαξίδεηαη ε δεμακελή θαη ζηε ζπλέρεηα ξίρλνπλ αξθεηφ ριψξην (1 ηφλν) κε λεξφ.

Γίλεηαη ππεξρισξίσζε ,θάζεηαη γηα κηα κέξα. Μεηά αδεηάδεη θαη πάιη ε δεμακελή

θαη είλαη έηνηκε λα ζπγθεληξψζεη ην πφζηκν λεξφ κε ηε ζσζηή αλαινγία ρισξίνπ

ψζηε λα δνζεί ζηελ θαηαλάισζε. Ζ δηαδηθαζία απηή δελ πξνδηαζέηεη δηαθνπή ηνπ

λεξνχ ζηελ πφιε αθνχ νη δεμακελέο είλαη δηπιέο θαη θαζαξίδνληαη ελαιιάμ. Δπίζεο ε

δνπιεηά απηή ζπλήζσο γίλεηαη λχρηα.

27

Ο τηλεέλεγχος

Ο ηειεέιεγρνο είλαη έλα πξσηνπνξηαθφ έξγν πςειήο ηερλνινγίαο πνπ

ρξεκαηνδνηήζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Ζ Βέξνηα ήηαλ απφ ηηο πξψηεο πφιεηο

ηεο Διιάδαο πνπ εθαξκφζηεθε ε κέζνδνο απηή. Ση είλαη φκσο ν ηειεέιεγρνο; Δίλαη

κηα αζχξκαηε επηθνηλσλία κε φιν ην δίθηπν, απφ ηηο πεγέο έσο ηα ζπίηηα καο.

Απφ ηνλ ππνινγηζηή ηνπ γξαθείνπ ηνπ έλαο ππάιιεινο ειέγρεη θαη

ρεηξίδεηαη φιν ην ζχζηεκα. Έρνληαο ην πξφγξακκα κπνξεί λα επεκβαίλεη

θαη απφ ην ζπίηη ηνπ αιιά θαη απφ ηνλ ηφπν ησλ δηαθνπψλ ηνπ.

Δηθόλα 8 :Ζιεθηξνληθόο έιεγρνο

Κάζε ζηηγκή κπνξεί φρη κφλν λα ειέγμεη ηε ζηάζκε ηνπ λεξνχ ζηηο

δεμακελέο αιιά θαη λα ηε ξπζκίζεη. Οη αηζζεηήξεο πνπ ππάξρνπλ ηνπ

δίλνπλ πιεξνθνξίεο θάζε 20 δεπηεξφιεπηα. πσο πξναλαθέξζεθε ζε

δηάθνξα ζεκεία ηνπ δηθηχνπ ππάξρνπλ βάλεο. Ο ππάιιεινο ειέγρεη ην

πνζνζηφ πνπ αλνίγνπλ νη βάλεο ζε θάζε πεξηνρή αλάινγα κε ηελ

θαηαλάισζε. Πηζαλή βιάβε ζε θάπνην ζεκείν ηνπ δηθηχνπ γίλεηαη

αληηιεπηή απφ ηνλ ηειεέιεγρν, ν νπνίνο δηαζέηεη ζπλαγεξκφ. Ο

ρεηξηζηήο θιείλεη αζχξκαηα ηελ αληίζηνηρε βάλα θαη εηδνπνηεί ην

ζπλεξγείν λα δηνξζψζεη ηε βιάβε. Έηζη θεξδίδνπκε ρξφλν ρξήκα θαη

θπζηθά λεξφ.

Αθφκε θαη ε ρισξίσζε ειέγρεηαη απφ ην ζχζηεκα απηφ. Τπάξρνπλ νη δνζνκεηξηθέο

αληιίεο πνπ αζχξκαηα ξπζκίδνπλ ην πνζνζηφ ηνπ ρισξίνπ πνπ πεξηέρεηαη ζην λεξφ.

28

Αλ γηα παξάδεηγκα ε ζηάζκε ηνπ λεξνχ ζηε δεμακελή είλαη ρακειά ζα πξνζηεζεί

ιηγφηεξν ριψξην έηζη ψζηε ην πνζνζηφ ηνπ ρισξίνπ ζην λεξφ λα είλαη ζηαζεξφ.

Απφ ηνλ ηειεέιεγρν ειέγρεηαη θαη ε ζνιφηεηα ηνπ λεξνχ. Αλ ππεξβεί ην φξην π.ρ ζε

πεξίπησζε ζεηζκνχ, ρηππάεη ζπλαγεξκφο, επεκβαίλεη ν ρεηξηζηήο, θιείλεη ηελ παξνρή

γηα λα κελ έξζεη ζνιφ λεξφ ζην πνηήξη. Δηδνπνηνχληαη νη ρεκηθνί γηα ηνλ θαζαξηζκφ

ηνπ λεξνχ θαη ζηε ζπλέρεηα ηξνθνδνηείηαη ε πφιε κε θαζαξφ λεξφ.

Κάζε ζηηγκή κπνξεί ν ρεηξηζηήο λα ειέγρεη θαη ηελ πίεζε ηνπ λεξνχ ζε φιν ην

δίθηπν. Αλ αληηιεθζεί πςειή πίεζε ζε θάπνηνλ αγσγφ κεηψλεη, αζχξκαηα πάληα, ηελ

παξνρή λεξνχ απφ ηελ αληίζηνηρε βάλα.

Δηθόλα 9 :ζρεδηάγξακκα ύδξεπζεο

29

Πνηνηηθόο έιεγρνο ηνπ λεξνύ

Καζεκεξηλά εμεηάδνληαη δείγκαηα λεξνχ απφ 18 δηαθνξεηηθά ζεκεία ηεο

πφιεο. Οη έιεγρνη δείρλνπλ φηη ην λεξφ ε ίλαη πνιχ θαιήο πνηφηεηαο. Πσο

φκσο γίλεηαη κηα δεηγκαηνιεςία; Απφ ηε βξχζε πνπ ζα πάξνπλ ην δείγκα

ηελ αθήλνπλ λα ηξέμεη γηα ιίγν ψζηε λα θχγεη ην ζηάζηκν λεξφ ησλ

ζσιελψζεσλ. Σα δείγκαηα ζπιιέγνληαη ζε θαζαξά γπάιηλα δνρεία πνπ

ζθξαγίδνληαη θαιά Μεηαθέξνληαη ακέζσο ζην ρεκείν κε κνλσηηθά

ζθεχε (θνξεηά ςπγεία) γηα λα κε δεζηαίλνληαη, ηδίσο ην θαινθαίξη.

Ση ειέγρνπκε θαηά ηελ αλάιπζε ηνπ λεξνχ;

Σν ρξψκα

Σελ νζκή

Σε γεχζε

Σε ζεξκνθξαζία

Σε ζνιεξφηεηα

Σε ζθιεξφηεηα

Σν μεξφ ππφιεηκκα

Σν ππνιεηκκαηηθφ ριψξην

Σν PH

Σελ αγσγηκφηεηα

Σα αληφληα :θζνξίνπ, ρισξίνπ, ληηξψδε, ληηξηθά, βξσκηθά,

θσζθνξηθά, ζεηηθά

Σα θαηηφληα:λαηξίνπ, θαιίνπ, αζβεζηίνπ, καγλεζίνπ, ακκσλίνπ,

ιηζίνπ

Σα θνινβαθηεξίδηα

Σα θνπξηθά βαθηεξίδηα.

Σν δείγκα αξρηθά δηεζείηαη γηα λα απνκαθξπλζνχλ ηπρφλ ζηεξεά αησξήκαηα. ηε

ζπλέρεηα ην δείγκα κνηξάδεηαη ζε κηθξφηεξα ζθεχε πνπ ην θαζέλα ζα ππνζηεί

δηαθνξεηηθή θαηεξγαζία αλάινγα ην είδνο ηεο εμέηαζεο. Έηζη γηα ηνλ

κηθξνβηνινγηθφ έιεγρν ησλ θνινβαθηεξηδίσλ κπαίλεη ζε θνχξλν 37νC αλά 100ml

γηαηί έηζη αλ ππάξρνπλ, αλαπηχζζνληαη θαη πνιιαπιαζηάδνληαη ζρεηηθά γξήγνξα.

Δλψ γηα ηα θνπξηθά βαθηεξίδηα ρξεηάδεηαη πςειφηεξε ζεξκνθξαζία, 44νC αλά

100ml δείγκαηνο γηα ηελ επψαζή ηνπο.

Λίγα λόγια για τη Δ.Ε.Τ.Α.Β

Ζ Γεκνηηθή Δπηρείξεζε Ύδξεπζεο θαη Απνρέηεπζεο Βέξνηαο είλαη

Ννκηθφ Πξφζσπν Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ πνπ ηδξχζεθε κε βάζε ην λφκν

1069/80. Ζ ζχζηαζή ηεο έγηλε ην 1984, άξρηζε φκσο λα ιεηηνπξγεί απφ

ην 1985. Οη εξγαζίεο ζηελ πφιε άξρηζαλ άκεζα κε εληαηηθνχο ξπζκνχο,

αθνχ πξψηα ζηειερψζεθε κε εηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ θαη κεραλήκαηα.

Μέρξη ζήκεξα έρεη νινθιεξψζεη ην 85% ησλ έξγσλ ηεο. Απαζρνιεί 47

άηνκα κφληκν πξνζσπηθφ (δηνηθεηηθνχο θαη ηερληθνχο ππάιιεινπο). Σν

30

θαινθαίξη, πνπ ζπλήζσο γίλνληαη πεξηζζφηεξα έξγα, πξνζιακβάλεη

έθηαθην πξνζσπηθφ. ηα άκεζα ζρέδ ηά ηεο είλαη ε επέθηαζε ηνπ δηθηχνπ

ζε νηθηζκνχο θαη ρσξηά γχξσ απφ ηελ πφιε.

.

31

Σξηπόηακνο –ην πνηάκη καο

32

Σν πνηάκη πνπ δηαζρίδεη ηελ πόιε καο

Σν πνηάκη Σξηπφηακνο ζρεκαηίδεηαη απφ ηξία ξέκαηα, πνπ ελψλνληαη ζε έλα,

πεξίπνπ 500 κέηξα έμσ θαη ΒΑ ηνπ νκψλπκνπ ρσξηνχ, θνληά ζηα ηειεπηαία ζπίηηα

πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα ζην ΝΓ άθξν ηεο Βέξνηαο. ην πξαγκαηηθφ απηφ γεγνλφο

νθείιεη θαη ηελ νλνκαζία ηεο ε πεξηνρή απηή, πνπ ‘βάθηηζε’ κε ην φλνκά ηεο θαη ην

πνηάκη θαη ην ρσξηφ, πνπ αλαπηχρζεθε εθεί, κεηά ην 1922, γχξσ θαη αλάκεζα απφ ηα

ξέκαηα ηνπ πνηακνχ. Σα ξέκαηα απηά πεξηγξάθνληαη κε ιεπηνκέξεηεο θαη είλαη

εχθνιν λα ηα παξαηεξήζεη θαη θάζε απιφο πεξηεγεηήο πνπ θαηεπζχλεηαη πξνο ηα

ρσξηά έιη, Ξεξνιίβαδν θαη Καζηαληά.

Εικόνα 10:Κοντά στις πηγές Ασπρονερίου

Σν πξψην ξέκα είλαη ην Αζπξνλέξη απηφ ζρεκαηίδεηαη απφ άιια δχν πνπ μεθηλνχλ

απφ ηηο πιαγηέο ηνπ Αλαηνιηθνχ Βεξκίνπ θαη ε Μεγάιε Ρεκαηηά θαη ν Ξεξφιαθθνο.

Ζ Μεγάιε Ρεκαηηά είλαη θαλνληθφο ρείκαξξνο πνπ ζπγθεληξψλεη θπξίσο ηα βξφρηλα

λεξά θαη έρεη ρνάλε πεξηζπιινγήο ησλ λεξψλ ηεο, Βφξεηα θαη Βνξεηνδπηηθά ηνπ

νηθηζκνχ ηεο Κνπκαξηάο. Ζ πνξεία απηνχ ηνπ ξέκαηνο ζπγθιίλεη πξνο ηελ πεξηνρή

ηνπ Βξσκνπήγαδνπ. Σα δχν παξαπάλσ ξέκαηα ζπλελψλνληαη ζε έλα, θνληά ζην

ιφθν ηνπ Άε-Ληα Β΄ θαη απηφ ην έλα πηα ζπλερίδεη ηελ πνξεία ηνπ κε ην φλνκα ξέκα

ηνπ Αζπξνλεξίνπ. Σν ηκήκα απηφ ηνπ ξέκαηνο έρεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ, γηαηί είλαη

ε πεξηνρή ζηελ νπνία εκθαλίδνληαη πινχζηεο πεγέο λεξνχ, θαξζηηθήο κνξθήο,

33

γλσζηέο θαη απηέο κε ην φλνκα Πεγέο Αζπξνλεξίνπ. Σν θαηλφκελν είλαη

εληππσζηαθφ θαη απφ ηα ζπάληα ζηνλ θφζκν, αθνχ ζε κία απφζηαζε πεξίπνπ 2000

κέηξσλ βγαίλνπλ πνιιέο πεγέο κε ζαπκάζην δξνζεξφ θαη θαζαξφ λεξφ κεγάιεο

βηνινγηθήο θαη νηθνλνκηθήο ζεκαζίαο. Απφ ην Αλαηνιηθφ ηκήκα ηνπ ξέκαηνο

Αζπξνλεξίνπ θαη ζε κήθνο 100 κέηξσλ πεξίπνπ ππάξρνπλ πνιιέο πεγέο δεζκεπκέλεο

απφ ηε Γεκνηηθή Δπηρείξεζε Όδξεπζεο ηεο Βέξνηαο (Γ.Δ.Τ.Α.Β.), ελψ έρεη

πξνγξακκαηηζηεί ε δέζκεπζε θαη άιισλ πεγψλ, πνπ αλαβιχδνπλ άθζνλν, δξνζεξφ

θαη θαζαξφ λεξφ. ην Γπηηθφ ηκήκα ηνπ ηδίνπ ξέκαηνο ηηο ππάξρνπζεο πεγέο

δέζκεπζε ν χλδεζκνο Όδξεπζεο Αιεμάλδξεηαο θαη άιισλ ρσξηψλ, πνπ αλήθνπλ

ζηνλ ίδην χλδεζκν. Απφ απηέο ηηο πεγέο πδξεχνληαη αθφκα ηα ρσξηά Σξηπφηακνο

θαη Παηξίδα Βεξνίαο. Δθηφο φκσο απφ ηηο δεζκεπκέλεο ζηελ πεξηνρή ππάξρνπλ θαη

άιιεο ακέηξεηεο κηθξέο πεγέο, ησλ νπνίσλ ην λεξφ δηαρέεηαη θαη έηζη βγαίλεη απ’

φιν ην κήθνο ηεο θνηιάδαο ηνπ Αζπξνλεξίνπ. Σν λεξφ ησλ πεγψλ απηψλ είλαη κέξνο

ηνπ λεξνχ ηνπ Σξηπφηακνπ, ν νπνίνο δηαζρίδεη ηελ πφιε Βέξνηα κε γεκάηε ηελ θνίηε

ηνπ φιν ην ρξφλν, ρεηκψλα - θαινθαίξη.

