18

ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

  • Upload
    -

  • View
    225

  • Download
    4

Embed Size (px)

DESCRIPTION

ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Citation preview

Page 1: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ
Page 2: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

1

ΕΠΙΠΟΝΩΣ ΔΕ ΗΥΡΙΣΚΕΤΟ (H AΛΗΘΕΙΑ), ΔΙΟΤΙ ΟΙ ΠΑΡΟΝΤΕΣ

ΤΟΙΣ ΕΡΓΟΙΣ ΕΚΑΣΤΟΙΣ ΟΥ ΤΑΥΤΑ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΥΤΩΝ ΕΛΕΓΟΝ,

ΑΛΛ’ ΩΣ ΕΚΑΤΕΡΩΝ ΤΙΣ ΕΥΝΟΙΑΣ Η ΜΝΗΜΗΣ ΕΧΟΙ.

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, Α 22, 3

Page 3: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

3

Α. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ - ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ: ΟΙ

ΘΕΜΕΛΙΩΤΕΣ

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ –ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ

(1770-1843)

Γόνος γνωστής οικογένειας κλεφτοαρματολών της Πελοποννήσου ο

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είδε τον πατέρα του Κωνσταντή να

φονεύεται από τους Τούρκους, όταν ο ίδιος ήταν δέκα ετών.

Διωκόμενος από τους Τούρκους κατέφυγε στη Ζάκυνθο το 1806,

όπου υπηρέτησε στον αγγλικό στρατό ως λοχαγός και ταγματάρχης

και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αναγνωσταρά (1818).

Με την έκρηξη της Επανάστασης περνά στην Πελοπόννησο και

αναδεικνύεται σε ηγετική στρατιωτική φυσιογνωμία. Κορυφαίες

επιτυχίες του υπήρξαν η άλωση της Τριπολιτσάς και η συντριβή του

Δράμαλη στα Δερβενάκια. Η δημοφιλία του προκάλεσε το φθόνο των

προκρίτων και η ανάμειξή του στους δύο εμφυλίους πολέμους (1823-

1825) στοίχισε τη ζωή του πρωτότοκου γιου του, Πάνου, και τον εγκλεισμό του ίδιου στη φυλακή.

Ωστόσο η απόβαση του Ιμπραήμ στο Μοριά κι ο κίνδυνος να καταπνίξει τον Αγώνα αναγκάζουν την

κυβέρνηση Κουντουριώτη να τον αποφυλακίσει και να τον διορίσει αρχιστράτηγο. Υιοθετεί τακτική

κλεφτοπολέμου, τιμωρώντας με «τσεκούρι και φωτιά» τους «προσκυνημένους» (όσους είχαν

υποταχθεί στον Ιμπραήμ έναντι υπόσχεσης παροχής αμνηστίας).

Ο Καποδίστριας τίμησε ιδιαίτερα τον Αγωνιστή για την προσφορά του στο Γένος. Αντιθέτως η

Αντιβασιλεία (Μάουρερ) το 1833 υποκινεί δίκη εναντίον αυτού και του Δημητρίου Πλαπούτα με

χαλκευμένες κατηγορίες περί «εσχάτης προδοσίας». Σε αγαστή συνεργασία με ελληνικά υποχείρια

(Κ.Σχινάς-Ι.Κωλέττης) καταδικάζονται σε θάνατο από το δικαστήριο! Ακόμα μια φορά

επαναλαμβάνεται η ιστορία: Κίμων, Αριστείδης, Θεμιστοκλής, Σωκράτης, Φωκίων είχαν ανάλογη

αντιμετώπιση! Μειοψηφούν οι ηρωικοί δικαστές Αναστάσιος Πολυζωίδης και Γεώργιος Τερτσέτης

που δεν προσυπογράφουν την απόφαση ακόμα κι όταν σύρονται από τους χωροφύλακες διά της βίας

στην έδρα! Η γενική κατακραυγή οδηγεί στη μεσολάβηση του νεαρού Όθωνα και τη μετατροπή της

ποινής σε εικοσαετή κάθειρξη. Το 1835 ο ενήλικος Όθων αποφυλακίζει τους δύο οπλαρχηγούς και

τους αποκαθιστά, αποπέμποντας παράλληλα τους Σχινά-Κωλέττη.

Χάρη στην καταγραφή του Γ. Τερτσέτη διασώθηκαν τα Απομνημονεύματα του Γέρου που

αποτελούν σπουδαία πηγή για τα γεγονότα του 1821. Πέρασε ευτυχισμένος τα τελευταία χρόνια της

0ζωής του στην Αθήνα, τη νέα πρωτεύουσα της Ελλάδας. «Έφυγε» τα ξημερώματα της 4ης

Φεβρουαρίου 1843, συνοδευόμενος από την αναγνώριση και τη λατρεία του λαού.

Page 4: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

4

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

(1827-1831)

Ο κόμης Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1776. Σπούδασε ιατρική,

νομική και φιλοσοφία στην Πάδοβα της Ιταλίας και σε ηλικία 21 ετών είχε τρία διδακτορικά σε

αυτές τις επιστήμες! Διατέλεσε Γραμματέας της Επικρατείας της «Δημοκρατίας των Επτά

Ηνωμένων Νήσων» από το 1803 ως το 1805 και μετά από πρόσκληση του Τσάρου Αλεξάνδρου

Α΄ Συνυπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας από το 1809 ως το 1822, οπότε διαφώνησε με την

αντιδραστική πολιτική της Ιεράς Συμμαχίας και παραιτήθηκε. Στο μεταξύ είχε επηρεάσει τον

Τσάρο υπέρ του Ελληνικού Αγώνα. Αποσύρθηκε στη Γενεύη της Ελβετίας και ήταν αυτός που

διαμόρφωσε το ομοσπονδιακό σύστημα των καντονίων το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα!

Στις 27 Μαρτίου 1827 εξελέγη ομόφωνα Κυβερνήτης της Ελλάδας από την Γ΄

Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας. Πριν την άφιξή του στη χώρα πούλησε την περιουσία του στην

Αγία Πετρούπολη και έστειλε 50.000 φράγκα για να διατεθούν για τον καθημαγμένο λαό!

Κινητοποίησε τους φίλους του, Έλληνες και ξένους, για τη συγκέντρωση ανθρωπιστικής

βοήθειας για τους συμπατριώτες του. Έφτασε στο Ναύπλιο στις 6 Ιανουαρίου 1828 και

διάγοντας ο ίδιος ένα λιτό βίο φρόντισε αμέσως για τη στήριξη του εξαθλιωμένου λαού και τη

συγκρότηση ισχυρής κεντρικής εξουσίας (στρατού, διοίκησης, διπλωματίας, εκπαίδευσης,

κοινωνικής μέριμνας, συστήματος υγείας). Το μέγεθος των προβλημάτων απαιτούσε

συγκεντρωτικό τρόπο διακυβέρνησης και τον οδήγησε σε άγρια σύγκρουση με τα «τζάκια» της

Πελοποννήσου και της Ύδρας και τους αντιπροσώπους της Αγγλίας και της Γαλλίας στην

Ελλάδα. Για όλους αυτούς ήταν ο «τύραννος», ο «ρώσος ανθύπατος», ο «φωτοσβέστης», ο

οποίος ως νέος Πεισίστρατος έπρεπε να συντριβεί!

