...Για να ξεχωρίσουν οι γονείς τηνπραγµατικότητα από το µύθο για τιςναρκωτικές ουσίες και την εξάρτηση.

°ÔÓ›˜ ·˜ ›̷ÛÙÂÚÔÂÙÔÈÌ·Ṳ̂ÓÔÈ!

Υπεύθυνη Έκδοσης Ιωάννα ΚυρίτσηΣυγγραφική οµάδα Tοµέας Πρόληψης KE.Θ.E.A.:Ιωάννα Κυρίτση, Σωτηρία Tσιώτρα, Mαρία Aγγέλου, Eιρήνη Kατσαµά, Eλευθερία AλαµπάνουΓλωσσική Επιµέλεια Μαρίνα ∆ασκαλοπούλου, Κατερίνα ΚαραβέληΣχεδιασµός-Παραγωγή «ΣΧΗΜΑ & ΧΡΩΜΑ»Παραγωγική Μονάδα ΚΕ.Θ.Ε.Α. ,Tηλ.: 2310 797 476Copyright 2005 Τοµέας Πρόληψης ΚΕ.Θ.Ε.Α.

“από το παιδί

µπορούµε

να µάθουµε

και όχι µόνο

να του µάθουµε”

Xαλίλ Γκιµπράν

01Τι είναιναρκωτικό;

02Ποιεςουσίεςθεωρούνταιναρκωτικά;

03Τι είναιεξάρτηση;

04Υπάρχουνστάδια στη χρήση,κατάχρησηκαι εξάρτησηαπό ουσίες;

05Ποιοι είναι οι λόγοι πουοδηγούν στη χρήση και στηνεξάρτηση;

06Ποιες άλλεςσυµπερι-φορές είναιεξαρτητικές;

07Τι είναιπρόληψη της χρήσηςουσιών καιπότε ξεκινάει;

Γράµµα προς τους γονείς

08Πώς µπορεί η οικογένεια να βοηθήσειστην πρόληψη;

10Να µιλήσωκαι πώς µε το παιδί µου για ταναρκωτικά;

09Πώς µπορείο γονιός νααντιµετωπίσειτα µηνύµαταπου προέ-ρχονται από τα ΜΜΕ;

11Πώς µπορείνα καταλάβεικάποιος ότιτο παιδίκάνει χρήσηουσιών;

12Τι µπορεί νακάνει κάποιοςαν έχειυποψίες ότι το παιδίκάνει χρήση;

13Ποιες είναιοι πρώτεςβοήθειες σε περίπτωσηπου το παιδίέχει κάνειχρήση;

Πού µπορεί να απευθυνθεί όποιοςεπιθυµείβοήθεια;

ÂÚȯfiÌÂÓ·

6

Όλοι µας έχουµε νιώσει πολλές φορές

πόσο δύσκολο είναι να είσαι γονιός σήµερα.

Ο ρόλος του γονιού δεν είναι µόνο µια

έµφυτη ικανότητα που εµφανίζεται «µαγικά»

στον άνθρωπο, µόλις αποκτήσει παιδί. Είναι

µια υπεύθυνη, απαιτητική και αξιοζήλευ-

τη δουλειά που «παντρεύει» τη γνώση

µε το ένστικτο, την ευαισθησία µε την

αντοχή, την κατανόηση µε τη σύγκρου-

ση, τη δυσκολία µε την ευελιξία.

Στις µέρες µας, οι γονείς βρίσκονται συνε-

χώς αντιµέτωποι µε κοινωνικά προβλήµατα,

όπως είναι η αποξένωση, η µοναξιά, η αδια-

φορία, η αποµάκρυνση από το φυσικό και

ανθρώπινο περιβάλλον, η βία, η χρήση

ουσιών. Είναι πολύ σηµαντικό ο γονιός να

υποστηριχθεί και να ενθαρρυνθεί, ώστε να

αντιµετωπίσει αυτά τα προβλήµατα αποτε-

λεσµατικά για την οικογένειά του, µε

ψυχραιµία, γνώση και σε κλίµα συνεργασίας.

Σκοπός του συγκεκριµένου εντύπου είναι να

ενηµερώσει τους γονείς για θέµατα που

έχουν σχέση µε τη χρήση και εξάρτηση από

ναρκωτικά καθώς και για τους παράγοντες

που λειτουργούν προστατευτικά.

Επιχειρεί απλώς να απαντήσει σε βασικά

ερωτήµατα, χωρίς να προτείνει συνταγές και

λύσεις. Με την ανάγνωσή του ίσως προκύ-

ψουν και άλλα ερωτήµατα καθώς και εντο-

νότερος προβληµατισµός, που µπορεί,

όµως, να αποτελέσει αφετηρία για διάλογο

στην οικογένεια.

Η σ υ γ γ ρ α φ ι κ ή ο µ ά δ α

°Ú¿ÌÌ· ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜

TÈ Â›Ó·È Ó·ÚΈÙÈÎfi;Οποιαδήποτε ουσία σε υγρή µορφή, σεσκόνη, σε ταµπλέτα, σε φυτική σύσταση,σε σπρέι, που επιδρά στο Κεντρικό Νευ-ρικό Σύστηµα και αλλάζει την αντίληψη, τοσυναίσθηµα, τη διάθεση, τη συµπεριφορά,τον τρόπο λειτουργίας του σώµατος τουατόµου που τα χρησιµοποιεί, κατηγοριο-ποιείται µε τον όρο «ναρκωτικό».

Τα ναρκωτικά ανάλογα µε το είδος τους,επηρεάζουν τόσο το σώµα όσο και τονψυχισµό του ανθρώπου και µπορούν ναπροκαλέσουν σωµατική ή/και ψυχικήεξάρτηση.