Σν δεχηεξν ξέκα είλαη απηφ πνπ αληιεί ηα επηθαλεηαθά λεξά απφ ηελ πεξηνρή ηνπ

παιηνχ νηθηζκνχ ηεο Σνξκάλεο θαη πνπ ήηαλ Ννηηνδπηηθά ηνπ ρσξηνχ Σξηπφηακνπ. Ο

νηθηζκφο ηεο Σνξκάλεο θαηαζηξάθεθε απφ ηνπο Σνχξθνπο ην 1822 καδί κε ηνλ

νηθηζκφ ηεο Μαξνπζίαο, θαηά ηελ επαλάζηαζε ηεο Βέξνηαο, Νάνπζαο θαη Έδεζζαο.

Απφ ηελ θαηαζηξνθή γιίησζε κφλν ε Δθθιεζία ηνπ νηθηζκνχ, ν Άγηνο Αζαλάζηνο

Σνξκάλεο. Ζ Δθθιεζία απηή ρηίζηεθε ην 1744 θαη παξνπζηάδεη αμηφινγν

ελδηαθέξνλ, θηλδπλεχεη φκσο λα θαηαζηξαθεί. Υξεηάδεηαη νπσζδήπνηε παξεκβάζεηο

αλαζηήισζεο θαη αλάδεημήο ηεο, πξνθεηκέλνπ λα δηαζσζεί απηφ ην κεηαβπδαληηλφ

κλεκείν.

Σν κηθξφ, δεχηεξν απηφ, ξέκα πεξλά λφηηα απφ ην ρσξηφ Σξηπφηακν θαη ζηα

Αλαηνιηθά ηνπ ζπλαληά ην Σξίην ξέκα, πνπ θαηεβαίλεη κε πνξεία απφ ηελ πεξηνρή

Καζηαληάο πξνο ηε Βέξνηα, ζην νπνίν θαη ρχλεηαη. Σν δεχηεξν ξέκα, θαζαξά

ρείκαξξνο, δελ έρεη κεγάιν ελδηαθέξνλ θαη αλαθέξεηαη κφλν, γηαηί καδί κε ηα άιια

δχν απνηεινχλ ηα ηξία ξέκαηα πνπ έδσζαλ ζηελ πεξηνρή ην φλνκα Σξηπφηακνο.

Σν ηξίην ξέκα: Δίλαη θαη ην ζπνπδαηφηεξν θαη ζην νπνίν αλαθεξζήθακε θαη

παξαπάλσ, θαίλεηαη λα αληιεί ηα επηθαλεηαθά λεξά απφ ηηο πεξηνρέο ηνπ Αλαηνιηθνχ

Βεξκίνπ, πνπ βξίζθνληαη αλάκεζα ζηνπο νηθηζκνχο ηεο Καζηαληάο θαη ησλ

Γεσξγηαλψλ. Φαίλεηαη φηη ήηαλ ην ζεκαληηθφηεξν ξέκα θαη ίζσο εμεγείηαη γηαηί

δφζεθε θαη ζ’ απηφ ην φλνκα Σξηπφηακνο. Σν ξέκα έρεη ρνάλε πεξηζπιινγήο ησλ

επηθαλεηαθψλ λεξψλ Αλαηνιηθά ηνπ νηθηζκνχ ηεο Καζηαληάο θαη ην βιέπνπκε λα

εμειίζζεηαη πξνο ηελ πφιε Βέξνηα, φηαλ θηλνχκαζηε ζην δξφκν Βέξνηαο – Κνδάλεο.

Απφ ηνλ νηθηζκφ ησλ Γεσξγηαλψλ θαη κεηά πξνο ηε Βέξνηα απηή ε ξεκαηηά απνθηά

ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ, γηαηί εκθαλίδνληαη θαη εδψ πνιιέο θαξζηηθέο πεγέο πνπ

ηξνθνδνηνχλ κε άθζνλν λεξφ ηνλ πνηακφ.

Ζ ζηελή πεδηάδα, πνπ ζρεκαηίζηεθε απφ ηδήκαηα, αλάκεζα ζηα ηξία ρσξηά,

Γεσξγηαλνί – Σξηπφηακνο – Ράρε, είλαη γεκάηε κε πεγέο κνλαδηθέο θαη κε ηδηαίηεξν

ελδηαθέξνλ, φπσο απηέο ζηελ πεξηνρή Ράρεο, γλσζηέο ζαλ Μαπξνλέξη θαη απηέο

θνληά ζην ζηξαηφπεδν ηνπ ΝΑΣΟ, γλσζηέο ζαλ Έμη Βξχζεο. Τπάξρνπλ φκσο θαη

άιιεο πνιιέο αμηφινγεο, φπσο απηέο πνπ δέζκεπζε γηα ηελ χδξεπζή ηεο ε Κνηλφηεηα

ησλ Γεσξγηαλψλ θαη αθφκα άιιεο, ηδησηηθέο, κέζα ζε θάπνηα θηήκαηα ηεο πεξηνρήο.

34

Μέξνο ησλ λεξψλ απφ ηηο πεγέο Μαπξνλεξίνπ δεζκεχηεθαλ απφ ηε Γεκνηηθή

Δπηρείξεζε Βέξνηαο (Γ.Δ.Τ.Α.Β.) θαη πδξνδνηνχλ ηελ πφιε θαζψο θαη απφ ηελ

Κνηλφηεηα Ράρεο, ηελ νπνία θαη πδξνδνηνχλ.

Έλα κέξνο επίζεο απφ ηα πιενλάδνληα λεξά, δέζκεπζε πάιη ε Κνηλφηεηα Ράρεο

θαη κε θαηάιιεια δίθηπα άξδεπζεο, πνπ ρηίζηεθαλ ζηε δεθαεηία ηνπ 1960, πνηίδεη ην

ζχλνιν ησλ ρσξαθηψλ πνπ αλήθνπλ ζηα Κηεκαηνιφγηα ηεο Ράρεο θαη ησλ

Αζσκάησλ.

Σν ηξίην ξέκα αξρίδεη απφ ηα Αλαηνιηθά ηεο Καζηαληάο , φπσο ήδε αλαθέξακε,

θαη κε πνξεία απφ Νφην πξνο Βνξξά δηαζρίδεη ηελ ηδεκαηνγελή πεδηάδα, αλάκεζα

ζηα ηξία ρσξηά ησλ πεγψλ Μαπξνλεξίνπ, Έμη Βξπζψλ θ.ι.π. θαη ιίγν έμσ απφ ηε

Βέξνηα, ζην Ννηηνδπηηθφ άθξν ηεο πφιεο, δέρεηαη ηα λεξά θαη ησλ δχν άιισλ

ξεκάησλ θαη απφ εθεί, ζαλ εληαίνο πηα πνηακφο – ξέκα, δηαζρίδεη ηελ πφιε.

35

ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΜΟΗ

ΔΗΑΓΧΓΖ

ΣΟ ΓΑΟ ΚΑΗ ΣΟ ΝΔΡΟ

ΡΤΠΑΝΖ ΣΧΝ ΤΓΑΣΧΝ

ΑΠΟΛΤΜΑΝΖ

Ζ ΗΓΗΧΣΗΚΟΠΟΗΖΖ ΣΟΤ ΝΔΡΟΤ

36

Δηζαγσγή

Δίλαη γλσζηφ φηη ην λεξφ θάπνηε ζα καο ιείςεη. Ο επφκελνο παγθφ ζκηνο

πφιεκνο δε ζα γίλεη γηα ην πεηξέιαην αιιά γηα ην λεξφ. ζα ζεκεία ηνπ

πιαλήηε δε γίλνπλ ηεξάζηηεο ιίκλεο απφ ηηο πιεκκχξεο ζα δηςάζνπλ.

Εικόνα 11: Ένα άδειο πηγάδι

ε πνιιέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο καο παξαηεξείηαη φιν θαη πην έληνλα ην

θαηλφκελν ηεο ιεηςπδξίαο, ην νπνίν δεκηνπξγείηαη θπξίσο απφ ηε

ζπαηάιε ηνπ λεξνχ, ηφζν ησλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ, φζν ησλ

λνηθνθπξηψλ.

ΓΑΟ ΚΑΗ ΝΔΡΟ

Θέιεηε θαζαξφ θαη θζελφ λεξφ ζηηο πφιεηο; Ζ δηέμνδνο βξίζθεηαη ζηα δάζε, πνπ

βξίζθνληαη γχξσ απφ ηηο κεγάιεο πφιεηο θαη ηα νπνία ζπγθξαηνχλ θαη θηιηξάξνπλ ην

λεξφ πνπ πδξνδνηεί ηηο κεγαινππφιεηο. Απηφ είλαη ην ζπκπέξαζκα κηαο κεγάιεο

έξεπλαο πνπ έγηλε απφ ηε WWF θαη ηελ Παγθφζκηα Σξάπεδα ζηα πδξνινγηθά δίθηπα

105 κεγάισλ πφιεσλ φινπ ηνπ θφζκνπ.

Σα δάζε πνπ βξίζθνληαη ζηηο πεξηνρέο φπνπ ζπιιέγεηαη ην λεξφ απφ ην

νπνίν πδξεχνληαη νη πφιεηο έρνπλ δηπιφ ξφιν. Απφ ηε κηα ζπγθξαηνχλ ην

λεξφ ησλ βξνρνπηψζεσλ θαη απφ ηελ άιιε επηηπγράλνπλ ηνλ θπζηθφ

37

θαζαξηζκφ ηνπ πφζηκνπ λεξνχ. Ζ θπζηθή απνξξχπαλζε είλαη φρη κφλν

θαιχηεξε αιιά θαη θζελφηεξε. «Ζ πξνεηνηκαζία ησλ δαζψλ ζηηο

πεξηνρέο φπνπ ζπιιέγεηαη ην λεξφ δελ είλαη πηα πνιπηέιεηα, αιιά

αλαγθαηφηεηα.

Εικόνα 12:καμένο δάσος

Δάλ ηα δάζε θαηαζηξαθνχλ, ην θφζηνο ηεο παξνρήο θαζαξνχ θαη

αζθαινχο λεξνχ ζα αλέβεη δξακαηηθά» δήισζε ν Νηέηβηλη Κάζειο,

πεξηβαιινληνιφγνο θαη εηδηθφο ζηε δηαρείξηζε ησλ δαζηθψλ πεγψλ.

Σνλ 18ν αηψλα ε Μειβνχξλε ήηαλ παζίγλσζηε γηα ηελ θαθή πνηφηεηα ηνπ λεξνχ

ηεο, ην νπνίν κχξηδε άζρεκα , «ραξίδνληάο» ζηελ πφιε ην παξαηζνχθιη

«Smellbourne». Οη δεκνηηθέο αξρέο, αθξηβψο γη’ απηνχο ηνπο ιφγνπο, πήξαλ

δηαρξνληθά κέηξα γηα ηελ πξνζηαζία ησλ νξεηλψλ δαζψλ πνπ ζηεθαλψλνπλ ηελ

πφιε. ήκεξα νη πεξηνρέο απηέο παξέρνπλ ην 90% ηνπ πφζηκνπ λεξνχ ηεο

Μειβνχξλεο, ην νπνίν αλαγλσξίδεηαη κάιηζηα σο ην θαιχηεξν λεξφ ηεο νιφθιεξεο

ηεο Απζηξαιίαο.

ηελ Διιάδα ν ζρεηηθφο πξνβιεκαηηζκφο θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ε

πξάμε γχξσ απφ απηφλ ηνλ θξίζηκν ηνκέα κνηάδνπλ αλχπαξθηα. Σα δάζε

απνςηιψλνληαη θαη αξξσζηαίλνπλ, θαηαπαηνχληαη θαη θαίγνληαη, ελψ ν

πδξνθφξνο νξίδνληαο δειεηεξηάδεηαη απφ ηα θπηνθάξκαθα, ρσξίο λα

ηδξψλεη ην απηί ησλ αξκνδίσλ…

Ρύπαλζε ησλ πδάησλ

Ρχπαλζε πδάησλ νλνκάδεηαη νπνηαδήπνηε κεηαβνιή, ησλ θπζηθψλ, ρεκηθψλ θαη

βηνινγηθψλ παξακέηξσλ ηνπ λεξνχ (ζαιαζζψλ, πνηακψλ, ιηκλψλ) ιφγσ ηεο

παξνπζίαο ζε απηφ νπζηψλ ζε πνζφηεηα πνπ ππεξβαίλεη ηα θπζηνινγηθά φξηα.

38

Εικόνα 13: Σα

περισσότερα λύματα

καταλήγουν στη θάλασσα

χωρίς επεξεργασία

Ζ κεηαβνιή απηή κπνξεί λα έρεη αξλεηηθέο

επηπηψζεηο ζηνλ άλζξσπν, ζε άιινπο δσηθνχο ή

θπηηθνχο νξγαληζκνχο θαη γεληθφηεξα λα

δηαηαξάμεη ηελ ηζνξξνπία ησλ νηθνζπζηεκάησλ ζε

κηθξή ή κεγάιε γεσγξαθηθή θιίκαθα. Οη νπζίεο

απηέο δηαιχνληαη ζην λεξφ, επηπιένπλ ή

θαηαθάζνληαη ζηνλ ππζκέλα θαη πξνέξρνληαη

θπξίσο απφ αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο.

Δπίζεο, είλαη πηζαλή ε απειεπζέξσζε ελέξγεηαο

ππφ ηε κνξθή ξαδηελέξγεηαο, ε νπνία πξνθαιεί

αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ λεξνχ «ζεξκηθή

ξχπαλζε ησλ πδάησλ»

Πόζν θαιό είλαη ην λεξό πνπ πίλνπκε;

Σν λεξφ θαηά ην ηαμίδη ηνπ απφ ηε θχζε ζηε βξχζε καο πξνέξρεηαη απφ δπν θχξηεο

πεγέο: ηηο επηθαλεηαθέο πεγέο (ιίκλεο, πνηάκηα) θαη ηηο πεγέο ζην ππέδαθνο

(γεσηξήζεηο θαη θπζηθέο πεγέο). Ζ αηκφζθαηξα, ην έδαθνο, ην ππέδαθνο, ε ρεκηθή

επεμεξγαζία, ην δεκφζην δίθηπν χδξεπζεο, νη ζσιελψζεηο ηνπ ζπηηηνχ καο

πξνζζέηνπλ εθαηνληάδεο ξππαληέο ζην λεξφ καο. Ηδηαίηεξα, θαηά ην πέξαζκά ηνπ

απφ ην έδαθνο θαη ην ππέδαθνο έξρεηαη ζε επαθή κε βηνκεραληθά ή αζηηθά ιχκαηα

ηα νπνία ζπληζηνχλ κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο απεηιέο γηα ην λεξφ.