« Έπεσε» το πρωί της Κυριακής , 27ης Σεπτεμβρίου 1831, έξω από το ναό του Αγίου

Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο, όπου είχε πάει για να παρακολουθήσει τη Θεία Λειτουργία, από τις

σφαίρες της Έριδας και της Διχόνοιας! Η ιστορία τον κατέταξε στις ευγενέστερες μορφές του

Αγώνα και χωρίς υπερβολή υπήρξε ο «πατέρας» του νεοελληνικού κράτους!

Page 5: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

8

Γ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο Α΄ - ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ: Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ

ΕΚΔΗΜΟΚΡΑΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο Α΄ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (1863-1913)

Αμέσως μετά την έξωση του Όθωνα, το 1863 το στέμμα της Ελλάδας

προσφέρθηκε στον πρίγκιπα της Δανίας Χριστιανό Γουλιέλμο Φερδινάνδο

Αδόλφο Γεώργιο της δυναστείας Γλύξμπουργκ, ο οποίος ενθρονίστηκε με το

όνομα Γεώργιος ο Α΄. Καθοριστική για την άνοδό του στο θρόνο υπήρξε η

στήριξη της Βρετανίας που το 1864 παραιτήθηκε από τα δικαιώματά της στα

Επτάνησα, παραχωρώντας τα στην Ελλάδα ως δώρο για τον νέο μονάρχη. Ο

λαός τον υποδέχτηκε ως «από μηχανής θεό», αυτόν που θα τερμάτιζε την

εμφύλια διαμάχη της «μεσοβασιλείας» (1862-1864). Η πεντηκονταετής

βασιλεία του ξεκινούσε με άριστους οιωνούς και η δυναστεία του

διατηρήθηκε στην εξουσία - με ένα μικρό διάλειμμα προεδρευόμενης δημοκρατίας (1924-1935) -

ωςτο1967.

Ο Γεώργιος έχει χαρακτηριστεί ως «ο βασιλιάς των μεγάλων - και ανεκπλήρωτων - υποσχέσεων

και προσαρμογών». Ο ηλικίας 17 ετών μονάρχης ήδη από το 1863 επιχείρησε να αναμειχθεί στην

ψήφιση του νέου Συντάγματος, προοιωνίζοντας αυτό που υπήρξε βασική μομφή εναντίον του, ότι

δηλαδή δε θέλησε ποτέ να αντιληφθεί τη σαφή διαφορά ανάμεσα στο «βασιλεύειν» και το

«κυβερνάν», παρεμβαίνοντας αυθαίρετα στο σχηματισμό των κυβερνήσεων, ειδικά την περίοδο

1863-1874. Αυτό κατήγγειλε εμφατικά στο ιστορικό του άρθρο «Τίς πταίει;» (εφ. «Καιροί»,

29/6/1874) ο νεαρός πολιτικός Χαρίλαος Τρικούπης, προτείνοντας την περίφημη «αρχή της

δεδηλωμένης». Υπό την πίεση του επαναστατικού αναβρασμού ο Γεώργιος αποδέχτηκε την αρχή

αυτή (1875), οδηγώντας στον δικομματισμό και τη σταθερότητα του πολιτικού συστήματος,

διασώζοντας ωστόσο ταυτόχρονα και τον θρόνο του. Την επόμενη εικοσαετία θα κυριαρχήσει το

πολιτικό άστρο του Τρικούπη, ο οποίος συγκρούστηκε σφοδρά με τον βασιλιά, προκειμένου να

εμποδίσει τις αντισυνταγματικές πολιτικές παρεμβάσεις του. Μετά το θάνατο του Τρικούπη (1896) ο

Γεώργιος θα εκμυστηρευτεί: «Ο κύριος Τρικούπης μας επότισε κατά καιρούς με πολλάς πικρίας...»

Ο ατυχής ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 παραλίγο να του στοιχίσει τον θρόνο, διότι

θεωρήθηκε κύριος υπαίτιος της ήττας - όπως και ο διάδοχός του, Κωνσταντίνος - , αν και δεν ήταν

ο αποκλειστικός υπεύθυνος. Δεν πρέπει να λησμονηθεί ο παρορμητικός μεγαλοϊδεατισμός του τότε

πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη που οδήγησε την Ελλάδα απροετοίμαστη στον πόλεμο. Ούτε

και η απειρία του αρχιστρατήγου και διαδόχου Κωνσταντίνου, γιου του Γεωργίου. Η μάλλον

σκοτεινή απόπειρα δολοφονίας του βασιλιά (14/2/1898) θα συμβάλει στην αποκατάσταση της

δημοφιλίας του αλλά και θα χαρίσει στην Αθήνα μια από τις ωραιότερες εκκλησίες της, τον Άγιο

Σώστη (Σώζοντα), επί της λεωφόρου Συγγρού, ο οποίος ήταν το ευχαριστήριο δώρο του βασιλιά

προς τον Θεό για την σωτηρία του από την απόπειρα που έγινε στο ίδιο σημείο, όπου ανεγέρθηκε ο

ναός.

Μετά το κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου το 1909 ο Γεώργιος αισθάνθηκε τον ανερχόμενο

αντιμοναρχισμό και τον κίνδυνο απώλειας της εξουσίας του. Η στήριξη όμως του νέου πολιτικού

ηγέτη Βενιζέλου στο πρόσωπό του και τον θεσμό της μοναρχίας υπήρξε αμέριστη κι η συνεργασία

τους αποτελεσματική κι ανέφελη. Έτσι ο βασιλιάς πρόλαβε να δει τον ελληνικό στρατό και στόλο να

απελευθερώνει την Ήπειρο, τη Μακεδονία, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη στους Βαλκανικούς

Page 6: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

15

Ε. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ-ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ:

ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ («ΜΑΥΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ»

1883-1953)

Ο Νικόλαος Πλαστήρας γεννήθηκε στις 4/11/1883 στο Μορφοβούνι

Καρδίτσας. Το 1904 κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό και το 1905

συμμετείχε στον Μακεδονικό Αγώνα. Διακρίθηκε για τη γενναιότητά του

στους Βαλκανικούς Πολέμους στις μάχες της Ελασσόνας, των Γιαννιτσών

και του Λαχανά, κατά την οποία απέκτησε το παρωνύμιο «Μαύρος

Καβαλάρης». Μετείχε στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας του Βενιζέλου, στο

μακεδονικό μέτωπο κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (μάχη Σκρά 1918),

στην ουκρανική εκστρατεία το 1919 και στη μικρασιατική αμέσως μετά.

