PDF που παράγονται χρησιμοποιώντας την ανοικτού περιεχομένου εργαλειοθήκη mwlib. Βλέπε http://code.pediapress.com/ για περισσότερεςπληροφορίες.

PDF generated at: Thu, 23 Dec 2010 20:02:38 UTC

Φυσικές καταστροφές καικίνδυνοι

ΠεριεχόμεναΆρθραΦυσικές Καταστροφές 1

Φυσική καταστροφή 1

Κατολισθήσεις στην Ουγκάντα το 2010 3

Κατολισθήσεις στην Ουγκάντα το 2010 3

Ξύνθια (καταιγίδα) 5

Ξύνθια (καταιγίδα) 5

Σίφωνας των τριών πολιτειών 7

Σίφωνας των τριών πολιτειών 7

Υπερξέσπασμα σιφώνων του 1974 13

Υπερξέσπασμα σιφώνων του 1974 13

Πλημμύρες 17

Πλημμύρα 17

Πλημμύρες στην Βόρειο Θάλασσα του 2007 18

Πλημμύρες στην Βόρειο Θάλασσα του 2007 18

Πλημμύρες στην Ελλάδα το 2007 20

Πλημμύρες στην Ελλάδα το 2007 20

Πλημμύρες στο Πακιστάν το 2010 21

Πλημμύρες στο Πακιστάν το 2010 21

Πυρκαγιές 23

Πυρκαγιά 23

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 24

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 24

Δασικές πυρκαγιές στην Ρωσία το 2010 36

Δασικές πυρκαγιές στην Ρωσία το 2010 36

Δασική Πυρκαγιά στο Όρος Καρμέλ 2010 37

Δασική Πυρκαγιά στο Όρος Καρμέλ 2010 37

Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917 39

Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917 39

Πυρκαγιά ορυχείων 43

Πυρκαγιά ορυχείων 43

Πυρκαγιές στην Αττική το 2009 45

Πυρκαγιές στην Αττική το 2009 45

Σεισμοί 48

Σεισμός 48

Μεγάλος σεισμός της Βαλδίβια (1960) 60

Μεγάλος σεισμός της Βαλδίβια (1960) 60

Σεισμός στη Θήβα (1914) 65

Σεισμός στη Θήβα (1914) 65

Σεισμός στην Αϊτή το 2010 66

Σεισμός στην Αϊτή το 2010 66

Σεισμός της Αθήνας (420 π.Χ.) 67

Σεισμός της Αθήνας (420 π.Χ.) 67

Σεισμός της Αντιόχειας (526) 68

Σεισμός της Αντιόχειας (526) 68

Σεισμός της Σπάρτης (464 π.Χ.) 69

Σεισμός της Σπάρτης (464 π.Χ.) 69

Σεισμός του Ινδικού Ωκεανού (2004) 70

Σεισμός του Ινδικού Ωκεανού (2004) 70

Φυσικοί Κίνδυνοι 71

Κίνδυνος 71Φυσικός κίνδυνος 74

Δηλητήριο 86

Δηλητήριο 86

Ηλεκτροπληξία 88

Ηλεκτροπληξία 88

Φωτιά 90

Φωτιά 90

Χιονοστιβάδα 92

Χιονοστιβάδα 92

Έκρηξη 93

Έκρηξη 93

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 94

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 94

Εκρηκτικά 103

2,4,6-τρινιτροτολουόλιο 104

2,4,6-τρινιτροτολουόλιο 104

PETN 106

PETN 106

Εκρηκτικές ύλες 108

Εκρηκτικές ύλες 108

Εκρηκτικό κύμα 109

Εκρηκτικό κύμα 109

Έκρηξη συμπαθητική 110

Έκρηξη συμπαθητική 110

Νιτρογλυκερίνη 111

Νιτρογλυκερίνη 111

Πυρίτιδα 114

Πυρίτιδα 114

ΠαραπομπέςΠηγές άρθρων και Συνεισφέροντες 116Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες 118

Άδειες ΆρθρουΆδεια 121

1

Φυσικές Καταστροφές

Φυσική καταστροφή

Η έκρηξη του ηφαιστείου Πινατούμπο το 1991

Μία φυσική καταστροφή είναι ησυνέπεια ενός φυσικού κινδύνου (π.χ.μίας ηφαιστειακής έκρηξης, ενός σεισμού,μίας κατολίσθησης) η οποία περνάει απότο στάδιο της πιθανότητας σε μία ενεργήφάση και κατά συνέπεια έχει επιπτώσειςστις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ηανθρώπινη αδυναμία μπροστά στιςφυσικές καταστροφές, που επιδεινώνεταιαπό την έλλειψη προγραμματισμού ή τηνέλλειψη κατάλληλου συστήματοςδιαχείρισης έκτακτων αναγκών, οδηγεί σεοικονομικές, δομικές και ανθρώπινεςαπώλειες. Το μέγεθος της απώλειαςεξαρτάται από την ικανότητα τουπληθυσμού να υποστηρίξει ή να αντισταθεί στην καταστροφή, την ανθεκτικότητά του, την επάρκειά του σεκατάλληλο εξοπλισμό και είδη πρώτης ανάγκης,[1] γεγονός που συνοψίζεται στην έκφραση «Η καταστροφήπροκύπτει όταν οι κίνδυνοι συναντούν αδυναμία».[2] Έτσι ένας φυσικός κίνδυνος δεν θα καταλήξει ποτέ σεφυσική καταστροφή σε περιοχές όπου δεν υπάρχει αδυναμία, (π.χ. ένας δυνατός σεισμός σε μία ακατοίκητηπεριοχή). Ο όρος «φυσικός» έχει δεχτεί έντονη κριτική καθώς τα γεγονότα δεν είναι απλά κίνδυνοι ήκαταστροφές χωρίς ανθρώπινη συμμετοχή.[3] Το μέγεθος των πιθανών απωλειών μπορεί επίσης να εξαρτηθείαπό τη φύση του ίδιου του κινδύνου, που μπορεί να κυμαίνεται από ένα μικρό χτύπημα κεραυνού, το οποίοαπειλεί μία πολύ μικρή περιοχή, έως ένα συμβάν πρόσκρουσης αστεροειδούς ή άλλου διαστημικού υλικού, τοοποίο μπορεί να εξαλείψει τον πολιτισμό.

Διεθνείς ΕκστρατείεςΤο 2000 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ξεκίνησε το Διεθνές Πρόγραμμα Έγκαιρης Προειδοποίησης με σκοπόνα τονίσουν τις περιπτώσεις αδυναμιών και να καταστήσουν τις κοινότητες ανθεκτικές στις καταστροφές,προωθώντας την αυξημένη επαγρύπνηση και την σημασίας της μείωσης των καταστροφών ως ένα βασικόσυστατικό της βιώσιμης ανάπτυξης, με στόχο την μείωση των ανθρώπινων, οικονομικών καιπεριβαλλοντολογικών απωλειών από κάθε είδους κίνδυνο. Παράλληλα, το θέμα της «Ημέρας για την Μείωσητων Καταστροφών 2006-2007» που οργάνωσαν τα Ηνωμένα Έθνη ήταν «Η εκπαίδευση για τη μείωση τωνκαταστροφών αρχίζει από το σχολείο».

Φυσική καταστροφή 2

Δείτε Επίσης

Δασική Πυρκαγιά

• Θεωρία του Χάους• Κίνδυνος• Φυσικός Κίνδυνος• Έκτακτη Ανάγκη• Διαχείριση Έκτακτων Αναγκών

• Πολιτική Προστασία• Μείωση Ποσοστού Καταστροφών• Καταφύγιο Έκτακτης Ανάγκης• Περιβαλλοντολογική Καταστροφή• Καιρική Καταστροφή

Πηγές[1] G. Bankoff, G. Frerks, D. Hilhorst (eds.) (2003). Mapping Vulnerability: Disasters, Development and People. ISBN ISBN 1-85383-964-7.[2] B. Wisner, P. Blaikie, T. Cannon, and I. Davis (2004). At Risk - Natural hazards, people's vulnerability and disasters. Wiltshire: Routledge.

ISBN ISBN 0-415-25216-4.[3] D. Alexander (2002). Principles of Emergency planning and Management. Harpended: Terra publishing. ISBN ISBN 1-903544-10-6.

Εξωτερικές Συνδέσεις• Οικολογικές Καταστροφές (http:/ / www. barrameda. com. ar/ ecology/ ecological-disasters. htm)• Παγκόσμια Προσπάθεια για την Μείωση των Καταστροφών (Global Facility for Disaster Reduction and

Recovery) (http:/ / gfdrr. org)• Οι επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών στην οικονομία (http:/ / www. weathereconomy. com/ natural. html)• Disaster News Network (http:/ / www. disasternews. net/ )• Βάση δεδομένων παγκόσμιων καταστροφών (http:/ / www. em-dat. net)• ProjectArcix: Portal με πληροφορίες για τις παγκόσμιες καταστροφές (http:/ / www. projectarcix. com)• Το Σύστημα Παγκόσμιας Ειδοποίησης και Συντονισμού Καταστροφών (http:/ / www. gdacs. org)• Modeling Multi-Hazard Disaster Reduction Strategies with Computer-Aided Morphological Analysis (http:/ /

www. swemorph. com/ pdf/ multi. pdf). Σελίδα της Σουηδικής Μορφολογικής Κοινότητας (http:/ / www.swemorph. com)

• What the Development Programme of the United Nations (UN) does to reduce the human risks linked to NaturalDisasters (http:/ / www. undp. org/ bcpr/ ). Προγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών

• Pioneering Disaster Risk Index (DRI) Tool (http:/ / gridca. grid. unep. ch/ undp/ ). Προγραμμα Ανάπτυξης τωνΗνωμένων Εθνών

• Collins Fragile Earth photographs (http:/ / www. collins. co. uk/ fragileearth) Φωτογραφικές αποδείξεις για τιςσυνέπειες των φυσικών καταστροφών στον πλανήτη

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το disaster άρθρο Natural disaster (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Natural) τηςΑγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/by-sa/ 3. 0/ ). ( disaster ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Natural)).

3

Κατολισθήσεις στην Ουγκάντα το 2010

Κατολισθήσεις στην Ουγκάντα το 2010

Η θέση του νομού Μπάλε (Mbale) μέσα στην Ουγκάντα

Οι κατολισθήσεις στην Ουγκάντα το 2010 έγιναν στονομό Μπουντούντα (Bududa) της Δυτικής Ουγκάντατην 1η Μαρτίου 2010.[1] [2] Η κατολίσθηση έγινεμετά από σφοδρές βροχοπτώσεις μεταξύ 12ης και7ης απογευματινής ώρας.[3] Τουλάχιστον 100 άτομαπιστεύεται πως σκοτώθηκαν από τις κατολισθήσεις,και πολύ περισσότεροι είναι αγνοούμενοι.[1]

Ανθρώπινες απώλειες

Ένας εκπρόσωπος του Ερυθρού Σταυρού τηςΟυγκάντα είπε πως οι εργάτες των σωστικώνσυνεργείων βρήκαν 50 πτώματα, ενώ ένας υπουργόςτης κυβέρνησης της Ουγκάντα είπε πως οι νεκροίήταν περισσότεροι από 100[4] [5] Ο πρόεδρος τηςπεριοχής του ανατολικού Μπουντούντα είπε πως οινεκροί ίσως να φτάσουν τους 300.[6] Εκατοντάδεςπερισσότερα άτομα έχουν χαθεί και πιστεύεται ότιείναι νεκρά, μαζί με 60 παιδιά που βρήκανκαταφύγιο σε κοντινό κέντρο υγείας που αργότερακαταστράφηκε.[1]

Υλικές ζημιέςΗ κατολίσθηση χτύπηκε χωριά στους πρόποδες του Βουνού Έλγον, συμπεριλαμβανομένου του Ναμέτι, τουΚουμπέβο και του Νάνκοβι,[6] με 85 σπίτια να έχουν καταστραφεί στο Ναμέτι.[5] Πολλές περιοχές σταπληγέντα χωριά ισοπεδώθηκαν από τις κατολισθήσεις, με σπίτια, αγορές και μία εκκλησία να έχουνκαταστραφεί, ενώ πολλοί δρόμοι έχουν κλείσει.[1] [7] Οι επίσημοι και οι εργάτες των σωστικών συνεργείωνπροειδοποίησαν οτι μπορεί να γίνουν και άλλες κατολισθήσεις, καθώς οι σφοδρές βροχοπτώσεις συνεχίζονταιστη περιοχή.[8]

Στην Μπουταλέχα πάνω από 6.000 σπίτια από τις υποκομμιτίες της Κακόνγκα, Μασιμάσα, Κιμούντου καιΝαβανγκόφου είχαν προβλήματα από τις βροχές, με δυο δημοτικά σχολεία στη Ναμπεχέρε και τη Λουμπέμπενα έχουν πλημμυρήσει. Ο δρόμος Μπάλε-Μπουσόλβα έκλεισε επίσης λόγω πλημμύρας. Ο Ερυθρός Σταυρόςεκτιμά πως μπορεί να σημειωθούν κι άλλες πλημμύρες στο Μορότο, το Κατάκβι και την Νακαπιριπίριτ.[3] [9]

Κατολισθήσεις στην Ουγκάντα το 2010 4

Παραπομπές[1] Deadly landslide hits east Uganda (http:/ / news. bbc. co. uk/ 1/ hi/ world/ africa/ 8545005. stm). BBC News (2010-03-02) (ανακτήθηκε

2 March 2010 )[2] Hundreds Missing in Uganda Landslides (http:/ / online. wsj. com/ article/ SB10001424052748703807904575097120320491994.

html?mod=googlenews_wsj). The Wall Street Journal (2010-03-02) (ανακτήθηκε 2 March 2010 )[3] "51 die, 300 missing in Bududa landslide" (http:/ / www. monitor. co. ug/ News/ National/ -/ 688334/ 871634/ -/ wj4p83/ -/ ). Monitor.uk.

March 2 2010. . Ανακτήθηκε την 2 March 2010.[4] 45 dead, hundreds missing in Uganda landslide-minister (http:/ / www. washingtonpost. com/ wp-dyn/ content/ article/ 2010/ 03/ 02/

AR2010030200512. html). Washington Post (2010-03-02) (ανακτήθηκε 2 March 2010 )[5] Fifty bodies found in landslide in eastern Uganda (http:/ / news. xinhuanet. com/ english2010/ world/ 2010-03/ 02/ c_13194463. htm).

Xinhua (2010-03-02) (ανακτήθηκε 2 March 2010 )[6] 300 feared dead in Uganda (http:/ / www. news24. com/ Content/ Africa/ News/ 965/ 208ab7dd48e44107bf9ac7f0d2a81f58/

02-03-2010-01-20/ 300_feared_dead_in_Uganda). News24 (2010-03-02) (ανακτήθηκε 2 March 2010 )[7] Some 350 people missing in Uganda landslide (http:/ / www. thejakartaglobe. com/ afp/ some-350-people-missing-in-uganda-landlside/

361608). Jakarta Globe (2010-03-02) (ανακτήθηκε 2 March 2010 )[8] Ugandan landslide kills scores, many missing-minister (http:/ / uk. reuters. com/ article/ idUKLDE621183. _CH_. 2420). Reuters UK

(2010-03-02) (ανακτήθηκε 2 March 2010 )[9] allAfrica.com: Uganda: 51 Die, 300 Missing in Bududa Landslide (http:/ / allafrica. com/ stories/ 201003020769. html)

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Ugandan landslide άρθρο 2010 Ugandan landslide (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/2010) της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( Ugandan landslide ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ 2010)).

5

Ξύνθια (καταιγίδα)

Ξύνθια (καταιγίδα)

Η εξέλιξη της καταιγίδας μέσα σε 24 ώρες στις27 Φεβρουαρίου

Η Ξύνθια ή Σύνθια (Xynthia) ήταν μία βίαιη Ευρωπαϊκή καταιγίδαπου σάρωσε τη Δυτική Ευρώπη στις 26 με 28 Φεβρουαρίου 2010.Στη Γαλλία, όπου περιγράφηκε από τη Πολιτική Προστασία ως ησοβαρότερη καταιγίδα μετά την Λόθαρ (Lothar) του 1999,περισσότεροι από 50 άτομα σκοτώθηκαν, με επιπλέον 12αγνοούμενους. Άλλοι έξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στηΓερμανία, τρεις στην Ισπανία, ένα άτομο στην Πορτογαλία, καιάλλο ένα στο Βέλγιο.

Οι περισσότεροι θάνατοι στη Γαλλία συνέβησαν όταν η καταιγίδαέσπασε το θαλάσσιο φράγμα με κύματα ύψους 7,5 μέτρων καιεισήλθε στη πόλη L'Aiguillon-sur-Mer.[1] Μια κατασκήνωση μετροχόσπιτα που ήταν κοντά στο τείχος κτυπήθηκε σφοδρά.[1] Τοθαλάσσιο τείχος είχε κατασκευαστεί πριν 200 χρόνια από τονΝαπολέoντα και το γεγονός πως η κατασκήνωση τοποθετήθηκε εκεί αναφέρθηκε ως παράδειγμα κακήςοργάνωσης.[1] Η καταιγίδα άφησε χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα πάνω από ένα εκατομμύριο σπίτια στη Γαλλία, καιάλλοι ένα εκατομμύριο καταναλωτές στη Πορτογαλία επίσης έμειναν χωρίς ρεύμα.

Επίπεδο συναγερμούΗ Météo-France δημοσίευσε τη δεύτερη υψηλότερη κατάσταση συναγερμού (πορτοκαλί χρώμα) για τις 27Φεβρουαρίου και το πρωϊνό της 28 Φεβρουαρίου για την Ανδόρρα και τις περιοχές Ain, Ariège, Cantal,Finistère, Haute-Garonne, Gironde, Isère, Loire, Haute-Loire και Hautes-Pyrénées. Δημοσίευσε την υψηλότερηκατάσταση συναγερμού (κόκκινο χρώμα) για τις περιοχές Charente-Maritime, Vendée, Deux-Sèvres καιVienne.[2]

ΑπολογισμόςΈνα εκατομμύριο σπίτια έμειναν δίχως ηλεκτρικό ρεύμα στην δυτική Γαλλία. Στην περιοχή Hautes-Pyrénéesδέντρα που έπεσαν προκάλεσαν ζημιές σε αυτοκίνητα, οροφές σπιτιών, σιταποθήκες, ενώ πολλοί βράχοιέπεσαν σε δρόμους.[2] Στην περιοχή της Vendée, πόλεις όπως η La Faute-sur-Mer, η L'Aiguillon-sur-Mer και ηLa Tranche-sur-Mer πλημμύρισαν με νερά ύψους 1,5 μέτρου.[2] Οι πλημμύρες επηρέασαν και περιχές του νομούCharente-Maritime (όπως προάστεια της La Rochelle[3] , τις πόλεις Fouras, Marennes και Châtelaillon καθώς καιτο νησί Ré αλλά και το νησί Oléron[3] ) όπου φύσηξαν άνεμοι με ταχύτητα 160 χιλιομέτρων την ώρα (100 μιλίωντην ώρα)[4] .Οι πλημμυρισμένες ράγες των τραίνων προκάλεσαν καθυστερήσεις στα δρομολόγια στη Γαλλία και την βόρειαΙσπανία. 70 πτήσεις από το Διεθνές Αεροδρόμιο Παρισιού Σαρλ ντε Γκωλ ακυρώθηκαν από την Air France.Η καταιγίδα επίσης προκάλεσε καταστροφές στη Πορτογαλία και την Ισπανία. Ο ισχυρότερος άνεμος στηνΠορτογαλία έφτασε τα 166 χιλιόμετρα την ώρα (103 μίλια την ώρα)[5] ενώ στην Ισπανία ο ισχυρότερος άνεμοςέφτασε τα 228 χιλιόμετρα την ώρα (142 μίλια την ώρα).[6] Στη Γαλλία οι άνεμοι στα βουνά έφτασαν τα 241χιλιόμετρα την ώρα (150 μίλια την ώρα).

Ξύνθια (καταιγίδα) 6

Στις 11 Μαρτίου 2010 η εταιρία μοντελοποίησης ρίσκου καταστροφών EQECAT υπολόγισε πως οι ζημιές απότους ανέμους στις χώρες όπου έπληξε η καταιγίδα (εκτός της Πορτογαλίας και της Ισπανίας) έφτασαν κατάμέσο όρο τα 1,3 δισεκατομμύρια Ευρώ (1,8 δις δολλάρια ΗΠΑ) ενώ οι ζημιές για τις ασφάλειες έφτασαν τα 994εκατομμύρια Ευρώ (1,4 δισεκατομμύρια δολλάρια ΗΠΑ).[7]

ΑνταπόκρισηΕστάλθηκαν ελικόπτερα να διασώσουν ανθρώπους που ήταν στις σκεπές τους μετά τις πλημμύρες στηνπεριοχή Charente-Maritime και στη Vendée, της Γαλλίας.[2] Μία συνάντηση εκτάκτου ανάγκης έγινε στις 28Φεβρουαρίου από τον Γάλλο πρεμιέρ François Fillon μετά τις καταστροφές στη Γαλλία.[2]

Πηγές[1] Staff (1 March 2010) "Weak sea walls blamed for France storm disaster " (http:/ / news. bbc. co. uk/ 2/ hi/ europe/ 8544002. stm) BBC News[2] "Au moins 40 morts après le passage de la tempête Xynthia" (http:/ / www. lemonde. fr/ planete/ article/ 2010/ 02/ 26/

violente-tempete-attendue-ce-week-end-sur-la-france_1311983_3244. html#ens_id=1311986) (στα French). lemonde.fr. 28 February 2010. .Ανακτήθηκε την 28 February 2010.

[3] "Rescapés des eaux" (http:/ / www. sudouest. com/ charente-maritime/ actualite/ la-rochelle/ article/ 881756/ mil/ 5767846. html) (σταFrench). sudouest.com. 28 February 2010. . Ανακτήθηκε την 7 march 2010.

[4] "La tempête Xynthia des 27-28 février 2010" (http:/ / france. meteofrance. com/ france/ actu/ actu?portlet_id=50150& document_id=22089)(στα French). meteofrance.com. 28 February 2010. . Ανακτήθηκε την 7 march 2010.

[5] "Intensidade de vento no Continente" (http:/ / www. meteo. pt/ pt/ media/ noticias/ newsdetail. html?f=/ pt/ media/ noticias/ textos/vento_continente_27FEV. html) (στα Portuguese). www.meteo.pt. 01 March 2010. . Ανακτήθηκε την 01 March 2010.

[6] "Estación C072-Orduña Información del dato validado:" (http:/ / www. euskalmet. euskadi. net/ s07-5853x/ es/ meteorologia/ lecdet.apl?e=5& CODIGO_METEORO=14& CODIGO_ALTURA=2500& FECHA_HORA=27/ 02/ 2010 20:00:00&CODIGO_ESTACION=C072& R01HNoPortal=true) (στα Spanish). euskalmet.euskadi.net. 28 February 2010. . Ανακτήθηκε την 28February 2010.

[7] EQECAT Estimates Losses for Wind Storm Xynthia (http:/ / www. eqecat. com/ news/ 2010/ xynthia-storm. htm)

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το (storm) άρθρο Xynthia (storm) (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Xynthia) τηςΑγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/by-sa/ 3. 0/ ). ( (storm) ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Xynthia)).

7

Σίφωνας των τριών πολιτειών

Σίφωνας των τριών πολιτειών

Πρωτοσέλιδο μετά τον Σίφωνα των Τριών Πολιτειών

Τοποθεσία  ΗΠΑ : Πολιτείες Μιζούρι, Ιλινόις και Ιντιάνα

Έναρξη 18 Μαρτίου 1925, 1:01 μ.μ.

Λήξη 18 Μαρτίου 1925, 4:30 μ.μ.

Τύπος καταστροφής Σίφωνας

Θάνατοι 695

Ο πιο θανατηφόρος σίφωνας στην ιστορία των ΗΠΑ

Ο Σίφωνας των Τριών Πολιτειών (Tri-State Tornado), που συνέβη την Τετάρτη 18 Μαρτίου 1925, ήταν ο πιοθανατηφόρος σίφωνας στην ιστορία των ΗΠΑ. Με 695 επιβεβαιωμένους θανάτους, ο σίφωνας αυτός σκότωσεπάνω από δύο φορές όσο ο δεύτερος πιο θανατηφόρος, ο λεγόμενος Great Natchez Tornado του 1840 που είχεσκοτώσει τουλάχιστον 317 άτομα.Η διαδρομή που κατάφερε να διανύσει ο Σίφωνας των Τριών Πολιτειών ήταν ≥ 219 μίλια (≥ 352 χιλιόμετρα)και ήταν η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ στον κόσμο: ξεκίνησε από το νοτιοανατολικό Μιζούρι,πέρασε μέσα από το νότιο Ιλινόις και στη συνέχεια μπήκε στην νοτιοδυτική Ιντιάνα. Επίσης, είχε χρονικήδιάρκεια - ρεκόρ 3,5 ωρών και μέση ταχύτητα μετακίνησης - ρεκόρ 62 μίλια / 100 χιλιόμετρα την ώρα. Αν καιεπισήμως δεν έχει υπάρξει κατάταξη από τους μετεωρολόγους της Εθνικής Ωκεανογραφικής καιΑτμοσφαιρικής Υπηρεσίας (National Oceanic and Atmospheric Administration - NOAA) των ΗΠΑ, θεωρείταιαπό πολλούς ως ένας σίφωνας F5, το μέγιστο δυνατό επίπεδο καταστροφών στην Κλίμακα Φουτζίτα.[1] [2]

Σίφωνας των τριών πολιτειών 8

Ξέσπασμα σιφώνων

Ξέσπασμα σιφώνων18 Μαρτίου 1925

Κλίμακα Φουτζίτα Αριθμός σιφώνων

F0 0

F1 0

F2 2

F3 4

F4 2

F5 1

Συνολικός αριθμός 9

Ο σίφωνας ήταν μέρος ενός μεγαλύτερου ξεσπάσματος σιφώνων (tornado outbreak) με αρκετούς επιπλέονκαταστροφικούς σίφωνες στο Τενεσσί, το Κεντάκι και την Ιντιάνα, καθώς και κάποιους σίφωνες στηνΑλαμπάμα και το Κάνσας. Συμπεριλαμβανομένων των πρόσθετων σιφώνων την ίδια ημέρα, σκοτώθηκαντουλάχιστον 747 άνθρωποι και 2.298 τραυματίστηκαν, κατά τη διάρκεια αυτού του ασυνήθιστα έντονου καιπρόωρου (νωρίς την άνοιξη) ξεσπάσματος σιφώνων. Υπήρξαν αναμφίβολα και πολλοί άλλοι μικρότεροισίφωνες που έχουν χαθεί στην ιστορία.

Τελικώς ένας ήταν;Στο παρελθόν είχαν γίνει πολλές συζητήσεις σχετικά με το αν ήταν ένας ενιαίος συνεχής σίφωνας ή μίαοικογένεια σιφώνων (tornado family). Η ποιότητα των δεδομένων, λόγω της παλαιότητας του γεγονότος, τηςανυπαρξίας οπτικών μέσων παρακολούθησης (ιδίως της φορητής κάμερας και του ραντάρ Doppler) και τηςέλλειψης άλλων σιφώνων που να έχουν έστω προσεγγίσει το μήκος διαδρομής και τη χρονική διάρκεια τουσυγκεκριμένου σίφωνα, είχαν πυροδοτήσει έντονες αμφιβολίες.

Η διαδρομή του Tri-State Tornado, καθώς και άλλων σιφώνων την ίδια ημέρα,από το «Monthly Weather Review» τον Aπρίλιο του 1925. Οι πληροφορίες

σχετικά με την θερμοκρασία, την ατμοσφαιρική πίεση και τα στοιχεία τωνάλλων σιφώνων ενδεχομένως να μην είναι ακριβείς, αλλά δίνουν μία γενική

ιδέα σχετικά με την έκταση και ένταση της συγκεκριμένης καταιγίδας.

Επιπροσθέτως μάλιστα, οι επιστημονικέςθεωρίες σχετικά με τους σίφωνες και τηνμορφολογία των σοβαρών καταιγίδωνπου είναι γνωστές με τον όρουπερκύτταρο (supercell) και ιδίωςπροτού διαπιστωθεί η ύπαρξη τωναεροχειμάρρων (σήμερα πιθανολογείταιότι μπορεί να «πιάστηκε» απόαεροχείμαρρο, που τον «τράβηξε» μετρομακτική ταχύτητα, επί αρκετή ώρα)[3]

πρότειναν ότι τέτοια χρονική διάρκεια καιταχύτητα μετακίνησης επί τόση ώρα ήτανεξαιρετικά απίθανες. Στηνπραγματικότητα, έχει όντως διαπιστωθείότι αρκετοί άλλοι ιστορικοί σίφωνεςμεγάλης διαδρομής και χρονικής

Σίφωνας των τριών πολιτειών 9

διάρκειας, τελικώς ήταν οικογένειες σιφώνων, αν και τα τελευταία χρόνια έχουν συμβεί μερικές πολύ βαριέςκαταιγίδες - υπερκύτταρα και σίφωνες μεγάλης διάρκειας.Ειδικότερα ωστόσο ως προς τον Tri-State Tornado, δεν φαίνεται να συνέβη αυτό το ενδεχόμενο. Νεότερεςπροηγμένες έρευνες δεν βρήκαν καμία διακοπή στη διαδρομή του και μάλιστα απέδειξαν ότι ο σίφωναςμπορεί να άγγιξε για πρώτη φορά το έδαφος 15 μίλια (24 χιλιόμετρα) πριν την περιοχή που εθεωρείτο μέχρισήμερα ότι ξεκίνησε, ανεβάζοντας το συνολικό μήκος διαδρομής στα 234 μίλια (377 χιλιόμετρα).[4]

Διαδρομή

Μιζούρι

Η διαδρομή του Tri-State Tornado. Για πιολεπτομερή εικόνα κάντε κλικ εδώ.

Ο στρόβιλος εθεάθη για πρώτη φορά στις 1:01 μ.μ. τοπική ώρα,βόρεια-βορειοδυτικά του Έλλινγκτον, της πολιτείας τουΜιζούρι. Ο σίφωνας επιτάχυνε προς τα βορειοανατολικά (μεταχύτητα μετακίνησης 72 μίλια / 116 χιλιόμετρα την ώρα),σκοτώνοντας δύο άτομα και προκαλώντας υλικές ζημιές ύψους500.000 δολαρίων και την σχεδόν ολική καταστροφή τηςΑννάπολις, στην οποία 4 ακόμα άτομα σκοτώθηκαν. Αμέσωςμετά έπληξε την κωμόπολη των ορυχείων Leadanna. Στον νομότου Bollinger τραυματίστηκαν 32 παιδιά, όταν υπέστησανζημιές δύο σχολεία. Τα χωριά Ρεντφορντ, Cornwall, Biehle καιFrohna επίσης επλήγησαν από τον σίφωνα. Στις 2:00 μ.μ. καιλίγο πριν πλήξει το Biehle, ο σίφωνας διαχωρίστηκε σε δύοχοάνες για μόλις 3,5 μίλια (5,6 χιλιόμετρα), οι οποίες όμως σεελάχιστα λεπτά ξαναενώθηκαν σε έναν στρόβιλο. Ο εκ νέουενιαίος σίφωνας βγήκε από το Μιζούρι, έχοντας ήδη διανύσει 80 μίλια (130 χιλιόμετρα) και σκοτώσειτουλάχιστον 11 άτομα - ήταν όμως μόνο η αρχή...

Ιλινόις

Τα συντρίμμια του σχολείου Longfellow, στο Μερφίσμπορο του Ιλινόις, όπου17 παιδιά σκοτώθηκαν. Ο σίφωνας χτύπησε το σχολείο στις 2:30 μ.μ. τοπική

ώρα.

Ο σίφωνας διέσχισε τον ποταμό Μισισιπήστο νότιο Ιλινόις, χτυπώντας τηνκωμόπολη Γκόρχαμ, στις 2:26 μ.μ. καικαταστρέφοντας την ολοκληρωτικά,σκοτώνοντας 34 άτομα. Συνεχίζονταςπρος τα βορειοανατολικά με μέσηταχύτητα μετακίνησης 62 μίλια / 100χιλιόμετρα την ώρα (ορισμένες στιγμέςέως και 73 μίλια / 117 χιλιόμετρα τηνώρα), ο σίφωνας είχε πλέον φτάσει σεδιάμετρο τα 3/4 του μιλίου ή 1,2χιλιόμετρα (ορισμένες στιγμές έως και 1μίλι / 1,6 χιλιόμετρα). Ταξιδεύοντας μετην τρομακτική και πρωτοφανή αυτήταχύτητα, ισοπέδωσε τις κωμοπόλεις καιχωριά Μερφίσμπορο (στις 2:30 μ.μ.), Ντε

Σίφωνας των τριών πολιτειών 10

Σότο, Χάρστ-Μπους και Γουέστ Φράνκφορτ. Επίσης επλήγησαν οι Ζίγκλερ, Eϊτίν και Maunie. Μέσα σε 40λεπτά, χάθηκαν 541 ζωές και 1.423 τραυματίστηκαν σοβαρά. Το χωριό Παρίς καταστράφηκε ολοσχερώς, με 22νεκρούς. Ειδικότερα μάλιστα στο Μερφίσμπορο, 234 σκοτώθηκαν, οι περισσότεροι σε μία μόνο πόλη στηνιστορία των ΗΠΑ. Ο σίφωνας προχώρησε στις αγροτικές περιοχές κατά μήκος των νομών του Χάμιλτον καιτου Γουάιτ, σκοτώνοντας 65 ακόμα κατοίκους. Συνολικά, τουλάχιστον 613 συνολικά άτομα έχασαν τη ζωήτους στο Ιλινόις, οι περισσότεροι σε μία μόνο πολιτεία στην ιστορία των ΗΠΑ.

Ιντιάνα

Τα συντρίμμια του Griffin της Ιντιάνα, όπου 25 άτομα σκοτώθηκαν.

Ο σίφωνας μπήκε στην Ιντιάνα στις 4:00μ.μ. και τότε έφτασε την μέγιστη ταχύτηταμετακίνησης - 73 μίλια / 117 χιλιόμετρατην ώρα. Διασχίζοντας τον ποταμόWabash, ο σίφωνας χτύπησε το Γκρίφιν,καταστρέφοντας το ολοκληρωτικά,σκοτώνοντας 25 άτομα καιτραυματίζοντας 202. Τότε για πρώτηφορά, άλλαξε ελαφρά κατεύθυνση,στρίβοντας κατά 9 μοίρες προς τα βόρειακαι στο σημείο αυτό αυτόπτες μάρτυρεςανέφεραν την ύπαρξη 3 επιπλέονστροβίλων, σχεδόν μαζί με τον μεγάλοσίφωνα, οι οποίοι διατηρήθηκαν για 6μίλια (10 χιλιόμετρα). Ο μεγάλος σίφωνας ισοπέδωσε στη συνέχεια αγροτικές περιοχές, έπληξε το Όουενσβιλκαι αμέσως μετά, στις 4:18 μ.μ. τοπική ώρα, το Πρίνσεστον, καταστρέφοντας το 25% της πόλης καισκοτώνοντας άλλα 45 άτομα σε αυτήν. Ο σίφωνας κατάφερε να συνεχίσει για 10 μίλια (16 χιλιόμετρα) ακόμαπρος τα βορειοανατολικά και τελικώς εξαντλήθηκε στις 4:30 μ.μ. γύρω στα 3 μίλια (5 χιλιόμετρα) νοτιοδυτικάτου Πήτερσμπουργκ. Στην Ιντιάνα, τουλάχιστον 71 άτομα σκοτώθηκαν.

Σίφωνας των τριών πολιτειών 11

Συνολικός απολογισμός

Αυτός ο EF5 σίφωνας στο Parkersburg της Αϊόβα, στις 25 Μαΐου 2008, δίνει μίαπαραστατική εικόνα πως πρέπει να φαινόταν ο Tri-State Tornado του 1925 καιγιατί η εμφάνισή του ήταν επικίνδυνα παραπλανητική. Πρακτικώς, ακόμα καιέμπειρα άτομα δεν μπορούν πάντα να ξεχωρίσουν τη διαφορά ανάμεσα σε μίαμάζα νεφών χαμηλά πάνω από το έδαφος και έναν σφηνοειδή σίφωνα (wedge

tornado), όταν είναι ακόμα μακριά.

Σε ολόκληρο το μήκος της διαδρομής,τουλάχιστον 695 άτομα έχασαν τη ζωήτους και 2.027 τραυματίστηκαν, κυρίωςστο νότιο Ιλινόις. Συνολικά επλήγησαν 3πολιτείες, 13 νομοί και πάνω από 19κοινότητες, τέσσερις εκ των οποίωνουσιαστικά σβήστηκαν από το χάρτη(κάποιες από αυτές, καθώς και αρκετέςάλλες δεν συνήλθαν και δενξαναχτίστηκαν ποτέ), ενώ πάνω από15.000 σπίτια καταστράφηκαν. Το κόστοςτης καταστροφής εκτιμήθηκε σε 16,5εκατομμύρια $ και αν υπολογιστεί οπληθωρισμός στον σχεδόν έναν αιώναπου μεσολάβησε, φτάνει το 1,4 διςδολάρια με την ισοτιμία του 2000.

Εννέα σχολεία σε ολόκληρο το μήκος τηςδιαδρομής καταστράφηκαν, μέσα σταοποία σκοτώθηκαν 69 μαθητές. Συνολικάο σίφωνας αυτός κατέστρεψεπερισσότερα σχολεία και σκότωσε περισσότερους μαθητές από οποιονδήποτε άλλο σίφωνα στην ιστορία τωνΗΠΑ. Μάλιστα κατέχει και το ρεκόρ των περισσότερων θανάτων που συνέβησαν ποτέ σε ένα μόνο σχολείο(των 33 θανάτων στο σχολείο της κωμόπολης De Soto, στην πολιτεία του Ιλινόις).

Η ασυνήθιστη εμφάνιση (λόγω του μεγέθους του) του πολύ γρήγορα μετακινούμενου σίφωνα, πουπεριγράφηκε από τους αυτόπτεις μάρτυρες κατά μήκος της διαδρομής του ως μία άμορφη στροβιλιζόμενηομίχλη ή αναβράζοντα σύννεφα στο έδαφος, ξεγέλασε πολλούς αγρότες (και γενικότερα πολίτες) οι οποίοι δενείχαν αίσθηση του κινδύνου, παρά μόνο όταν ο σίφωνας ορμούσε πλέον καταπάνω τους με ταχύτηταμετακίνησης 100 χιλιόμετρα την ώρα ή και παραπάνω.

Εκτός από τους νεκρούς και τραυματίες, χιλιάδες έμειναν άστεγοι και χωρίς τροφή. Σε πολλές από τιςπληγείσες κοινότητες ξέσπασαν επίσης και πυρκαγιές, επιδεινώνοντας τις ζημιές, ενώ αναφέρθηκανλεηλασίες και κλοπές, κυρίως από τις περιουσίες των νεκρών. Η ανάκαμψη στις κατεστραμμένες περιοχέςήταν γενικώς πολύ αργή και χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να αρχίσει να γίνεται εμφανής.

Δείτε επίσης• Σίφωνας• Κλίμακα Φουτζίτα• Ενισχυμένη Κλίμακα Φουτζίτα• Κλίμακα TORRO• Αεροχείμαρρος• Καταιγίδα• Φυσικός κίνδυνος

Σίφωνας των τριών πολιτειών 12

Αναφορές[1] Grazulis, Thomas P. (July 1993). Significant Tornadoes 1680-1991: A Chronology and Analysis of Events. St. Johnsbury, VT: The Tornado

Project of Environmental Films. ISBN 1879362031.[2] Grazulis, Thomas P. (2001). F5/F6 Tornadoes. St. Johnsbury, VT: The Tornado Project of Environmental Films.[3] NOAA/NWS 1925 Tri-State Tornado Web Site-Weather Ingredients (http:/ / www. crh. noaa. gov/ pah/ ?n=1925_tor_wi)[4] Charles A. Doswell III, C. Crisp, R.A. Maddox, Hart, R.H. Johns, M.S. Gilmore, D.W. Burgess and Steve Piltz, «The Tri-State Tornado of 18

March 1925 Reanalysis Project: Preliminary Results» (23rd Conference on Severe Local Storms), American Meteorological Society, 10Νοεμβρίου 2006. (http:/ / wikiwix. com/ cache/ ?url=http:/ / ams. confex. com/ ams/ 23SLS/ techprogram/ paper_115466. htm&title=résumé)

Βιβλιογραφία• The Tri-State Tornado: The Story of America's Greatest Tornado Disaster, by Peter S. Felknor. Ames, Iowa:

Iowa State University Press, 1992. 131 pages. ISBN 0-8138-0623-2.• The Forgotten Storm: The Great Tri-state Tornado of 1925, by Wallace E. Akin. Guilford, CT: Lyons Press,

2002. 173 pages. ISBN 1-58574-607-X.

Eξωτερικοί σύνδεσμοι• The Tri-State Tornado (http:/ / www. tornadoproject. com/ toptens/ 1. htm) (The Tornado Project)• 1925 Tri-State Tornado (http:/ / www. crh. noaa. gov/ pah/ 1925/ ) (NWS Paducah, KY)• The path of Tri-State Tornado/The most important factors that made the tornado so destructive to life and

property, according to a report by a team of structural engineers in 1925 (http:/ / www. semp. us/ publications/biot_reader. php?BiotID=191)

• The Weather Channel's Storm of the Century list - #7 The Tri-State Tornado (http:/ / www. weather. com/newscenter/ specialreports/ sotc/ storm7/ page1. html)

• The Great Tri-State Tornado (http:/ / www. rootsweb. com/ ~ilfrankl/ subjects/ tornado. htm) (RootsWebGenealogy)

• Newspaper Coverage of the Tri-State Tornado Ravage of Murphysboro (http:/ / www. lib. niu. edu/ ipo/ 2001/ihy011210. html) (NIU Library)

• Tri-State Tornado: Missouri, Illinois, Indiana, March 1925 (http:/ / www. popularmechanics. com/ science/worst_case_scenarios/ 4219866. html?series=31) (Popular Mechanics)

• The 1925 Tornado (http:/ / www. carolyar. com/ Illinois/ Misc/ Tornado. htm) (Carolyar.com Genealogy)• 1925 Monster Tornado Killed Hundreds Led to Development of Warning System (http:/ / utvols. 8m. com/ 1925.

html)

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Tornado άρθρο Tri-State Tornado (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Tri-State) τηςΑγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/by-sa/ 3. 0/ ). ( Tornado ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Tri-State)).

13

Υπερξέσπασμα σιφώνων του 1974

Υπερξέσπασμα σιφώνων του 1974

Χάρτης της διαδρομής όλων των σιφώνων κατά τη διάρκεια του Super Outbreak του 1974.

Τοποθεσία  ΗΠΑ : 13 Πολιτείες  Καναδάς : Οντάριο

Έναρξη 3 Απριλίου 1974, 1:00 μ.μ.

Λήξη 4 Απριλίου 1974, 7:00 π.μ.

Τύπος καταστροφής Σίφωνας (ξέσπασμα σιφώνων, με 148 σίφωνες σε 18 ώρες)

Θάνατοι 315 - 330

Το εντυπωσιακότερο ξέσπασμα σιφώνων στην ιστορία

Το Υπερξέσπασμα (Super Outbreak) του 1974, ήταν το εντυπωσιακότερο ξέσπασμα σιφώνων στην ιστορίαπου έχει συμβεί ποτέ σε μία περίοδο 24 ωρών ή μικρότερη. Από το μεσημέρι της 3-ης Απριλίου 1974, έως ταξημερώματα της 4-ης Απριλίου 1974, συνολικά καταγράφηκαν 148 σίφωνες σε μόλις 18 ώρες. Από αυτούς, οι147 έπληξαν 13 πολιτείες των ΗΠΑ και 1 συνέβη στον Καναδά.

Μετεωρολογικό ιστορικόΣτις 1 Απριλίου 1974, ένα ισχυρό σύστημα χαμηλών πιέσεων αναπτύχθηκε πάνω από ολόκληρο το κεντρικόκαι ανατολικό τμήμα της Βόρειας Αμερικής. Ενώ είχε αρχίσει να κινείται προς τις κοιλάδες του Μισισίπι καιτου Οχάιο, ένα κύμα πολύ υγρού αέρα, ενίσχυσε περαιτέρω την καταιγίδα, ενώ υπήρχαν έντονες αντιθέσειςτης θερμοκρασίας μεταξύ των δύο άκρων του συστήματος. Oι αξιωματούχοι της Εθνικής Ωκεανογραφικής καιΑτμοσφαιρικής Υπηρεσίας (National Oceanic and Atmospheric Administration - NOAA) των ΗΠΑ, πλέονάρχισαν να αναμένουν ένα σφοδρό ξέσπασμα καταιγίδων για τις 3 Απριλίου, αλλά και πάλι όχι στον βαθμόπου τελικά συνέβη.Σε ένα προηγούμενο, ξεχωριστό ξέσπασμα που συνέβη στις 1 και 2 Απριλίου, αρκετοί σίφωνες έντασης F2 και F3 έπληξαν τμήματα της κοιλάδας του Οχάιο και του Νότου, μεταξύ των οποίων και 3 θανατηφόροι (killer

Υπερξέσπασμα σιφώνων του 1974 14

tornadoes) στο Κεντάκυ, την Αλαμπάμα και το Τενεσί. Επίσης, ανάμεσα στα δύο ξεσπάσματα, 1 επιπλέονσίφωνας αναφέρθηκε στην Ιντιάνα κατά τις πρώτες πρωινές ώρες στις 3 Απριλίου, αρκετές ώρες πριν από τηνεπίσημη έναρξη του Super Outbreak.Την Τετάρτη 3 Απριλίου, άρχισαν από νωρίς το πρωί να εκδίδονται Δελτία Επιφυλακής Σοβαρών ΚαιρικώνΦαινομένων (severe weather watches), προκειμένου το σύνολο των κατοίκων των περιοχών να τεθεί σεκατάσταση επιφυλακής, παρακολουθώντας διαρκώς τα Μέσα Ενημέρωσης για νεότερες εξελίξεις. Τα δελτίααυτά εκδόθηκαν σε έναν τεράστιο εύρος περιοχών, από τις Πολιτείες του Νότου, έως τις Μεγάλες Λίμνες.Παράλληλα, βαριές βροχοπτώσεις άρχισαν να πέφτουν στο κεντρικό Μίσιγκαν και τμήματα της επαρχίαςΟντάριο στον Καναδά, ενώ σε τμήματα των Άνω Μεσοδυτικών Πολιτειών αναφέρθηκαν χιονοπτώσεις. Το St.Louis στο Μιζούρι επλήγη από μία πολύ ισχυρή καταιγίδα νωρίς το απόγευμα, που αν και δεν έβγαλε σίφωνα,προκάλεσε καταστροφική χαλαζοθύελλα με χαλαζόκκοκους μεγέθους μπάλας του μπέιζμπολ.

Μετεωρολογικός επιφανειακός χάρτης των ΗΠΑ, κατά την κορύφωση του SuperOutbreak, στις 3 Απριλίου 1974 και 6:00 μ.μ. Τοπική Μεσοδυτική Ώρα.

Οι άνεμοι της ανώτερης ατμόσφαιρας, κατά το Super Outbreak.

Έως νωρίς το απόγευμα, πολλέςβαριές καταιγίδες - υπερκύτταρα(supercells) και συστήματακαταιγίδων είχαν πλέον αναπτυχθείκαι γρήγορα ξεκίνησε το ξέσπασμακαταιγίδων και προκαλούμενωνσιφώνων, με επιμέρους καταιγίδεςνα αναπτύσσονται στο κεντρικόΙλινόις και μία δευτερεύουσα ζώνηανάπτυξης σε όλο το ανατολικόΤενεσί, την κεντρική Αλαμπάμα καιτην βόρεια Τζόρτζια.

Το χειρότερο τμήμα τουξεσπάσματος στράφηκε προς τηνΚοιλάδα του Οχάιο (Ohio Valley),μεταξύ 4:30 μ.μ. και 6:30 μ.μ. τοπικήώρα, όπου έβγαλε τους 4 από τους 6σίφωνες F5. Μέσα σε αυτό το δίωρο,3 βαριές καταιγίδες - υπερκύτταραδιέσχισαν όλη την περιοχή - ένα στοκεντρικό και νότιο Οχάιο, το δεύτεροσε όλη την νότια Ιντιάνα και Οχάιο,ενώ ένα τρίτο στο βόρειο Κεντάκυ.

Κατά τις βραδινές ώρες, οιδραστηριότητες άρχισαν πάλι νακλιμακώνονται μακρύτερα προς τανότια, με αρκετούς βίαιους σίφωνεςνα διασχίζουν το βόρειο 1/3 τηςΑλαμπάμα. Επιπρόσθετηδραστηριότητα εξαπλώθηκε και στοκεντρικό Τενεσί και στο ανατολικόΚεντάκυ, με πολλούς επιπλέονσίφωνες, οι περισσότεροι εκ των οποίων παρατηρήθηκαν στην περιφέρεια του Οροπεδίου του Cumberland.

Υπερξέσπασμα σιφώνων του 1974 15

Πρόσθετες καταιγίδες - υπερκύτταρα αναπτύχθηκαν σε όλη την βόρεια Ιντιάνα και το νότιο Μίσιγκαν,παράγοντας πρόσθετους ισχυρούς ή και βίαιους σίφωνες, μεταξύ 6:00 μ.μ. και 10:00 μ.μ. τοπική ώρα, ένας εκτων οποίων ήταν και ο ένας που έπληξε το Windsor, στην επαρχία Οντάριο στον Καναδά. Το Μίσιγκαν δενχτυπήθηκε τόσο σκληρά όσο οι γειτονικές πολιτείες ή το Windsor, καθώς αναφέρθηκε μόλις ένας σίφωνας,στην περιοχή κοντά στις Coldwater και Hillsdale. Ωστόσο, κάποιες από τις καταιγίδες προκάλεσαν πλημμύρες,ενώ βορειότερα από το θερμό μέτωπο, στην Άνω Χερσόνησο (Upper Peninsula), αναφέρθηκαν βαριέςχιονοπτώσεις.Κατά τη διάρκεια της νύχτας, η δραστηριότητα στον Νότο κινήθηκε προς τα ανατολικά και προκάλεσε τουςτελευταίους σίφωνες στις νοτιοανατολικές πολιτείες, στις 4 Απριλίου τα ξημερώματα.

