Νικολάς Γκιγιέν

Σε Κάποιο Μέρος της Άνοιξηςελεγεία

Μετάφραση: Βασίλης Λαλιώτης

Ενδυµίων

[2]

Πρώτη ∆ηµοσίευσηστο διαδικτυακό περιοδικό “ποιείν”

http://www.poiein.gr

Σάρα:Έγραψα αυτό το βιβλίο για σας. Στην πραγµατικότηταείναι φτιαγµένο από εσάς. Φυλάξτε το. Κάποια µέρα,όταν περάσουν τα χρόνια, και θα έχω φύγει κι εγώ επίσης,ίσως θα µπορέσετε διαβάζοντάς το να µάθετε πόσο σαςαγάπησα, πόσο σας αγαπώ ακόµα, πόσο θα σας αγαπώως το θάνατο,

Ο πολύ πιστός σας Ν*Μάης 5/66

Εγώ σε δίνω στην αιώνια ζωή του 2οιήµατοςΕΜΙΛΙΟ ΜΠΑΓΙΑΓΑΣ

Ι

Σου το ’πα.Πάντα σου το έλεγα,γιατί δεν ήταν µια φορά.Πρόσεχε, µην ορκίζεσαιπως θα µε αγαπάς µέχρι το θάνατο,πρόσεχε γιατί το να πεθαίνεις είναι πράγµα σοβαρό,κι αν µείνεις ζωντανήτι γέλιο θα µας δώσει και στους δυοεκείνο που θα έπρεπε να ’ναι µεγάλος πόνος!

Έτσι έγινε.Τώρα γελάω µέχρι δακρύων.Πρόσεξε καλά. Είπα δάκρυα.

ΙΙ

Μην νοµίζεις πως δεν το ’ξεραέγκαιρα. Είδα γλάρους,χόρτα πάνω στα νερά,φώτα µακρινά τις νύχτες.Ένιωσα τον κουρνιαχτόχαϊδεύοντας µου τους κροτάφους.“Γη, εδώ υπάρχει γη!”-µου έλεγε. Ήταν γη, εδώ βρισκόταν,εδώ βρίσκεται. Με περίµενες,σοβαρή, ήρεµη, βουβή.Τίποτα δεν είπες, αλλά εγώ σε άκουσα.Σ’ ακούω, ακόµα κι όταν τίποτα δε λες.Τι να µου πεις που να µην ξέρω;Γύρνα τον τροχό, γύρνα τον,ν’ ακουστεί το παλιό τραγούδι.

Περνάει ο καιρός περνώντας,κύριε, ναιπερνώντας και δεν γυρνά,και πως όχι.Κι εγώ ο φτωχός που σκεφτόµουνκύριε, ναιπως ο καιρός δεν θα περνούσε,και πως όχι,πως ο καιρός δεν θα περνούσε…

ΙΙΙ

Ήµουνα µόνος. Μα δεν πίστευαπως θα ήµουνα ακόµα πιο µόνος.Πιο µόνος από να ’σαι µόνος;Ναι, λοιπόν. Πιο µόνος.

[7]

ΙV

Και τώρα τι να κάνεις;Τίποτα. Τί θα κάνεις;Ξαναπέρνα το σωρόαπό παλιά γράµµατα. Στον άνεµοτα παλιά, ξερά ρόδα.Θυµήσου το καλύτερο.Ηρέµησε.Το χτύπηµα ήταν σκληρό, µα κοίτα…Τι;Όχι, όχι. Θα σου έλεγα κάτι,µα όχι.

[8]

V

Εδώ αρχίζει η νύχτα.Όταν πια δεν θα µε βλέπεις,θα µε αισθανθείς. Καυτό πούπουλοαγγίζοντας σου το σβέρκοθα σου δείξει πως εγώ είµαι κοντά.Προσευχήσου για µένα και θυµήσουπως τα κορµιά χωρίζουνεµα οι σκιές τους µένουν.

Μην ταράζεσαι.