Οι νίκες του με ελάχιστες απώλειες έκαναν τους Τούρκους να τον

αποκαλούν «Καρά-πιπέρ» («μαύρο πιπέρι») και το σύνταγμά του «σεϊτάν

ασκέρ», δηλαδή στρατό του διαβόλου! Στη νικηφόρο πορεία του

ελληνικού στρατού έφτασε με τους στρατιώτες του ως το Καλέ Γκρότσο, πέραν του Σαγγάριου

ποταμού. Κατά την άτακτη υποχώρηση του εκστρατευτικού σώματος τον Αύγουστο του 1922 το

σύνταγμά του λειτούργησε ως οπισθοφυλακή, καλύπτοντας τη φυγή των άλλων μονάδων. Μετά την

κατάρρευση του μετώπου λίγες μονάδες παρέμεναν αξιόμαχες και συμπαγείς με κυριότερη αυτή του

Πλαστήρα, παρά τις σφοδρές επιθέσεις και τις απώλειες που υπέστη. Κι οι ομάδες των φαντάρων

που είχαν αποκοπεί από τις μονάδες τους, οι κατάκοποι και βραδυπορούντες, ρωτούσαν: «Πέρασε ο

Μαύρος Καβαλάρης;» Κι όταν μάθαιναν πως αυτός κι η μονάδα του ήταν ακόμα πίσω,

ανακουφίζονταν. Δε θα έπεφταν στα χέρια των Τούρκων!

Το περιστατικό αναφέρει ο Φάνης Κλεάνθης στο υπέροχο βιβλίο του «Η ελληνική Σμύρνη».

Αξίζει να παρατεθεί ένα ακόμη συμβάν από το ίδιο βιβλίο. Ο συγγραφέας περιγράφει την τελευταία

μέρα της αποχώρησης του ελληνικού στρατού, δηλαδή της μονάδας του Πλαστήρα, από τη Μικρά

Ασία:

«Η μονάδα που διοικούσε ο Πλαστήρας το πρωί της 3ης Σεπτεμβρίου 1922 είχε στρατοπεδεύσει

έξω από τα Αλάτσατα καλυμμένη από το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου. Το μεσημέρι διατάχθηκε

να συγκεντρώσει τις δυνάμεις της, που είχαν τοποθετηθεί σε διάφορα καίρια σημεία, και να οδεύσει

προς τον Τσεσμέ (λιμάνι του Αιγαίου). Όταν περνούσε από τα Αλάτσατα, τη σταμάτησαν πολλοί

κάτοικοι, μπροστά στο καφενείο του Μοσχόβη και πρότειναν στον Μαύρο Καβαλάρη να τον

κεράσουν ένα γλυκό, ένα ρακί, ένα κονιάκ. Ο Πλαστήρας αρνήθηκε λέγοντας: «Όχι γλυκό -

φαρμάκι να μας δώσετε, που φεύγομε και σας αφήνομε στο έλεος των Τούρκων!» Αλλά στο μεταξύ

είχε βγει ο Μοσχόβης κρατώντας δίσκους με ποτά - ούζα, κονιάκ, λεμονάδες. Κι ο Πλαστήρας

παίρνοντας ένα ποτήρι με κονιάκ, το ύψωσε προτού το πιει λέγοντας: «Εύχομαι τα δεινά σας να

είναι ολίγα!»

Τον Σεπτέμβριο του 1922 ηγήθηκε της Επανάστασης του Στρατού και του Στόλου που εκδίωξε

οριστικά τον Κωνσταντίνο τον Α΄ και διόρισε επαναστατική κυβέρνηση, στην οποία δε συμμετείχε ο

Page 7: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

18

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ: 50 «ΕΞΥΠΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ

ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς η εδαφική επέκταση της Ελλάδας την περίοδο 1864-1913 επηρέασε το ζήτημα

της μεγάλης ιδιοκτησίας γης;

β)Πότε και πώς επιλύθηκε οριστικά το ζήτημα αυτό και ποιες οι συνέπειες της επίλυσής

του;

2) Ποια μέτρα πήραν οι ελληνικές κυβερνήσεις της περιόδου 1907-1917 για να

αντιμετωπίσουν το ζήτημα των τσιφλικιών;

3) Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην καθυστέρηση της εμφάνισης και ανάπτυξης του εργατικού

κινήματος στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα σε σχέση με άλλες χώρες;

(Εξετάσεις 2004)

4) Ποια ήταν η εξέλιξη του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα μετά το τέλος των

Βαλκανικών Πολέμων και στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου; (Eξετάσεις 2005)

5) α) Ποιο είναι το περιεχόμενο του όρου «βενιζελισμός»;

β) Ποια κοινωνικά στρώματα στήριξαν το όραμα του Βενιζέλου για μια Μεγάλη Ελλάδα

και ποιες υπήρξαν οι οικονομικές προϋποθέσεις αυτού του εγχειρήματος;

6) α) Ποιες ήταν οι οικονομικές και οι εθνικές επιδιώξεις του βενιζελισμού;

β) Πώς η εγκατάλειψη της Μεγάλης Ιδέας λειτούργησε θετικά για την ελληνική

οικονομία της περιόδου του Μεσοπολέμου (1919-1939);

7) Ποιες ήταν οι συνέπειες των Βαλκανικών Πολέμων στην ελληνική οικονομία;

(Εξετάσεις 2003)

8) Με ποιον τρόπο αντιμετωπίστηκαν τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας στη

διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ποιες επιπτώσεις είχε για την οικονομία η

ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920;

9) Ποιοι ήταν οι λόγοι ίδρυσης και ποια τα αποτελέσματα της δραστηριότητας της

Τράπεζας της Ελλάδας ως το 1932;

(Eξετάσεις 2002)

10) Ποιες ήταν οι συνέπειες της κρίσης του 1932 στην οικονομία, το εξωτερικό εμπόριο και

τις πολιτικές εξελίξεις;

(Eξετάσεις 2002)

11) Πώς εκδηλώθηκε στην Ελλάδα η κρίση του 1932 και ποιες οι επιπτώσεις της στο

οικονομικό επίπεδο;

(Εξετάσεις 2006)

12) Nα επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων

σημειώνοντας δίπλα τους το γράμμα Σ (Σωστό) ή Λ (Λάθος).

Α. Η ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος πραγματοποιήθηκε το 1864.

(Εξετάσεις 2006)

Β. Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (Σ.Ε.Κ.Ε.) μετονομάστηκε σε Λαϊκό

Κόμμα το 1924.