Έκταση της καταστροφής

Υπερξέσπασμα (Super Outbreak)3 - 4 Απριλίου 1974

Κλίμακα Φουτζίτα Αριθμός σιφώνων

F0 19

F1 33

F2 32

F3 34

F4 24

F5 6

Συνολικός αριθμός 148

Η συνολική έκταση του ξεσπάσματος έφτασε τα 900 τετραγωνικά μίλια (1.440 τετραγωνικά χιλιόμετρα) και τοσυνολικό μήκος διαδρομής όλων των σιφώνων τα 2.600 μίλια (4.160 χιλιόμετρα).[1] Το πιο απίστευτο μάλισταείναι ότι από τους 148 σίφωνες, οι 6 ήταν F5 (το ανώτατο επίπεδο στην Κλίμακα Φουτζίτα) και οι 24 ήταν F4,καθώς δεν έχουν ξαναπαρατηρηθεί ποτέ σε ένα ενιαίο μετεωρολογικό σύστημα τόσοι πολλοί «βίαιοι /σφοδροί σίφωνες» (violent tornadoes) F4 και F5 (ή Τ8 - Τ11 στην Κλίμακα TORRO).Συνολικά επλήγησαν 13 πολιτείες των ΗΠΑ: Ιλινόις, Ιντιάνα, Μίσιγκαν, Οχάιο, Κεντάκυ, Τενεσί, Αλαμπάμα,Μισισίπι, Τζόρτζια, Βόρεια Καρολίνα, Βιρτζίνια, Δυτική Βιρτζίνια και η πολιτεία της Νέας Υόρκης, καθώςκαι η επαρχία Οντάριο στον Καναδά.

Συνολικός απολογισμόςΥπάρχει μία αβεβαιότητα σχετικά με τον τελικό απολογισμό, λόγω του πρωτοφανούς στα χρονικά χάους πουπροκλήθηκε, καθώς μερικοί θάνατοι προκλήθηκαν από ευθύγραμμους ανέμους, ιδίως σε κινητά σπίτια(mobile homes) ή από καρδιακά επεισόδια. Ωστόσο, εκτιμάται ότι είχε ως αποτέλεσμα 315 - 330 θύματα, ενώ5.484 άτομα τραυματίστηκαν. Το κόστος της καταστροφής, αν υπολογιστεί ο πληθωρισμός στις δεκαετίες πουμεσολάβησαν, φτάνει το 3,5 δις δολάρια με την ισοτιμία του 2005.

Υπερξέσπασμα σιφώνων του 1974 16

Δείτε επίσης• Σίφωνας• Ξέσπασμα σιφώνων• Κλίμακα Φουτζίτα• Ενισχυμένη Κλίμακα Φουτζίτα• Κλίμακα TORRO

Αναφορές[1] Risk Assessment Models. «Analysis and reconstruction of the 1974 Tornado Super Outbreak» (PDF). Retrieved 2007-03-03. (http:/ / www.

rms. com/ Publications/ 1974SuperTornadoReport. pdf)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι• The 1974 Super Outbreak, by NOAA. (http:/ / www. publicaffairs. noaa. gov/ storms/ )

17

Πλημμύρες

ΠλημμύραΜία πλημμύρα είναι η υπερχείλιση του επιπλέον νερού που καλύπτει τη ξηρά. Η οδηγία της ΕΕ για τιςπλημμύρες ορίζει μια πλημμύρα ως προσωρινή κάλυψη από νερό εδάφους το οποίο υπό φυσιολογικέςσυνθήκες δεν καλύπτεται από νερό.[1] Κατά η έννοια του «ρέοντος νερού», μπορεί επίσης να εφαρμοστεί στηνεισροή της παλίρροιας. Οι πλημμύρες μπορεί να προκύψουν από τον όγκο νερού μέσα σε ένα σώμα τουύδατος, όπως ένα ποτάμι ή λίμνη, η οποία υπερχειλίζει ή σπάει τα αναχώματα, με αποτέλεσμα το νερό ναδιαφύγει από τα συνήθη όριά του, ενώ το μέγεθος της λίμνης ή άλλου φορέα του νερού που ποικίλλει ανάλογαμε τις εποχιακές αλλαγές στις βροχοπτώσεις και στα χιόνια που λιώνουν, δεν είναι μια σημαντική πλημμύραεκτός αν τέτοιες διαρροές νερού θέσουν σε κίνδυνο τις εκτάσεις που χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο σανένα χωριό, πόλη ή άλλη κατοικημένη περιοχή.Οι πλημμύρες μπορεί επίσης να εμφανιστούν στα ποτάμια, όταν ροή υπερβαίνει την χωρητικότητα τουκαναλιού του ποταμού, ιδίως σε στροφές ή μαιάνδρους. Οι πλημμύρες συχνά προκαλούν ζημιές σε σπίτια καιεπιχειρήσεις, εφόσον έχουν τοποθετηθεί σε φυσικές περιοχές κατάκλυσης των ποταμών. Ενώ οι ζημίες από τιςπλημμύρες μπορεί να έχουν σχεδόν εξαλειφθεί με την απομάκρυνση του ανθρώπου από τους ποταμούς καιάλλους φορείς του νερού, δεδομένου ότι ανέκαθεν, οι άνθρωποι έχουν ζήσει και εργαστεί κοντά το νερό για νααναζητήσουν τροφή και να αξιοποιήσει τα οφέλη της φθηνής και εύκολης μετακίνησης και το εμπόριο με τονα είναι κοντά νερό. Ότι οι άνθρωποι συνεχίζουν να κατοικήσουν περιοχές που απειλούνται με ζημίες απόπλημμύρες είναι απόδειξη ότι η αξία του να ζουν κοντά στο νερό υπερβαίνει το κόστος τωνεπαναλαμβανόμενων περιοδικών πλημμύρων.

Παραπομπές[1] Directive 2007/60/EC Chapter 1 Article2 (http:/ / eur-lex. europa. eu/ LexUriServ/ LexUriServ. do?uri=OJ:L:2007:288:0027:0034:EN:PDF)

bjn:Baah

18

Πλημμύρες στην Βόρειο Θάλασσα του2007

Πλημμύρες στην Βόρειο Θάλασσα του 2007

Χώρες που επλήγησαν από τις πλημμύρες

Οι Πλημμύρες στις χώρες της Βορείου Θάλασσαςτου 2007 προκλήθηκαν από μεγάλες θύελλεςπαλίρροιας, εμφανιζόμενες στις ακτές της ΒορείουΘάλασσας το βράδυ της 8ης προς την 9η Ιουνίου τουέτους 2007. Οι πληγείσες χώρες ήταν: η Ολλανδία, ηΜεγάλη Βρεττανία, η Γερμανία, η Δανία, ηΝορβηγία και το Βέλγιο.

Ήταν αναμενόμενο ότι το επίπεδο του νερού θαυπερβεί τα 3 μέτρα πάνω από την μέση στάθμη τηςθάλασσας. Οι πλημμύρες και τα κύματα σύμφωναμε τις εκτιμήσεις αναμένονταν να διασπάσουν τιςκατασκευές αντιπλημμυρικής προστασίας και ναπροκαλέσουν εκτεταμένα πλημμυρικά φαινόμεναστο Νόρφολκ και στο Κεντ. Ωστόστο η πραγματικήαπόδοση σχετικά με το ύψος του νερού ήταν κατά 20εκατοστά χαμηλότερη της προβλεπόμενης, μεαποτέλεσμα να αποφευχθούν σοβαρές ζημιές.[1]

Προειδοποιήσεις για τις πλημμύρες ανακοινώθηκαν στην ανατολική ακτή της Βρετανίας και σε ολόκληρη τηνολλανδική ακτή. Το φράγμα ασφαλείας Maeslantkering στην πόλη λιμάνι του Ρότερνταμ παρέμεινε κλειστό στοπλαίσιο συναγερμού έκτακτης ανάγκης για πρώτη φορά από την κατασκευή του το 1997[2] . Η Δανία και ηΓερμανία ανακοίνωσαν σοβαρές καταιγίδες με ισχυρές ριπές ανέμου με ταχύτητα έως 125 χλμ/ώρα και στηνΣκωτία στα νησιά Orkney και Shetland οι ριπές ανέμου έφτασαν τα 145 χλμ/ώρα. Οι πλατφόρμες πετρελαίουστην Νορβηγική ακτή παρέμειναν κλειστές κατά την διάρκεια της καταιγίδας.

Άλλη μία συνέπεια της καταιγίδας ήταν η άφιξη ρεκόρ Alle alle (ένα μικρό θαλασσοπούλι της Αρκτικής) στηνΒόρεια Θάλασσα, ο πληθυσμός των οποίων στα νησιά Φάρνε αυξήθηκε από 7.143 στις 10 Νοεμβρίου σε 28.803στις 11 Νοεμβρίου[3] .

Πλημμύρες στην Βόρειο Θάλασσα του 2007 19

Παραπομπές[1] "North Sea flood tide fears recede" (http:/ / news. bbc. co. uk/ 1/ hi/ world/ europe/ 7086175. stm). BBC News. . Ανακτήθηκε την

2009-01-19.[2] "Threat of English coastal flooding eases" (http:/ / www. rte. ie/ news/ 2007/ 1109/ weather. html). RTÉ News. . Ανακτήθηκε την

2009-01-19.[3] Birdguides bird news (requires subscription) (http:/ / www. birdguides. com/ birdnews/ daily. asp?)

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το в странах Северного моря (2007) άρθρο Наводнение в странах Северного моря(2007) (http:/ / ru. wikipedia. org/ wiki/ Наводнение) της Ρώσικης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και τηνCC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( в странах Северного моря (2007) ιστορικό/συντάκτες (http:/ / ru.wikipedia. org/ wiki/ Наводнение)).

20

Πλημμύρες στην Ελλάδα το 2007

Πλημμύρες στην Ελλάδα το 2007

Τοποθεσία Ελλάδα: Μακεδονία, Θράκη

Έναρξη 16 Νοεμβρίου 2007

Λήξη 17 Νοεμβρίου 2007

Τύπος καταστροφής Πλημμύρα

Τον Νοέμβριο του 2007, ισχυρές βροχοπτώσεις στην Ελλάδα δημιούργησαν πλημμύρες σε εκτεταμένεςπεριοχές. Σε συνδυασμό με παρόμοια φυσικά φαινόμενα σε γειτονικά κράτη, τα νερά που έφεραν οι ποταμοίεπιδείνωναν την κατάσταση.

Πλημμύρες στην Κασσάνδρα ΧαλκιδικήςΣτις 2 Σεπτεμβρίου 2007 τα ορμητικά νερά δημιούργησαν πλημμύρες παρασέρνοντας υλικά και αγαθά στοπέρασμά τους.[1]

Πλημμύρες στον νομό ΡοδόπηςΣτις 16 Νοεμβρίου 2007 εκτεταμένες ζημίες δημιουργήθηκαν από βροχοπτώσεις. [2] Σε κατάσταση εκτάκτουανάγκης κηρύχθηκε ο νομός Ροδόπης μετά από πλημμύρες 19 χιλιάδες στρεμμάτων στον Έβρο,[3] [4] ενώπλημμύρες και φυσικές καταστροφές έπληξαν και την πυρόπληκτη Αρκαδία καθώς επίσης και άλλες περιοχέςτης χώρας. [5]

Παραπομπές[1] 2 Σεπτεμβρίου 2007 Κασσάνδρα Χαλκιδικής (http:/ / www. oraelladas. gr/ 2007/ 09/ 02/ fire-21/ )[2] 17 Νοεμβρίου 2007 Έβρος (http:/ / www. in. gr/ news/ article. asp?lngEntityID=850111)[3] 20 Νοεμβρίου 2007 Έβρος (http:/ / www. skai. gr/ master_story. php?id=66204)[4] 21 Νοεμβρίου 2007 Έβρος (http:/ / www. skai. gr/ master_story. php?id=66257)[5] in.gr 18 Νοεμβρίου 2007 νομός Ροδόπης (http:/ / www. in. gr/ news/ article. asp?lngEntityID=850265& lngDtrID=244)

Δείτε επίσης• Φυσικός κίνδυνος

21

Πλημμύρες στο Πακιστάν το 2010

Πλημμύρες στο Πακιστάν το 2010

Δορυφορική φωτογραφία της NASA που απεικονίζει τον Ινδό Ποταμό κατά τηδιάρκεια του φυσικού φαινομένου.

Οι Πλημμύρες στο Πακιστάν ξεκίνησαντον Ιούλιο του 2010 μετά από ισχυρότατεςβροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια τωνμουσώνων στις περιοχές ΧιμπέρΠακτούνκουα, Σίντχ, Παντζάμπ καιΜπαλοχιστάν του Πακιστάν. Σύμφωνα μετις τρέχουσες εκτιμήσεις πάνω από δύοχιλιάδες άνθρωποι [1] έχασαν τη ζωή τουςκαι πάνω από ένα εκατομμύριο οικίεςκαταστράφηκαν από την αρχή τουφυσικού φαινομένου.[2] Τα ΗνωμέναΈθνη εκτιμούν ότι περισσότεροι από 21εκατομμύρια [3] άνθρωποιτραυματίστηκαν ή έμειναν άστεγοι σαναποτέλεσμα των πλημμυρών,ξεπερνώντας το συνδυασμένο άθροισματων πληγέντων από το τσουνάμι στονΙνδικό Ωκεανό το 2004, το σεισμό του 2005 στο Κασμίρ και το σεισμό στην Αϊτή το 2010.[4] Κάποια στιγμή,περίπου το ένα πέμπτο της συνολικής ηπειρωτικής έκτασης του Πακιστάν βρισκόταν κάτω από την επιφάνειατου νερού.[5] [6] [7]

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Μπαν Κι-μουν έκανε έκληση για τη συγκέντρωση του ποσού των460 εκατομμυρίων αμερικανικών δολαρίων για πρώτες βοήθειες, τονίζοντας πως η πλημμύρα ήταν ηχειρότερη φυσική καταστροφή που είχε ποτέ δει με τα μάτια του. Το 50% του ποσού είχε συγκεντρωθεί μέχριτις 15 Αυγούστου.[8] Τα Ηνωμένα Έθνη ανησυχούν πως η βοήθεια δεν φτάνει αρκετά γρήγορα, ενώ ηΠαγκόσμια Οργάνωση Υγείας υποστήριξε ότι δέκα εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν να πιουν νερό πουδεν ήταν ασφαλές.[9] Η οικονομία του Πακιστάν επλήγη σοβαρά εξαιτίας της καταστροφής διάφορωνυποδομών και καλλιεργειών.[10] Οι υλικές ζημιές εκτιμώνται να ξεπερνούν τα 4 δισεκατομμύρια αμερικανικάδολάρια, ενώ οι καταστροφές στα σιτηρά τα 500 εκατομμύρια.[11] Οι αρμόδιες αρχές υπολογίζουν το συνολικόοικονομικό κόστος να ανέρχεται στα 43 δισεκατομμύρια δολάρια.[12] [13]

Πλημμύρες στο Πακιστάν το 2010 22

Παραπομπές[1] «BBC News - Pakistan floods: World Bank to lend $900m for recovery» (http:/ / www. bbc. co. uk/ news/ world-south-asia-10994989).

Bbc.co.uk (17 Αυγούστου 2010)[2] «BBC News - Millions of Pakistan children at risk of flood diseases» (http:/ / www. bbc. co. uk/ news/ world-south-asia-10984477).

Bbc.co.uk (16 Αυγούστου 2010)[3] http:/ / www. bbc. co. uk/ urdu/ pakistan/ 2010/ 09/ 100907_ocha_flood_figures. shtml[4] «Floods in Pakistan worse than tsunami, Haiti» (http:/ / gulfnews. com/ news/ world/ pakistan/

floods-in-pakistan-worse-than-tsunami-haiti-1. 666221?localLinksEnabled=false& utm_source=Newsletter& utm_medium=email&utm_campaign=2010100807_morning_July_10& utm_content=& utm_term=Article click - TopStory+ 159813). gulfnews (10 Αυγούστου2010)

[5] «Millions of Pakistan children at risk of flood diseases» (http:/ / www. bbc. co. uk/ news/ world-south-asia-10984477). BBC NewsOnline (16 Αυγούστου 2010)

[6] Goodwin, Liz (16 Αυγούστου 2010). «One-fifth of Pakistan under water as flooding disaster continues» (http:/ / news. yahoo. com/ s/yblog_upshot/ 20100816/ wl_yblog_upshot/ one-fifth-of-pakistan-under-water-as-flooding-disaster-continues). News.yahoo.com

[7] «The International Monetary Fund says the floods which have devastated Pakistan will present a massive economic and politicalchallenge to its government and people» (http:/ / www. radionz. co. nz/ news/ world/ 54885/pakistan-floods-seen-as-massive-economic-challenge-imf). Radionz.co.nz (22 Αυγούστου 2010)

[8] "«UN chief: Pakistan needs more aid»" (http:/ / english. aljazeera. net/ news/ asia/ 2010/ 08/ 201081552627441712. html). Al Jazeera. 15Αυγούστου 2010. .

[9] "«U.N. Warns of Supply Shortage in Pakistan»" (http:/ / www. nytimes. com/ 2010/ 08/ 19/ world/ asia/ 19nations. html?hp). New YorkTimes. 18 Αυγούστου 2010. .

[10] «Floods to hit economic growth: Finance Ministry» (http:/ / www. dawn. com/ wps/ wcm/ connect/ dawn-content-library/ dawn/ news/business/ 03-floods-to-hit-economic-growth-finance-ministry-ss-04). Dawn News (10 Αυγούστου 2010)

[11] «Preliminary Damage Estimates for Pakistani Flood Events, 2010» (http:/ / cber. iweb. bsu. edu/ research/ PakistanFlood. pdf). BallState University, Center for Business and Economic Research (Αύγουστος 2010)

[12] «Pakistan evacuates thousands in flooded south» (http:/ / news. yahoo. com/ s/ afp/ 20100822/ wl_asia_afp/ pakistanweatherfloods).News.yahoo.com

[13] «Pakistan battles economic pain of floods» (http:/ / www. thejakartaglobe. com/ afp/ pakistan-battles-economic-pain-of-floods/ 392220).The Jakarta Globe (19 Αυγούστου 2010)

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Pakistan floods άρθρο 2010 Pakistan floods (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ 2010) τηςΑγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/by-sa/ 3. 0/ ). ( Pakistan floods ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ 2010)).

23

Πυρκαγιές

ΠυρκαγιάΠυρκαγιά είναι μια φωτιά με τάσεις εξάπλωσης, τέτοιας έντασης που δεν είναι δυνατή η κατάσβεσή της απόένα άτομο με απλά μέσα.

Δείτε επίσης• Φυσικός κίνδυνος• Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007

24

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007

Η εξέλιξη των πυρκαγιών από 23/08/2007 μέχρι 26/08/2007.Τοποθεσία Ελλάδα: Πελοπόννησος, Αττική και Εύβοια

Έναρξη 28 Ιουνίου 2007

Λήξη 3 Σεπτεμβρίου 2007

Τύπος καταστροφής Πυρκαγιές

Θάνατοι Ιούλιος: 5Αύγουστος: 67Σεπτέμβριος: 3Σύνολο: 84

Αίτια ΚαύσωναςΣφοδροί άνεμοιAνθρώπινος παράγοντας (εμπρησμός)

Οι πιο εκτεταμένες και θανατηφόρες πυρκαγιές στην ιστορία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 25

Δορυφορική εικόνα από τον δορυφόρο Aqua τηςNASA της 25 Αυγούστου 2007.

Δορυφορική εικόνα από τον δορυφόρο Terra τηςNASA της 26 Αυγούστου 2007.

Η πυρκαγιά στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας.

Το καλοκαίρι του 2007, συνέβη μία από τις μεγαλύτερεςφυσικές καταστροφές στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.Εκτεταμένες πυρκαγιές σε πολλά μέρη της χώρας, κυρίως τονμήνα Αύγουστο, έκαψαν περισσότερα από 268.834 εκτάριαγης,[1] με αποτέλεσμα το θάνατο τουλάχιστον 63 ανθρώπων.[2]

Μέχρι τις 30 Αυγούστου κάηκαν 1.500 σπίτια και μείναν 6.000άστεγοι. Το ύψος των καταστροφών φθάνει τα πέντεδισεκατομμύρια Ευρώ.[3] Η φωτιά έκαψε 4,5 εκατομμύριαελαιόδεντρα καθώς και 60.000 ζωντανά (πρόβατα καικατσίκες). Οι περιοχές οι οποίες πλήγηκαν αφορούσαν τουςνομούς Μεσσηνίας, Αρκαδίας, Ηλείας, Αχαΐας, Λακωνίας,Αργολίδος, Κορινθίας, Αττικής και Ευβοίας, Φθιώτιδος με τονομό Ηλείας να δέχεται το πιο εκτεταμένο και φονικό πλήγμα.

Οι φωτιές της περιόδου του Αυγούστου, οι οποίεςκορυφώθηκαν ιδιαίτερα μετά την 23η Αυγούστου, δηλαδήλίγες μέρες μετά την προκήρυξη πρόωρων βουλευτικώνεκλογών από τον πρωθυπουργό, αποτέλεσαν συνέχειαπλειάδας πυρκαγιών οι οποίες έπληξαν την Ελλάδα, από τατέλη Μαΐου και συνεχίστηκαν καθ' όλη τη διάρκεια τουκαλοκαιριού. Ο συνδυασμός του θερμότερου χειμώνα τωνσυγχρόνων μετεωρολογικών καταγραφών, με λίγεςβροχοπτώσεις και ενός θερμού καλοκαιριού, με σημαντικήενίσχυση των ανέμων αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα τηςέξαρσης των πυρκαγιών. Ταυτόχρονα όμως τόσο οπρωθυπουργός της χώρας,[4] όσο και μέρος τηςαντιπολίτευσης[5] [6] , επισήμαναν ένα οργανωμένο σχέδιοεμπρησμών το οποίο τέθηκε σε ισχύ, αλλά και την έλλειψηεπαρκών δυνάμεων ώστε να αντιμετωπιστεί η φονικήκαταστροφή.

Στα πλαίσια των γεγονότων ο Πρωθυπουργός της χώρας,κήρυξε όλους τους νομούς της χώρας σε κατάσταση εκτάκτουανάγκης.[7] [8] Καθόρισε άμεση και μη γραφειοκρατικήαπονομή 3.000 Ευρώ κατα οικογένεια.[9]

Επίσης, λόγω των πυρκαγιών, η ΕΠΟ αποφάσισε την αναβολήτης έναρξης του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου.[10]

Συνοπτικά στατιστικά στοιχείαπυρκαγιών 2007

Στατιστικά αριθμού πυρκαγιών [11] , για το 2007, όπως αποτυπώνονται στις κηρύξεις αναδασωτέων τουτεύχους Δ του ΦΕΚ [12] (οι αριθμοί δίπλα σε κάθε νομό ή δήμο είναι το πλήθος των πυρκαϊών, ενώ σεπαρένθεση δίνεται το πλήθος όλων των συμβάντων στα οποία οφείλεται η κήρυξη μιας περιοχής ωςαναδασωτέας, όπου περιλαμβάνονται καταλήψεις, εκχερσώσεις, αποθέσεις υλικών κ.ά.):

Στατιστικά πυρκαγιών ανά νομό, για το 2007:

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 26

Μεσσηνίας 77(145), Αττικής 69(247), Πειραιώς 58(88), Ηλείας 53(73), Αιτωλοακαρνανίας 48(96), Ζακύνθου47(48), Κεφαλληνίας 46(65), Λαρίσης 33(62), Χανίων 31(87), Φθιώτιδος 28(54), Βοιωτίας 28(78), Ευβοίας27(60), Αχαΐας 20(65), Χίου 19(25), Δωδεκανήσου 17(50), Πρεβέζης 17(37), Αργολίδος 16(57), Κορινθίας15(46), Μαγνησίας 14(29), Ηρακλείου 11(30), Χαλκιδικής 11(63), Αρκαδίας 11(20), Λακωνίας 10(16).Στατιστικά πυρκαγιών ανά δήμο, για το 2007:

Κυθήρων Πειραιώς 23(30), Ελατίων Ζακύνθου 21(22), Αμαλιάδος Ηλείας 19(21), ΑιτωλικούΑιτωλοακαρνανίας 18(25), Λαγανά Ζακύνθου 17(17), Σαλαμίνας Πειραιώς 16(18), Αγιάς Λαρίσης 11(13),Πύλου Μεσσηνίας 10(15), Παλικής Κεφαλληνίας 10(11), Σάμης Κεφαλληνίας 10(11), Μεγαρέων Αττικής 9(44),Ελειού - Πρόνων Κεφαλληνίας 8(11), Κερατέας Αττικής 7(28), Τροιζήνος Πειραιώς 7(8), Κορώνης Μεσσηνίας7(12), Αυλώνος Μεσσηνίας 7(8), Αρτεμισίων Ζακύνθου 7(7), Μεθώνης Μεσσηνίας 7(9), Καντάνου Χανίων7(12), Ανω Λιοσίων Αττικής 7(8), Μάνδρας Αττικής 7(35), Καρδαμύλων Χίου 7(8), Αργοστολίου Κεφαλληνίας7(14), Λειβαθούς Κεφαλληνίας 7(8), Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 6(8), Καλαμάτας Μεσσηνίας 6(14),Κρωπίας Αττικής 6(15), Βουπρασίας Ηλείας 6(6).

Αποτίμηση πυρκαγιών Ιουνίου 2007

Πυρκαγιά Εθνικού Δρυμού ΠάρνηθαςΜια από τις πρώτες μεγάλες και σημαντικές πυρκαγιές, ήταν αυτή στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας στις 28Ιουνίου.Η πυρκαγιά ξεκίνησε από τα Δερβενοχώρια, στην βόρεια πλευρά του όρους και επεκτάθηκε γρήγορα στιςπλαγιές του βουνού. Αρχικά στην επιχείρηση κατάσβεσης συμμετείχαν 40 πυροσβέστες και 16 oχήματα, με τηναρωγή 12 συνολικά πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων. Η φωτιά όμως δεν στάθηκε δυνατό ναπεριορισθεί πριν το βράδυ, σε μια ώρα που τα εναέρια μέσα πυρόσβεσης αδυνατούσαν να πετάξουν.Έτσι, μέχρι την νύχτα, οι επίγειες δυνάμεις αντιμετώπιζαν μια ανεξέλεγκτη κατάσταση, και ανάμεσα στις21:00 και 21:30, οι φλόγες πέρασαν μέσα στον Εθνικό Δρυμό και έφτασαν σε απειλητική απόσταση από τιςεγκαταστάσεις του Καζίνο, του πάρκου κεραιών και της Πολεμικής Αεροπορίας. Οι εγκαταστάσεις αυτέςεκκενώθηκαν. Την ίδια στιγμή, δύο λόχοι του Ελληνικού Στρατού από κοντινά στρατόπεδα τέθηκαν σεεπιφυλακή για πιθανή βοήθεια στην κατάσβεση.Το επόμενο πρωϊ (29 Ιουνίου), με την βοήθεια πλέον και των αεροπορικών μέσων, τα μέτωπα της φωτιάς στοΜπάφι, το Φλαμπούρι και κοντά στις εγκαταστάσεις της ΠΑ άρχισαν να τίθενται σταδιακά υπό έλεγχο. Σεαυτό το σημείο, ενισχύσεις από τους διπλανούς νομούς, όπως επίσης και 300 στρατιώτες κατέφθασαν σεενίσχυση των ήδη υπαρχόντων δυνάμεων, με την τελική δύναμη να αποτελείται από 130 πυροσβέστες, 50οχήματα και τις στρατιωτικές δυνάμεις.Μετά την κατάσβεση της πυρκαγιάς, με τις τελευταίες επιχειρήσεις να λαμβάνουν χώρα εκεί που η πυρκαγιάξεκίνησε, στα Δερβενοχώρια, ο απολογισμός ήταν καταστρεπτικός, τόσο για τον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας,όσο και για το μικρόκλιμα της Αθήνας γενικότερα. 25.000 στρέμματα που ανήκαν στο Δρυμό κάηκαν.Επιπλέον, προστατευόμενα είδη ζώων που ζούσαν στον Δρυμό είδαν ή θα δούν τους πληθυσμούς τους ναμειώνονται, αφού πολλά ζώα κάηκαν ή πέθαναν από ασφυξία, ενώ οι εναπομείναντες πληθυσμοί θααντιμετωπίσουν έντονα προβλήματα τροφής και κατοικίας. Επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η αποτέφρωση τηςτελευταίας μεγάλης δασικής έκτασης κοντά στην Αθήνα θα σημαίνει θερμότερα καλοκαίρια, παρατεταμένουςκαύσωνες και πλημμύρες τον χειμώνα.Η πυρκαγιά επίσημα αποδίδεται σε πυλώνα της ΔΕΗ. Παρ' όλα αυτά, έρευνες, με εισαγγελική εποπτεία,διεξήχθησαν κατά την περίοδο μεταξύ του συμβάντος αυτού και του κύματος πυρκαγιών του Αυγούστου.

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 27

Αποτίμηση πυρκαγιών Ιουλίου 2007

Πυρκαγιά Αιγίου ΑχαΐαςΣτις 24 Ιουλίου 2007 εκδηλώθηκε μεγάλη πυρκαγιά στην Αχαΐα [13] , στην περιοχή του Αιγίου, η οποία έκαψεδασικές και αγροτοδασικές εκτασεις, καθώς και σπίτια, μέχρι τις 27 Ιουλίου, στοιχίζοντας τη ζωή σε τρειςανθρώπους. Συγκεκριμένα, το μεσημέρι της 24ης Ιουλίου ξέσπασε φωτιά στην περιοχή Κουνινά,αποτεφρώνοντας αγροτοδασική έκταση. Στο σημείο έσπευσαν ισχυρές δυνάμεις της πυροσβεστικής με δύοαεροσκάφη και ένα ελικόπτερο[13] . Την επόμενη μέρα η φωτία έφθασε στο χωριό Πυργάκι, ενώ δόθηκεδιαταγή εκκένωσης για τα χωριά Μελίσσια, Αχλάδι, Μαυρίκι, Πτέρη και Κουνινά, στο οποίο πολλά σπίτιαπαραδόθηκαν στις φλώγες. Στο χωριό Μαμουσιά ένας 75χρονος βρέθηκε απανθρακωμένος ο οποίος επέλεξενα παραμείνει κοντά στο σπίτι του για να προστατεύσει τα πρόβατά του, παρόλο που κλήθηκε να τοεγκαταλείψει. Στα χωριά Πυργάκι και Μελίσσια πολλοί κάτοικοι απομακρύνθηκαν με ελικόπτερα Super Pumaτης Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ η πυρκαγιά έφθασε και γύρω από τη Μονή Ταξιαρχών. Η πυρκαγιά έφτασεμέχρι την νέα εθνική οδό Αθηνών - Πάτρας στο ύψος του Διακοπτού και η κυκλοφορία διακόπηκε για να μηνκινδυνέψουν διερχόμενοι οδηγοί και για να διευκολύνεται η κίνηση των πυροσβεστικών οχημάτων[14] .Στις 26 Ιουλίου εντοπίστηκαν δύο γυναίκες νεκρές στο Άνω Διακοπτό Αχαΐας ενώ η φωτιά συνέχισε να καίειεκτάσεις στην ανατολική και κεντρική Αιγιάλεια και σε διάφορα σημεία των δήμων Αιγίου και Διακοπτούυπήρχαν διάσπαρτες εστίες. Οι περιοχές μεταξύ Αιγίου, Διακοφτού και Καλαβρύτων κηρύχθηκαν σεκατάσταση εκτάκτου ανάγκης και όλα τα νοσοκομεία της Αχαΐας τέθηκαν σε ετοιμότητα[15] . Την ίδια μέραεπίσης ζητήθηκε η συνδρομή της Ρωσίας[16] για την κατάσβεση των πυρκαγιών, που έκαιγαν σε όλη τη χώρα,αίτημα στο οποίο η Ρωσία ανταποκρίθηκε με την αποστολή αεροσκαφών Beriev Be-200 και ελικοπτέρων MilMi-8[17] . Το βράδυ της 27 Ιουλίου η πυρκαγιά βρισκόταν υπό έλεγχο σε βαθιές χαράδρες και δεν απειλούσεσπίτια και κατοικημένες περιοχές. Παράλληλα σχηματίστηκε δικογραφία σε βάρος ενός ατόμου για τη φωτιάστη Μαμουσιά, ενώ ερευνόνταν και η πιθανή ευθύνη μια ηλικιωμένης για τη φωτιά στα Κουνινά Αιγίου[18] .

Αποτίμηση πυρκαγιών Αυγούστου 2007

Πυρκαγιά Πεντέλης (Ντράφι - Πολιτεία)

Η πυρκαγιά της Πεντέλης καθώς εξαπλώνεται, τομεσημέρι της 16ης Αυγούστου

Τις πρωινές ώρες (περίπου 10:30 π.μ.) της 16ης Αυγούστου,φλόγες και πυκνός καπνός έγινε ορατός από την βορειοδυτικήπλευρά του όρους της Πεντέλης, στην περιοχή της ΡάχηςΔιονύσου. Η φωτιά ξεκίνησε από 4 μέτωπα, τα οποία έκαψανδασικές εκτάσεις, σπίτια και εξοχικές κατοικίες κατά μήκοςτου άξονα Πεντέλη - Πολιτεία και Πεντέλη - Ντράφι. Ένα απότα μέτωπα κατηφόρισε προς τον δήμο Μελισσίων όπου επίσηςκάηκαν μικρές δασικές εκτάσεις.

Αν και η πυρκαγιά αυτή δεν προκάλεσε ανθρώπινα θύματα,εντούτοις, δύο πυροσβέστες τραυματίστηκαν και έναπυροσβεστικό όχημα καταστράφηκε από τις φλόγες. Πολλοίκάτοικοι των βορείων προαστίων επίσης χρειάστηκαν ιατρική βοήθεια, κυρίως λόγω αναπνευστικώνπροβλημάτων. Ο καπνός κάλυψε μεγάλο μέρος της βόρειας Αθήνας, υποβοηθούμενος από τους έντονουςνότιους ανέμους. Δυστυχώς οι ίδιοι άνεμοι εμπόδισαν εναέρια πυροσβεστικά

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 28

Χάρτης της πυρκαγιάς της Πεντέλης

μέσα να σπεύσουν άμεσα στην περιοχή. Μαζί με τις πρώτεςπυροσβεστικές δυνάμεις κατέφθασαν και 2 πυροσβεστικάαεροσκάφη τα οποία όμως δεν στάθηκε δυνατό να προβούν σερίψεις νερού αρχικά. Οι πρώτες αξιόλογες από αυτές έγιναν μεελικόπτερα αργότερα το απόγευμα της 16ης Αυγούστου.

Ορισμένες μικρές εστίες της φωτιάς παρέμειναν ενεργές και τοβράδυ της ίδιας μέρας, αλλά μέχρι το πρωί της επόμενης είχανκατασβεσθεί. Η πυρκαγιά αυτή, σε συνδυασμό με τηνμεγαλύτερης έκτασης πυρκαγιά στον Εθνικό Δρυμό τηςΠάρνηθας οδηγούν επιστήμονες στις εκτιμήσεις ότι τομικροκλίμα της Αθήνας θα χειροτερεύσει, αφού δύο φυσικοίπνεύμονες και ρυθμιστές της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος καταστράφηκαν.[19]

Πυρκαγιά Νομού ΗλείαςΤο φονικότερο χτύπημα από τη μεγάλη καταστροφή του Αυγούστου του 2007, συντελέστηκε στο Νομό Ηλείας.Η φωτιά εκδηλώθηκε τις πρωινές ώρες της 24ης Αυγούστου, στη Ζαχάρω. Το πύρινο μέτωπο στο νομό Ηλείαςκατέστρεψε έκταση μεγαλύτερη από 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με βάση ανεπίσημες πηγές, κατακαίονταςαπό άκρη σε άκρη το νομό. Τα χωριά Γεράκι Αμαλιάδας, Κρέστενα, Ολυμπία, Καϊάφα, Νεοχώρι, Βρεστό,Καλλιθέα, Σάμικο, Πλατιάνα, ο Δήμος Ζαχάρως, η Ανδρίτσαινα, η Κλινδία, το Μουζάκι, το Φανάρι καιπλειάδα μικρότερων οικισμών επλήγησαν, καταστρέφοντας δασικές και οικιστικές εκτάσεις. Η καταστροφήόμως αφορούσε και κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Μέχρι την 26η Αυγούστου είχαν καταγραφεί 37 θάνατοι εκτων οποίων 25 στο ίδιο χωριό στην Αρτέμιδα, ενώ εκφράζονταν και ανησυχίες για περισσότερουςαγνοούμενους.Επιπλέον, η φωτιά έφτασε μέχρι τον χώρο της αρχαίας Ολυμπίας, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τοναρχαιολογικό θησαυρό της περιοχής. Μετά την καταστροφή των παροχών ηλεκτρισμού προς τις αντλίες νερούτου πυροσβεστικού συστήματος του χώρου, η φωτιά κατέκαψε το περιβάλλον δάσος και απετράπη μόνο ότανσυγκεντρώθηκε στον χώρο μεγάλη πυροσβεστική δύναμη. Στην επιχείρηση αυτή στην αρχαία Ολυμπία,έλαβαν μέρος 6 πυροσβεστικά αεροσκάφη και 4 ελικόπτερα, όπως επίσης και ειδικό ερπυστριοφόρο όχημα.[20]

Η επέμβαση της πυροσβεστικής δεν πρόλαβε να αποτρέψει όμως καταστροφές στον Κρόνιο Λόφο.

Πυρκαγιά Νομού ΑρκαδίαςΤο κύριο μέτωπο της πυρκαγιάς στο νομό Αρκαδίας, αναπτύχθηκε στο Δήμο Μεγαλόπολης, όπου η φωτιάκατέκαψε και οικίες μέσα και στην πόλη της Μεγαλοπόλεως. Η φωτιά έκαψε και άλλους οικισμούς όπως τοΑνεμοδούρι, το Ρούτσι, τα Μαλλωτά, τα Περιβόλια, το Ραψομμάτη, την Ελενίτσα, τη Μονή Παναγιά, ταΠαραδείσια, τα Τριπόταμα. Επίσης την 25η Αυγούστου εκδηλώθηκε και νέο μέτωπο στην περιοχή του ΑγίουΒασιλείου και Πελάγους Τρίπολης. Η φωτιά εκδηλώθηκε την 23η Αυγούστου, ενώ άφησε πίσω της και 7θύματα, 5 εκ των οποίων εργαζόμενοι σε ξενοδοχιακές εγκαταστάσεις, από αναθυμιάσεις στην προσπάθειαδιαφυγής τους, 1 στις Βρυσούλες Μεγαλόπολης και 1 στο Δήμο Φαλαισίων.

Πυρκαγιά Νομού ΛακωνίαςΑπο το νομό Λακωνίας ξεκίνησε το καταστροφικό και κατά πολλούς συντονισμένο έργο των πυρκαγιών. Τοαρχικό σημείο της εκδήλωσης της φωτιάς ήταν η Αρεόπολη, ενώ γρήγορα επεκτάθηκε και σε κορυφές τουΤαΰγετου. Τα χωριά Λάγα, Καρβέλι, Αράχωβα, Αρτεμησία, Οίτυλο κατακάηκαν, ενώ εμφανίστηκανπαράλληλα εστίες πυρκαγιών σε διαφορετικά σημεία του νομού όπως η Καλλιθέα, η Αγριανή, οικισμοί πουβρίσκονται στο όρος Πάρνωνας, το Γεράκι, το Γύθειο, αλλά και το Γερολυμένα, τον Πύργο Διρού και τηνΚοκάλα. Η φωτιά πίσω της άφησε 6 νεκρούς στη Αρεόπολη.

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 29

Πυρκαγιά Νομού ΜεσσηνίαςΣτο Νομό Μεσσηνίας τα μέτωπα των πυρκαγιών ήταν 2. Στα Φιλιατρά, που η φωτιά μετακινήθηκε και στογειτονικό χωριό, τους Μεταξάδες, αλλά και το Δήμο Φοινικούντας. Κατά κύριο λόγο κάηκαν δασικέςεκτάσεις, ενώ καταστράφηκαν και κατοικημένες περιοχές, στα Γιαννιτσάνικα καθώς και μια καταστροφήπρατηρίου καυσίμων. Δεν αναφέρθηκαν θύματα, ενώ εκκενώθηκαν προληπτικά οι πιθανώς απειλούμενοιοικισμοί.

Πυρκαγιά Νομού ΚορινθίαςΣτο Νομό Κορινθίας οι πυρκαγιές ξεκίνησαν την 24η Αυγούστου. Η αρχική εστία ήταν στο χωριό ΚαλέντζιΚορινθίας και γρήγορα επεκτάθηκε στον Ξηρόκαμπο, το Χαλκί και το Σουλινάρι. Παράλληλα άλλη μια εστίαεμφανίστηκε κοντά στο Κιάτο, ενώ μεγάλη καταστροφή συνέβη στο δάσος του Σοφικού από νέα πυρκαγιά της26ης Αυγούστου. Θύματα δεν αναφέρθηκαν, ενώ πηγές μιλούσαν για καταστροφή 4000 στρεμμάτων δασικήςγης.

Πυρκαγιά Νομού ΑχαΐαςΗ πυρκαγιά στο νομό Αχαΐας ξεκίνησε την 24η Αυγούστου, από την Ξερόλακα Αχαΐας, στις 13.30. Την 25ηΑυγούστου εμφανίστηκαν νέες εστίες στου Κάλφα και τις Πόρτες στην Βούντενη και στο Ακταίο. Η έκτασητης φωτιάς ήταν περιορισμένη σε σχέση με το νομό Ηλείας και Λακωνίας, ενώ δεν υπήρξαν καταστροφές σεκατοικημένους οικισμούς, ούτε θύματα. Επίσης δεν αναφέρθηκαν τραυματισμοί.

Πυρκαγιά Υμηττού

Άποψη της φωτιάς στην περιοχή Παπάγου και στονΥμηττό στις 25-8-07

Τις μεσημεριανές ώρες της 25ης Αυγούστου, σύμφωνα μεκαταγγελίες προς την Ελληνική Αστυνομία, ο οδηγός ενόςαυτοκινήτου κινούμενο σε περιφερειακές οδούς του Υμηττού,πετούσε εμπρηστικούς μηχανισμούς. Αποτέλεσμα αυτού τουγεγονότος, ήταν η πρόκληση μεγάλης πυρκαγιάς, στα όρια τουδήμου Χολαργού. Η φωτιά επεκτάθηκε, χάρις στους άνεμουςυψηλής έντασης (έως και 6 μποφόρ μετρήθηκαν τοπικά απότην Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία) εξαπλώθηκε γρήγοραστους δήμους Παπάγου και Καισαριανής. Με κατοικίες στονδήμο Παπάγου να καίγονται, επικεντρώθηκε εκεί μεγάλοτμήμα των πυροσβεστικών δυνάμεων της Αθήνας.

Στην περιοχή έγιναν ρίψεις νερού από δύο ελληνικάπυροσβεστικά αεροσκάφη Canadair CL-215, ένα ρωσικό αεροσκάφος Beriev Be-200, η επιχείρηση των οποίουήταν η πρώτη στα όρια της Αθήνας, όπως επίσης και από ένα ρωσικό ελικόπτερο Mil MI-26.

Πέραν των ζημιών σε 2 κατοικίες στην περιοχή του Παπάγου, άλλες ζημιές σε ανθρώπινες υποδομές δενκαταγράφηκαν. Η πυρκαγιά κατασβέστηκε αργά το απόγευμα της ίδιας μέρας. Η πυρκαγιά προκάλεσε έντονακυκλοφοριακά προβλήματα στην περιοχή της Λεωφόρου Κατεχάκη, αφού στο τμήμα της περιφερειακής οδού,στο ύψος του Καρέα, αλλά και σε κομμάτι

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 30

Χάρτης των πυρκαγιών του 2007 στον Καρέα,Καισαριανή,Βύρωνα, Παπάγου. Τα καμένα στον Αη

Γιάννη Κυνηγό είναι παλαιότερα.

της Αττικής Οδού, οι αρχές αναγκάστηκαν να διακόψουν τηνκυκλοφορία, καθώς οι φλόγες βρίσκονταν επικίνδυνα κοντάστον δρόμο.

Πυρκαγιά Νομού ΕυβοίαςΗ Εύβοια ήταν μια απο τις περιοχές που δέχτηκε ένα απο τα φονικότερα χτυπήματα, της πύρινης λαίλαπας. ΟΝομός Ευβοίας δέχτηκε εκτεταμένο πλήγμα, αφου περισσότεροι από 10 δήμοι και χωριά πλούσια σε δασικέςεκτάσεις αποτεφρώθηκαν, οικίες χάθηκαν ενώ υπήρξαν και 6 θύματα.Εκτεταμένες καταστροφές προκλήθηκαν, στο Αλιβέρι όπου χάθηκε η ζωή δύο ανθρώπων, ενός απόπαθολογικά αίτια και ενός ιερέως από πνιγμό και επίσης τεσσάρων ακόμα, στην προσπάθεια κατάσβεσης τηςφωτιάς στο Μίστρο, εκ των οποίων ένας εποχικός πυροσβέστης. Άλλες περιοχές που επλήγησαν από τιςφωτιές ήταν το η Νότια Καρυστία, τα Στύρα, οι Δήμοι Ταμυνθαίων, Αμαρυνθείων και Κονίστρων, ενώεκκενώθηκαν τα χωριά Γάβαλα, Βρύση, Κρεμαστά, Άγιος Λουκάς και Άγιος Γιάννης. Οι καταστροφέςαφορούσαν εκτός από μεγάλες δασικές εκτάσεις και κατοικημένες περιοχές, οι οποίες ενισχύθηκαν λόγω τωνισχυρών ανέμων.

Πυρκαγιά Νομού ΦθιώτιδοςΣτις 26 Αυγούστου, 3 ημέρες μετά την έναρξη των μεγάλων πυρκαγιών του 2007, στο Νομό Φθιώτιδος. Τοπρωί της 26/08, 4 εστίες φωτιάς εντοπίστηκαν στα όρια του νομού στις περιοχές Ζηλευτό, Λύχνο, Δίλοφο καιΠύργο Υπάτης. Οι αρχές μάλιστα προέβηκαν σε σύλληψη υπόπτου, αλλά και εύρεση εμπρηστικώνμηχανισμών. Δεν αναφέρθηκαν θύματα.

Διεθνής ΒοήθειαΚατά την έναρξη των πυρκαγιών του Αυγούστου η κυβέρνηση ζήτησε καθυστερημένα βοήθεια από τηνΕυρωπαϊκή Ένωση και από άλλες χώρες. Οι ακόλουθες χώρες προσέφεραν βοήθεια αλλά κάποιες από τιςπροσφορές απερρίφθησαν:[21]

• Αυστρία – Δύο ελικόπτερα AB-212, δύο αεροπλάνα PC-6 Turbo Porter, ένα μεταφορικό αεροπλάνο C-130Hercules και 20 πυροσβέστες[21]

• Γαλλία – Τέσσερα πυροσβεστικά αεροπλάνα Canadair CL-415, 60 ειδικούς πυροσβέστες για επιχειρήσειςαπό ελικόπτερο, έξι πυροσβεστικά οχήματα[21] [22] [23]

• Γερμανία – Τρία ελικόπτερα CH-53[21] [23]

• Δανία – Έξι πυροσβεστικά οχήματα, ικανά να κινηθούν σε απόκρυμνες πλαγιές[21]

• Ελβετία – Τέσσερα ελικόπτερα Eurocopter Super Puma[21]

• Ιταλία – Ένα πυροσβεστικό αεροσκάφος Canadair CL-415[21] [23]

• Ισπανία – Δύο πυροσβεστικά αεροπλάνα Canadair CL-415[24] [21] [23]

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 31

• Ισραήλ – Τρία ελικόπτερα και 55 πυροσβέστες[23] [25]

• Καναδάς - Τέσσερα πυροσβεστικά αεροπλάνα Canadair CL-215 και δύο εντοπιστικά αεροπλάνα από τιςπεριοχές της Αλμπέρτα και της Μανιτόμπα και ένα πυροσβεστικό υδροπλάνο Martin Mars μαζί με έναCessna L-19 εντοπιστικό αεροπλάνο από τη Βρετανική Κολούμπια προσφέρθηκαν, αλλά δεν εδέχθησανακόμα από την ελληνική κυβέρνηση. [26]

• Κροατία - Ένα πυροσβεστικό αεροσκάφος Canadair CL-415[21]

• Κύπρος – 11 πυροσβεστικά οχήματα, 55 πυροσβέστες, 29 μέλη της πολιτικής αεράμυνας[21] [23]

• Νορβηγία – Ένα ελικόπτερο Bell 214[21] [23] [27]

• Ολλανδία – Τρία ελικόπτερα Eurocopter AS 532 και 27 μέλη πληρώματος[21] [23]

• Ουγγαρία – Δύο πυροσβεστικά οχήματα, 18 πυροσβέστες, έναν γιατρό όπως και πρόσθετο εξοπλισμό[21]

• Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας - 26 πυροσβέστες, τρία οχήματα και 60 διασώστες[28] ,[29] και [30] (απορρίφθηκε)

• Πορτογαλία – Ένα πυροσβεστικό αεροσκάφος Canadair CL-215 και έξι ανθρώπους[31] [21]

• Ρουμανία – Ένα ελικόπτερο Mil Mi-17 με εννέα μέλη πληρώματος και ένα αεροπλάνο[21] [23]

• Ρωσία – Πέντε ελικόπτερα Kamov Ka-27, έξι ελικόπτερα Mil Mi-26, δύο ελικόπτερα Mil Mi-8 και έναπυροσβεστικό αεροσκάφος Beriev Be-200[31] [21]

• Σερβία – Έξι πυροσβεστικά αεροσκάφη M-18 Dromader και ένα αεροσκάφος Antonov An-2 και στρατό σεεπιφυλακή για βοήθεια [32]

• Σλοβενία – Ένα ελικόπτερο AB-412[21] [23]

• Σουηδία – Ένα ελικόπτερο Bell-205[33]

• Τουρκία – Ένα πυροσβεστικό αεροσκάφος Canadair CL-215[34]

• Τσεχία – Ένα ελικόπτερο με πέντε μέλη πληρώματος[21] (αρνήθηκε)• Φινλανδία – Τρία ελικόπτερα, 25 πυροσβέστες[21] και 2-3 ειδικούς δασικών πυρκαγιών[35] (απορρίφθηκε)

Συλλογή οπτικού υλικού

Αεροσκάφος Canadair CL-415 πραγματοποιεί ρίψηνερού κατά την διάρκεια της πυρκαγιάς στην

Πάρνηθα

Αεροσκάφος Canadair CL-415 πραγματοποιεί ρίψηνερού κατά την διάρκεια της πυρκαγιάς στην

Πάρνηθα

Μέλη του Πυροσβεστικού Σώματος κατά τηνδιάρκεια της πυρκαγιάς στην Πάρνηθα

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 32

Άποψη της Πάρνηθας μετά την καταστροφικήπυρκαγιά του Ιουνίου

Άποψη της Πάρνηθας μετά την καταστροφικήπυρκαγιά του Ιουνίου

Άποψη της Πάρνηθας μετά την καταστροφικήπυρκαγιά του Ιουνίου

Άποψη της πυρκαγιάς του Ιουλίου μεταξύ Αιγίουκαι Πάτρας

Άποψη της πυρκαγιάς στην Ζάκυνθο στις 25Ιουλίου 2007 Άποψη της φωτιάς του Ιουλίου στον Υμηττό από

την Ακρόπολη

Άποψη της φωτιάς του Ιουλίου στον Υμηττό απότην Ακρόπολη

Άποψη της φωτιάς του Ιουλίου στονΥμηττό από την Ακρόπολη

Άποψη της φωτιάς του Ιουλίου στον Υμηττό απότην Ακρόπολη

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 33

Ορισμένες τελευταίες εστίες εξακολουθούν να καίνε11 ώρες μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς στην

Πεντέλη

Άποψη της φωτιάς στην περιοχή Παπάγου και στονΥμηττό στις 25-8-07. Διακρίνεται το Ρωσικό

αεροσκάφος Beriev Be-200.

