View
249
Download
10
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Төсвийн үндсэн ойлголтын онол цуврал хичээл
Citation preview
Төсвийн төлөвлөлт, зарцуулалт, төсвийн сахилга
бат“Төрийн бодлого, бодлогын
шинжилгээ” сэдэвт модуль сургалт
Агуулга Төсвийн онолын үндэс Төсвийн шинэчлэл Төсвийн зарлагын удирдлага Төсвийн төлөвлөлт Төсвийн зарцуулалт Төсвийн сахилга бат
Төсвийн онолын үндэс
Төсөв: Орлого, зарлагын данс Төрийн орлого, зарлагыг урьдчилан
зөвшөөрсөн баримт бичиг Төрийн санхүүгийн төлөвлөгөө Эдийн засгийг зохицуулах бодлого,
арга хэрэгсэл Орлого, зарлагын тоон утгад оруулсан
төрийн үйл ажиллагааны хөтөлбөр Төрийн үйл ажиллагааны толь Орлого бүрдүүлж, зарлага гаргах хууль
Төсөв Төрийн санхүүгийн төлөвлөгөө Төрийн зорилго, чиг үүргийг хэрэгжүүлэх
баталгаа Төрийн зохицуулалтын болон хяналтын
арга хэрэгсэл Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөнгөн
илэрхийлэл
Төсвийн шинэчлэлТөсвийн үндсэн 3
чиг үүрэг: Хөрөнгийг
хянах Нөөцийг
ирээдүйд хуваарилан төлөвлөх
Нөөцийг удирдах
Төсвийн үр дагаврын 3 түвшин:
Төсвийн нэгдсэн сахилга батыг хангах
Нөөцийг стратегийн тэргүүлэх чиглэлтэй уялдуулан хуваарилах
Төсөвлөсөн хөрөнгийг үр ашигтай, үр дүнтэй ашиглах
Øèíý÷ëýë õèéñýí óëñ îðíóóäûí òóðøëàãà ÝÇÕÀÕÁ-ûí ãèø¿¿í îðíóóä:
Òºсвèéí õàðèóöëàãûí èíñòèòóöèîíàëü øààðäëàãûã õàíãàõ
Äóíä õóãàöààíä òºëºâëºõ ÷èã õàíäëàãûã áàðèìòëàõ
Äýýðýýñ-äîîø ÷èãëýëýýð òºñºâëºõ àðãûã íýâòð¿¿ëýõ
Îðöûí õÿíàëòûã ñóëðóóëàõ Á¿òýýãäýõ¿¿íä ñóóðèëñàí óäèðäëàãûí
òîãòîëöîîã íýâòð¿¿ëýõ Àêкðóýë á¿ðòãýë, òºñºâëºëòèéí àðãàä
øèëæèõ
Øèíý÷ëýë õèéñýí óëñ îðíóóäûí òóðøëàãà . . . .Øèëæèëòèéí ýäèéí çàñàã á¿õèé îðíóóä:Øèëæèëòèéí ýäèéí çàñàã á¿õèé îðíóóä:
Çàõ çýýëèéí çàð÷èìä íèéöñýí òºñâèéí òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëýõ
Òºñâèéí íýãäñýí ñàõèëãà áàòûã òîãòîîõ
¯íäýñíèé àñàð èõ õýðýãöýýíä òºñâèéí õºðºíãèéã ç¿é çîõèñòîé õóâààðèëàõ
Òºñâèéí áàéãóóëëàãóóäыг íººöөө ¿ð àøèãòàé çàðöóóëäàã áîëãîõ
Øèíý÷ëýë õèéñýí óëñ îðíóóäûí òóðøëàãà . . . .Êàçàêñòàí:Êàçàêñòàí:
Òºñâèéí áîëîí òºðèéí ñàíãèéí øèíý÷-ëýëèéã òîäîðõîé ¿å øàòòàéãààð õèéñýí
Øèíý÷ëýëèéí ¿éë ÿâöûã ºíäºð ò¿âøèíä äýìæñýí
Øèíý÷ëýëèéí çîðèëòóóäûã òîäîðõîéëæ, äýñ äàðààòàé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëæ, õýðýãæ¿¿ëñýí
Ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéã õºãæ¿¿ëýõ óðò õóãàöààíû õàíäëàãûã òîäîðõîéëñîí
Òåõíèêèéí òóñëàëöààã èäýâõòýé àøèãëàñàí