(Εξετάσεις 2007)

Page 8: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

24

Δ΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ

ΚΑΤΑ ΤΟ 19Ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες ενέργειες έγιναν μετά την αναχώρηση των ξένων Ναυάρχων για την οργάνωση της

Κρητικής Πολιτείας μέχρι και τη συγκρότηση της πρώτης κρητικής κυβέρνησης;

(Εξετάσεις 2007)

2) Η σύγκρουση Πρίγκιπα Γεωργίου-Βενιζέλου:

3) α) Οι πολιτικές διαφορές τους στο θέμα της ένωσης Κρήτης-Ελλάδας και ο προσωπικός

χαρακτήρας της αντιπαράθεσής τους.

4) β) Η απόλυση του Βενιζέλου από τον Γεώργιο και η αντίδραση του πρώτου.

5) γ) Η αντίδραση του Πρίγκιπα στο κίνημα του Θέρισου.

6) Ποιοι συνασπίστηκαν γύρω από τον Βενιζέλο στην αντιπαράθεσή του με τον Πρίγκιπα και

ποια ήταν η αντίδρασή τους στην προκήρυξη εκλογών στο τέλος του 1904;

(Εξετάσεις 2010)

7) Πώς εκμεταλλεύτηκε ο Βενιζέλος τις διαφωνίες των μεγάλων δυνάμεων για τη στάση τους

έναντι του κινήματος του Θέρισου αλλά και την εσωτερική πολιτική κατάσταση στην Κρήτη

και ποιους στόχους έθεσε για την επίλυση του Κρητικού Ζητήματος;

8) Ποιες ήταν οι πολιτικές εξελίξεις στην Κρήτη από τις 2/7/1905 μέχρι τις 2/11/1905;

9) Ποια ήταν η συμβολή του κινήματος του Θέρισου στην επίλυση του Κρητικού Ζητήματος;

10) Ποια ήταν η στάση της ελληνικής κυβέρνησης και ποια η αντίδραση των μεγάλων δυνάμεων

αμέσως μετά την επίσημη έκδοση του πρώτου ενωτικού Ψηφίσματος των Κρητών

(24/9/1908) και μέχρι το 1910;

(Εξετάσεις 2008)

11) Πώς εξελίχθηκε το Κρητικό Ζήτημα από την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων μέχρι το

Φεβρουάριο του 1913;

(Εξετάσεις 2011)

12) Με ποιες συνθήκες ευοδώθηκε η λύση του Κρητικού Ζητήματος και πότε και πώς έγινε η

επίσημη κήρυξη της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα;

13) Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων

σημειώνοντας δίπλα τους το γράμμα Σ (Σωστό) ή Λ (Λάθος).

Α. Οι ξένοι Ναύαρχοι αναχώρησαν από την Κρήτη στις 9/12/1898.

Β. Ο Οργανικός Νόμος του 1900 ρύθμιζε θέματα της τοπικής Εκκλησίας της Κρήτης.

Γ. Η τριανδρία της Αντιπολίτευσης ζήτησε στις 26/3/1905 τη μεταβολή του Συντάγματος της

Κρητικής Πολιτείας.

Δ. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Θ. Δηλιγιάννης καταδίκασε το κίνημα του Θέρισου στις

12/3/1905.

Ε. Το τελεσίγραφο των δυνάμεων προς τους επαναστάτες απεστάλη στις 2/6/1905.

ΣΤ. Ο Βενιζέλος σχημάτισε κυβέρνηση στην Κρήτη στις 17/5/1910.

Page 9: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

30

ΠΗΓΕΣ Β΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ3.

ΠΗΓΗ 1

Την 8 Νοεμβρίου 1843 συνήλθεν η «της Γ΄ Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική Συνέλευσις». Ο

Όθων, κηρύσσων την έναρξιν των εργασιών αυτής, διεδήλωσε την αντίληψιν ότι το

καταρτισθησόμενον Σύνταγμα έπρεπε να είναι προϊόν συμφωνίας μεταξύ αυτού και των

αντιπροσώπων του λαού: «Σχεδιάζοντες το Σύνταγμα της κοινής ημών πατρίδος, έλεγεν ο

ΌΘων, ας μη φειδωλευθώμεν περί τας προς αλλήλους παραχωρήσεις... Ας συνομολογήσωμεν

προς άλληλους συνθήκην, της οποίας η σκοπιμότης να φέρη τα εχέγγυα της διανομής αυτής και

διαρκείας». Εξ’ άλλου, οιονεί απολογούμενος, εβεβαίωνεν ότι είχον ήδη τεθή «διάφοροι

ελεύθεροι θεσμοί, σκοπόν έχοντες να προπαρασκευάσωσι την εισαγωγήν του τελειωτικού

Συντάγματος». Η Συνέλευσις, απαντώσα εις τον λόγον του θρόνου, απεδέχθη την αντίληψιν

περί του Συντάγματος ως συνθήκης «μεταξύ Έθνους και βασιλέως, μελλούσης να καθιερώση

αμετασαλεύτως των Ελλήνων τα δικαιώματα και του Θρόνου τα προνόμια», υπέμνησε δε αφ’

ενός μεν ότι «το Έθνος, καθ’ όλην την διάρκειαν του ιερού υπέρ της ανεξαρτησίας του αγώνος

καθιέρωσεν επανειλημμένως εις τας πράξεις των Συνελεύσεών του τας εθνωφελείς αρχάς και

εγγυήσεις του συνταγματικού πολιτεύματος», και αφ’ ετέρου ότι «η ενέργεια των από της

καθιδρύσεως της βασιλείας ελευθέρων διατάξεων... εκινδύνευε να χαλαρωθή ένεκα λυπηρών

περιστάσεων» και ότι «μόνον το συνταγματικόν πολίτευμα θέλει δώσει ζωήν και μονιμότητα εις

αυτάς». Αι παράγραφοι αυταί προσετέθησαν μετά ζωηράν συζήτησιν, καθ’ ην ετονίσθη ότι «το

συνταχθησόμενον πολίτευμα εκπηγάζει από κεκτημένον ηθικόν δικαίωμα και δεν είναι εξ’

εκείνων, τα οποία χορηγούσιν οι ηγεμόνες των λαών και έχουν δικαίωμα επομένως να

ανακαλέσωσι» (Πρακτικά, σ. 73). ...

Το Σύνταγμα του 1844 συνετάγη κατά το πλείστον επί τη βάσει του Γαλλικού Συντάγματος

(Charte) της 14 Αυγούστου 1830 και του Βελγικού της 7 Φεβρουαρίου 1831, χωρίς να

μεταφέρη και την περί λαϊκής κυριαρχίας διάταξιν του τελευταίου τούτου. Δεν περιέλαβεν εξ’

άλλου διατάξεις περί αναθεωρήσεως, ούτως ώστε οιαδήποτε μεταβολή δεν ήτο δυνατή άνευ

συμπράξεως του βασιλέως.