Άποψη της φωτιάς στην περιοχή Παπάγου και στονΥμηττό στις 25-8-07. Διακρίνεται το Ρωσικό

αεροσκάφος Beriev Be-200.

Άποψη της φωτιάς στην περιοχή Παπάγου και στονΥμηττό στις 25-8-07. Διακρίνονται το Ρωσικό

αεροσκάφος Beriev Be-200 και το Ρωσικόελικόπτερο Mil MI-26.

Άποψη της φωτιάς στην περιοχή Παπάγου και στονΥμηττό στις 25-8-07. Διακρίνονται το Ρωσικό

αεροσκάφος Beriev Be-200 και το Ρωσικόελικόπτερο Mil MI-26.

Άποψη της φωτιάς στην περιοχή Παπάγου και στονΥμηττό στις 25-8-07. Διακρίνονται το Ρωσικό

αεροσκάφος Beriev Be-200 και το Canadair CL-215της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Δείτε επίσης• Πυρκαγιά• Δάσος• Χάρτες [36] και Στατιστικά πυρκαϊών από τις κηρύξεις αναδασωτέων του ΦΕΚ [37]

• Καταγραφή με GPS και απεικόνιση καμένων περιοχών της Ελλάδας. Διάθεση αρχείων KML με άδεια GPL[38]

• Φωτογραφίες της Ελλάδας από την Nasa κατά την διάρκεια των πυρκαγιών με ανάλυση 5200 pixels X 4200pixels και με ακρίβεια 250 μέτρων ανά πίξελ [39]

• Der Tag, als die Feuerwalze kam [40] Ρεπορτάζ της Γερμανικής κρατικής τηλεόρασης ARD.

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 34

Υποσημειώσεις[1] "Συνεχίζεται η μάχη με τις φλόγες σε Ηλεία και Εύβοια". Ναυτεμπορική on Line. 28/08/2007.[2] Για πέμπτη ημέρα παραδομένες στις φλόγες Πελοπόννησος και Εύβοια (http:/ / www. in. gr/ news/ article.

asp?lngEntityID=826822& lngDtrID=244). in.gr (ανακτήθηκε 27 Αυγούστου 2007)[3] Griechenland atmet auf (http:/ / stream. n-tv. de/ ntv/ import/ 18Griechenland. wmv). n-tv.de (28/08/2007) (ανακτήθηκε 28 Αυγούστου

2007)[4] Διάγγελμα Κ. Καραμανλή (http:/ / greece. flash. gr/ soon/ 2007/ 8/ 25/ 34651id/ ). flash.gr (25/08/2007) (ανακτήθηκε 26 Αυγούστου

2007)[5] Δηλώσεις Γ. Παπανδρέου (http:/ / greece. flash. gr/ soon/ 2007/ 8/ 25/ 34650id/ ). Flash.gr (25/08/2007) (ανακτήθηκε 26 Αυγούστου

2007)[6] Δηλώσεις Α.Παπαρήγα (http:/ / greece. flash. gr/ soon/ 2007/ 8/ 25/ 34654id/ ). Flash.gr (26/08/2007) (ανακτήθηκε 26 Αυγούστου

2007)[7] Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κήρυξε τη χώρα ο Κ. Καραμανλής (http:/ / www. in. gr/ news/ article. asp?lngEntityID=826568).

in.gr (25/08/2007) (ανακτήθηκε 26 Αυγούστου 2007)[8] Fires prompt Greek national alert (http:/ / news. bbc. co. uk/ 2/ hi/ europe/ 6963964. stm). BBC News (26/08/2007) (ανακτήθηκε 26

Αυγούστου 2007)[9] Δελτίο Τύπου της 20/9/2007 του Υπουργείου Αγρατικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σχετικά Σχέδιο Ανασυγκρότησης των

πληγεισών από τις πυρκαγιές περιοχών στον αγροτικό τομέα (http:/ / www. minpress. gr/ minpress/ index/ other_pages-1/information_metra_gia_pligentes. htm)

[10] Greek season start postponed (http:/ / www. uefa. com/ footballeurope/ news/ kind=2/ newsid=574997. html). uefa.com (25/08/2007)(ανακτήθηκε 26 Αυγούστου 2007)

[11] Συνολικά στατιστικά στοιχεία (http:/ / tilaphos. googlepages. com/ all. html). Τήλαφος-αναδασωτέα (30-4-2008)[12] Αναζήτηση Φύλλων Εφημερίδων της Κυβερνήσεως (http:/ / www. et. gr/ search_publication). Εθνικό Τυπογραφείο[13] Νέα μέτωπα πυρκαγιών σε πολλά μέρη της χώρας (http:/ / www. in. gr/ news/ article. asp?lngEntityID=819414). in.gr (24/07/2007)

(ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2007)[14] Καταστροφικές φωτιές σε Κεφαλλονιά και Αχαΐα - Ένας νεκρός στο Αίγιο (http:/ / www. in. gr/ news/ article.

asp?lngEntityID=819761). in.gr (25/07/2007) (ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2007)[15] Στάχτες αφήνει πίσω της η πυρκαγιά στην Αιγιαλεία (http:/ / www. in. gr/ news/ article. asp?lngEntityID=819919). in.gr

(26/07/2007) (ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2007)[16] Ρωσικά αεροπλάνα φτάνουν στην Ελλάδα για την κατάσβεση των πυρκαγιών (http:/ / www. in. gr/ news/ article.

asp?lngEntityID=820073& lngDtrID=244). in.gr (26/07/2007) (ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2007)[17] Έφθασε το πρώτο ρωσικό πυροσβεστικό αεροπλάνο, αναμονή για τα δύο ελικόπτερα (http:/ / www. in. gr/ news/ article.

asp?lngEntityID=820672). in.gr (29/07/2007) (ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2007)[18] Σε δεκάδες μέτωπα σε όλη τη χώρα η μάχη με τις φλόγες (http:/ / www. in. gr/ news/ article. asp?lngEntityID=820221). in.gr

(27/07/2007) (ανακτήθηκε 31 Αυγούστου 2007)[19] Καταστροφικός για την Αττική ο συνδυασμός των πυρκαγιών σε Πεντέλη-Πάρνηθα (http:/ / www. in. gr/ news/ article.

asp?lngEntityID=824641). in.gr (17/08/2007) (ανακτήθηκε 26 Αυγούστου 2007)[20] Οι φλόγες έζωσαν την Αρχαία Ολυμπία - Σώθηκε το Μουσείο (http:/ / www. in. gr/ news/ article. asp?lngEntityID=826727&

lngDtrID=244). in.gr (26/08/2007) (ανακτήθηκε 26 Αυγούστου 2007)[21] "Countries Send Firefighters, Aircraft to Help Greeks" (http:/ / cms. firehouse. com/ content/ article/ article. jsp?id=56129&

sectionId=46). Firehouse.com (Associated Press). 27/08/2007. . Ανακτήθηκε την 27 Αυγούστου.[22] "51 dead as Greek forest fires rage on" (http:/ / www. timesonline. co. uk/ tol/ news/ world/ europe/ article2331071. ece). The Times

(timesonline.co.uk). 26/08/2007. . Ανακτήθηκε την 26 Αυγούστου.[23] EU Sends Help to Fight Raging Fires in Greece (http:/ / www. dw-world. de/ dw/ article/ 0,2144,2752324,00. html). DW-World.

www.dw-world.de (2007-08-26) (ανακτήθηκε 2007-08-26 )[24] "Greece declares state of emergency" (http:/ / www. canada. com/ topics/ news/ world/ story.

html?id=443352dc-be11-4c1e-9621-a52b09caa70e). Canada.com (Agence France-Presse). 2007-08-25. . Ανακτήθηκε την 2007-08-26.[25] BECK, JONATHAN (2007-08-26). "Israel to send Greece 25 firefighters with full equipment" (http:/ / www. jpost. com/ servlet/

Satellite?cid=1188128148356& pagename=JPost/ JPArticle/ ShowFull). The Jerusalem Post (www.jpost.com). . Ανακτήθηκε την2007-08-27.

[26] "Manitoba offers water bombers to Greece" (http:/ / www. winnipegfreepress. com/ historic/ 32381744. html). Winnipeg Free Press.2007-08-28. . Ανακτήθηκε την 2007-08-28.

[27] Norwegian helicopter on the way (http:/ / www. aftenposten. no/ nyheter/ iriks/ article1958352. ece). www.aftenposten.no (2007-08-27)(ανακτήθηκε 2007-08-27 )

[28] "Macedonia offers help to Greece in fighting raging fires" (http:/ / www. focus-fen. net/ index. php?id=n120459). FOCUS NewsAgency Bulgaria. 2007-08-27. . Ανακτήθηκε την 2007-08-27.

[29] "Greece ignores the help offered by Macedonia in coping with fires damages" (http:/ / www. focus-fen. net/ index. php?id=n120551).FOCUS News Agency Bulgaria. 2007-08-28. . Ανακτήθηκε την 2007-08-28.

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007 35

[30] "Greece causes political fire with Macedonian firefighters" (http:/ / www. focus-fen. net/ index. php?id=n120646). FOCUS NewsAgency Bulgaria. 2007-08-29. . Ανακτήθηκε την 2007-08-29.

[31] "Russia plans to send additional help to fight fires in Greece" (http:/ / en. rian. ru/ world/ 20070827/ 74913542. html). RIA Novosti(en.rian.ru). 2007-08-27. . Ανακτήθηκε την 2007-08-27.

[32] "Serbia sends seven planes to Greece" (http:/ / www. b92. net/ eng/ news/ politics-article. php?yyyy=2007& mm=08& dd=28&nav_category=90& nav_id=43337). B92 (B92). 2007-08-28. . Ανακτήθηκε την 2007-08-28.

[33] "Svensk hjälp på plats i Grekland" (http:/ / sydsvenskan. se/ varlden/ article261717. ece) (στα Swedish). Sydsvenskan. 2007-08-27. .Ανακτήθηκε την 2007-08-27.

[34] "Turkey sends fire-fighting plane to Greece" (http:/ / www. turkishpress. com/ news. asp?id=191190). Turkish Press.com. 2007-08-27. .Ανακτήθηκε την 2007-08-27.

[35] "Finland offers helicopters, firemen and experts to fight Greek forest fires" (http:/ / www. hs. fi/ english/ article/ Finland+ offers+helicopters+ firemen+ and+ experts+ to+ fight+ Greek+ forest+ fires+ / 1135229835383). Helsingin Sanomat (www.hs.fi). 2007-08-28. .Ανακτήθηκε την 2007-08-29.

[36] http:/ / tilaphos-reforest. blogspot. com[37] http:/ / tilaphos-reforest. blogspot. com/ 1999/ 12/ blog-post. html[38] http:/ / tilaphos. blogspot. com[39] http:/ / rapidfire. sci. gsfc. nasa. gov/ subsets/ ?Europe_3_03/ 2007239[40] http:/ / www. ard-digital. de/ 25284_1

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι• Φωτογραφικό γκρουπ στο Flickr (http:/ / www. flickr. com/ groups/ help-forest_on_fire/ )• Φωτογραφίες-Αεροπυρόσβεση 2007 (http:/ / www. redstar. gr/ Foto_red/ Exibition/ Aeropyrosvesi_2007. html)

36

Δασικές πυρκαγιές στην Ρωσία το 2010

Δασικές πυρκαγιές στην Ρωσία το 2010

Ο πυκνός καπνός από τις πυρκαγιές στη Δυτική Ρωσία στις 4 Αύγ 2010.Τοποθεσία

ΡωσίαΈναρξη τέλη Ιουλίου 2010 -τώρα

Τύπος καταστροφής Πυρκαγιές

Θάνατοι 53

Αίτια ΚαύσωναςΞηρασία

Οι Δασικές πυρκαγιές στην Ρωσία το 2010 είναι μια σειρά εκατοντάδων πυρκαγιών που ξέσπασαν σε όλητην Ρωσία, κυρίως στα δυτικά, από τα τέλη Ιουλίου 2010 έως σήμερα. Αυτό οφείλεται στην καταγραφήυψηλών θερμοκρασιών (σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για το πιο καυτό καλοκαίρι στη ρωσική ιστορία.)και στην ξηρασία της περιοχής. Ο Ρώσος Πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε σε κατάσταση έκτακτηςανάγκης επτά περιφέρειες για τις πυρκαγιές, ενώ άλλες 28 περιοχές ήταν υπό κατάσταση έκτακτης ανάγκης,λόγω των ανεπαρκών εσοδειών που προκλήθηκαν από τις ρωσικές ξηρασίες.

Διεθνής ΒοήθειαΗ Ρωσία έχει λάβει βοήθεια για την κατάσβεση των πυρκαγιών από τη Σερβία, Ιταλία, Ουκρανία,Λευκορωσία, Αρμενία, Καζακστάν, Αζερμπαϊτζάν, Βουλγαρία, Πολωνία, Λιθουανία, Ιράν, Εσθονία,Ουζμπεκιστάν, Βενεζουέλα, Γαλλία, Γερμανία και τη Λεττονία.

37

Δασική Πυρκαγιά στο Όρος Καρμέλ 2010

Δασική Πυρκαγιά στο Όρος Καρμέλ 2010

Η πυρκαγιά στα πρώτα της στάδια, με κατεύθυνση προς τη Δύση.

Νυχτερινή φωτογραφία της πυρκαγιάς (2 Δεκεμβρίου 2010).

Η Δασική Πυρκαγιά στο Όρος Καρμέλήταν μια θανάσιμη δασική πυρκαγιά πουξεκίνησε στο Όρος Καρμέλ στο βόρειοΙσραήλ, λίγο πιο νότια από την πόληΧάιφα. Η φωτιά ξεκίνησε γύρω στις 11:00τοπική ώρα στις 2 Δεκεμβρίου 2010, καιεξαπλώθηκε ταχύτατα, κατακαίονταςμεγάλο τμήμα του μεσογειακού δάσουςπου καλύπτει την περιοχή. Η πυρκαγιάστοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 44 άτομα,αποτελώντας τη φονικότερη στην ιστορίατης χώρας. Οι νεκροί ήταν στηνπλειοψηφία τους δόκιμοι της ΙσραηλινήςΥπηρεσίας Φυλακών,[1] καθώς και τρειςανώτεροι αξιωματικοί της αστυνομίας,ανάμεσά τους και η επικεφαλής τηςΠεριφέρειας της Χάιφα.[2] Περισσότεροιαπό 17.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τιςκατοικίες τους, κυρίως σε παρακείμμεναχωριά, ενώ έλαβαν χώρα σημαντικέςζημιές τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσοκαι σε περιουσίες.[3]

Η φωτιά πιθανολογείτο να ξεκίνησε απόανθρώπινη δραστηριότητα κοντά στηνπόλη Ισφίγια. Στις 6 Δεκεμβρίου ένας14χρονος κάτοικος ομολόγησε στηναστυνομία πως ξεκίνησε ακούσια τηνπυρκαγιά με ένα καρβουνάκι γιαναργιλέ.[4] Ωστόσο ο πατέρας του εφήβουυποστήριξε πως υπήρχαν μάρτυρες για την παρουσία του γιου του στο σχολείο την ώρα εκείνη, συνεπώς ήτανεκείνος υπαίτιος της καταστροφής.[5]

Η φωτιά πυροδότησε ένα κύμα εμπρηστικών επιθέσεων σε όλη τη χώρα και τη Δυτική Όχθη. Οι φωτιές αυτές,που αρχικά προκάλεσαν σύγχυση αναφορικά

Δασική Πυρκαγιά στο Όρος Καρμέλ 2010 38

Ελληνική Πολεμική Αεροπορία Canadair CL-415 (4 Δεκεμβρίου 2010).

με την πηγή της φωτιάς στο όρος Καρμέλ,σβήστηκαν όλες σε διάστημα λίγων ωρώναπό την έναρξή τους.[6] [7]

Αξιωματούχοι της κυβέρνησης, ανάμεσαστους οποίους και ο ΠρωθυπουργόςΜπενιαμίν Νετανιάχου και ο ΥπουργόςΕξωτερικών Άβιγκντορ Λίμπερμαν,έκαναν έκκληση στο εξωτερικό γιαβοήθεια στην κατάσβεση της πυρκαγιάς,ενώ οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώραςκινητοποίησαν στρατιώτες για τον ίδιοσκοπό.[1] [8] Η πυρκαγιά τέθηκε υπόπλήρη έλεγχο στις 5 Δεκεμβρίουκαίγοντας για τέσσερις ημέρες.[9]

Παραπομπές[1] Raved, Ahiya (2 Δεκεμβρίου 2010). "Israel's Deadliest Fire Leaves 40 Dead" (http:/ / www. ynetnews. com/ articles/ 0,7340,L-3993206,00.

html). Ynetnews. .[2] Raved, Ahiya (2 Δεκεμβρίου, 2010). "Northern Blaze: Haifa Police Chief in Critical Condition" (http:/ / www. ynetnews. com/ articles/

0,7340,L-3993445,00. html). Ynetnews. .[3] Raved, Ahiya (3 Δεκεμβρίου 2010). "Northern Disaster: Mass Evacuation Ordered as Fire Rages On" (http:/ / www. ynetnews. com/ articles/

0,7340,L-3993412,00. html). Ynetnews. .[4] 14-year-old admits to accidentally starting Carmel fire (http:/ / www. haaretz. com/ news/ national/

14-year-old-admits-to-accidentally-starting-carmel-fire-1. 329203) Haaretz, 6 Δεκεμβρίου, 2010[5] Father of Usfiya boy: My son didn't start the Carmel fire (http:/ / www. jpost. com/ Headlines/ Article. aspx?id=198343), Jerusalem Post, 7

Δεκεμβρίου 2010[6] Usfiya fire suspects' father: They were framed (http:/ / www. jpost. com/ NationalNews/ Article. aspx?id=198066), Jerusalem Post, 5

Δεκεμβρίου 2010[7] Police face arson wave (http:/ / www. ynetnews. com/ articles/ 0,7340,L-3993916,00. html), Ynet News, 3 Δεκεμβρίου 2010[8] Katz, Yaakov; Lazaroff, Tova (2 Δεκεμβρίου 2010). "Ashkenazi: IDF Will Do All It Can to Help Extinguish Fire" (http:/ / www. jpost. com/

NationalNews/ Article. aspx?id=197741). The Jerusalem Post. .[9] The flames are out, now come recovery, recriminations (http:/ / www. jpost. com/ NationalNews/ Article. aspx?id=198158), Jerusalem Post, 5

Δεκεμβρίου 2010

Εξωτερικοί σύνδεσμοι• «Διεθνής βοήθεια στο Ισραήλ» (http:/ / news. kathimerini. gr/ 4dcgi/ _w_articles_world_1_04/ 12/

2010_424755), εφημερίδα «Η Καθημερινή», 4 Δεκεμβρίου 2010.• «Υπό έλεγχο η φονική πυρκαγιά στο Ισραήλ, ευθύνες στη κυβέρνηση για την Πυροσβεστική» (http:/ / www.

tovima. gr/ default. asp?pid=41& nid=1231070042), εφημερίδα «Το Βήμα», 5 Δεκεμβρίου 2010.• «Υπέκυψε στα τραύματά της η διοικητής της αστυνομίας της Χάιφα» (http:/ / www. protothema. gr/ world/

article/ ?aid=94179), εφημερίδα «Πρώτο ΘΕΜΑ», 6 Δεκεμβρίου 2010.

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Carmel forest fire άρθρο Mount Carmel forest fire (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/Mount) της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( Carmel forest fire ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Mount)).

39

Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917

Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917

Χάρτης της "πυρίκαυστης ζώνης".Από το λεύκωμα "Incendie de Salonique. 18-19 Aout 1917" της Αεροναυτικής

Υπηρεσίας του γαλλικού στρατού.

Η πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης την5/18 Αυγούστου[1] 1917 ήταν ένααπό τα σημαντικότερα γεγονότα πουσημάδεψαν την ιστορία της πόλης.Ήταν ένα τυχαίο γεγονός πουάλλαξε σημαντικά τη φυσιογνωμίατης πόλης. Η πυρκαγιά μέσα σε 32ώρες έκαψε 9.500 σπίτια σε έκταση1.000.000 m2 και άφησε άστεγαπάνω από 70.000 άτομα.Οικονομικές και εμπορικέςλειτουργίες, διοικητικές υπηρεσίες,χώροι αναψυχής και τασημαντικότερα πνευματικά καιθρησκευτικά ιδρύματα τωνεθνο-θρησκευτικών κοινοτήτων μαζίμε τα αρχεία τους καταστράφηκανολοσχερώς.[2] Το μέρος της πόληςπου κάηκε ανοικοδομήθηκε με νέοοργανωμένο σχέδιο, δημιουργώνταςμια σύγχρονη πόλη.

Η πόλη πριν τηνπυρκαγιά

Η Θεσσαλονίκη ήταν μια από τις μεγαλύτερες και πιο σύγχρονες πόλεις των Βαλκανίων. Το λιμάνι της ήταναπό τα σημαντικότερα κέντρα εμπορίου. Μόλις πρόσφατα (το 1912) είχε απελευθερωθεί από την ΟθωμανικήΑυτοκρατορία και μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και της Ηπείρου ενσωματώθηκε στηνΕλλάδα. Ο πληθυσμός της πόλης διατηρήθηκε όπως είχε: το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού αποτελούνταναπό Σεφαραδίτες Εβραίους και ακολουθούσαν Έλληνες, Τούρκοι, Βούλγαροι αλλά και άλλοι Βαλκάνιοι καιΕυρωπαίοι.

Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ξεκινήσει το 1914, αλλά η Ελλάδα είχε τηρήσει ουδετερότητα. Με την άδεια της κυβέρνησης όμως οι δυνάμεις της Αντάντ είχαν αποβιβάσει στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη το 1915, για να υποστηρίξουν τους Σέρβους συμμάχους τους στο Μακεδονικό Μέτωπο. Το 1916 είχε ξεσπάσει στη Θεσσαλονίκη το Κίνημα της Εθνικής Άμυνας, που είχε σχηματίσει Προσωρινή Κυβέρνηση διαιρώντας την Ελλάδα, αλλά μετά την παραίτηση του Κωνσταντίνου τον Ιούλιο του 1917 ξαναενώθηκε. Η Θεσσαλονίκη πολύ σύντομα είχε μετατραπεί σε διαμετακομιστικό κέντρο στρατευμάτων και εφοδίων, γεμίζοντας την πόλη με χιλιάδες Γάλλους και Βρετανούς στρατιώτες και όλα αυτά που χρειάζονταν. Παράλληλα πρόσφυγες συγκεντρώθηκαν στην πόλη, ανεβάζοντας τον πληθυσμό της σε 48.096 οικογένειες ή 271.157 άτομα από τα

Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917 40

157.889 που υπήρχαν κατά την απογραφή του 1913 [3] .

Εξάπλωση της πυρκαγιάς

Το ξενοδοχείο "Splendid" καμένο. Δίπλα του οκινηματογράφος "Πατέ".

Από το λεύκωμα "Incendie de Salonique. 18-19Aout 1917" της Αεροναυτικής Υπηρεσίας του

γαλλικού στρατού.

Η πυρκαγιά, όπως προέκυψε από την ανάκριση που διεξήγαγαν οιδικαστικές αρχές της Θεσσαλονίκης, ξεκίνησε το Σάββατο 5/18Αυγούστου 1917 περίπου στις 3 το μεσημέρι από ένα φτωχικό σπίτιπροσφύγων στη διεύθυνση Ολυμπιάδος 3, στη συνοικία Μεβλανέμεταξύ του κέντρου και της Άνω Πόλης. Προκλήθηκε από σπίθατης φωτιάς μιας κουζίνας, που έπεσε σε παρακείμενη αποθήκη μεάχυρο. Η έλλειψη νερού και η αδιαφορία των γειτόνων δεν έκανεδυνατή την κατάσβεση της αρχικής πυρκαγιάς και σε σύντομοδιάστημα λόγω του ισχυρού ανέμου η πυρκαγιά μεταδόθηκε σταγειτονικά σπίτια και άρχισε να εξαπλώνεται σε όλη τηΘεσσαλονίκη.

Αρχικά η πυρκαγιά ακολούθησε δύο κατευθύνσεις: προς τοΔιοικητήριο μέσω της οδού Αγίου Δημητρίου και προς την αγοράμέσω της Λέοντος Σοφού. Το Διοικητήριο σώθηκε χάρη στιςπροσπάθειες των υπαλλήλων του που έσπευσαν να βοηθήσουν. Οάνεμος δυνάμωσε και η πυρκαγιά ακόμη πιο γρήγορα κατέβηκεστο κέντρο της πόλης. Τα ξημερώματα της επόμενη ημέρας (6/19Αυγούστου) ο άνεμος άλλαξε κατεύθυνση και τα δύο μέτωπα τηςπυρκαγιάς κατέστρεψαν όλο το εμπορικό κέντρο. Στις 12:00 πέρασε γύρω από τον περίβολο του ναού τηςΑγίας Σοφίας χωρίς να τον πειράξει και συνέχισε ανατολικά μέχρι την οδό Εθνικής Αμύνης (πρώην Χαμιντιέ)όπου σταμάτησε. Το βράδυ της 6/19 Αυγούστου σταμάτησε η εξάπλωσή της.

Προσπάθειες πυρόσβεσηςΔεν υπήρχαν ικανές ποσότητες νερού για την κατάσβεση, αφού σημαντικό μέρος του δεσμευόταν από τιςσυμμαχικές δυνάμεις για την τροφοδοσία των στρατοπέδων στα προάστια της πόλης. Στην πόλη δεν υπήρχεοργανωμένη πυροσβεστική υπηρεσία, αλλά λίγες ιδιόκτητες πυροσβεστικές ομάδες ασφαλιστικών εταιρειών,τις περισσότερες φορές ανεκπαίδευτες και με πολύ παλιό ή καθόλου εξοπλισμό.Η μόνη ελπίδα για τη Θεσσαλονίκη ήταν η επέμβαση των συμμαχικών δυνάμεων. Το απόγευμα της πρώτηςημέρας της πυρκαγιάς, ένα γαλλικό τμήμα ανατίναξε με δυναμίτιδα τρία σπίτια δίπλα από το διοικητήριο μεσκοπό να δημιουργήσει ζώνη ασφάλειας περιορίζοντας το ύψος και την ποσότητα της καύσιμης ύλης, αλλάδεν συνέχισε και αποχώρησε, αφήνοντας τη φωτιά να συνεχίσει τον δρόμο της. Το επόμενο πρωί δύοβρετανικές πυροσβεστικές αντλίες σταμάτησαν την πυρκαγιά κοντά στον Λευκό Πύργο. Το κτήριο τουΤελωνείου σώθηκε από Γάλλους στρατιώτες.Παρ’ όλα αυτά, οι συμμαχικές δυνάμεις αρνήθηκαν να διακόψουν την υδροδότηση των στρατοπέδων και των νοσοκομείων τους, ώστε να εξοικονομηθεί νερό για την πυρόσβεση. Ο στρατηγός Σαράιγ, επικεφαλής των δυνάμεων της Αντάντ στη Θεσσαλονίκη, επισκέφθηκε για λίγη ώρα την περιοχή του Διοικητηρίου το απόγευμα της πρώτης ημέρας, αλλά δεν επέστρεψε στον τόπο της πυρκαγιάς μέχρι την κατάσβεσή της. Ιδιαίτερα μάλιστα αναφέρεται από πολλές πηγές ότι η διαγωγή των Γάλλων στρατιωτών δεν ήταν η αναμενόμενη. Αντί να βοηθήσουν στην πυρόσβεση και την περίθαλψη των πυροπαθών, πολλοί προέβησαν σε λεηλασίες καταστημάτων και οικιών, πολλές φορές εμποδίζοντας τους ιδιοκτήτες να περισώσουν την περιουσία τους, ώστε να μπορούν οι ίδιοι να την λεηλατήσουν. Τις επόμενες ημέρες ο στρατηγός Σαράιγ διέταξε τον τουφεκισμό δύο στρατιωτών του, που συνελήφθησαν να πουλούν κλεμμένα κοσμήματα. Αντίθετα,

Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917 41

οι Βρετανοί στρατιώτες βοήθησαν όσο μπορούσαν, ιδιαίτερα με τη μεταφορά περιουσιών και πυροπαθών μεστρατιωτικά φορτηγά προς καταυλισμούς για πρόσφυγες (για το ίδιο πράγμα οι οδηγοί των γαλλικώναυτοκινήτων ζητούσαν φιλοδώρημα).

Περίθαλψη πυροπαθών

Αεροφωτογραφία της περιοχής μετά τηνκαταστροφή.

Από το λεύκωμα "Incendie de Salonique. 18-19Aout 1917" της Αεροναυτικής Υπηρεσίας του

γαλλικού στρατού.

Οι πληγέντες από την πυρκαγιά υπολογίστηκαν σε περίπου 72.500.Η αναφορά του προϊσταμένου της Διεύθυνσης Θυμάτων ΠυρκαϊάςΑλεξάνδρου Πάλλη προς την κυβέρνηση μνημονεύει ξεχωριστάτους πυροπαθείς των τριών κοινοτήτων της Θεσσαλονίκης: 50.000Εβραίοι, 12.500 Ορθόδοξοι και 10.000 μουσουλμάνοι [4] .

Η περίθαλψη των πυροπαθών άρχισε αμέσως μετά την πυρκαγιά.Οι ελληνικές αρχές δημιούργησαν 100 παραπήγματα για τηστέγαση 800 οικογενειών. Οι βρετανικές αρχές έστησαν τρειςκαταυλισμούς με 1300 σκηνές, όπου στέγασαν 7.000 άστεγους καιοι γαλλικές αρχές έστησαν καταυλισμό για 300 οικογένειες, ενώ ηΈνωση Γαλλίδων Κυριών μικρότερη κατασκήνωση 100οικογενειών. 5000 άτομα μεταφέρθηκαν δωρεάν με τρένο καιεγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, τον Βόλο και τη Λάρισα. Οιελληνικές αρχές έστησαν κέντρα διανομής που μοίραζαν δωρεάνψωμί σε 30.000 άτομα, ενώ ο Αμερικανικός, ο Γαλλικός και οΑγγλικός Ερυθρός Σταυρός διένειμαν τρόφιμα. Πολλοί Εβραίοι,έχοντας χάσει τα πάντα, έφυγαν για τις δυτικές χώρες και κυρίωςτη Γαλλία, ενώ ένας αριθμός τους ακολουθώντας το σιωνιστικόκίνημα εγκαταστάθηκε στην Παλαιστίνη.

Αμέσως μετά τα πρώτα πρόχειρα μέτρα ιδρύθηκε από τον κυβερνητικό αντιπρόσωπο Περικλή Α.Αργυρόπουλο η Διεύθυνση Θυμάτων Πυρκαϊάς για την περίθαλψη των χιλιάδων πυροπαθών και η κυβέρνησηενέκρινε πίστωση 1.500.000 δραχμών για τις πρώτες ανάγκες. Συγχρόνως συστήθηκε Κεντρική ΕπιτροπήΕράνων με σειρά υποεπιτροπών για τη συλλογή εράνων και τη διανομή χρημάτων και ειδών.

ΚαταστροφέςΗ πυρκαγιά κατέστρεψε το 32% της συνολικής έκτασης της Θεσσαλονίκης, δηλαδή 1.000.000 τετρ. μέτρα ή120 εκτάρια. Η περιοχή που κάηκε ήταν μεταξύ των οδών Αγίου Δημητρίου, Λέοντος Σοφού, Νίκης, ΕθνικήςΑμύνης, Αλεξάνδρου Σβώλου, Εγνατία (από Αγίας Σοφίας), Αγίου Δημητρίου. Αυτή η περιοχή στα επίσημαέγγραφα αναφέρεται ως «πυρίκαυστος ζώνη» και στις λαϊκές διηγήσεις τα «καμένα». Το ύψος των υλικώνζημιών υπολογίστηκε σε 8.000.000 χρυσές λίρες.Μεταξύ των κτηρίων που κάηκαν ήταν το Ταχυδρομείο, το Τηλεγραφείο, το Δημαρχείο, οι εταιρείες Ύδρευσηςκαι Φωταερίου, η Οθωμανική Τράπεζα, η Εθνική Τράπεζα, οι αποθήκες της Τράπεζας Αθηνών, ο ναός τουΑγίου Δημητρίου και άλλοι δύο ορθόδοξοι ναοί, το Σαατλή Τζαμί και άλλα έντεκα τεμένη, η Αρχιραββινεία μεόλο το αρχείο της και 16 από τις 33 συναγωγές. Καταστράφηκαν επίσης τα τυπογραφεία των περισσότερωνεφημερίδων (η Θεσσαλονίκη είχε τον μεγαλύτερο αριθμό εκδιδόμενων εφημερίδων στην Ελλάδα), πολλές απότις οποίες δεν κατάφεραν να επανεκδοθούν. Επίσης καταστράφηκαν 4.096 από τα 7.695 καταστήματααφήνοντας ανέργους το 70% των εργαζομένων.

Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917 42

ΑποζημιώσειςΜετά την καταστροφή οι ασφαλιστικές εταιρείες διατήρησαν επιφυλακτική στάση και έστειλαν πράκτορέςτους να ερευνήσουν επί τόπου, προσπαθώντας να αποδώσουν την καταστροφή σε πολεμικές ενέργειες(στηριζόμενες και σε διάφορες φήμες για εμπρησμό από τους Γερμανούς ή τους Γάλλους), για να αποφύγουντην πληρωμή των τεραστίων ποσών στους ασφαλιζομένους τους. Το συνολικό ύψος των ασφαλιστηρίων ήταν3.000.000 χρυσές λίρες και το μεγαλύτερο μέρος τους ήταν σε βρετανικές εταιρείες. Για παράδειγμα η North &British Mercantile Co. είχε να αποζημιώσει 3000 ασφαλιστικά συμβόλαια. Τελικά όμως, με την πίεση τωνελληνικών και ξένων αρχών και χάρη στο Βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης[5] επίτης κατηγορίας για εμπρησμό κατά των ενοίκων της οικίας από όπου ξεκίνησε η πυρκαγιά, το οποίοαποφάνθηκε ότι η πυρκαγιά προκλήθηκε από τυχαία αίτια, έγινε η αποπληρωμή όλων των ασφαλιστηρίων.

ΑνοικοδόμησηΛίγες μόνο ημέρες μετά την καταστροφή η κυβέρνηση Βενιζέλου ανήγγειλε ότι δεν θα επιτρεπόταν ηανεξέλεγκτη ανοικοδόμηση της πόλης, αλλά μόνο στη βάση ενός νέου πολεοδομικού σχεδίου, σύμφωνα με τονΝ. 823/1917 που εκπόνησε ο υπουργός συγκοινωνιών Αλέξανδρος Παπαναστασίου. Με απόφαση τουΠαπαναστασίου ιδρύθηκε «Διεθνής Επιτροπή Νέου Σχεδίου Θεσσαλονίκης» με πρόεδρο τον Ερνέστο Εμπράρ,για την εκπόνηση ρυμοτομικού σχεδίου, το οποίο παραδόθηκε στη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας στις 29Ιουνίου 1918. Το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε πλήρως και εξαιτίας πιέσεων εκ μέρους μεγαλοϊδιοκτητών υπέστηπολλές μεταβολές, αλλά αποτέλεσε μεγάλη βελτίωση σε σχέση με την πρωτύτερη κατάσταση της πόλης,δίνοντάς της σύγχρονη ρυμοτομία και όψη.

Σημειώσεις και παραπομπές[1] Η Ελλάδα διατηρούσε ακόμη το παλαιό (Ιουλιανό) ημερολόγιο σε αντίθεση με τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες που είχαν

υιοθετήσει το νέο (Γρηγοριανό) ημερολόγιο. Έτσι οι ελληνικές πηγές για την πυρκαγιά αναφέρουν την παλιά ημερομηνία, ενώοι ξένες πηγές (που αποτελούν την πλειονότητα) αναφέρουν τη νέα ημερομηνία. Στο άρθρο αναφέρονται και οι δύο για τηναποφυγή σύγχυσης.

[2] Το ΒΗΜΑ, 13/10/2002 , Σελ.: S16 Κωδικός άρθρου: B13688S161, ID: 249267 Το άρθρο αφορά παρουσίαση του βιβλίουΚαραδήμου Γερολύμπου Αλέκα, «Το χρονικό της μεγάλης πυρκαγιάς», University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2002

[3] J. Nehama, Histoire des Israélites de Salonique, t. VI-VII, Thessalonique 1978, σ. 765, όπως αναφέρεται στο Παπαστάθη, 1978[4] Γενική Διοίκησις Θεσσαλονίκης, Έκθεση πεπραγμένων μετά απολογισμού της Κεντρικής Επιτροπής Εράνων υπέρ των

θυμάτων της Πυρκαϊάς Θεσσαλονίκης διά τα έτη 1917-1918 του Α. Α. Πάλλη προς τον Γενικό Διοικητή κ. Α. Αδοσίδη, της 1/14Φεβρουαρίου 1919, όπως παρατίθεται στο Παπαστάθη, 1978. Χειρόγραφο και αντίτυπο (τυπογραφείο Άγκυρα, Ι. Κουμένου)της έκθεσης βρίσκονται στον φάκελο Ε.17 του Ιστορικού Αρχείου Μακεδονίας.

[5] Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης, 7 Νοεμβρίου 1917, όπως παρατίθεται στο Γερολύμπου, 2002

Πηγές άρθρου• Καραδήμου Γερολύμπου Αλέκα, «Το χρονικό της μεγάλης πυρκαγιάς», University Studio Press,

Θεσσαλονίκη, 2002• Παπαστάθη Χαραλ., «Ένα υπόμνημα για την πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης στα 1917 και την περίθαλψη των

θυμάτων», Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη, 1978• Παπαστάθη Χ. – Χεκίμογλου Ε., «Η Θεσσαλονίκη της πυρκαγιάς: 18-19 Αυγούστου 1917», περ.

Θεσσαλονικέων Πόλις τευχ.11, Σεπτέμβριος 2003

43

Πυρκαγιά ορυχείων

Πυρκαγιά ορυχείωνΠυρκαγιά ορυχείων είναι η πυρκαγιά που καίει μέσα σε στοά ορυχείου. Τέτοιες πυρκαγιές ξεσπούν αιφνίδια,όταν το ορυκτό κάρβουνο έρθει σε επαφή με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Εκτός από τις φυσικές επιδράσεις,όπως η κατώρυξη του πετρώματος ή η διάβρωση των στρωμάτων της επιφάνειας, συχνά τα αίτια είναιτεχνητά: Λάθη κατά τον κλιματισμό του ορυχείου, ή την εγκατάλειψη μη κερδοφόρων στοών μπορούν ναοδηγήσουν σε ανάφλεξη του ορυκτού άνθρακα. Ανάφλεξη του ορυκτού μπορεί επίσης να συμβεί σε αποθήκεςή σε βαγόνι τραίνου ή σε αμπάρι πλοίου κατά την διάρκεια της μεταφοράς του.Όταν το κάρβουνο έχει θερμοκρασία 150 °C μέχρι 500 °C ή η ποσότητα του οξυγόνου δεν επαρκεί, τότε ηκαύση γίνεται ατελής, χωρίς φλόγα. Άνω των 500 °C και όταν η ποσότητα του οξυγόνου είναι αρκετή, τότε τοορυκτό κάρβουνο πυρακτώνεται (περ. 1000 °C) και βγάζει φλόγα (μέχρι 1200 °C) κάνοντας τέλεια καύση.

Πυρκαγιές ορυχείων ανά τον κόσμοΠυρκαγιές ορυχείων σημειώνονται σε ολόκληρο τον Κόσμο.

Ινδία

Στα ορυχεία δυτικά της Καλκούτας και σε μια έκταση 700 τετραγωνικών χιλιομέτρων σημειώθηκαν το 1997γύρω στις 169 πυρκαγιές.

ΗΠΑ

Το Federal Office of Surface Mining (OSM) διατηρεί την βάση δεδομένων AMLIS για τις πυρκαγιές. Το 1999καταμετρήθηκαν 150 ζώνες πυρκαγιών στο Κεντάκι, στην Πενσυλβανία, στην Δυτική Βιρτζίνια, σταΑπαλάχια όρη, στο Κολοράντο, στα Ρόκι Μάουντενς και αλλού.Στην Πενσυλβάνια είναι γνωστές 45 ζώνες πυρός. Στο ορυχείο Centralia Mine η πυρκαγιά μαίνεται από το 1962και επεκτείνεται συνεχώς.

Γερμανία

Στο Πλάνιτς έκαιγε μια πυρκαγιά από το 1476, η οποία κατασβέσθηκε το 1860. Στο Ντούντβάιλερ τουκρατιδίου Ζάαρλαντ πήρε φωτιά το 1668 ένα ορυχείο που καίει ακόμα και σήμερα.

Λοιπή Ευρώπη και Ρωσία

Στην Πολωνία, την Τσεχία και την Ουκρανία είναι γνωστό ότι υπάρχουν εστίες φωτιάς. Στην Ουκρανία καίουνπερίπου 140 αποθήκες ορυκτού άνθρακα. Στην Ρωσία το 1998 σημειώθηκαν 74 πυρκαγιές.

Αφρική

Στην Αφρική σημειώνονται πυρκαγιές στην Νότιο Αφρική, Ζιμπάμπουε, Μποτσουάνα, στην Μοζαμβίκη καιτην Ζάμπια.

Πυρκαγιά ορυχείων 44

Αυστραλία

Πέντε χιλιόμετρα βόρεια της πόλης Wingen καίγεται το βουνό the Burning Mountain εδώ και 6.000 χρόνια. Ηφωτιά βρίσκεται σε βάθος 30 μέτρων και κινείται με ταχύτητα ενός μέτρου το χρόνο.

Κίνα

Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ορυκτού άνθρακα στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι στην βόρεια Κίναετησίως 10 ως 20 εκατομμύρια τόνοι της παραγωγής καταστρέφονται από πυρκαγιά ορυχείου, ενώ 100 ως 200εκατομμύρια τόνοι αχρηστεύονται. Είναι γνωστές πάνω από εκατό μεγάλες εκτάσεις με πολλές εστίες πυρός ηκάθε μια.

Άλλα μέρη

Στην Ινδονησία ήταν μια πυρκαγιά που έκαιγε επί τέσσερα χρόνια. Στην Βενεζουέλα έγινε γνωστή μιαπυρκαγιά, αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι• Chinesisch-Deutsches Forschungsprojekt [1](Αγγλικά)• Kohlebrandforschung bei HarbourDom [2](Γερμανικά)• Mitteilung der GeoUnion [3](Γερμανικά)• Prakash's coal fire homepage [4](Αγγλικά)• ITC's coal fire homepage [5](Αγγλικά)• Centralia mine fire [6](Αγγλικά)• Informationen zu Theorie und Praxis von Selbstentzündung und Wärmeexplosion [7](Γερμανικά)• Inferno in der Unterwelt [8](Γερμανικά)• Brennende Kohleflöze: Feuer unter der Erde [9] sueddeutsche.de, 17.01.2008 (Γερμανικά)

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Kohlebrand [10] της Γερμανικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό τηνGNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 [11]. (ιστορικό/συντάκτες [10]).

Παραπομπές[1] http:/ / www. coalfire. caf. dlr. de/ intro_en. html[2] http:/ / www. harbourdom. de/ kohlebraende. htm[3] http:/ / g-o. de/ index. php?cmd=aws_angewandt& id=3064[4] http:/ / www. gi. alaska. edu/ ~prakash/ coalfires/[5] http:/ / www. itc. nl/ personal/ coalfire/[6] http:/ / www. offroaders. com/ album/ centralia/ study/ ESL201Paper. htm[7] http:/ / www. selbstentzuendung. com[8] http:/ / www. zeit. de/ 2003/ 31/ N-Kohlefeuer[9] http:/ / www. sueddeutsche. de/ wissen/ artikel/ 326/ 152937/[10] http:/ / de. wikipedia. org/ wiki/ Kohlebrand[11] http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/

45

Πυρκαγιές στην Αττική το 2009

Πυρκαγιές στην Αττική το 2009

Η εικόνα της μεγάλης πυρκαγιάς από ΔορυφόροΤοποθεσία Ελλάδα: Ανατολική Αττική και Δυτική Αττική

Έναρξη 21 Αυγούστου 2009

Λήξη 24 Αυγούστου 2009

Τύπος καταστροφής Πυρκαγιές

Θάνατοι 0

Οι καπνοί από τις φωτιές κάλυψαν την Αττική σκοτεινιάζοντας τον ουρανό.Δορυφορικές φωτογραφίες δείχνουν ότι έφτασαν έως τις ακτές της Βόρειας

Αφρικής.

Η μεγάλη πυρκαγιά στην ανατολικήΑττική που ξεκίνησε το βράδυ 21Αυγούστου, από την περιοχή τουΓραμματικού είχε διάρκεια τεσσάρωνημερών και έκαψε συνολικά 210.000στρέμματα, κυρίως πευκοδάσους. Ηπυρκαγιά επεκτάθηκε σε ολόκληρη τηνβορειοανατολική Αττική, από την περιοχήτου Γραμματικού και του Μαραθώνα,μέχρι το Πικέρμι και την Παλλήνη, κατακαίγοντας στο ενδιάμεσο, τμήμα της Πεντέλης στην περιοχή τουΔιονύσου. Η πυρκαγιά αυτή είναι η μεγαλύτερη που έχει γνωρίσει ποτέ ο νομός Αττικής. Παράλληλα μία άλλημεγάλη πυρκαγιά στην δυτική Αττική έκαψε μεγάλο μέρος των δυτικών πλαγιών του Κιθαιρώνα και έφτασεμέχρι το Πόρτο Γερμενό.

Πυρκαγιές στην Αττική το 2009 46

Το χρονικό της πυρκαγιάςΗ μεγάλη πυρκαγιά στην ανατολική Αττική ξεκίνησε το βράδυ της Παρασκευής 21 Αυγούστου από τηνπεριοχή κοντά στο παραθαλάσσιο οικισμό Σέσι Γραμματικού. Πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις και το πρωίτου Σαββάτου 22 Αυγούστου άρχισε πλέον να απειλεί τις περιοχές του Γραμματικού, του Βαρνάβα, τουΜαραθώνα και της Λίμνης του Μαραθώνα (40 χλμ από την Αθήνα).Ενισχυόμενη από τους δυνατούς ανέμους, κατευθύνθηκε νοτιότερα και έφτασε το βράδυ του Σαββάτου σταόρια του Αγίου Στεφάνου, της Άνοιξης, της Σταμάτας, της Ροδόπολης και του Διονύσου, ενώ από την Κυριακή23 Αυγούστου η φωτιά πέρασε στην νότια πλευρά της Πεντέλης και έφτασε να καίει σπίτια στο Ντράφι, τηνΠαλαιά Πεντέλη , την Ανθούσα, το Πικέρμι και την Παλλήνη. Χαρακτηριστικά εκκενώθηκαν περιοχές όπως οΆγιος Στέφανος, η Πεντέλη, δύο νοσοκομεία και κατασκηνώσεις.Το βράδυ του Σαββάτου τέθηκε σε ισχύ ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της Ε.Ε. μετά από σχετικήαπόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ιταλία, Γαλλία, Κύπρος, Αυστρία και Βουλγαρία υποσχέθηκανσυνδρομή με αεροσκάφη, ελικόπτερα, προσωπικό και λοιπά τεχνικά μέσα. Με την συνδρομή των επιπλέονδυνάμεων η πυρκαγιά τέθηκε υπό έλεγχο μέχρι τη Δευτέρα 24 Αυγούστου. Η πυρκαγιά κατέκαψε συνολικά210.000 στρέμματα, κυρίως πευκοδάσους και ήταν μία από τις καταστροφικότερες που έχουν σημειωθεί στηνΑττική.

Η πυρκαγιά από την Λεωφόρο Κηφισού

Η πυρκαγιά στην δυτική Αττική

Η Πυρκαγιά στην Δυτική Αττική ξεκίνησε απότην περιοχή των Λεύκτρων του δήμουΠλαταιών, παράλληλα με την μεγάλη πυρκαγιάστην Ανατολική Αττική. Οι δυνατοί άνεμοι τηνκατεύθυναν νοτιοανατολικά και έφτασε να καίειτις ανατολικές πλαγιές του Κιθαιρώνα, πάνωαπό τους παραθαλάσσιους οικισμούς ΆγιοςΒασίλειος και Πόρτο Γερμενό. Η πυρκαγιά αυτήαντιμετωπίστηκε οριστικά μία μέρα μετά τηνκατάσβεση της πυρκαγιάς στην ανατολικήΑττική και αφού είχε κάψει 35.000 στρέμματα,κυρίως πευκοδάσους.