Ο πδξάξγπξνο, ν κφιπβδνο, ν ακίαληνο, ην ξαδφλην θαη άιινη

επηθίλδπλνη ξππαληέο πεξλνχλ απαξαηήξεηνη απφ ην αλζξψπηλν κάηη.

Καηά ηε δηαδηθαζία επεμεξγαζίαο ηνπ λεξνχ ζπλήζσο γίλεηαη πξνζζήθε

ρισξίνπ, γηα λα θαηαζηξαθνχλ επηθίλδπλνη ηνί θαη βαθηήξηα. Αθφκα θαη

ζε απηφ ην ζηάδην ην ριψξην κπνξεί λα αληηδξάζεη κε ηε θπζηθή

νξγαληθή χιε κε απνηέιεζκα ην ζρεκαηηζκφ βιαβεξψλ παξαπξντφλησλ,

φπσο ηξηαινγνλάλζξαθεο.

ην ηειηθφ ζηάδην ηεο πνξείαο ηνπ λεξνχ πξνο ην ζπίηη καο νη παιηέο ζσιελψζεηο

ηνπ δηθηχνπ χδξεπζεο ζπληζηνχλ απεηιή. Ο κφιπβδνο απφ ηνπο ζπλδέζκνπο, ε

ζθνπξηά θαη πιηθά δηάβξσζεο ξππαίλνπλ ην λεξφ, πξηλ ηξέμεη απφ ηε βξχζε καο.

39

Οη ξππαληέο πνπ κπνξεί λα ζπλαληήζνπκε ζην λεξό είλαη:

σκαηίδηα (άκκνο, ιάζπε, πνπξί, ζθνπξηά, πξντφληα δηάβξσζεο, ρισξηνχρν

Βηλχιην απφ ζσιήλεο PVC) ηα νπνία καδεχνπκε απφ ηε ζραξνχια ηεο βξχζεο ή

θαηαθάζνληαη ζην πνηήξη κεηά απφ ιίγν ή ηα βιέπνπκε ζηηο ζήηεο ηνπ

πιπληεξίνπ.

Οξγαληθέο θαη αλόξγαλεο ρεκηθέο νπζίεο φπσο :

Μφιπβδνο:. Δηζρσξεί ζην λεξφ καο απφ ηηο κνιχβδηλεο ζσιελψζεηο ή απφ ηηο

ελψζεηο ησλ ράιθηλσλ ζσιελψζεσλ θαη γεληθά ησλ πδξαπιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ.

Πξνθαιεί ζνβαξά πξνβιήκαηα ζην λεπξηθφ καο ζχζηεκα, πςειή πίεζε ηνπ

αίκαηνο, εγθεθαιηθά επεηζφδηα, θαξδηαθέο πξνζβνιέο, παζήζεηο ησλ λεθξψλ,

ζηεηξφηεηα, απνβνιέο θ.ι.π Ο κφιπβδνο θαζψο θπθινθνξεί ζην αίκα ζπέξλεη ηελ

θαηαζηξνθή απφ φπνπ θαη αλ πεξάζεη.

Ακίαληνο:Οη ίλεο ακηάληνπ εχθνια κπνξνχλ λα εκθαληζηνχλ ζην λεξφ καο απφ ηε

δηάβξσζε ησλ ακηαληνζσιήλσλ. Πξνθαινχλ ζηελ αξρή θαηαζηξνθή ηεο

κεκβξάλεο ηνπ θπηηάξνπ θαη ζηε ζπλέρεηα αλνίγνπλ ην δξφκν γηα ηνλ θαξθίλν.

Σν θαθφ είλαη φηη δελ θαίλνληαη κε γπκλφ κάηη, αιιά εληνπίδνληαη κφλν κε εηδηθφ

ειεθηξνληθφ κηθξνζθφπην.

Νηηξηθά: Δηζρσξνχλ ζην λεξφ θαη ζηε ζπλέρεηα ζην ζηνκάρη ηνπ αλζξψπνπ, κε ηε

βνήζεηα βαθηεξηδίσλ, κεηαηξέπνληαη ζε ληηξίδηα πνπ αληηδξνχλ κε ην

πδξνρισξηθφ νμχ ηνπ ζηνκάρνπ θαη ζρεκαηίδνπλ ην ληηξψδεο νμχ. Απηφ ελψλεηαη

κε ακίλεο θαη δίλεη ηηο ληηξηζακίλεο νη νπνίεο πξνθαινχλ ηνλ θαξθίλν ηνπ

ζηνκάρνπ, ησλ εληέξσλ θαη αιινχ. Ο θίλδπλνο είλαη ηδηαίηεξα κεγάινο γηα ηα

λενγλά θαζψο πξνθαινχλ είδνο αλαηκίαο (θπάλσζε βξέθνπο). Δπίζεο ηα ληηξίδηα

αληηδξνχλ κε ηελ αηκνζθαηξίλε ηνπ αίκαηνο θαη ηελ θαζηζηνχλ αδχλακε λα

κεηαθέξεη νμπγφλν ζην πνζνζηφ πνπ ρξεηαδφκαζηε.

Υεκηθά εληνκνθηφλα:Αξθεί γηα ηα πεξηζζφηεξα κηα κηθξή πνζφηεηα ηεο ηάμεσο 3

κέξε ζην εθαηνκκχξην λα βιάςνπλ ηνπο κπο ηεο θαξδηάο θαη λα λεθξψζνπλ ηα

θχηηαξα ηνπ ζπθσηηνχ. Καηαζηξέθνπλ ην κπειφ ησλ νζηψλ πνπ παξάγεη ην αίκα

φπσο θαη πνιιά άιια έλδπκα. Δπίζεο επζχλνληαη γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ θαξθίλνπ

βιάβε, ζηα λεθξά θ.ι.π

Ραδφλην:Απμάλεη ηνλ θίλδπλν γηα θαξθίλν ηνπ ζηνκάρνπ.

Τδξάξγπξνο: Μπνξεί λα πξνθαιέζεη βιάβε ζηα λεθξά.

Παζνγόλνη κηθξννξγαληζκνί Έηζη νλνκάδνληαη φζνη κηθξννξγαληζκνί είλαη

ηθαλνί λα κνιύλνπλ ή λα κεηαθέξνπλ αζζέλεηεο. Πνιιά είδε παζνγφλσλ

νξγαληζκψλ είλαη ηθαλά λα επηβηψζνπλ ζην λεξφ θαη λα δηαηεξήζνπλ ηηο

κνιπζκαηηθέο ηδηφηεηέο ηνπο γηα κεγάιεο ρξνληθέο πεξηφδνπο. Πεξηιακβάλνπλ

είδε φπσο ηα βαθηήξηα, ηνπο ηνχο, ηα πξσηφδσα θ.α Πνιιέο αζζέλεηεο

κεηαδίδνληαη κέζσ παζνγφλσλ βαθηεξίσλ φπσο γηα παξάδεηγκα ε ρνιέξα πνπ

δπζηπρψο εκθαλίδεηαη αθφκα ζε ρψξεο ηνπ ηξίηνπ θφζκνπ. Άιιεο αζζέλεηεο πνπ

πξνθαινχλ ηα βαθηήξηα είλαη ν ηπθνεηδήο ππξεηφο θαη ε δπζεληεξία. Ηφο

επζχλεηαη γηα ηε κεηάδνζε ηεο ινηκψδνπο επαηίηηδαο κέζσ ηνπ λεξνχ. Σα

πξσηφδσα δεκηνπξγνχλ ινηκψδεηο επηδεκίεο ζηνλ άλζξσπν αιιά θαη ζηα δψα.

Μνιχλνπλ ην πφζηκν λεξφ κε ηηο θχζηεο ηνπο θαη πξνθαινχλ ηεξάζηηα

γαζηξεληεξηθά πξνβιήκαηα. Γη’ απηφ ινηπφλ πξέπεη λα γίλεηαη ηαθηηθφο

40

κηθξνβηνινγηθφο έιεγρνο ηνπ λεξνχ ψζηε αλ θξηζεί απαξαίηεην λα παξζνχλ

ζπγθεθξηκέλα κέηξα αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο. Σέηνηα κέηξα είλαη ε

απνιχκαλζε ηνπ λεξνχ, αιιά θαη ε γεληθφηεξε πξνζηαζία ηεο πεγήο, ηεο

γεψηξεζεο θαζψο θαη ηνπ δηθηχνπ πδξνδφηεζεο. Ζ απνιχκαλζε ηνπ λεξνχ πνπ

πξννξίδεηαη γηα πφζηκν δελ έρεη ζαλ ζηφρν ηελ εμπγίαλζή ηνπ απφ ηπρφλ

ξχπαλζε, αιιά απνηειεί έλα κέηξν πξνθχιαμεο ηνπ λεξνχ απφ παζνγφλνπο

κηθξννξγαληζκνχο. Οη πεξηζζφηεξεο απνιπκαληηθέο νπζίεο εθηφο απφ ηελ

πξνζηαζία έλαληη ησλ παζνγφλσλ κηθξννξγαληζκψλ, βνεζνχλ θαη κε άιινπο

ηξφπνπο ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ λεξνχ, φπσο κε νμείδσζε νξγαληθψλ

νπζηψλ (π.ρ. ζίδεξνο, καγγάλην) βειηίσζε ηεο θξνθίδσζεο θαη ηεο δηήζεζεο.

Απνιύκαλζε

Ζ απνιχκαλζε ηνπ πφζηκνπ λεξνχ κπνξεί λα ζεσξεζεί ην ζεκαληηθφηεξν

κέηξν ηνπ ηειεπηαίνπ αηψλα γηα ηελ πξνζηαζία ηεο δεκφζηαο πγείαο. Ζ

θαηαζηξνθή ησλ παζνγφλσλ ζην πφζηκν λεξφ έρεη ζπκβάιιεη ζηε

δξαζηηθή κείσζε ησλ αζζελεηψλ πνπ κεηαδίδνληαη απφ ην λεξφ ζηηο

αλαπηπγκέλεο θπξίσο ρψξεο, ελψ ε έιιεηςε ηνπ κέηξνπ απηνχ ζε

νξηζκέλεο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο είλαη ε αηηία ρηιηάδσλ ζαλάησλ,

θπξίσο παηδηψλ.

Με ηνλ φξν απνιχκαλζε ελλννχκε ηελ θαηαζηξνθή ησλ παζνγφλσλ

κηθξννξγαληζκψλ ζην λεξφ. Γηα ηελ απνιχκαλζε ηνπ λεξνχ

ρξεζηκνπνηνχληαη ζπγθεθξηκέλεο ρεκηθέο νπζίεο νη νπνίεο επηδξνχλ ζην

θχηηαξν ησλ κηθξννξγαληζκψλ κε απνηέιεζκα ηελ θαηαζηξνθή ηνπο. Ζ

απνιπκαληηθή νπζία κεηψλεη ηνλ αξρηθφ πιεζπζκφ παζνγφλσλ

κηθξννξγαληζκψλ θαηά ηε δηάξθεηα ζπγθεθξηκέλνπ ρξφλνπ επαθήο. Σν

απνηέιεζκα ηεο απνιχκαλζεο κπνξεί λα επεξεαζηεί απφ ηε ζνιεξφηεηα

ηνπ λεξνχ, επεηδή νη αησξνχκελεο νξγαληθέο ή αλφξγαλεο νπζίεο παίδνπλ

ην ξφιν αζπίδαο πξνζηαζίαο ησλ παζνγφλσλ κηθξννξγαληζκψλ.

Οη βαζηθνί παξάγνληεο ηεο απνιπκαληηθήο δξάζεο (ζπγθέληξσζε απνιπκαληηθνχ

θαη ρξφλνο επαθήο) είλαη κεηαβιεηά ζηνηρεία, δηφηη ε ζεξκνθξαζία, ην PH θαη ε

ζνιεξφηεηα ηνπ λεξνχ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο

απνιχκαλζεο. Δίλαη δπλαηφλ λα ρξεηαζηεί λα απμήζνπκε ηε ζπγθέληξσζε ή ην

ρξφλν δξάζεο ηνπ απνιπκαληηθνχ.Έλα αξρηθφ θηιηξάξηζκα ζην λεξφ πνπ

πξφθεηηαη λα απνιπκαλζεί, βνεζάεη ζηελ θαηαθξάηεζε αησξνχκελσλ ζηεξεψλ

νπζηψλ θαη θαηά ζπλέπεηα δηεπθνιχλεη ηε δηαδηθαζία ηεο απνιχκαλζεο. Δπίζεο

κηα βνεζεηηθή δεμακελή λεξνχ κπνξεί λα βνεζήζεη ζε κηα έθηαθηε πεξίπησζε

πνπ ζα ρξεηαζηεί κεγαιχηεξνο ρξφλνο δξάζεο ηεο απνιπκαληηθήο νπζίαο.

Μέζνδνη απνιύκαλζεο ηνπ λεξνύ

Υισξίσζε: Μηα επξέσο δηαδεδνκέλε κέζνδνο απνιχκαλζεο είλαη ε ρξήζε

ειεχζεξνπ ρισξίνπ, ην νπνίν είλαη ηνμηθφ ζηνπο πεξηζζφηεξνπο παζνγφλνπο

κηθξννξγαληζκνχο. Σν ριψξην δηαηίζεηαη ζην εκπφξην ζε αέξηα κνξθή, ζε πγξή

(ππνρισξηψδεο λάηξην) ή ζε ζθφλε (ππνρισξησδψλ αιάησλ). Ζ επηινγή ηεο κνξθήο

41

πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ απνιχκαλζε ηνπ λεξνχ εμαξηάηαη απφ ην θφζηνο, ηηο

ζπλζήθεο αζθαιείαο θαη ηηο ιεηηνπξγηθέο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο εγθαηάζηαζεο. ηαλ ην

pH ηνπ λεξνχ είλαη φμηλν(pH<5) ην ριψξην παξακέλεη ζηε κνξηαθή ηνπ κνξθή, ελψ

γηα pH>5 δεκηνπξγείηαη ππνρισξηψδεο νμχ.

Σν κεγάιν πξνηέξεκα ηεο ρισξίσζεο, έλαληη άιισλ απνιπκαληηθψλ

νπζηψλ, είλαη ε ηζρπξή δξαζηηθφηεηά ηνπ ζε πνιινχο παζνγφλνπο

κηθξννξγαληζκνχο αιιά θαη ε ππνιεηκκαηηθή ηνπ δξάζε (παξακέλεη ζαλ

πξνζηαηεπηηθφο παξάγνληαο γηα αξθεηφ ρξνληθφ δηάζηεκα κέζα ζην

λεξφ.