Α. Σβώλου, Τα Ελληνικά Συντάγματα,76-77

ΠΗΓΗ 2

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Εν ονόματι της αγίας και ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος

Περί θρησκείας

Άρθρον 1. Η επικρατούσα θρησκεία εις την Ελλάδα είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου

Εκκλησίας, πάσα δε άλλη γνωστή θρησκεία είναι ανεκτή και τα της λατρείας αυτής τελούνται

ακωλύτως υπό την προστασία των Νόμων, απαγορευομένου του προσηλυτισμού και πάσης

άλλης επεμβάσεως κατά της επικρατούσης θρησκείας.

Περί δημοσίου δικαίου των Ελλήνων Άρθρον 3. Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του Νόμου

και συνεισφέρουσιν αδιακρίτως εις τα δημόσια βάρη, αναλόγως της περιουσίας των · μόνοι δε

οι πολίται Έλληνες είναι δεκτοί εις όλα τα δημόσια επαγγέλματα.

Πολίται είναι όσοι απέκτησαν ή αποκτήσωσι τα χαρακτηριστικά του πολίτου κατά τους Νόμους

του Κράτους.

Page 10: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

15.

ΠΗΓΗ

Οι πρόσφυγες είναι, κατά πλειοψηφία, αρχικά «βενιζελικοί»

Οι πρόσφυγες, προς έκδηλη δυσαρέσκεια των πιο συντηρητικών στοιχείων του αυτόχθονος

πληθυσμού, ήταν πολυπληθείς και συμπαγώς εγκαταστημένοι, ώστε να δρουν ως

πολιτικής ζωής στη διάρκεια του μεσοπολέμου. Μερικοί από τους μη προνομιούχους ήταν

επηρεασμένοι ιδεολογικά από τα επαναστατικά δόγματα του Κομμουνιστικού Κόμματος της

Ελλάδας (Κ.Κ.Ε.), το οποίο είχε ιδρυθεί πρόσφατα (το 1918) και ορισμένοι α

κατάγονταν από την Ανατολία. Παρά τις μεγάλες στερήσεις όμως η απήχηση του

κομμουνισμού θα παρεμποδιζόταν σημαντικά από την εμμονή της Κομιντέρν (μεταξύ 1924 και

1935) το ελληνικό κόμμα να υποστηρίζει την ιδέα ενός αυτόνομου Μακεδονικού

δημιουργία του οποίου θα είχε ως επακόλουθο την απόσπαση μιας μεγάλης περιοχής της

Βόρειας Ελλάδας. Από τους νεοεγκατεστημένους πρόσφυγες

αναστατωθεί μια φορά, λίγοι ήταν διατεθειμένοι να ξαναζήσουν αυτή την εμπειρία.

Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι πρόσφυγες παρέμειναν πιστοί στον Ελευθέριο Βενιζέλο,

το χαρισματικό οραματιστή μιας Μεγάλης Ελλάδας και επίδοξο ελευθερωτή τους. Το

αλυτρωτικό του όραμα είχε τώρα καταρρεύσει, αλλά αυτό ερμηνευόταν απόλυτα με την

προδοσία της εσωτερικής αντίδρασης και τις μηχανορραφίες εξωτερικών δυνάμεων. Αυτή η

αφοσίωση επιβίωσε και μετά την προσέγγιση Βενιζέλου και Κεμάλ Ατατούρκ το 1930, η οποία

επιτεύχθηκε μόνο με ουσιώδεις ελληνικές παραχωρήσεις στο ζήτημα των αποζημιώσεων για

την τεράστια ακίνητη περιουσία που άφησαν πίσω τους οι πρόσφυγες, φεύγοντας από την

Τουρκία. Οι πρόσφυγες ψήφισαν σε μεγάλο ποσοστό υπέρ της κατάργησης της μοναρχίας στο

δημοψήφισμα του 1924, το οποίο έφερε αποτέλεσμα 70% (758.472 έναντι 325.322 ψήφων)

υπέρ της δημοκρατίας.

R. Clogg, Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας 1770

Αφού μελετήσετε την παραπάνω πηγή να αναφέρετε τους παράγοντες που συνέβαλαν στη

διαμόρφωση των πολιτικών πεποιθήσεων των προσφύγων. (Αρχικά ήταν βενιζελικοί

θεωρούσαν υπεύθυνους του ξεριζωμού τους αντιβενιζελικούς

πολλοί εντάχθηκαν στο αντιβενιζελικό στρατόπεδο.)

Οι πρόσφυγες είναι, κατά πλειοψηφία, αρχικά «βενιζελικοί»

Οι πρόσφυγες, προς έκδηλη δυσαρέσκεια των πιο συντηρητικών στοιχείων του αυτόχθονος

πληθυσμού, ήταν πολυπληθείς και συμπαγώς εγκαταστημένοι, ώστε να δρουν ως

πολιτικής ζωής στη διάρκεια του μεσοπολέμου. Μερικοί από τους μη προνομιούχους ήταν

επηρεασμένοι ιδεολογικά από τα επαναστατικά δόγματα του Κομμουνιστικού Κόμματος της

), το οποίο είχε ιδρυθεί πρόσφατα (το 1918) και ορισμένοι α

κατάγονταν από την Ανατολία. Παρά τις μεγάλες στερήσεις όμως η απήχηση του

κομμουνισμού θα παρεμποδιζόταν σημαντικά από την εμμονή της Κομιντέρν (μεταξύ 1924 και

1935) το ελληνικό κόμμα να υποστηρίζει την ιδέα ενός αυτόνομου Μακεδονικού

δημιουργία του οποίου θα είχε ως επακόλουθο την απόσπαση μιας μεγάλης περιοχής της

Βόρειας Ελλάδας. Από τους νεοεγκατεστημένους πρόσφυγες, των οποίων η ζωή είχε ήδη

αναστατωθεί μια φορά, λίγοι ήταν διατεθειμένοι να ξαναζήσουν αυτή την εμπειρία.

Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι πρόσφυγες παρέμειναν πιστοί στον Ελευθέριο Βενιζέλο,

το χαρισματικό οραματιστή μιας Μεγάλης Ελλάδας και επίδοξο ελευθερωτή τους. Το

αλυτρωτικό του όραμα είχε τώρα καταρρεύσει, αλλά αυτό ερμηνευόταν απόλυτα με την

ία της εσωτερικής αντίδρασης και τις μηχανορραφίες εξωτερικών δυνάμεων. Αυτή η

αφοσίωση επιβίωσε και μετά την προσέγγιση Βενιζέλου και Κεμάλ Ατατούρκ το 1930, η οποία

επιτεύχθηκε μόνο με ουσιώδεις ελληνικές παραχωρήσεις στο ζήτημα των αποζημιώσεων για

τεράστια ακίνητη περιουσία που άφησαν πίσω τους οι πρόσφυγες, φεύγοντας από την

Τουρκία. Οι πρόσφυγες ψήφισαν σε μεγάλο ποσοστό υπέρ της κατάργησης της μοναρχίας στο

δημοψήφισμα του 1924, το οποίο έφερε αποτέλεσμα 70% (758.472 έναντι 325.322 ψήφων)

R. Clogg, Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας 1770-1990, Αθήνα 1995, σσ. 111

Αφού μελετήσετε την παραπάνω πηγή να αναφέρετε τους παράγοντες που συνέβαλαν στη

διαμόρφωση των πολιτικών πεποιθήσεων των προσφύγων. (Αρχικά ήταν βενιζελικοί

θεωρούσαν υπεύθυνους του ξεριζωμού τους αντιβενιζελικούς - Μετά το σύμφωνο του 1930

πολλοί εντάχθηκαν στο αντιβενιζελικό στρατόπεδο.)