Δείτε επίσης• Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007

Παραπομπές• Τα Νέα, για τρίτη μέρα φλέγεται η Αττική [1]

• η Ναυτεμπορική, η μεγάλη πυρκαγιά της Αττικής [2]

• Ελευθεροτυπία, η μεγάλη πυρκαγιά της Αττικής [3]

• ΒΒC news, Οι πυρκαγιές της Αττικής [4]

• CNN news, Οι πυρκαγιές της Αττικής [5]

• Δορυφορικές φωτογραφίες από τις πυρκαγιές, ESA [6]

• In.gr Η πυρκαγιά στο Πόρτο Γερμενό [7]

Πυρκαγιές στην Αττική το 2009 47

Παραπομπές[1] http:/ / www. tanea. gr/ default. asp?pid=2& ct=1& artid=4532596[2] http:/ / www. naftemporiki. gr/ news/ fc. asp?id=285[3] http:/ / www. enet. gr/ ?i=news. el. article& id=75385[4] http:/ / news. bbc. co. uk/ 2/ hi/ europe/ 8216622. stm[5] http:/ / edition. cnn. com/ 2009/ WORLD/ europe/ 08/ 22/ greece. wildfires/ index. html[6] http:/ / www. esa. int/ esaEO/ SEM0S8H7KYF_index_1. html[7] http:/ / www. in. gr/ news/ article. asp?lngEntityID=1044938& lngDtrID=244

48

Σεισμοί

Σεισμός

Παγκόσμιος χάρτης της Γήινης σεισμικής δραστηριότητας (1963 - 1998).

Ο Σεισμός ορίζεται ως η αισθητήανατάραξη της επιφάνειας ενόςουράνιου σώματος που συνοδεύεταιαπό σεισμικά κύματα πουμεταφέρουν την ενέργεια τουσεισμού. Σε πλανήτες με στερεόφλοιό όπως η Γη οι σεισμοίπροκαλούν ανατάραξη τηςεπιφάνειας του φλοιού και ο σεισμόςγίνεται έτσι αισθητός από τουςανθρώπους. Ο σεισμός ορίζεται καισε άλλα ουράνια σώματα όπως ηΣελήνη, ο Άρης και ο Ήλιος, σεκάποιο άλλο άστρο, πλανήτη ήδορυφόρο πλανήτη, σε ένα αστέρανετρονίων κλπ. Ο σεισμός σε κάθε τέτοια περίπτωση έχει διαφορετική προέλευση και τα σεισμικά κύματαμπορεί να είναι διαφορετικού τύπου από τα γήινα ελαστικά, όπως για παράδειγμα τα σεισμικά κύματα ενόςμαγνητικού σεισμού σε ένα αστέρα νετρονίων ή μάγναστρο. Τα σεισμικά κύματα, στην περίπτωση που είναιελαστικά, οδεύουν μεταβάλλοντας την πυκνότητα ή παραμορφώνοντας το σχήμα του μέσου από το οποίοδιέρχονται και ταξιδεύουν στο εσωτερικό, στην επιφάνεια ή και στην ατμόσφαιρα ενός πλανήτη σαν τον δικόμας, μεταφέροντας την ενέργεια του σεισμού, η οποία τελικά απορροφάται στο μέσο διάδοσης.

Διάδοση βαρυτικών σεισμικών κυμάτων έχουμε και στο «κενό» του διαστήματος με τα βαρυτόνια.Παρατηρούνται επιδράσεις από ισχυρούς γήινους σεισμούς στη Σελήνη και σε τεχνητούς δορυφόρους γύρωαπό τη Γη[1] . Στο σύστημα Γης - Σελήνης μάλιστα, οποιαδήποτε ξαφνική μεταβολή της απόστασης των δύο θαπροκαλέσει σεισμούς και στα δύο ουράνια σώματα καθώς το ένα βρίσκεται εντός του βαρυτικού πεδίου τουάλλου. Ένα τέτοιο σεισμό στη Γη θα προκαλούσε η σύγκρουση ενός κομήτη με τη Σελήνη για παράδειγμα.Τέλος, στο «κενό» του διαστήματος έχουμε και διάδοση κυμάτων που αντιστοιχούν σε ισχυρές μεταβολέςμαγνητικού πεδίου που παράγονται στα μάγναστρα, ικανές να προκαλούν σεισμούς σε ουράνια σώματα εντόςτης εμβέλειάς τους που περιέχουν σε επαρκείς ποσότητες υλικά ικανά να αντιδράσουν μαγνητικά. Οιμαγνητικοί σεισμοί στα μάγναστρα παράγουν και σεισμικά κύματα που ταξιδεύουν ως τη Γη με τη μορφήεκλάμψεων ακτίνων γ και ακτίνων χ [2] [3] .Ο σεισμός στον πλανήτη μας συνήθως προκαλείται από ξαφνική απελευθέρωση συσσωρευμένης ενέργειας στο φλοιό της Γης. Τον αντιλαμβανόμαστε στην επιφάνειά της καθώς μέρος της ενέργειας μεταφέρεται εκεί με τα σεισμικά κύματα. Τα κύματα αυτά διαδίδονται στο φλοιό με ταλαντώσεις των πετρωμάτων και φθάνοντας στην επιφάνεια προκαλούν τις αναταράξεις του εδάφους που αισθανόμαστε. Τα σεισμικά κύματα προκαλούν με τις ταλαντώσεις και διαφορές ηλεκτρικού δυναμικού στα πετρώματα του φλοιού καθώς οδεύουν μέσα από αυτά (σεισμικό-ηλεκτρικό φαινόμενο δευτέρου είδους). Άλλη μια εκδήλωση των σεισμών, που προκαλείται από τη μετακίνηση των πετρωμάτων της λιθόσφαιρας, είναι η δημιουργία τσουνάμι στη θάλασσα όταν ο σεισμός είναι υποθαλάσσιος και έχει αποτέλεσμα ικανή κατακόρυφη ανάταξη του βυθού. Οι περισσότεροι

Σεισμός 49

σεισμοί σχετίζονται με τον τεκτονικό χαρακτήρα της Γης και ονομάζονται τεκτονικοί σεισμοί. Ένας σεισμόςόμως μπορεί να οφείλεται και στο απότομο γλίστρημα ενός παγετώνα.Ως σεισμός χαρακτηρίζεται και το άμεσο αποτέλεσμα από μία μη φυσική διεργασία, όπως για παράδειγμα μίαέκρηξη, μία υπόγεια πυρηνική δοκιμή ή την τομογράφηση μέρους του φλοιού με σεισμικά κύματα πουπροκαλούμε με κτυπήματα του εδάφους. Σεισμός μπορεί να παραχθεί και από μία έκρηξη στην ατμόσφαιρατης Γης. Τέλος, ως σεισμός θα μπορούσε να θεωρηθεί και η παραγωγή σεισμικών βαρυτικών κυμάτων από τοHaarp στην ιονόσφαιρα.Η απορρόφηση της ενέργειας που μεταφέρουν τα ελαστικά κύματα, συμβαίνει με διάφορους μηχανισμούςανάλογα με την κατάσταση ρευστότητας του μέσου που διατρέχουν:• Στερεά: Η θραύση και οι μικροθραύσεις στα πετρώματα, αλλά και στις ανθρώπινες κατασκευές, προκαλούν

είτε διάρρηξη των δεσμών συνοχής είτε μόνιμη (πλαστική) παραμόρφωση του υλικού και τελικά παράγεταιθερμότητα. Ακόμα, λόγω του σεισμικού-ηλεκτρικού φαινομένου που εμφανίζεται στα πορώδη στερεά πουπεριέχουν ποσοστό υγρού, μέρος της ενέργειας του οδεύοντος σεισμικού κύματος μετατρέπεται απόμηχανική σε ηλεκτρική και κατόπιν αντίστροφα και η ενέργεια μετατρέπεται σε θερμότητα, είτε κατά τιςωσμωτικές διαδικασίες, είτε λόγω της ηλεκτρικής αντίστασης των πετρωμάτων κατά τη διέλευση τωνηλεκτρικών ρευμάτων ή δινορευμάτων (ρευμάτων Φουκώ).

• Ημίρρευστα:[4] Το υλικό παραμορφώνεται προσωρινά (για χρόνο μερικά πολλαπλάσιο της περιόδουταλάντωσης του κύματος) και τελικά η ενέργεια γίνεται θερμότητα (ρευστοποιείται περαιτέρω το υλικό τουμέσου).

• Ρευστά: Μπορούν να οδεύσουν μόνο σεισμικά κύματα που διαφοροποιούν τοπικά την πυκνότητα του μέσουκαι απορροφώνται αυξάνοντας τη θερμοκρασία του.

Η καταστροφή στο κτίριο της έδρας του OHE στην Αϊτήμετά από το σεισμό των 7 ρίχτερ του 2010.[5]

Σύμφωνα με την ανθρώπινη κλίμακαεκτίμησης γεγονότων, που ξεκινά μεβάση τις διαστάσεις τωνανθρώπινων κατασκευών, τααποτελέσματα της απορρόφησης τηςενέργειας ενός σεισμού στα στερεάείναι ενίοτε καταστροφικά.Η πραγματική αιτία των σεισμώνπου γεννώνται στο φλοιό της Γηςδηλώθηκε σωστά το 1760 από τοΒρετανό Τζον Μίτσελ (John Michell),ο οποίος έγραψε πως οι σεισμοί καιτα κύματα ενέργειας πουδημιουργούν προκαλούνται από"μάζες πετρωμάτων πουμετατοπίζονται, μίλια κάτω από τηνεπιφάνεια" και θεωρείται πατέρας της επιστήμης της μελέτης των σεισμών, της Σεισμολογίας.

Τύποι Σεισμών που γεννώνται στο Γήινο φλοιό

Σεισμός 50

Τεκτονικοί

Παγκόσμια κίνηση των τεκτονικών πλακών.

Η λιθόσφαιρα αποτελείται από πολλέςλιθοσφαιρικές (τεκτονικές) πλάκες πουβρίσκονται σε διαρκή κίνηση επιπλέονταςπάνω στο ρευστό υπόστρωμα τηςασθενόσφαιρας. Οι πλάκες ασκούνπιέσεις μεταξύ τους κυρίως λόγω τωνκινήσεων του μάγματος κάτω από αυτέςπου τις παρασύρει και λιγότερο από τιςπαλιρροϊκές δυνάμεις πουπαραμορφώνουν τη γη συμπιέζοντας καιεφελκύοντάς την, τη βαρύτητα που τείνεινα βυθίζει τις βαρύτερες από αυτές κλπ.Το μάγμα κινείται σε ανοδικά καικαθοδικά ρεύματα καθώς κοντά στονπυρήνα της Γης θερμαίνεται από τιςραδιενεργές μεταπτώσεις της βαρύτερης ύλης που είναι συγκεντρωμένη εκεί και ελαφρύτερο ανεβαίνει προςτην επιφάνεια όπου ψύχεται και βαραίνει πάλι. Στα σημεία που ο στερεός φλοιός προεξέχει προς τα κάτω,συνήθως κάτω από βουνά, αναπτύσσονται ροπές από τις δυνάμεις τριβής με το ρευστό μάγμα ανάλογα με τηθέση της προεξοχής σε σχέση με τη ροή του μάγματος, το οποίο επανακάμπτει προς τον πυρήνα. Το μάγμα πουκινείται κάτω από το φλοιό υπόκειται και στις δυνάμεις του φαινομένου Κοριόλις που σε μεγάλες κλίμακεςκαθορίζει την κίνηση των τροπικών κυκλώνων και των ωκεάνιων θαλάσσιων ρευμάτων. Αποτέλεσμα τηςσυνισταμένης δυνάμεων και ροπών, είναι η τάση για κίνηση των πλακών που μπορούν ακόμη και να τείνουννα περιστρέφονται. Στα όρια των πλακών δημιουργούνται εφελκυστικές ή συμπιεστικές ζώνες διάρρηξης:εφελκυστικές στα σημεία που οι πλάκες απομακρύνονται μεταξύ τους, συμπιεστικές στα σημεία πουπλησιάζουν.

Κοντά στις ζώνες διάρρηξης, στα όρια των τεκτονικών πλακών, συσσωρεύεται ενέργεια (τασικό φορτίο) απότους μηχανισμούς εφελκυσμού και συμπίεσης. Εκεί σχηματίζονται ρωγμές στο φλοιό, τα ρήγματα, τις πλευρέςτων οποίων συγκρατεί η τριβή που δεν επιτρέπει την ολίσθηση μεταξύ τους. Όταν οι τεκτονικές τάσειςξεπεράσουν την κρίσιμη τιμή του ορίου θραύσης του πετρώματος στον εστιακό χώρο, το σπάσιμο των σημείωντριβής έχει ως αποτέλεσμα την ολίσθηση του ρήγματος. Η ολίσθηση συνεπάγεται τη βίαιη ταλάντωση τωνπετρωμάτων και η απελευθερωμένη ενέργεια μεταφέρεται με τα σεισμικά κύματα ώσπου να απορροφηθείεντελώς. Οι σεισμοί που προκαλούνται με τον τρόπο αυτό αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία (90%) τωνΓήινων σεισμών και καλούνται Τεκτονικοί Σεισμοί.

ΗφαιστειακοίΤο υπόλοιπο 10% των παγκόσμιων σεισμών σχετίζονται με ηφαιστειακή δραστηριότητα και συνήθως είναιλιγότερο ισχυροί από τους τεκτονικούς. Ακόμα και αυτοί πάντως, μπορεί να είναι ιδιαίτερα καταστροφικοί,προκαλώντας σχισμές στο έδαφος, παραμόρφωση του εδάφους, και ζημιές σε κατασκευές. Ηφαιστειακόςονομάζεται ο σεισμος που είναι αποτέλεσμα αλλαγής της πίεσης στο εσωτερικό της γης, λόγω της εισροής ήεκροής μάγματος. Το σήμα τέτοιων σεισμών ονομάζεται ηφαιστειογενής δόνηση.

Σεισμός 51

ΕγκατακρημνισιγενείςΕκτός από τα δύο προηγούμενα αίτια, υπάρχει και ένα ελάχιστο ποσοστό σεισμών που ονομάζονταιΕγκατακρημνισιγενείς Σεισμοί, επειδή οφείλονται στην εγκατακρήμνιση οροφών υπογείων κοιλωμάτων(π.χ. σπηλαίων) λόγω διάβρωσης. Είναι σεισμοί συνήθως μικρού μεγέθους και τοπικού χαρακτήρα. Ορισμένεςφορές έχουν παρατηρηθεί σε μετασεισμική ακολουθία ως συνεπακόλουθο άλλου τύπου σεισμών. [6]

Κρυογενείς ΣεισμοίΥπάρχουν περιπτώσεις σεισμών που συμβαίνουν με την απότομη πτώση της θερμοκρασίας. Το έδαφοςσυγκρατεί νερό σε υγρή μορφή. Όταν η θερμοκρασία του πέσει κάτω από το κρίσιμο σημείο που το υγρό νερόγίνεται πάγος, η διαστολή που προκαλεί η αλλαγή φάσης του νερού συμπιέζει τα πετρώματα και είναι πιθανόνα προκληθεί διάρρηξη σε αυτά. Οι επιπτώσεις ενός κρυονικού σεισμού (frostquake) δεν είναι σοβαρές,καθώς γίνονται αισθητοί σε ακτίνα ελάχιστων χιλιομέτρων από τον άνθρωπο. Συνοδεύονται από τον κρότοθραύσης και προκαλούν ζημιές σε τσιμεντένιες υποστρώσεις και πλάκες, στο δίκτυο σωληνώσεων και σε υλικάθεμελίωσης που βρίσκονται στη γραμμή θραύσης. Συμβαίνουν συνήθως τις πρώτες πρωινές ώρες κατά τιςκρύες περιόδους του χειμώνα. Επειδή δεν προκαλούνται από τεκτονικά αίτια, είναι σημαντικό νααναγνωρίζονται ως κρυογενείς για να μην εισάγουν σφάλμα στα σεισμολογικά δεδομένα των ρηγμάτων. [7] [8]

Τεχνητοί ΣεισμοίΟι τεχνητοί σεισμοί προκαλούνται με εκρήξεις ή χτύπημα της επιφάνειας του φλοιού. Συνήθωςχρησιμοποιούνται για την τομογράφηση του υπεδάφους. Σε μεγάλη κλίμακα είναι δυνατή και η πρόκλησησεισμών.

Κατηγοριοποίηση των σεισμών του φλοιού της Γης ανάλογα με το βάθοςτουςΗ ακριβής θέση στην οποία συμβαίνει ένας σεισμός ονομάζεται εστία. Αν η εστία θεωρηθεί ως σημείο, αυτόονομάζεται υπόκεντρο. Η προβολή του υποκέντρου στην επιφάνεια της Γης, ονομάζεται επίκεντρο. Ανάλογαμε την απόσταση του υποκέντρου από την επιφάνεια της Γης (εστιακό βάθος, ΕΒ), οι σεισμοί χαρακτηρίζονταιως:• Επιφανειακοί ή σεισμοί μικρού βάθους (0 - 30 km)• Σεισμοί ενδιαμέσου βάθους (30 - 70 km)• Σεισμοί μεγάλου βάθους (άνω των 70 km)Το εστιακό βάθος είναι σημαντικό χαρακτηριστικό ενός σεισμού, ως προς τις καταστροφές που αυτός μπορείνα επιφέρει στις ανθρώπινες κατασκευές. Π.χ. ένας επιφανειακός σεισμός μεγέθους 6,5 Ρίχτερ είναικαταστρεπτικότερος από ένα σεισμό ενδιάμεσου βάθους μεγέθους 6,9 Ρίχτερ. Αυτό συμβαίνει για δύο κυρίωςλόγους:• Όσο αυξάνεται το βάθος, αυξάνεται και η απόσταση μεταξύ εστίας και επιφανείας της Γης, επιφέροντας

έτσι εξασθένηση στα σεισμικά κύματα.• Η διασπορά των σεισμικών κυμάτων είναι μεγαλύτερη.Το μεγαλύτερο εστιακό βάθος που έχει καταγραφεί είναι 750 km και είναι το σημείο όπου ο γήινος φλοιόςκαταβυθίζεται στον ανώτερο μανδύα.

Σεισμός 52

Οργανολογία μέτρησης των σεισμών

Αδρανειακό σύστημα μέτρησης

Το όργανο που χρησιμοποιούμε για τηνμέτρηση των σεισμικών δονήσεων στηνεπιφάνεια του εδάφους ή του θαλάσσιουπυθμένα στο Γήινο φλοιό ονομάζεταισεισμόμετρο. Ένα σεισμόμετρο με εγγενήδυνατότητα καταγραφής των δονήσεωνονομάζεται σεισμογράφος και ο όρος έχειπαραμείνει σε καθημερινή χρήση καισήμερα, παρόλο που πλέον τα σήματαμεταδίδονται μέσω τηλεπικοινωνιακώνδικτύων και καταγράφονται σε μεγάληαπόσταση από τους αισθητήρες. Ηλειτουργία του σεισμομέτρου βασίζεταιστην αρχή της αδράνειας. Ένασεισμόμετρο είναι ρυθμισμένο να χρησιμοποιείται εντός του βαρυτικού πεδίου της Γης και σε απόσταση από τοκέντρο της, όση έχει και η επιφάνεια του φλοιού. Άρα μετρά σωστά στερεωμένο στο έδαφος ή στο θαλάσσιοβυθό και ακόμη δεν πρέπει να αναρτάται σε σχηματισμούς που ταλαντώνουν ιδιόσυχνα όπως τα κτίρια.Αποτελείται από τα εξής μέρη:

1. Το περίβλημα το οποίο στερεώνει τη διάταξη και ακολουθεί τις κινήσεις του εδάφους.2. Την μάζα (αδρανειακό υποσύστημα) που τείνει να παραμένει ακίνητη σε σχέση με τις κινήσεις του

περιβλήματος και άρα του εδάφους.3. Το σύστημα ανάρτησης που επιτρέπει την ταλάντωση της μάζας σε μια σταθερή διεύθυνση ανάλογα με τον

τύπο προσανατολισμού της καταγραφόμενης μεταβολής και αποσβαίνει την ταλάντωση:• για οριζόντιο σεισμόγραμμα (ή σεισμογράφημα): Ελατήριο στηριγμένο σταθερά στο περίβλημα στη μία

άκρη του και ανάρτηση της μάζας την άλλη του άκρη. Η μάζα τροχιοδρομείται σε οριζόντια διεύθυνσηκίνησης και συνδέεται με αποσβεστήρες της ενέργειας ταλάντωσης. Στους παλαιούς σεισμογράφουςχρησιμοποιόταν εκκρεμές με δυνατότητα κίνησης της μάζας σε καμπύλη που προσέγγιζε την ευθεία τηςοριζόντιας κίνησης.

• για κατακόρυφο σεισμόγραμμα: Ελατήριο όπου αναρτάται η μάζα όμοια με μετρητή βαρύτητας(δυναμόμετρο ή κανταράκι), τροχιοδρόμηση της μάζας στην κατακόρυφη διεύθυνση και αποσβεστήρες.

4. Το σύστημα καταγραφής που με διάφορα ηλεκτρομαγνητικά ή οπτικά συστήματα καταγράφει καιαποστέλλει τηλεμετρικά για αποτύπωση στο σταθμό συλλογής τη σχετική θέση της αναρτημένης μάζας ωςπρος το περίβλημα της συσκευής. Στους σεισμογράφους χρησιμοποιόταν εγγενής καταγραφή με γραφίδαστηριγμένη στη μάζα που άφηνε ίχνος σε ρολό χαρτιού κυλιόμενο κάθετα στη διεύθυνση ταλάντωσης τηςμάζας.

Κανονικά σε θέση εγκαθίστανται τρία σεισμόμετρα με τους άξονες μέγιστης ευαισθησίας κάθετους μεταξύτους, ώστε να καταγράφονται όλες οι συνιστώσες του σεισμικού κύματος. Με διαφοροποίηση της αντίστασηςελατηρίων που αναρτούν τη μάζα κατακόρυφα στη σύγχρονη αδρανειακή διάταξη, το σεισμόμετροχρησιμοποιείται για τη μέτρηση των σεισμών και σε άλλα ουράνια σώματα, όπως η Σελήνη και ο Άρης, πουέχουν διαφορετική τιμή του πεδίου βαρύτητας στην επιφάνειά τους.

Σεισμός 53

Κλίμακες μέτρησης των σεισμώνΓια την μέτρηση μιας σεισμικής δόνησης χρησιμοποιούνται κυρίως δύο κλίμακες:

Κλίμακα Ρίχτερ (Richter)Στην κλίμακα αυτή μετράται το μέγεθος ενός σεισμού στην εστία του. Ουσιαστικά στην κλίμακα μετράται ηενέργεια που εκλύεται στον εστιακό χώρο με τη σεισμική θραύση και την ολίσθηση των πετρωμάτων. Παρότι ηκλίμακα δεν έχει ανώτατο όριο, σεισμοί μεγαλύτεροι από 9,5 Ρίχτερ δεν έχουν παρατηρηθεί στη Γη. Επίσης,στην κλίμακα μετρώνται και αρνητικές τιμές, καθώς όταν ορίστηκε δεν ήταν δυνατόν με τα όργανα της τότεεποχής να καταγραφούν μικρότερα μεγέθη σεισμών. Η κλίμακα είναι λογαριθμική.

Κλίμακα Μερκάλι (Mercalli)Στην κλίμακα αυτή μετράται η ένταση ενός σεισμού σε μία περιοχή στην επιφάνεια του φλοιού της Γης. Ηένταση αντιστοιχεί στο μέγεθος που θα είχε ένας επιφανειακός σεισμός με επίκεντρο την περιοχή εκείνη, οοποίος θα είχε τα ίδια καταστροφικά αποτελέσματα. Η κλίμακα είναι εμπειρική και προσπαθεί να εκτιμήσειτην ένταση του σεισμού σύμφωνα με τις επιπτώσεις του σεισμού σε κτίρια, υποδομές κλπ. Είναι δωδεκαβάθμιακαι προσμετρά κυρίως τις καταστροφές που προκαλούνται σε ανθρώπινες κατασκευές. Αυτό σημαίνει ότι έναςσεισμός που πλήττει ακατοίκητη περιοχή, δεν είναι δυνατό να αξιολογηθεί επαρκώς με αυτή την κλίμακα.

Σεισμικά κύματαΤα σεισμικά κύματα μεταφέρουν την ενέργεια μακριά από τον εστιακό χώρο του σεισμού, μέχρι αυτήσταδιακά να απορροφηθεί εντελώς και τότε παύουν. Τα σεισμικά κύματα διακρίνονται σύμφωνα με τον τρόπομε τον οποίο ταξιδεύουν. Ο τρόπος εξαρτάται από το μέσο στο οποίο τα κύματα ταξιδεύουν, που επιτρέπει ναδιαδίδονται ή όχι συγκεκριμένα είδη ταλάντωσης, ανάλογα με το είδος της ταλάντωσης και το μήκος κύματοςτου σεισμικού κύματος. Στον εστιακό χώρο ενός τεκτονικού σεισμού με τη θραύση παράγονται όλες οιακουστικές συχνότητες με ταλαντώσεις πίεσης και παράγονται και ταλαντώσεις ελαστικής παραμόρφωσης.Από τα πρώτα μέτρα ακόμα που διανύουν τα κύματα, οι συχνότητες φιλτράρονται βαθυπερατά σε ολοένα καιμικρότερο με την απόσταση εύρος ζώνης και στα πρώτα χιλιόμετρα έχει ήδη γίνει ο διαχωρισμός των κυμάτωνπου διαδίδονται με διαφορετικό τρόπο ταλάντωσης. Τα σεισμικά κύματα τα μετράμε συνήθως μεδειγματοληψία 100Hz, καταγράφουμε δηλαδή συχνότητες των σεισμικών κυμάτων ως και 50Hz.

Σεισμός 54

Σεισμικά κύματα που διαδίδονται εσωτερικά στη Γη

Τα σεισμικά κύματα στο εσωτερικό της Γης καιεπιφανειακά σεισμικά κύματα.

Λόγω διαδοχικής διάθλασης από το μανδύαστον εξωτερικό πυρήνα και πάλι στο μανδύατα P-κύματα δίνουν "ζώνη σκιάς" στα σημεία

ανίχνευσης στην επιφάνεια.Τα S-κύματα που δε διαπερνούν τον εξωτερικό

πυρήνα δίνουν "πλήρη σκιά" πίσω του,απέναντι από το επίκεντρο.

• Τα P-κύματα (primary-waves ή πρωτεύοντα κύματα) είναιδιαμήκη κύματα πίεσης. Τέτοια κύματα είναι τα ηχητικάκύματα. Τα διαμήκη κύματα ταλαντώνουν τις μονάδεςταλάντωσης του μέσου από το οποίο διέρχονται παράλληλα στηδιεύθυνση διάδοσής τους. Προκαλούν πυκνώματα καιαραιώματα της ύλης σε επίπεδα κάθετα στη διεύθυνσηδιάδοσης και μάλιστα διαδίδονται σε οποιοδήποτε συμπιέσιμο(σε μεγέθη μήκους κύματος) μέσο έχει μνήμη του όγκου του καιτον διατηρεί, τουλάχιστο στο χρόνο που το διάμηκες κύμα τονοδεύει. Στερεά, υγρά, αέρια και πλάσμα έως κάποιαςπυκνότητας καθώς και ενδιάμεσες καταστάσεις ρευστότηταςπληρούν με ευκολία τη συνθήκη αυτή για εύρη συχνοτήτων. ΤαP-κύματα μπορούν και εναλλάσσουν μέσα διάδοσης καισυνεχίζουν να διαδίδονται διαθλώμενα σε αυτά, τουλάχιστο στοεύρος των συχνοτήτων που δε φιλτράρονται από πιθανή μείωσητης χωρικής πυκνότητας των μονάδων ταλάντωσης στο νέομέσο. Έτσι από το σημείο που φθάνουν κατακόρυφα στηνεπιφάνεια του φλοιού συνεχίζουν και μεταφέρουν μέρος τηςενέργειας του σεισμού πέραν του εδάφους ως και πολύ ψηλάστην ατμόσφαιρα αν και δε μπορούν να καταγραφούν εκεί μεσυμβατικά αδρανειακά σεισμόμετρα. Τα P-κύματα διαδίδονταισε όλα τα στρώματα της Γης, από το φλοιό ως τον πυρήνα. Ωςσεισμικά κύματα τα P έχουν τη μεγαλύτερη ταχύτητα από ταυπόλοιπα είδη σεισμικών κυμάτων και σε γρανίτη διανύουνπερίπου 6 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο.

• Τα S-κύματα (secondary-waves ή δευτερεύοντα κύματα) είναιεγκάρσια κύματα. Τα κύματα αυτά διαδίδονται με ταλαντώσειςτων υλικών κάθετες στην κατεύθυνση του κύματος, διαδίδονταιδηλαδή πολωμένα και αλλάζουν προς στιγμήν το σχήμα τουμέσου το οποίο διατρέχουν. Διαδίδονται σε μέσα που οι μονάδεςταλάντωσης συνδέονται ελαστικά, δηλαδή υπάρχει μνήμη τουσχήματος του υλικού. Το μέσο προσπαθεί να διατηρήσει τοσχήμα του, τουλάχιστο σε μήκος ελαφρά πολλαπλάσιο τουμήκους κύματος και για χρόνο όσο τουλάχιστο το άθροισμα τωνπεριόδων μερικών ταλαντώσεων. Τα στερεά έχουν ισχυρή μνήμηκαι έτσι τα S-κύματα διαδίδονται στη λιθόσφαιρα, με ασυνέχειαστους ωκεανούς και την ατμόσφαιρα που δεν πληρούν τηνπαραπάνω συνθήκη ελαστικότητας σε σχέση με τιςπαραμέτρους διάδοσης των συγκεκριμένων σεισμικών κυμάτων.Η κατάσταση ρευστότητας στο μανδύα φαίνεται πως δίνει στουλικό του ικανή ελαστικότητα ώστε τα S-κύματα να διαδίδονται εκεί. Έτσι τα S-κύματα διαδίδονται από τηλιθόσφαιρα ως και το κάτω μέρος του μανδύα, σταματούν όμως φθάνοντας στον

Σεισμός 55

Η διάδοση των P και S κυμάτων: φθάνονταςμη κάθετα στην ασυνέχεια της επιφάνειας του

φλοιού τα κύματα ανακλώνται εσωτερικάΤο K είναι P-κύμα που διαδίδεται στον

εξωτερικό πυρήνα και προέρχεται είτε απόδιαθλώμενο P-κύμα είτε απόμετασχηματισμένο S-κύμα.

εξωτερικό πυρήνα της Γης που φαίνεται πως είναι πιο ρευστός ήκαι υγρός. Τα S-κύματα ταξιδεύουν πιο αργά από τα P καιέχουν ταχύτητα κίνησης στο γρανίτη περίπου 3,6 χιλιόμετρα ανάδευτερόλεπτο.

Φθάνοντας την επιφάνεια του εσωτερικού πυρήνα σε γωνίαδιαφορετική των 90°, τα P-κύματα δε διαδίδονται πλέον κανονικάκαι μετασχηματίζονται σε S-κύματα καθώς το μέσον αλλάζει απόυγρό σε στερεό. Έτσι έχουμε την εμφάνιση S-κυμάτων πουδιαδίδονται στον εσωτερικό πυρήνα. Όταν τα S-κύματαταξιδεύοντας στο στερεό εσωτερικό πυρήνα συναντήσουνεξερχόμενα τον υγρό εξωτερικό πυρήνα η γωνία πρόσκρουσηςείναι πάλι διαφορετική από 90° και μετασχηματίζονται ξανά σεP-κύματα. Στην περίπτωση που φθάνουν τα S-κύματα από τομανδύα μη κάθετα στην ασυνέχεια του εξωτερικού πυρήνα αυτάμετασχηματίζονται σε P-κύματα με τη θεώρηση της μετάβασης απόστερεό σε υγρό. Το φαινόμενο είναι πιο πολύπλοκο κατά τη μηκάθετη μετάβαση από στερεό σε στερεό, όπου τα κύματα ανακλώνται μερικώς και λαμβάνεται υπόψιν και ηπόλωση των κυμάτων στα παραγόμενα κύματα.Με δοδομένη τη διαφορετική ταχύτητα διάδοσης των κυμάτων που ταξιδεύουν στο εσωτερικό της Γης, τηνπόλωσή τους, τις ανακλάσεις, τις διαθλάσεις, τη διαπερατότητα ή μη σε υλικά και τα φαινόμενα τωνμετασχηματισμών των τύπων των κυμάτων κατά τις αλλαγές της φάσης της ύλης στο δρόμο τους είναι δυνατήη διερεύνηση του εσωτερικού της με την παρατήρηση και ανάλυση των κυμάτων που φθάνουν στα σημείακαταγραφής στην επιφάνειά της ανά την υφήλιο για κάθε μεγάλο σεισμό στον πλανήτη.

Σεισμικά κύματα που διαδίδονται στην επιφάνεια της ΓηςΤα σεισμικά P- και S-κύματα από σεισμό με μικρό εστιακό βάθος έχουν την τάση φθάνοντας στην επιφάνειανα μετασχηματίζονται σε κύματα που ταξιδεύουν επιφανειακά, ακολουθώντας την καμπύλη της Γης. Καθώςτο νέο σεισμικό κύμα οδεύει παγιδευμένο στην επιφάνεια του στερεού φλοιού από την ασυνέχεια του υλικούκαθ' ύψος και από την καμπυλότητα της γης, η διαμέριση της ενέργειας δε γίνεται πλέον με το νόμο τουαντίστροφου τετραγώνου όπως συνέβαινε κατά τη διάδοση των κυμάτων στο εσωτερικό της Γης. Αυτόσημαίνει πως σε ένα κύμα που διαδίδεται επιφανειακά η ενέργεια παραμένει το δυνατόν συγκεντρωμένη,αφού εξαπλώνεται κυρίως σε επιφάνεια αντί να εξαπλώνεται στο χώρο και το κύμα διανύει μεγαλύτερηαπόσταση διατηρώντας μεγάλο πλάτος ταλάντωσης, συνεχίζει δηλαδή να επιδρά καταστροφικά και γιαμεγαλύτερες αποστάσεις. Για το λόγο αυτό τα σεισμικά κύματα που ταξιδεύουν επιφανειακά είναικαταστροφικότερα αυτών που φθάνουν στην επιφάνεια ταξιδεύοντας εσωτερικά στη Γη, καθώς τα τελευταίαταξιδεύοντας από πιο βαθιά πρώτον είναι ήδη εξασθενημένα και δεύτερον ανακλώνται στην επιφάνεια καισυνεχίζουν να ταξιδεύουν στο εσωτερικό της Γης.• Τα κύματα Reyleigh είναι το αποτέλεσμα της συμβολής των P- και κατακόρυφα πολωμένων S-κυμάτων

που συνεχίζουν και διαδίδονται επιφανειακά. Είναι κύματα πίεσης και ελαστικής παραμόρφωσης ταυτόχρονα που οι μονάδες ταλάντωσης εκτελούν ελλειπτικές κινήσεις με μεγαλύτερους άξονες κοντά στην επιφάνεια, όπου υπάρχει παραμόρφωση και καθ' ύψος και παρατηρούμε το μέγιστο των ταλαντώσεων. Αν ο σεισμός είναι μεγάλος, τα κύματα αυτά μπορεί να διανύσουν ολόκληρη την επιφάνεια της Γης αρκετές φορές ώσπου να απορροφηθούν εντελώς. Ταξιδεύουν με ταχύτητα περίπου 3 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο που είναι χαμηλότερη από αυτή της διάδοσης και των P- και των S-κυμάτων. Για το λόγο αυτό είναι δυνατό να γνωρίζουμε, μερικά δευτερόλεπτα πριν, την άφιξή τους και να εφαρμόζουμε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, τα οποία όμως συχνά δίνουν λάθος συναγερμό.[9] Λόγω της φύσης

Σεισμός 56

τους, η ένταση του σεισμού σε μια περιοχή λόγω αυτών των κυμάτων εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες:• το μέγεθος του σεισμού• την απόσταση από το επίκεντρο• το βάθος του σεισμού• το μηχανισμό της θραύσης στον εστιακό χώρο• τον προσανατολισμό της θραύσης του σεισμού• τη γεωλογική δομή του στερεού φλοιού που οδεύει το κύμα και το εξασθενεί• τη γεωλογική δομή του σημείου παρατήρησης που διαφοροποιεί την ταλάντωση• την ακριβή θέση παρατήρησης αν συμπίπτει με τη θέση της αρχικής συμβολής των P- και S-κυμάτων

• Τα κύματα Love είναι επιφανειακά εγκάρσια κύματα που είναι πολωμένα οριζόντια, διαδίδονται δηλαδήπαραμορφώνοντας ελαστικά το φλοιό σε οριζόντιο επίπεδο, κάθετα στην κατεύθυνση που οδεύουν. Οτρόπος που κυματίζουν την επιφάνεια είναι αυτός που δίνει τη χαρακτηριστική αίσθηση του σεισμού στονάνθρωπο με την κίνηση του εδάφους πέρα-δώθε. Το πλάτος της ταλάντωσης των κυμάτων αυτώνμεγιστοποιείται επίσης κοντά στην επιφάνεια. Ταξιδεύουν πιο αργά από τα P- και S-κύματα αλλά λίγο πιογρήγορα από τα Reyleigh. Ως επιφανειακά κύματα είναι εξίσου καταστροφικά και η έντασή τους τοπικάεξαρτάται από τους ίδιους παράγοντες με τα Reyleigh εκτός του παράγοντα συμβολής των P- καιS-κυμάτων. Αν ο σεισμός είναι μεγάλος, τα κύματα αυτά μπορούν επίσης να διανύσουν ολόκληρη τηνεπιφάνεια της Γης αρκετές φορές ώσπου να απορροφηθούν εντελώς.

Σεισμικά Βαρυτικά Κύματα στη Γήινη ατμόσφαιραΤα επιφανειακά σεισμικά κύματα (κυρίως τα κύματα Reyleigh) μετασχηματίζονται μερικώς και σε τύπουP-κύματα πίεσης αλλάζοντας μέσο από στερεό σε αέριο και ταξιδεύουν ως ψηλά στην ατμόσφαιρα. Οδεύουνμε διαφορετική μορφή και προκαλούν ρυτίδιασμα στα σύννεφα σε σχέση με το μέρος των P-κυμάτων πουδιαδίδονται κατακόρυφα από τον εστιακό χώρο ως ψηλά στην ατμόσφαιρα, ταξιδεύοντας με μορφή "λείουμετώπου" πάνω από το επίκεντρο. Ονομάζονται και "σεισμικά βαρυτικά κύματα" και εισάγουν θόρυβο στουςανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων που χρησιμοποιούνται για αστρονομικές παρατηρήσεις, ο οποίος αφαιρείταιμε ειδικά σχεδιασμένα φίλτρα. [10]

Σεισμός 57

Επιφανειακά κύματα στο εσωτερικό της ΓηςΚατά την αλλαγή μέσου στη διάδοση των P- και S-κυμάτων στο εσωτερικό της γης σχηματίζονται επιφανειακάκύματα στις επιφάνειες που ορίζονται από την αλλαγή των στρωμάτων της (π.χ. η επιφάνεια της σφαίρας πουχωρίζει τον εσωτερικό στερεό από τον εξωτερικό υγρό πυρήνα). Είναι αυτά που με την ταλάντωση τηςεπιφάνειας προκαλούν το φαινόμενο του μετασχηματισμού των P-κυμάτων σε S- ή αντίστροφα στο νέο υλικό.

Σκανδαλισμός Σεισμών

Υπάρχουν θεωρίες ότι το τόξο της Ανατολίας συνέδεσε τον σεισμό του Izmit τηςΤουρκίας το 1999 με το σεισμό της Αθήνας ένα μήνα μετά, σκανδαλίζοντάς τον (και)λόγω μη ύπαρξης ισχυρών asperities στο χώρο του Αιγαίου. [11] Δύο μήνες μετά έγινεκαι τρίτος καταστροφικός σεισμός στο Düzce λίγο πέραν (δεξιότερα) του Izmit πάνωστο τόξο και μάλιστα κατόπιν ισχυρότατου SESπου ανιχνεύτηκε από τη Λαμία μέχρι

και το Λουτράκι. [12]

Έχουν υπάρξει κάποιοι σεισμοί πουείτε έχουν συσχετιστεί, είτε έχουνγίνει προσπάθειες συσχέτισης μεγεγονότα συνήθως μεγάληςκλίμακας που έλαβαν χώρα πριν τηνεκδήλωση των σεισμών και φαίνεταιπως προκάλεσαν επιτάχυνση τηςδιαδικασίας γένεσής τους. Τέτοιαγεγονότα είναι άλλοι σεισμοί, [11] ταμέγιστα των παλιρροϊκών δυνάμεωνλόγω της ευθυγράμμισηςΓης-Σελήνης-Ήλιου, [13] [14]

ανθρώπινες παρεμβάσεις όπως οιτεχνητές λίμνες (σχετισμός σεισμούΓρεβενών-Κοζάνης το 1995 με τηντεχνητή λίμνη Πολύφητου) [15] [16]

και μέθοδοι πρόκλησης σεισμών μεπυρηνικές εκρήξεις και ΗΜΠ. [17] [18]

Μέθοδοι πρόγνωσης

Οι μεμονωμένες προσπάθειες για πρόγνωση σεισμών έχουν δώσει αποτελέσματα[19] [20] , δεν έχουν δώσει όμωςκάποια ευρέως αποδεκτή μέθοδο πρόγνωσης. Για να θεωρηθεί μια μέθοδος πρόγνωσης ή συνεργασία μεθόδωνεπιτυχημένη, θα πρέπει να εκτιμά, για σεισμούς κάποιου μεγέθους και άνω, με ακρίβεια α) τις παραμέτρουςτης πρόγνωσης (τόπο, χρόνο, μέγεθος) και ταυτόχρονα β) τη βεβαιότητα πως θα γίνει σεισμός. Η ακρίβεια τωνπαραμέτρων δεν έχει σαφώς καθοριστεί. Η προσπάθεια για πρόγνωση ενδυναμώνεται με την ενοποίηση τωνμεθόδων και τη σύγκλιση των εκτιμήσεων που προκύπτουν από αυτές, βελτιώνοντας την ακρίβεια τωνπαραμέτρων της πρόγνωσης και ενισχύοντας την αξιοπιστία μιας πρότασης πως ένας μεγάλος σεισμόςεπέρχεται.[21]

Η προειδοποίηση για σεισμούς σε πυκνοκατοικοιμένες περιοχές αμφισβητείται πως είναι χρήσιμο ναανακοινώνεται στο κοινό καθώς μπορεί να προκαλέσει περισσότερα θύματα από το σεισμό αυτό καθεαυτόλόγω πανικού, τροχαίων κτλ. και επειδή είναι αδύνατο να εκκενωθεί έγκαιρα και σε απόλυτο ποσοστό μιακατοικημένη περιοχή, ενώ υπάρχουν προβλήματα στην εκκένωση νοσοκομείων, γηροκομείων, χώρων πουφιλοξενούν ζώα κτλ.[22] Παρά ταύτα, εφαρμόζεται ήδη σειρά συστημάτων άμεσης προειδοποίησης γιασεισμούς ανά την υφήλιο ακόμη και σε ομάδες της τάξης των εκατομμυρίων εκπαιδευμένων πολιτών.[9]

Με σκοπό την ακόμη πιο έγκαιρη και έγκυρη προειδοποίηση γίνονται σημαντικές προσπάθειες για την πρόγνωση των σεισμών. Μία από τις μεθόδους που αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες είναι η μέθοδος ΒΑΝ (επινόηση των Ελλήνων Φυσικών Βαρώτσου, Αλεξόπουλου και Νομικού, απ' όπου και η ονομασία της)

Σεισμός 58

που έχει και ιστορική σημασία λόγω των αγώνων της ομάδας ενάντια σε επιθέσεις που δεχόταν και δέχεταικατά καιρούς. Ακρογωνιαίος λίθος στην έρευνα αυτή είναι οι ηλεκτρικές ώσεις που αναδύονται από ταπετρώματα όταν αυτά βρίσκονται υπό (μηχανική) τάση που υπερβαίνει ένα κρίσιμο σημείο. Τα πρόδρομα αυτάηλεκτρικά σήματα εμφανίζονται στο δίκτυο καταγραφής ως και τρεις μήνες πριν την εκδήλωση του σεισμούκαι συνεκτιμώνται με άλλα δεδομένα από την ομάδα ΒΑΝ όπως οι μαγνητικές διαταραχές που γεννώνταιταυτόχρονα με τις πρόδρομες ηλεκτρικές και η επιτάχυνση της σεισμικότητας. Υπάρχουν ακόμη προσπάθειες,(μία εξ'αυτών επίσης Ελληνική), που δίνουν μοντέλα για τις διαδικασίες της γένεσης του σεισμού καθώςπλησιάζει ο χρόνος της θραύσης του ρήγματος και αναλύοντας δεδομένα μετρήσεων βελτιώνουν σημαντικέςπαραμέτρους της πρόγνωσης και δίνουν συνθήκες βεβαιότητας για την έλευση του σεισμού. Σημαντικήσυνεισφορά στην πρόγνωση, εκτός από τις επίγειες μετρήσεις, έχουν ήδη - και εκτιμάται πως θα έχουν ακόμηπερισσότερη - οι δορυφορικές παρατηρήσεις της Γης.

Σημειώσεις[1] A. A. Vorob'ev (1974). "Gravitational waves from seismic sources". Russian Physics Journal 17: 782-786. doi: 10.1007/BF00890209 (http:/ /

dx. doi. org/ 10. 1007/ BF00890209).[2] Vladimir G. Kossobokov and Vladimir I. Keilis-Borok (2000). "Similarities of multiple fracturing on a neutron star and on the Earth". Phys.

Rev. E 61: 3529–3533. doi: 10.1103/PhysRevE.61.3529 (http:/ / dx. doi. org/ 10. 1103/ PhysRevE. 61. 3529).[3] P. G. Kapiris, G. T. Balasis, J. A. Kopanas, G. N. Antonopoulos, A. S. Peratzakis and K. A. Eftaxias (2004). " Scaling similarities of multiple

fracturing of solid materials (http:/ / www. nonlin-processes-geophys. net/ 11/ 137/ 2004/ npg-11-137-2004. pdf)". Nonlin. Processes Geophys11: 137-151. doi: 10.5194/npg-11-137-2004 (http:/ / dx. doi. org/ 10. 5194/ npg-11-137-2004).

[4] Ονοματίζουμε, για τις ανάγκες του λήμματος, "ημίρρευστη" την κατάσταση της ύλης που βρίσκεται σε ρευστή μορφή, επιτρέπει όμωςτη διάδοση εγκάρσιων ελαστικών κυμάτων για ορισμένες συχνότητες. Για το λόγο αυτό ο ονοματισμός δεν είναι απόλυτος και απλώςμας βοηθά αφού εξαρτάται από τη συγκεκριμένη ιδιότητα του μέσου για συγκεκριμένες συχνότητες ελαστικών κυμάτων. Πρακτικάονοματίζουμε ημίρρευστα τα ρευστά που διαθέτουν τη συγκεκριμένη ιδιότητα που εμφανίζεται κανονικά στα στερεά. Θα μπορούσε, ανδεν ήταν σχετικός ο τρόπος που δικαιολογούμε τον ονοματισμό τους, να είναι μια ακόμη ενδιάμεση κατάσταση της ύλης που θαδιαχωριζόταν περαιτέρω ακριβώς λόγω αυτής της σημαντικής ιδιότητας.

[5] Aerial views of damaged Port-au-Prince (http:/ / www. fotopedia. com/ en/ Port-au-Prince)[6] Γαλανόπουλος (1970). Σεισμολογία.[7] Patrick J. Barosh (2000). "Frostquakes in New England". Engineering Geology 56: 389-394. doi: doi:10.1016/S0013-7952(99)00092-7 (http:/

/ dx. doi. org/ doi:10. 1016/ S0013-7952(99)00092-7).[8] Reports of earth shaking in Maine possibly due to cryoseisms. (http:/ / www. maine. gov/ doc/ nrimc/ mgs/ explore/ hazards/ quake/

quake-cryolist. htm)[9] Richard M. Allen, Paolo Gasparini, Osamu Kamigaichi and Maren Böse (2009). " The Status of Earthquake Early Warning around the World:

An Introductory Overview (http:/ / www. cires. org. mx/ docs_info/ CIRES_022. pdf)". Seismological Research Letters 80: 682-693. doi:10.1785/gssrl.80.5.682 (http:/ / dx. doi. org/ 10. 1785/ gssrl. 80. 5. 682).

[10] Scott A. Hughes and Kip S. Thorne (1998). "Seismic gravity-gradient noise in interferometric gravitational-wave detectors". Phys. Rev. D58: 27. doi: 10.1103/PhysRevD.58.122002 (http:/ / dx. doi. org/ 10. 1103/ PhysRevD. 58. 122002).

[11] Gerassimos A. Papadopoulos (2002). "The Athens, Greece, Earthquake (Ms 5.9) of 7 September 1999: An Event Triggered by the zmit,Turkey, 17 August 1999 Earthquake?". Bulletin of the Seismological Society of America 92: 312-321. doi: 10.1785/0120000805 (http:/ / dx.doi. org/ 10. 1785/ 0120000805).

[12] Βασίλης Νέδος - Μάχη Τράτσα (2006). " Μετά σεισμόν... προφήτες (http:/ / www. tovima. gr/ default. asp?pid=2& artid=170667&ct=75& dt=15/ 01/ 2006)". tovima.gr.

[13] D.D. Dionysiou, G.A. Papadopoulos, E.N. Sarris and P. Tsikouras (1993). "Newtonian and post-Newtonian tidal theory - Variable G andearthquakes". Earth, Moon, and Planets 60: 127-140.

[14] D.D. Dionysiou, G.A. Papadopoulos, E.N. Sarris and P.G. Tsikouras (1994). "Newtonian tidal theory and PPN metric theory - Variable Gand earthquakes, II". Earth, Moon and Planets 64: 1-29.

[15] G. Drakatos, D. Papanastassiou, G. Papadopoulos, H. Skafida and G. Stavrakakis (1998). "Relationship between the 13 May 1995Kozani-Grevena (NW Greece) earthquake and the Polyphyto artificial lake". Engineer. Geology 51: 65-74.

[16] G.A. Papadopoulos (1998). "Testing the triggering of strong earthquakes in dam areas - An application in Polyphyto dam, Greece". Cahiersdu Centre Europeen Geodynamique et Seismologie 16: 71-76.

[17] V.A. Zeigarnik, V.A. Novikov, A.A. Avagimov, N.T. Tarasov, L.M. Bogomolov. " Discharge of Tectonic Stresses in the Earth Crust by High-power Electric Pulses for Earthquake Hazard Mitigation (http:/ / www. voltairenet. org/ IMG/ pdf/ generateur_seisme-2-2. pdf)". Joint Institute for High Temperatures of Russian Academy of Sciences, Moscow, Russia Joint Institute of Physics of the Earth of Russian Academy of Sciences, Moscow, Russia Research Station of Russian Academy of Sciences, Bishkek, Kirghiyzia

Σεισμός 59

2nd International Conference on Urban Disaster Reduction November 27~29, 2007.[18] Nikolai T. Tarasov and Nadezhda V. Tarasova. " Spatial-temporal structure of seismicity of the North Tien Shan and its change under effect

of high energy electromagnetic pulses (http:/ / www. annalsofgeophysics. eu/ index. php/ annals/ article/ viewFile/ 3272/ 3318)".Schmidt United Institute of Physics of the Earth, Russian Academy of Sciences, Moscow, RussiaAnnals of Geophysics, Vol. 47, N. 1, February 2004.