[9]

VI

Θα µε θάψεις, φίλη, σε κάποιο µέροςσιωπηλό, µε δέντρα.Στο µάρµαρο θα βάλεις τ’ όνοµά µου µόνο,χωρίς εν ειρήνη και χωρίς αναπάυσου.Τι ειρήνη θα έχω,και τι ανάπαυση,όταν όλος ο κόσµος ξέρειπου έχω πεθάνει ξαφνικά, ακόµηµε την κούπα στα χείλη,µε το χαµογέλιο σου στα µάτια, και τη φωνή σουκαλώντας µε;

Για να πεθάνεις, φίλη, πάντα πρέπει να προετοιµαστείς.Αν όχι, είναι αυτά τα όντα,αυτά τα πνεύµαταπου σκέφτονται πως είναι ακόµα ζωντανά(τι θλιβερά που γίνονται!)κι µιλάνε, όπως κάνω εγώ,σ’ αυτόν που πια δεν τα ακούει.

[10]

VII

Φορέςόταν στην τύχη βρίσκω κάποια ηµεροµηνία,µου λέω: Ακόµηδεν την γνώριζα.

Ή επίσης:Τρία χρόνια πάνε πια που εκείνη ήταν δική µου

Ή ίσως:Μια µέρα σαν αυτή τη µέραέφυγε χωρίς τίποτα να πει ποτέ για πάντα.

[11]

VIII

Ίσως πολύ καλά να ξέρεις,ή ίσως δεν το ξέρεις,µε τι τρόπο µου άρεσενα σε βλέπω τ’ απογεύµατα, όταν πια έφευγες,να τακτοποιείς τα χαρτιά σου,να κλείνεις τη µηχανούλα σου,να φυλάς τα ξυσµέναµολύβια, κι αργότερα ακόµα(στις έξη στο ρολόι του γραφείου)να ετοιµάζεις µε αποκόµµατα περιοδικών,λουλούδια, φωτογραφίεςκαι γράµµατα µεγάλα από αφίσαγια τον τοίχο του σχολειού σουτου νυχτερινού, συντρόφισσα.

(Χαµογελαστή πολιτοφύλακας,έχοντας κάνει τη σκοπιά σου επιστρέφοντας στο πρω-ινό)

Με τι θλίψη επίµονη,λεπτή σαν µια βελόναµε διαπερνά η θύµησηόταν ήτανο ήσυχος ερωτάς µας ένα κρίνος δροσερός,ένας κρίνος λευκός της άνοιξης.

[12]

Ένας έρωτας,όπως ο Ρουµπέν Νταρίο είχε πει,του σε θαυµάζω, του “αχ!”, του στεναγµού.

Αργά νυχτώµατατων πρώτων απογευµάτων, στη Παλιά Αβάναο καθεδρικόςκι εκείνο το µικρό ρεστοράνόπου ένας φίλοςµας βρήκε χέρι χέρικαι πέρασε χωρίς να µας πειτίποτα που θα µας έκανενα υποπτευτούµε πως εκείνος ήξερεή τουλάχιστον το φανταζόταν.

Ήτανε ένας κόσµος από απουσίες και παρουσίεςεπιπλέοντας σε µια καταχνιάδιάφανη, σ’ ένα όνειρογλυκό, τεσσάρων χρόνων. Τέσσερα χρόνιαδεν είναι κάτι αστείο.Είναι µήνες ηµέρες ώρες…Πόσα φιλιά την ώρα σε τέσσερα χρόνια!

Αχ, µα ξαφνικά,(δεν ξέρω, κανένας δεν το ξέρει ακόµα)µε υπόκωφους θορύβους, µε κινητήρεςαεροπλάνων, µε σειρήνες,

[13]

ουρλιαχτά, µηχανές,όπως τις βλέπεις στο σινεµάόταν παίζουν ταινίες µε βοµβαρδισµούς,σείστηκαν, γκρεµίστηκαν, όλα. Κι ύστεραµια σταθερή σιωπή µεγάλη.Μια σιωπή µεγάλη, έτσι συνέβη.Μια σιωπή µεγάλη συντρόφισσα.Τι σιωπή!