47

Οι πρόσφυγες, προς έκδηλη δυσαρέσκεια των πιο συντηρητικών στοιχείων του αυτόχθονος

πληθυσμού, ήταν πολυπληθείς και συμπαγώς εγκαταστημένοι, ώστε να δρουν ως ρυθμιστές της

πολιτικής ζωής στη διάρκεια του μεσοπολέμου. Μερικοί από τους μη προνομιούχους ήταν

επηρεασμένοι ιδεολογικά από τα επαναστατικά δόγματα του Κομμουνιστικού Κόμματος της

), το οποίο είχε ιδρυθεί πρόσφατα (το 1918) και ορισμένοι από τους ηγέτες του

κατάγονταν από την Ανατολία. Παρά τις μεγάλες στερήσεις όμως η απήχηση του

κομμουνισμού θα παρεμποδιζόταν σημαντικά από την εμμονή της Κομιντέρν (μεταξύ 1924 και

1935) το ελληνικό κόμμα να υποστηρίζει την ιδέα ενός αυτόνομου Μακεδονικού κράτους, η

δημιουργία του οποίου θα είχε ως επακόλουθο την απόσπαση μιας μεγάλης περιοχής της

των οποίων η ζωή είχε ήδη

αναστατωθεί μια φορά, λίγοι ήταν διατεθειμένοι να ξαναζήσουν αυτή την εμπειρία.

Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι πρόσφυγες παρέμειναν πιστοί στον Ελευθέριο Βενιζέλο,

το χαρισματικό οραματιστή μιας Μεγάλης Ελλάδας και επίδοξο ελευθερωτή τους. Το

αλυτρωτικό του όραμα είχε τώρα καταρρεύσει, αλλά αυτό ερμηνευόταν απόλυτα με την

ία της εσωτερικής αντίδρασης και τις μηχανορραφίες εξωτερικών δυνάμεων. Αυτή η

αφοσίωση επιβίωσε και μετά την προσέγγιση Βενιζέλου και Κεμάλ Ατατούρκ το 1930, η οποία

επιτεύχθηκε μόνο με ουσιώδεις ελληνικές παραχωρήσεις στο ζήτημα των αποζημιώσεων για

τεράστια ακίνητη περιουσία που άφησαν πίσω τους οι πρόσφυγες, φεύγοντας από την

Τουρκία. Οι πρόσφυγες ψήφισαν σε μεγάλο ποσοστό υπέρ της κατάργησης της μοναρχίας στο

δημοψήφισμα του 1924, το οποίο έφερε αποτέλεσμα 70% (758.472 έναντι 325.322 ψήφων)

1990, Αθήνα 1995, σσ. 111-112

Αφού μελετήσετε την παραπάνω πηγή να αναφέρετε τους παράγοντες που συνέβαλαν στη

διαμόρφωση των πολιτικών πεποιθήσεων των προσφύγων. (Αρχικά ήταν βενιζελικοί επειδή

Μετά το σύμφωνο του 1930

Page 11: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

56

την ελπίδα να εκβιάσει την ταχύτερη κατά το δυνατό συγκατάνευση των ευρωπαϊκών

Δυνάμεων στην ενωτική λύση. Ι.Ε.Ε., τόμος ΙΔ΄, σ. 201

ΠΗΓΗ 2

Η διάσταση ανάμεσα στον πρίγκιπα Γεώργιο και τον Ελευθέριο Βενιζέλο

Ο πρίγκιπας Γεώργιος, έχοντας την αντίληψη ότι η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της

Κρήτης ήταν αρμοδιότητα της ελληνικής μοναρχίας, ανέλαβε μόνος τη μεθόδευση της

προσάρτησης της Μεγαλονήσου στη μητέρα πατρίδα χωρίς να συμβουλευτεί τους υπουργούς

του για τις ενδεδειγμένες ενέργειες και διαπραγματεύσεις. Η πρωτοβουλία του είχε τη μορφή

προσωπικών συζητήσεων με τον τσάρο της Ρωσίας και απευθείας διαπραγματεύσεων με τους

υπουργούς Εξωτερικών της Ρωσίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ιταλίας. Ο Βενιζέλος

θεώρησε πρόωρες τις ενέργειες του ύπατου αρμοστή, κρίνοντας ότι η κρητική κυβέρνηση ήταν

ασταθής και τα συνταγματικά θεμέλια ασαφή. Πίστευε και υποστήριζε την ανακήρυξη της

Κρήτης σε ανεξάρτητο πριγκιπάτο ως τελευταίο στάδιο για τη νομότυπη πραγματοποίηση της

ένωσής της με την Ελλάδα.

...........................................................................................................................

Είναι βέβαιο ότι ο πρίγκιπας, όπως και ο περισσότερος κόσμος της εποχής εκείνης, δεν

κατανόησε το γεγονός πως ήταν δυνατό να υπάρχουν διαφορετικές μεθοδεύσεις για την

πραγματοποίηση της ένωσης. Δεν ήταν επίπλαστη η εναντίωσή του στον Βενιζέλο. Ο

αυταρχικός πρίγκιπας δεν ήταν ικανός να αντιληφθεί τη λεπτή διαφορά μεταξύ της δεσποτικής

διακυβέρνησης με ξένη κηδεμονία και, από την άλλη μεριά, της πλήρους αυτονομίας, χωρίς

ξένες επεμβάσεις και με κυβερνήτη διορισμένο από την ελληνική κυβέρνηση που υποστήριζε ο

Βενιζέλος ως ασφαλέστερη μεθόδευση για την απώτερη επίτευξη του ενωτικού σκοπού …

Ο πρίγκιπας Γεώργιος είχε την πεποίθηση ότι οποιαδήποτε λύση του Κρητικού θα προερχόταν

από τις Μεγάλες Δυνάμεις και κατά τη γνώμη του, οι πολιτικοί παράγοντες της Κρήτης ήταν

άσχετοι με το θέμα, αν όχι επιζήμιοι … Στάθηκε αδύνατο γι’ αυτόν να αντιληφθεί τη σημασία

της πολιτικής κινητοποίησης των ίδιων των Κρητικών, καθώς και την εύλογη απαίτησή τους να

αποκτήσουν τον έλεγχο της τύχης τους μετά από αιώνες αγώνων κατά των Τούρκων κυριάρχων.