Сангийн яамны гүйцэтгэх ÷èã ¿¿ðýã Уламжлалт чиг
үүргүүд: зàðäëûí ¿íäñýí ç¿éë
заалтууäûã òîäîðõîéëæ, íýãäñýí óäèðäëàãààð õàíãàх;
мºðäвөл зохих ä¿ðýì, æóðìûí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ;
тºñâèéí төлөвлөгөөний äàãóó ñàíõ¿¿æèëòийã õóâààðèëàõ;
шààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä õºíäëºí㺺ñ îðîëöîõ
Шинэ чиг үүргүүд: бàéãóóëëàãóóäûã
øèíý÷ëýõ; тºñâийн төлөвëºëòèéã
ìåíåæìåíòèéí áóñàä ¿éë àæèëëàãààòàé íýãòãýæ, óÿëäóóëàõ;
тºñâèéí áàéãóóëëàãóóä өөрийн ¿éë àæèëëàãààíû ã¿éöýòãýëийг õýìæèæ, ¿ð ä¿íã ¿íýëýõèéã хөхиүлэí äýìæèõ;
уäèðäëàãûí õàðèóöëàãûã äýýøë¿¿ëýõ øèíý àðãà÷ëàë áîëîâñðóóëàõ;
мýäýýëýë, òàéëàãíàëûí øèíý òîãòîëöîîã íýâòð¿¿ëýõ
Төсвийн удирдлага ба төсвийн зарлагын удирдлагын үндсэн зорилтууд
Төсвийн нэгдсэн сахилга бат
Хуваарилалтын үр ашиг
Үйл ажиллагааны үр ашиг
Зарлагын ерөнхий хяналтСангийн яам голлох үүрэг гүйцэтгэнэ
Нөөцийн үр ашигтай хуваарилалт
Стратегийн чиглэл (салбар хооронд)Яамд хоорондын харилцааг зохицуулах
механизм
Стратегийн чиглэлүүд, хөтөлбөр, үйл ажиллагаанаас тэргүүлэх ач холбогдолтойг
тогтоохСалбарын яамд, агентлаг, төсвийн
байгууллагууд
Ажил үйлчилгээг үзүүлэхХөтөлбөр, төсөл, үйл ажиллагаа
Макроэдийн засгийн
зорилтууд
Бодлогын зорилтууд
Ажлын гүйцэтгэл
Хүний нөөцийн удирдлагын тогтолцоо
Дотоод журам, ёс зүйн дүрэм, албан бус зохицуулалтууд
Төсвийн зарлагын Төсвийн удирдлагын удирдлагын үндсэн зорилтууд түвшин
Òºñâèéí çàðëàãûí óäèðäëàãà, ò¿¿íèé çîðèëãîÒºсвèéí тогтвортой байдлыг õàíãàõ
(çàðäëûã õÿíàõ) - тºсвèéí íýãäñýí ñàõèëãà áàòûã тогтоох
Áîäëîãûí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýëä íººöèéã áàéðøóóëàõ (ñòðàòåãèéí тэргүүлэх ÷èãëýëä õºðºí㺠õóâààðèëàн төлөвлөõ) - хуваарилалтын үр ашгийг бий болгох
Òºñºâëºñºí õºðºíãèéã ¿ð àøèãòàé, ¿ð ä¿íòýé çàðöóóëäàã áîëîõ (õºðºíãèéг óäèðäàõ) - үйл ажиллагааны үр ашгийг хангах
Òºсвèéí íýãäñýí ñàõèëãà áàò
Òºñâèéí çàðëàãûã íèéò îðëîãî (äîòîîä îðëîãî äýýð ãàäààä çýýëèéí òîãòâîðòîé õýìæýýã íýìñýí)-òîé тэнö¿¿ëýõ нь чухал
Ýíãèéíýýð õýëáýë, òºñâèéí çàðëàãûã òîãòâîðòîé õÿçãààðò áàðüæ áàéõ ÿâäàë
ªºðèéí îëæ ÷àäàõààñ èë¿¿ ç¿éëèéã çàðöóóëàõã¿é áàéíà ãýñýí ¿ã
Õóâààðèëàëòûí ¿ð àøèãÒºñâèéã õóâààðèëàн төлөвлөхдөө ñòðàòåãèéí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýëä íèéö¿¿ëýõèéã øààðääàã
Òºñâèéí õºðºíãèéã óëñ îðíû ñòðàòåãèéí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýëèéã óðàìøóóëахуйц
õºòºëáºð, ¿éë àæèëëàãààíä õóâààðèëäàã óó?