[14]

ΙΧ

Έχεις πεθάνει εσύ ή εγώ έχω πεθάνει;Πες πως πεθάναµε κι οι δυο.Αχ, εγώ θα πω ακόµα κάτι,θα πωπως µόνο εσύ θ’ αναστηθείς.

[15]

Χ

∆εν είναι δυνατόνν’ αφοµοιώσεις ξαφνικά µία καταστροφή.Να νιώσεις τα χτυπήµατακαι να χαµογελάς για το καθένα τους.Ίσως είµαι από τί,από πατσαβούρα,ας πούµε πατσαβούρα για παράδειγµα,για να µη µε πονάει µια σφυριάστο κρανίο, ένα µαχαίρι στο συκώτι,το επίπλουν το απ’ άκρη σ’ άκρη ορθάνοιχτοαπό µια µαχαιριά;Αυτό είναι σοβαρό.Νιώθωπως µου φεύγει το αίµα.∆εν ξέρω από που, αλλά µου φεύγει.Σβήνοµαι λίγο λίγο.∆ε µου µένειπιότερο από ένα όνοµα αναµµένο.Το ίδιο που εσείς σκέφτεστε,αυτό που εσείς ξέρετε.

Ποτέ δεν πέθανα,(είναι πρώτη φορά)αλλά υποθέτω πως έτσι πρέπει να είναι.

ΧΙ

Το σχήµα του θανάτου δεν είναι ένα κρανίο.Είναι η απουσία σουσαν µια πεδιάδα απανθρακωµένη.Μια πεδιάδα µε ήλιο και φωτιά τη µέρα,µε αντανακλάσεις και ούτε ένα δέντρο.Μια πεδιάδαµε στόλισµα δαµασκηνό απ’ τη Σελήνη,µια έκταση µεταλλικήστην ψύχρα τη νυχτερινή.

Αν κραυγάζω, δε µ’ ακούν.Αν φωνάξω, κανείς δεν έρχεται.Σε τί πλανήτη αυτή την ώρα ζω;Α, Θεέ µου, αν το ήξερα!Είµαι νεκρός,απλωµένος στον ήλιο και τον ουρανό,ένα πτώµα χωρίς µάτια,που το ραµφίζουν τα πουλιά.

Μ’ ακούς, τώρα µ’ ακούς;Εχτές τίποτα περισσότερο, το ίδιο,το δικό σου για πάντα.

Σιωπή.Ούτε καν ο άνεµος.

ΧΙΙ

Από όλους τους φίλους σου, ακόµα κι εκείνουςπου ζητούσαν µάταιααπό τη βίαιη και ιερή αποµάκρυνσή σουένα χαµόγελο,από την προβληµατική σου συγκατάθεσητην άδειαµιας µατιάςαπό την ήσυχη φωνή σουτην απάντηση σ’ ένα χαιρετισµόαπό όλουςεγώ είµαι ο µοναδικός εξόριστοςχωρίς φωνή και ψήφο στη συγκέντρωση που προεδρεύ-εις.Εγώ, που είχα τα χείλη σου στα δικά µου,πόσα κόλπα, δίχτυα,εξοµολογήσειςπρέπει να κάνω χρήση κάθε µέραγια να αγγίξω µόλιςένα κοµµάτι ελάχιστο, υπόλειµµα,ένα σπίθισµα ίσως,ή τίποτα, που είναι το πιο πιθανό,από το καθηµερινό σου πρόσωπο.

Μυστικό εφτασφράγιστο.Τί κατάσταση!

[18]

Παρακαλώ, κανείς να µη το λέειάµα δεν θέλει να µε ταπεινώσει.Να µην το ξαναπεί κανείς.

[19]

ΧΙΙΙ

Le temps est médecin d΄heureuse expérience;son remède est tardif, mais il est bien certain.

MALHERBEΠρέπει να ξέρεις πως αυτό θα σου περάσει.Ο χρόνος είναι ένας σοφός γιατρός.Αργεί να θεραπεύσει, µα το κάνει για πάντα.

