59ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Αφιέρωμα στην ποιήτρια ∆ΗΜΗΤΡΑ Χ. ΧΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΟΥ

Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΒΑΡΚΑΡΗ Η βάρκα του περίμενε δεμένη. Μύριζε κερί και σάπια φύλλα Και μια πανάρχαιη λακκούβα φως. Μετά τόση οδοιπορία κουρασμένος, Κάθισε λίγο, έβαλε τα πόδια του Στο υποταγμένο ποτάμι. Αναρίθμητες φυλές ψυχών ακολουθούσαμε. Οσμή σπηλαίου μούσκευε τα ρούχα μας. Μα άναβε ακόμη ο φωσφόρος των ματιών Γι’ αυτά που δεν θα ξαναβλέπαμε, Μια πάπια αδιάφορη, που αγρυπνούσε, Εκατομμύρια αεικίνητα έντομα, Μια κλωστή από ασήμι Γύρω από το παρατημένο ψαροκάλυβο. Ύστερα, όλοι μπήκαμε στη βάρκα. Σαν να μην χτύπαγε τον ποταμό κουπί... Σαν να κυλούσε μαύρο μέλι... Τις μακρινές πατημασιές μας στην όχθη Μια μια τις άσπριζε το φεγγάρι. Με το στήθος βαρύ από αγάπη Μόνο ο βαρκάρης τραγουδούσε Τόσο παρήγορα, τόσο γλυκά, Που πια δεν κοιτάζαμε πίσω. Τώρα δεν θέλω να ταράξω άλλο τον ύπνο σου Μόνο, όταν έρχεσαι εκεί που κοιμάμαι, ∆εν θέλω πια τ’ αγαπημένα σου δάκρυα Μα το τραγούδι αυτό του βαρκάρη. Σκύβω στ’ αυτί να σου το μάθω. Μυρίζω πάλι τα μαύρα σου μαλλιά.

Το κυπαρίσσι των εργατικών, 1995

ΚΟΡΙΝΘΙΑ «Αυτό το πρόσωπο δεν είναι οικείο. Αυτή η μυρωδιά μ’ απειλεί». Έτσι φαίνεται να σκέφτονται Κι έκαναν πίσω, όλο πίσω, Σπρωγμένες κι απ’ τον ανοιξιάτικο άνεμο, Οι παπαρούνες, καθώς έσκυβε από πάνω τους Το λαίμαργο μουσούδι του αρνιού.

Το κυπαρίσσι των εργατικών, 1995

ΦΩΣ Να γίνουμε σοφοί σημαίνει Μια δυνατότητα αρώματος Κατά την εκπνοή. Την τελευταία.

Ελάχιστα πριν, 2005

ΟΙ ΕΧΘΡΟΙ Ο γλύπτης Έβλεπε τα βότσαλα, το σκουλήκι, τα ξύλα Και τα αναγνώριζε ως «Μητέρα Και Παιδί». Εκείνοι βλέπουν τη μητέρα και το παιδί, Τα κάνουν ξύλο, πέτρα, σκουλήκια.

Ελάχιστα πριν, 2005

∆ΥΟ ΚΥΡΙΕΣ ∆εν έχω να βαδίσω αλλού Παρά μόνο πάνω στα βήματά μου. Έχουν από ώρα γυρίσει πίσω. Αλλά – τώρα δα – ξεκινάνε. Πάντα βαδίζει γύρω μου Ο εαυτός μου. Αλλά εσύ, μουσική, φοράς πούπουλα. ∆εν γράφεις χνάρι στον αέρα. Κανείς ποτέ δεν θα μάθει Τους περιπάτους μας.

Το φορτίο, 1997

Ο ΤΖΑΚ ΚΑΙ Η ΦΑΣΟΛΙΑ «Να μετράς πάντοτε τα βήματά σου Με τα παπούτσια ενός γίγαντα. Και μην καταδεχτείς ν’αναπαύεσαι Στα πόδια ενός κατάκοπου εργάτη. Βέβαια, έτσι βγαίνει το ψωμί αλλά μη χάνεσαι Για την ευμάρεια ή τη δικαιοσύνη. Εσύ εκεί, με τις τεράστιες αρβύλες, ∆ιασκελισμούς βουνό βουνό Και γρήγορα έξω απ’ τη στενόχωρη οικουμένη. Και όταν φτάσεις στην απέραντη θάλασσα, Τη θυμηδία ή τον έπαινο αγνόησε ( Είσαι ένα θέαμα αλλόκοτο άλλωστε), Λευτέρωσε από τα οχήματα τα πόδια σου, Πλατσούρισε στα νερά και τέλος: Ξεδίπλωσε τα μυθώδη φτερά».