Çàñãèéí ãàçàð ìºí㺺 “çºâ” ç¿éëä çàðöóóëäàã óó?
¯éë àæèëëàãààíû ¿ð àøèã
Òºðèéí ¿éë÷èëãýýã áîëîìæèéí ÷àíàðòàé, áàãà ºðòºãòýéãýýð ¿ç¿¿ëýõýýñ õàìààðна
Òóõàéí óëñ îðîí ìºí㺺𺺠õàìãèéí ñàéí õóäàëäàí àâàëò õèéäýã ¿¿?
Монгол дахь төсвийн Монгол дахь төсвийн шинэчлэлийг цаашид:шинэчлэлийг цаашид: Макро түвшинд - төсвийн тогтолцооны түвшин
хооронд буюу төр болон орон нутгийн хооронд төсвийн эрх мэдлийг зааглах - төсөв хоорондын харилцааны шинэчлэл
Мезо түвшинд - засгийн газар, төр, санхүүгийн байгууллагууд, орон нутаг, салбарын яамд, агентлагийн хооронд төсвийн эрх мэдлийг зааглах - төсвийн үйл явцын шинэчлэл
Микро түвшинд - салбарын дотоодод буюу яамд, агентлаг, улсын болон орон нутгийн төсвийн байгууллагуудын хооронд төсвийн эрх мэдлийг зааглах - төсвийн нэгж дэх шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх
Төсвийн тогтолцооны тухай хуулийн агуулга
ЕРӨНХИЙ ЗАРЧМУУД• Төсвийн сайн тогтолцооны үндсэн зарчмууд – төсвийн нэгдсэн сахилга бат, хуваарилалтын үр ашиг, үйл ажиллагааны үр ашиг, үр дүн• Ойлголт, тодорхойлолтууд• Төсвийн хамрах хүрээ – иж бүрэн байх• Бүртгэл, ангиллын асуудлууд• Төсвийг хэлэлцэн батлах үйл явц, төсвийн дээд хязгаар• Эрх бүхий байгууллагуудын төсвийн талаарх үүрэг, хариуцлага• Төрийн санхүүгийн бусад хуулиудын уялдаа холбоо• Төсвийн тогтолцоог зохицуулах сангийн яамны эрх мэдэлТӨСВИЙН ТӨЛӨВЛӨЛТ
• Төсөв боловсруулах цаг хугацаа• Олон жилээр төсөвлөх хандлага• Хавар төсвийн дээд хязгаарыг тогтоох• Төсвийн орчил, үе шатууд• Урсгал болон хөрөнгийн зардлыг нэгтгэн тооцох журам• Төсвийн төсөлд шинжилгээ хийх• Төсвийн хуулийн төслийг бэлтгэх• Парламентад өргөн барих• Төсвийн баримт бичгийн агуулга• Төсөвт тодотгол хийх журам
ТӨСВИЙН ХЭРЭГЖИЛТ, АУДИТ• Төрийн сан, мөнгөн хөрөнгийн удирдлагын чиг үүрэг• Жилийн мөнгөн хөрөнгийн хязгаар• Дотоод хяналт, дотоод аудит• Торгууль, шийтгэл, зөрчил гаргахгүй байх журам• Төсвийн үр нөлөөний шинжилгээ• Төсвийн гүйцэтгэлийн жилийн эцсийн тайлан• Хөндлөнгийн аудит хийх журам• Улсын өр, төсвийн эрсдэл, болзошгүй өр төлбөрийн удирдлага• Төсвийн гадуурх сан, орон нутгийн төсвийг удирдах журмууд