Πολύ καλά Μαλέρµπ,πολύ καλά, παλιέ µου φίλε,κι εν τω µεταξύ;

[20]

XIV

∆εν είναι εύκολο, ποιός το είπε;να κόψεις µ’ ένα χτύπηµα το σιδερό καραβόσκοινοπου µ’ αυτό είναι ενωµένο το καράβι στο µουράγιο.Τα κύµατα είναι κύµατα και δεν µπορούν.Ο άνεµος, λιγότερο.(Το έχουν εξοµολογηθεί πολλές φορές).Γι αυτό δεν σε πιστεύωόταν µου λες πως η δύναµή σου είναι τόσηόση για να χωρέσει σε µια κάψουλαερπετά και περιστέρια,τον άνεµο το σκοτεινό του πόθου,της ζήλιας τη µαρµαρυγή,η αµφιβολία, η κραυγή, οι στεναγµοί,το ηλεκτρικό λαχάνιασµα των σπασµωδικών τελειωµά-των,και η δωρεάν τρυφερότητα,ρόδινη κι αυθάδηςσαν µια σερπαντίνα σιωπηλή.Όλη η ηδονή κι όλες οι τύψεις.Όλα τα δικά µας, θα σου πω.Είναι αυτό δυνατόν; Κι αυτό που έρχεται;

Να δούµε, πες µου αν µπορείς,όπως σε µένα συµβαίνει, να µείνεις σοβαρή και θλιµ-µένη

[21]

για τέσσερις αιώνες. Ή να σκεφτείς πως πέθανες.Να νιώσεις πια άδεια απ’ τον εαυτό σου.Να ξέρεις αν σου λείπω θα λείπεις του εαυτού σου.Πες µου αν στη βαθιά τη νύχταξυπνάς µε ένα φόβο στο στοµάχιόπως συµβαίνει τις παραµονές των εξετάσεων.Πες µου αν µε νιώθεις να κινούµαι,σκιά του προσώπου σουστο σκελετό σου κολληµένος.Πες µου αν χρειάζεσαινα δεις µε τα µάτια µου, να µιλήσεις µε τα λόγια µου,και να µην αγαπάς, µην αγαπάς, εξεγερµένη κι αρπαγ-µένηαπό µια δύναµη έντονη, ξερή, τυφλή,από µια δύναµη απλή,µια δύναµη µεγάλη.

Τι θα µου πεις, διάβολε, αν αυτόκανείς δεν το υποφέρει ή το αντέχει.Βεβαίως, όταν αγάπησες.Πρέπει να βάλουµε τα πράγµατα στη θέση τους.

[22]

XV

Ό2ως εγώ σ’ αγά2ησα, µη ξεγελιέσαι,έτσι δε θα σ’ αγα2ήσουν

ΜΠΕΚΕΡΕδώ τελειώνει αυτό το ποίηµα.Είναι δικό σου, αν και δεν µπορείς να το καταστρέψεις.Ένα κρεµάµενο πούσι µελαγχολικόεπιπλέοντας στις αβύσσους µουτο πρόσωπό σου σχηµατίζει, το οργανώνει,µου προσφέρει τη µατιά σου, το ιδιαίτεροχαµόγελό σου και την έκφρασησαν από µια αφελή µοµφήσαν σιωπηλή επιτίµηση για κάτιπου δεν σ’ ευχαριστεί εντελώς.Θυµάµαι φράσεις, καταστάσεις, αναµονές,το µακρινό αρχίνισµα, αυτή τη ρήξη,όλα τα τα δικά σου λεπτά και τρυφερά που υπάρχουνµέσα µου,που σου ευχαριστώ, και όχι µε ευχαριστίεςευγενείας, αλλά µε αυτές που δεν τις λεςγιατί είναι στο βάθος του καθένααν και ποτέ δεν ξέρει που ακριβώς.

Ο Μπέκερ, που η θλίψη του µε συντροφεύει,που στη φωνή του η ζωή περνάµε τα νεκρώσιµα τα µωβ της βέλα,

[23]

µου δίνει αυτή τη στιγµή τη νοσταλγία,το αναγκαίο στήριγµα,το απαλό φως για να σου πωαυτό το κι εγώ σ’ έχω αγαπήσεικι αυτό το δεν θα σ’ αγαπήσουν. Ρώτησέ τον,και θα στο πει αυτός.∆εν ξέρω αν µ’ αποχαιρετώ, ούτε και τί θα κάνωόταν δεν θα σε βλέπω πια. Με ποιό τρόποθα πεθάνω. Σε ποιά τρώγλη,σε ποιό µπουντρούµι, σε ποια καταφρόνια, σε ποιόπεριστέρι, σε ποιαν βραχώδη ακτή ή κοιµητήριο,δίπλα σε ποιο ποτάµι, σε τί µιζέρια ή σταυρό.