Πξέπεη φκσο πάληα λα ειέγρνπκε ηελ πηζαλφηεηα δεκηνπξγίαο παξαπξντφλησλ ηεο

απνιχκαλζεο. Ζ απνιπκαληηθή νπζία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη κπνξεί λα νδεγήζεη ζε

ρεκηθή αληίδξαζε κε ηα ζηνηρεία ηνπ λεξνχ θαη ηφηε λα δεκηνπξγεζνχλ

παξαπξντφληα, φπσο ηα ηξηαινκεζάληα πνπ έρνπλ ελνρνπνηεζεί γηα επηπηψζεηο ζηελ

αλζξψπηλε πγεία. Αθφκα θαη ην ριψξην πνπ πξνζηίζεηαη γηα ηελ θαηαζηξνθή ησλ ηψλ

θαη βαθηεξίσλ, κπνξεί λα ζρεκαηίζεη βιαβεξά παξαπξντφληα κε ζπλέπεηα, βιάβεο

ζηα λεθξά θαη ζην ζπθψηη, λεπξηθέο παζήζεηο, βιάβεο ζην αλνζνπνηεηηθφ ζχζηεκα,

αξηεξηνζθιήξπλζε, πξνζβνιή ηνπ κπτθνχ ζπζηήκαηνο, θ.ι.π.

Υισξακίλσζε: Οη ρισξακίλεο παξάγνληαη ζην ζεκείν ρξήζεο απφ ριψξην θαη

ακκσλία θαη βνεζνχλ ζηελ απνκάθξπλζε νζκψλ θαη γεχζεο πνπ αθήλεη ζην λεξφ ε

ρισξίσζε. Έρνπλ αζζελέζηεξε απνιπκαληηθή δξάζε απφ ην ειεχζεξν ριψξην, έρνπλ

ρεκηθά ζηαζεξφηεξε ππνιεηκκαηηθή δξάζε θαη δελ επλννχλ ηε δεκηνπξγία

ηξηαινκεζαλίσλ.

δνλ: Δίλαη ην ηζρπξφηεξν απφ ηα θνηλά απνιπκαληηθά θαη δελ δεκηνπξγεί

ηξηαινκεζάληα. Ζ δξάζε ηνπ φκσο επεξεάδεηαη απφ ην pH ηνπ λεξνχ, απφ ην

κνλνμείδην ή ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα θαη απφ δηάθνξεο νξγαληθέο ή αλφξγαλεο

νπζίεο πνπ βξίζθνληαη ζην λεξφ. Δπεηδή ζηε ζεξκνθξαζία θαη πίεζε ηνπ

πεξηβάιινληνο είλαη έλα αζηαζέο αέξην, πξέπεη λα παξαζθεπάδεηαη ζην ζεκείν

ρξήζεο. Μεηά ηελ εηζαγσγή ηνπ ζην λεξφ, παξακέλεη γηα έλα ρξνληθφ δηάζηεκα,

αξθεηφ γηα ηελ απνιχκαλζε θαη ζηε ζπλέρεηα απνζπληίζεηαη.

Σν φδνλ θαηαζηξέθεη ηε βαζηθή δνκή ηνπ κηθξνβηαθνχ θπηηάξνπ εθφζνλ δελ

ππάξρεη απμεκέλε ζνιεξφηεηα ζην λεξφ (ε νπνία πξνζηαηεχεη ηα θχηηαξα ησλ

κηθξννξγαληζκψλ).

Τπεξηψδεο Αθηηλνβνιία: αδξαλνπνηεί βαθηήξηα θαη ηνχο, ελψ έρεη κηθξφηεξε

απνηειεζκαηηθφηεηα έλαληη ησλ πξσηφδσσλ. Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε ππφγεηα

λεξά ή λεξά πξνο εκθηάισζε θαη δελ δεκηνπξγνχληαη θαζφινπ παξαπξντφληα. Ζ

ππεξηψδεο αθηηλνβνιία δελ ζθνηψλεη κηθξννξγαληζκνχο αιιά αδξαλνπνηεί ην

ππξεληθφ DNA κε απνηέιεζκα λα κε ιεηηνπξγεί ν αλαπαξαγσγηθφο κεραληζκφο. Ζ

ππεξηψδεο αθηηλνβνιία δελ έρεη ππνιεηκκαηηθή δξάζε γη’ απηφ πξέπεη λα

ρξεζηκνπνηείηαη ζε ζπλδπαζκφ κε άιιεο κεζφδνπο απνιχκαλζεο.

Τπεξκαγγαληθφ Κάιην:Γελ ρξεζηκνπνηείηαη σο θχξην απνιπκαληηθφ, αιιά γηα ηε

δηαηήξεζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ λεξνχ. Βειηηψλεη ηα νξγαλνιεπηηθά ραξαθηεξηζηηθά

ηνπ λεξνχ, φπσο ηελ νζκή θαη ην ρξψκα, κεηά ηελ απνιχκαλζε ελψ βνεζάεη ζηελ

απνκάθξπλζε ζηδήξνπ θαη καγγαλίνπ.

42

Γηεζλήο πξαθηηθή

Παξά ηηο έληνλεο αλεζπρίεο ησλ επηζηεκφλσλ ζρεηηθά κε ηηο επηπηψζεηο πνπ κπνξεί

λα έρνπλ ηα παξαπξντφληα ηεο ρξήζεο ηνπ ρισξίνπ ζην πφζηκν λεξφ, απηφ παξακέλεη

ζαλ ην πιένλ ζπλεζηζκέλν κέζν απνιχκαλζεο.

ηε Γ. Δπξψπε ππάξρεη κηα ζεκαληηθή ζηξνθή πξνο ηε ρξήζε ηνπ

φδνληνο πνπ φκσο ε έθηαζή ηεο είλαη ζρεηηθά πεξηνξηζκέλε ιφγσ ηνπ

αξρηθνχ πςεινχ θφζηνπο επέλδπζεο.

Ση κπνξνύκε λα θάλνπκε;

Οη ηξφπνη πνπ θαηά θαηξνχο νη άλζξσπνη θαηαθεχγνπλ, ψζηε λα ρξεζηκνπνηνχλ φζν

ην δπλαηφλ θαζαξφ λεξφ είλαη:

Υξήζε εκθηαισκέλνπ λεξνχ. Σν εκθηαισκέλν λεξφ αλαπηχζζεη κηθξφβηα

πάλσ απφ 18ν C γη’ απηφ πξέπεη λα δηαηεξείηαη ζε δξνζεξφ κέξνο.

Υξήζε βξαζκνχ. Ο βξαζκφο απνκαθξχλεη ηα άιαηα φρη φκσο ηε ιάζπε ,

ηηο ρεκηθέο νπζίεο ,ηα αησξνχκελα ζσκαηίδηα θαη δελ είλαη πξαθηηθφο.

Υξήζε θεξακηθψλ θίιηξσλ. Σα θεξακηθά θίιηξα δελ αθαηξνχλ φινπο ηνπο

ξππαληέο θαη απαηηνχλ ζπρλή απνιχκαλζε θαη θαζαξηζκφ.

Υξήζε θαλαηψλ κε θίιηξα. Οη θαλάηεο κε θίιηξα δελ αθαηξνχλ φινπο ηνπο

ξππαληέο, ζέινπλ ζπλέρεηα γέκηζκα θαη απαηηνχλ ζπρλή αιιαγή θίιηξνπ.

Φίιηξα ελεξγνχ ή πεπηεζκέλνπ άλζξαθα. Σα θίιηξα ελεξγνχ ή πεπηεζκέλνπ

άλζξαθα δελ αθαηξνχλ φινπο ηνπο ξππαληέο, δελ αθαηξνχλ βαθηήξηα θαη

ηνχο θαη απαηηνχλ ζπρλή αιιαγή θίιηξνπ.

Υξήζε θίιηξσλ ππεξηψδνπο αθηηλνβνιίαο. Ζ ρξήζε θίιηξσλ ππεξηψδνπο

αθηηλνβνιίαο δελ απνκαθξχλεη ηε ιάζπε, ηα αησξνχκελα ζσκαηίδηα θαη ηηο

ρεκηθέο νπζίεο. Έρνπλ κεγάιν θφζηνο ζπληήξεζεο.

Τπάξρεη ιύζε;

Γηα θαζαξό λεξό ρξεηαδόκαζηε ζπλδπαζκέλε ηερλνινγία

Υξεηαδφκαζηε έλα ζχζηεκα πνπ λα:

Αθαηξεί φινπο ηνπο ξππαληέο (ζσκαηίδηα, νξγαληθέο θαη αλφξγαλεο ρεκηθέο

νπζίεο, παζνγφλνη κηθξννξγαληζκνί)

Δπηηξέπεη λα δηέξρνληαη ηα σθέιηκα ζηνηρεία φπσο καγλήζην αζβέζηην θαη

θζφξην

Λεηηνπξγεί κε νπνηαδήπνηε πίεζε λεξνχ ζηε βξχζε

Γίλεη άκεζα άθζνλν λεξφ, ρσξίο λα ην δεζηαίλεη, γηα πφζε, γηα καγείξεκα,

γηα πιχζηκν θξνχησλ θαη ιαραληθψλ.

Μελ απαηηεί ζπληήξεζε θαη ζπρλέο αιιαγέο θίιηξσλ.

Δγθαζίζηαηαη εχθνια, γξήγνξα θαη απιά.

Διέγρεη ηε ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ απηφκαηα θαη λα καο πξνεηδνπνηεί

έγθαηξα.

Δίλαη πηζηνπνηεκέλν απφ αλαγλσξηζκέλνπο παγθφζκηνπο νξγαληζκνχο

43

Απνηειεί ηελ πιένλ νηθνλνκηθή ιχζε.

Έρνπκε ήδε εθηεζεί ζηνπο ξππαληέο ηνπ λεξνχ ιφγσ άγλνηαο, αδηαθνξίαο,

εκηκάζεηαο. Έρνπκε γίλεη ηφζν αλεχζπλνη απέλαληη ζην πεξηβάιινλ, πνπ ηψξα

πιένλ καο αληεπηηίζεηαη. Γηα λα ληθήζνπκε απηφλ ηνλ πφιεκν,

ΠΡΔΠΔΗ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΟΤΜΔ ΠΡΟΩΠΗΚΑ ΣΖΝ ΔΤΘΤΝΖ

ΝΑ ΦΡΟΝΣΗΟΤΜΔ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΑΝ ΘΔΛΟΤΜΔ ΝΑ

ΠΗΝΟΤΜΔ ΚΑΘΑΡΟ ΝΔΡΟ

ΟΦΔΗΛΟΤΜΔ ΝΑ ΠΑΡΑΓΩΟΤΜΔ ΚΑΘΑΡΟ ΝΔΡΟ ΣΗ

ΔΠΟΜΔΝΔ ΓΔΝΗΔ

ΝΔΡΟ ΚΑΗ ΤΓΔΗΑ

Νεξό, ην πνιπηηκόηεξν αγαζό ηεο θύζεο

Κάζε ρξφλν πεξηζζφηεξνη απφ 2 εθαηνκκχξηα άλζξσπνη, ζηελ

πιεηνςεθία ηνπο παηδηά, πεζαίλνπλ απφ αζζέλεηεο πνπ πξνθαινχληαη απφ

ηελ θαθή πνηφηεηα ηνπ λεξνχ. Ζ θαθή πγηεηλή θαη ηα δηαξξντθά

ζχλδξνκα έλα εθξεθηηθφ ζχλνιν πνπ εμαθνινπζεί λα πιήηηεη ηνλ

πιαλήηε. Πεξηζζφηεξνη απφ 1 εθαηνκκχξην άλζξσπνη ράλνπλ ηε δσή

ηνπο εμαηηίαο ηεο καιάξηαο. Δθαηνκκχξηα αθφκε απφ ηελ επαηίηηδα Α.

Καη ζε φιεο απηέο ηηο αλζξψπηλεο απψιεηεο, θνηλφο παξνλνκαζηήο είλαη

έλαο. Σν λεξφ….. « Υσξίο ζύλνξα» ηεύρνο 42

Από ηελ αξραηόηεηα σο ζήκεξα

Ζ πδξνζεξαπεία μεθίλεζε ρηιηάδεο ρξφληα πξν Υξηζηνχ. Σν λεξφ ήηαλ ζεκέιην ηεο

ζεξαπείαο θαη ηεο ίαζεο ζηελ αξραία Διιάδα. Ο Ηππνθξάηεο είλαη κάιηζηα απφ ηνπο

πξψηνπο πνπ θαηαλφεζε ηε ζεξαπεπηηθή δχλακε ηνπ λεξνχ, ζηε δσή ησλ αξραίσλ

Διιήλσλ. Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο ζεξαπείεο πνπ ρξεζηκνπνηνχζε γηα λα γηαηξεχεη

δηάθνξεο αζζέλεηεο ήηαλ βαζηζκέλεο ζην επινγεκέλν χδσξ. Αξγφηεξα νη αξραίνη

Έιιελεο ηειεηνπνίεζαλ ηε ρξήζε ηνπ λεξνχ γηα ζξεπηηθνχο θαη θαιισπηζηηθνχο

ζθνπνχο, ρηίδνληαο κάιηζηα δηαθνζκεκέλα δεκφζηα θαη ηδησηηθά κπάληα, φπνπ φινη

νη πνιίηεο είραλ ηελ επθαηξία λα απνιαχζνπλ ηελ ηζηνξία ελφο ηακαηηθνχ κπάληνπ.

Σν λεξφ αληηπξνζσπεχεη ην60% ηνπ ζσκαηηθνχ βάξνπο ελφο άλδξα θαη ην 50%κηαο

γπλαίθαο. Έλα ηξίην πεξίπνπ βξίζθεηαη ζηα αηκνθφξα αγγεία θαη κηα κηθξή πνζφηεηα

κεηαμχ ησλ θπηηάξσλ φπνπ παξέρεη ειαζηηθφηεηα ζηνπο ηζηνχο.

Σν λεξφ κεηά ην νμπγφλν, απνηειεί ην θπξηφηεξν ζξεπηηθφ ζπζηαηηθφ ηεο δσήο. Δίλαη

κηα αλαληηθαηάζηαηε ζξεπηηθή νπζία, άθξσο απαξαίηεηε, γηα ηελ επηβίσζε θαη

ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνχ.

Οη απψιεηεο ζε λεξφ πξαγκαηνπνηνχληαη κέζσ ησλ νχξσλ, κε ηνλ

ηδξψηα, κέζσ ηνπ αλαπλεπζηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη κε ηα πεξηηηψκαηα. Ζ

εθίδξσζε πξνθαιείηαη απφ ηελ αχμεζε ηεο ζσκαηηθήο ζεξκνθξαζίαο

ιφγσ πςειψλ εμσηεξηθψλ ζεξκνθξαζηψλ ή έληνλεο ζσκαηηθήο αχμεζεο.

