ΝΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ: Μαύρο χιόνιζωγραφισμένο από τον ΜΟΔΗ ΓΟΥΝΑΡΗ

Εκδόσεις διάπυροΝ – Γιάννης ΕυαγγέλουΤαχυδρομική Θυρίδα 18888, Άγιος Αρτέμιος 11602, ΑΘΗΝΑ,τηλ. 697.27.67.070, www.diapyron.com, e-mail: diapyron@gmail.com

Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε αρχικά στην εφημερίδα “Αγγελιοφό-ρος της Κυριακής” που κυκλοφόρησε την Παρασκευή 25 Δεκεμβρίου2009. Οι στίχοι που παρατίθενται είναι της Σαπφούς και η μετάφρασητου Οδυσσέα Ελύτη (Σαπφώ-Ελύτης, Ίκαρος 1984)

Α΄ έκδοση, Άνοιξη 201048 σελίδες (12 Χ 20,5), ISBN: 978-960-98748-??-???????

© για την έντυπη ελληνική έκδοση: 2010, εκδόσεις διάπυροΝ – ΓΙΑΝΝΗΣΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, ΝΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ και ΜΟΔΗΣ ΓΟΥΝΑΡΗΣ

Σχεδίαση εξωφύλλου και μορφοποίηση έκδοσης: ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ.

Εκδοτική φροντίδα, διορθώσεις: ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥΣελιδοποίηση: ΚΩΣΤΑΣ ΔΕΣΠΟΙΝΙΑΔΗΣ (693.77.45.452)Φιλμ-μοντάζ: ΤΖΑΝΙΩ ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΥ (210.36.28.601)Eκτύπωση: ΜΑΚΗΣ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ (210.64.57.212)

Τυπώθηκε στην Αθήνα σε 1.000 αντίτυπα την άνοιξη του 2010 για λογαρια-σμό των εκδόσεων διάπυροΝ. Στην παρούσα έκδοση χρησιμοποιήθηκε πι-στοποιημένο οικολογικό χαρτί Garda Pat 13. Ο χαρτοπολτός τουσυγκεκριμένου χαρτιού προέρχεται από δάση οικολογικής διαχείρισης καιπαράγεται με βάση κανονισμούς προστασίας του περιβάλλοντος.

Νώντας Τσίγκας

Μαύρο χιόνιμε σχέδια του Μόδη Γούναρη

*διάπυροΝ

O Νώντας Τσίγκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959 και έζησε μέχριτην εφηβεία στο Βογατσικό Καστοριάς. Σπούδασε Ιατρική στο Αρι-στοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και ειδικεύτηκε στη Νευ-ρολογία. Έχει εκδώσει το βιβλίο Ου απάν’ κι ου κάτ’ ου κόσμους(2009). Δημοσιεύει κείμενά του στην εβδομαδιαία εφημερίδα«ΟΔΟΣ» της Καστοριάς (odos.blogspot.com). Ζει και εργάζεται στηΘεσσαλονίκη.

O Μόδης Γούναρης γεννήθηκε στην Όλυνθο Χαλκιδικής το 1960.Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ειδικεύτηκε στηνΨυχιατρική. Έχει εκδώσει τα εξής: Ποιήματα (1999), Μαγικά φίλ-τρα για μαρμαρωμένους ταξιδιώτες (2000) και Παρεξηγήσεις –Σχέδιο για ένα ψυχογράφημα (2008). Ασχολείται ερασιτεχνικά μετη ζωγραφική. Συμμετείχε σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις και έχεικάνει δυο ατομικές εκθέσεις έργων του (Θεσσαλονίκη 2006 και 2008).

Ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη.

Το χιόνι σκεπάζει τον πόλεμο και τις πληγές μας

Θ. Τριαρίδης Ονειρεύτηκα τα Λευκά Χριστούγεννα

5

Τίτλοι τέλους χθες το πρωί για το κολαστήριο της Πα-γανής. Με τους τελευταίους μετανάστες να αποχωρούνγράφοντας «The End» στους τοίχους του περιβόητουκέντρου κράτησης.