Òºñâèéí òºëºâëºëòºä Òºñâèéí òºëºâëºëòºä íèéòëýã õýðýãëýãääýã íèéòëýã õýðýãëýãääýã
àðãóóäàðãóóä З¿éë-çààëòын төсөв ÿéöýòãýëä ñóóðèëñàí òºñºâ Õºòºëáºðò òºñºâ Òºëºâëºãºº-õºòºëáºð-òºñâèéí òîãòîëöîî Òýã ñóóðüò òºñºâ Òýíöâýðò òºñºâ Äóíä õóãàöààíû òºëºâëºëò
З¿éë-çààëòын төсөвLine-Item
budgetingÄàâóó òàë Ñóë òàë
Òºñâèéí õºðºíãèéí çàðöóóëàëòàä òàâèõ õÿíàëòûã ñàéæðóóëäàã
Áýëòãýõýä õÿëáàð
Ìàø õÿçãààðëàãäìàë õýðýãëýãääýã ªìíºõ æèëä àøèãëàñàí çàðäëàà äàðàà æèëä
ºñãºн өмнөх жилийн хэрэглээнд тулгуурлан тооцдог ч нэмэгдэж батлагдах áîëîìæ áàãàòàé
Çàðëàãûã çîðèëãîòîé õàðüöóóëàõàä õ¿íäðýë ó÷ðóóëäàã, ãàðãàñàí çàðäàë íü ÷óõàì ÿìàð үйлчилгээ болон ¿ð ä¿íã áèé áîëãîñíûã òîäîðõîéëоõ áîëîìæã¿é
Õýðýãæ¿¿ëæ áóé áîäëîãûí áîëîìæèò õóâèëáàðóóäûã ¿ã¿éñãýäýã
Òºñºâ çîõèîõ, õÿíàõ, òºëºâëºõ ¿éë àæèëëàãààíû íýãäëèéã õàíãàæ ÷àääàãã¿é
Óðò áîëîí äóíä õóãàöààíä òºëºâëºõ áîëîìæã¿é
Гүйцэтгэлийн төсөвPerformance
BudgetingÄàâóó òàë Ñóë òàë
Áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûí õÿíàëò ñàéæèðñíààð àæëûí ¿ð ä¿í íýìýãääýã
Òºñâèéí çàðлагûã ¿ð àøãèéí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòýýð õÿíàäàã
Ñàíõ¿¿ãèéí õàðèóöëàãà íÿãòëàí áîäîã÷äûí ãàðààñ ìåíåæåð¿¿äýä øèëæäýã
ͺºöèéã ¿ð àøèãòàé áàéðøóóëñàí ýñýõèéã ¿íýëýõ øàëãóóð òîäîðõîé áóñ
“Õàìãèéí ñàéí” ñîíãîëò õèéõ áîëîìæèò õóâèëáàðóóä áàéõã¿é
Ñàíõ¿¿ãèéí àëáàíû àæèëòíóóäûí õóâüä àæëûí ÷àíàðûã ¿íýëýõýä õ¿íäðýë ó÷èðäàã
Óðò õóãàöààíû àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä ÷èãëýäýãã¿é
ªìíºõ ¿åèéí ã¿éöýòãýëä òóëãóóðëàäàã
Хөтөлбөрт төсөвProgramm
BudgetingÄàâóó òàë Ñóë òàë
Òºñâèéí çàðëàãûí èðýýä¿éí ¿íýëãýýíèé ¿íäñèéã á¿ðä¿¿ëäýã çîðèëãî, ýöñèéí ¿ð ä¿íä ãîëëîí àíõààðäàã
Õýðýãæ¿¿ëñýí ¿éë àæèëëàãàà, õºòºëáºðèéí ¿ð ä¿í, ¿ð äàãàâðûã õàðãàëçàí ¿çäýã
Òºñâèéí øèéäâýð ãàðãàõàä òºëºâëºëòèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðãèéã тодотгож өгдөг
Òºñºâòýé õîëáîî á¿õèé áóñàä îëîí ñàëáàðò íºëººëäºã áîäèò ººð÷ëºëò¿¿äèéã õàðãàëçàõ õýðýãòýé áîëäîã