Αχ, και µακάρι να ’ναισε κάποιο µέρος της άνοιξηςβρεγµένο στο φιλί της νέας σελήνης,όπου θα τρέµουν καµπανούλες ηχώνταςσε χαιρετισµό στη λαµπερή σου επιστροφή,κι εσύ να έρχεσαιµε αργούς ανθούς πορτοκαλιάςανάµεσα σε χειροκρότηµα και σε κοράλλια.

Αλλά το ξαναλέω,δεν ξέρω αν αυτό θα είναι αθωότητα και πιστή απλότητα,εάν δεν είναι ίσως όλα αυτά περισσότερα από όσα πρέπει.

Αληθινά δεν ξέρω.

[24]

Επίλογοςστη Σάρα Κασάλ

Καλή µου Σάρα και παρηγοριά του,συντρόφισσα, του φίλου κι όσο πιάνωξέρω τι λέω, κάτι ακόµα παραπάνωη κούπα του φωτός και η χαρά του.

Τώρα που νιώθω να τελειώνει ο χρόνοςβιάζοµαι να σου πω τι καλοσύνηκάθε στιγµή µαζί σου µας αφήνει

µιας καθαρής και απαλής ευγένειας τόνο.

Οι τρεις χρόνο το χρόνο έχουµε ζήσειτη γιορτή αυτή που άξιζε τον κόποδραπέτες από της ζωής την τάξη

Γιορτή φιλίας και χωρίς ν’ αφήσειτίποτε εκτός µιας ηρεµίας τον τόπο

τόσο παρηγοριά όσο και λάµψη.

Ελισέο Ντιέγο.

[25]

Επιλεγόµενα

Μια µέρα που είχα πάει στη Φωλιά του Βιβλίου, οΘάνος Τσιµέκας, ερωτευµένος όπως φάνηκε, µου έδειξεένα βιβλίο του Νικολάς Γκιγιέν. ∆ίγλωσση έκδοση, ποι-ήµατα ερωτικά, καµωµένα για κάποια Σάρα Κασάλ.“∆ώσε µου το βιβλίο να το µεταφράσω”, του λέω. “Τοβιβλίο είναι χαρισµένο, µου απάντησε, αλλά θα σουβγάλω µια φωτοτυπία και µετάφρασέ το από εκεί.” Πέ-ρασαν τα χρόνια, αλλά η ώρα του βιβλίου να µεταφρα-στεί δεν είχε έλθει. Με τσίγκλισε πάλι το Όρος Αιγάλεωτου Παστάκα, που από τα Ξένια του Μοντάλε µε έφερεπίσω στην υπόσχεσή µου. Για τον Νικολάς Γκιγιέν θαβρείτε πολλά στο διαδίκτυο. (Nicolás Guillen) Συνήθωςαφιερώνω τις µεταφράσεις. Ο Θάνος Τσιµέκας, γεροντο-παλίκαρο, καλλιγράφος, βιβλιογνώστης, έχει πεθάνει εδώκαι χρόνια. Σ’ αυτόν είναι χαρισµένη η µετάφραση. Σανεπιστολή σ’ ένα κορίτσι άγνωστο, που ήταν ερωτευµένος.Σόνγκορο Κοσόνγκο, Θανάση…

Β.Λ.

[26]

ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΣ ΓΚΙΓΙΕΝΣε Κάποιο Μέρος της Άνοιξης

ελεγείαΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΤΗΘΗΚΑΝ ΨΗΦΙΑΚΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΣΙΛΗ ΛΑΛΙΩΤΗΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

ΤΟΝ ΜΑΪΟ ΤΟΥ 2014

f