32
นายประดิษฐ บุญปลอด ผูประสานงานภาคสนาม สถาบันสิ่งแวดลอมไทย การสัมมนา ชายฝงทะเลไทยในทศวรรษใหมที่ยั่งยืนวันที23 – 24 สิงหาคม 2554 โรงแรมสยามธานี .สุราษฎรธานี และ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝ

จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

Embed Size (px)

DESCRIPTION

slide presentation ประกอบงานสัมมนาเรื่องทิศทางชายฝั่งทะเลไทย ในทิศวรรษใหม่ที่ยั่งยืน ในหัวข้อ ชุมชนชายฝั่งเข้มแข็งปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล­้อมสภาพภูมิอากาศและภัยพิบัติ รายละเอียด http://issuu.com/mffthailand/docs/seminar_mff_surat_coastal_management_2011

Citation preview

Page 1: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

นายประดิษฐ บุญปลอดผูประสานงานภาคสนาม สถาบันสิ่งแวดลอมไทย

การสัมมนา “ชายฝงทะเลไทยในทศวรรษใหมที่ยั่งยืน”วันที่ 23 – 24 สิงหาคม 2554ณ โรงแรมสยามธานี จ.สุราษฎรธานี

และ

ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝง

Page 2: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

ประเด็นในการนําเสนอ:• รูจัก“จาก”และ“ไผ”• “จาก”และ“ไผ” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง• ทางเลือกเพื่อสรางรายได• ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ• การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน• สรุป

และ

ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝง

Page 3: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

รูจัก“จาก”และ“ไผ”

• พืชตระกลูปาล์ม เป็นพนัธุ์ไม้ป่าชายเลนชัน้ใน

• ชอบดนิเลนเหนียวและคอ่นข้างแข็ง • พบตามปากแมน่ํา้ ริมฝั่งลําคลองที่เป็นนํา้กร่อยคอ่นข้างจืด

• ลําต้นเป็นหวัอยูใ่ต้ดนิ • ใบประกอบมีใบยอ่ย 30-40 ใบ • ผลมีสีนํา้ตาลเข้ม รวมกนัเป็นกระจกุ• พบมี 2 ชนิด คือ จากทางเขียว จากทางแดง

“จาก”

Page 4: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

รูจัก“จาก”และ“ไผ”

• พืชตระกลูหญ้าที่สงูที่สดุ• กระจายพนัธุ์ในเขตร้อนและเขตอบอุน่ ทัว่โลกมีประมาณ 1,500 ชนิด

• พบในประเทศไทยอยู ่17 สกลุ 72 ชนิด• เป็นไม้พุม่ ไมผ่ลดัใบ ขึน้เป็นกอ มีเหง้าอยูใ่ต้ดิน ใบเดี่ยว ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบและปลายกิ่ง

• เติบโตดีในที่ราบ ระบายนํา้ดี นํา้ไมท่ว่ม หรือที่ลาดเชิงเขาที่มีดินร่วนปนทราย

• โตเร็ว นํามาใช้ประโยชน์ได้ภายในเวลา 1 - 4 ปี

“ไผ”

Page 5: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

“จาก” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง

Page 6: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

“จาก” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง

Page 7: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

“ไผ” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง

Page 8: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

“ไผ” ในวิถีชีวิตชุมชนชายฝง

Page 9: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

•ทางเลือกเพื่อสรางรายได•ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ•การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน

จาก

Page 10: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

“จาก” ประโยชน 20 อยาง

ทางจาก: ทําแชงมงุหลงัคาในเรือ

ทางจาก: ใช้ทําช้อนปีกทางจาก: ใช้หกัเงี่ยงปลา

ทางจาก: ทําหมอน

ทางจาก: ใช้ทําแพข้ามคลอง

นํา้ตาลสดจากงวงจาก: ทําตงัเม

นํา้ตาลสดจากงวงจาก: ทํานํา้เมานํา้ตาลสดจากงวงจาก: ทํานํา้ส้มจาก

ยอดจาก: ใช้สานเสื่อใบจาก: หอ่ขนมจาก

ใบจาก: เยบ็เป็นจากตบัใช้มงุหลงัคาบ้านใบจาก: ทําเป็นมวนยาสบู

ก้านกลางของใบ: ใช้ทําไม้กวาดก้านข้างของใบ: ใช้ในการจกัสาน

ก้านกลางของใบ: ใช้สานที่ตัง้หม้อ

ผลจาก: เนือ้ของผลใช้่ทําขนมหวานผลจาก: ผลออ่นนําไปปรุงเป็นอาหาร

ใบจาก: ประดษิฐ์ของเลน่เดก็

ก้านลกูจาก: ทําเป็นที่ปัดไลแ่มลง

ก้านใบสด: นํามาผกูข้าวต้ม มดัใบจาก

Page 11: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• การเยบ็ตบัจาก• นํา้ตาลจาก• นํา้ส้มจาก• มวนใบยาสบู