44

Σα θχηηαξα ηνπ εγθεθάινπ πνπ ειέγρνπλ ηελ εθίδξσζε ελεξγνπνηνχληαη

θαη νη ηδξσηνπνηνί αδέλεο εθθξίλνπλ λεξφ ζην δέξκα φπνπ θαη

εμαηκίδεηαη, κεηψλνληαο ηε ζεξκνθξαζία ηνπ ζψκαηνο. Ζ δηαδηθαζία

απηή απμάλεη ηε ζπγθέληξσζε αιαηηνχ ζην αίκα, πξνθαιψληαο ηελ

αίζζεζε ηεο δίςαο. Αλ δελ αλαπιεξσζεί ην λεξφ νη θαλνληθέο ζσκαηηθέο

ιεηηνπξγίεο θαηαξξένπλ. Ζ ζσζηή επαλπδάησζε πξαγκαηνπνηείηαη κφλν

κε ζπλερή, ζπλεηδεηή πξνζπάζεηα θαηαλάισζεο πγξψλ (2 ιίηξα λεξνχ

εκεξεζίσο), ε νπνία δελ πξέπεη λα εμαξηάηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν απφ

ηελ αίζζεζε ηεο δίςαο.

Σα άηνκα πνπ έρνπλ έληνλε θπζηθή δξαζηεξηφηεηα πξέπεη λα εμαζθαιίζνπλ επαξθή

ιήςε λεξνχ, αθνχ ε αθπδάησζε κπνξεί λα πξνθαιέζεη ππεξζέξκαλζε ηνπ

νξγαληζκνχ. Οη κηθξέο απψιεηεο πγξψλ πνπ δελ αλαπιεξψλνληαη, κπνξεί λα

εκπνδίζνπλ ηελ απφδνζε, ελψ νη κεγάιεο απψιεηεο κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ

ζεξκνπιεμία ή θαη ζάλαην.

Γελ μερλάκε όηη:

Σν θξχν λεξφ:

Αλαδσνγνλεί θαη δηεγείξεη ην ζψκα θαη ην δέξκα

Γηα εθηεηακέλν ρξνληθφ δηάζηεκα αδπλαηίδεη ην ζψκα

Κάλεη ηνλ νξγαληζκφ πην δπλαηφ έλαληη ησλ ηψλ

Βνεζά ζηε δηαηήξεζε ηεο ειαζηηθφηεηαο ησλ ηζηψλ

Αλαθνπθίδεη απφ πνλνθεθάινπο

Μεηψλεη ηα πξεμίκαηα

Γηψρλεη ηνλ ππξεηφ θαη ηηο δαιάδεο

Σν δεζηφ λεξφ:

Υαιαξψλεη ην ζψκα

Διαηηψλεη ηνλ πφλν, ηε δπζθνξία θαη ηελ θνχξαζε

Ξεθνπξάδεη ηνπο κχεο θαη ην λεπξηθφ ζχζηεκα

Απμάλεη ηελ θπθινθνξία ηνπ αίκαηνο

Βνεζά ζηελ απνβνιή ησλ ηνμηλψλ απφ ην ζψκα

Καηαπνιεκά ηηο θιεγκνλέο

Ζ πςειή ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απνηειεί έλαλ απφ ηνπο θπξηφηεξνπο

παξάγνληεο αθπδάησζεο, δειαδή ηε δηαηάξαμε ηεο ηζνξξνπίαο ησλ πγξψλ ηνπ

νξγαληζκνχ, θπξίσο κέζσ ηνπ ηδξψηα.

Γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηεο ηζνξξνπίαο πξέπεη λα πξνηηκάκε:

1. Σν πφζηκν λεξφ

2. Σν κεηαιιηθφ λεξφ

3. Σνπο θπζηθνχο ρπκνχο ρσξίο δάραξε

Αληίζεηα δελ πξέπεη λα θαηαλαιψλνπκε:

1. Αλαςπθηηθά

2. Οηλνπλεπκαηψδε πνηά

3. Καθέ

(Γεκνζίεπκα ζηνλ ηνπηθφ ηχπν ηνπ Αζαλαζίνπ Σφπε. Γηαηηνιφγνπ –

δηαηξνθνιφγνπ)

45

Ζ ΗΓΗΧΣΗΚΟΠΟΗΖΖ ΣΟΤ ΝΔΡΟΤ

ινη ζπκθσλνχλ πιένλ. Ο επφκελνο παγθφζκηνο πφιεκνο δελ ζα γίλεη γηα ην

πεηξέιαην αιιά γηα ην λεξφ. ζα ζεκεία ηνπ πιαλήηε δε ζα γίλνπλ ηεξάζηηεο ιίκλεο

απφ ηηο πιεκκχξεο ζα δηςάζνπλ . Σν ίδην θαη φζνη δελ έρνπλ ρξήκαηα, αθνχ ηελ

εθκεηάιιεπζε ησλ ελ αλεπαξθεία απνζεκάησλ ηνπ πνιχηηκνπ απηνχ αγαζνχ ηελ

έρνπλ αλαιάβεη ήδε ιίγεο ηδησηηθέο εηαηξείεο!

Σν ζέκα, δειαδή , είλαη γλσζηφ. Γελ θνκίδνπκε γιαχθα εηο Αζήλαο. Έρεη φκσο κία

ζρεηηθψο άγλσζηε πηπρή πνπ ήξζε ζην θσο ηψξα κε αθνξκή ηα αηηήκαηα ησλ

ρηιηάδσλ αθηηβηζηψλ πνπ βξέζεθαλ ζηελ πξσηεχνπζα ηεο Νφηηαο Αθξηθήο: ε

ηδησηηθνπνίεζε ζεκαληηθψλ απνζεκάησλ λεξνχ ηνπ πιαλήηε. χκθσλα κε ηηο

θαηαγγειίεο ηνπο, ε ππφζεζε λεξφ έρεη γίλεη αληηθείκελν εθκεηάιιεπζεο κεξηθψλ

εηαηξεηψλ νη νπνίεο ζα απνκίζνπλ ππεξθέξδε.

ηελ πεξηνρή Νειζπξνχηη, π.ρ. 125 κίιηα βφξεηα ηνπ Γηνράλεζκπνπξγθ, νη θάηνηθνη

ήδε αγνξάδνπλ λεξφ απφ ηελ εηαηξεία Biwater. Φπζηθά, κε ηηο ηηκέο πνπ ην πσιεί ε

εηαηξεία κφλν νη πινχζηνη κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζ΄ απηφ θαη, έηζη νη θησρνί

(πνπ απνηεινχλ βεβαίσο ηελ ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα) πεζαίλνπλ απφ αθπδάησζε...

«Απηέο νη εηαηξείεο παξαβιέπνπλ ην γεγνλφο φηη ην λεξφ είλαη θνηλφ αγαζφ, θνηλή

πεξηνπζία πνπ αλήθεη ζε φινπο ηνπο θαηνίθνπο ηνπ πιαλήηε θαη γεληθφηεξα ζε φια

ηα ελ δσή πιάζκαηα. Ο κφλνο ζηφρνο ηνπο είλαη λα ζέζνπλ ππφ ηνλ έιεγρφ ηνπο θαη

λα εθκεηαιιεπηνχλ ην πην πνιχηηκν θπζηθφ αγαζφ», δειψλεη ν Μνλη Μπάξιννπν,

πξφεδξνο ηεο κεγαιχηεξεο νξγάλσζεο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ ηνπ Καλαδά.

Ζ ηδέα γηα ηελ ηδησηηθνπνίεζε ηνπ λεξνχ είλαη παιηά θαη ρξνλνινγείηαη απφ ηελ

επνρή ηνπ Ναπνιένληα Βνλαπάξηε. Μέρξη ζηηγκήο νη ηδησηηθέο εηαηξείεο έρνπλ

θαηαθέξεη λα ππνρξεψζνπλ ην 5% ηνπ παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ λα αγνξάδεη ην λεξφ

απφ απηέο. Μπνξεί ην πνζνζηφ λα κνηάδεη κηθξφ, ζε απφιπηνπο αξηζκνχο, φκσο δελ

είλαη θαη θπζηθά νη αθηηβηζηέο κάρνληαη γηα λα ζηακαηήζεη εδψ ην πξφβιεκα θαη λα

κελ απμεζεί ην πνζνζηφ άιιν. ηαλ νη εηαηξείεο άξρηζαλ απφ ην 1998 θαη κεηά λα

θηλνχληαη πνιχ έληνλα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο ηδησηηθνπνίεζεο ησλ πδάηηλσλ

πφξσλ θαη πεγψλ, ε Παγθφζκηα Σξάπεδα πξνέβιεςε φηη ην παγθφζκην εκπφξην

λεξνχ ζε ζχληνκν ρξνληθφ ζα απέθεξε θέξδε γηα ηηο εηαηξείεο πνπ ζα αλέξρνληαλ

ζην αζηξνλνκηθφ πνζφ ησλ 800 δηο δνιαξίσλ ην ρξφλν!

Σν 2000 ην Παγθφζκην Φφξνπκ γηα ην Νεξφ πνπ έγηλε ζηε Υάγε νη πνιπεζληθέο

εηαηξείεο εκπνξίαο χδαηνο εκθαλίζηεθαλ ζε έλα θνηλφ κέησπν θαη, κε ηελ

ππνζηήξημε ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ εκπνξίνπ, θαηάθεξαλ λα «πείζνπλ» ηνλ

ΟΖΔ λα αλαγξάςεη ζην ηειηθφ θείκελν ησλ απνθάζεσλ ην λεξφ σο «αλζξψπηλε

αλάγθε» θαη φρη σο «αλζξψπηλν δηθαίσκα». Απηή ε αζψα θαηλνκεληθά δηαηχπσζε

αθνινπζείηαη απφ ηε δηθή ηεο «κεηάθξαζε». ,ηη πεξηέρεηαη ζηνλ φξν «αλζξψπηλν

δηθαίσκα» ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα δηαζθαιίδεηαη ε ειεχζεξε θαη ρσξίο πεξηνξηζκνχο

πξφζβαζε ζε φινπο αλεμαηξέησο θαη δελ ηίζεηαη ζέκα εκπνξίαο.

Δλψ, θπζηθά, φ,ηη πεξηγξάθεηαη σο «αλζξψπηλε αλάγθε» κπνξεί λα πσιείηαη

ειεπζέξσο γηα απνθφκηζε θέξδνπο απφ ηδησηηθέο εηαηξίεο...Μεηά ηελ απφθαζε απηή

νη εηαηξείεο δελ είραλ λα θάλνπλ θαη πνιιά. Έπξεπε απιψο λα πάλε ζε ρψξεο ή θαη

ζε κεκνλσκέλεο πφιεηο, φπνπ ηα νηθνλνκηθά δελ ήηαλ ηδηαηηέξσο αλζεξά θαη κε

δηάθνξα παδάξηα λα θαηαθέξνπλ λα απνθηήζνπλ ηνλ έιεγρν ησλ εζληθψλ ή

46

δεκνηηθψλ ζπζηεκάησλ παξνρήο λεξνχ. Αθνχ απνθηήζνπλ ηνλ έιεγρν νη εηαηξείεο

αξρίδνπλ λα ρξεψλνπλ κε πςειέο ηηκέο ηνπο θαηνίθνπο θάζε θνξά πνπ εθείλνη

αλνίγνπλ θάπνηα βξχζε ή ηξαβάλε ην θαδαλάθη. Γηα λα είλαη απνιχησο

θαηνρπξσκέλεο νη εηαηξείεο απηέο ππνγξάθνπλ μερσξηζηά ζπκβφιαηα κε ηνλ θάζε

θάηνηθν, έηζη ψζηε ζε πεξίπησζε πνπ εθείλνο ρξεζηκνπνηεί ιηγφηεξν λεξφ απφ ην

πξνβιεπφκελν λα γίλεηαη απηνκάησο θαη λνκίκσο αχμεζε ζηηο ηηκέο γηα λα θζάζεη ν

ινγαξηαζκφο ζην πνζφ πνπ είρε πξνθαζνξίζεη ε εηαηξεία φηη πξέπεη λα πιεξψζεη ν

θάηνηθνο. Δπίζεο, απφ ηε ζηηγκή πνπ έρνπλ ηνλ απφιπην έιεγρν ζην ζχζηεκα

πδξνδφηεζεο, αλ θαη φηαλ ππάξρεη πιεφλαζκα πνζφηεηαο λεξνχ, ην βγάδνπλ ζε

πιεηζηεξηαζκφ. Οη γεηηνληθέο πφιεηο είλαη ζπλήζσο εθείλεο πνπ ην αγνξάδνπλ ζε

πςειέο ηηκέο, αθνχ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο φηαλ κία πφιε έρεη πεξίζζεπκα ε

δηπιαλή έρεη έιιεηςε. Οη αθηηβηζηέο θαη φζνη αζρνινχληαη κε ην ζέκα αλαθέξνπλ φηη

ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ ην λεξφ έρεη ήδε ηελ ίδηα ηηκή κε ην πεηξέιαην!

«ίγνπξε ρξεκαηηζηεξηαθή ηνπνζέηεζε». Έηζη πεξηγξάθεη ην πεξηνδηθφ «Fotune»

ηελ αγνξά πνπ ππφζρεηαη ζηαζεξά (ππν)θέξδε ηνλ 21ν αηψλα. Οη δπν ηδησηηθνί

γίγαληεο ηνπ λεξνχ είλαη ε Vivendi θαη ε Suez εδξεχνπλ θαη νη δπν ζηε Γαιιία. Οη

δπν εηαηξείεο έρνπλ θαηαθέξεη λα θαηαθηήζνπλ ην 70% ηεο αγνξάο, παξέρνληαο

ζρεηηθέο ππεξεζίεο ζε πεξηζζφηεξνπο απφ 100 εθαηνκκχξηα αλζξψπνπο. Ζ Suez

δξαζηεξηνπνηείηαη ζε 130 ρψξεο ελψ ε Vivendi ζε πεξηζζφηεξεο απφ 90.

Αθνινπζνχλ ε επίζεο γαιιηθή Bougues-SAUR, ε γεξκαληθή RWE-Thames θαη ε

ακεξηθαληθή Bechtel-United Utilities. Απηέο είλαη νη κεγαιχηεξεο πνιπεζληθέο πνπ

θπξηαξρνχλ ζηελ αγνξά. Τπάξρνπλ φκσο θαη νξηζκέλεο κηθξφηεξεο εηαηξείεο πνπ

δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε πνιχ κηθξφηεξε θιίκαθα

Ο ΟΖΔ έρεη ήδε ραξηνγξαθήζεη ηηο έμη πεξηνρέο ηνπ πιαλήηε φπνπ ε ιεηςπδξία

είλαη ηφζν κεγάιε ψζηε ν θίλδπλνο πνιεκηθήο αλάθιεμεο εμαηηίαο ηεο θνηλσληθήο

αλαηαξαρήο θαη ησλ πξνβιεκάησλ απφ ηελ έιιεηςε είλαη νξαηφο ζην άκεζν κέιινλ.