[19] Park, S.K. (1996). "Some objervation about the statistical significance and physical mechanisms of the VAN method of earthquakeprediction, Greece" (http:/ / www. worldscibooks. com/ engineering/ 3006. html). Sir James Lighthill. A Critical Review of VAN - EarthquakePrediction from Seismic Electrical Signals. London, UK: World Scientific Publishing Co Pte Ltd. σελ. 267-285. ISBN 978-9810226701. .

[20] Kazuo Hamada (1996). "Re-examination of statistical evaluation of the SES prediction in Greece" (http:/ / www. worldscibooks. com/engineering/ 3006. html). Sir James Lighthill. A Critical Review of VAN - Earthquake Prediction from Seismic Electrical Signals. London,UK: World Scientific Publishing Co Pte Ltd. σελ. 286-291. ISBN 978-9810226701. .

[21] Friedemann Freund (2010). "Toward a unified solid state theory for pre-earthquake signals". Acta Geophysica. doi:10.2478/s11600-009-0066-x (http:/ / dx. doi. org/ 10. 2478/ s11600-009-0066-x).

[22] " Predicting Earthquakes - Do we really want accurate predictions? (http:/ / www. geography-site. co. uk/ pages/ physical/ earth/ pred.html)". geography-site.co.uk.

Αναφορές

Εξωτερικές Πηγές• Οργανισμός Αντισεισμικής Προστασίας (http:/ / www. oasp. gr/ )• ΥΠΕΧΩΔΕ (http:/ / www. minenv. gr/ )• Γεωδυναμικό Ινστιτούτο (http:/ / www. gein. noa. gr/ )• The European Macroseismic Scale (http:/ / www. gfz-potsdam. de/ portal/ gfz/ Struktur/ Departments/

Department+ 2/ sec26/ M2_Projekte/ 03_seismische_Verletzbarkeit_Skalen_Risiko/ 01_EMS-98)• Οι πιο πρόσφατοι σεισμοί (Automatic GEOFON Global Seismic Monitor) (http:/ / geofon. gfz-potsdam. de/

geofon/ seismon/ globmon. html)• earthquake.usgs.gov (http:/ / earthquake. usgs. gov/ )• www.iris.edu/seismon (http:/ / www. iris. edu/ seismon/ )• Papadopoulos, G., Ganas, A. and Pavlides, S. (2002). " The problem of seismic potential assessment: Case study

of the unexpected earthquake of 7 September 1999 in Athens, Greece (http:/ / www. zougla. gr/ Uploads/ AKwnstantina/ theproblemofseismic. pdf)". Earth Planets Space 54: 9-18.

Δείτε επίσης• Θεωρία τεκτονικών πλακών• Νησιωτικό τόξο• Κλίμακα Ρίχτερ• Κλίμακα Μερκάλι• Πρόγνωση σεισμών• Πρόκληση σεισμών• Αντισεισμικές κατασκευέςbjn:Lindu

60

Μεγάλος σεισμός της Βαλδίβια (1960)

Μεγάλος σεισμός της Βαλδίβια (1960)

Το επίκεντρο του σεισμού

Ο μεγάλος σεισμός της Χιλής (ισπανικά: Gran terremoto deChile) συνέβη στις 22 Μαΐου του 1960 και είναι ο ισχυρότεροςσεισμός που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα, με μέγεθος 9,5στην κλίμακα μεγέθους ροπής (moment magnitude scale,MMS).[1] Ο σεισμός έγινε τις απογευματινές ώρες (19:11 GMT,14:11 τοπική ώρα) και το τσουνάμι που προκάλεσε έγινεαισθητό στην νότια Χιλή, τη Χαβάη, την Ιαπωνία, τιςΦιλιππίνες, την ανατολική Νέα Ζηλανδία, τη νοτιοανατολικήΑυστραλία, καθώς και στα Αλεούτια νησιά της Αλάσκα.

Το επίκεντρο του σεισμού καταγράφηκε κοντά στην περιοχήΚανιέτε, 900 χιλιόμετρα νότια από το Σαντιάγο. Αν ημεγαλύτερη εγγύτερη πόλη ήταν το Τεμούκο, η πόλη με τιςμεγαλύτερες καταστροφές ήταν η Βαλδίβια. Ο σεισμόςπροκάλεσε τοπικά τσουνάμι που επεκτάθηκαν κατά μήκος τηςχιλιανής ακτογραμμής με ύψος κυμάτων ως και 25 μέτρα. Τοκύριο τσουνάμι ταξίδεψε στον Ειρηνικό ωκεανό και έπληξε τοΧίλο στη Χαβάη, ενώ σε απόσταση 10.000 χλμ. από τοεπίκεντρο καταγράφηκαν κύματα με ύψος 10,7 μέτρα.

Ο συνολικός απολογισμός σε ανθρώπινες απώλειες και οικονομική καταστροφή δεν είναι ακριβής. Έχουνδημοσιευτεί διάφορες εκτιμήσεις για τον αριθμό των νεκρών από τον σεισμό και τα τσουνάμι ενώ το USGSαναφέρει μελέτες με αριθμούς νεκρών από 2.231, 3.000, ή 5.700 άτομα.[2] Ενώ μια άλλη πηγή αναφέρειεκτίμηση για 6.000 νεκρούς.[3] Το κόστος της καταστροφής έχει εκτιμηθεί από διάφορες πηγές μεταξύ 400εκατομμύρια έως 800 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ[2] ή 2,9 έως 5,8 δισεκατομμύρια δολλάρια ΗΠΑ μεπροσαρμογή σε τιμές του 2010.

Μεγάλος σεισμός της Βαλδίβια (1960) 61

Σεισμική ανάπτυξη

Παγκόσμια σεισμική έκλυση ενέργειας από το1906 έως το 2005, το γράφημα δείχνει ότι

σχεδόν το 25% της ενέργειας προέρχεται μόνοαπό τον Μεγάλο σεισμό της Χιλής.

Ένας δρόμος στην Βαλδίβια μετά τον σεισμό στις 22 Μαΐου 1960

Ο μεγάλος σεισμός της Χιλής ακολούθησε ένανμικρότερο σεισμό στην επαρχία Αραούκο, ο οποίοςέγινε στις 21 Μαΐου του 1960 στις 6:02 το πρωί. Οιτηλεπικοινωνίες στη νότια χώρα διακόπηκαν και οπρόεδρος Χόρχε Αλεσάντρι ακύρωσε τηνπαραδοσιακή γιορτή της μάχης του Ικουίκε, ώστε ναεπιβλέψει τις προσπάθειες παροχής βοήθειας. Ηκυβέρνηση είχε μόλις αρχίσει να οργανώνει τηνυποστήριξη στις πληγείσες περιοχές, όταν οδεύτερος σεισμός συνέβη στις 22 Μαΐου το μεσημέρι,14:11 τοπική ώρα.

Ο σεισμός επηρέασε όλη τη Χιλή μεταξύ της Τάλκακαι του νησιού Τσιλοέ, έκταση μεγαλύτερη από400.000 τετρ.χλμ. Παράκτια χωριά, όπως το Τολτέν,εξαφανίστηκαν. Μετέπειτα μελέτες υποστήριξαν ότιο σεισμός είχε στην πραγματικότητα 37 επίκεντρακατά μήκος μίας γραμμής 1.350 χλμ. μήκους μεταξύβορρά και νότου και διήρκησε από τις 22 Μαΐου ωςκαι τις 6 Ιουνίου.[4] Στην περιοχή Κοράλ, το βασικόλιμάνι της Βαλδίβια, η στάθμη των υδάτων ανέβηκεκατά 4 μέτρα πριν αρχίσει να κατέρχεται, ενώ στις16:20 της ημέρας του σεισμού η ακτογραμμή μεταξύτης Κονσεπσιόν και της Τσιλοέ χτυπήθηκε από ένακύμα ύψους 8 μέτρων. Δέκα λεπτά αργότερακαταγράφηκε κύμα ύψους 10 μέτρων.

Εκατοντάδες άνθρωποι είχαν ήδη αναφερθεί ως νεκροί όταν χτύπησε το τσουνάμι. Το πλοίο Ελ Κανέλοβυθίστηκε μετά από μία διαδρομή 1,5 χλμ. στον ποταμό Βαλδίβια. Ιστορικά ισπανικά οχυρά τηςαποικιοκρατικής περιόδου καταστράφηκαν ολοσχερώς, ενώ οι καθιζήσεις κατέστρεψαν κτίρια, βάθυναν τιςκοίτες των ποταμών, και δημιούργησαν βάλτους στις περιοχές Ρίο Κρούσες και Τσοροκομάγιο. Εκτεταμένεςπεριοχές της πόλης Βαλδίβια πλημμύρισαν, ενώ τα ηλεκτρικά δίκτυα και τα δίκτυα ύδρευσης της πόληςκαταστράφηκαν. Μαρτυρίες ανέφεραν ότι υπόγεια νερά ανάβλυζαν στην επιφάνεια μέσα από το έδαφος. Οποταμός μετέφερε τις επόμενες μέρες ιζήματα από κατολισθήσεις και στα νερά επέπλεαν υπολείμματα τηςκαταστροφής, ακόμα και ολόκληρα σπίτια. Η έλλειψη πόσιμου νερού αποτέλεσε βασικό πρόβλημα.

Ο σεισμός δεν ήταν αισθητός σε όλη την περιοχή με την ίδια ένταση. Με βάση την κλίμακα Μερκάλι, περιοχέςμε τεκτονικές πιέσεις είχαν μεγαλύτερες καταστροφές. Οι δύο πιο έντονα πληγείσες περιοχές ήταν αυτές τηςΒαλδίβια και του Πουέρτο Οκτάι κοντά στη βορειοδυτική ακτή της λίμνης Γιανκουίουε. Η συνολική εικόνατων καταστροφών δείχνει ότι το Πουέρτο Οκτάι ήταν το κέντρο μίας ελλειπτικής περιοχής στον άξοναβορρά-νότου, στην οποία η ένταση του σεισμού ήταν μέγιστη, αν δεν συνυπολογιστεί η λεκάνη του ποταμούΒαλδίβια.Δύο μέρες μετά το σεισμό, η ηφαιστειακή εστία του Κορντόν Καουγιέ, κοντά στο ηφαίστειο Πουγιέουε,εξερράγη. Είναι πιθανό να ακολούθησαν και εκρήξεις άλλων ηφαιστείων, αλλά λόγω της απουσίαςεπικοινωνιών δεν ήταν δυνατό να καταγραφούν.Ο σχετικά μικρός αριθμός των θυμάτων (6.000) αποδίδεται κυρίως στη χαμηλή πυκνότητα του πληθυσμού,αλλά και στην ισχύ των κατασκευών, καθώς για τα κτίρια είχε προβλεφθεί ότι η χώρα είναι γεωλογικά

Μεγάλος σεισμός της Βαλδίβια (1960) 62

ιδιαίτερα ενεργή. Επίσης, αναφέρεται ο μεγάλος αριθμός ξύλινων σπιτιών, καθώς και το γεγονός ότι οιπαράκτιες πόλεις ήταν χτισμένες σε υψηλότερο έδαφος, λόγω μίας προ-αποικιακής παράδοσης.

Τεκτονική ερμηνείαΟ σεισμός θεωρείται σεισμός ώθησης ως συνέπεια της απελευθέρωσης των μηχανικών τάσεων τηςυποβυθιζόμενης τεκτονικής πλάκας Νάσκα κάτω από τη Νότια Αμερικανική τεκτονική πλάκα. Το εστιακόβάθος ήταν σχετικά ρηχό, υπολογιζόμενο στα 33 χλμ., σε σύγκριση με τα αντίστοιχα βάθη σεισμών τηςπεριοχής της βόρειας Χιλής και της Αργεντινής που υπολογίζονται στα 70 χλμ. Η ζώνη διάρρηξης του σεισμούείχε μήκος 800 χλμ., από την Τάλκα (σε 35° γ.π.) ως το αρχιπέλαγος της Τσιλοέ (στις 43° γ.π.). Η ταχύτηταδιάρρηξης έχει υπολογιστεί σε 3,5 χλμ ανά δευτερόλεπτο.[5]

Σύνοδα φυσικά φαινόμενα

ΚατολισθήσειςΟ σεισμός πυροδότησε ένα πλήθος κατολισθήσεων, κυρίως στις παγετωνικές κοιλάδες των Άνδεων. Στηνοροσειρά των Άνδεων οι περισσότερες έγιναν σε δασικές πλαγιές και γύρω από το ρήγμα Λικίνιε-Όφκι.Ορισμένες από αυτές τις περιοχές έχουν σχετικά αραιή βλάστηση ενώ άλλες έχουν φυσικές δομές χαμηλώνθάμνων. Αυτές οι κατολισθήσεις δεν επέφεραν ανθρώπινες απώλειες ούτε καταστροφές, καθώς οι περιοχέςήταν κυρίως ακατοίκητες με φτωχό οδικό δίκτυο. Μία όμως κατολίσθηση επέφερε τη φραγή της απορροής τηςλίμνης Ρινίουε, προκαλώντας συναγερμό και καταστροφές από την υπερχείλιση του υδατικού δικτύου.

ΤσουνάμιΤα τσουνάμι που προκάλεσε ο σεισμός έγιναν αισθητά στη νότια Χιλή, τη Χαβάη, την Ιαπωνία, τις Φιλιππίνες,την ανατολική Νέα Ζηλανδία, τη νοτιανατολική Αυστραλία και την Αλάσκα. Ορισμένα κύματα έφτασαντοπικά στη νότια Χιλή ακόμα και τα 25 μέτρα ύψος, ενώ το κύριο τσουνάμι ταξίδεψε σε όλο τον Ειρηνικόπροκαλώντας καταστροφές και το θάνατο 61 ανθρώπων στο Χίλο της Χαβάη. Ακόμα και σε απόσταση 10.000χλμ. από το επίκεντρο (Ιαπωνία και Φιλιππίνες) καταγράφηκαν κύματα με ύψος ως και 11 μέτρα.

Υπερχείλιση της λίμνης ΡινίουεΚατά τον σεισμό σημειώθηκαν αρκετές κατολισθηήσεις δυτικά του όρους Τραλκάν, οι οποίες έφραξαν τηφυσική απορροή της λίμνης Ρινίουε. Η λίμνη αυτή είναι η χαμηλότερη από μία αλυσίδα επτά λιμνών καιδέχεται μία σταθερή εισροή από τον ποταμό Ένκο. Η απορροή της γίνεται μέσω του ποταμού Σαν Πέντρο, οοποίος διέρχεται στη συνέχειά του από αρκετούς οικισμούς και την πόλη της Βαλδίβια, πριν εκβάλλει στονκόλπο των Κορραλιών.Η φραγή του ποταμού από τις κατολισθήσεις είχε ως συνέπεια τη ραγδαία αύξηση της στάθμης της λίμνηςΡινίουε. Κάθε μέτρο αύξησης της στάθμης αντιστοιχούσε στη συσσώρευση 20 εκατομμυρίων κυβικών μέτρωννερού στη λίμνη. Η διοχέτευση πλέον της υπερχειλισμένης λίμνης στον ποταμό Σαν Πέντρο, ο οποίος είχεχωρητικότητα ροής μόλις 400 κυβικών μέτρων, θα ήταν καταστροφική, σε περίπτωση που η στάθμηξεπερνούσε το ύψος των 24 μέτρων του φράγματος. Μία πιθανή θραύση του φράγματος ή υπερχείλιση θαπροκαλούσε την πλημμύρα όλων των περιοχών και οικισμών κατά μήκος της ροής του ποταμού σε διάστημαμικρότερο των 5 ωρών. Υπολογίστηκε ότι στην επικίνδυνη περιοχή κατοικούσαν περίπου 100.000 άνθρωποι,ενώ καταστρώθηκαν σχέδια εκκένωσης της Βαλδίβια, αν και αρκετοί κάτοικοι έφυγαν από μόνοι τους. Για νααποφευχθεί η καταστροφή της πόλης, στρατιωτικές δυνάμεις και πολίτες ξεκίνησαν μία προσπάθεια, η οποίαέμεινε γνωστή με τον όρο Ρινιουάσο, για να ελέγξουν τη στάθμη της λίμνης.

Μεγάλος σεισμός της Βαλδίβια (1960) 63

Ηφαιστειακή έκρηξη στο Κορντόν ΚαουγιέΣτις 24 Μαίου, 38 ώρες μετά το σεισμό, η ηφαιστειακή εστία του Κορντόν Καουγιέ ξεκίνησε να εκρήγνυται. Ηεστία βρίσκονταν μεταξύ δύο αραιοκατοικημένων και απομονωμένων κοιλάδων των Άνδεων, και η έκρηξηδεν είχε ιδιαίτερα πολλούς μάρτυρες, ενώ δε δόθηκε ιδιαίτερη δημοσιότητα λόγω των καταστροφικώνσυνεπειών του σεισμού. Η έκρηξη δημιούργησε μία ρηγματική σχισμή μήκους 5,5 χλμ. με 21 ανεξάρτητεςεστίες ροών λάβας και τέφρας. Η έκρηξη ολοκληρώθηκε στις 22 Ιουλίου.

Συνέπειες

Ίδρυση επιτροπής διαχείρισης κρίσεωνΜετά το σεισμό του 1960 σχηματίστηκε μία εθνική επιτροπή στη Χιλή για την αντιμετώπιση των συνεπειώνκαταστροφικών σεισμών. Η επιτροπή αυτή μετά την ολοκλήρωση του έργου της δε διαλύθηκε καιμετονομάστηκε το 1974 σε ΟΝΕΜΙ (Oficina Nacional de Emergencia del Ministerio del Interior - ΕθνικήΕπιτροπή Έκτακτων Καταστάσεων του Υπουργείου Εσωτερικών), ενώ με νόμο αποτελεί από τότε ανεξάρτητηκρατική υπηρεσία της χώρας.Η ΟΝΕΜΙ έχει ως στόχο την οργάνωση και τον συντονισμό της αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, καθώςκαι την παροχή και διαχείριση της πληροφορίας σχετιά. Παράλληλα, η ΟΝΕΜΙ συνεργάζεται με άλλεςκρατικές αρχές και υπηρεσίες αρμόδιες για συναφή θέματα, όπως η CONAF (αρμόδια για το δασικό πλούτοκαι την άγρια ζωή) και η OVDAS (αρμόδια για την παρακολούθηση της ηφαιστειακής δραστηριότητας).

Επιπτώσεις στη ΒαλδίβιαΩς προς τις επιπτώσεις του σεισμού στους αστικούς ιστούς της χώρας, εκτιμάται ότι περίπου το 40% τωνσπιτιών στη Βαλδίβια καταστράφηκαν με το σεισμό, αφήνοντας έτσι περίπου 20.000 ανθρώπους άστεγους. Οιπερισσότερο πληγείσες κατασκευές ήταν οι κατασκευασμένες από σκυρόδεμα, συχνά λόγω της απουσίαςαντισεισμικής θωράκισης. Τα παραδοσιακά ξύλινα σπίτια αντέδρασαν καλύτερα και πολλά από αυτάπαρέμειναν μεν ακατοίκητα, πλην όμως χωρίς να καταρρεύσουν. Επίσης, οι κατασκευές που βρίσκοταν σετεκτονικές ανωφέρειες πλήγεισαν περισσότερο από αυτές σε χαμηλά ύψη ή βαθύπεδα. Αρκετά τετράγωνα στοκέντρο του αστικού ιστού της Βαλδίβια με κατεστραμένα κτίρια παρέμειναν άδεια ακόμα και τις δεκαετίες του1990 και του 2000, ενώ αρκετά χρησιμοποιούνται σήμερα ως υπαίθριοι χώροι στάθμευσης. Τέτοια τετράγωναείχαν πριν από το σεισμό σύγχρονα για την εποχή τους κτίρια από σκυρόδεμα, τα οποία είχαν κατασκευαστείμετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1090.Η ευρύτερη αστική ανάπτυξη της πόλης ανακόπηκε από την καταστροφή της μικρής αλλά σημαντικήςγέφυρας Κάου-Κάου, η οποία δεν ανακατασκευάστηκε, ενώ οι υπόλοιπες γέφυρες είχαν μικρές ζημιές. Οικατολισθήσεις στον κόλπο των Κορραλιών ευνόησαν τη ναυσιπλοία, καθώς η ιζηματογενής σύσταση τωνακτών πριν τον σεισμό τροφοδουτούσε συνεχώς τον πυθμένα με υλικά που μείωναν το βάθος του κόλπου.Ο σεισμός και η υποβάθμιση της πόλης σε ένα επαρχιακό κέντρο από πρότερη μητρόπολη της νότιας χώραςπαρουσιάζονται στο βάθος της ιστορίας της περιοχής ως η ολοκλήρωση της παρακμής μίας μακρόχρονηςπαράλληλα οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε από τις αλλαγές στις θαλάσσιες εμπορικές διαδρομές λόγω τηςεπέκτασης των σιδηροδρόμων στη νότια χώρα και τη διάνοιξης της διώρυγας του Παναμά το 1911. Ηβιομηχανική δραστηριότητα στη Βαλδίβια, η οποία κυριαρχούταν από τους Γερμανούς, υποβαθμίστηκεπερισσότερο με τη διαφυγή κεφαλαίων και μετανάστευση ανθρώπινου δυναμικού μετά το σεισμό. Οιεγκαταστάσεις πολλών βιομηχανικών μονάδων καταστράφηκαν και δεν επαναλειτούργησαν ποτέ.Το 1974 η έδρα της επαρχιακής πρωτεύουσας μεταφέρθηκε από τη Βαλδίβια στο Πουέρτο Μοντ κατά την αναδιοργάνωση της διοικητικής δομής όλης της χώρας από τη νεοσύστατη στρατιωτική κυβέρνηση του Πινοτσέτ. Μέχρι τότε η Βαλδίβια είχε πρωταρχικό διοικητικό ρόλο ως επαρχιακού κέντρου από το 16ο αιώνα.

Μεγάλος σεισμός της Βαλδίβια (1960) 64

Το 2007 όμως, με τη δημιουργία της περιφέρειας Λος Λάγκος, η πόλη επανέκτησε τον τίτλο της επαρχιακήςπρωτεύουσας και έδρας των τοπικών διοικητικών υπηρεσιών.

Παραπομπές[1] U.S. Geological Survey (7 March 2006). Historic Earthquakes - Chile - 1960 May 22 19:11:14 GMT- Magnitude 9.6: The Largest

Earthquake in the World. (http:/ / earthquake. usgs. gov/ regional/ world/ events/ 1960_05_22. php) Retrieved on 2007-01-09[2] The Largest Earthquake in the World - Articles (http:/ / neic. usgs. gov/ neis/ eq_depot/ world/ 1960_05_22_articles. html). U.S.

Geological Survey (ανακτήθηκε 2007-01-11 )[3] Emergency & Disasters Data Base (http:/ / www. em-dat. net). Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED)

(ανακτήθηκε 2007-01-09 )[4] La Tercera (http:/ / www. tercera. cl/ medio/ articulo/ 0,0,3255_5666_106009196,00. html)Βικιπαίδεια:Νεκροί εξωτερικοί σύνδεσμοι

Retrieved on 2008-01-14[5] Hiroo Kanamori and Jogn J. Cipar. Focal process of the great Chilean earthquake May 22, 1960 (http:/ / www. gps. caltech. edu/

uploads/ File/ People/ kanamori/ HKpepi74. pdf) Physics of the Earth and Planetary Interiors. 1974.

65

Σεισμός στη Θήβα (1914)

Σεισμός στη Θήβα (1914)

Το επίκεντρο του σεισμού.

Ο σεισμός στη Θήβα του 1914 σημειώθηκεστην περιοχή της Θήβας στις 4ης Οκτωβρίου,λίγο πριν τις 8 το πρωί.Ο σεισμός ήτανεπιφανειακός, είχε μέγεθος 6 βαθμών[1] τηςκλίμακας Ρίχτερ, επίκεντρο την πόλη Θήβας καιπροκάλεσε το θάνατο ανθρώπων και τεράστιεςυλικές καταστροφές.

Την ώρα του σεισμού η πόλη καλύφθηκε απόένα σύννεφο σκόνης όπως ανέφεραν χωρικοίπου ήταν στους γύρω λόφους.Οι περισσότερες οικογένειες εγκαταστάθηκανστην αυλή του γυμνασίου λόγο των συχνώνισχυρών δονήσεων που επικρατούσαν όλη τηνημέρα.

Παραπομπές[1] http:/ / news. kathimerini. gr/ 4dcgi/ news/ ell__1KathiLev& xml/ & aspKath/ ell& fdate=08/ 08/ 2006

Βιβλιογραφία• Γεωργίου Δ.Τσεβά Ιστορία της Θήβας και της Βοιωτίας από τα αρχαιότατα χρόνια μέχρι σήμερα, σελ.

583-584

66

Σεισμός στην Αϊτή το 2010

Σεισμός στην Αϊτή το 2010Συντεταγμένες: 18°27′05″N 72°26′43″W18.4514, -72.4452 [1]

Πληγέντες από το σεισμό

Ερείπια κτηρίων στο Πορτ-ο-Πρενς

Τον Ιανουάριο του 2010 ισχυρός σεισμός έπληξε την Αϊτήπροκαλώντας το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων και τεράστιεςυλικές καταστροφές. Ο σεισμός είχε μέγεθος 7,3 βαθμών τηςκλίμακας Ρίχτερ, επίκεντρο 16 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσατης χώρας Πορτ-ο-Πρενς και εστιακό βάθος μόλις 10χιλιόμετρα.[2]

Ο σεισμός σημειώθηκε στις 16:53:09 τοπική ώρα (21:53:09UTC) της 12ης Ιανουαρίου 2010. Διήρκεσε ένα λεπτό ενώακολουθήθηκε από αρκετούς μετασεισμούς.

Ο επίσημος απολογισμός των νεκρών είναι τουλάχιστον230.000 άνθρωποι.[3] Σύμφωνα με νέο απολογισμό τηςκυβέρνησης στο Πορτ-ο-Πρενς ο σεισμός προκάλεσε το θάνατο300.000 ανθρώπων[4] .

Οι υλικές καταστροφές από τον σεισμό ήταν μεγάλης έκτασης.Ανάμεσα στα δεκάδες κτήρια που κατέρρευσανσυγκαταλέγονται και το πενταώροφο αρχηγείο των ΗνωμένωνΕθνών, τα γραφεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, το ΠροεδρικόΜέγαρο και το Κοινοβούλιο της χώρας.[5]

Παραπομπές[1] http:/ / toolserver. org/ ~geohack/ geohack. php?language=el&

pagename=%CE%A3%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%91%CF%8A%CF%84%CE%AE_%CF%84%CE%BF_2010&params=18. 4514_N_72. 4452_W_

[2] Σκηνικό επίγειας κόλασης με αμέτρητες χιλιάδες νεκρούς (http:/ / control. naftemporiki. gr/ news/ cstory. asp?id=1765221),Ναυτεμπορική, 14 Ιανουαρίου 2010, ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010

[3] Haiti raises quake death toll to 230,000 - World news - Haiti earthquake - msnbc.com (http:/ / www. msnbc. msn. com/ id/ 35319454/ ns/world_news-haiti_earthquake/ )

[4] enet.gr (http:/ / www. enet. gr/ ?i=news. el. kosmos& id=147986) , Από τα Ρίχτερ της Αϊτής στα σίδερα, 2 Απριλίου 2010[5] «Ισοπεδώθηκε» η Αϊτή από τον ισχυρό σεισμό (http:/ / www. kerdos. gr/ default. aspx?id=1164932& nt=103), Κέρδος 13 Ιανουαρίου

2010, ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010

67

Σεισμός της Αθήνας (420 π.Χ.)

Σεισμός της Αθήνας (420 π.Χ.)Ο σεισμός της Αθήνας που έγινε το 420 π.Χ. και κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου αναφέρεταιαπό τον Θουκυδίδη[1] και τον Πλούταρχο.[2] .

Στοιχεία για το σεισμόΟ σεισμός σημειώθηκε την άνοιξη του 420 π.Χ. στην Αθήνα. Συνέπεσε μάλιστα με μια από τις σπουδαιότερεςεκκλησίες του αθηναϊκού δήμου, κατά την οποία ο νεαρός Αλκιβιάδης αντιτάχθηκε στα σχέδια και τιςενέργειες του Νικία. Ο Νικίας με αφορμή της πρότινος συναφθείσης συμμαχίας των Σπαρτιατών με τουςΒοιωτούς και την άρνηση των Βοιωτών να παραδώσουν των φρουρίων της Πανάκτου και της Αμφίποληςστους Αθηναίους, είχε σκοπό να διαπραγματευτεί συμμαχία αντιπερισπασμού με τους Αργείους και τουςσυμμάχους των. Στην Αθήνα είχανε δε καταφτάσει την άνοιξη του 420 π.Χ. πρέσβεις των Αργείων. ΟιΑθηναίοι ήταν πρόθυμοι και έτοιμοι να δεχτούν τους όρους της συμμαχίας, όταν η γη ξαφνικά άρχισε νατρέμει και οι εκκλησία διακόπηκε.Το μέγεθος του σεισμού δεν ήταν μεγάλο. Λόγος λοιπόν της διάλυσης της εκκλησίας δεν ήταν ο τρόμος ή οπανικός, αλλά το φαινόμενο αυτό καθεαυτό του σεισμού που θεωρήθηκε ως θεϊκό σημάδι (διοσημία) καιεπέβαλε την διάλυση της συγκέντρωσης.

Παραπομπές[1] Θουκυδίδης Ε' 45[2] Πλούταρχος Νικ 10

Πηγές• Παύλος Διομήδης, επιμ. (1881). Εικονογραφημένη Εστία (http:/ / www. archive. org/ details/

hestiavolume00unkngoog). Ιανουάριος - Ιούνιος 1881. Αθήνα: Γεώργιος Δροσίνης, Τυπογραφείο τηςΕστίας. Ανακτήθηκε την 5 Απριλίου 2010.

68

Σεισμός της Αντιόχειας (526)

Σεισμός της Αντιόχειας (526)Ο σεισμός που σημειώθηκε το 526 στην Αντιόχεια είναι από τους ισχυρότερους που έχουν ποτέ καταγραφεί.Έφερε άνω των 250.000 θυμάτων και κατέστρεψε την Αντιόχεια και την Σελεύκεια Πιερία.

Στοιχεία του σεισμούΑρκετοί ιστορικοί αναφέρουν τον σεισμό αυτό. Η δόνηση έγινε στις 20 Μαΐου του 526, ενώ οι μετασεισμικέςδονήσεις συνεχίστηκαν και έως την 29η ίδιου μήνα. Ο Ιωάννης Μαλαλάς περιγράφει αναλυτικότατα τονσεισμό. Σχεδόν όλα τα κτίρια της Αντιόχειας είχαν καταρρεύσει. Μόνο στα ορεινά σημεία είχαν παραμείνειμερικά. Τον σεισμό ακολούθησε πυρκαγιά, η οποία ολοκλήρωσε την καταστροφή. Ανάμεσα στις απώλειεςήταν και η μητρόπολη της πολης, που είχε χτιστεί από τον Μέγα Κωνσταντίνο.Τα θύματα του σεισμού υπολογίζονται στις 259.000 και 300.000 από τον Μαλαλά και τον Προκόπιο τηςΚαισαρείας αντίστοιχα.

Βιβλιογραφία• Mohamed Reda Sbeinati, Ryad Darawcheh, Mikhail Mouty: The historical earthquakes of Syria: an analysis of

large and moderate, earthquakes from 1365 B.C. to 1900 A.D.. In: Annals of Geophysics. Volume 48, N. 3, June2005, S. 355–356 (PDF; 5,5 MB [1]).

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το von Antiochia 526 άρθρο Erdbeben von Antiochia 526 [2] της ΓερμανικήςΒικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 [11]. (von Antiochia 526 ιστορικό/συντάκτες [2]).

Παραπομπές[1] http:/ / www. earth-prints. org/ bitstream/ 2122/ 908/ 1/ 01Sbeinati. pdf[2] http:/ / de. wikipedia. org/ wiki/ Erdbeben

69

Σεισμός της Σπάρτης (464 π.Χ.)

Σεισμός της Σπάρτης (464 π.Χ.)Συντεταγμένες: 37°05′N 22°26′E37.08, 22.43 [1] Το έτος 464 π.Χ. έγινε σεισμός στην Σπάρτη που σύμφωνα μειστορικές πηγές προκάλεσε 20.000 θύματα, κατέστρεψε την πόλη-κράτος και έγινε αφορμή για εξέγερση τωνειλώτων.

Στοιχεία του σεισμούΕλάχιστες αναφορές έχουμε για τα στοιχεία του σεισμού. Ιδίως ο Στράβων, ο Παυσανίας, ο Πλούταρχος και οΘουκυδίδης μας αναφέρουν το συμβάν αυτό. Το επίκεντρο του σεισμού δεν είναι ακριβώς γνωστό. Αν και ηένταση του σεισμού δεν είναι γνωστή, αφού η αντίστοιχη μονάδα μέτρησης είναι μεταγενέστερη ανακάλυψη, οιιστορικοί τον περιγράφουν ως «μέτριο ως ισχυρό». Αιτία της σεισμικής δόνησης ήταν πιθανή κάθετημετακίνηση μιας τεκτονικής πτυχής στον Ταύγετο.[2] Το 1991 έγινε γεωλογική μελέτη με σκοπό τηνεξακρίβωση της τοποθεσίας του επίκεντρου και της έντασης του σεισμού. Το πόρισμα λέει, ότι αν ο σεισμόςτου 464 π.Χ. έγινε στο σημείο που εντόπισε η μελέτη αυτή, τότε η έντασή του θα πρέπει να ήταν περίπου 7,2βαθμοί της κλίμακας Surface wave magnitude.[3]

Ιστορική επίδρασηΟι καταστροφές του σεισμού δημιούργησαν ένα κλίμα ανασφάλειας και αυξανόμενης δυσπιστίας τωνΣπαρτιατών απέναντι στους Αθηναίους, των οποίων η πόλη-κράτος γίνονταν όλο και πιο ισχυρή δύναμη. ΟΘουκυδίδης αναφέρει ότι πολλές άλλες Ελληνικές πόλεις έστειλαν στρατιωτικές δυνάμεις στην Σπάρτη για νατην ενισχύσουν και να καταστείλουν την επανάσταση των Ειλώτων. Οι Αθηναίοι έστειλαν τον Κίμωνα μεπερίπου 4000 οπλίτες. Οι Σπαρτιάτες δέχτηκαν μεν την βοήθεια των υπόλοιπων πόλεων, αρνήθηκαν όμως τηνβοήθεια των Αθηναίων, γιατί φοβήθηκαν ότι μπορεί να πάρουν το μέρος των Ειλώτων. Οι Αθηναίοιπροσβλήθηκαν και αρνήθηκαν την περαιτέρω συμμαχία με τους Σπαρτιάτες. Μετά την καταστολή τηςεπανάστασης, μερικοί από τους Είλωτες βρήκαν καταφύγιο στην Αθήνα και εγκαταστάθηκαν στην Ναύπακτοκαι στον Κορινθιακό κόλπο. Οι πολιτικές σχέσεις μεταξύ Σπάρτης και Αθηνών έμειναν από κει και πέραψυχρές και οι δύο πόλεις δεν ξαναέκλεισαν ποτέ συμμαχία, μέχρι την έκρηξη του Πρώτου ΠελοποννησιακούΠολέμου το 460 π.Χ.[4]

Παραπομπές[1] http:/ / toolserver. org/ ~geohack/ geohack. php?language=el&

pagename=%CE%A3%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A3%CF%80%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B7%CF%82_%28464_%CF%80.%CE%A7. %29& params=37. 08_N_22. 43_E_

[2] Wilson, Nigel Guy (2006). Encyclopedia of Ancient Greece. Routledge. σελ. 248. ISBN 0415973341.[3] Armijo, R., Lyon-Caen, H., and Papanastassiou, D. (May 9, 1991). "A possible normal-fault rupture for the 464 BC Sparta

earthquake" (http:/ / www. ipgp. fr/ ~armijo/ ArmijoPDF/ ArmijoNature91-N& B. pdf). Nature 351: 137-139. . Ανακτήθηκε την2009-10-18.

[4] Warner, Rex (trans.) (1954). Thucydides' History of the Peloponnesian War. Penguin Classics. ISBN 0140440399.

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το BC Sparta earthquake άρθρο 464 BC Sparta earthquake (http:/ / en. wikipedia. org/wiki/ 464) της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons.org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( BC Sparta earthquake ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ 464)).

70

Σεισμός του Ινδικού Ωκεανού (2004)

Σεισμός του Ινδικού Ωκεανού (2004)

Γράφημα που απεικονίζει το τσουνάμι πουπροκλήθηκε από το σεισμό της 26ης

Δεκεμβρίου 2004 και την εξάπλωσή του.

Συντεταγμένες: 3°19′00″N 95°51′14″E3.3167, 95.854 [1] Ο σεισμόςτης 26 Δεκεμβρίου 2004 στον Ινδικό Ωκεανό ήταν μια από τιςχειρότερες φυσικές καταστροφές της σύγχρονης ιστορίας. Το πρωίεκείνης της ημέρας, ένας σεισμός μεγέθους 9,3 της κλίμακας Ρίχτερχτύπησε βόρεια του νησιού Σουμάτρα της Ινδονησίας. Το σεισμόακολούθησε τσουνάμι που έπληξε πολλές χώρες και έφτασε μέχρικαι τα παράλια της Ανατολικής Αφρικής. Ο τελικός απολογισμόςήταν 186.983 νεκροί, 42.883 αγνοούμενοι, και πάνω από έναεκατομμύριο άστεγοι.

Παραπομπές[1] http:/ / toolserver. org/ ~geohack/ geohack. php?language=el&

pagename=%CE%A3%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%99%CE%BD%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D_%CE%A9%CE%BA%CE%B5%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%8D_%282004%29&params=3. 3167_N_95. 854_E_

71

Φυσικοί Κίνδυνοι

Κίνδυνος

Τα διεθνή σήματα (από αριστερα) για τον κίνδυνο ραδιενέργειας, βιοχημικοώνκινδύνων και τοξικών ουσιών

Ως κίνδυνος εκλαμβάνεταικατάσταση η οποία που θέτει έναποσοστό απειλής για τη ζωή, τηνυγεία, την ιδιοκτησία ή τοπεριβάλλον. Οι περισσότεροικίνδυνοι θεωρούνται ανενεργοί ήπιθανοί, με μόνο θεωρητική απειλήβλάβης, μόλις όμως ένας κίνδυνοςκαταστεί «ενεργός» μπορεί ναδημιουργήσει μια κατάστασηέκτακτης ανάγκης.

Καταστάσεις του ΚινδύνουΟ κίνδυνος χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει μια ενδεχομένως επιβλαβή κατάσταση, αν και όχισυνήθως το ίδιο το γεγονός. Το επιβλαβές γεγονός, μόλις αρχίσει, ταξινομείται ως έκτακτη ανάγκη ήπεριστατικό. Υπάρχουν διάφορες καταστάσεις ενός κινδύνου, οι οποίες περιλαμβάνουν:• Ανενεργή - μία κατάσταση που έχει τη δυνατότητα να γίνει επικίνδυνη, αλλά δεν πρόκειται να επηρεάσει

κανέναν άνθρωπο, ιδιοκτησία ή το περιβάλλον. Για παράδειγμα, υπάρχει πιθανότητα μίας κατολίσθησης σεμία ασταθή βουνοπλαγιά, όμως δεν υπάρχει τίποτα σε αυτή ή κάτω από αυτή που θα μπορούσε ναεπηρεαστεί.

• Πιθανή - μια κατάσταση όπου ο κίνδυνος μπορεί να έχει επιπτώσεις σε πρόσωπα, ιδιοκτησία ή τοπεριβάλλον. Αυτός ο τύπος κινδύνου είναι πιθανό να απαιτήσει την περαιτέρω αξιολόγηση κινδύνου.

• Ενεργή - ο κίνδυνος είναι βέβαιο πως θα προκαλέσει ζημιά, δεδομένου ότι καμία επέμβαση δεν είναιδυνατή προτού να εμφανιστεί το γεγονός.

• Μετριασμένη - ένας πιθανός κίνδυνος έχει προσδιοριστεί, αλλά έχουν ληφθεί οι απαιτούμενες ενέργειεςπροκειμένου να εξασφαλισθεί ότι δεν θα εξελιχθεί σε περιστατικό. Αυτό μπορεί να μην αποτελεί απόλυτηεγγύηση εξάλειψης του κινδύνου, είναι όμως πιθανό να μειώσει σημαντικά τις συνέπειες του κινδύνου.

Κίνδυνος 72

Ταξινομώντας τους Κινδύνους

Εύφλεκτο υγρό

Από τη φύση του, ένας κίνδυνος περιλαμβάνει κάτι που θαμπορούσε ενδεχομένως να είναι επιβλαβές στη ζωή, την υγείακαι την ιδιοκτησία ενός προσώπου ή το περιβάλλον. Υπάρχουνδιάφορες μέθοδοι ταξινόμησης ενός κινδύνου, όμως ταπερισσότερα συστήματα χρησιμοποιούν κάποια παραλλαγήτων παραγόντων της πιθανότητας ενός κινδύνου ναμετατραπεί σε ένα συμβάν και τη σοβαρότητα του συμβάντοςεάν αυτό επρόκειτο να εμφανιστεί.

Μια κοινή μέθοδος είναι να σημειώνεται τόσο η πιθανότηταόσο και η σοβαρότητα σε μια αριθμητική κλίμακα (με τηνπλέον πιθανή και την πλέον σοβαρή να βρίσκονται υψηλότεραστην κλίμακα) και πολλαπλασιάζοντας τη μια με την άλληπροκειμένου να επιτευχθεί ένα συγκριτικό αποτέλεσμα.Κίνδυνος = πιθανότητα να συμβεί Χ σοβαρότητα εάν τοπεριστατικό συμβεί

Αυτό το αποτέλεσμα μπορεί έπειτα να χρησιμοποιηθεί για να προσδιορίσει ποιοι κίνδυνοι μπορεί να πρέπει ναμετριαστούν. Ένα χαμηλό αποτέλεσμα στην πιθανότητα του περιστατικού μπορεί να σημαίνει ότι ο κίνδυνοςείναι ανενεργός, ενώ ένα υψηλό αποτέλεσμα θα έδειχνε ότι μπορεί να είναι ένας ενεργός.

Αιτίες των Κινδύνων

Υπάρχουν πολλές αιτίες των κινδύνων οι οποίες μπορούνευρέως να κατηγοριοποιηθούν σε:• Φυσικές - οι φυσικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν οτιδήποτε

προκαλείται από μια φυσική διαδικασία, και μπορούν ναπεριλάβουν από τους προφανείς κινδύνους (ηφαίστεια)μέχρι τους κινδύνους μικρότερης κλίμακας (χαλαροί βράχοισε μια βουνοπλαγιά).

• Ανθρώπινες – είναι κίνδυνοι που δημιουργήθηκαν από τουςανθρώπους και περιλαμβάνουν μια τεράστια λίσταπιθανοτήτων, Μεταξύ άλλων περιλαμβάνειμακροπρόθεσμους (και μερικές φορές αμφισβητούμενους)κινδύνους όπως η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίαςλόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου.

• Σχετικοί με μια δραστηριότητα - μερικοί κίνδυνοι δημιουργούνται από την ανάληψη μιας ορισμένηςδραστηριότητας και η διακοπή της δραστηριότητας αυτής παύει τον κίνδυνο.

Κίνδυνος 73

Είδη κινδύνων

Φυσικοί ΚίνδυνοιΈνας φυσικός κίνδυνος είναι μια κατάσταση που έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα γεγονός το οποίοθα έχει επίδραση στους ανθρώπους. Προκύπτουν από τις φυσικές διαδικασίες του περιβάλλοντος, ενώ οιφυσικοί κίνδυνοι μπορεί συσχετίζονται μεταξύ τους ή και να προέρχονται από άλλους (οι σεισμοί γιαπαράδειγμα μπορούν να οδηγήσουν σε τσουνάμι).Οι φυσικοί κίνδυνοι, ανάλογα με τις αιτίες που τους προκαλούν, διακρίνονται σε Γεωλογικούς, Υδρολογικούς,Κλιματικούς, Διαστημικούς, τις Πυρκαγιές και τους σχετικούς με την Υγεία και τις Ασθένειες.

Κίνδυνος αγοράςΟ Κίνδυνος αγοράς είναι ο κίνδυνος μείωσης της αξίας μιας επένδυσης εξαιτίας αλλαγών στους παράγοντεςπου διαμορφώνουν την αξία της αγοράς και διακρίνεται σε χρηματιστηριακός, νομισματικός, κίνδυνοςεπιτοκίου και κίνδυνος εμπορευμάτων.

Οικονομικός κίνδυνοςΩς Οικονομικός κίνδυνος ορίζεται η μεταβλητότητα των δυνητικών αποτελεσμάτων μιας επένδυσης γύρωαπό την αναμενόμενη τιμή ή τον αριθμητικό τους μέσο.

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Hazard [1] της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό τηνGNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 [11]. (ιστορικό/συντάκτες [1]).

Παραπομπές[1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Hazard

Φυσικός κίνδυνος 74

Φυσικός κίνδυνος

Αστραπή στο Ντητρόιτ των ΗΠΑ, το 1998.

Ένας φυσικός κίνδυνος είναι κατάστασηπου έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσειγεγονός το οποίο θα έχει επικίνδυνηεπίδραση στους ανθρώπους. Προκύπτουναπό τις φυσικές διαδικασίες τουπεριβάλλοντος, ενώ οι φυσικοί κίνδυνοιμπορεί να συσχετίζονται μεταξύ τους ήκαι να προέρχονται από άλλους (οισεισμοί για παράδειγμα μπορούν ναοδηγήσουν σε τσουνάμι).

Είδη φυσικών κινδύνων

Οι φυσικοί κίνδυνοι, ανάλογα με τιςαιτίες που τους προκαλούν, διακρίνονταισε Γεωλογικούς, Υδρολογικούς,Κλιματικούς, Διαστημικούς, τιςΠυρκαγιές και τους σχετικούς με την Υγεία και τις Ασθένειες.

Γεωλογικοί

Χιονοστιβάδα

Χιονοστιβάδα στο όρος Τιμπανόγκος της Γιούτα.

Η χιονοστιβάδα είναι ένας γεωφυσικόςκίνδυνος που περιλαμβάνει την ολίσθησημιας μεγάλης μάζας χιονιού από τηνπλαγιά ενός βουνού, προκαλείται ότανμια συγκεντρωμένη μάζα χιονιούαπελευθερώνεται σε μία πλαγιά. Είναιένας από τους σημαντικότερουςκινδύνους στα βουνά κατά τη διάρκειατου χειμώνα, καθώς πολλοί άνθρωποικατά καιρούς πέφτουν θύματαχιονοστοιβάδων που ολισθαίνουν σεπλαγιές, ιδίως σε τουριστικές περιοχές.Μεγάλη σημασία έχει ο έγκαιροςεντοπισμός των θυμάτων και για τονσκοπό αυτό χρησιμοποιείται ένας ειδικόςπομποδέκτης που επιτρέπει την ανίχνευση ενός θύματος χιονοστιβάδας θαμμένου κάτω από το χιόνι.

Μία χιονοστιβάδα είναι ένα παράδειγμα βαρυτικού ρεύματος αποτελούμενου από

Φυσικός κίνδυνος 75

Η πόλη Κόμπε της Ιαπωνίας μετά τον καταστροφικό σεισμό του1995.

Κατεστραμμένο χωριό στη Σουμάρτα μετά το τσουνάμι του Ινδικού το 2004.

κοκκώδη υλικά. Σε μία χιονοστιβάδα,πολλά υλικά ή μείξεις διαφορετικώνειδών υλικών πέφτουν ή ολισθαίνουνεξαιτίας της δύναμης της βαρύτητας. Οιχιονοστιβάδες συχνά ταξινομούνται καιαπό τα υλικά από τα οποία αποτελούνται.

Μερικά παραδείγματα χιονοστιβάδωνείναι:• Η χιονοστιβάδα του Ουέλλινγκτον το

1910 στις ΗΠΑ,• Οι χιονοστιβάδες του Μπλονς το 1954

στην Αυστρία,• Η χιονοστιβάδα που ακολούθησε τον

σεισμό του Ανκάς το 1970 στο Περού,• Η χιονοστιβάδα του Γκαλτόρ το 1999

στην Αυστρία.

ΣεισμόςΟ Σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο,το οποίο προκαλείται από ξαφνικήαπελευθέρωση μηχανικής ενέργειας απότο εσωτερικό της γης προς την επιφάνειάτης. Η ενέργεια αυτή έχει τη μορφήαναταράξεων στη στεριά ή τσουνάμι στηθάλασσα, και διαδίδεται μέσω τωνσεισμικών κυμάτων. Το 90% όλων τωνσεισμών εμφανίζεται γύρω από τομεγέθους 40,000 χλμ Δακτυλίδι τηςΦωτιάς στον Ειρηνικό Ωκεανό, το οποίοβρίσκεται κατά προσέγγιση στα όρια τηςτεκτονικής πλάκας του Ειρηνικού.Καθημερινά συμβαίνουν σεισμοί οιπερισσότεροι από τους οποίους δενγίνονται αντιληπτοί. Κάποιοι όμως έχουναρκετή ένταση ώστε να προξενήσουνσημαντική ζημιά.

Από τους καταστροφικότερους σεισμούςτων τελευταίων ετών είναι:• Ο σεισμός του Ινδικού Ωκεανού του

2004, ο δεύτερος μεγαλύτερος σεισμόςστην καταγραμμένη ιστορία, με στιγμιαίο μέγεθος 9,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Τα τεράστια τσουνάμιπου προκλήθηκαν από τον σεισμό κόστισαν τις ζωές τουλάχιστον 229.000 ανθρώπων.

• Ο σεισμός του Κασμίρ του 2005, ο οποίος κόστισε 79.000 ζωές στο Πακιστάν.• Ο σεισμός της Ιάβας του 2006, μεγέθους 7,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ ο οποίος προκάλεσε επίσης

τσουνάμι.