ทางเลือกเพื่อสรางรายได

Page 12: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

ทางเลือกเพื่อสรางรายได

Page 13: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

ทางเลือกเพื่อสรางรายได

Page 14: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• ลําต้นจากเป็นเหง้าอยูใ่ต้ดิน มีลกัษณะเป็นแผน่แข็งซ้อนทบักนัคล้ายมลูโค

• มีขนาดใหญ่ เลือ้ยตามผิวดิน สามารถแตกเป็นสองงา่มเพื่อการขยายพนัธุ์

• ลําต้นใต้ดินจะช่วยในการกกัเก็บดินเลนและช่วยลดการพงัทะลายของชายฝั่ง

ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ

Page 15: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• เมลด็จากที่จะนํามาปลกู ควรเลอืกเมลด็ที่แก่จดัซึง่มีสดีําสนิท และร่วงจากทะลาย หรือเมลด็ที่แทงยอดเลก็ๆ

• อาจตดัมาทัง้ทลายแล้วนํามาเก็บไว้บนฝั่งจนเมลด็หลดุจากทลาย

• วิธีการปลกูจากโดยทัว่ไปมี 2 แบบ 1) แบบเมลด็ตัง้ตรง จะต้องฝังเมลด็ในดินให้ได้ครึ่งเมลด็ เพื่อป้องกนัเมลด็จากหลดุลอย

2) การปลกูด้วยการวางเมลด็แนวนอน เลยีนแบบธรรมชาติ

การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน

Page 16: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• ชมุชนบ้านแหลมนาวจะไมป่ลกูจากโดยใช้เท้าเหยียบ เชื่อวา่จากมีคณุคา่มาก ใช้มงุหลงัคา เป็นของสงู

• ชมุชนบางตบิ จะต้องใช้ไม้เสียบไว้กบัลกูจากที่คดัไว้ แล้วนําไปปักในเลน เพื่อเป็นการกนัไมใ่ห้ลกูจากลอยไปกบัคลื่นลม

การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน

Page 17: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• ต้นจากจะให้ผลผลติเมลด็และตดัใบจากได้เมื่ออายไุด้ประมาณ 4 ปีขึน้ไป

• เลอืกตดัใบจากก้านที่แก่จดั โคนมีสเีขียว• หลงัจากตดัใบจากก้านแก่ครัง้แรกแล้ว ต้องเหลอืก้านออ่นไว้อยา่งน้อย 2-3 ก้านเพื่อให้เจริญเติบโตตอ่ไป

• ก้านออ่นนีจ้ะสามารถวนมาตดัใบได้อีกภายใน 3 เดือน

• เวลาตดัใบจะมีการถางวชัพืชในบริเวณที่มีต้นจากขึน้ เพื่อให้ต้นจากมีโอกาสขยายพนัธุ์เองได้งา่ยตามธรรมชาติ

การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน

Page 18: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

•ทางเลือกเพื่อสรางรายได•ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ•การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน

ไผ

Page 19: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

“ไผ” วัตถุดิบในการเย็บตับจาก

Page 20: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• หนึง่ในของป่าที่สําคญัก็คือ “ไม้ไผ”่• มีผู้คนหลายล้านคนทัว่โลก ต้องใช้ไม้ไผใ่นการดํารงชีวิต และอีกหลายล้านคนที่อาศยัอยูใ่นบ้านที่ทํามาจากไม้ไผ่

• ไผเ่ตบิโตเร็ว และมีชีวมวลสงูที่สดุในบรรดาพืชที่อยูบ่นดนิด้วยกนั

• ภายในหนึง่กอของไผบ่างชนิด กวา่จะออกดอกแล้วตาย สามารถผลติลําไผ่ได้ยาวรวมกนัประมาณ 15 กิโลเมตร

ทางเลือกเพื่อสรางรายได

Page 21: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• มีมากในธรรมชาติ ปลกูงา่ย ตายช้า สร้างงาน สร้างรายได้ ให้คนในประเทศ

• โดยทัว่ไปใช้สําหรับจกัสาน ทําเฟอร์นิเจอร์ เป็นแหลง่พลงังาน สร้างที่อยูอ่าศยั เครื่องดนตรี เป็นอาหาร และเครื่องใช้