Çàðäàë-¿ð ä¿íãèéí øèíæèëãýý íü õèéõýýð òºëºâëºñºí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð íºëºº, øóóä áóñ ¿ð äàãàâðóóäûã òýð á¿ð òîîöîæ ÷àääàãã¿é
¯ð ä¿íãèéí òîîí øèíæèëãýý õèéõ áîëîìæã¿é
Õýäèéãýýð õºòºëáºðèéã ÿíç á¿ðèéí õ¿ì¿¿ñ õýðýãæ¿¿ëæ áàéäàã ÷ ýíý àðãà íü òºâëºðñºí çîõèöóóëàëòûã øààðääàã
Төлөвлөгөө - хөтөлбөр - төсвийн тогтолцоо
Planning-Programming-
Budgeting System
Äàâóó òàë Ñóë òàë Îíîâ÷òîé øèéäâýð ãàðãàõàä
÷èãëýäýã Зарлагыг õóâààðèëàõäàà þóíä
òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîë ºãºõийг чухалчилдаг
Сàíàë áîëãîæ áóé õºòºëáºð òóñ á¿ðèéí òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäëûí äàðààëëûã ñóäàëæ, òîäîðõîé èëýðõèéëýхэд анхаардаг
Çîðèëãî òîäîðõîéëîõ, çàðäàë-àøãèéí øèíæèëãýý õèéõ áóþó òóõàéí òîãòîëöîîíû á¿òýöòýé õîëáîîòîé õ¿íäðýë ãàðäàã
Øèéäâýð ãàðãàõ òºâëºðñºí òîãòîëöîîã øààðääàã
Тэг суурьт төсөв Zero-Based
BudgetingÄàâóó òàë Ñóë òàë
Òºëºâëºõ, çîðèëãî òîäîðõîéëîõ, òºñºâ áîëîâñðóóëàõ, øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâöûã íýãòãýí òºëºâëºëò, òºñºâëºëòèéã ñàéæðóóëàõàä òóñàëäàã
Òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýë¿¿äèéã òîãòîîõ, çîðèëòûã íàðèéâ÷ëàí òîäîðõîéëîõ, òýäãýýðò íèéö¿¿ëýí òºñâèéí çàðëàãûã áóóðóóëàõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëäýã
Áàéãóóëëàãûã ¿éë àæèëëàãààíû ¿íýëãýýíèé ñèñòåìýý áàéíãà ñàéæðóóëàõûã øààðääàã
Áè÷èã öààñíû àæëûã èõýñãýæ, àãóóëãûí à÷ õîëáîãäëûã ¿ã¿éñãýæ áîëíî
Õºòºëáºð¿¿äèéã õàðüöóóëàí òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäëîîð íü çýðýãëýõ øààðäëàãàòàé áîëäãîîñ ìàø èõ õºðºíãº, öàã õóãàöàà øààðääàã
Óëñ îðíû õýìæýýíèé õºòºëáºðò èë¿¿ òîõèðäîã òóë îðîí íóòãèéí ò¿âøèíä àøèãëàõ áîëîìæ áàãàтай
Тэнцвэрт төсөв Balanced
Budgeting
Äàâóó òàë Ñóë òàë Çîðèëãîî òîäîðõîéëæ, óðò
õóãàöààíû òºëºâëºëò õèéõ áîëîìæòîé
Áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã óðüä÷èëàí òààìàãëàõ, òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ áàòàëãàà áîëäîã
Çàðäàë, àøãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã öýâýð ìºíãºí ä¿íãýýð èëýðõèéëýí õîîðîíä íü õàðüöóóëàõàä òºâºãòýé áàéäàã
Õýðýãæ¿¿ëýõýä õ¿íäðýëòýé, öàã õóãàöàà, õ¿÷ õºäºëìºð èõ øààðääàã