Λαχάρ

Φυσικός κίνδυνος 76

Το Λαχάρ είναι ένας τύπος φυσικής καταστροφής σχετικός με μια ηφαιστειακή έκρηξη και περιλαμβάνει τηνολίσθηση μίας μεγάλης ποσότητας υλικών, συμπεριλαμβανομένων λάσπης, βράχων, και τέφρας, από τηνπλευρά ενός ηφαιστείου με γρήγορο ρυθμό. Αυτές οι ροές μπορούν να καταστρέψουν ολόκληρες πόλεις σεελάχιστο χρονικό διάστημα και να προκαλέσουν χιλιάδες θανάτους. Το σιδηροδρομικό ατύχημα τουΤανγκιουάι το 1953 στη Νέα Ζηλανδία οφείλεται σε ένα λαχαρ, όπως και ο θάνατος 23.000 ατόμων περίπουστο Αρμέρο της Κολομβίας κατά τη διάρκεια της έκρηξης του ηφαιστείου Νεβάδο ντελ Ρουίζ το 1985.Κατολίσθηση και ΛασπολίσθησηΗ κατολίσθηση είναι μία καταστροφή που προσομοιάζει με την χιονοστιβάδα, όμως αντί να συμβαίνει μεολίσθηση χιονιού, συμβαίνει περιλαμβάνοντας τα πραγματικά στοιχεία του εδάφους, συμπεριλαμβανομένωνβράχων, δέντρων, χώματος και γενικότερα οποιουδήποτε συστατικού μπορεί να παρασυρθεί.Η εκδήλωση κατολισθητικών φαινομένων αποτελεί απόρροια ελλιπούς ευστάθειας των πρανών έναντιστατικών και σεισμικών φορτίων. Ένα πρανές μπορεί να αστοχήσει υπό την επίδραση γεωλογικών,μορφολογικών, φυσικών ή ανθρωπογενών παραγόντων, όπως είναι οι σεισμοί, οι ηφαιστειακές εκρήξεις, ή ηγενική αστάθεια του έδαφος. Οι λασπολίσθησεις είναι μια ειδική περίπτωση των κατολισθήσεων κατά τιςοποίες οι έντονες βροχοπτώσεις προκαλούν το χαλαρό έδαφος μιας απότομης πλαγιάς να καταρρεύσει και ναολισθήσει προς τα κάτω. Οι λασπολίσθησεις εμφανίζονται τακτικά στην Καλιφόρνιας μετά από περιόδουςδυνατής βροχής.ΚαθίζησηΗ καθίζηση είναι μία τοπική υποχώρηση της επιφάνειας του εδάφους που προκαλείται συνήθως από τηνκατάρρευση κάποιας υπόγειας κοιλότητας, όπως ενός σπηλαίου. Σπάνια μεγάλες καθιζήσεις μπορούν ναπροκληθούν ξαφνικά και σε κατοικημένες περιοχές, προκαλώντας την κατάρρευση κτιρίων.

Λάβα στο Ηφαίστειο Κιλαουέα της Χαβάη

Ηφαιστειακή ΈκρηξηΗ ηφαιστειακή έκρηξη αναφέρεται στοσημείο όπου ένα ηφαίστειο καθίσταταιενεργό και απελευθερώνει την ενέργειάτου. Οι εκρήξεις λαμβάνουν διάφορεςμορφές, από καθημερινές μικρέςεκρήξεις, όπως αυτές που συμβαίνουν σεμέρη όπως το Ηφαίστειο Κιλαουέα στηΧαβάη, μέχρι εξαιρετικά σπάνιεςυπερηφαιστειακές εκρήξεις (όπου τοηφαίστειο αποβάλλει τουλάχιστον 1000κυβικά χιλιόμετρα υλικών), όπως συνέβηστην Λίμνη Τάουπο της Νέας Ζηλανδίαςπριν 26.500 χρόνια, ή στην ΚαλδέραΓέλοουστόουν των ΗΠΑ, η οποία έχει τις προϋποθέσεις να γίνει ένα υπερηφαίστειο στο προσεχές γεωλογικόμέλλον. Μερικές εκρήξεις δημιουργούν πυροκλαστικα ρεύματα, τα οποία είναι υψηλής θερμοκρασίας σύννεφατέφρας τα οποία μπορούν να κινηθούν από τις πλαγιές του ηφαιστείου με πολύ μεγάλη ταχύτητα.

Φυσικός κίνδυνος 77

ΥδρολογικοίΠλημμύρα

Η Δρέσδη κατά τη διάρκεια των πλημμυρών του Αυγούστου του 2002.

Οι πλημμύρες προκαλούνται από τιςπαρατεταμένες βροχοπτώσεις μίαςθύελλας ή μίας καταιγίδας, την γρήγορητήξη των μεγάλων ποσοτήτων χιονιού,ποταμούς που φουσκωμένοι εξαιτίαςμεγάλων βροχοπτώσεων στις πηγές τουςξεχειλίζουν και προκαλούν ζημιές στιςπαρακείμενες περιοχές, ή σπανιότερα απότην κατάρρευση φραγμάτων καιαναχωμάτων κατασκευασμένων από τονάνθρωπο.

• Ο Κίτρινος Ποταμός στην Κίναπλημμυρίζει αρκετά συχνά. Η μεγάληπλημμύρα του 1931 προκάλεσε μεταξύ800.000 και 4.000.000 θανάτων.

• Η Μεγάλη Πλημμύρα του 1993 ήταν μία από τις δαπανηρότερες πλημμύρες στην αμερικανική ιστορία.• Οι πλημμύρες του ποταμού Γιανγκτέ του 1998 στην Κίνα άφησαν 14 εκατομμύρια ανθρώπους αστέγους.• Η πλημμύρα της Μοζαμβίκης του 2000 κάλυψε ένα μεγάλο μέρος της χώρας για τρεις εβδομάδες, με

συνέπεια χιλιάδες άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους.Οι τροπικοί κυκλώνες μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε εκτενείς πλημμύρες. Τα πλέον ιστορικά παραδείγματαείναι:• Ο Τυφώνας Νίνα στην Κίνα το 1975,• Η Τροπική θύελλα Άλλισον, η οποία χτύπησε το Χιούστον του Τέξας το 2001,• Ο Τυφώνας Κατρίνα, ο οποίος άφησε το μεγαλύτερο μέρος της Νέας Ορλεάνης κάτω από το νερό το 2005.Έκχυση ΠαγετώναΌταν η επιφάνεια των παγετώνων λειώνει (από την ακτινοβολία του ήλιου ή την παγκόσμια θέρμανση) τανερά που ρέουν στην επιφάνειά του σχηματίζουν ρωγμές και χάνονται στο εσωτερικό του παγετώνα μέχρι ναβγουν κάπου στην επιφάνεια της γης ή να χαθούν στα έγκατα της γης. Συχνά όμως δεν βρίσκουν αδιέξοδο καισχηματίζουν τεράστιες λίμνες μέσα στο σώμα του παγετώνα ασκώντας πίεση στα τοιχώματά του. Αν τατοιχώματα δεν αντέξουν αλλά εκτιναχτούν, τότε τα νερά απελευθερώνονται ακαριαία και εκχύνονται στιςπεδιάδες με τρομακτική ορμή παρασέρνοντας τα πάντα στο πέρασμά τους. Αν παρασυρθούν άνθρωποι καιζώα, τότε ή θα σκοτωθούν αμέσως από την ορμή του χείμαρρου ή θα πάθουν άμεση ψύξη, αφού τα νερά έχουνθερμοκρασία γύρω στους μηδέν βαθμούς.Λιμναία ΈκρηξηΟ όρος λιμναία έκρηξη αναφέρεται σε έναν σπάνιο τύπο φυσικής καταστροφής, στην οποία τεράστιες ποσότητες διοξείδιο του Άνθρακα απελευθερώνονται ξαφνικά σε λιμναία νερά. Η καταστροφή προέρχεται όταν η λίμνη βρίσκεται σε κάποιο υψόμετρο, ενώ σε χαμηλότερες πεδιάδες βρίσκονται κατοικημένες περιοχές. Το διοξείδιο του άνθρακα που είναι αόρατο, άοσμο αλλά και βαρύτερο του υπόλοιπου αέρα ρέει αθόρυβα στα χαμηλότερα κατοικημένα μέρη απειλώντας με ασφυξία ανθρώπους και ζώα, ιδίως αν συμβεί νύχτα, την ώρα που όλοι κοιμούνται. Τέτοιες εκρήξεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν τσουνάμι στη λίμνη καθώς η αύξηση του διοξειδίου του Άνθρακα μετατοπίζει το νερό. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να συμβεί ακαριαία πλημμύρα αφάνταστης καταστροφικής δύναμης, μιας και οι μάζες των νερών της λίμνης σχηματίζουν χείμαρρο που σαρώνει τα πάντα (σπίτια, στάνες, δέντρα, γέφυρες) και δεν αφήνει τίποτα στο πέρασμά του. Οι

Φυσικός κίνδυνος 78

επιστήμονες θεωρούν ότι οι κατολισθήσεις, η ηφαιστειακή δραστηριότητα ή οι ηφαιστειακές εκρήξεις μπορούννα προκαλέσουν μια τέτοια έκρηξη.Μέχρι σήμερα έχουν παρατηρηθεί και καταγραφεί μόνο δύο λιμναίες εκρήξεις. Το 1984 στο Καμερούν μίαλιμναία έκρηξη στην Λίμνη Μονούν προκάλεσε τον θάνατο 37 κατοίκων, ενώ στις 21 Αυγούστου 1986 στηνκοντινή λίμνη Νίος, μία μεγαλύτερη λιμναία έκρηξη σκότωσε 1.800 ανθρώπους από ασφυξία.Παλιρροιακή δίνηΠαλιρροιακή δίνη ονομάζεται η δίνη που δημιουργείται από τη συνάντηση δύο παλιρροιακών ρευμάτωνσυνήθως σε αμφίγειο π.χ. μεταξύ νήσων διαφορετικού μεγέθους και σχετικά μικρής μεταξύ τους απόστασης, ήμεταξύ νήσου και της, σε μικρή απόσταση, έναντι ηπειρωτικής ακτής. Οι παλιρροιακές δίνες λέγονται κοινώςκαι ρουφήχτρες.Η μεγαλύτερη γνωστή ρουφήχτρα είναι η Μοσκστράουμεν (Moskstraumen - γνωστή στο κοινό ως το"Μάελστρομ") στα ανοιχτά των νήσων Λοφούτεν της Νορβηγίας, με ταχύτητα 40 χιλιόμετρα / ώρα, ενώ όλες οιάλλες φθάνουν σε ταχύτητες 20 έως 25 χιλιομέτρων / ώρα. Οι ισχυρές δίνες έχουν σκοτώσει αρκετούςαπρόσεκτους ναυτικούς, όμως η δύναμή τους τείνει να μεγαλοποιείται από την φαντασία.Κυματανάπαλση

Διαφορές στην στάθμη του νερού, λόγω μίας κυματανάπαλσης στην λίμνη Erie.Καταγράφηκε μεταξύ του Buffalo, Νέα Υόρκη (κόκκινο) και του Toledo, Οχάιο

(μπλε) στις 14 Νοεμβρίου 2003.

Η Κυματανάπαλση (αγγλικά: seiche)είναι ένα όρθιο κύμα (ή υδάτινο τείχος) σεένα εσωκλειόμενο ή μερικώςεσωκλειόμενο υδάτινο σώμα. Στάσιμακύματα έχουν παρατηρηθεί τόσο σελίμνες και δεξαμενές όσο σε κόλπους καιθάλασσες. Η βασική προϋπόθεση για τοσχηματισμό ενός στάσιμου κύματος είναιτο υδάτινο σώμα να είναι τουλάχιστονμερικώς οριοθετημένο, επιτρέποντας σταφυσικά φαινόμενα να διαμορφώσουν έναόρθιο κύμα. Επαναλαμβανόμενο αυτό τοφαινόμενο δημιουργεί ακόμη και στάσιμακύματα με ένα ή δύο δεσμούς, όπου δενυπόκεινται σε κατακόρυφη κίνηση.

Η κυματανάπαλση γενικά δημιουργείαρκετά προβλήματα στην ναυσιπλοΐα ωςγενεσιουργός αιτία αναστροφικώνθαλασσίων ρευμάτων ειδικότερα κατά την είσοδο ή έξοδο από τους λιμένες και κλειστούς κόλπους όπου καιαπαιτείται ιδιαίτερη προσοχή λόγω του περιορισμένου χώρου. Αλλά και επίσης και στα αγκυροβόλια μπορείνα προκαλέσουν ακόμα και ανάσπαση των αγκυρών των αγκυροβολημένων πλοίων από το βυθό με κίνδυνο νασέρνονται οι άγκυρες και ν΄ ακολουθήσει προσάραξη. Επίσης και στα πλοία που βρίσκονται ελλιμενισμέναδημιουργούνται προβλήματα στα μέσα πρόσδεσης (σχοινιά) που καταπονούνται με επαναλαμβανόμενεςανατάσεις.

Τέλος η κυματανάπαλση μπορεί να καταστεί πολύ επικίνδυνη και να προκαλέσει ακόμα και πνιγμούς σεανύποπτους ανθρώπους που στέκονται στις άκρες προβλητών ή σε αποβάθρες ή κυρίως σε χαμηλέςβραχώδεις ακτές. Στη θέαση αυτού του φαινομένου θα πρέπει αμέσως να απομακρυνθούν από τη παραλίατουλάχιστον τα μικρά παιδιά, που θα πρέπει πάντα να επιτηρούνται.

Φυσικός κίνδυνος 79

Κύμα από το Τσουνάμι του Ινδικού ωκεανού, το 2004.

ΤσουνάμιΤο τσουνάμι είναι θαλάσσιο φαινόμενοκατά το οποίο μετατοπίζονται μεγάλεςμάζες νερού σε μία θάλασσα ή μία λίμνη,ως αποτέλεσμα ενός σεισμού, μιαςκατολίσθησης ή ηφαιστειακής έκρηξης. Ημετατόπιση των όγκων του νερού έχει σαναποτέλεσμα τη δημιουργία κυμάτων που,αν φτάσουν σε ακτές, έχουν εξαιρετικάκαταστρεπτικά αποτελέσματα. Ηονομασία του, που αποτελεί διεθνή όρο,προέρχεται από τις ιαπωνικές λέξεις (tsu,津) και (nami, 波) τσου-ναμι που σταελληνικά θα μεταφράζονταν σαν «κύματου λιμανιού». Παράλληλα υπάρχουν τα«Μετεο-τσουνάμι» που προκαλούνται απόμετεωρολογικά φαινόμενα, ενώ συχνά χρησιμοποιείται και ο άτυπος όρος «Μεγα-τσουνάμι» να περιγράψει ταπολύ μεγάλα τσουνάμι.

Το πιο καταστρεπτικό τσουνάμι της σύγχρονης ιστορίας εκδηλώθηκε μετά τον σεισμό της 26ης Δεκεμβρίου2004 στην Ινδονησία, ενώ το υψηλότερο Μεγα-τσουνάμι που καταγράφηκε ποτέ υπολογίστηκε να έχει ύψος524 μέτρα και έπληξε στις 10 Ιουλίου 1958 τον Κόλπο Λιτούια στην Αλάσκα.

Κλιματικοί

Εξαιρετικά βαριά χιονοθύελλα με κατάσταση whiteout, στο Goodland τουΚάνσας, στις 10 Φεβρουαρίου 1999. Σημειώστε την ακραία σφοδρότητα των

ανέμων, με φόντο το κτίριο.

ΧιονοθύελλαΗ χιονοθύελλα είναι μία έντονη χειμερινήκαταιγίδα που χαρακτηρίζεται απόχαμηλές θερμοκρασίες, ισχυρούς ανέμουςκαι έντονη χιονόπτωση.

Χαρακτηριστικές χιονοθύελλες που έχουνπλήξει τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι:

• Η μεγάλη χιονοθύελλα του 1888• Η χιονοθύελλα της ημέρας της

ανακωχής το 1940• Η Θύελλα του Αιώνα το 1993ΠαγοθύελλαΗ Παγοθύελλα είναι ένα ιδιαίτεροκαιρικό φαινόμενο και συγκεκριμένα έναείδος χειμερινής καταιγίδας, κατά τηνοποία πέφτει υπέρψυχρη αλλά απάγωτηβροχή λόγω των ατμοσφαιρικών συνθηκών, η οποία μόλις καταλήξει στο έδοφος γίνεται ακαριαία πάγος. Ωςαποτέλεσμα, δημιουργείται ένα τεράστιο παγοκάλυμμα, που μπορεί να παραλύσει ολόκληρες περιοχές.

Εποχή των ΠαγετώνωνΗ Εποχή των Παγετώνων είναι μία γεωλογική περίοδος, όμως θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί ως μία παγκόσμια ολοσχερής φυσική καταστροφή καθώς σε μία παγετωνική περίοδο το κλίμα όλου τον κόσμου

Φυσικός κίνδυνος 80

αλλάζει και περιοχές που θεωρούνταν κατοικήσιμες γίνονται ακατοίκητες λόγω του ψύχους.ΞηρασίαΗ ξηρασία είναι μία ανώμαλα άνυδρη περίοδος όταν δεν υπάρχει αρκετό νερό για να υποστηρίξει τιςγεωργικές, αστικές ή περιβαλλοντικές ανάγκες. Οι εκτεταμένες ξηρασίες μπορούν να οδηγήσουν σε θανάτουςαπό λιμό ή ασθένειες, ενώ αποτελούν μία από τις βασικές αιτίες των πυρκαγιών. Ανάμεσα στις πλέον γνωστέςιστορικές περιόδους ξηρασίας που έπληξαν τον πλανήτη, είναι οι εξής:• Η ξηρασία του 1900 στην Ινδία,• Η ξηρασία του 1921 – 1922 στη Σοβιετική Ένωση,• Η ξηρασία του 1928 – 1930 που έπληξε την Νοτιοδυτική Κίνα στοιχίζοντας πάνω από 3 εκατομμύρια ζωές,• Η ξηρασία του 1936 και του 1941 στην επαρχεία Σιτσουάν της Κίνας που είχαν αποτέλεσμα το θάνατο 5 και

2,5 εκατομμυρίων ανθρώπων αντίστοιχα.ΧαλαζόπτωσηΗ χαλαζόπτωση είναι μια φυσική καταστροφή όπου, κατά τη διάρκεια μίας καταιγίδας, παράγονταιπολυάριθμοι χαλαζόκοκκοι οι οποίο προκαλούν καταστροφές στην περιοχή που πέφτουν. Η χαλαζόπτωσημπορεί να είναι ιδιαίτερα καταστρεπτική για την γεωργία, καταστρέφοντας καλλιέργειες και εξοπλισμό. Μιαιδιαίτερα καταστροφική χαλαζόπτωση έπληξε το Μόναχο της Γερμανίας στις 12 Ιουλίου 1984 προκαλώνταςμεγάλες καταστροφές.Κύμα ΚαύσωναΤο κύμα καύσωνα είναι μια καταστροφή που χαρακτηρίζεται από υψηλή θερμοκρασία που θεωρείται ακραίακαι ασυνήθιστη στην περιοχή στην οποία εμφανίζεται. Τα κύματα καύσωνα απαιτούν τους συγκεκριμένοσυνδυασμό καιρικών φαινομένων για να πραγματοποιηθούν όπως καθοδικούς ανέμους και αντιστροφές τηςθερμοκρασίας. Το χειρότερο κύμα καύσωνα στην πρόσφατη ιστορία ήταν το Ευρωπαϊκό Κύμα Καύσωνα του2003. Υπάρχει όμως και η προοπτική για πιο μακροπρόθεσμα γεγονότα που οφείλονται στην παγκόσμιααύξηση της θερμοκρασίας, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, από την ανθρώπινη δραστηριότητα πουπροκαλεί της αύξηση της θερμοκρασία στον πλανήτη και την αλλαγή του κλίματος.

Φυσικός κίνδυνος 81

Ο Τυφώνας Κατρίνα τον Αύγουστο του 2005.

Τυφώνας και Τροπικός κυκλώναςΟ τυφώνας και ο τροπικός κυκλώνας (αγγλικά:Hurricane, tropical cyclone, typhoon) είναιδιαφορετικά ονόματα που όμως αναφέρονται στοίδιο φαινόμενο, ένα σύστημα θύελλας με μία κλειστήπεριστροφική (κυκλωνική) κυκλοφορία γύρω απόένα ήρεμο κέντρο χαμηλής βαρομετρικής πίεσης,γνωστό ως μάτι του τυφώνα (eye of the hurricane).

Τα συστήματα αυτά σχηματίζονται πάνω από τουςωκεανούς και προκαλείται από έντονη εξάτμισηνερού που τροφοδοτεί καταγίδα πάνω από τονωκεανό. Εξαιτίας του φαινομένου Κοριόλις ηκαταγίδα αρχίζει να περιστρέφεται όλο καιεντονότερα και μετατρέπεται σε τυφώνα μόλις ηταχύτητα των ανέμων ξεπεράσει τα 74 μίλια/118χιλιόμετρα την ώρα. Η ονομασία Hurricaneχρησιμοποιείται για τα φαινόμενα που εμφανίζονταιστον Ατλαντικό και ανατολικό Ειρηνικό ωκεανό, ηονομασία τροπικός κυκλώνας (tropical cyclone) γιατα φαινόμενα που εμφανίζονται στον Ινδικό ωκεανόενώ η ονομασία τυφώνας (typhoon) για τα φαινόμεναπου εμφανίζονται στον δυτικό Ειρηνικό ωκεανό.

• Ο τυφώνας με τους περισσότερους θανάτους όλων των εποχών ήταν ο Κυκλώνας Μπόλα που έπληξε τοπρώην ανατολικό Πακιστάν (σημερινό Μπαγκλαντές) στις 12 Νοεμβρίου 1970, με απολογισμό πιθανώς έωςκαι 500.000 νεκρούς.

• Ειδικότερα στον βόρειο Ατλαντικό ο φονικότερος τυφώνας ήταν ο Μεγάλος Τυφώνας του 1780, με πάνωαπό 27.500 νεκρούς. Μεταξύ 10 και 16 Οκτωβρίου 1780, ο τυφώνας αυτός κυριολεκτικά ισοπέδωσε τηνΜαρτινίκα, τις Ολλανδικές Αντίλλες και τα νησιά Μπαρμπάντος, με ταχύτητες ανέμων που ενδέχεται ναξεπέρασαν τα 200 μίλια/320 χιλιόμετρα την ώρα.

• Χαρακτηριστικός ήταν επίσης ο τυφώνας Κατρίνα ο οποίος προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στιςΑμερικανικές ακτές του κόλπου του Μεξικού τον Αύγουστο του 2005 και πλημμύρισε το 80% της ΝέαςΟρλεάνης, καταστρέφοντάς την σχεδόν ολοκληρωτικά.

Φυσικός κίνδυνος 82

Σίφωνας με εμφάνιση «σαν προβοσκίδα ελέφαντα» έντασης F5, κοντά στο Elieτης επαρχίας Μανιτόμπα, Καναδάς, στις 22 Ιουνίου 2007.

ΣίφωναςΟ σίφωνας είναι ένα φυσικό φαινόμενο τοοποίο προκαλείται από τις καταιγίδες. Οισίφωνες είναι βίαιες, περιστρεφόμενεςστήλες αέρα, που μπορούν να φυσήξουνμε ταχύτητες από 40 μίλια/65 χιλιόμετρατην ώρα μέχρι περισσότερο από 300μίλια/480 χιλιόμετρα την ώρα. Μπορούννα σχηματιστούν ανά ένας τη φορά ή σεμεγάλα ξεσπάσματα κατά μήκος μιαςπροκαθορισμένης γραμμής ή μέσα σε μίαμεγάλη έκταση ανάπτυξης μιαςκαταιγίδας και τότε αναφέρονται ωςοικογένεια σιφώνων (tornado family).

Ο πιο θανατηφόρος σίφωνας στηνπαγκόσμια ιστορία, ήταν ένας τεράστιοςμε πλάτος 1 μίλι (1,6 χλμ.) και μήκος διαδρομής 50 μίλια (80 χλμ.) που χτύπησε τις πόλεις Daulatpur και Saturiaστο Μπαγκλαντές, στις 26 Απριλίου 1989. Υπάρχει μία μεγάλη αβεβαιότητα ως προς τον αριθμό των θυμάτων,αλλά οι πιο τυπικές εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 1.300 νεκρούς, 12.000 τραυματίες και 80.000 άστεγους. Hκατάταξή του σε επίπεδο έντασης είναι επισήμως αδύνατη, λόγω της έλλειψης στοιχείων και της κάκιστηςποιότητας κατασκευής των κτιρίων σε αυτή τη χώρα.

Χαρακτηριστικός ήταν επίσης ο Σίφωνας των Τριών Πολιτειών (Tri-State Tornado) του 1925, με τουλάχιστον695 θύματα, που ήταν ο πιο θανατηφόρος σίφωνας στην ιστορία των ΗΠΑ. Η διαδρομή που κατάφερε ναδιανύσει ήταν ≥ 219 μίλια (≥ 352 χιλιόμετρα) και ήταν η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ στον κόσμο.Επίσης κατέχει και το ρεκόρ της ταχύτερης μετακίνησης κατά μήκος της διαδρομής του σίφωνα, με μέσηταχύτητα 62 μίλια / 100 χιλιόμετρα την ώρα (ορισμένες στιγμές έως και 73 μίλια / 117 χιλιόμετρα την ώρα).

ΠυρκαγιέςΠυρκαγιά

Πυρκαγιά στο Γέλοουστόουν των ΗΠΑ, το 1988.

Η πυρκαγιά είναι μία κατάσταση όπουανεξέλεγκτη φωτιά καίει δασικές,αγροτικές, καλλιεργήσιμες ήακαλλιέργητες περιοχές. Οι συνηθέστερεςαιτίες των πυρκαγιών περιλαμβάνουν τιςαστραπές και την ξηρασία, όμως οιπυρκαγιές μπορούν να αρχίσουν από τηνανθρώπινη αμέλεια ή από εμπρησμό. Οιπυρκαγιές μπορούν επίσης ναπροκαλέσουν εκτινάξεις εύφλεκτων ήφλεγόμενων υλικών τα οποία μπορούν ναδημιουργήσουν νέες εστίες πυρκαγιάς σεμεγάλη απόσταση από την αρχική εστία.

Φυσικός κίνδυνος 83

Υγεία και Ασθένειες

Το στέλεχος του ιού H5N1 (νόσος των Πτηνών)

ΕπιδημίαΗ επιδημία είναι το ξέσπασμα μιαςμεταδοτικής ασθένειας που εξαπλώνεταιμε γρήγορο ρυθμό μέσα σε ένα ανθρώπινοπληθυσμό. Όταν η εξάπλωση τηςασθένειας είναι παγκόσμια η επιδημίαμετατρέπεται σε πανδημία. Έχουνυπάρξει πολλές επιδημίες και πανδημίεςσε όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Τατελευταία εκατό χρόνια οι πιο σημαντικέςπανδημίες ήταν:

• Η πανδημία Ισπανικής γρίπης του 1918που στοίχισε τη ζωή 50 εκατομμυρίωνανθρώπων παγκοσμίως,

• Η πανδημία Ασιατικής γρίπης του1957 - 1958, η οποία σκότωσε πάνωαπό ένα εκατομμύριο ανθρώπους,

• Η πανδημία γρίπης του Χόνγκ Κόνγκ το 1968 - 1969,• Η πανδημία SAR του 2002 - 2003,• Η επιδημία AIDS που άρχισε το 1981.• Η Πανδημία γρίπης του 2009 - 2010, γνωστή ως Γρίπη Η1Ν1 ή Νέα Γρίπη (αρχικά ως γρίπη των χοίρων), η

οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η επικρατέστερη λαϊκή ονομασία είναι γρίπη των χοίρων, αλλά οιπερισσότερες κυβερνήσεις δεν συμφωνούν γιατί μια τέτοια ονομασία ίσως να κατέστρεφε την εμπιστοσύνητων καταναλωτών στο χοιρινό κρέας με άσχημες επιπτώσεις για την κτηνοτροφική βιομηχανία.

Αλλες ασθένειες που διαδίδουν πιό αργά αλλά θεωρούνται ακόμα παγκόσμιοι κίνδυνοι για την δημόσια υγείααπό τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) περιλαμβάνουν:• Η Φυματίωση XDR (Extensively drug-resistant), μία μορφή φυματίωσης που είναι ιδιαίτερα ανθεκτική στην

θεραπεία φαρμάκων,• Η Ελονοσία, η οποία σκοτώνει 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους το χρόνο,• Η ασθένεια Έμπολα (Αιμοραγικός πυρετός Ebola), ο οποίος έχει στοιχίσει τις ζωές εκατοντάδων ανθρώπων

στην Αφρική σε διάφορα ξεσπάσματα.ΠείναΗ πείνα είναι κοινωνική και οικονομική κρίση που συνοδεύεται συνήθως από διαδεδομένο υποσιτισμό, λιμό,επιδημικές ασθένειες και αυξημένη θνησιμότητα. Αν και η πείνα μπορεί να εμφανιστεί ή να επιδεινωθεί απόφυσικούς παράγοντες, συχνά ένα αποτέλεσμα οικονομικής ή στρατιωτικής πολιτικής που στερεί από τουςανθρώπους τα τρόφιμα που απαιτούνται για την επιβίωσή τους. Στην σύγχρονη εποχή το μεγαλύτερο πλήγμααπό την πείνα έχει δεχτεί η Υποσαχάρια Αφρική, αν και ο αριθμός θυμάτων είναι πολύ μικρότερος από τοναριθμό ανθρώπων που πέθαναν από την πείνα στην Ασία κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Φυσικός κίνδυνος 84

Διαστημικοί

Πεσμένα δέντρα μετά την έκρηξη του μετεωρίτη στο Τουνγκούσκα της Ρωσίαςτο 1908.

Συμβάν ΠρόσκρουσηςΤο συμβάν πρόσκρουσης είναι μιαφυσική καταστροφή στην οποία έναεξωγήινο κομμάτι βράχου, έναςαστεροειδής, μετεωρίτης ή άλλοδιαστημικό υλικό συγκρούεται με τη Γη.Οι ακριβείς συνέπειες μίας άμεσηςπρόσκρουσης με τη Γη ποικίλλουνανάλογα με το μέγεθος τουσυγκρουόμενου αντικειμένου, από τηναλλαγή του κλίματος έως τηνολοκληρωτική καταστροφή τουπολιτισμού ή και του πλανήτη.Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί τοΣυμβάν της Τουνγκούσκα.

Ηλιακή φλόγαΗ ηλιακή φλόγα είναι ένα φαινόμενο όπου ο Ήλιος αποδεσμεύει ξαφνικά ένα μεγάλο ποσό ηλιακήςακτινοβολίας, πολύ περισσότερο από κανονικό. Πιθανολογείται ότι τέτοιες απελευθερώσεις ακτινοβολίας θαμπορούσαν να προκαλέσουν κατάρρευση των επικοινωνιών σε ολόκληρό τον πλανήτη. Μερικά γνωστάσυμβάντα περιλαμβάνουν:

• Ένα συμβάν μεγέθους X20 στις 16 Αυγούστου 1989 .• Ένα παρόμοιο συμβάν στις 2 Απριλίου 2001.• Η ισχυρότερη ηλιακή φλόγα, μεγέθους μεταξύ X40 και X45, καταγράφηκε στις 4 Νοεμβρίου 2003.

Δείτε Επίσης

Δασική Πυρκαγιά

• Θεωρία του Χάους• Κίνδυνος• Έκτακτη Ανάγκη• Διαχείριση Έκτακτων Αναγκών

• Πολιτική Προστασία• Μείωση Ποσοστού Καταστροφών• Καταφύγιο Έκτακτης Ανάγκης

• Φυσική καταστροφή• Περιβαλλοντολογική Καταστροφή• Καιρική Καταστροφή

Φυσικός κίνδυνος 85

Εξωτερικές Συνδέσεις• Διαχείριση κινδύνων από την Παγκόσμια Τράπεζα [1]

• Πληροφορίες για τους φυσικούς κινδύνους από το Ινστιτούτο Ωκεάνιων Ακτών [2]

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το disaster άρθρο Natural disaster [3] της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποίαδιανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 [11]. (disaster ιστορικό/συντάκτες [3]).

Παραπομπές[1] http:/ / go. worldbank. org/ BCQUXRXOW0[2] http:/ / www. whoi. edu/ institutes/ coi/ topicIndex. do?o=read& id=113[3] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Natural

86

Δηλητήριο

Δηλητήριο

Mια νεκροκεφαλή επί διασταυρουμένωνοστών, σύμβολο τοξικά επικίνδυνων ουσιών.

Δηλητήριο ονομάζεται οποιαδήποτε ουσία, φυσικής προέλευσης ήτεχνικά παρασκευασμένη, που μετά την εισαγωγή της σε ζωντανόοργανισμό μπορεί να ασκήσει βλαπτική ή και θανατηφόραεπίδραση. Πολλές ουσίες, ιδιαίτερα σε συνάρτηση με τημεγαλύτερη ή μικρότερη δοσολογία που θα εισαχθούν, είναιδυνατόν να έχουν βλαπτική επίδραση σε έναν οργανισμό.Δηλητήρια λέμε συνήθως ουσίες που ακόμα και σε εξαιρετικάμικρές δόσεις είναι πολύ βλαπτικές. Υπάρχουν στη φύση πολλάδηλητήρια που μπορεί να είναι προϊόντα ζώων ή ουσίες πουπροέρχονται από φυτά ή ακόμη και απλά χημικά στοιχεία ήενώσεις που βρίσκονται σε ανόργανα υλικά.

Για τον άνθρωπο κάθε ουσία δυνητικώς μπορεί να είναι δηλητήριοκαι τούτο είναι ανάλογο από την ποσότητα της ουσίας που θα μπειστον οργανισμό και από τη δυνατότητα αυτού να την απομονώσει ήνα την αποβάλλει μετά από κάποια επεξεργασία. Καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή με δεκάδες δηλητήριααλλά δεν παθαίνουμε βλάβες επειδή ο οργανισμός μας είναι σε θέση να τα εξουδετερώνει. Η ισχύς ενόςδηλητηρίου λέγεται τοξικότητα κι αυτή καθορίζει τη βαρύτητα των βλαβών που αυτό προκαλεί, σε συνδυασμόμε την προσλαμβανόμενη ποσότητα του δηλητηρίου.

Ιδιαίτερα για χημικά προϊόντα και παρασκευάσματα "τοξικά" είναι αυτά που δια της εισπνοής , καταπόσεως ήδια της διεισδύσεως δια του δέρματος δύνανται να προκαλέσουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, οξείς ήχρόνιους, ακόμη και τον θάνατο[1] και είναι υποχρεωτική από το νόμο η σήμανση τους ως τέτοια. Άλλεςεπικίνδυνες αλλά λιγότερο τοξικές ουσίες είναι δυνατόν να χαρακτηρίζονται ως "επιβλαβείς" ή "ερεθιστικές".

Ενδεικτικός πίνακας ουσιών που σε συνάρτηση με τη δοσολογία μπορεί να είναι δηλητηριώδεις για τον άνθρωπο

ανόργανες ουσίες μέταλλα μόλυβδος

υδράργυρος

κάδμιο

μεταλλοειδή αρσενικό

αλογονούχα φθοριούχα άλατα

χλώριο

ραδιενεργά υλικά

οργανικές ουσίες φωσφορούχα παρασιτοκτόνα (οργανοφωσφορικά)

αζωτούχα υδροκυάνιο

αιθυλική αλκοόλη

μονοξείδιο του άνθρακα

Δηλητήριο 87

φαρμακευτικά νευρικό σύστημα σαλικυλικό οξύ

παρακεταμόλη (paracetamol)

οπιούχες ουσίες

βενζοδιαζεπίνη

αντι-χολινεστεράση

καρδιαγγειακό σύστημα καρδιακές γλυκοσίδες (digoxin)

διπυριδαμόλη (dipyridamole)

βιταμίνη Α (Α-υπερβιταμίνωση)

βιολογικά θαλάσσια είδη παραλυτική τοξίνη των μαλακίων

ciguatera (τροφική δηλητηρίαση)

σπονδυλωτά φίδι (πεπτιδικές τοξίνες)

βάτραχος (βατραχοτοξίνη)

αρθρόποδα μέλισσα (apitoxin)

αράχνη (νευροτοξίνες)

σκορπιός

φυτά μανιτάρι (α-αμανιτίνη)

δείτε επίσης• Τοξικολογία

παραπομπές[1] Οδηγία 67/548/ΕΟΚ (http:/ / eur-lex. europa. eu/ LexUriServ/ LexUriServ. do?uri=CELEX:31967L0548:EL:HTML)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι• Εισαγωγή στη ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις επικίνδυνες ουσίες και υλικά. (αγγλικά) (http:/ / ec. europa. eu/

environment/ chemicals/ dansub/ home_en. htm)

88

Ηλεκτροπληξία

ΗλεκτροπληξίαΩς ηλεκτροπληξία χαρακτηρίζεται το σύνολο των βλαβών που προκαλούνται από την επίδραση τουηλεκτρικού ρεύματος. Για να συμβεί ηλεκτροπληξία προαπαιτείται να διοχετευτεί, με οποιονδήποτε τρόπο,στον ανθρώπινο οργανισμό ηλεκτρισμός, υψηλής ή χαμηλής έντασης.

Παράγοντες επικινδυνότηταςΤο νερό είναι καλός αγωγός του ηλεκτρικού ρεύματος και γι' αυτό ο χειρισμός μιας ηλεκτρικής συσκευής μεβρεγμένα χέρια ή η χρήση της στο μπάνιο ή κοντά σε συλλογή νερού αυξάνει το ενδεχόμενο ηλεκτροπληξίας. Οκίνδυνος ηλεκτροπληξίας αυξάνεται όταν κάποιος (ιδίως τα παιδιά) περιεργάζεται ή τοποθετεί στις πρίζεςσύρματα ή καρφίτσες ή όταν οι διακόπτες είναι κατεστραμμένοι ή τα καλώδια των ηλεκτρικών συσκευώνφθαρμένα. Τα φωτιστικά δαπέδου και τα πορτατίφ θεωρείται ότι μπορεί να γίνουν αίτια ηλεκτροπληξίας, γι'αυτό προτιμάται ο φωτισμός (ειδικά στα παιδικά δωμάτια) να είναι κεντρικός.

Βλάβες που προκαλεί η ηλεκτροπληξίαΤο συνεχές ρεύμα είναι λιγότερο επικίνδυνο από το εναλλασσόμενο. Το ρεύμα μικρής έντασης προκαλείπροβλήματα στην καρδιά, όπως μαρμαρυγή των καρδιακών κόλπων και των κοιλιών. Το ρεύμα μεγάληςέντασης δρα απ' ευθείας στο αναπνευστικό κέντρο και προκαλεί σύσπαση των αναπνευστικών μυών. Η επαφήμε ρεύμα υψηλής τάσης (π.χ. καλώδια ηλεκτροδότησης) συνήθως επιφέρει αμέσως το θάνατο ή, σε καλύτερηπερίπτωση, προκαλούνται βαριά εγκαύματα.Επιπλέον, η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα μπορεί να προκαλέσει βαριάεγκαύματα στα σημεία εισόδου και εξόδου του ρεύματος.

Επείγουσες ενέργειεςΣε περίπτωση ηλεκτροπληξίας ενός ατόμου, πρώτη ενέργεια είναι η διακοπή του ρεύματος από το γενικόδιακόπτη ή απομάκρυνση του ατόμου από την επαφή με το ηλεκτρικό ρεύμα με προσοχή για να μηνκινδυνεύσει και αυτός που προσπαθεί να βοηθήσει το θύμα. Η επαφή με τον παθόντα δεν πρέπει να γίνεται μεγυμνά και βρεγμένα χέρια αλλά με την παρεμβολή ηλεκτρομονωτικού υλικού, π.χ. ξύλο.Το θύμα, λόγω μυικού σπασμού που προκαλείται εκσφενδονίζεται μακριά από το σημείο επαφής, αν όμωςπαραμείνει σε επαφή με την πηγή δεν πρέπει ποτέ να επιχειρείται το πλησίασμά του, διότι η ηλεκτρικήεκκένωση μπορεί να φτάσει σε μεγάλη απόσταση. Το σωστό είναι να ειδοποιούνται οι αρχές για τη διακοπήτου ρεύματος και κατόπιν να δοθούν οι πρώτες βοήθειες. Το θύμα της ηλεκτροπληξίας μεταφέρεται στησυνέχεια στο νοσοκομείο για τη διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων.

Ηλεκτροπληξία 89

Χρήση της ηλεκτροπληξίαςΗ ηλεκτροπληξία έχει χρησιμοποιηθεί ως μέθοδος εκτέλεσης για τους θανατοποινίτες, στις ΗΠΑ και τιςΦιλιππίνες με τη χρήση της ηλεκτρικής καρέκλας.Οι βασικοί λόγοι χρήσης της το 19ο και 20ο αιώνα ήταν ότι φαινόταν πιο ανθρωπιστικό (το ρεύμαδιαπερνούσε γρήγορα το σώμα που προηγουμένως είχε βραχεί) και ότι στη δεκαετία του 1880 (ότανπρωτοσχεδιάστηκε η ηλεκτρική καρέκλα) ο ηλεκτρισμός ήταν μια νέα πηγή ενέργειας που είχε φέρειεπανάσταση.

Βιβλιογραφία• Τσουμάκας Κωνσταντίνος, "Παιδικά ατυχήματα", Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης, (c) 2006, ISBN

960-399-391-3• Fykynishi K, Takahashi H, Kitagishi H et al, : Epidemiology of childhood burns in the critical care medical center

of Kinki University in Osaka, Japan. Burns 2000, 26: 465-469.• Κουλετάκη Νίνα, "Μέθοδοι εκτέλεσης: ηλεκτρική καρέκλα", 12 Ιανουαρίου 2008, wordpress [1]

Περιέχονται πληροφορίες για ιατρικά θέματα. Δείτε την προειδοποίηση για ιατρικά άρθρα.

ηξπακσ

Παραπομπές[1] http:/ / eglima. wordpress. com/

90

Φωτιά

Φωτιά

Φωτιά από την καύση ξύλων

Η φωτιά, ή η πυρά ή το πυρ (τουπυρός) χαρακτηρίζεται γενικά τοφαινόμενο της ανάφλεξης ενόςυλικού που αναγνωρίζεται από τηνσημαντική έκκληση θερμότητας καιτης παρουσίας φλόγας, (όχι όμως καιπάντοτε απαραίτητη).

Η φωτιά δεν είναι κατάσταση τηςύλης, αλλά στάδιο μετατροπής της.Είναι μια εξωθερμική χημικήαντίδραση που συνοδεύεται απόέντονη θερμότητα ή οποία εκλύεταικατά τη διάρκεια της γρήγορηςοξείδωσης ενός υλικού.

Ένα υλικό που "αρπάζει" εύκολαφωτιά ονομάζεται εύφλεκτο υλικό.Αν ένα εύφλεκτο υλικό χρησιμοποιείται για τη παραγωγή καύσης, τότε αυτό χαρακτηρίζεται καύσιμο. Μιαφωτιά ξεκινάει όταν ένα εύφλεκτο ή καύσιμο υλικό, με την παρουσία οξυγόνου ή κάποιου άλλου οξειδωτικούπαράγοντα, βρεθεί σε κατάλληλη θερμοκρασία. Αυτή η κατάλληλη θερμοκρασία ονομάζεται θερμοκρασίαανάφλεξης ή σημείο ανάφλεξης, που είναι διαφορετικό για κάθε υλικό. Συνήθεις πηγές θερμότητας μπορεί ναείναι μια σπίθα, κάποια άλλη φωτιά (για παράδειγμα μια έκρηξη, η φωτιά του φούρνου ή του τζακιού, ένααναμμένο σπίρτο ή τσιγάρο) και πηγές έντονης θερμικής ακτινοβολίας (όπως ο ήλιος και οι λαμπτήρεςπυρακτώσεως).

Τρίγωνο της φωτιάς: χαρακτηρίζονται τα τρια εκείνα στοιχεία, η ταυτόχρονη ύπαρξη των οποίων και τηνδιατηρούν και τα οποία είναι το καύσιμο, το οξυγόνο και η φλόγα (ή άλλη πηγή θερμότητας). Η φωτιά σβήνειόταν ένα και μόνο οποιοδήποτε από τα στοιχεία του λεγόμενου τριγώνου της φωτιάς εκλείψει. Τα άκαυσταυπολείμματα της φωτιάς καλούνται στάχτη. Εκτεταμένη φωτιά κατά την οποία καταστρέφονται αγαθάχαρακτηρίζεται πυρκαγιά. Γενικά η τέχνη καταστολής της φωτιάς ονομάζεται πυρόσβεση ή πυροσβεστική, τοδε αποτέλεσμα αυτής κατάσβεση. Τα μέσα της καταστολής της φωτιάς ονομάζονται πυροσβεστικά μέσα ή μέσαπυρόσβεσης. Αντίθετα η προστασία από φωτιά ονομάζεται πυροπροστασία και τα υλικά που χρησιμοποιούνταιγι΄ αυτήν πυρίμαχα υλικά.Οι φλόγες της φωτιάς μπορούν να μεταφέρουν ηλεκτρισμό, καθώς ένα μικρό μέρος κάθε φωτιάς είναιιονισμένο. Η ικανότητα αυτή της φωτιάς οφείλεται στην μερικά πλασματική της φύση.

Φωτιά 91

Δείτε επίσης• Αυτανάφλεξη• Καύσιμο• Εκρηκτική ύλη• Πυρκαγιά

92

Χιονοστιβάδα

Χιονοστιβάδα

Χιονοστιβάδα στο όρος Τιμπανόγκος της Γιούτα.

Η χιονοστιβάδα είναι ένα φαινόμενο πουπεριλαμβάνει την ολίσθηση μιας μεγάληςμάζας χιονιού από την πλαγιά ενόςβουνού, προκαλείται όταν μιασυγκεντρωμένη μάζα χιονιούαπελευθερώνεται σε μία πλαγιά. Είναιένας από τους σημαντικότερουςκινδύνους στα βουνά κατά τη διάρκειατου χειμώνα, καθώς έχουν τη δυνατότητανα συμπαρασύρουν πάγο, βράχους,δεντρα και άλλα υλικά στη πλαγία, καιπολλοί άνθρωποι κατά καιρούς πέφτουνθύματα χιονοστοιβάδων που ολισθαίνουνσε πλαγιές, ιδίως σε τουριστικές περιοχές.Μεγάλη σημασία έχει ο έγκαιροςεντοπισμός των θυμάτων και για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιείται ένας ειδικός πομποδέκτης που επιτρέπει τηνανίχνευση ενός θύματος χιονοστιβάδας θαμμένου κάτω από το χιόνι.

Οι χιονοστιβάδες είναι ταξινομημένες ανάλογα με μορφολογικά χαρακτηριστικά τους, και βαθμολογούνταιείτε από τη δυνατότητα καταστροφής είτε από τη μάζα του χιονιού που προς ρέει τα κάτω. Μερικά από ταμορφολογικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται για την ταξινόμηση των χιονοστιβάδων είναι ο τύπος τουχιονιού που εμπλέκεται, η φύση της βλάβης, η επιφάνεια ολίσθησης, ο μηχανισμός μετάδοσής της, το έναυσματης χιονοστιβάδας, η γωνία κλίσης, η κατεύθυνση και το υψόμετρο. Το μέγεθος, η μάζα, και η δυνατότητακαταστροφής της χιονοστιβάδα βαθμολογούνται σε λογαριθμική κλίμακα, που συνήθως απαρτίζεται από 4έως 7 κατηγορίες, με τον ακριβή ορισμό των κατηγοριών να ποικίλει ανάλογα με το σύστημα παρατήρησης ήτην περιοχή των προβλέψεων.Μία χιονοστιβάδα είναι ένα παράδειγμα βαρυτικού ρεύματος αποτελούμενου από κοκκώδη υλικά. Σε μίαχιονοστιβάδα, πολλά υλικά ή μείξεις διαφορετικών ειδών υλικών πέφτουν ή ολισθαίνουν εξαιτίας της δύναμηςτης βαρύτητας. Οι χιονοστιβάδες συχνά ταξινομούνται και από τα υλικά από τα οποία αποτελούνται.Μερικά παραδείγματα χιονοστιβάδων είναι:• Η χιονοστιβάδα του Ουέλλινγκτον το 1910 στις ΗΠΑ,• Οι χιονοστιβάδες του Μπλονς το 1954 στην Αυστρία,• Η χιονοστιβάδα που ακολούθησε τον σεισμό του Ανκάς το 1970 στο Περού,• Η χιονοστιβάδα του Γκαλτόρ το 1999 στην Αυστρία.

93

Έκρηξη

Έκρηξη

Έκρηξη

Με τον όρο έκρηξη στη Φυσική, αλλά και γενικότερα, χαρακτηρίζεταιοποιαδήποτε προκαλούμενη αιφνίδια ρήξη που έχει ως συνέπεια τηναποκεντρούμενη, (προς τα έξω), ισχυρή πίεση. Η έκρηξη γενικά είναιαποτέλεσμα εκτόνωσης αερίων, που συνήθως οφείλεται είτε σεανάφλεξη εκρηκτικών υλών είτε από ισχυρή πίεση που ασκείται σεαέρια με μηχανικά μέσα.

Εκφράσεις

Μεταφορικά στις εκφράσεις ο όρος αυτός σημαίνει την απότομημεταβολή ή μετάβαση από ηρεμία σε άλλη κατάσταση π.χ. έκρηξηοργής, έκρηξη πολέμου κ.λπ. Στις μεταφορικές αυτές έννοιεςπεριλαμβάνεται και ο επίσημος όρος έκρηξη αλγών στη Βιολογία.

Δείτε επίσης• Έκρηξη συμπαθητική• Έκρηξη Ηλίου• Εκρηκτικό κύμα• Μεγάλη έκρηξη• Ηφαίστειο• Πυρηνικά όπλα

94

Έκρηξη της Τουνγκούσκα

Έκρηξη της Τουνγκούσκα

Δένδρα κτυπημένα από το ωστικό κύμα της Εκρήξεως της Τουνγκούσκα.Φωτογραφία από την αποστολή του Kulik (1927).

Η Έκρηξη της Τουνγκούσκα ή«Συμβάν της Τουνγκούσκα» ήταν μιαπολύ μεγάλη φυσικής προελεύσεωςέκρηξη που συνέβη πάνω από μίαακατοίκητη περιοχή κοντά στονποταμό Τουνγκούσκα, παραπόταμοτου ποταμού Γενισέι της Σιβηρίας,στο σημερινό Κράι τουΚρασνογιάρσκ της Ρωσίας, στις7:14 π.μ. περίπου τοπική ώρα (3:14 θερινή ώρα Ελλάδας), στις 30Ιουνίου 1908 (17 Ιουνίου με τοπαλαιό - Ιουλιανό - ημερολόγιο, πουήταν τότε ακόμα σε χρήση στη Ρωσίακαι στην Ελλάδα).

Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του υποκέντρου της εκρήξεως είναι κατά προσέγγιση πλάτος 60°53΄09΄΄ βόρειοκαι μήκος 101°53΄40΄΄ ανατολικό.Η πιθανότερη αιτία για την έκρηξη ήταν η εκρηκτική διάλυση στη γήινη ατμόσφαιρα ένος μεγάλουμετεωροειδούς, ή μικρού αστεροειδούς ή και θραύσματος κομήτη, η οποία πρέπει να έλαβε χώρα σε ύψος από5 ως 10 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης. Υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις για τις διαστάσειςτου ουράνιου αυτού σώματος, γενικά πάντως συμφωνούν ότι είχε διαστάσεις μερικών δεκάδων μέτρων.Παρότι το μετέωρο ή ο κομήτης εξερράγη στον αέρα αντί να προσκρούσει στην επιφάνεια της Γης, η ενέργειαπου απελευθερώθηκε ήταν τόσο μεγάλη (από 5 ως 30 μεγατόνοι TNT ή το χιλιαπλάσιο της ατομικής βόμβαςτης Χιροσίμα), ώστε θέρισε περίπου 80 εκατομμύρια δέντρα σε μια έκταση πάνω από 2,15 εκατομμύριαστρέμματα. Μια έκρηξη αυτού του μεγέθους θα μπορούσε να καταστρέψει μια μεγάλη πόλη.Η Έκρηξη της Τουνγκούσκα θεωρείται η μεγαλύτερη χερσαία πτώση μετεώρου ή αστεροειδή στη Γη στηνκαταγεγραμμένη Ιστορία. Πτώσεις παρόμοιου μεγέθους σε απομακρυσμένες περιοχές των ωκεανών δεν θαείχαν γίνει αντιληπτές πριν τη γενικευμένη τηλεπισκόπηση του πλανήτη από τεχνητούς δορυφόρους, τηνδεκαετία του 1970.

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 95

Περιγραφή

Προσεγγιστική θέση για την Έκρηξη της Τουνγκούσκα στη Σιβηρία.

Εκείνο το πρωί εντόπιοι Εβένκοι καιΡώσοι έποικοι στους λόφουςβορειοδυτικά της λίμνης Βαϊκάληςαντίκρυσαν μια στήλη γαλαζωπούφωτός, λαμπρή σχεδόν όσο και οΉλιος, να διασχίζει τον ουρανό.Περίπου 10 λεπτά αργότερα,σημειώθηκε λάμψη και ήχοςπαρόμοιος με τον ήχο πυρώνπυροβολικού. Ο ήχος συνοδεύθηκεαπό ένα ωστικό κύμα που έριξεανθρώπους κάτω και έσπασεπαράθυρα σε αποστάσειςεκατοντάδων χιλιομέτρων. Οι περισσότεροι μάρτυρες ανέφεραν μόνο τους ήχους και τη δόνηση, όχιπαρατήρηση της ίδιας της εκρήξεως. Οι διηγήσεις τους διαφέρουν ως προς τη σειρά και την ολική διάρκειατων γεγονότων.

Η δόνηση από την έκρηξη καταγράφηκε σε σεισμολογικούς σταθμούς σε όλη την Ευρασία. Παρότι η ΚλίμακαΡίχτερ δεν είχε επινοηθεί ακόμα, σε αρκετά μέρη η δόνηση θα είχε υπολογισθεί ισοδύναμη με σεισμό 5,0βαθμών Ρίχτερ. Επίσης προκάλεσε διακυμάνσεις στην ατμοσφαιρική πίεση που ανιχνεύθηκαν στη ΜεγάληΒρετανία. Τις επόμενες εβδομάδες ο νυχτερινός ουρανός ήταν αρκετά φωτισμένος για μεγάλο μέρος τηςνύχτας τόσο ώστε να μπορεί κάποιος να διαβάσει στο ύπαιθρο, εξαιτίας της σκόνης που υψώθηκε στηστρατόσφαιρα από την έκρηξη. Για τον ίδιο λόγο, στις ΗΠΑ, το Αστροφυσικό Αστεροσκοπείο Σμιθσόνιαν καιτο Αστεροσκοπείο του όρους Γουίλσον παρατήρησαν μια μείωση στη διαύγεια της ατμόσφαιρας που διήρκεσεαρκετούς μήνες.Εξαιτίας της περιστροφής της Γης, αν η πτώση είχε συμβεί 4 ώρες και 47 λεπτά αργότερα, θα είχεκαταστρέψει εντελώς την Αγία Πετρούπολη, τότε πρωτεύουσα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Μαρτυρίες• Του S. Semenov, όπως καταγράφηκε από την αποστολή του Leonid Kulik το 1930 (N.V. Vasiliev, A.F.

Kovalevsky, S.A. Razin, L.E. Epiktetova, 1981). [1]«Την ώρα του πρωινού καθόμουν δίπλα στο σπίτι, στον εμπορικό σταθμό Βαναβάρα (65 km νότιααπό την έκρηξη), βλέποντας βόρεια. [...] Ξάφνικά είδα ότι ακριβώς βόρεια, πάνω από τον δρόμοτης Τουνγκούσκα του Onkoul, ο ουρανός άνοιξε στα δύο και φάνηκε φωτιά πάνω από το δάσος(όπως έδειξε ο αυτόπτης, περί τις 50 μοίρες ύψος - σημ. αποστολής). Το άνοιγμα μεγάλωσε και όληη βόρεια πλευρά καλύφθηκε με φωτιά. Εκείνη τη στιγμή ζεστάθηκα τόσο πολύ ώστε δεν μπορούσανα το υποφέρω, σαν να καιγόταν το πουκάμισό μου: από τον βοριά, όπου ήταν η φωτιά, ερχότανδυνατή ζέστη. `Ηθελα να σκίσω το πουκάμισό μου και να το πετάξω κάτω, αλλά μετά ο ουρανόςέκλεισε, ένας ισχυρός γδούπος ακούστηκε και πετάχτηκα λίγα μέτρα μακριά. Για μια στιγμή έχασατις αισθήσεις μου, αλλά τότε έτρεξε έξω η γυναίκα μου και με πήρε μέσα στο σπίτι. Μετά από αυτόήρθε ήχος όμοιος με αυτόν που κάνουν βράχια που πέφτουν ή κανόνια που ρίχνουν, η γη σείστηκεκαι όσο ήμουν κάτω πίεζα το κεφάλι μου στο πάτωμα, φοβούμενος ότι θα το έσπαζαν βράχια. Καικαυτός άνεμος πέρασε ανάμεσα από τα σπίτια, σαν από κανόνια, που άφησε ίχνη στο έδαφος σανμονοπάτια και προκάλεσε ζημιές σε κάποιες φυτείες. Αργότερα είδαμε ότι πολλά παράθυρα είχανσπάσει..."

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 96

• Του Chuchan της φυλής των Shanyagir, όπως καταγράφηκε από τον I.M. Suslov το 1926.«Είχαμε μια καλύβα δίπλα στο ποτάμι με τον αδελφό μου Chekaren. Ξυπνήσαμε ξαφνικά την ίδια ώρα.Κάτι σαν να μας έσπρωξε. Ακούσαμε ένα σφύριγμα και αισθανθήκαμε δυνατό άνεμο. Ο Chekaren είπε:Ακούς όλα αυτά τα πουλιά που πετούν από πάνω; Μέσα στην καλύβα δεν μπορούσαμε να δούμε τισυνέβαινε απέξω. Ξαφνικά σπρώχτηκα και πάλι... Φοβήθηκα. Το ίδιο κι ο αδελφός μου. Αρχίσαμε ναφωνάζουμε τους γονείς μας, αλλά κανένας δεν απάντησε. Ακουγόταν θόρυβος πέρα από την καλύβα,μπορούσαμε να ακούσουμε δέντρα να πέφτουν. Ο Chekaren κι εγώ βγήκαμε από τους υπνόσακούς μαςκαι θέλαμε να τρέξουμε έξω, αλλά τότε σαν να χτύπησε κεραυνός. Αυτός ήταν ο πρώτος. Η γη άρχισε νασείεται, άνεμος χτύπησε την καλύβα μας και τη διέλυσε. Ρίχτηκα κάτω από τα δοκάρια, αλλά το κεφάλιμου τη γλίτωσε. Τότε είδα ένα θαύμα: δέντρα έπεφταν, τα κλαδιά τους καίγονταν, όλα ήταν πολύφωτεινά, πώς μπορώ να το πω, σαν να υπήρχε ένας δεύτερος ήλιος, τα μάτια μου πονούσαν, έφθασα νατα κλείσω... Και αμέσως ακολούθησε μια δυνατή βροντή. Αυτός ήταν ο δεύτερος κεραυνός. Το πρωινόήταν ηλιόλουστο, δεν υπήρχαν σύννεφα, ο `Ηλιος μας έλαμπε όπως συνήθως... Ο Chekaren κι εγώδυσκολευτήκαμε λίγο να βγούμε από τα ερείπια της καλύβας. Τότε είδαμε σε ένα άλλο μέρος τουουρανού μια άλλη λάμψη και μια δυνατή βροντή ακούστηκε. Αυτός ήταν ο τρίτος κεραυνός. Και πάλιήρθε άνεμος, μας έσπρωξε και χτύπησε στα πεσμένα δέντρα. Κοιτάξαμε τα πεσμένα δέντρα, είδαμεκορυφές δέντρων να τσακίζονται και φωτιές. Ξαφνικά ο αδελφός μου ούρλιαξε Κοίτα πάνω! και έδειξεμε το χέρι του. Κοίταξα και είδα μια άλλη αστραπή που προκάλεσε μια ακόμα βροντή. Αλλά ο ήχος ήτανλιγότερο δυνατός. Αυτό ήταν το τέταρτο χτύπημα, σαν ένας συνηθισμένος κεραυνός.Τώρα θυμάμαι καλά ότι υπήρξε και ένας ακόμα κεραυνός, αλλ' ήταν μικρός, και κάπου μακριά, εκεί πουο ήλιος πάει να κοιμηθεί»

• Εφημερίδα Sibir, 2 Ιουλίου 1908«Στις 17η Ιουνίου, περί τις 9 το πρωί, παρατηρήσαμε ένα ασυνήθιστο φυσικό περιστατικό. Στο βόρειοχωριό Καρελίνσκι (200 βέρστια βόρεια του Κιρένσκ) οι χωρικοί είδαν προς τα βορειοδυτικά, ψηλά πάνωαπό τον ορίζοντα, υπέρλαμπρο (αδύνατο να το κοιτάξουν) ασπρογάλαζο ουράνιο σώμα, το οποίο επίδεκάλεπτο εκινείτο προς τα κάτω. Το σώμα εμφανιζόταν σωληνοειδές, δηλαδή κυλινδρικό στο σχήμα. Οουρανός ήταν αίθριος, μόνο ένα μικρό σκοτεινό σύννεφο παρατηρήθηκε στη γενική κατεύθυνση τουλαμπρού σώματος. Επικρατούσε ζέστη και ξηρασία. Καθώς το σώμα πλησίαζε το έδαφος (δάσος),φάνηκε να μαυρίζει και μετατράπηκε σε ένα γιγάντιο κύμα μαύρου καπνού. Ακούστηκε ένας ισχυρόςγδούπος (όχι βροντή), σαν να έπεφταν βράχια ή να ηχούσαν κανόνια, και όλα τα κτίσματα σείσθηκαν.Την ίδια ώρα το σύννεφο άρχισε να βγάζει φλόγες αβέβαιου σχήματος. Οι χωρικοί όλοι πανικοβλήθηκανκαι βγήκαν στους δρόμους, γυναίκες έκλαιγαν, νομίζοντας ότι ήταν το τέλος του κόσμου.Ο συγγραφέας αυτών των γραμμών βρισκόταν στο δάσος περί τα 6 βέρστια βόρεια του Κιρένσκ καιάκουσε προς τα ΒΑ σαν μπαράζ πυροβολικού που επαναλήφθηκε σε διαστήματα 15 λεπτών τουλάχιστον10 φορές. Στο Κιρένσκ, σε λίγα κτήρια, στις βορειοανατολικές τους πλευρές τα παράθυρα έσπασαν»

• Εφημερίδα Siberian Life, 27 Ιουλίου 1908«Κατά την πτώση του μετεωρίτη, ισχυρές δονήσεις του εδάφους παρατηρήθηκαν και κοντά στοχωριό Λοβάτ του ουέζντ του Κανσκ ακούστηκαν δύο ισχυρές εκρήξεις, σαν από κανόνια μεγάλουδιαμετρήματος.»

• Εφημερίδα Krasnoyaretz, 13 Ιουλίου 1908«Χωριό Κεζέμσκογιε. Στις 17 (ενν. Ιουνίου με το παλ.ημερολ.) ένα ασυνήθιστο ατμοσφαιρικό γεγονόςπαρατηρήθηκε. Στις 7:43 ακούσθηκε ήχος παρόμοιος ισχυρού ανέμου. Αμέσως μετά ακούσθηκε έναςφρικιαστικός γδούπος, ακολουθούμενος από σεισμό που έσεισε τα κτήρια σαν να είχαν κτυπηθεί απόένα βαρύ βράχο. Ο πρώτος γδούπος ακολουθήθηκε από δεύτερο και τρίτο. Το διάστημα μεταξύ τουπρώτου και του τρίτου γδούπου ακουγόταν ένα ασυνήθιστο υπόγειο κροτάλισμα, παρόμοιο με μια

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 97

σιδηροδρομική γραμμή επί της οποίας δεκάδες τρένα ταξιδεύουν συγχρόνως. Στη συνέχεια, επί 5 ως 6λεπτά ακουγόταν ήχος ακριβώς ίδιος με κανονιοβολισμούς: 50 ως 60 σε ίσα μικρά διαστήματα πουπροοδευτικά ελαττώνονταν σε ένταση. Μετά από 1,5 ως 2 λεπτά ακόμα έξι επιπλέον γδούποιακούστηκαν συνοδευόμενοι από δονήσεις.Ο ουρανός, εκ πρώτης όψεως, εμφανιζόταν καθαρός. Δεν υπήρχε άνεμος ή σύννεφα. Ωστόσο, μεπροσεκτικότερη παρατήρηση προς τα βόρεια, δηλ. προς την κατεύθυνση των γδούπων, ένα είδοςσύννεφου στάχτης φάνηκε κοντά στον ορίζοντα, που γινόταν συνεχώς μικρότερο και αραιότερο, και περίτις 2-3 μ.μ. εξαφανίσθηκε ολότελα».

ΙστορίαΤα χρόνια που ακολούθησαν την έκρηξη υπήρξε μικρή επιστημονική περιέργεια για το γεγονός, πιθανώςεξαιτίας της απομονώσεως της περιοχής Τουνγκούσκα. Αν υπήρξε κάποια αποστολή στην περιοχή τότε, οικαταγραφές της πιθανώς να χάθηκαν κατά τα επόμενα χαοτικά χρόνια — Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ΡωσικήΕπανάσταση, Ρωσικός εμφύλιος πόλεμος.Η πρώτη αποστολή που γνωρίζουμε έφθασε στον τόπο της εκρήξεως πάνω από μία δεκαετία αργότερα: Το1921 ο Ρώσος ορυκτολόγος Λεονίντ Κούλικ επισκέφθηκε τη λεκάνη της Τουνγκούσκα ως μέρος επιθεωρήσεωςαπό τη Σοβιετική Ακαδημία Επιστημών και συμπέρανε από τοπικές αφηγήσεις του γεγονότος ότι η έκρηξηείχε προκληθεί από ένα γιγάντιο μετέωρο. Ο Κούλικ έπεισε τη σοβιετική κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει μιαεξερευνητική αποστολή στην περιοχή με επιπλέον επιχείρημα την προσδοκία να ανακαλυφθεί μετεωρικόςσίδηρος, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τη βιομηχανία της χώρας.

Φωτογραφία από την αποστολή της Σοβιετικής ΑκαδημίαςΕπιστημών υπό τον Λεονίντ Κούλικ (1927)

Η νέα αποστολή, πάλι υπό τον Κούλικ, έφθασε στηνπεριοχή το 1927. Προς έκπληξη των επιστημόνων, δενβρέθηκε κανένας κρατήρας. Υπήρχε μία περιοχήκαμένων δένδρων διαμέτρου περίπου 50 χιλιομέτρων.Κοντά στο υπόκεντρο λίγα δέντρα παραδόξωςστέκονταν όρθια, αλλά απογυμνωμένα από τα κλαδιάκι από τον φλοιό τους. Τα δέντρα στη γύρω περιοχήείχαν πέσει κάτω προς τις κατευθύνσεις που έδειχνανμακριά από το κέντρο.

Στα επόμενα 10 χρόνια έγιναν τρεις ακόμα αποστολέςστην περιοχή. Ο Κούλικ βρήκε ένα μικρό βαθούλωμαμε βούρκο που σκέφθηκε ότι ίσως ήταν ο κρατήρας,αλλά μετά από κοπιαστική αποστράγγιση τουβούρκου, ανακαλύφθηκαν αρχαία κούτσουραδένδρων στον πυθμένα, αποκλείοντας την πιθανότητα ότι ήταν κρατήρας. Το 1938 ο Κούλικ οργάνωσε μιααεροφωτογράφηση της περιοχής, η οποία απεκάλυψε ότι η έκρηξη είχε ρίξει τα δέντρα σε μια τεράστιαπεριοχή με προσεγγιστικό σχήμα πεταλούδας. Παρόλα αυτά, δεν φαινόταν πουθενά κρατήρας.

Μεταπολεμικές αποστολές στην περιοχή (1950-1970) ανακάλυψαν μικροσκοπικά υαλώδη σφαιρίδια μετά απόκοσκίνισμα του εδάφους. Χημική ανάλυση αυτών των σφαιριδίων έδειξε ότι περιείχαν μεγάλες ποσότητεςνικελίου και ιριδίου, στοιχεία που βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις σε μετεωρίτες, υποδεικνύονταςεξωγήινη προέλευση.Λεπτομερείς και συστηματικές συνεντεύξεις από αυτόπτες μάρτυρες άρχισαν να συλλέγονται πολύ καθυστερημένα (1959), από πολλούς ιθαγενείς που είχαν βρεθεί σε αποστάσεις μικρότερες των 100 χιλιομέτρων από την έκρηξη. Οι περισσότερες διηγήσεις ισχυρίζονταν ότι οι εντόπιοι είχαν βγάλει φλύκταινες στο δέρμα τους μετά την έκρηξη και ότι πέθαναν ολόκληρες οικογένειες. Οι γιατροί που συνόδευαν την

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 98

αποστολή συμπέραναν ότι η έκρηξη είχε συμπέσει τυχαία με μία επιδημία ευλογιάς στην περιοχή.

Το ουράνιο σώμα

Μετεωρική εναέρια έκρηξηΣτους επιστημονικούς κύκλους, η κυρίαρχη εξήγηση για την έκρηξη είναι η εκρηκτική διάλυση στη γήινηατμόσφαιρα ενός μεγάλου μετεωροειδούς, 5 ως 10 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης.Μικρότεροι μετεωροειδείς εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα από το διάστημα κάθε μέρα, με ταχύτητεςσυνήθως πάνω από 10 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Πού και πού έρχεται και κάποιος μεγαλύτερος από μερικάεκατοστά. Η θερμότητα που παράγεται από τη συμπίεση και την τριβή του αέρα μπροστά από το σώμα όταναυτό εισέλθει μέσα στην ατμόσφαιρα, οπότε και ονομάζεται πλέον μετέωρο, είναι τεράστια και τα περισσότεραμετέωρα καίγονται ή εκρήγνυνται πριν φθάσουν στο έδαφος. Από τα μέσα του 20ού αιώνα και μετά, ηστενότερη παρακολούθηση της γήινης ατμόσφαιρας οδήγησε στην ανακάλυψη ότι τέτοιες εκρήξειςσυμβαίνουν αρκετά συχνά. Πετρώδης μετεωροειδής διαμέτρου της τάξεως των 10 μέτρων μπορεί να δώσει μιαέκρηξη των 20 κιλοτόνων, παρόμοιας ενέργειας δηλαδή με τις πυρηνικές βόμβες που ρίφθηκαν στη Χιροσίμακαι το Ναγκασάκι. Υπάρχουν στοιχεία που υποδεικνύουν ότι τέτοιες εκρήξεις συμβαίνουν ψηλά στην ανώτερηατμόσφαιρα σχεδόν κάθε χρόνο. Γεγονότα παρόμοια με της Τουνγκούσκα, των μερικών μεγατόνων, είναι πολύσπανιότερα. Ο Γιουτζήν Σουμέικερ εκτίμησε ότι τέτοια γεγονότα συμβαίνουν μία φορά κάθε 300 χρόνια.

Επιπτώσεις στο έδαφοςΤα αποτελέσματα της εκρήξεως πάνω στα δέντρα επαναλήφθηκαν σε περιπτώσεις πυρηνικών δοκιμών στοναέρα κατά την περίοδο 1950-1968. Αυτά τα αποτελέσματα προκαλούνται από το ωστικό κύμα που παράγεταισε κάθε μεγάλη έκρηξη. Τα δέντρα ακριβώς κάτω από την έκρηξη χάνουν τα κλαδιά τους καθώς το κύμακινείται καθέτως προς τα κάτω, ενώ τα δέντρα μακρύτερα ρίχνονται κάτω επειδή το ωστικό κύμα ταξιδεύειπιο κοντά στην οριζόντιο όταν φθάνει σε αυτά.Σοβιετικά πειράματα περί το 1965 με προσομοιώσεις δασών (με σπίρτα αντί για δέντρα) και μικρά εκρηκτικάφορτία που εκρήγνυνταν ενώ κυλούσαν προς το έδαφος υπό διάφορες γωνίες πάνω σε σύρματα,δημιούργησαν σχήματα πεταλούδας σχεδόν πανομοιότυπα με εκείνο της Τουνγκούσκα. Τα πειράματα έδειξανότι το σώμα είχε πλησιάσει υπό γωνία περίπου 30 μοιρών ως προς το έδαφος και είχε εκραγεί ψηλά στον αέρα(το ακριβές ύψος δεν είναι δυνατό να διακριβωθεί από αυτό το είδος πειράματος).

Αστεροειδής ή κομήτης;Η σύσταση του ουράνιου σώματος της Τουνγκούσκα παραμένει διαμφισβητούμενη. Το 1930 ο Βρετανόςαστρονόμος Francis John Welsh Whipple πρότεινε ότι ήταν ένας μικρός κομήτης. Αποτελούμενο κυρίως απόπάγο και σκόνη, ένα τέτοιο σώμα θα μπορούσε να είχε τελείως εξατμισθεί από την τριβή με τη γήινηατμόσφαιρα, χωρίς να αφήσει προφανή ίχνη. Η κομητική υπόθεση στηρίζεται και από την αυξημένηφωτεινότητα του νυκτερινού ουρανού που παρατηρήθηκε σε όλη την Ευρώπη επί πολλές νύχτες μετά τηνέκρηξη, και ερμηνεύεται από τη σκόνη και τον πάγο που θα είχε διαχυθεί από την ουρά του κομήτη στηνανώτερη ατμόσφαιρα. Η κομητική υπόθεση κέρδισε γενική αποδοχή ανάμεσα στους Σοβιετικούς ερευνητές τηςεκρήξεως κατά την δεκαετία του 1960.Το 1978 ο Σλοβάκος αστρονόμος Ľubor Kresák πρότεινε πιο συγκεκριμένα ότι το σώμα ήταν ένα θραύσμα τουβραχείας περιόδου Κομήτη του Ένκε, στον οποίο οφείλεται η βροχή μετεώρων Βήτα Ταυρίδες: το συμβάν τηςΤουνγκούσκα συνέπεσε με μία έξαρση αυτής της βροχής, ενώ και η προσεγγιστική τροχιά του σώματος τηςΤουνγκούσκα ταυτίζεται με την αναμενόμενη ενός τέτοιου θραύσματος.Το 1983 ο αστρονόμος Ζντένεκ Σεκανίνα δημοσίευσε μία εργασία που ασκούσε κριτική στην κομητική υπόθεση. Υπεστήριξε ότι ένα σώμα με κομητική σύσταση που ταξιδεύει στην ατμόσφαιρα σε μια τόσο πλάγια

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 99

τροχιά θα έπρεπε να είχε διαλυθεί ήδη σε πολύ μεγάλο ύψος, ενώ το σώμα της Τουνγκούσκα προφανώς«επεβίωσε» άθικτο μέχρι την τροπόσφαιρα. Ο Σεκανίνα επιχειρηματολόγησε υπέρ ενός συμπαγούς καιβραχώδους σώματος, που πιθανώς ήταν ένας μικρός αστεροειδής. Αυτή η υπόθεση υποστηρίχθηκε και το2001, σε μία μελέτη των Farinella, Foschini, κ.ά. που υποστήριξαν ότι το σώμα είχε έρθει από την κατεύθυνσητης Ζώνης των Αστεροειδών.Υπέρμαχοι της κομητικής υπόθεσης έχουν προτείνει ότι το σώμα ήταν ένας παλιός κομήτης με πετρώδημανδύα, που του επέτρεψε να διεισδύσει βαθύτερα στην ατμόσφαιρα.Η κυριότερη δυσκολία στη θεωρία του αστεροειδούς είναι ότι ένα τόσο μεγάλο βραχώδες σώμα θα έπρεπε ναείχε φθάσει μέχρι το έδαφος και να είχε δημιουργήσει ένα μεγάλο κρατήρα στο σημείο της προσκρούσεως,αλλά δεν βρέθηκε κάποιος τέτοιος κρατήρας. Μόνη λύση είναι ότι η διάβαση του αστεροειδούς μέσα από τηνατμόσφαιρα προκάλεσε αυξημένες πιέσεις και θερμοκρασίες μέχρι σημείου εκρήξεως. Η διάλυση θα πρέπει ναήταν πλήρης, ώστε να μη σωθούν υπολείμματα κάποιου μεγέθους. Μοντέλα που δημοσιεύθηκαν το 1993δείχνουν ότι το σώμα είχε διάμετρο περί τα 60 μέτρα, με φυσικές ιδιότητες μεταξύ απλού και ανθρακούχουχονδρίτη.Κατά την δεκαετία του 1990, Ιταλοί ερευνητές εξήγαγαν ρητίνη από το εσωτερικό δέντρων της περιοχής τηςεκρήξεως, για να εξετάσουν αιχμαλωτισμένα σωματίδια από την έκρηξη. Βρήκαν υψηλές συγκεντρώσειςυλικών που βρίσκονται συνήθως σε βραχώδεις αστεροειδείς και σπανιότερα σε κομήτες.

Η Λίμνη ChekoΤον Ιούνιο του 2007 ανακοινώθηκε ότι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Μπολόνια είχαν επισημάνει μίαλίμνη στην περιοχή ως πιθανό κρατήρα από το συμβάν της Τουνγκούσκα. Η Λίμνη Cheko είναι μια μικρή καικυκλική λίμνη γύρω στα 8 χιλιόμετρα Β-ΒΔ του υποκέντρου. Η υπόθεση αυτή όμως έχει αμφισβητηθεί απόάλλους ειδικούς στο αντικείμενο. Εξάλλου μια έρευνα του 1961 είχε αποκλείσει μία νεότερη προέλευση τηςλίμνης, καθώς η παρουσία ιζήματος πάχους άνω των δύο μέτρων στον πυθμένα υποδεικνύει ηλικίατουλάχιστον 5.000 ετών.

Αναπόδεικτες υποθέσειςΗ επιστημονική κατανόηση της συμπεριφοράς των μετεώρων στη γήινη ατμόσφαιρα ήταν κατά πολύ πιοατελέστερη κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα και συνακόλουθα εμφανίσθηκαν και πολλές άλλεςυποθέσεις για την ερμηνεία της εκρήξεως, καμιά από τις οποίες δεν γίνεται δεκτή από την επιστημονικήκοινότητα.

Το «Τέλος του Κόσμου»«Πιθανότατα η πρώτη θεωρία που γνώρισε πλατιά εξάπλωση για την έκρηξη της Τουνγκούσκα ήταν ότιεπίκειτο το τέλος του κόσμου. Καθώς η ώρα περνούσε, αυτή η θεωρία υποχωρούσε, μέχρι που σήμερα δύσκολαθα βρίσκαμε κάποιον που να πιστεύει ότι ο κόσμος τέλειωσε εκείνο το πρωί του Ιουνίου 1908...» (K. Zahnle,Nature 383, 674-75, 1996)

Φυσική βόμβα υδρογόνουΤο 1989 οι D' Alessio και Harms πρότειναν ότι ποσότητα δευτερίου από κομήτη που εισήλθε στη γήινη ατμόσφαιρα ίσως υπέστη πυρηνική σύντηξη, με την πυρηνική και μηχανική δυναμική του συμβάντος να αφήνει ένα χαρακτηριστικό ίχνος με τη μορφή άνθρακα-14. Καταλήγουν όμως ότι η όποια απελευθέρωση πυρηνικής ενέργειας θα ήταν αμελητέα. Ανεξάρτητα, το 1990, ο César Sirvent συμπλήρωσε ότι ένας «κομήτης δευτερίου», δηλ. κομήτης με ασυνήθιστα υψηλή συγκέντρωση δευτερίου, θα μπορούσε να είχε εκραγεί ως μία φυσική βόμβα υδρογόνου, παράγοντας την περισσότερη από την ενέργεια που απελευθερώθηκε. Η σειρά των

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 100

γεγονότων θα ήταν πρώτα μία μηχανική έκρηξη, η οποία θα πυροδοτούσε μία θερμοπυρηνική αντίδραση.Αυτή η πρόταση είναι ασύμβατη με τη γνώση τόσο της συστάσεως των κομητών, όσο και των συνθηκώνθερμοκρασίας και πιέσεως που είναι απαραίτητες για την έναρξη πυρηνικής συντήξεως.

Μαύρη τρύπαΤο 1973 οι Albert A. Jackson και Michael P. Ryan, φυσικοί στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, πρότειναν ότι ηέκρηξη της Τουνγκούσκα προκλήθηκε από μια μικρή (περί τα 1020  ως 1022  γραμμάρια) μαύρη τρύπα, πουπέρασε μέσα από τη Γη ("Was the Tungus Event due to a Black Hole?" Nature, τ. 245, 14/9/1973, σσ. 88-89). Αυτήη υπόθεση δεν εξηγεί γιατί δεν υπήρξε ένα αντίστοιχο «γεγονός εξόδου», μία δεύτερη έκρηξη που θασυνέβαινε καθώς η μαύρη τρύπα θα εξερχόταν από την άλλη πλευρά της Γης συνεχίζοντας το ταξίδι της στοδιάστημα, ούτε το γιατί απουσίασαν οι συνεχείς σεισμικές διαταραχές που θα συνέβαιναν κατά μήκος τηςτροχιάς της μαύρης τρύπας μέσα στον μανδύα.

ΑντιύληΤο 1965 οι Cowan, Atluri και Libby πρότειναν ότι η έκρηξη της Τουνγκούσκα προκλήθηκε από τηνεξουδετέρωση μιας ποσότητας αντιύλης που έπεσε από το διάστημα (Cowan, C., Atluri, C.R. & Libby, "PossibleAnti-Matter Content of the Tunguska Meteor of 1908" [2], Nature τ. 206, σσ. 861-865 (29/5/1965)). Ωστόσο, όπωςσυμβαίνει και με τις άλλες υποθέσεις που περιγράφονται σε αυτή την ενότητα, έτσι και αυτή δεν ερμηνεύει τοιρίδιο και το νικέλιο σε υαλώδη σφαιρίδια στην περιοχή.

Συντριβή ΑΤΙΑΑρκετοί οπαδοί των UFO έχουν ισχυρισθεί ότι το συμβάν της Τουνγκούσκα ήταν το αποτέλεσμα της εκρήξεωςενός εξωγήινου διαστημοπλοίου ή ακόμη και ενός εξωγήινου όπλου που εξερράγη «για να σώσει τη Γη από μιαεπικείμενη απειλή». Αυτοί οι ισχυρισμοί φαίνεται ότι προήλθαν από ένα διήγημα επιστημονικής φαντασίαςτου Σοβιετικού μηχανικού Αλεξάντερ Καζάντσεφ το 1946, στο οποίο ένα κινούμενο με πυρηνική ενέργειααρειανό διαστημόπλοιο, αναζητώντας γλυκό νερό από τη λίμνη Βαϊκάλη, ανατινάχθηκε στον αέρα. ΟΚαζάντσεφ εμπνεύσθηκε αυτή την ιστορία από την επίσκεψή του στη Χιροσίμα στα τέλη του 1945. Πολλάστοιχεία στην ιστορία του αναμίχθηκαν με τα πραγματικά γεγονότα στην Τουνγκούσκα. Η θεωρία τουπυρηνοκίνητου ΑΤΙΑ υιοθετήθηκε από τους Thomas Atkins και John Baxter στο βιβλίο τους The Fire Came By(1976). Η τηλεοπτική σειρά του 1998 The Secret KGB UFO Files (Phenomenon: The Lost Archives) («Οι μυστικοίφάκελοι των ούφο της Κα-Γκε-Μπε - Φαινόμενο: τα χαμένα αρχεία») που μεταδόθηκε από τον σταθμό TurnerNetwork Television, αναφερόταν στο συμβάν της Τουνγκούσκα ως «το ρωσικό Ρόσγουελ» και ισχυριζόταν ότισυντρίμματα ΑΤΙΑ είχαν βρεθεί στην περιοχή.Οι οπαδοί της θεωρίας του ΑΤΙΑ δεν μπόρεσαν ποτέ να δώσουν κάποια απόδειξη των ισχυρισμών τους. Θαπρέπει να σημειωθεί ότι η τοποθεσία, ως ευρισκόμενη ανατολικά του Κοσμοδρομίου του Μπαϊκονούρ, έχειδεχθεί πολλές φορές ρωσικά διαστημικά συντρίμματα, με μεγαλύτερα αυτά από την αποτυχημένη εκτόξευσητης πέμπτης δοκιμαστικής πτήσεως Βοστόκ στις 22 Δεκεμβρίου 1960. Το διαστημικό όχημα έπεσε κοντά στηνπεριοχή της εκρήξεως της Τουνγκούσκα και μία ομάδα μηχανικών στάλθηκε εκεί για να ανακτήσει τηνκάψουλα και τα δύο σκυλιά επιβάτες της (που επέζησαν).

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 101

Παρόμοια συμβάνταΗ έκρηξη της Τουνγκούσκα είναι η ισχυρότερη, αλλά όχι η μοναδική αξιόλογη έκρηξη μετεώρου στηνπρόσφατη Ιστορία. Ακολουθεί μία επιλογή παρόμοιων συμβάντων με πρώτη την έκρηξη της Τουνγκούσκα.

Ημερομηνία Τόπος Ενέργεια πουαπελευθερώθηκε (ισοδύναμο

σε τόνους TNT)

Εκτιμώμενο ύψοςτης εκρήξεως

Σχόλια

30 Ιουνίου1908

60 km ΔΝΔ της Βαναβάρα, 60°53΄09΄΄΄Β, 101°53΄40΄΄ E (Kundt, 2003) στοΚράι Κρασνογιάρσκ

10–15 εκατομ. 8,5 km Έκρηξη της Tunguska

13 Αυγούστου1930

Περιοχή ποταμού Curuçá, Αμαζονία,Βραζιλία

0,1-1,0 εκατομ.

31 Μαΐου 1965 Νοτιοανατολικός Καναδάς 600 13 km Βρέθηκε 1 γραμμάριομετεωρικής ύλης

17Σεπτεμβρίου1966

Λίμνη Χιούρον, Μίτσιγκαν, ΗΠΑ 600 13 km Δεν βρέθηκε μετεωρική ύλη

5 Φεβρουαρίου1967

Βίλνα Αλμπέρτα, Καναδάς 600 13 km Δύο πολύ μικρά θραύσματαβρέθηκαν: 48 και 94 χιλιοστάτου γραμμαρίου

22Σεπτεμβρίου1979

Νότιος Ινδικός Ωκεανός 2.000

19 Ιανουαρίου1993

Λούγκο, βόρεια Ιταλία > 10.000

25Σεπτεμβρίου2002

Bodaybo, Ρωσία 500 – 5.000

6 Ιουνίου 2002 Μεσόγειος Θάλασσα μεταξύ Λιβύηςκαι Ελλάδας

26.000

Αναφορές• Baxter, John & Atkins, Thomas: The Fire Came By: The Riddle of the Great Siberian Explosion, Macdonald and

Jane's, Λονδίνο 1975. ISBN 0-446-89396-X.• Brown, J.C. & Hughes, D.W.: Nature 268, 512-514 (1977)• Furneaux, Rupert: The Tungus Event, Nordon Publications, Νέα Υόρκη 1977. ISBN 0-586-04423-X.• Gallant, Roy A.: The Day the Sky Split Apart: Investigating a Cosmic Mystery, Atheneum Books for Children,

Νέα Υόρκη 1995. ISBN 0-689-80323-0.• Krinov, E. L.: Giant Meteorites, μετάφρ. J.S. Romankiewicz (Part III: The Tunguska Meteorite), Pergamon

Press, Οξφόρδη 1966• Kundt, W.: "The 1908 Tunguska catastrophe [3]" Current Science, 81, 399-407 (2001)• Kundt, W.: TUNGUSKA 1908 [4] Chin. J. Astron. Astrophys., 3, Suppl., 545-554 (2003)• Morgan, J., Phipps, Ranero, C.R., Reston, T.J.: Earth and Planetary Science Letters, 217, 263-284 (2004)• Lerman, J.C., Mook, W.G., Vogel, J.C.: Nature, Effect of the Tunguska Meteor and Sunspots on Radiocarbon in

Tree Rings [5], (9/12/1967) | doi:10.1038/216990a0; 216, 990–1 (1967)• Ol'khovatov, A.Yu.: Earth, Moon and Planets, τ. 93, σσ. 163-173 (2003)• Stoneley, Jack: Cauldron of Hell: Tunguska, Simon & Schuster, Νέα Υόρκη 1977. ISBN 0-671-22943-5.

Έκρηξη της Τουνγκούσκα 102

• Verma, Surendra: The Tunguska Fireball: Solving One of the Great Mysteries of the 20th century, Icon Books,Cambridge 2005. ISBN 1-84046-620-0.

• Verma, Surendra: The Mystery of the Tunguska Fireball, Icon Books, Cambridge 2006. ISBN 1-84046-728-2.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι• `Αρθρο για τα γεγονότα με έμφαση στον Λ. Κούλικ [6] στη MysteryDatabase.com• Ημιτριδιάστατη μοντελοποίηση της κομητικής πτώσεως της Τουνγκούσκα (1908) [7] Δρ. Andrei E. Zlobin,

εργασία στο Συνέδριο Πλανητικής Αμύνης του 2007.• Κομητική πτώση της Τουνγκούσκα 1908 [8]

• The Tunguska Event in 1908: Evidence from Tree-Ring Anatomy [9] - Evgenii A. Vaganov, Malkolm K. Hughes,Pavel P. Silkin and Valery D. Nesvetailo, Astrobiology, τ. 4, Nο. 3, 2004, σσ. 391-399

• Tunguska.ru [10] Ρωσικός ιστοτόπος με εντυπωσιακές φωτογραφίες.• Tunguska [11] Η ερευνητική ομάδα του Παν/μίου της Μπολόνια που έχει αρκετές πρόσφατες αποστολές στην

Τουνγκούσκα στο ενεργητικό της.• Εικόνες από την έκρηξη [12] Πολλές εικόνες με σχόλια στα αγγλικά.• Προκαταρκτικά αποτελέσματα από τη συνδυασμένη αποστολή του 1961 [13]

• Ο ιστοτόπος της «Εικασίας του Vurdalak» [14] εξηγεί την επιστήμη πίσω από τη θεωρία της μαύρης τρύπας.• «Ανακατασκευή» της εκρήξεως από τον William K. Hartmann [15]

• Η «Astronomy Picture of the Day» για την έκρηξη [16]

• Μυστηριώδης διαστημική έκρηξη «διαλευκάνθηκε» [17] (BBC News)

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το event άρθρο Tunguska event [18] της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποίαδιανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 [11]. (event ιστορικό/συντάκτες [18]).

Παραπομπές[1] http:/ / tunguska. tsc. ru/ ru/ science/ 1/ 0[2] http:/ / www. nature. com/ nature/ journal/ v206/ n4987/ abs/ 206861a0. html[3] http:/ / www. ias. ac. in/ currsci/ aug252001/ 399. pdf[4] http:/ / www. chjaa. org/ 2003/ Italy/ 55. pdf[5] http:/ / www. nature. com/ nature/ journal/ v216/ n5119/ pdf/ 216990a0. pdf[6] http:/ / www. mysterydatabase. com/ viewtopic. php?f=54& t=109[7] http:/ / www. aero. org/ conferences/ planetarydefense/ 2007papers/ P4-1--Zlobin_Paper. pdf[8] http:/ / www. orc. ru/ ~azorcord/[9] http:/ / forest. akadem. ru/ Articles/ 04/ vaganov_en_1. pdf[10] http:/ / www. tunguska. ru/[11] http:/ / www-th. bo. infn. it/ tunguska/[12] http:/ / olkhov. narod. ru/ pictures. htm[13] http:/ / abob. libs. uga. edu/ bobk/ tungmet. html[14] http:/ / www. vurdalak. com[15] http:/ / www. psi. edu/ projects/ siberia/ siberia. html[16] http:/ / antwrp. gsfc. nasa. gov/ apod/ ap071114. html[17] http:/ / news. bbc. co. uk/ 1/ hi/ sci/ tech/ 1628806. stm[18] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Tunguska

103

Εκρηκτικά

104

2,4,6-τρινιτροτολουόλιο

2,4,6-τρινιτροτολουόλιο

2,4,6-τρινιτροτολουόλιο

Το «2,4,6-τρινιτροτολουόλιο» ή «τρινιτροτολουόλιο» ή και«τρινιτροτολουόλη», (σε συντομογραφία ΤΝΤ, Αγγλική ονομασία: trinitrotoluene) είναι μια πολύπλοκη χημική ουσία με χημικό τύποC6H2(NO2)3CH3 . Αυτή η κίτρινη, στερεά σε κανονικές συνθήκεςουσία, χρησιμοποιείται στη χημεία για αντιδράσεις, άλλα είναι πιογνωστή ως ένα χρήσιμο εκρηκτικό. Τα εκρηκτικά που παράγονταιαπό το ΤΝΤ θεωρούνται ως βασικές μονάδες μέτρησης τηςδύναμης μιας βόμβας και άλλων εκρηκτικών. Στη χημεία το ΤΝΤχρησιμοποιείται στη παραγωγή ηλεκτρικά φορτισμένων αλάτων.

ΠροετοιμασίαΤο ΤΝΤ παράγεται σε μια διαδικασία τριών βημάτων. Πρώτα η τολουόλη νιτρώνεται μέσω ενός μίγματος απόθειικό και νιτρικό οξύ για την παραγωγή ΜΝΤ (mono-nitrotoluene). Το ΜΝΤ στη συνέχεια νιτρώνεται καιγίνεται DNT (dinitrotoluene). Στο τελευταίο βήμα το DNT νιτρώνεται για άλλη μια φορά και παράγεται ΤΝΤ.Τα οξέα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή του ΤΝΤ ανακυκλώνονται και επαναχρησιμοποιούνται.

ΧρήσειςΤο ΤΝΤ είναι ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα εκρηκτικά σε πολεμικές και βιομηχανικές υποθέσεις.Χρησιμοποιείται λόγω της ανθεκτικότητάς του σε τρανταγμούς και τριβές, κάτι που μειώνει αισθητά τιςπιθανότητες ανεπιθύμητης έκρηξης. Το ΤΝΤ λιώνει στους 80οC (176oF) πολύ χαμηλότερα από τη θερμοκρασίαστην οποία θα έκανε αβίαστα έκρηξη. Επίσης δεν απορροφά το νερό ούτε διαλύεται σε αυτό, κάτι που τουεπιτρέπει να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά σε υγρό περιβάλλον. Επίσης είναι σχετικά σταθερό, όταναναμιγνύεται με άλλα εκρηκτικά.Παρόλο που μπάρες ΤΝΤ είναι διαθέσιμες σε πολλά μεγέθη, το ΤΝΤ συναντάται συχνότερα σε εκρηκτικάμίγματα στα οποία περιέχεται. Μερικοί αγγλικοί τίτλοι κάποιων τέτοιων εκρηκτικών είναι: Amatol, Ammonal,Baratol, Composition B, Composition H6, Ednatol, Hexanite, Minol, Octol, Pentolite, Picratol, Tetrytol, Torpex,Tritonal, …

ΙστορίαΤο ΤΝΤ παράχθηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό χημικό Joseph Wilbrand και χρησιμοποιήθηκε ως κίτρινο χρώμα. Η χρήση του ως εκρηκτικού δεν είχε ανακαλυφθεί για μερικά χρόνια, κυρίως λόγω του ότι ήταν δύσκολο να εκραγεί και ότι ήταν λιγότερο δυνατό από κάποιες άλλες εναλλακτικές. Το ΤΝΤ μπορεί να χυθεί με ασφάλεια ως υγρό σε ειδικά περιβλήματα και είναι τόσο ανθεκτικό που το 1910 εξαιρέθηκε από τον βρετανικό νόμο περί εκρηκτικών (“Explosives Act”) και δε θεωρούνταν ως εκρηκτικό σε περιπτώσεις κατασκευής και αποθήκευσης. Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις το χρησιμοποίησαν ως περιεχόμενο οβίδων το

2,4,6-τρινιτροτολουόλιο 105

1902. Οι γεμισμένες με ΤΝΤ οβίδες μπορούσαν να εκρήγνυνται αφού είχαν διαπεράσει το περίβλημα ενόςαγγλικού πλοίου, ενώ οι αγγλικές οβίδες που είχαν εκρηκτικό από πικρικό οξύ (lyddite) έκαναν έκρηξηακριβώς όταν ακουμπούσαν το περίβλημα του πλοίου των αντιπάλων (Γερμανών), με αποτέλεσμα να χάνουνμεγάλο μέρος της ενέργειάς τους εκτός του πλοίου. Οι Άγγλοι άρχισαν να αντικαθιστούν αυτό το εκρηκτικό μεΤΝΤ το 1907. Το ΤΝΤ είναι ακόμη ευρέως χρησιμοποιούμενο, ειδικά από τις στρατιωτικές δυνάμεις τωνΗνωμένων Πολιτειών σε όλο τον κόσμο. Η πλειοψηφία του ΤΝΤ τώρα που χρησιμοποιείται από τις ΗΠΑκατασκευάζεται στο εργοστάσιο Radford Army Ammunition Plant του Αμερικανικού Στρατού, κοντά στοΡάντφορντ της Βιρτζίνια.

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Trinitrotoluene [1] της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπότην GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 [11]. (ιστορικό/συντάκτες [1]).

Παραπομπές[1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Trinitrotoluene

106

PETN

PETNO νιτρικός πενταερυθρίτης PETN (Pentaerythritol tetranitrate) ή corpent ή pentrite ή nitropenta[1] είναι ένααπό τα πιο ισχυρά εκρηκτικά με συντελεστή σχετικής αποτελεσματικότητας (relative effectiveness factor) 1.66.Εκρήγνυται με ταχύτητα περίπου 6 km/sec, ενώ μόλις 100 γραμμάρια αρκούν για να ανατιναχθεί ένααυτοκίνητο. Χρησιμοποιείται επίσης στην ιατρική για τη θεραπεία καρδιακών νόσων.

ΧρήσειςΤο PETN χρησιμοποιείται ως εκρηκτικό. Είναι περισσότερο ευαίσθητο στο μηχανικό τράνταγμα και στην τριβήαπό το ΤΝΤ και το tetryl. Εκρήγνυται δύσκολα με την απλή πτώση ή τη φωτιά.[2] Δεν χρησιμοποιείται μόνοτου, αλλά κυρίως ως ενισχυτικό της κύριας έκρηξης.[3] Στις εξορύξεις χρησιμοποιείται στις θρυαλλίδες τωνεκρηκτικών. To PETN είναι επίσης το κύριο συστατικό του πλαστικού εκρηκτικού Semtex.Όπως και η νιτρογλυκερίνη, το PETN χρησιμοποιείται επίσης και στην ιατρική για τη θεραπεία καρδιακώννόσων. [4]

ΠαραγωγήΗ παρασκευή του PETN γίνεται με νίτρωση της πενταερυθριτόλης με μίγμα πυκνού νιτρικού και θειικού οξέος.

C(CH2OH)4 + 4 HNO3 → C(CH2ONO2)4 + 4 H2O

ΙστορίαΠαρασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1891, από τους Τόλλενς (Bernhard Tollens) και Βίγκαντ (Wiegand) μενίτρωση της πενταερυθριτόλης. Το 1912 άρχισε η επίσημη παραγωγή του στη Γερμανία. Χρησιμοποιήθηκε απότο Γερμανικό Στρατό κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.[5]

Το PETN έχει χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα σε τρομοκρατικές ενέργειες.Το 1983 κατεστράφη το οίκημα "Maison de France" στο Βερολίνο, από την έκρηξη 24 κιλών PETN που είχετοποθετήσει ο τρομοκράτης Johannes Weinrich.[6]

Το Δεκέμβριο 2001 χρησιμοποιήθηκε PETN από το Βρετανό Richard Reid (o λεγόμενος βομβιστής με τοπαπούτσι) για την αποτυχημένη απόπειρα ανατίναξης της πτήσης 63 των American Airlines με 197 επιβάτεςαπό το Παρίσι στο Μαϊάμι.[7] Για την πυροδότηση της έκρηξης προσπάθησε να χρησιμοποιήσει το στερεότριϋπεροξείδιο της τριακετόνης (triacetone triperoxide).[2]

Στις 28 Αυγούστου 2009 χρησιμοποιήθηκε PETN στην απόπειρα δολοφονίας του Σαουδάραβα υφυπουργούεσωτερικών πρίγκηπα Muhammad bin Nayef από τον επίσης Σαουδάραβα βομβιστή αυτοκτονίας AbdullahHassan al Asiri, σχετιζόμενο με πυρήνα της Αλ Κάιντα στην Υεμένη. Σύμφωνα με τις αναφορές, το PETΝ έφερεο βομβιστής είτε στον πρωκτό του[8] είτε ραμμένο στο εσώρουχό του.[9]

Στις 25 Δεκεμβρίου 2009 (ανήμερα Χριστουγέννων) βρέθηκε PETN στην κατοχή του 23χρονου Νιγηριανού Abdulfarouk Umar Muttalab, φερόμενου ως συνδεόμενο με πυρήνες της Αλ Κάιντα.[10] Σύμφωνα με αμερικανικές πηγές,[11] αποπειράθηκε να ανατινάξει την πτήση 253 των Northwest Airlines, από το Άμστερνταμ στο Ντητρόιτ με 278 επιβάτες και 11μελές πλήρωμα, λίγο πριν από την προσγείωση του αεροσκάφους.[12] Ο Muttalab έφερε μικρή ποσότητα PETN σε σκόνη, ραμμένη στο εσώρουχό του, την οποία θα

PETN 107

ενεργοποιούσε προσθέτοντας οξύ με σύριγγα.[2] Σκοπός του ήταν η έκρηξη να προκαλέσει ρήγμα στατοιχώματα του αεροπλάνου και μέσω της απότομης αποσυμπίεσης να ανατιναχθεί σε μεγάλο ύψος. Ωστόσο, ηπροσπάθειά του απέτυχε, χάρη σε βλάβη του μηχανισμού που κατέληξε σε μια μικρή φωτιά που προκάλεσεεγκαύματα στον ίδιο και δύο άλλους, καθώς επίσης και χάρη στην επέμβαση κάποιων επιβατών. Σύμφωνα μεειδικούς, ακόμη και τα πιο σύγχρονα μηχανήματα που ανιχνεύουν τη μυρωδιά των επιβατών ή αναλύουν τησύνθεση των ρούχων τους δεν θα μπορούσαν να εντοπίσουν τις ουσίες τις οποίες έφερε επάνω του ο δράστης,διότι η ποσότητά τους ήταν πολύ μικρή. Ειδικά το PETN ανιχνεύεται πολύ δύσκολα εαν αποθηκευτεί σεαεροστεγή συσκευασία.