Οη εηαηξείεο, απφ ηελ πιεπξά ηνπο ,ππνζηεξίδνπλ φηη ε ηδησηηθνπνίεζε είλαη ε κφλε

ιχζε γηα ηελ βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ χδξεπζεο, αθνχ κφλν ηζρπξέο ηδησηηθέο

εηαηξείεο κπνξνχλ λα επελδχζνπλ ζε έξεπλα, λέεο ηερλνινγίεο θαη δεκηνπξγία λέσλ

εγθαηαζηάζεσλ. Ζ απάληεζε ησλ αθηηβηζηψλ είλαη φηη νη εηαηξείεο, εηδηθά απηήλ ηελ

επνρή εξγάδνληαη κε απνθιεηζηηθφ γλψκνλα ην άκεζν θέξδνο θαη έηζη δελ

αζρνινχληαη κε ηε δηαηήξεζε θαη ζηαζεξνπνίεζε ησλ πεγψλ απφ ηηο νπνίεο

απνθνκίδνπλ ην θέξδνο ηνπο. Άιισζηε, φπσο ιέλε νη αθηηβηζηέο, φζν πεξηζζφηεξν

λεξφ πνπιήζνπλ ηφζν πεξηζζφηεξν θέξδνο ζα έρνπλ-νπφηε απφ ηε δηθή ηνπο ζθνπηά

φρη κφλν δε ζέινπλ λα βνεζήζνπλ ζηε κείσζε ηεο απμεκέλεο μεξαζίαο, αιιά

αληηζέησο, λα κπνξνχζαλ ζα ηελ έθαλαλ αθφκε κεγαιχηεξε, αθνχ έηζη ζα

κπνξνχζαλ λα απμήζνπλ αθφκε πεξηζζφηεξν ηηο πσιήζεηο ηνπο.

ηελ παγθφζκηα δηάζθεςε ηνπ Γηνράλεζκπνπξγθ νη εγέηεο ησλ θησρφηεξσλ

θξαηψλ, ζα πξνζπαζνχζαλ λα κάζνπλ αλ ηειηθψο ν ΟΖΔ είλαη ην αλψηαην

πιαλεηηθφ φξγαλν ζην νπνίν κπνξνχλ λα πξνζηξέμνπλ, αλ νη εηαηξείεο θαηαπαηνχλ

ηα ζπκπεθσλεκέλα. Γηαηί θνβνχληαη φηη ζε ιίγν θαηξφ ηα λεξά ησλ πεξηνρψλ ηνπο

ζα πνηίδνπλ ηνπο θήπνπο, ηα γήπεδα γθνιθ θαη ηηο πηζίλεο ησλ πινπζίσλ ηνπ

πιαλήηε, ελψ εθείλνη ζα πεζαίλνπλ ηεο δίςαο...

Απφζπαζκα απφ: «ΒΖΜΑΓΚΑΕΗΝΟ», 15/9/2002 Σνπ Θνδσξή Λατλα

47

Ζ ΥΡΖΖ ΣΟΤ ΝΔΡΟΤ ΣΟ

ΤΓΥΡΟΝΟ ΝΟΗΚΟΚΤΡΗΟ

48

ΠΟΟ ΓΔΓΟΜΔΝΟ ΘΔΧΡΟΤΜΔ ΣΟ ΝΔΡΟ;

ΜΠΟΡΟΤΜΔ ΝΑ ΣΟ ΞΟΓΔΤΟΤΜΔ ΑΛΟΓΗΣΑ;

Οη ρξήζεηο ηνπ λεξνχ ζηελ θαζεκεξηλή καο δσή είλα η πάξα πνιιέο.

Υξεζηκνπνηνχκε ην λεξφ γηα λα πιπζνχκε, λα καγεηξέςνπκε, λα

θαζαξίζνπκε, λα πιχλνπκε ηα πηάηα θαη ηα ξνχρα καο θη έλα ζσξφ άιια.

Δπεηδή έρνπκε ηελ εληχπσζε πσο είλαη πάξα πνιχ θαη πσο δελ πξφθεηηαη πνηέ λα

ηειεηψζεη, ην ζπαηαινχκε. Ξερλάκε φηη, κφλν ην 1% ηνπ λεξνχ πνπ ππάξρεη ζηνλ

πιαλήηε καο κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε γηα ηηο θαζεκεξηλέο καο αλάγθεο.

Παιηφηεξα ν άλζξσπνο πξφζερε πεξηζζφηεξν ην λεξφ. Οχηε ην ζπαηαινχζε, νχηε

πνιχ πεξηζζφηεξν ην κφιπλε. Οη λνηθνθπξέο ρξεζηκνπνηνχζαλ ην λεξφ κε ζχλεζε,

αθνχ έπξεπε λα ην κεηαθέξνπλ απφ ηηο θεληξηθέο βξχζεο ηνπ ρσξηνχ. ήκεξα φκσο

κε έλα ζσξφ βξχζεο ζην ζπίηη καο άιιαμαλ θαη νη ζπλήζεηέο καο. Σν μχξηζκα θαη ην

πιχζηκν ησλ δνληηψλ γίλεηαη κε αλνηρηέο βξχζεο. Καζαξίδνληαη νη δξφκνη κε ιάζηηρα

αδηαθνξψληαο γηα ηελ ππεξβνιηθή ζπαηάιε ηνπ λεξνχ. Σα απηνθίλεηα πιέλνληαη κε

ιάζηηρα θη απηά θαη κάιηζηα ηφζεο πνιιέο θνξέο πνπ δελ μέξεηο ηη λα ππνζέζεηο.

ην παξαθάησ ζρέδην βιέπνπκε πσο κνηξάδεηαη ε θαηαλάισζε λεξνχ ζ’ έλα κέζν

λνηθνθπξηφ.

ΧΡΗΣΕΙΣ ΝΕΡΟΥ

ΚΟΤΖΘΝΑ-

ΜΑΓΕΘΡΕΜΑ

27%

ΠΛΤΘΜΟ

ΑΤΣΟΚΘΝΗΣΟΤ

4%

ΚΑΖΑΝΑΚΘ

31%

ΠΛΤΘΜΟ

ΩΜΑΣΟ

19%

ΠΛΤΝΣΗΡΘΟ

ΡΟΤΥΩΝ

19%

ΚΟΤΖΘΝΑ-ΜΑΓΕΘΡΕΜΑ

ΠΛΤΘΜΟ ΑΤΣΟΚΘΝΗΣΟΤ

ΚΑΖΑΝΑΚΘ

ΠΛΤΘΜΟ ΩΜΑΣΟ

ΠΛΤΝΣΗΡΘΟ ΡΟΤΥΩΝ

Καη δελ αξθείηαη ν ζχγρξνλνο άλζξσπνο ζηε ζπαηάιε ηνπ λεξνχ.

Καζεκεξηλά ην κνιχλεη κε πνιινχο θαη δηάθνξνπο ηξφπνπο. Σα λεξά απφ

ηηο ηνπαιέηεο, νη αθξνί απφ ηα πιπληήξηα θαη ηηο θνπδίλεο, ηα δηάθνξα

49

ζθνππίδηα θαη πνιιά άιια αθφκε, ππνβηβάδνπλ θαζεκεξηλά ηελ πνηφηεηα

ηνπ λεξνχ.

Καηξφο φκσο λα αιιάμνπκε ζπλήζεηεο. Σν λεξφ είλαη αγαζφ πνπ αλήθεη

ζε φινπο. Αλήθεη αθφκε θαη ζηηο επφκελεο γεληέο. Αο αξρίζνπκε απφ ην

ζπίηη καο.

Ση κπνξνύκε λα θάλνπκε;

ΔΝΝΔΑ ΖΜΔΗΑ ΓΗΑ ΝΑ ΚΑΝΟΤΜΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ Χ ΚΑΗ 80%

ΠΑΣΑΛΖ ΥΡΖΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ

ΥΡΖΖ

1 Νηνπο Με ην ληνπο λα ηξέρεη ζπλέρεηα

(120 ιίηξα)

Με ην ληνπο θιεηζηό

όηαλ ζαπνπλίδεζηε(30

ιίηξα)

2 Πιύζηκν δνληηώλ Με αλνηρηή βξύζε (20 ιίηξα) Με πξνζεθηηθή ρξήζε

λεξνύ (2 ιίηξα)

3 Μπάλην ζηε

κπαληέξα

Με γεκάηε κπαληέξα (180 ιίηξα) Με ληνπο (30 ιίηξα)

4 Ξύξηζκα Με βξύζε αλνηρηή ζπλέρεηα (20

ιίηξα)

Με πξνζεθηηθή ρξήζε

λεξνύ (3 ιίηξα)

5 Πιύζηκν πηάησλ ζην

ρέξη

Με αλνηρηή βξύζε (150 ιίηξα ηελ

εκέξα)

Με πιύζηκν θαη

μέβγαικα ζην λεξνρύηε

ή ζηε ιεθάλε (25 ιίηξα

ηελ εκέξα)

6 Πιπληήξην πηάησλ Μεγάιν πξόγξακκα (150 ιίηξα

ηελ εκέξα)

Οηθνλνκηθό πξόγξακκα

(35 ιίηξα ηελ εκέξα)

7 Πιπληήξην ξνύρσλ Μεγάιν πξόγξακκα (300 ιίηξα

ηελ εκέξα)

Οηθνλνκηθό πξόγξακκα

(135 ιίηξα ηελ εκέξα)

8 Καδαλάθη Υσξίο εηδηθή ζαθνύια, γηα

ηεηξακειή νηθνγέλεηα (160 ιίηξα

ηελ εκέξα)

Με εηδηθή ζαθνύια ή

ηνύβιν (125 ιίηξα ηελ

εκέξα)

9 Πιύζηκν

εμσηεξηθώλ ρώξσλ

Με ιάζηηρν (50 ιίηξα ην ιεπηό) Υσξίο ιάζηηρν, κε

θνπβά (κείσζε θαηά

80%)

50

ΔΠΗΚΔΦΔΗ ΞΔΝΑΓΖΔΗ

ΠΔΡΗΖΓΖΔΗ

Κ.Π.Δ ΚΟΡΓΔΛΗΟΤ

Κ.Π.Δ ΝΑΟΤΑ

ΠΖΓΔ- ΓΔΞΑΜΔΝΔ ΒΗΟΛΟΓΗΚΟ ΚΑΘΑΡΗΜΟ

ΚΟΗΝΟΥΡΖΣΔ ΒΡΤΔ

51

ΔΠΗΚΔΦΖ ΣΟ ΚΠΔ ΚΟΡΓΔΛΗΟΤ

ηηο 17-2-06 επηζθεθηήθακε ην ΚΠΔ Κνξδειηνχ ζηε Θεζζαινλίθε, έλα αζηηθφ

πεξηβαιινληηθφ θέληξν πνπ ζηεγάδεηαη ζε έλα βηνθιηκαηηθφ θηίξην.

Οη ππεχζπλνη ηνπ θέληξνπ καο μελάγεζαλ ζην θηίξην θαη καο ελεκέξσζαλ γηα ηηο

νηθνινγηθέο ηνπ πξνδηαγξαθέο (μχιηλα θνπθψκαηα, δηπιά ηδάκηα, πέηξηλα δάπεδα,

ρνληξνί ηνίρνη, ζχζηεκα κε ζπξίδεο ζηνπο ηνίρνπο γηα ηελ είζνδν ζεξκνχ αέξα,

νξνθή κε ρψκα θαη ρφξην), γηα εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο.

Δηθόλα 14: υζήτηση με τους υπεύθυνους του Κ.Π.Ε.

Κη ελψ ην ζέκα καο είλαη ην λεξφ απ΄ ηελ πεγή ζην πνηήξη, παξαθνινπζήζακε ην

πξφγξακκα «Αεηθνξηθή δηαρείξηζε ηνπ λεξνχ», απ΄ ην πνηήξη ζηελ πεγή.

Δλεκεξσζήθακε γηα ηνπο ηξφπνπο δηαρείξηζεο ηνπ λεξνχ έηζη ψζηε λα έρνπκε λεξφ

πάληα θαη λα ην παξαδψζνπκε θαζαξφ ζην πεξηβάιινλ γηα ηηο επφκελεο γεληέο.

πκπιεξψλνληαο ην εξσηεκαηνιφγην καο δφζεθε ε επθαηξία λα ζπδεηήζνπκε γηα

ζέκαηα φπσο ε ζεξκηθή ξχπαλζε, ν επηξνθηζκφ, κφιπλζε, εκθηαισκέλα λεξά, θαζψο

θαη ην λεξφ σο πεγή έκπλεπζεο ζηελ πνίεζε, ζηε ινγνηερλία, παξάδνζε θ.ι.π.

Ηδηαίηεξα δηαζθεδαζηηθφ ήηαλ ην παηρλίδη ξφισλ θαη ε δσγξαθηθή πνπ καο έδσζε

ηελ επθαηξία λα εθθξαζηνχκε ειεχζεξα θαη δεκηνπξγηθά.

52

Εικόνα 15: Παιχνίδι ρόλων

ΔΠΗΚΔΦΖ ΣΟ ΒΗΟΛΟΓΗΚΟ ΚΑΘΑΡΗΜΟ –

ΓΔΞΑΜΔΝΖ- ΠΖΓΔ

ηηο 28-3-2006 επηζθεθηήθακε ηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο ΓΔΤΑΒ ζην βηνινγηθφ

θαζαξηζκφ ζην Μαθξνρψξη, ζηε δεμακελή Αξδφγινπ θαη ζηηο πεγέο Αζπξνλεξίνπ

θαη ελεκεξσζήθακε γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπο θαη ην έξγν ηεο ΓΔΤΑΒ απφ ηνπο

ππεπζχλνπο.

Ο Βηνινγηθφο Καζαξηζκφο Βέξνηαο βξίζθεηαη ζηε ζέζε «Λεηβάδηα» ηνπ Γ.Γ.

Μαθξνρσξίνπ ηνπ Γήκνπ Απ. Παχινπ, πεξίπνπ 500 κέηξα απφ ηελ παιηά Δζληθή νδφ

Βέξνηαο – Θεζζαινλίθεο, θαη έλα (1) ρηιηφκεηξν απφ ηελ θαηνηθεκέλε πεξηνρή ηνπ

Γ.Γ. Μαθξνρσξίνπ, απνδέθηεο δε ησλ επεμεξγαζκέλσλ ιπκάησλ είλαη ε

παξαθείκελε Απνζηξαγγηζηηθή Σάθξνο Σα-66.