ทางเลือกเพื่อสรางรายได

Page 22: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• นํา้ส้มควันไม้จากไผ่ สารสกดันําไปใช้ผลติสารดบักลิน่ตวั ยารักษาโรคผิวหนงั ป้องกนั เหบ็ หมดั ในสตัว์ ใช้ผสมนํา้พน่หรือเช็ดถพูืน้ กําจดักลิน่เหมน็ เชือ้ราในบ้าน และใช้เพิ่มคณุภาพปุ๋ ย ใช้เป็นสารป้องกนักําจดัศตัรูพืช สารเร่งการเจริญเติบโตของพืช สารยบัยัง้และควบคมุโรคพืชที่มีสาเหตจุากไส้เดือนฝอยและเชือ้รา

ทางเลือกอื่นๆ

Page 23: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• เส้นใยจากไม้ไผ่ นํามาถกัทอเป็นเสือ้ผ้า เครื่องนุง่หม่ นิ่ม ทนทาน ยืดหยุน่ ซบัเหงื่อสวมใสส่บาย ดดูซบั UV รวมถงึฆา่เชือ้แบคทีเรียได้

• ถ่านไม้ไผ่ สามารถดดูซบักลิน่ ความชืน้ สารเคมี ช่วยฟอกอากาศ และกําจดัแบคทีเรีย ช่วยดดูซบัรังส ีทําเครื่องสาํอาง รักษาผิว ทําสบู่

ทางเลือกอื่นๆ

Page 24: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย
Page 25: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย
Page 26: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ

• ไผ ่เป็นมิตรกบัสิง่แวดล้อม และเป็นทรัพยากรที่สามารถทดแทนได้อยา่งยัง่ยืน

• ให้ก๊าซออกซิเจนมากกวา่ต้นไม้ทัว่ไป 15%

• การปลกูพืชให้มีขนาด 15 - 20 เมตร อาจต้องใช้เวลา 15 - 30 ปี แตก่ารปลกูไผใ่ช้เวลาเพียง 2 – 3 ปี เทา่นัน้

• ไผท่ดแทนไม้จากธรรมชาติได้ 100%

Page 27: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย
Page 28: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• รากไผจ่ะช่วยยดึดินป้องกนัการพงัทลายของดินที่เกิดจากกระแสนํา้ โดยปลกูหา่ง 1 เมตร ตามแนวคลอง

• รากไผช่่วยยดึดิน ป้องกนัการชะล้างหน้าดิน โดยปลกูหา่ง 1 เมตร ตามแนวเส้นความลาดชนั

• การปลกูเป็นแนวก็จะช่วยในการป้องกนัลมและฝุ่ นละอองได้ดี

ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ

Page 29: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

ทางเลือกในการลดผลกระทบจากภัยธรรมชาติ

Page 30: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

• ขยายพนัธุ์ไม้ไผม่ีหลายวิธีขึน้อยูก่บัชนิดไผ ่ที่พบทัว่ไป คือ การชําปล้อง และการปักชํากิ่งแขนง

• การปลกูกล้าไผต่้องเอียง 45 องศา • การจดัการสวนไผข่ึน้อยูก่บัวตัถปุระสงค์ในการผลติ เช่น ผลติลํา ผลติหน่อ

การปลูกและจัดการอยางยั่งยืน

Page 31: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

สรุป• การปลกูไผไ่มแ่พร่หลายในพืน้ที่ชายฝั่ง ในขณะที่มีความต้องการใช้ประโยชน์สงู

• ชมุชนมกัปฏิเสธการปลกูไผใ่นชว่งแรกๆ เพราะต้องตดัสนิใจเลือกใช้พืน้ที่ระหวา่งการปลกุไผ ่กบัการปลกูยางพาราหรือปาล์มนํา้มนั

• แตไ่ด้รับการยอมรับมากขึน้ เนื่องจากไมไ่ด้ใช้พืน้ที่มากนกั และได้รับประโยชน์ที่ชดัเจน

• มีการปลกูและใช้ประโยชน์มากในพืน้ที่อา่วกะเปอร์ แตส่ว่นใหญ่ใช้ใบจากเพียงอยา่งเดียว

• ยงัต้องการระบบการจดัการที่ดี เพื่อให้เกิดการใช้ประโยชน์อยา่งยัง่ยืน

Page 32: จาก ไผ่ ทางเลือกเพื่อความมั่นคงของชุมชนชายฝั่ง (PPT) โดยสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

ขอบคุณ