Αναφορές[1] Pentrite, CAS Number: 78-11-5 (http:/ / www. chemindustry. com/ chemicals/ 658929. html). ChemIndustry.com (ανακτήθηκε

2009-04-22 )[2] Kenneth Chang (2009-12-27), "Explosive on Flight 253 Is Among Most Powerful" (http:/ / www. nytimes. com/ 2009/ 12/ 28/ us/

28explosives. html?ref=us), The New York Times,[3] Primacord Technical Information (http:/ / www. dynonobel. com/ NR/ rdonlyres/ 209B7E9F-6C15-40EF-B677-2C14EAE41623/ 0/

Primacord. pdf) (PDF). Dyno Nobel (ανακτήθηκε 2009-04-22 )[4] Russek H. I. (1966). "The therapeutic role of coronary vasodilators: glyceryl trinitrate, isosorbide dinitrate, and pentaerythritol

tetranitrate.". American Journal of Medical Science 252 (1): 9–20. doi: 10.1097/00000441-196607000-00002 (http:/ / dx. doi. org/ 10.1097/ 00000441-196607000-00002). PMID 4957459 (http:/ / www. ncbi. nlm. nih. gov/ pubmed/ 4957459).

[5] Stettbacher, Alfred (1933). Die Schiess- und Sprengstoffe. Leipzig: Barth. σελ. 459.[6] Article detailing attack on Maison de France in Berlin (German) (http:/ / www. spiegel. de/ panorama/ 0,1518,56218,00. html)[7] 'Shoe bomb suspect 'did not act alone' (http:/ / news. bbc. co. uk/ 2/ hi/ americas/ 1783237. stm). BBC News (2002-01-25) (ανακτήθηκε

2009-04-22 )[8] Saudi suicide bomber hid IED in his anal cavity (http:/ / homelandsecuritynewswire. com/ saudi-suicide-bomber-hid-ied-his-anal-cavity),

2009-09-09,[9] Peter Bergen (2009-12-27), Analysis: Similar explosive on plane used in Saudi attack (http:/ / www. cnn. com/ 2009/ US/ 12/ 27/

bergen. terror. plot/ index. html),[10] Al Qaeda Claims Responsibility for Attempted Bombing of U.S. Plane (http:/ / www. foxnews. com/ story/ 0,2933,581307,00. html).

FOX News Network (2009-12-28) (ανακτήθηκε 2009-12-29 )[11] Criminal Complaint (http:/ / big. assets. huffingtonpost. com/ AbdumutallabCharges. pdf)[12] 'Investigators: Northwest Bomb Plot Planned by al Qaeda in Yemen' (http:/ / abcnews. go. com/ Blotter/

northwest-bomb-plot-planned-al-qaeda-yemen/ story?id=9426085& page=1). ABC News (2009-12-26) (ανακτήθηκε 2009-12-26 )

Βιβλιογραφία• Cooper, Paul (1997). Explosives Engineering. Weinheim: Wiley-VCH. ISBN 0-471-18636-8.

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το tetranitrate άρθρο Pentaerythritol tetranitrate (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/Pentaerythritol) της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ /creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( tetranitrate ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Pentaerythritol)).

108

Εκρηκτικές ύλες

Εκρηκτικές ύλεςΕκρηκτικές ύλες ονομάζονται κάποιες απλές ή σύνθετες ουσίες, οι οποίες περιέχουν μεγάλη ποσότητααποθηκευμένης ενέργειας που κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να απελευθερωθεί απότομαπροκαλώντας έκρηξη, δηλαδή έκλυση μεγάλης ποσότητας ενέργειας σε εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα,παράγοντας αέρια υψηλής πίεσης και πολλαπλάσιου όγκου.Τα παραγόμενα αέρια, λόγω της μεγάλης ταχύτητας αύξησης του όγκου τους προκαλούν ισχυρά μηχανικάαποτελέσματα που συνοδεύονται από κρότους. Οι εκρηκτικές ύλες χρησιμοποιούνται κυρίως στην εκτόξευσηβλημάτων από πυροβόλα όπλα (π.χ. τυφέκια, πιστόλια κ.λπ.), την καταστροφή στόχων, καθώς επίσης γιαεκτινάξεις, εκβραχισμούς, εξορύξεις, ανατινάξεις και υπονομεύσεις.Η εμπορία, διακίνηση - μεταφορά και χρήση αυτών γίνεται πάντα κατόπιν σχετικών αδειών των "καθ΄ ύλην"και "κατά τόπων" αρμόδιων Αρχών λαμβάνοντας πάντα ιδιαίτερα μέτρα ασφάλειας.Οι εκρηκτικές ύλες διακρίνονται στις ακόλουθες γενικές κατηγορίες:1. Χημικές, όπως πχ η νιτρογλυκερίνη και το PETN. Αποτελούν χημικές ουσίες, υγρές ή στερεές, οι οποίεςπεριέχουν μεγάλη ποσότητα αποθηκευμένης χημικής ενέργειας, που υπό ορισμένη θερμική ή μηχανικήεπίδραση υπόκεινται σε έκρηξη, παράγοντας φως (λάμψη) και αέρια υψηλής θερμοκρασίας, πίεσης καιπολλαπλάσιου όγκου.2. Μηχανικής πίεσης συμπιεσμένων αερίων, των οποίων η κατάσταση μεταβάλλεται απότομα, πχ συσκευασίεςαεροζόλ. Συνήθως η δράση τους βασίζεται στις πιέσεις που αναπτύσσονται κατά την απότομη μεταβολή τηςκαταστάσεως ενός υγρού προς αέριο και κατά την απότομη θέρμανση ενός αερίου, το οποίο είναιπεριορισμένο σε κλειστό χώρο. Μηχανικές εκρήξεις οφείλονται και στην απότομη ατμοποίηση του νερού, όπωςπχ αυτές που παρατηρούνται στις περιπτώσεις εκρήξεων ηφαιστείων.3. Πυρηνικές, όπως η σχάση ισοτόπων ουρανίου 235 και πλουτωνίου 239.

Γενικά χαρακτηριστικά

Όλες οι εκρηκτικές ύλες έχουν τα πάρακάτω δύο χαρακτηριστικά:• Είναι χημικά ή ενεργειακά ασταθείς• Η πυροδότηση μιας εκρηκτικής ύλης έχει σαν αποτέλεσμα την απότομη αύξηση του υλικού που συνοδεύεται

από την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων θερμότητας και αλλαγή στην πίεση.Ως προς την ταχύτητα εκρηκτικότητας διακρίνονται σε χαμηλής και σε υψηλής εκρηκτικότητας ύλες. Οιχαμηλής εκρηκτικότητας ύλες καίγονται με ταχύτητα μικρότερη της ταχύτητας του ήχου. Μπορεί όμως και ναεκραγούν κάτω από συνθήκες υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας, πχ εντός περιορισμένου χώρου. Συνήθωςχρησιμοποιούνται ως προωθητικές ύλες. Οι υψηλής εκρηκτικότητας ύλες καίγονται με εξαιρετικά μεγάληταχύτητα (υπερηχητική) 3-9 km/sec, παράγοντας έκρηξη. Χρησιμοποιούνται ως εκρηκτικά σε κεφαλές μάχης,ανατινάξεις, κατεδαφίσεις, υπονομεύσεις, κτλ.Οι υψηλής εκρηκτικότητας ύλες διακρίνονται ανάλογα με την ευαισθησία τους σε πρωτεύουσες και σεδευτερεύουσες εκρηκτικές ύλες. Οι πρωτεύουσες είναι εξαιρετικά ευαίσθητες και χρησιμοποιούνται σεπυροκροτητές, εκκαύματα και θρυαλίδες. Οι δευτερεύουσες είναι λιγότερο ευαίσθητες και χρησιμοποιούνταιως η κύρια εκρηκρική ύλη που ενεργοποιείται από κάποια πρωτεύουσα εκρηκτική ύλη.

109

Εκρηκτικό κύμα

Εκρηκτικό κύμαΩς εκρηκτικό κύμα χαρακτηρίζεται η υπό μορφή κύματος αναπτυσσόμενη ώθηση των αερίων σε επερχόμενηέκρηξη μιας εκρηκτικής ύλης που οφείλεται κυρίως στην ανάφλεξή της, με συνέπεια την αποσύνθεσή της. Ηταχύτητα του εκρηκτικού κύματος εξαρτάται από τη πίεση που δημιουργούν τα εκ της αποσύνθεσης τηςεκρηκτικής ύλης αέρια, κατά την έκρηξη και ονομάζεται ταχύτητα έκρηξης.• Η ταχύτητα έκρηξης είναι χαρακτηριστική για κάθε εκρηκτική ύλη και που αυξάνεται ανάλογα προς τη

πυκνότητα αυτής. Έτσι η ταχύτητα έκρηξης της νιτρογλυκερίνης είναι 1200 - 1600 μ. ανά δευτερόλεπτο, τηςβαμβακοπυρίτιδας 6.000 m/sec, ενώ του πικρικού οξέος μόλις 800 m/sec (όταν είναι ασυμπίεστο) και 7.000m/sec όταν προηγουμένως έχει συμπιεσθεί.

Σημείωση: Το εκρηκτικό κύμα είναι ωστικό κύμα χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι συμβαίνει πάντακαι το αντίστροφο.

110

Έκρηξη συμπαθητική

Έκρηξη συμπαθητικήΩς έκρηξη συμπαθητική ή εκ συμπαθείας (sympathetic explosion) χαρακτηρίζεται το φαινόμενο κατά το οποίοόταν σημειωθεί μία έκρηξη σ΄ ένα σημείο (τόπο) τότε προκαλούνται σειρά άλλων εκρήξεων και σε άλλα σημείαπου βρίσκονται σε κάποια απόσταση. Έτσι παρατηρείται σε εκρήξεις πυριτιδαποθηκών ή σημείων όπουφυλάσσονται εκρηκτικές ύλες να μεταδίδεται η έκρηξη από το ένα σημείο, (αποθήκη), σε άλλο μη εφαπτόμενο.Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στη θάλασσα όπου για παράδειγμα η έκρηξη μιας τορπίλης μπορεί ναπροκαλέσει την έκρηξη άλλης που έχει προσγειαλώσει (έχει χωθεί στην άμμο) ή έκρηξη μιας θαλάσσιαςνάρκης να προκαλέσει την έκρηξη άλλων που βρίσκονται εγγύς και στον αυτό θαλάσσιο χώρο.Επειδή κύρια αιτία του φαινομένου αυτού είναι τα παραγόμενα ωστικά κύματα της αρχικής έκρηξης, τόσοστις πυριτιδαποθήκες όσο και στους χώρους παραγωγής εκρηκτικών, και προς αποτροπή ακριβώς τουφαινομένου αυτού, συνηθίζεται να υψώνονται παράλληλοι τοίχοι ασφαλείας άνευ στεγασμάτων, ώστε σε τυχόνγενόμενο ατύχημα να εμποδίζεται η μετάδοση των ωστικών κυμάτων στους πέριξ χώρους. Μια τέτοια μεγάληέκρηξη με πολλά θύματα σημειώθηκε τελευταία σε μεγάλο στρατόπεδο της Αλβανίας.

111

Νιτρογλυκερίνη

Νιτρογλυκερίνη

Ο χημικός τύπος της νιτρογλυκερίνης

Η νιτρογλυκερίνη (Αγγλικές ονομασίες :Nitroglycerin, Nitroglycerine, Trinitroglycerin, glyceryltrinitrate) είναι ένα βαρύ, ελαιώδες εκρηκτικό υγρόμε χημικό τύπο C3H5(ONO2)3 και προέρχεται απόγλυκερόλη που αναμιγνύεται με άζωτο. Από τηδεκαετία του 1860 χρησιμοποιείται ως ενεργόσυστατικό στην παραγωγή εκρηκτικών, ειδικά τουδυναμίτη, και έτσι χρησιμοποιούνταν σεκατασκευαστικές εργασίες και εργασίεςκατεδάφισης. Επίσης, από το 1880, χρησιμοποιείταιαπό τις στρατιωτικές δυνάμεις ως ενεργό συστατικόστη νιτροκυτταρίνη και σε κάποια στερεάπροωθητικά καύσιμα. Η νιτρογλυκερίνηχρησιμοποιείται, επίσης, για ιατρικούς σκοπούς ωςένα αγγειοδιασταλτικό φάρμακο για τηναντιμετώπιση κάποιων καρδιακών προβλημάτων,όπως την στηθάγχη.

ΙστορίαΗ νιτρογλυκερίνη ήταν το πρώτο εκρηκτικό που μπορούσε να αναπτυχθεί καλύτερα και ήταν δυνατότερο απόάλλα εκρηκτικά που χρησιμοποιούνταν παλιότερα. Ανακαλύφθηκε από τον χημικό Ασκάνιο Σομπρέρο το 1847στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο. Αρχικά την αποκάλεσε πυρογλυκερίνη (pyroglycerin) και προειδοποιούσεαδιάκοπα κατά της χρήσης της, στα γράμματα και τα άρθρα του, δηλώνοντας ότι ήταν υπερβολικά επικίνδυνηκαι αδύνατο να τη χειριστεί κανείς.Ένας συμμαθητής του Σομπρέρο ήταν ο Άλφρεντ Νομπέλ ο οποίος πήρε τον χημικό τύπο σπίτι του, στηΣουηδία και πειραματίστηκε πάνω σε πιο ασφαλείς τρόπους για τον χειρισμό αυτής της επικίνδυνης ουσίας. Ονεότερος αδερφός του και μερικοί άλλοι εργάτες σκοτώθηκαν το 1864 σε μία έκρηξη νιτρογλυκερίνης στοοικογενειακό εργοστάσιο όπλων στο Helenborg.[1] Ένα χρόνο μετά, ο Νομπέλ ίδρυσε την εταιρία “Alfred Nobel& Company” στη Γερμανία, χτίζοντας ένα απομονωμένο εργοστάσιο στους λόφους Krümmel του Geestachtδίπλα στο Αμβούργο. Αυτή η εταιρία παρήγαγε ένα υγρό που συνδύαζε τη νιτρογλυκερίνη με το μπαρούτι,γνωστό ως “Εκρηκτικό Έλαιο” (Blasting Οil), αλλά ήταν εξαιρετικά ασταθές και δύσκολο στη μεταφορά, όπωςφαινόταν από πολυάριθμες καταστροφές. Τα κτήρια του εργοστασίου στο Krümmel καταστράφηκαν μάλιστασε δύο περιπτώσεις.[2]

Τον Απρίλιο του 1866 τρία κιβώτια νιτρογλυκερίνης στάλθηκαν στην Καλιφόρνια, όπου η εταιρεία σιδηροδρόμων "Central Pacific Railroad" ήθελε να κάνει πειράματα χρησιμοποιώντας την ικανότητά της να εκρήγνυται βίαια, ώστε να επιταχύνει την κατασκευή μιας σήραγγας μήκους 506 μέτρων (1659 ποδιών) στην οροσειρά Σιέρα Νεβάδα. Ένα από τα κιβώτια εξερράγη σε ένα γραφείο της εταιρείας Ουέλς Φάργκο (Wells Fargo) στο Σαν Φρανσίσκο και σκότωσε 15 άτομα, κάτι που οδήγησε στη γενική απαγόρευση της μεταφοράς υγρής νιτρογλυκερίνης στην Καλιφόρνια. Έτσι, έγινε απαραίτητη η επιτόπια παρασκευή νιτρογλυκερίνης,

Νιτρογλυκερίνη 112

καθώς ήταν απαραίτητη για τα σκληρά πετρώματα που είχαν απομείνει και έπρεπε να απομακρυνθούν μεέκρηξη για την ολοκλήρωση του πρώτου αμερικανικού διηπειρωτικού σιδηροδρόμου.[3]

Η υγρή νιτρογλυκερίνη είχε απαγορευθεί ευρέως και σε άλλα επίσης μέρη και αυτό τελικά οδήγησε στηδημιουργία της δυναμίτιδας από τον Άλφρεντ Νομπέλ και την εταιρία του το 1867. Η δυναμίτιδακατασκευάστηκε με συνδυασμό νιτρογλυκερίνης και γης διατόμων, πετρώματος που μπορούσε να βρεθείστους λόφους Krümmel. Παρόμοια μίγματα περιείχαν νιτρογλυκερίνη με άλλα αδρανή απορροφητικά υλικά(πολλοί διαφορετικοί συνδυασμοί δοκιμάστηκαν έτσι ώστε να παρακάμψουν τα αυστηρά διπλώματαευρεσιτεχνίας του Νομπέλ). Δυναμίτιδες που περιείχαν νιτροκυτταρίνη, η οποία αυξάνει το ιξώδες τουμίγματος, είναι γνωστοί ως «ζελατίνες».Μετά την ανακάλυψη ότι το νιτρικό άμυλο βοηθά στην ανακούφιση του πόνου στο στήθος, ο γιατρός WilliamMurrel πειραματίστηκε με τις χρήσεις της νιτρογλυκερίνης για να καταπραΰνει τη στηθάγχη και να μειώσειτην αρτηριακή πίεση. Ξεκίνησε να χορηγεί μικρές δόσεις σε ασθενείς το 1878 και αυτή η μέθοδος σύντομαυιοθετήθηκε ευρέως, μετά τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων του στο ιατρικό περιοδικό “The Lancet” το 1879.Αυτή η ιατρική ανακάλυψη χρησιμοποιούταν με το όνομα “τρινιτρική γλυκερόλη” ή “τρινιτρίνη” για νααποφευχθούν παρεξηγήσεις των ασθενών που είχαν να κάνουν με τη χρήση της νιτρογλυκερίνης ωςεκρηκτικό.[4]

ΈκρηξηΗ νιτρογλυκερίνη είναι πολύ εκρηκτική. Με κρούση ή με ταχεία θέρμανση ή με ανατάραξη εκρήγνυται ζωηρά.Πολλές φορές όταν δεν έχει καθαριστεί καλά εκρήγνυται και κατά την ηρεμία. Κατά την έκρηξη παράγειαέρια προϊόντα που περιγράφει η αντίδραση:

C3H5(ONO2)3 → 6N2 + 12CO2 + O2 + 10H2OΗ εκρηκτική δύναμη της νιτρογλυκερίνης αντλείται από την έκρηξή της: ενέργεια από την αρχική αποσύνθεσηπροκαλεί μια κλιμακωτή μεταβολή της πίεσης που οδηγεί σε έκρηξη το καύσιμο που την περιβάλλει. Αυτόμπορεί να δημιουργήσει ένα αυτοσυντηρούμενο ωστικό κύμα, που διαδίδεται μέσω του εκρηκτικού υλικού με20 φορές την ταχύτητα του ήχου ως μία σχεδόν στιγμιαία αποσύνθεση του εκρηκτικού, η οποία οφείλεται στηνυπερβολική πίεση και έχει σαν αποτέλεσμα την μετατροπή του σε διάπυρα αέρια. Ένας όγκος νιτρογλυκερίνηςπαράγει 1300 όγκους αερίων που στις συνθήκες της αντίδρασης γίνονται 10000 όγκοι, με αποτέλεσμα τηντρομακτική αύξηση της πίεσης. Αν η νιτρογλυκερίνη απορροφηθεί από αδρανές υλικό, όπως η γη διατόμων,το πριονίδι κλπ παρέχει εκρηκτικές ύλες, οι οποίες ονομάζονται εν γένει δυναμίτιδες, που χρησιμοποιούνται μεμεγαλύτερη ασφάλεια.

Ιατρική σημασία / χρήσηΗ νιτρογλυκερίνη στην ιατρική, όπου αποκαλείται “τρινιτρική γλυκερόλη”, χρησιμοποιείται ως ένα φάρμακογια την καρδιά. Χρησιμοποιείται επίσης ως ένα φάρμακο για τη στηθάγχη σε χάπια, αλοιφή, διάλυμα γιαενδοφλέβια χρήση ή σπρέι που χρησιμοποιείται κάτω από τη γλώσσα. Η κύρια χρήση της νιτρογλυκερίνηςείναι στη διάνοιξη των αγγείων. Η νιτρογλυκερίνη διογκώνει τις φλέβες περισσότερο από τις αρτηρίες,οδηγώντας στα παρακάτω θεραπευτικά αποτελέσματα κατά τη διάρκεια στηθάγχης:• Ελαττώνει τον πόνο στο στήθος• Ελαττώνει την πίεση του αίματος• Αυξάνει τους παλμούς της καρδιάς• Δημιουργεί ορθοστατική υπότασηΑυτά τα αποτελέσματα εμφανίζονται επειδή η νιτρογλυκερίνη στον οργανισμό μετατρέπεται σε μονοξείδιο τουαζώτου (NO), το οποίο είναι φυσικό αγγειοδιασταλτικό.

Νιτρογλυκερίνη 113

Παρενέργειες της νιτρογλυκερίνης είναι πονοκέφαλοι, αυξημένες εντερικές κινήσεις, μείωση της γενετήσιαςορμής και επώδυνη διούρηση[5]

Παραπομπές[1] NobelPrize.org: Emil Nobel (http:/ / nobelprize. org/ alfred_nobel/ industrial/ articles/ vinterviken/ emil. html)[2] NobelPrize.org: Krümmel (http:/ / nobelprize. org/ alfred_nobel/ industrial/ articles/ krummel/ index. html)[3] " Transcontinental Railroad - People & Events: Nitroglycerin (http:/ / www. pbs. org/ wgbh/ amex/ tcrr/ peopleevents/ e_nitro. html)",

American Experience, PBS[4] Sneader, Walter. Drug Discovery: A History. John Wiley and Sons, 2005 ISBN 0-471-89980-1[5] RxMed (http:/ / www. rxmed. com/ b. main/ b2. pharmaceutical/ b2. 1. monographs/ CPS- Monographs/ CPS- (General Monographs- N)/

NITROGLYCERIN. html)

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Nitroglycerin (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Nitroglycerin) τηςΑγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/by-sa/ 3. 0/ ). ( ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Nitroglycerin)).

114

Πυρίτιδα

Πυρίτιδα

Κόκκοι πυρίτιδας.

Η Πυρίτιδα (καθαρεύουσα: Πυρίτις) κοινώς (το) μπαρούτι ή ημπαρούτη, είναι η αρχαιότερη εκρηκτική ύλη, που αποτελεί μίγμαάνθρακα, θείου και νίτρου. Παραμένει άγνωστο το πότε και απόποιόν πρωτοδημιουργήθηκε.

Άλλοι την απέδιδαν παλαιότερα στον Ρότζερ Μπέικον και άλλοιστον Μπέρτολτ Σβαρτς. Είναι όμως βέβαιο ότι ήταν γνωστή στουςΚινέζους ως εκρηκτικό μέσον για ανατινάξεις, πυροτεχνήματα καιίσως και για εκφοβισμό από τους πρώτους μετά Χριστό αιώνες.Περίεργες όμως αναφορές υπάρχουν και σε αρχαία ελληνικάκείμενα όσο και σε κείμενα Βιβλικών λαών.

Τον 12ο αιώνα με αρχές του 13ου αρχίζουν να γίνονται γνωστές στην Ευρώπη οι δυνατότητές της. Ο Άγγλοςφραγκισκανός μοναχός Ρότζερ Μπέικον, επιστήμονας και ιδιαίτερα μορφωμένος, ήταν ο πρώτος πουκατέγραψε τη "συνταγή" της πυρίτιδας μετά από πολλά σχετικά πειράματα (1250) έτσι ώστε να μπορεί ναπαρασκευάζεται με σταθερές αναλογίες. Η πρώτη όμως στην Ευρώπη πολεμική χρήση της πυρίτιδαςαναφέρεται ότι έγινε από τους Άγγλους το 1346 στη Μάχη του Κρεσύ, αν και τα πρώτα πυροβόλα φαίνεται ναήταν ήδη γνωστά το 1326, σύμφωνα με την αρχαιότερη απεικόνισή τους. Γρήγορα όμως η εφεύρεση τουπυροβόλου άλλαξε τη μέχρι τότε μορφή του πολέμου με συνέπεια η χρήση της πυρίτιδας ν΄ αποτελέσει έναπολύ σημαντικό σταθμό στην εξέλιξη των όπλων.

ΜίγματαΗ συνήθης μαύρη πυρίτιδα είναι μίγμα νιτρικού καλίου, Θείου και Άνθρακα. Το μίγμα αυτό προκειμένου νασπάσει σε κόκκους για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά, αλέθεται σε ειδικούς μύλους, τουςμπαρουτόμυλους. Οι συνηθέστερες αναλογίες, επί τοις %, για το σκοπό χρήσης είναι ως ο ακόλουθος πίνακας:

Νο Σκοπός χρήσης Νιτρικό κάλιο Θείο Άνθρακας Σύνολο %

1 Πυρίτιδα Πολεμικών όπλων 75 12,5 12,5 100

2 Πυρίτιδα κυνηγίου 78 10 12 100

3 Πυρίτιδα εκρηκτικών (φουρνέλων) 62 18 20 100

• Σημειώνεται ότι το νιτρικό κάλιο πρέπει να είναι πολύ καθαρό και απαλλαγμένο κυρίως από χλωριούχονάτριο, η παρουσία του οποίου και καθιστά το μίγμα υγροσκοπικό. Το δε χρησιμοποιούμενο θείο είναι αυτόπου διατίθεται σε μορφή ράβδων. Τέλος ο άνθρακας θα πρέπει να είναι ελαφρός, πορώδης καιευανάφλεκτος. Παλαιότερα λαμβάνονταν από τρυφερούς κλάδους κατάλληλων φυτών (όπως από λεύκες,κληματαριές κ.λπ.).

Πυρίτιδα 115

Πηγές• Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τ.16ος, σ.540

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες 116

Πηγές άρθρων και ΣυνεισφέροντεςΦυσική καταστροφή  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2382414  Συνεισφέροντες: Alaniaris, FocalPoint, Heima

Κατολισθήσεις στην Ουγκάντα το 2010  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2166591  Συνεισφέροντες: MARKELLOS, NikiAnna, Tony Esopi, Μυρμηγκάκι, 2 ανώνυμεςεπεξεργασίες

Ξύνθια (καταιγίδα)  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2278630  Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos, Lemur12, NikiAnna, Tony Esopi, Εγκέλαδος, 3 ανώνυμες επεξεργασίες

Σίφωνας των τριών πολιτειών  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2428721  Συνεισφέροντες: ArgGeo, Dada, Dipa1965, Ttzavaras, 77 ανώνυμες επεξεργασίες

Υπερξέσπασμα σιφώνων του 1974  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2325459  Συνεισφέροντες: 12 ανώνυμες επεξεργασίες

Πλημμύρα  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2386290  Συνεισφέροντες: C messier

Πλημμύρες στην Βόρειο Θάλασσα του 2007  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2320939  Συνεισφέροντες: Atlantia, Glavkos, 2 ανώνυμες επεξεργασίες

Πλημμύρες στην Ελλάδα το 2007  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2320941  Συνεισφέροντες: Atlantia, SpyrosCS, Μυρμηγκάκι, 3 ανώνυμες επεξεργασίες

Πλημμύρες στο Πακιστάν το 2010  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2368994  Συνεισφέροντες: Atlantia

Πυρκαγιά  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=980732  Συνεισφέροντες: Geraki, Romanesco

Δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2443027  Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Alaniaris, Alexandrosos, Amalgam, Antipoietes,Atlantia, Badseed, Biladen, Chomwitt, Costas78, Downfoot1, Ekton, FocalPoint, Foxbat31f, Geohack, Georged, Geraki, Greekwikipedian, Kalogeropoulos, Lemur12, Loveless, MARKELLOS,Magioladitis, Morgatek, Romanesco, SotirisIsBack, Sp!ros, SpyrosCS, Sv1xv, Thpanagos, Tony Esopi, ZaDiak, Θεοδωρος, Κυνίσκος, Μυρμηγκάκι, 34 ανώνυμες επεξεργασίες

Δασικές πυρκαγιές στην Ρωσία το 2010  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2422590  Συνεισφέροντες: Ewiki, K sal 15, Lemur12, Nataly8, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Δασική Πυρκαγιά στο Όρος Καρμέλ 2010  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2439020  Συνεισφέροντες: Atlantia, Oyoyoy, 2 ανώνυμες επεξεργασίες

Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2248936  Συνεισφέροντες: Antonopoulosg, Dada, Dr Moshe, FocalPoint, Geraki,Kalogeropoulos, Knop92, MARKELLOS, Magioladitis, Pvasiliadis, Templar52, Αρχίδαμος, Βασίλης, Μυρμηγκάκι, 8 ανώνυμες επεξεργασίες

Πυρκαγιά ορυχείων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2031341  Συνεισφέροντες: Ferengi, MARKELLOS, Ttzavaras, Μυρμηγκάκι

Πυρκαγιές στην Αττική το 2009  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2443278  Συνεισφέροντες: Atlantia, Costas78, Diu, Erud, Ferengi, FocalPoint, Georged, Knop92, Lemur12,Μυρμηγκάκι, Σκλαβενίτης, 12 ανώνυμες επεξεργασίες

Σεισμός  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2416360  Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Alaniaris, Badseed, Dada, Dead3y3, Diu, Exc, Franz, Kalogeropoulos, Kostisl, Loveless,MARKELLOS, ManosHacker, Peko, Purbo T, Secret ant, Shustov, Sv1xv, Templar52, Tony Esopi, Ttzavaras, VJSC263IO, 38 ανώνυμες επεξεργασίες

Μεγάλος σεισμός της Βαλδίβια (1960)  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2376011  Συνεισφέροντες: Atlantia, CommonsDelinker, Ttzavaras, Yt, Μυρμηγκάκι, 5 ανώνυμεςεπεξεργασίες

Σεισμός στη Θήβα (1914)  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2314858  Συνεισφέροντες: Dipa1965, Ewiki, MARKELLOS

Σεισμός στην Αϊτή το 2010  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2346814  Συνεισφέροντες: Diego Grez, Lemur12, MARKELLOS, Tony Esopi, Ttzavaras, 2 ανώνυμεςεπεξεργασίες

Σεισμός της Αθήνας (420 π.Χ.)  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2011270  Συνεισφέροντες: Atlantia, Dada, Ttzavaras, Μυρμηγκάκι

Σεισμός της Αντιόχειας (526)  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2033247  Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Μυρμηγκάκι

Σεισμός της Σπάρτης (464 π.Χ.)  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2238461  Συνεισφέροντες: Atlantia, Nataly8, Tony Esopi, V-astro, Μυρμηγκάκι, 1 ανώνυμεςεπεξεργασίες

Σεισμός του Ινδικού Ωκεανού (2004)  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2384322  Συνεισφέροντες: Alaniaris, Badseed, Dimitrisss, FocalPoint, Geraki, Loveless,MARKELLOS, Osu-mike, Tony Esopi, 4 ανώνυμες επεξεργασίες

Κίνδυνος  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2249240  Συνεισφέροντες: 16@r, Alaniaris, BRG, Badseed, Carcharoth, Cedars, ChillDeity, Chris Mason, David Johnson,Edgar181, Essexmutant, FocalPoint, Gilgamesh, Guitargodharry, Gurch, Hazard2, Hotpockets1234, Infarom, Joanjoc, Johnbibby, L33tsrus, LOL, Light current, Luna Santin, MARKELLOS,Malcolm Farmer, Meegs, NuclearFunk, Owain.davies, Patrick, Peak, Pzavon, Qxz, R'n'B, Raul654, Snowolf, Stwalkerster, Tabletop, Template namespace initialisation script, Tristanb, Vuo,Wavy G, WikipedianYknOK, Ylem, 31 ανώνυμες επεξεργασίες

Φυσικός κίνδυνος  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2426778  Συνεισφέροντες: Alaniaris, CommonsDelinker, Templar52, Thpanagos, Μυρμηγκάκι, 33 ανώνυμεςεπεξεργασίες

Δηλητήριο  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2397892  Συνεισφέροντες: Egmontaz, Knop92, Loveless, Pvasiliadis, Tony Esopi, Ttzavaras, Vanakaris, 9 ανώνυμεςεπεξεργασίες

Ηλεκτροπληξία  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2326279  Συνεισφέροντες: Lemur12, Tony K, Vanakaris, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Φωτιά  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2391273  Συνεισφέροντες: Alaniaris, Fs, Geraki, Loveless, Lucinos, S. Cruz, Stelea150, Templar52, Ttzavaras, Vanakaris, Veron, 5ανώνυμες επεξεργασίες

Χιονοστιβάδα  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2435114  Συνεισφέροντες: Atlantia, C messier, Vagos06

Έκρηξη  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2330228  Συνεισφέροντες: Egmontaz, K sal 15, Kostisl, MARKELLOS, Templar52, V-astro, Vanakaris

Έκρηξη της Τουνγκούσκα  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2438525  Συνεισφέροντες: Harry Foundalis, KRBN, MedMan, Ttzavaras, V-astro, Zarkos, 5 ανώνυμεςεπεξεργασίες

2,4,6-τρινιτροτολουόλιο  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2357739  Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Alexikoua, Badseed, BillER, Ferengi, Ttzavaras, Vchorozopoulos, 2ανώνυμες επεξεργασίες

PETN  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2374626  Συνεισφέροντες: Dipa1965, Ttzavaras, 14 ανώνυμες επεξεργασίες

Εκρηκτικές ύλες  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2388963  Συνεισφέροντες: FocalPoint, Kostisl, MARKELLOS, Mns imx, Templar52, 17 ανώνυμες επεξεργασίες

Εκρηκτικό κύμα  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1334910  Συνεισφέροντες: Templar52, Vanakaris

Έκρηξη συμπαθητική  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2262213  Συνεισφέροντες: MARKELLOS, Templar52, Vanakaris, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Νιτρογλυκερίνη  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2396168  Συνεισφέροντες: BillER, Biller25, Ferengi, Ttzavaras, 6 ανώνυμες επεξεργασίες

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες 117

Πυρίτιδα  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2171516  Συνεισφέροντες: Badseed, Ferengi, Templar52, 3 ανώνυμες επεξεργασίες

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες 118

Πηγές Εικόνων, Άδειες και ΣυνεισφέροντεςΑρχείο:Pinatubo91eruption plume.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pinatubo91eruption_plume.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Dave HarlowΑρχείο:Deerfire.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Deerfire.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: John McColganΑρχείο:Wikipedia-logo.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Wikipedia-logo.png  Άδεια: logo  Συνεισφέροντες: Abigor, Bastique, Cary Bass, Guillom, Krinkle,Kwj2772, Mike.lifeguard, Mormegil, Richie, Rocket000, Schaengel89Αρχείο:Mbale District Uganda.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Mbale_District_Uganda.png  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες:User:SlomoxΑρχείο:Xynthia animated small.gif  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Xynthia_animated_small.gif  Άδεια: Attribution  Συνεισφέροντες: EUMETSATΑρχείο:Tri-State Tornado.JPG  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tri-State_Tornado.JPG  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: A Herald Examiner journalistFile:Flag of the United States (3-2 aspect ratio).svg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Flag_of_the_United_States_(3-2_aspect_ratio).svg  Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:CMBJ, User:Dbenbenn, User:Indolences, User:Jacobolus, User:Technion, User:Zscout370Αρχείο:Tri-State Tornado cyclone track map key.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tri-State_Tornado_cyclone_track_map_key.jpg  Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:AnynobodyΑρχείο:Tri-State Tornado trackmap cropped.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tri-State_Tornado_trackmap_cropped.png  Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Dual FreqΑρχείο:Tri-State Tornado Damage Longview School.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tri-State_Tornado_Damage_Longview_School.jpg  Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Dual Freq, Juliancolton, SkyodysseyΑρχείο:1925tornado-p2o-b.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:1925tornado-p2o-b.jpg  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες: EdeansΑρχείο:Parkersburg tornado.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Parkersburg_tornado.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Original uploader was JForget aten.wikipediaFile:Super Outbreak Map.PNG  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Super_Outbreak_Map.PNG  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Achim Raschka, DrKiernan, Pierrecb, Runningonbrains, TaelΑρχείο:Flag of Canada 2-3.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Flag_of_Canada_2-3.png  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: DimitrisssFile:Surface map Super Outbreak.gif  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Surface_map_Super_Outbreak.gif  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: NWS officeinHunstville , ALFile:Jet stream Super Outbreak.gif  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Jet_stream_Super_Outbreak.gif  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: National WeatherService Regional OfficeΑρχείο:Northseaflood2007countriesaffected.PNG  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Northseaflood2007countriesaffected.PNG  Άδεια: GNU Free DocumentationLicense  Συνεισφέροντες: User:Hello32020Αρχείο:Flag of Greece.svg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Flag_of_Greece.svg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: (of code) (talk)Αρχείο:Pakistan 2010 Floods.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pakistan_2010_Floods.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: NASAΑρχείο:greekFiresAnim230807-260807-with-datesM.gif  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:GreekFiresAnim230807-260807-with-datesM.gif  Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Chomwitt, MARKELLOSΑρχείο:Greece 2007 fires-NASA.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Greece_2007_fires-NASA.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: NASAΑρχείο:Greek fires 260807 terra.250m.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Greek_fires_260807_terra.250m.png  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Chomwitt,MARKELLOSΑρχείο:Parnitha Fire.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Parnitha_Fire.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5  Συνεισφέροντες: George HavlicekΑρχείο:Penteli fire-1682007-D.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Penteli_fire-1682007-D.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Συνεισφέροντες: Γιώργος Χάβλισεκ.Αρχείο:Penteli_tilaphos.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Penteli_tilaphos.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Antipoietes, MARKELLOSΑρχείο:Forest fire 25-8-07 of Mt Imittos 1.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Forest_fire_25-8-07_of_Mt_Imittos_1.jpg  Άδεια: Attribution  Συνεισφέροντες:User:AlaniarisΑρχείο:Ymittos tilaphos.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ymittos_tilaphos.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Antipoietes, MARKELLOSΑρχείο:Canadair Parnitha 1.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Canadair_Parnitha_1.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5  Συνεισφέροντες: User:GerakiΑρχείο:Canadair Parnitha 3.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Canadair_Parnitha_3.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5  Συνεισφέροντες: User:GerakiΑρχείο:Parnitha04.JPG  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Parnitha04.JPG  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5  Συνεισφέροντες: User:GerakiΑρχείο:Parnitha01.JPG  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Parnitha01.JPG  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5  Συνεισφέροντες: User:GerakiΑρχείο:Parnitha02.JPG  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Parnitha02.JPG  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5  Συνεισφέροντες: User:GerakiΑρχείο:Parnitha03.JPG  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Parnitha03.JPG  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5  Συνεισφέροντες: User:GerakiΑρχείο:Greece Forest Fire June 18 2007.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Greece_Forest_Fire_June_18_2007.jpg  Άδεια: Creative CommonsAttribution-Sharealike 2.0  Συνεισφέροντες: Lotus RΑρχείο:Greece Forest Fire July 25 2007.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Greece_Forest_Fire_July_25_2007.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.0 Συνεισφέροντες: Carl OsbournΑρχείο:Athens burning01.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Athens_burning01.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: User:VbergerΑρχείο:Athens burning02.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Athens_burning02.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: User:VbergerΑρχείο:Athens burning03.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Athens_burning03.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: User:VbergerΑρχείο:Athens burning04.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Athens_burning04.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: User:VbergerΑρχείο:Penteli fire-1682007-N.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Penteli_fire-1682007-N.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Συνεισφέροντες: Γιώργος ΧάβλισεκΑρχείο:Forest fire 25-8-07 of Mt Imittos 2.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Forest_fire_25-8-07_of_Mt_Imittos_2.jpg  Άδεια: Attribution  Συνεισφέροντες:User:AlaniarisΑρχείο:Forest fire 25-8-07 of Mt Imittos 3.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Forest_fire_25-8-07_of_Mt_Imittos_3.jpg  Άδεια: Attribution  Συνεισφέροντες:User:AlaniarisΑρχείο:Forest fire 25-8-07 of Mt Imittos 4.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Forest_fire_25-8-07_of_Mt_Imittos_4.jpg  Άδεια: Attribution  Συνεισφέροντες:User:AlaniarisΑρχείο:Forest fire 25-8-07 of Mt Imittos 5.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Forest_fire_25-8-07_of_Mt_Imittos_5.jpg  Άδεια: Attribution  Συνεισφέροντες:User:AlaniarisΑρχείο:Forest fire 25-8-07 of Mt Imittos 6.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Forest_fire_25-8-07_of_Mt_Imittos_6.jpg  Άδεια: Attribution  Συνεισφέροντες:User:AlaniarisΑρχείο:Russia TMO 2010216 lrg.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Russia_TMO_2010216_lrg.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Jeff SchmaltzΑρχείο:Flag of Russia.svg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Flag_of_Russia.svg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Zscout370Αρχείο:CarmelFire2010 01.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:CarmelFire2010_01.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0  Συνεισφέροντες:(Αγγλικά)

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες 119

Αρχείο:Carmel Fire Highway2 near HaBonim 021210.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Carmel_Fire_Highway2_near_HaBonim_021210.jpg  Άδεια: CreativeCommons Attribution-Sharealike 2.5  Συνεισφέροντες: Hila ShakedΑρχείο:Greek-Carmel Fire04-12-2010-2.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Greek-Carmel_Fire04-12-2010-2.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike3.0  Συνεισφέροντες: Michael SenderΕικόνα:Thessaloniki Fire 1917 Map.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Thessaloniki_Fire_1917_Map.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Aeleftherios,KimdimeΕικόνα:Thessaloniki Fire 1917 Splendid.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Thessaloniki_Fire_1917_Splendid.jpg  Άδεια: anonymous-EU  Συνεισφέροντες:Aeleftherios, Alaniaris, Gérald Garitan, Jameslwoodward, Kimdime, SaiboΕικόνα:Thessaloniki Fire 1917 Aero.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Thessaloniki_Fire_1917_Aero.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Geraki,MARKELLOSεικόνα:Fires in Greece.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Fires_in_Greece.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Jeff SchmaltzΑρχείο:Smoke clouds over Athens.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Smoke_clouds_over_Athens.jpg  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες:User:FerengiΑρχείο:Greece fire 2009.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Greece_fire_2009.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.0  Συνεισφέροντες: Christos Loufopoulosfrom Athens, GREECEΑρχείο:Quake epicenters 1963-98.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Quake_epicenters_1963-98.png  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: NASA, DTAMproject teamΑρχείο:UN headquarters Haiti after 2010 earthquake.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:UN_headquarters_Haiti_after_2010_earthquake.jpg  Άδεια: CreativeCommons Attribution 2.0  Συνεισφέροντες: UN Photo/Logan Abassi UNDP GlobalΑρχείο:Global plate motion 2008-04-17.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Global_plate_motion_2008-04-17.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: NASAΑρχείο:Seismogram.gif  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Seismogram.gif  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Glenn, PekachuΑρχείο:Pswaves.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pswaves.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Koba-chan, Sdrtirs, 1 ανώνυμες επεξεργασίεςΑρχείο:Earthquake wave shadow zone.svg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Earthquake_wave_shadow_zone.svg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: Pieter Kuiper, Vanessaezekowitz, 2 ανώνυμες επεξεργασίεςΑρχείο:Earthquake wave paths.gif  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Earthquake_wave_paths.gif  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Cepheiden, Cwbm (commons),Hardwigg, Koba-chan, Liftarn, MushiHoshiIshi, SaperaudΑρχείο:Aegean_Sea_and_Anatolian_Plates_map-fr.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Aegean_Sea_and_Anatolian_Plates_map-fr.png  Άδεια: Creative CommonsAttribution-Sharealike 2.5  Συνεισφέροντες: User:Rémih, User:StingΑρχείο:1960 05 22 loc.gif  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:1960_05_22_loc.gif  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: USGSΑρχείο:Graph_of_largest_earthquakes_1906-2005.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Graph_of_largest_earthquakes_1906-2005.png  Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Richard Aster (New Mexico Tech). Original uploader was 718 Bot at en.wikipediaΑρχείο:Valdivia after earthquake, 1960.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Valdivia_after_earthquake,_1960.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: (Αγγλικά)Αρχείο:Σεισμός στη Θήβα το 1914.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Σεισμός_στη_Θήβα_το_1914.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: EwikiΑρχείο:Haiti camp.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Haiti_camp.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5  Συνεισφέροντες: Roosewelt Pinheiro/AbrΑρχείο:Haiti earthquake damage overhead.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Haiti_earthquake_damage_overhead.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες:U.S. Coast Guard photo by Petty Officer 2nd Class Sondra-Kay KneenΑρχείο:2004 Indonesia Tsunami Complete.gif  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:2004_Indonesia_Tsunami_Complete.gif  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες:Animation fournie par Vasily V. Titov, Sous-directeur du Service de Cartographie des Raz de marée et Inondations (TIME) du NOAA, aux USAΑρχείο:WMD world map.svg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:WMD_world_map.svg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5  Συνεισφέροντες:User:Andux, User:Fastfission, User:Simon, User:VardionΑρχείο:Dangclass3.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Dangclass3.png  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες: Cacycle, Jtornado, Kaverin,Psychonaut, W!B:Αρχείο:D-M004 Atemschutz benutzen ty.svg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:D-M004_Atemschutz_benutzen_ty.svg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες:User:DrTorstenHenningΑρχείο:Detroitlightning.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Detroitlightning.jpg  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες: Robert Thompsonab5602Αρχείο:Timpavalanche.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Timpavalanche.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5  Συνεισφέροντες: Greg L.WrightΑρχείο:Hanshin-Awaji_earthquake_1995_Kashiwai-building_001.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hanshin-Awaji_earthquake_1995_Kashiwai-building_001.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες: 松岡明芳

Αρχείο:US_Navy_050102-N-9593M-040_A_village_near_the_coast_of_Sumatra_lays_in_ruin_after_the_Tsunami_that_struck_South_East_Asia.jpg  Πηγή:http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:US_Navy_050102-N-9593M-040_A_village_near_the_coast_of_Sumatra_lays_in_ruin_after_the_Tsunami_that_struck_South_East_Asia.jpg Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: User:RlevseΑρχείο:Aa large.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Aa_large.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: USGSΑρχείο:Schillergarten Dresden August 2002.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Schillergarten_Dresden_August_2002.jpg  Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: Stefan MalschΑρχείο:Lake Erie water level.gif  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Lake_Erie_water_level.gif  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: US GovΑρχείο:2004-tsunami.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:2004-tsunami.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: David Rydevik (email: david.rydevik at gmail dotcom), Stockholm, Sweden.Αρχείο:Blizzard1 - NOAA.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Blizzard1_-_NOAA.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: DanTD, Denniss, SaperaudΑρχείο:Hurricane Katrina August 28 2005 NASA.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hurricane_Katrina_August_28_2005_NASA.jpg  Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Jeff Schmaltz, MODIS Rapid Response Team, NASA/GSFCΑρχείο:F5 tornado Elie Manitoba 2007.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:F5_tornado_Elie_Manitoba_2007.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike2.5  Συνεισφέροντες: Justin Hobson (Justin1569 at en.wikipedia)Αρχείο:Firestorm approaches Old Faithful.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Firestorm_approaches_Old_Faithful.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες:MONGOΑρχείο:Colorized transmission electron micrograph of Avian influenza A H5N1 viruses.jpg  Πηγή:http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Colorized_transmission_electron_micrograph_of_Avian_influenza_A_H5N1_viruses.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Photo Credit:Cynthia Goldsmith Content Providers: CDC/ Courtesy of Cynthia Goldsmith; Jacqueline Katz; Sherif R. ZakiΑρχείο:Tunguska event fallen trees.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tunguska_event_fallen_trees.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: Alex Bakharev,Brandon, Eesha84, KGyST, Kneiphof, Thuresson, 3 ανώνυμες επεξεργασίεςΑρχείο:Hazard T.svg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hazard_T.svg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: BLueFiSH.as, Cäsium137, Ies, KES47, MarianSigler,Matthias M., Phrood, W!B:, 3 ανώνυμες επεξεργασίεςΕικόνα:Aeskulap.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Aeskulap.png  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες: Dbenzhuser, Eleassar,Joey-das-WBF, R. Engelhardt, Snek01, 3 ανώνυμες επεξεργασίεςΑρχείο:Campfire 4213.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Campfire_4213.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5  Συνεισφέροντες: User:DirkBeyer

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες 120

Αρχείο:Explosion - ID 060712-N-9269B-173.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Explosion_-_ID_060712-N-9269B-173.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες:Mass Communication Specialist 3rd Class Katherine BoederΑρχείο:Tunguska.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tunguska.png  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: CYDΑρχείο:Russia-CIA WFB Map--Tunguska.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Russia-CIA_WFB_Map--Tunguska.png  Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: (Αγγλικά)Αρχείο:Trinitrotoluene.svg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Trinitrotoluene.svg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Edgar181, IW4Αρχείο:Nitroglycerin-2D-skeletal.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Nitroglycerin-2D-skeletal.png  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Benjah-bmm27,Ephemeronium, Fisdof9, Mrgreen71File:N110 ruuti.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:N110_ruuti.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5  Συνεισφέροντες: Halen, Wst, 3 ανώνυμεςεπεξεργασίες

Άδεια 121

ΆδειαCreative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unportedhttp:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/