Λ. Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος, ό.π., σσ. 397-403

Με αφετηρία τα παραθέματα και τις πληροφορίες του βιβλίου σας να συζητήσετε στην τάξη:

α) για τη διάσταση των απόψεων μεταξύ του πρίγκιπα Γεωργίου και του Ελ. Βενιζέλου όσον

αφορά τη διαχείριση του εθνικού ζητήματος της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.

β) για τα κριτήρια που επέδρασαν στη διαμόρφωση των διισταμένων απόψεων στο ουσιώδες

αυτό ζήτημα.

Page 12: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

58

ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ: ΘEMATA ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

2010-2012

ΘΕΜΑΤΑ 2010ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

Α1

Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς της Στήλης Ι και δίπλα σε κάθε αριθμό ένα από τα

γράμματα της Στήλης ΙΙ, ώστε να προκύπτει η σωστή αντιστοίχιση. Στη Στήλη Ι περισσεύουν

τρία ονόματα.

Στήλη Ι Στήλη ΙΙ

1. Χαρίλαος Τρικούπης α. Διοίκηση Τραπεζούντας (1916-1918)

2. Μητροπολίτης Χρύσανθος β. Χάρτης της Δημοκρατίας του Πόντου

3. Σεβαστός Κυμινήτης γ. Αρχή της δεδηλωμένης

4. Γεώργιος Θεοτόκης δ. Ίδρυση της Πολιτοφυλακής της Κρήτης

5. Αλέξανδρος Κουμουνδούρος ε. Αιτήματα της «Νέας Γενιάς»

6. Ιωάννης Σφακιανάκης

7. Κ. Κωνσταντινίδης

8. Αλέξανδρος Ζαΐμης

Μονάδες 10

Α2

Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:

α. Εθνικόν Κομιτάτον

β. Ομάδα των Ιαπώνων

γ. Φροντιστήριο της Τραπεζούντας

Μονάδες 15

Β1

Ποιοι συνασπίστηκαν γύρω από τον Βενιζέλο στην αντιπαράθεσή του με τον πρίγκιπα Γεώργιο

(μονάδες 5) και ποια ήταν η αντίδρασή τους στην προκήρυξη των εκλογών στο τέλος του 1904;

(μονάδες 5)

Μονάδες 10

Β2

Ποιες συνταγματικές τροποποιήσεις ψήφισε η Ελληνική Βουλή το 1911 (μονάδες 8) και ποιους

νόμους η κυβέρνηση Βενιζέλου στο ίδιο χρονικό διάστημα; (μονάδες 7)

Μονάδες 15

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

Γ1

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το παράθεμα που σας

δίνεται, να αναφερθείτε στην αποζημίωση των Ελλήνων ανταλλάξιμων για τις περιουσίες που

εγκατέλειψαν και στις διαδικασίες προσδιορισμού αυτής.

Μονάδες 25

Page 13: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

63

Η βιομηχανία θα αρχίσει να κινείται με ταχύτερους ρυθμούς το 1931, χάρη κυρίως στην

πολιτική υποκατάστασης των εξαγωγών που ακολουθεί το ελληνικό κράτος μετά την

κατάρρευση του διεθνούς νομισματικού συστήματος.

Γ. Γιαννακόπουλος, «Η Ελλάδα με τους πρόσφυγες. Η δύσκολη προσαρμογή στις νέες

συνθήκες», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000, 7ος

τόμος: Ο Μεσοπόλεμος, 1922-1940: Από την Αβασίλευτη Δημοκρατία στη Δικτατορία της 4ης

Αυγούστου, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2003, σσ. 97-98.

Page 14: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

67

ΠΕΜΠΤΟ ΜΕΡΟΣ: ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΗΛΙΑ ΒΕΝΕΖΗ: ΤΟ ΝΟΥΜΕΡΟ 31328

ΣΤΑ ΤΑΓΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...

Είμαστε ένα τάγμα εργατικό. «Αμελέ ταμπουρού». Τα τάγματα των στρατιωτικών αιχμαλώτων

είναι χώρια από μας. Αυτοί περνούν καλύτερα. Εμείς είμαστε ένα καθαρό τάγμα σκλάβων...

Η πιο σκληρή δουλειά είναι στα πολεμοφόδια που φέρνουν τα τραίνα. Μικρές κάσες οβίδες, κι

απόξω η σημείωση: «92 κιλά». Τα κουβαλούσαμε απ’ το σταθμό στη μεγάλη αποθήκη που

είναι ίσαμε ένα μίλι αλάργα. Ζευγάρια-ζευγάρια. Κάθε δυο σκλάβοι παίρναν μια κάσα. Ο ένας

φορτωνόταν κι ο άλλος βοηθούσε από πίσω. Στα μισά του δρόμου αλλάζαμε.Έτσι.

Τη λέγαμε «μαύρη αγγαρειά». Με τ’ όνομα τούτο πιάσαν να τη νοματίζουν κ’ οι στρατιώτες:

«Άιντε, ποιοι είναι στη μαύρη αγγαρειά;»

Ήμασταν ογδόντα νομάτοι. Κάναμε ένα βήμα μπρος με χαμηλωμένα μάτια. Μέρα τη μέρα

λιγοστεύαμε όσοι δουλεύαμε εκεί. Τους έβλεπες, εκεί που τραβούσαν φορτωμένοι, τσαφ! Τα

στόματα ανοίγαν, ααα..., τα μούτρα τεζέρναν να σπάσει το πετσί σαν πάγος. Πέφταν - τι

παθαίναν; Τους χύναμε νερό να συνεφέρουν.

Ο τσαούς ο δικός μας ανάφερνε το βράδυ: «Πού θα βγη αυτό; Θα μας κάνουν ζημιά στις

κάσες!» Τότε μας φέραν βοδαραμπάδες, κάτι ρόδες, να! Αντίς για βόδια ζεύανε δυο σκλάβους,

άλλοι σκλάβοι σπρώχναν με τα χέρια τους τις ρόδες. Οι στρατιώτες βαστούν το κεντρί, την

«τέμπλα», και κανονίζουν, όπως με τα βόδια, την πορεία.

Στο δρόμο είναι ένα πηγάδι. Δυο-τρεις δικούς μας τους είχαν πνίξει εκεί μέσα. Οι στρατιώτες

το λεν. Πολλές φορές μας σταματούν. «Κοιτάχτε μέσα, ουλάν!» Κοιτάζουμε. «Φαίνουνται;» -

«Όχι, δε φαίνουνται». - «Να ρίξουμε έναν να τους βρη;», ρωτούν τον Μιχάλ τσαούς.