Πώς αυτοκτονούν οι Ασσύριοι, 2010

Ο ΕΠΑΙΤΗΣ ∆ες τον. Με πτυχία και πέτρινο μουστάκι. Σέρνει δυο τρία πεινασμένα κουτσούβελα Και νιώθει παντελώς αγράμματος Μπρος στον Παλαιό των Ημερών. Τον Πιστωτή του. Σπρώχνει ένα κουτάβι στην κοιλιά του. Μισεί και ντρέπεται και φοβάται. Χάσκει το στόμα του από δύσπνοια. ∆εν προσδοκά καθαρό αέρα. Όλη του η σκέψη μια μουντζούρα με το δάχτυλο Πάνω στο όνομα, στην καταγωγή, στα κιλά του. Σκιαγραφούμενος σ' ένα γραμμάτιο Περνά κατευθείαν στον Χάρο. Ούτε κι εκεί δεκτός. Πρέπει πρώτα Να ζητιανέψει τα ναύλα.

Ο τρόμος ως απλή μηχανή, 2012

Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΩΝ ∆ΥΟ ΑΝΕΡΓΩΝ Γνωρίζουν άριστα την τέχνη τους, Εκείνος με το πράο μέτωπο εκ πείρας, Ο άλλος , με τα φευγαλέα τικ, διά των σπουδών. Και οι δύο την ασκούσαν αρτίως, Εκείνος με το πράο μέτωπο συχνά, Ο άλλος , με τα φευγαλέα τικ, δια βίου. Και οι δύο δεν θα την ασκούνε στο εξής. Τους φόρεσαν το σιδερένιο γάντι. Πρέπει σε μέση ηλικία Να πιστωθούνε στα νήπια. Κάποιος αφανής κερματοδέκτης (Εάν απλώνουν σταθερό το χέρι) Θα τους προσπορίζει τα κόμιστρα Από τον κεραυνό ως το χώμα. Επ’ ελάχιστον, βέβαια. Ως την ώρα Που τ’ άστρα, τα παιδιά και οι σύζυγοι Θα τους κοιτάξουν με τη δυσπιστία του πένθους, Με τα πελώρια μάτια της ποινής. Α, τότε ποιός θα τους ακούσει να κλωτσάνε Κάτω απ’ τα πόδια τους το ίδιο αυτό σκαμνί Που κατασκεύασε ο ένας εκ πείρας Κι ο άλλος, με τα φευγαλέα τικ, δια των σπουδών.

Ο τρόμος ως απλή μηχανή, 2012

Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Για τον μεγάλο ποιητή Καβάφη Λένε: «Απόσταση, ειρωνεία, έρωτας». Για τον μεγάλο ποιητή Ελύτη «Ο ήλιος, ο Θεός, ο τόπος». Άσε πια για τον Σολωμό ή τον Κάλβο. Όσο πιο πίσω, τόσο πιο εύκολο. Γι’ αυτό και οι ποιητές δεν πεθαίνουν. Τους πνίγει η αγανάκτηση και αποφασίζουν Να ζουν αιώνια και να υπερασπίζονται οι ίδιοι Την τιμή τους από τα κουτσομπολιά του κόσμου.

Ο τρόμος ως απλή μηχανή, 2012

ΕΥΡΥ∆ΙΚΗ Σέρνεται σαν χαμένη ευκαιρία Η τελευταία ώρα του απογεύματος. Τέλος, το παίρνει απόφαση. Φεύγει. Τρέμω μη στραφεί να δει πίσω της Και μείνω εδώ για πάντα Με φανερή ακόμη την ταπείνωση Και χωρίς την προστασία της νύχτας.

Ελάχιστα πριν, 2005

Η ΡΟΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Φως πρωινού χωρίς πολλή υγρασία. Χαρτιά, καφές, κάποια τηλεφωνήματα. Ο κόσμος σε ειρηνική προχειρότητα. Έπειτα, τα χιλιόμετρα εργασίας. Τάξη και μόχθος. Έχει κάποιο αποτέλεσμα: Γυμνάζεσαι σ’ ένα πηγάδι. Τέλος, ένας λεκές τεράστιος. Πέφτεις ολόκληρος επάνω, τρίβεις, τρίβεις. Τα παρατάς, σβήνεις το φως και κοιμάσαι.