(Οι εφημερίδες)

7

9

Xιονίζει!

10

Κάτι σαθρές νιφάδες πέφτουν τουσκοτωμού. Τρελαίνονται ποιες ναπρωτοκαθίσουν στο σκούρο παλτό τουάνδρα που βαδίζει με βήμα παράφοροκαι ρυθμικό, σπάζοντας τον πάγο

κάτω από τα πόδια του σαν να ροκα-νίζει κομμάτια της νύχτας.

11

Κάθεται το χιόνι στους ώμουςκαι στα πέτα, σκεπάζει τα διακρι-τικά. Στολίζει με χάρη το γείσο τουστρατιωτικού καπέλου. Νυχτώνει ηπαραμονή των Χριστουγέννων στον

κόσμο κι αποβραδίς έχουν πιάσειδιπλοβάρδια τα καμίνια για ναζεστάνουν, θαρρείς, την κρύα νύχτα.

12

Άγγελοι θανάτου φτερουγίζουντούτες οι μικρές νιφάδες, κομμάτιααπό σάρκες που εξαερώθηκαν από τηνυψικάμινο μόλις. Σαν μαύρο χιόνικατεβαίνουν με φόρα, γιατί «χους ήνκαι εις γήν…». Φτερουγίζουν οι άγγε-λοι-νιφάδες και δεν υπάρχουν άνθρω-ποι να τις δουν και να ευφρανθούν μετην παιδική χαρά που χαίρονται όσοι

αντικρίζουν το χιόνι. Μια σφαγήσυντελείται στα ουράνια.

13

α ε ρ ί ω ν ε π έ ω ν ά ρ χ ο μ α ι

14

αρχινώ το τραγούδι μου μ’ αιθέρια λόγια

15

Μέσα στο «μπλοκ» των γυναικών,όπου επικρατεί το αδιαχώρητο, η νέα

γυναίκα –που χτες μόλις έφτασεμε το τραίνο στο στρατό-πεδο– κοιλοπονά και βουβή υπομένειμε τις ανάσες που την ενθαρρύνει μια

πιο ηλικιωμένη. Σκοτάδι στηφάτνη…

16

Το φως ήδη χάθηκε στις εφτά, μ’ένα γύρισμα του διακόπτη από τον«κομάντερ». Στις τρεις τα ξημερώ-ματα η γυναίκα αυτή θα φέρει στονκόσμο ένα παιδί που δεν προλα-βαίνει να κλάψει. Ίσως να γεννή-θηκε και πεθαμένο.

Ο Ηρώδης, που τριγυρνούσε σπά-ζοντας με τις μπότες του το παγωμένοχιόνι στο σιωπηλό Άουσβιτς, φορτω-μένος στους ώμους το χιόνι του θα-νάτου, του ’χε πάρει την ψυχή.

17

Το έβγαλαν έξω από τη φάτνη δίπλα

στην πόρτα και το άφησαν έτσιόπως αφήνουμε στον πολιτι-σμένο κόσμο τις σακούλες μετα σκουπίδια το πρωί.

18

Δίχως κίτρινο αστέρι στο στήθος.Χωρίς κεντημένο στο μπράτσο με με-λάνι τον αριθμό του στρατοπέδου.Μέλος κι αυτό των ανωνύμωνταγμάτων των αγγέλων.

19

Ο Ηρώδης πέρασε και το είδε. Ύστεραδιέταξε κάποιον μ’ ένα καρότσι «ναπάρει αυτό το πράγμα και νατο στείλει να γίνει μαύροχιόνι…»

20

21

Στη φιλόξενη χώρα της Μυτιλήνης φτάνουνξεπαγιασμένα τούτη την ώρα στις ακτές,σαν σπαράγματα του ανέμου καιτης νύχτας, στίχοι της Σαπφούς.