Дунд хугацааны зарлагын төлөвлөлт Medium Term Expenditure Framework Çîõèñòîé, áîäèò ýõ ¿¿ñâýðèéí õýìæýýã
òîäîðõîéëîí ãàðãàõ çàìààð ìàêðîýäèéí çàñãèéí òýíöâýðèéã ñàéæðóóëàõ
Ñàëáàðûí áîëîí ñàëáàð õîîðîíäûí ñòðàòåãèéí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýëä íººö õóðèìòëóóëàõ ÿâäëûã íýìýãä¿¿ëýõ
Áîäëîãî ба ñàíõ¿¿æèëòèéí óÿëäàà õîëáîîã ñàйæðóóëñíààð ÿàìä óðàãøàà õàðæ òºëºâëºõ áîëîìæòîé áîëîõûí çýðýãöýý õºòºëáºð¿¿ä òîãòâîðòîé áàéõ íºõöөëèéã á¿ðä¿¿ëýõ
Ñàëáàðûí ÿàìäûã òîäîðõîé õýìæýýíèé òºñ⺺ð õàíãàæ òýäíèé áèå äààñàí áàéäëûã áýõæ¿¿ëñíýýð áàòëàãäñàí õºðºíãèéã үð ä¿íòýé, ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàõ ñîíèðõëûã íýìýãä¿¿ëэх
Òºñâèéí òºëºâëºëòèéí ¿íäñýí àðãóóäûí оíöëîã øèíæ
Òºëºâëºë-òèéí àðãà
Îíöëîã øèíæ Àñóóëò Øàëãóóð
Ç¿éë,зààëòûíòºñºâ
Çàðëàãûí íýð òºðëèéã áàðàà ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîæ ºãäºã
Þó õóäàëäàí àâàõ âý? Õÿíàëò
ÿéöýòãý-лèéí òºñºâ
Çàðëàãà íü àæëûí íîðìòîé
õîëáîîòîé áàéäàã
Þó õèéõ âý? Óäèðäëàãûí ¿ð àøèã
Õºòºëáºðòòºñºâ
Çàðëàãà íü íèéòèéí
çîðèëãîòîé õîëáîîòîé
Þóíä õ¿ðýõ âý?
Òºëºâëºëò / ¿ð íºëºº
Òºñâèéí òºëºâëºëòèéí Òºñâèéí òºëºâëºëòèéí àðãóóäûí ÿëãàààðãóóäûí ÿëãààÇ¿éë, çààëòûí
òºñºâÿéöýòãýëèéí
òºñºâÕºòºëáºðò
òºñºâ×óõàë÷ëàõ
ç¿éë Çàðäëûí ç¿éë ¯ð àøèã Áîäëîãûí ¿ð íºëºº
Àæèëëàã÷äûí óð
÷àäâàðÍÿãòëàí áîäîõ
á¿ðòãýëÓäèðäàõ àðãà
áàðèë Ýäèéí çàñàã÷
Ìýäýýëëèéí ÷èãëýë Çàðäëûí ç¿éë ¯éë àæèëëàãàà Çîðèëò
Øèéäâýðèéí Óðñãàë Äîðîîñ äýýø Äîðîîñ äýýø Äýýðýýñ äîîø
Òºñâèéí ìýðãýæèëòíèé
¿¿ðýãÕóóëèéã äýýäëýõ ¯ð àøèã Áîäëîãî
Òºëºâëºëò Òºâëºðñºí áóñ Òºâëºðñºí áóñ Òºâëºðñºí
Төсвийн төлөвлөлтийн аргууд
ОРЦ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА
ГАРЦ ҮР ДҮН
Зүйл заалтын төсөв
Гүйцэтгэлд суурилсан төсөв
Хөтөлбөрт төсөв
Үр дүнд чиглэсэн төсөв
Òºñâèéí òºëºâëºëòèéí Òºñâèéí òºëºâëºëòèéí ¿íäñýí çàð¿íäñýí çàðччìóóä ìóóä
Òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýë
¯ÀÕÒ, Òºñâèéí òºñºë
Áàéãàà íººö人 òóëãóóðëàõ
ͺºö õÿçãààðëàãäìàëÇîðèëãî, çîðèëò,
¿íäñýí ÷èã ¿¿ðэã, үр дүнã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