Πξνεγήζεθε ζηηο 23-3-2006 δεηγκαηνιεςία απφ ηηο βξχζεο ηνπ ζρνιείνπ. Έηζη ζην

ρεκείν ηεο ΓΔΤΑΒ, ζην βηνινγηθφ θαζαξηζκφ είδακε ηα παξαθάησ απνηειέζκαηα

ηεο αλάιπζεο

παξάκεηξνη Μνλάδα

κέηξεζεο

Αλώηαηε

παξαδεθηή

ηηκή

Απνηειέζκαηα

αλάιπζεο

ζνιφηεηα NTU 4 0,45

αγσγηκφηεηα κS/cm - 426

PH κνλ. PH 8,5 7.68

νιηθή ζθιεξφηεηα Γαιιηθνί βαζκνί 50 23

ππνιεηκκαηηθφ

ριψξην

Mg/lit Cl2 0,2-0,4 0,20

53

Σν απνηέιεζκα ηεο κηθξνβηνινγηθήο αλάιπζεο έδεημε φηη ζην δείγκα καο δελ

ππήξραλ θνηλά αεξφβηα κηθξφβηα (εδψ πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη θαηά ηε

δεηγκαηνιεςία «θάςακε» ηε βξχζε ) δελ βξέζεθαλ ίρλε θνινβαθηεξηδίσλ θαη

θνπξηθψλ βαθηεξηδίσλ.

πκπέξαζκα: ην λεξφ ηνπ δείγκαηνο πιεξνί ηνπο φξνπο ηεο Αο /288/23/01/1986

Τγεηνλνκηθήο δηάηαμεο θαη θξίλεηαη θαηάιιειν γηα πφζε θαη νηθηαθή ρξήζε.

Εικόνα 16: το Χημείο της Δ.Ε.Τ.Α.Β.

Παξάιιεια είδακε απνηειέζκαηα αλάιπζεο κνιπζκέλνπ λεξνχ. Γηαθξίλακε ηα

θνινβαθηεξίδηα (ρξπζαθίδνληα) θαη ηα θνπξηθά βαθηεξίδηα (καχξα)

Παξαθνινπζήζακε ηα ζηάδηα επεμεξγαζίαο ησλ ιπκάησλ: άθημε, πξνεπεμεξγαζία,

βηνινγηθή επεμεξγαζία, ηειηθή θαζίδεζε, επεμεξγαζία πεξίζζεηαο ιάζπεο, κεραληθή

αθπδάησζε.

Εικόνα 17: το Βιολογικό Καθαρισμό

54

ηε ζπλέρεηα επηζθεθηήθακε ηε δεμακελή ζηελ πεξηνρή Βηθέια (Αξδφγινπ).

Πξφθεηηαη γηα κηα δηπιή, ππφγεηα δεμακελή, ψζηε ην λεξφ λα δηαηεξείηαη δξνζεξφ

θαη λα κελ αλαπηχζζνληαη κηθξφβηα, πνπ δέρεηαη ην λεξφ απφ ηηο πεγέο

Μαπξνλεξίνπ.

Εικόνα 18:Η δίδυμη δεξαμενή (Αρζόγλου)

Απφ ηνλ ηειεέιεγρν πνπ βξίζθεηαη ζηα γξαθεία ηεο ΓΔΤΑΒ ζηελ πφιε

ηεο Βέξνηαο ειέγρεηαη ε παξνρή, ε ζηάζκε θαη ε ρισξίσζε ηνπ λεξνχ.

ηηο πεγέο Μαπξνλεξίνπ ε πξφζβαζε ήηαλ δχζθνιε θη έηζη

επηζθεθηήθακε κφλν ηηο πεγέο Αζπξνλεξίνπ . Ήηαλ εχθνιν λα

θαηαιάβνπκε φηη ε νλνκαζία ησλ πεγψλ νθείιεηαη ζηα γχξσ πεηξψκαηα

(καχξα θαη άζπξα).

Οη πεγέο Αζπξνλεξίνπ δεζκεχηεθαλ, θαζαξίζηεθαλ, πεξηθξάρηεθαλ θαη

«θαιιηεξγήζεθαλ» απφ ηε ΓΔΤΑΒ. Ξεθνπξαζηήθακε ζε έλα επράξηζην

πεξηβάιινλ, θάησ απφ ηα πιαηάληα, δίπια ζηνλ παξαθείκελν πνηακφ.

Εικόνα 19: Οι πηγές Ασπρονερίου

55

Εικόνα 20: Από την επίσκεψη στις πηγές

Δπίζθεςε ζην ΚΠΔ Νάνπζαο

ηα πιαίζηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ επηζθέςεσλ ε πεξηβαιινληηθή νκάδα ηνπ ζρνιείνπ

καο επηζθέθηεθε ζηηο 12 Ηαλνπαξίνπ ην θέληξν πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο

Νάνπζαο.

Παξαθνινπζήζακε ην πξφγξακκα «Αξάπηηζα ην πνηάκη καο».

56

Οη ππεχζπλεο ηνπ θέληξνπ ζπδήηεζαλ καδί καο γχξσ απφ ην ζέκα ηνπ λεξνχ γεληθά

θαη θαηφπηλ παξνπζίαζαλ κε εηθφλεο ηνλ θχθιν ηνπ λεξνχ. Δηδηθφηεξα

αλαθεξζήθακε ζηηο πεγέο θαη ηα πνηάκηα ηεο πεξηνρήο θαη κέζα απφ παηρλίδηα ξφισλ

βηψζακε ηε ζχγθξνπζε κε πξφζσπα θχξνπο γχξσ απφ δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηα

θνηλά πξνβιήκαηα θαη ηε ιχζε ηνπο.

Εικόνα 21:την αίθουσα σεμιναρίου

Καηφπηλ πήγακε ζηνλ Άγην Νηθφιαν. Αθνχ ρσξηζηήθακε ζε δχν νκάδεο

παξαηεξνχζακε θαη ζπδεηνχζακε γχξσ απφ ηε ρισξίδα θαη ηελ παλίδα ηεο πεξηνρήο

ελψ παξάιιεια αθνινπζνχζακε ην κνλνπάηη πνπ καο νδήγεζε ζηηο πεγέο ηεο

Αξάπηηζαο.

Εικόνα 22:Περπατώντας στο μονοπάτι

57

Πξνρσξψληαο παξάιιεια κε ηελ ξνή ηνπ πνηακνχ εληνπίζακε έλα κηθξφ ηξίησλα

πνπ κεηαθέξακε αξγφηεξα ζην ΚΠΔ γηα λα ηνλ παξαηεξήζνπκε θαιχηεξα ζηα

κηθξνζθφπηα. Σν γεγνλφο φηη βξέζεθε ζην λεξφ ήηαλ γηα καο ε θαιχηεξε απφδεημε

φηη απηφ ήηαλ θαζαξφ.

Εικόνα 23:το βάθος διακρίνονται οι πηγές της Αράπιτσας

ηε ζπλέρεηα κάζακε λα ππνινγίδνπκε ηελ ειηθία ησλ πιαηάλσλ γχξσ απφ ην

πνηάκη θαη κεηξήζακε ηε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνχ.

Εικόνα 24: Επιτόπια έρευνα

Σέινο επηζηξέςακε ζην ΚΠΔ θαη θαηαζέζακε ηελ εκπεηξία καο κε ρξψκαηα,

εηθφλεο θαη ιέμεηο πάλσ ζην ραξηί. Αμηνινγήζακε ην πξφγξακκα ζπκπιεξψλνληαο ην

58

ζρεηηθφ εξσηεκαηνιφγην θαη αθνχ επραξηζηήζακε ηηο ππεχζπλεο ηνπ θέληξνπ

νινθιεξψζακε ηελ πνιχ ελδηαθέξνπζα επίζθεςε καο.

ΠΔΡΗΖΓΖΖ ΣΖΝ ΠΟΛΖ

Οη θνηλόρξεζηεο βξύζεο ηεο πόιεο καο

Ζ Βέξνηα είλαη απφ ηηο ιίγεο πφιεηο ηεο ρψξαο καο, ίζσο ε κνλαδηθή

πνπ έρεη ηφζεο πνιιέο θνηλφρξεζηεο βξχζεο. ε πάξθα , ζε πιαηείεο , ζε

πεδφδξνκνπο , παξαπιεχξσο ηνπ δξφκνπ, έμσ απφ λανχο , βξχζεο

ηξέρνπλ ζπλερψο άθζνλν , θαζαξφ, δξνζεξφ λεξφ. Ο αξηζκφο ηνπο

μεπεξλάεη ην 100.

Εικόνα 25: πλατεία Σσερμένι

Υσξίο ππεξβνιή θάζε 50 έσο 100 κέηξα ππάξρεη θαη κηα βξχζε. Θα κπνξνχζακε λα

πνχκε φηη είλαη πιενλαζκφο. Αλ ζθεθηνχκε πσο ζ’ άιια κέξε ην λεξφ δε θηάλεη

εκείο ην ζπαηαιάκε άζθνπα. ηαλ ξσηήζακε ζηε Γ.Δ.Τ.Α.Β γη’ απηφ, καο

απάληεζαλ πσο είλαη έλαο ηξφπνο λα εθηνλψλεηαη ην δίθηπν (απνθεχγνληαη νη

πςειέο πηέζεηο πνπ ζα έζπαδαλ ηνπο αγσγνχο) αιιά θαη ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε

απηφ ην λεξφ ζα έθεπγε ζην πνηάκη καο , ηνλ Σξηπφηακν, νπφηε ζα θαηέιεγε θαη πάιη

ζηε ζάιαζζα.

59

ηηο 26 Ννεκβξίνπ εκέξα άββαην, θάλακε κηα πεξηήγεζε κε ηελ νκάδα ζηελ

πφιε. Ξεθηλήζακε απφ ην λνηηνδπηηθφ άθξν ηεο πφιεο. Πξψηνο ζηαζκφο ν Ηεξφο

Ναφο Αγίαο Παξαζθεπήο. ηα ζεκέιηα ηνπ λανχ ππάξρεη πεγή-αγίαζκα. Δίλαη ην

αγίαζκα ηεο Αγίαο Παξαζθεπήο πνπ βγαίλεη απ’ επζείαο απφ ην βξάρν. Ο Ηεξέαο ηνπ

λανχ καο κίιεζε γηα ηελ αγηνζχλε ηνπ λεξνχ. Δπί ηνπξθνθξαηίαο, αθφκε θαη νη

Σνχξθνη πίζηεπαλ ζηε ζαπκαηνπξγή ηνπ δξάζε.

Εικόνα 26:Σο Αγίασμα της Αγίας Παρασκευής

Μηα άιιε πεγή κέζα ζηελ πφιε βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή ηεο Μπαξκπνχηαο. Γη’

απηήλ ηελ πεγή ππάξρεη κηα παξάδνζε πνπ ιέεη φηη φπνηνο-α πηεη λεξφ απ΄ ηελ πεγή

παληξεχεηαη ζηε Βέξνηα. κσο νη πξφζθαηεο αλαιχζεηο πνπ έθαλε ε Γ.Δ.Τ.Α.Β

έδεημαλ πσο ην λεξφ είλαη αθαηάιιειν λα ην πηνχκε.

60

Εικόνα 27: Η πηγή στη Μπαρμπούτα

Λίγα κέηξα λνηηφηεξα ππάξρεη άιιε κηα πεγή, πηζαλφλ απφ ηελ ίδηα

θιέβα, πνπ ρχλεηαη ζε έλα κηθξφ ζπληξηβάλη ηνπ ηνπξηζηηθνχ θέληξνπ

Μπαξκπνχηα. ιεο νη άιιεο βξχζεο ηεο πφιεο παίξλνπλ λεξφ απφ ην

δίθηπν χδξεπζεο δει. θαζαξφ θαη απνιπκαζκέλν. Πεξπαηήζακε κε ηελ

νκάδα ζ’ φιε ηελ πφιε, θσηνγξαθεζήθακε ζηηο βξχζεο θαη ζπδεηήζακε

κε πεξηνίθνπο. Ο θαζέλαο είρε θαη κηα ηζηνξία λα καο πεη. Έδεηρλαλ

ηδηαίηεξε πξνζπκία λα παηλέςνπλ ηε βξχζε ηνπο θαη λα καο

ελεκεξψζνπλ απφ πνχ έξρεηαη ην λεξφ θαη πφζν θαιφ είλαη (θαζαξφ,

δξνζεξφ, ρσλεπηηθφ).

61

ΠΔΗΡΑΜΑΣΑ

62

Σν θξπζηαιιηθό λεξό

Ο ζεηηθφο ραιθφο CuSO4.5H2O (γαιαδφπεηξα) είλαη νπζία πνπ πεξηέρεη λεξφ. ηαλ

ην ζεξκάλνπκε ζε ρακειή ζεξκνθξαζία ην γαιάδην ρξψκα ράλεηαη ζηγά ζηγά

(απνρξσκαηίδεηαη) γηαηί θεχγεη ην λεξφ. ηαλ θξπψζνπλ νη θξχζηαιινη ξίρλνπκε

κεξηθέο ζηαγφλεο λεξφ. Παξαηεξνχκε φηη παίξλνπλ ην κπιε ρξψκα ηνπο. Σν ίδην

ζπκβαίλεη θαη κε άιιεο έλπδξεο νπζίεο π.ρ O ζεηηθφο ζίδεξνο FeSO4.6H2O πνπ

ρξεζηκνπνηνχκε ζηα θπηά, ράλεη ην πξαζηλνγάιαδν ρξψκα ηνπ.

Δίλαη απνιπκαζκέλν ην λεξό πνπ πίλνπκε;

Σν λεξφ ηεο πφιεο απνιπκαίλεηαη κε νπζίεο πνπ φηαλ δηαιπζνχλ ζ’ απηφ

ειεπζεξψλνπλ αέξην ριψξην. Μεξηθέο θνξέο κπξίδεη ριψξην. Θα δηαπηζηψζνπκε ηελ

χπαξμε ρισξίνπ ζην πφζηκν λεξφ. ’ έλα πνηήξη θάλνπκε δηάιπκα Ησδηνχρνπ Καιίνπ

(KI) , ζε 100ml απηνληζκέλν λεξφ δηαιχνπκε 2g KI. ’ έλα άιιν πνηήξη βάδνπκε

λεξφ ηεο βξχζεο θαη πξνζζέηνπκε 10 ζηαγφλεο απφ ην παξαπάλσ δηάιπκα θαη κηα

κπνπθηά ςσκί (ςίρα). Σν λεξφ αλ έρεη πνιχ ριψξην ζα ρξσκαηηζηεί κπιε.