Αντηχούν τα μανιασμένα κύματα που σπά-ζουν με λύσσα τις ποντισμένες βάρκες σταβράχια, έτσι όπως αποτέλειωσε και κατα-σπάραξε ο χρόνος τα λόγια της ποιήτριας.

22

Στη σκοτεινή δαντέλα της ακρογιαλιάς είναι μέρες

που ξεβράζουν ολονυχτίς τα κύματα σαβούρατης θάλασσας κι άψυχα κορμιά που

έσπειρε η απονιά των ανθρώπωνστα γυμνά πόδια της Ευρώπης.

23

(…) στους εννιά ανέβηκε και επισήμως ο αριθμός τωννεκρών στο τραγικό ναυάγιο της περασμένης Τρίτηςστη Συκαμιά της βορειοανατολικής Λέσβου, όταν μιαβάρκα με 19 επιβαίνοντες έπεσε σε βράχια.

Κάτοικοι της περιοχής εντόπισαν το μεσημέρι του πε-ρασμένου Σαββάτου τη σορό ενός άνδρα που εκτιμάταιότι είναι ο 33χρονος πατέρας της οικογένειας που ξε-κληρίστηκε κυριολεκτικά από το ναυάγιο.

Είχαν ανασυρθεί ήδη νεκροί η μητέρα και τα τρία παι-διά τους που κηδεύτηκαν την Παρασκευή. Να θυμί-σουμε ότι από το ίδιο δυστύχημα αγνοείται έναεξάχρονο αγόρι.

( Οι εφημερίδες)

24

25

Στο «σταθμό» της Παγανής έναπαιδί γεννήθηκε απόψε.

26

Δεν βγήκαν, βέβαια, μήτε τα παγανά

να παίξουν μαζί του. Ποιος θρύλος

τολμά να περιπαίξει τη δυστυχία και

τη φυλακή; Ένα αποσπόρι τηςανάγκης και της οδύνης, μισο-

ξεψυχισμένο, παγωμένο, το τύλιξαν σε

μπουφάν πλαστικά και σε λινάτσες.

27

Δεν ήρθαν μάγοι να το μαγέψουν, μοί-ρες για να του πούνε ψέματα. Χνώτοζεστό δεν ζέστανε το πρόσωπό του. Ημάνα του αποκαμωμένη κοιμάται καιδεν το βλέπει. Kαι δεν το βυζαί-νει διόλου. Φως δεν πέφτει από

πουθενά πάνω στη φάτνη αυτή. Αν-θρώπινη κοπριά μυρίζει ολό-γυρα ο στάβλος.

28

Στο στρατόπεδο της Παγανής της Μυ-τιλήνης, στοιβαγμένοι οι άνθρω-ποι σε κατάσταση πιο ζωωδέστερη κιαπό αυτήν του Νταχάου. Κρεβάτια αλ-λεπάλληλα υψωμένα σε ξιπασμένο ου-ρανοξύστη, θαρρείς.

29

Η απορριμματοφόρος φάτνη!

30

Κι ύπνος εδώ κανείς βαθύς και ήσυχος.Ούτε με όνειρα…

31

Η πολιτισμένη Ευρώπη βαριεστημένη,νυσταγμένη τάχα, έκλεισε την πόρτα,

έβγαλε έξω τα σκουπίδια τηςκαι άφησε τον Ηρώδη στην Παγανή ναδιατάξει ποιος θα γίνει μαύρο χιόνι.Εκείνη απενοχοποιημένη κοιμάται.Πληρώνει το κατιτί της για να μπορείνα κοιμάται ήσυχη. Το καταφέρνειόμως;

32

33

Ο φ θ ά λ μ ο ι ς δ ε μ έ λ α ι ςν ύ κ τ ο ς ά ω ρ ο ς

34

Ό τ α ν ο λ ο ν υ χ τ ί ς ο σ κ ο τ ε ι ν ό ςύ π ν ο ς τ α μ ά τ ι α κ υ ρ ι ε ύ ε ι