Γελούν μαζί. Το αστείο περνά. Τα «βόδια» πέφτουν πάλι στο δρόμο. Στον αγέρα τρέμει το

αγκομαχητό των λαχανιασμένων κορμιών που τεζέρνουν στην προσπάθεια. Οι ρόδες τρίζουν.

Λυρικά. Τριξ, τριξ. Οι φλέβες του λαιμού, σ’ αυτούς που σέρνουν μπρος, τεντώνουν σα κόρδες.

Οι γυμνές πατούνες σαλαγούν τη γης ν’ αγαντάρουν. Την ικετεύουν: δέξου μας στέρεα, από

ευσπλαχνία.

Παρακάτω απ’ το πηγάδι είναι ένας τάφος. Ένας Τούρκος είχε σκοτωθεί στον ίδιο τόπο. Εφές.

Του βάλαν μια πλάκα ολόρθη, μνημείο. Είναι πάνω στο δρόμο. Τυχαίνει τα βόδια, οι σύντροφοι

που σέρνουν μπρος, να μην καρατάρουν καλά: οι μεγάλες ρόδες του αραμπά αγγίζουν το

υψωμένο χώμα του τάφου.

«Γιανάς!», σκυλιάζουν οι στρατιώτες και κεντρίζουν ν’ αλλάξη ρότα το τιμόνι. Δίπλα στο

δρόμο είναι ένα χωράφι σπαρμένο κουκιά. Ένα-δυο ρίζες έχουν κατεβεί ίσαμε τον

τάφο. Βλάστησαν ρωμαλέα απ’ το λίπος του. Λίγα πρώιμα κουκιά αστράφτουν. Τα βλέπαμε με

βουλιμία.

Ένας δικός μας μια μέρα στο γυρισμό χιμά και τα κόβει. «Πις μιλλέτ! (βρωμερό έθνος)».

Τρέχουν οι στρατιώτες κοντά και τον αρχίζουν με την «τέμπλα». «Ουλάν, δε φοβάστε λοιπόν

Page 15: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

68

τίποτα εσείς;» - «Τα παλιοτόμαρα! Τι να φοβηθούν! Mπας κ’ έχουν Θεό;» - συμπληρώνει ο

Μιχάλ-τσαούς...

Ήρθαν και τα άνθη. Είναι μικρά λουλούδια, κόκκινα, γαλάζια. Βγήκαν πάνω στις πλαγιές και

στα βάτα, δίπλα στο δρόμο που φκιάνουμε. Μια μέρα ξαφνικά τα είδαμε. Σπούσαμε χαλίκι.

Ένας είπε: «Για δέστε πώς φύτρωσαν!...». ΄Αλλοι δε σάλεψαν τα μάτια. Άλλοι σταμάτησαν μια

στιγμή να χτυπούν και γύρισαν, κουρασμένοι, να τα δουν. Έπειτα μες το δρόμο πάλι άρχισε,

στην αράδα, το τακ-τακ του σφυριού. Πέρασε κάμποση ώρα. Ύστερα ένας λέει, σα να το

συλλογιζόταν σ’ όλο αυτό το διάστημα: «Δε μου λες, σύντροφε, τούτα τώρα σε τι φελούν;» -

«Για ποια λες;» - «Για τα λουλούδια λέω». - «Α, γι’ αυτά... Αδιαφόρετα πράματα, σύντροφε».

Στην αρχή είπαμε: «Σ’ ένα μήνα». Σαν τέλειωσε είπαμε πάλι: «Σ’ ένα μήνα». Ύστερα ήρθε

ένας άγγελος. Τώρα τελευταία ήρθαν και τα άνθη. Εμείς σπούμε αδιάκοπα χαλίκι. Κανένας μας

πια δε λέει: «Σ’ ένα μήνα». Μήτε σε δυο. Μπορεί να μην είναι κιόλας να τελειώσει ποτές...

Page 16: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

69

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) «Ελευθεροτυπία», Ιστορικά, τόμος 2, Ιωάννης Καποδίστριας: ο δεσποτικός

οραματιστής, Αθήνα 2000.

2) «Ελευθεροτυπία», Ιστορικά, τόμος 5, Η Μικρασιατική Καταστροφή, Αθήνα 2000.

3) «Ελευθεροτυπία», Ιστορικά, τόμος 5, Η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου, Αθήνα 2000.

4) «Ελευθεροτυπία», Ιστορικά, τόμος13, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Αθήνα 2002.

5) «Ελευθεροτυπία», Ιστορικά, τόμος 16, Η δυναστεία των Γλύξμπουργκ, Αθήνα 2002.

6) Horton George, Η μάστιγα της Ασίας, μετάφραση Β.Γ. Σολωμονίδου, Βιβλιοπωλείον

της Εστίας, Αθήνα 2000.

7) Κλεάνθης Φάνης, Η Ελληνική Σμύρνη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1996.

8) Βενέζης Ηλίας, Το Νούμερο 31328, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1994.

9) Γερμανός Φρέντυ, Γυναίκα από βελούδο, Κάκτος, Αθήνα 1992.

10) Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων,

Αξιολόγηση στο μάθημα «Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας» (Γ΄ Τάξη Ενιαίου Λυκείου

Θεωρητικής Κατεύθυνσης), τεύχη Α΄ και Β΄, Αθήνα 1999/2000.

11) Πάπαρη Κατερίνα, Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ΄ Λυκείου, Σαββάλας, Αθήνα 2007.

Πολλές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο των προσωπικοτήτων του πρώτου μέρους

αντλήθηκαν από την ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια WIKIPEDIA.

Page 17: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

70

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ: ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ......................................................................2-17

Α. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ - ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ: ΟΙ ΘΕΜΕΛΙΩΤΕΣ

…….....................................................................................................................................3-4

Β. ΟΘΩΝ Ο Α ΄- ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

ΚΑΙ ΤΗ ΓΝΗΣΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ..................................................................................5-7

Γ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο Α΄ - ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ: Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ

ΕΚΔΗΜΟΚΡΑΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ……………......8-10

Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ο Α΄ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ ΚΑΙ Η

ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΧΟΝΟΙΑ....................................................................................................11-14

Ε. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ-ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: EΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΝΤΑΣ ΤΗ

ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ...................................................................................................................15-17

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ: 50 «ΕΞΥΠΝΕΣ» ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ..............................................18-26

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ......................................................................................18-19

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Β΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ......................................................................................20-21

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Γ΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ.......................................................................................22-23

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Δ΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ.......................................................................................24-25

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ε΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ...........................................................................................26

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ: ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ........................................................................27-57

(ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ Κ.Ε.Ε. ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ)

ΠΗΓΕΣ Α΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ................................................................................................27-29

ΠΗΓΕΣ Β΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ................................................................................................30-40

ΠΗΓΕΣ Γ΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ.................................................................................................41-47

ΠΗΓΕΣ Δ΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ................................................................................................48-56

ΠΗΓΕΣ Ε΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ.....................................................................................................57

Page 18: ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