Ελάχιστα πριν, 2005

ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ ΟΠΤΙΜΙΣΤΩΝ Για δες τους, χαίρονται για όσα θα υπάρξουν, Ευσταλείς γέροντες καθισμένοι στον ήλιο. Κοιτούν τον ημερήσιο τύπο, Παινεύουν τους δρομείς και τους άλτες, Χτυπούν τις χάντρες, συντηρούν τα περιστέρια, Θάλλουν αδειανοί από χρόνο. Πάνω τους φοινικιά ή πλάτανος Ή απλώς μια μισοπλυμένη τέντα Κρατά στον ίσκιο τα πενιχρά εισοδήματα, Τις συμβουλές του φαρμακοποιού τους. Ευημερούν απερίσκεπτα Από το ένα δευτερόλεπτο ως το άλλο. Πίνουν το γάλα της φωτεινής τους εξάντλησης Σαν μωρά στην αγκαλιά της ευδίας. Με άρμα το παγκάκι γλιστρούν Μες στην οριστική ανάληψή τους Χαρούμενοι με όσα θα υπάρξουν Εκεί. Εδώ πια, Φτάνει.

Ελάχιστα πριν, 2005

ΝΑ ΞΕΡΩ Χαράματα... τι όμορφη λέξη... Αισθάνεσαι και τη ρωγμή και τον κρότο. Κι ας τα διακρίνεις μετά βίας σε μια πόλη Που κρύβει σαν ντροπή τα σκοτάδια της. Ρίχνει η μέρα μέσα από το τζάμι Τα πρώτα ντροπαλά αιμοπετάλια Κι η αρρώστια σε καταλλαγή κι επιφύλαξη Στρώνει επάνω της τη νυχτικιά της Περιμένοντας με ευπρέπεια το φως. Να ΄μουν σ’ ένα άλλο πρωινό με τα κλαδιά του Καθώς τρέχουν να κρυφτούν τα ξωτικά. Να κρέμονταν από τα φύλλα Τα δακρυσμένα μου ψέματα. Και με βλέμμα γηραιών γιατρών οι σπίνοι Να μου φανέρωναν όλη την αλήθεια.

Ο τρόμος ως απλή μηχανή, 2012

ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΕΣ Πάνω απ’ όλα μ’ ενδιαφέρει Αυτός που δεν είμαι εγώ. Βαρετή μου φαίνεται πλέον Η σύνοψις των παθών και των πόθων μου. Μα, αν κάποιος έχει μες στις κάλτσες του πάγο, Ακούω που σπάει με τις πατούσες τα δάκρυα. Είμαστε μες στου καρυδιού το τσόφλι. Λιλιπούτειοι, νευρικοί, κουρασμένοι. Μας πνίγει η κουταμάρα των έργων μας, Η συμπίεση των δυνατών ιδεών μας, Όλοι μια γειτονιά σεισμοπλήκτων Που αφήνει το φεγγάρι αδιάφορο.

Ο τρόμος ως απλή μηχανή, 2012

Η ∆ήμητρα Χ. Χριστοδούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953 και κατάγεται από την Πάτρα. Σπούδασε Νομικά και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε ως καθηγήτρια στη ∆ευτεροβάθμια Εκπαίδευση, απ’ όπου και συνταξιοδοτήθηκε. Το 1974 ήταν η πρώτη της εμφάνιση στα γράμματα με την ποιητική συλλογή

Τα άλογα του μυροβλήτου και έκτοτε έχει εκδώσει άλλες δέκα ποιητικές συλλογές, ένα βιβλίο με πεζά κείμενα και δύο με μεταφράσεις αρχαίων Ελλήνων λυρικών ποιητών. Το 2008 βραβεύθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική της συλλογή Λιμός . Ποίησή της έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Εργογραφία

Ποίηση

• Τα άλογα του μυροβλήτου, 1974 • Ηγησώ, Κείμενα 1979 • Χώμα, Κέδρος 1985 • Η προσευχή του αναιδούς, Καστανιώτης 1991 • Το κυπαρίσσι των εργατικών, Καστανιώτης 1995 • Φορτίο, Καστανιώτης 1997 • Προς τα κάτω, Νεφέλη 1999 • Ελάχιστα πριν, Νεφέλη 2005 • Λιμός, Νεφέλη 2007 • Πώς Αυτοκτονούν οι Ασσύριοι, Πατάκης 2010 • Ο τρόμος ως απλή μηχανή, Πατάκης 2012

Πεζογραφία (Συλλογή διηγημάτων)

Ακτή στο φως του χειμώνα, Καστανιώτης 1996

Μεταφράσεις

Πιο Μουσική απ' τη Μουσική. Μικρό Λυρικό Ανθολόγιο (Αρχίλοχος, Καλλίνος, Τυρταίος, Σόλων, Θέογνης, Μίμνερμος, Αλκμάν, Σαπφώ, Αλκαίος, Ανακρέων, Ίβυκος, Σιμωνίδης, Πίνδαρος, Βακχυλίδης, Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης), Νεφέλη 2010

Πινδάρου, Ολυμπιόνικοι, μετάφραση (συλλογικό έργο), Αθήνα, εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος, Εταιρεία Συγγραφέων 2008