35

Ήρθε ο υπεύθυνος και το πήρε. Μεχαρά το δείχνουν στις τηλεο-ράσεις το πρώτο παιδί που γεννή-θηκε σε συνθήκες σκληρής στρατο-πεδεύσεως εφέτος και άντεξε. Έναπαιδί που κατέβηκε με τομαύρο χιόνι από τον ουρανόκαι επέζησε…

36

Ίσως θα μπει και στο βιβλίο Γκίνες!Για σκεφθείτε: Πού «συνελήφθη»; Απόπού πέρασε αυτό το εντόσθιο κα-γκουρό; Τι τρένα και τι θάλασσες, τικύματα και τι βουνά παγωμένους γρα-νίτες όρθιους αξεπέραστους διάβηκεγια να φτάσει να γεννηθεί μέσα σ’αυτήν την απορριμματοφόρο φάτνη.Οι πόλεμοι δεν έχουν τελειώ-σει. Και η ανάγκη ποτέ. Απότον γδικιωμό του Ηρώδη το παιδί αυτόγλίτωσε. Θα ζήσει.

37

Ο σπόρος της μετανάστευσης και τηςανάγκης θα βλαστήσει τηνοργή των χρόνων που θα’ρθουν.

38

39

Το μαύρο χιόνι θα μας σκεπάσει.

40

Και θα στοιχειώνει –τότε και για πά-ντοτε πια– τον άγουρο ύπνο μας μιακλειστή πόρτα των θαλάμων μ’ όλουςεκείνους τους ακουμπισμένους απ’έξω σαν σκουπίδια Χριστούς πουαφήσαμε να μαζέψει ένα ξύλινο καρό-τσι που τρίζει πάνω στο παγωμένο σο-κάκι. Στο Άουσβιτς, στην Παγανήκαι αλλού όπου μέλλεται ν’ ανοί-ξουν οι νέοι «σταθμοί» της ανθρώ-πινης κτηνωδίας…

41

μ ν ά σ ε σ θ ε τ ι ν ά φ αμ ι κ α ι ύ σ τ ε ρ ο ν α μ μέ ω ν…

42

να λέω: αλήθεια σε μελλούμε-νους καιρούς κάποιος θα βρί-σκεται να με θυμάτ’ εμένα.

Ν.Τ. Θεσσαλονίκη 14.11.2009

43

Ε Π Ι Μ Ε Τ Ρ Ο

Ο ανθρωπισμός στην… PRAKSISσυναντιέται μ’ ένα βιβλίο

Tου Τζανέτου Αντύπα*

Το βιβλίο αυτό, προϊόν συνεργασίας του κ. Νώντα Τσί-γκα (κείμενο) και του κ. Μόδη Γούναρη (σχέδια - ζω-γραφική) τοποθετείται με ιδιαίτερο τρόπο στα μείζοναπροβλήματα τόσο της ξενοφοβίας και του ρατσισμούόσο και των συνθηκών υποδοχής (ουσιαστικά μιλάμεγια συνθήκες κράτησης) στα διάφορα κέντρα τα οποίαλειτουργούν σήμερα. Πρόκειται για ένα βιβλίο που λει-τουργεί ως «μάρτυρας» μιας κατάστασης η οποία είναιεντελώς άγνωστη στους περισσότερους έλληνες.

Μέσα από τις σελίδες του διαφαίνεται πως ο αν-θρωπισμός όπως και ο πολιτισμός δεν γνωρίζουν φυ-σικά ή τεχνητά σύνορα. Η πραγματική τέχνη φέρει τηνπαγκοσμιότητα και ως εκ τούτου και ο συγγραφέας ει-δικά στην εποχή μας οφείλει να φέρει με την σειρά τουμια παγκόσμια συνείδηση.