Δθπλέσ δηνμείδην ηνπ άλζξαθα

Δηνηκάδνπκε αζβεζηφλεξν, 5g αζβέζηε ζε 1L λεξφ. ηαλ ην δηάιπκα γίλεη δηαπγέο

γεκίδνπκε έλα πνηήξη. Με έλα θαιακάθη θπζάκε γηα ιίγα ιεπηά. Παξαηεξνχκε φηη

ην δηάιπκα ζνιψλεη. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα αληηδξά κε ην

νμείδην ηνπ αζβεζηίνπ θαη παξάγεηαη αλζξαθηθφ αζβέζηην πνπ είλαη αδηάιπην ζην

λεξφ. Αλ πεξηκέλνπκε ιίγν ζα παξαηεξήζνπκε ίδεκα. CaO +CO2 CaCO3

Υξσκαηνγξαθία

Κφβνπκε ισξίδεο απφ ράξηηλν θίιηξν ηνπ θαθέ 2 επί 12 εθαηνζηά ε θάζε κηα. ε

απφζηαζε 2 εθαηνζηά απφ ηε κηα άθξε ηνπο ηξαβάκε γξακκέο κε ρξσκαηηζηνχο

καξθαδφξνπο. Βπζίδνπκε ηηο ισξίδεο ζε έλα πνηήξη πνπ έρεη ιίγν λεξφ έηζη ψζηε νη

ρξσκαηηζκέλεο γξακκέο λα κείλνπλ έμσ απφ ην λεξφ. Γηπιψλνπκε ηηο άιιεο άθξεο

63

θαη ηηο θξεκάκε ζηα ρείιε ηνπ πνηεξηνχ. ηγά ζηγά ην λεξφ αλεβαίλεη παξαζχξνληαο

ην ρξψκα ηνπ καξθαδφξνπ. Παξαηεξνχκε φηη ηα ρξψκαηα αλαιχνληαη. Έηζη γηα

παξάδεηγκα ην πξάζηλν ρξψκα ρσξίδεηαη θαη δίλεη δπν αρλέο γξακκέο, κηα κπιε θαη

κηα θίηξηλε πνπ είλαη ηα ρξψκαηα απφ ηα νπνία απνηειείηαη. Σν κπιε αλεβαίλεη πην

γξήγνξα ζε ζρέζε κε ην θίηξηλν γηαηί ην θαζέλα έρεη δηαθνξεηηθά κφξηα πνπ

θηλνχληαη ζην λεξφ κε δηαθνξεηηθή ηαρχηεηα.

64

ΑΚΖΔΗ -ΠΑΗΥΝΗΓΗΑ

65

ΣΟ ΝΔΡΟΣΑΤΡΟΛΔΞΟ

1

2

3

4

5 6 7

8 9

10

ΟΡΗΕΟΝΣΗΑ

1.Ολνκάδεηαη θαη έηζη ν πιαλήηεο

4.πλαληάηαη ζε ηξεηο θαηαζηάζεηο ζηε θχζε

7.Δθηφο απφ ηα επηθαλεηαθά ππάξρνπλ θαη ηα…….

8.Σερλεηή ιίκλε ηεο Διιάδαο

10.Απαξαίηεην γηα ηελ αλαπλνή

ΚΑΘΔΣΑ

2.ζρεκαηίδνληαη απφ ηελ εμάηκηζε ηνπ πγξνχ ζηνηρείνπ ηεο γεο

3.Πέθηεη ζπάληα ζηηο εξήκνπο

5.Απφ απηά έπαηξλαλ παιηά λεξφ

6.Δίλαη ν κεγαιχηεξνο σθεαλφο

7.φηαλ ςχρνληαη δεκηνπξγείηαη βξνρή

8.Έλαο απφ ηνπο ζρεκαηηζκνχο ηνπ λεξνχ

9.Μηα κνξθή ζηεξενπνίεζεο ηνπ πδξαηκνχ

66

ΚΡΤΠΣΟΛΔΞΟ

Βξείηε ηηο 12 θξπκκέλεο ιέμεηο πνπ ζρεκαηίδνληαη είηε νξηδόληηα είηε

θαηαθόξπθα είηε δηαγώληα θαη έρνπλ ζρέζε κε ηνλ πδξνινγηθό θύθιν (θύθιν ηνπ

λεξνύ ).

Χ Γ Α Υ Η Ο Ν Η Γ Ο Ν Δ Π

Π Κ Η Ρ Ν Α Ο Λ Ε Ρ Δ Μ Δ

Ζ Ο Δ Θ Ζ Μ Η Α Δ Κ Λ Η Ξ

Γ Ε Σ Α Σ Μ Ο Φ Α Η Ρ Α

Δ Θ Η Α Ν Α Σ Δ Ρ Ε Α Ο Σ

Α Ρ Δ Μ Ο Τ Ε Α Μ Ζ Μ

Δ Γ Ο Δ Η Λ Κ Τ Κ Θ Η

Τ Γ Ρ Α Η Α Δ Φ Α Ν Η

Ν Α Δ Ε Β Υ Τ Β Ρ Ο Υ Ζ

Τ Σ Ο Π Α Γ Δ Σ Χ Ν Δ Γ

67

ΚΡΤΠΣΟΛΔΞΟ

Βξείηε 12 θξπκκέλεο ιέμεηο πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηηο ρξήζεηο ηνπ λεξνχ

Μ Κ Α Θ Α Ρ Η Ο Σ Ζ Σ Α Η Ο

Α Σ Φ Δ Λ Η Γ Η Ο Ν Χ Β Α Ε

Ρ Δ Θ Ζ Κ Ζ Π Ο Τ Ρ Η Κ Ζ Η

Γ Ξ Γ Φ Γ Ζ Η Β Κ Σ Ο Θ Τ Ρ Α

Δ Δ Ν Δ Ρ Γ Δ Η Α Π Ο Λ Δ Ν

Τ Σ Δ Μ Φ Α Ζ Ο Μ Η Λ Ζ Θ Δ

Β Ζ Π Τ Ξ Η Μ Π Ο Τ Γ Α Γ Α

Ζ Α Ν Α Φ Τ Υ Ζ Μ Κ Ο Ρ Δ Υ

Σ Π Τ Ν Χ Β Δ Υ Κ Ο Η Λ Ρ Α

Α Σ Χ Η Ζ Γ Η Α Υ Ο Μ Τ Θ Η Ο

Β Η Υ Ο Ξ Δ Τ Ν Κ Δ Ο Μ Δ Λ Α

Η Σ Ρ Ο Σ Η Δ Λ Η Β Α Ν Ζ

Γ Ζ Μ Δ Ρ Η Μ Α Γ Δ Η Ρ Η Κ Ζ

Ρ Δ Χ Φ Η Λ Η Κ Ο Π Ο Γ Ο

Μ Α Ν Δ Κ Ο Λ Τ Μ Π Η Ρ Η Π Ο

68

ΔΡΓΑΗΑ

Α. Να βάιεηε ζηε ζσζηή ζεηξά ηηο ιέμεηο ηεο παξέλζεζεο γηα λα καο δείμνπλ ηνλ

θχθιν ηνπ λεξνχ. ( ζχλλεθν, πνηάκη , εμάηκηζε, ιίκλε, ήιηνο, ζάιαζζα, ρηφλη, βξνρή,

ζάιαζζα, ιίκλε, πνηάκη, ππφγεηα λεξά)

1……………………………………………………………………………

2……………………………………………………………………………

3………………………,……………………………..,……………………

4……………………………………………………………………………

5………………………,……………………………..,

6………………………,……………………………..,……………………,

………………………

Β. Γεκηνπξγήζηε κηα ηζηνξηνχια κε ηηο ιέμεηο πνπ βάιαηε ζηε ζεηξά.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

……………………………………………………

69

ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ (πξηλ )

1Ο Σ.Δ.Δ ΒΔΡΟΗΑ

ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΟΜΑΓΑ

Θέκα: «Οη δξόκνη ηνπ λεξνύ: απ’ ηελ πεγή ζην πνηήξη.»

ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ

1.Πνην είλαη ην ζπλνιηθφ πνζνζηφ λεξνχ ζηελ επηθάλεηα ηνπ πιαλήηε καο;

ٱ %90 ,ٱ %70 , ٱ %50 , ٱ 10%

2.Απφ ην ζπλνιηθφ λεξφ ηνπ πιαλήηε πνην πνζνζηφ είλαη πφζηκν;

ٱ %0,2 , ٱ %2 ,ٱ 10%

3.Πνηα λνκίδεηε φηη είλαη ε κέζε εκεξήζηα θαηαλάισζε λεξνχ θαηά άηνκν;

2L50 , ٱL150 , ٱLٱ , θάηη άιιν )ٱζπκπιεξψζηε ην πνζφ ……)

4. πκπιεξψζηε κε αλ είλαη ζσζηφ θαη κε Λ αλ είλαη ιάζνο ηηο παξαθάησ

πξνηάζεηο:

α) ινη νη νξγαληζκνί εμαξηψληαη απφ ηελ παξνπζία ηνπ λεξνχ ٱ

β) Ο άλζξσπνο κπνξεί λα δήζεη ρσξίο λεξφ αξθεηέο εβδνκάδεο ελψ ρσξίο θαΐ ζε

ιίγεο κέξεο πεζαίλεη ٱ

γ)Σν γιπθφ λεξφ πνπ ρξεηάδνληαη νη νξγαληζκνί αλαλεψλεηαη ζπλερψο ٱ

δ)Τπάξρεη λνκνζεζία γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ λεξνχ ٱ

5.Ση ζεκαίλεη ε ιέμε «ιεηςπδξία»………………………………………

6.Σν πξφβιεκα ηεο ιεηςπδξίαο νθείιεηαη:

α) ε θιηκαηηθέο αιιαγέο

β)ε απμεκέλεο απαηηήζεηο γηα άξδεπζε θαη ζηε κφιπλζε ησλ πδάησλ

γ)ηελ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηελ πςειή δήηεζε

δ)ια ηα παξαπάλσ

(Γηαιέμηε ηε ζσζηή απάληεζε)

7.Πξνηείλεηε ηξφπνπο νηθνλνκίαο λεξνχ ζ’ έλα λνηθνθπξηφ

α)………………………………………………………………………….

β)………………………………………………………………………….

γ)………………………………………………………………………….

8.Ζ Βέξνηα είλαη κηα πφιε κε πνιιά λεξά. Οη θάηνηθνί ηεο κπνξνχλ λα ην μνδεχνπλ

αζχζηνια. ΩΣΟ ٱ , ΛΑΘΟ ٱ

9.Ση ζεκαίλνπλ ηα αξρηθά ηεο ιέμεο Γ.Δ.Τ.Α.Β…………………….

70

……………………………………………………………………………

10.Απφ πνηεο πεγέο πδξεχεηαη ε Βέξνηα θαη πνπ βξίζθνληαη;

…………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………..

11.Έρεη πεγέο κέζα ζηελ πφιε ηεο Βέξνηαο; ΝΑΗ ٱ , ΟΥΗ ٱ

12.Γηαηί ζηα βνπλά ζπλαληάκε πνιιέο πεγέο;…………………………….

………………………………………………………………………………….

13.Πνηα είλαη ε δηαθνξά αλάκεζα ζηνπο φξνπο «κφιπλζε» θαη «ξχπαλζε ηνπ

λεξνχ;………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………….

14.Να γξάςεηε ζηελ θαηάιιειε ζηήιε ηηο παξαθάησ ιέμεηο: κπνπθάιη,

θπηνθάξκαθα, νηθηαθά απφβιεηα, πεηξέιαην, ιάζηηρν απηνθηλήηνπ, βηνκεραληθά

ιχκαηα, πιαζηηθή ζαθνχια, ραξηηά.

Μνιχλεη Ρππαίλεη

15.ινη ζαο θάπνηα θνξά αγνξάζαηε εκθηαισκέλν λεξφ. Γηαβάζαηε πνηέ ηε

ζχζηαζή ηνπ; Αλ λαη, θπθιψζηε ηα ζσζηά ηφληα κεηάιισλ πνπ πεξηέρνληαη ζ’ απηφ.

Na+, Fe

2+, Pb

2+, K

+, Mg

2+,

Cu2+

, Zn2+

, Ca2+

, Ag

+

71

ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ (κεηά)

1. Πνηεο δξαζηεξηφηεηεο παξαθνινχζεζεο κε ελδηαθέξνλ θαη επραξίζηεζε;

Α. Βησκαηηθά παηρλίδηα

Β. Δπηηφπηα έξεπλα

Γ. Δθπαηδεπηηθέο Δπηζθέςεηο

Γ. Οκαδηθή εξγαζία ζηελ εχξεζε θαη θαηαγξαθή ηνπ πιηθνχ

2. Θα ζπκκεηείρεο ζε κηα θίλεζε πνιηηψλ ζε ζηφρν ηελ πξνζηαζία ηνπ

πεξηβάιινληνο;

ΝΑΗ ΜΑΛΛΟΝ ΟΥΗ

3. Θα παξαθνινπζνχζεο έλα πξφγξακκα πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο ηελ

επφκελε ζρνιηθή ρξνληά;

ΝΑΗ ΜΑΛΛΟΝ ΟΥΗ

4. Ννκίδεηο φηη ζα αιιάμεηο ηηο θαζεκεξηλέο ζνπ ζπλήζεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην

λεξφ, κεηά ηελ παξαθνινχζεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο;

ΝΑΗ ΜΑΛΛΟΝ ΟΥΗ

5. Οη ζρέζεηο ζνπ κε ηα κέιε ηεο νκάδαο ζην ηέινο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη

ΚΑΛΤΣΔΡΔ ΥΔΗΡΟΣΔΡΔ ΗΓΗΔ

. 6. Πνηεο δξαζηεξηφηεηεο δελ ζνπ άξεζαλ θαζφινπ;

…………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………..

7. ηψξα κπνξείο λα εμεγήζεηο ηη ζεκαίλνπλ ηα αξρηθά Γ.Δ.Τ.Α.Β.

…………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………..

8. Θα πξφηεηλεο ζηνπο θίινπο θαη ζπγγελείο ζνπ ηξφπνπο νηθνλνκίαο ηνπ λεξνχ;

ΝΑΗ ΜΑΛΛΟΝ ΟΥΗ

72

Βηβιηνγξαθία

Αξρέο πεξηβαιινληηθψλ επηζηεκψλ (Β΄ Σάμε Δληαίνπ Λπθείνπ

ΟΔΓΒ 1998)

Γεσινγία (Παπαληθνιάνπ-ηδέξε)

http:/www.geo.auth.gr.,

http://ga.water.usgs.gov/edu/watercyclegreek.html

Άξζξν ηνπ Θνδσξή Λατλα απφ ην «ΒΖΜΑΓΚΑΕΗΝΟ», 15/9/2002

Άξζξν ζηνλ ηνπηθφ ηχπν ηνπ Αζαλαζίνπ Σφπε.(Γηαηηνιφγνπ –δηαηξνθνιφγνπ)

Πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε (Αι. Γεσξγφπνπινο-Δι. Σζαιίθε)

Γηαρείξηζε Φπζηθψλ Πφξσλ, W.C.Camp. Thomos B.Daughety

Βηψλνληαο ην πεξηβάιινλ, G. Tyler Miller

Τδξαπιηθά έξγα, Α΄ Σάμε –Α΄ Κχθινο Σ.Δ.Δ (ΟΔΓΒ)

Καηαζθεπέο θαη πεξηβάιινλ Β΄ Σάμε –Α΄ Κχθινο Σ.Δ.Δ (ΟΔΓΒ)

Γεσγξαθία Α΄ Γπκλαζίνπ (ΟΔΓΒ)

www.Water idx.gr

www.in. gr

www.spin.gr

www.geocities.com

Βηνινγία (Γ΄ Γπκλαζίνπ ΟΔΓΒ 2005)