Όλοι εμείς οι άνθρωποι της PRAKSIS, έχονταςκατανοήσει την σύνδεση των δύο εννοιών προσπαθούμενα αφυπνίσουμε τους συμμετέχοντες στον πολιτισμό.Οι δράσεις μας δεν μπορούν να είναι ανεξάρτητες απότον πολιτισμό ούτε κατά συνέπεια και από την καλλι-τεχνική δημιουργία της χώρας μας.

Έχουμε πράγματι επιλέξει έναν δύσκολο και ίσως45

τραχύ δρόμο να εκφράσουμε την αγωνία μας και τηνανησυχία μας για το συνάνθρωπο. Για τον άνθρωπο πουβασανίζεται, για τον άνθρωπο που προσπαθεί να συ-γκρατήσει κομμάτια αξιοπρέπειας και ασφαλούς δια-βίωσης...

Για το λόγο αυτό, η PRAKSIS από το 2004 έωςκαι σήμερα παρέχει υπηρεσίες και εφαρμόζει προ-γράμματα ανά την Ελλάδα, τόσο ιατρικής όσο και ψυ-χοκοινωνικής στήριξης και νομικής αρωγής σεπληθυσμούς που βιώνουν τον κοινωνικό και οικονομικόαποκλεισμό. Με βάση τα δύο Πολυιατρεία μας (στηνΑθήνα και στη Θεσσαλονίκη) αλλά και με τις ομάδεςτων εθελοντών μας στη Μυτιλήνη, τα στελέχη και οιεθελοντές της PRAKSIS, παρέχουν ακάματα τις υπη-ρεσίες τους σε μετανάστες χωρίς χαρτιά, αιτούντεςάσυλο, αποφυλακισμένους, τσιγγάνους, παιδιά του δρό-μου, μονογονεϊκές οικογένειες, σε φορείς HIV, σε θύ-ματα διεθνικής σωματεμπορίας (θύματα trafficking),σε παιδιά που υφίστανται κακοποίηση ή/ και παραμέ-ληση …

H λίστα των αποκλεισμένων πληθυσμών και τωνεν δυνάμει αποκλεισμένων είναι τεράστια, οι πληθυσμοίπου ξεφεύγουν από τα δίκτυα της υγειονομικής καικοινωνικής προστασίας – αρωγής και πρόνοιας εξίσουσημαντική! Η αγωνία μας για αποτελεσματική δράσηείναι καθημερινή!

Η μαρτυρία για τους πληθυσμούς αυτούς, που πε-ριθάλπτουμε και προσπαθούμε να ανακουφίσουμε,αποτελεί τον δεύτερο πυλώνα της δράσης μας. Είναι

46

χρέος και ευθύνη μας όχι μόνο η λογοδοσία αλλά και ημετακένωση στην ελληνική κοινωνία μιας παράλληληςπραγματικότητας για μια κοινωνία που διαμορφώνειστους κόλπους της έναν «τέταρτο κόσμο» που αδικεί-ται καθημερινά και στερείται βασικών απαράγραπτωνδικαιωμάτων.

Με το μικρό αυτό βιβλίο γεννήθηκε για όλους εμάςτους ανθρώπους στην PRAKSIS μια ευκαιρία. να κατα-φέρουμε τελικά ΜΑΖΙ να δώσουμε ακόμη ένα μήνυμα:πως «παράγοντας τέχνη» μπορούμε τελικά και τον πο-λιτισμό μας να τον κάνουμε ανθρωπινότερο και πιο αλ-ληλέγγυο.

Γιατί στην κοσμική μοναξιά μας είμαστε υπο-χρεωμένοι να ζούμε πολύ κοντά ο ένας στον άλλον. Κιαν μερικές φορές η επαφή αυτή μας πληγώνει —όπωςτους σκαντζόχοιρους του Σοπενχάουερ— τελικά η ζε-στασιά της μας αποζημιώνει...

Αθήνα, Φεβρουάριος 2010

* O κ. Τζανέτος Αντύπας είναι Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβου-λίου της PRAKSIS

47