7

01

02¶ÔȤ˜ Ô˘Û›Â˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È Ó·ÚΈÙÈο;Ο όρος «ναρκωτικά» δεν περιλαµβάνει µόνοτις παράνοµες ουσίες, όπως το χασίς, τηνηρωίνη, την κοκαΐνη, το χάπι «έκσταση».Περιλαµβάνει και ουσίες που η χρήση τουςείναι νόµιµη. Η χρήση του αλκοόλ και τουκαπνού είναι απολύτως νόµιµη (για τους ενή-λικες) και ενταγµένη στην κοινωνική ζωή, ηκατάχρησή τους, όµως, µπορεί να οδηγήσεισε σοβαρή εξάρτηση και προβλήµατα υγείας.

Η κατάχρηση ηρεµιστικών και αγχολυτι-κών χαπιών µπορεί, επίσης, να οδηγήσει σεεξάρτηση.

Ουσίες εισπνεόµενες, όπως σπρέι, κόλλες,βενζίνη, αέριο από γκαζάκια βουτανίου,φαίνεται να µη συνδέονται µε αυτό πουλέµε «ναρκωτικό», κατατάσσονται, όµως,στις εξαρτησιογόνες ουσίες.

∆È Â›Ó·È ÂÍ¿ÚÙËÛË;Η εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την έντο-νη προσήλωση ενός ατόµου προς ένααντικείµενο ή άλλο άτοµο. Ο εξαρτηµένοςδηµιουργεί/επικεντρώνει τη ζωή του γύρωαπό το αντικείµενο της εξάρτησής του.

Εξάρτηση από ουσίες είναι η κατάστασηαπόλυτου εθισµού του ανθρώπου, κατάτην οποία κυριαρχείται από την έντονηανάγκη λήψης της ουσίας.

Η σωµατική εξάρτηση εµφανίζεται όταν το σώµα του ανθρώπου έχει προσαρµοστεί στην ουσία και αναπτύσσει συµπτώµατα όταν σταµατήσει τη χρήση (το ονοµαζόµενο στερητικό σύνδροµο).Η ψυχολογική εξάρτηση εµφανίζεταιόταν ο άνθρωπος έχει ανάγκη από τηχρήση της ουσίας για να νιώσει καλά,να διώξει το άγχος ή την ψυχική πίεσηή απλά για να νιώθει φυσιολογικός καινα αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις τηςκαθηµερινής ζωής.

Η ψυχολογική εξάρτηση, σε σύγκριση µετη σωµατική, είναι πιο σηµαντική και είναιαυτή που απαιτεί πολύ περισσότεροχρόνο για να αντιµετωπιστεί.

∆ε δηµιουργούν όλες οι ουσίες και τις δυοµορφές εξάρτησης.

8

03

ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi˜

Η χρήση γίνεται µαζί µε άλλους ή µόνος.Συνήθως, όµως, η ουσία προσφέρεται απόάλλους. Η περιέργεια και η πίεση της οµά-δας λειτουργούν ενισχυτικά σ’ αυτή τηφάση. Τοµείς, όπως η εργασία, το σχολείο,η υγεία, τα οικονοµικά, δεν επηρεάζονται.Το να δοκιµάσει κάποιος δεν σηµαίνει ότιθα εξαρτηθεί. Όλοι, όµως, οι εξαρτηµένοιξεκίνησαν από µια δοκιµή.

ÂÓÂÚÁ‹ ·Ó·˙‹ÙËÛË

Μιλάµε πια για συναναστροφή µε χρή-στες ουσιών και αναζήτηση της ουσίας µεστόχο την αλλαγή της διάθεσης. Αρχί-ζουν να φαίνονται µικρές επιπτώσεις σταοικονοµικά αλλά και σε τοµείς όπως ηεργασία και η υγεία. Σηµειώνεται αλλαγήστις παρέες και πιθανά στις σχολικές επι-δόσεις.

ÂÓ·Û¯fiÏËÛË

Παρουσιάζεται σηµαντική αύξηση τηςχρήσης. Η ψυχική ή και η σωµατικήεξάρτηση κάνουν την εµφάνισή τους.Άµεσες είναι οι επιπτώσεις στα οικονο-µικά. Παρουσιάζονται προβλήµατα δια-τροφής και διαταραχές στον ύπνο. Τοάτοµο θέτει τη ζωή του σε πολλούς κιν-δύνους (ανεπιθύµητη εγκυµοσύνη, τρο-χαία ατυχήµατα). Το άτοµο που κάνειχρήση χαρακτηρίζεται από ασυνέπειακαι χαµηλή απόδοση σε ό,τι σχετίζεταιµε την οικογένεια, την εργασία, ή το σχο-λείο. Οι σχέσεις µε τους γύρω του δια-ταράσσονται, το άτοµο αρχίζει να απο-µονώνεται.

ÂÍ¿ÚÙËÛË

Η χρήση είναι πλέον το επίκεντρο τηςζωής του ατόµου. Οι φίλοι είναι κυρίωςχρήστες. Βρίσκεται σε µεγαλύτερο κίνδυ-νο για εµπλοκή σε παράνοµες δραστηριό-τητες και νοµικά προβλήµατα. Κάνειχρήση µόνος του και παίρνει υψηλέςδόσεις. Είναι πολλά πλέον τα συµπτώµαταστην υγεία (σωµατική - διανοητική - ψυχι-κή - κοινωνική).

Τα περισσότερα παιδιά µεγαλώνουν χωρίςαυτή την επιλογή ζωής. ∆υστυχώς, όµως,υπάρχουν και νέοι που καταλήγουν σ’ αυτήτην επιλογή, αποκτώντας έτσι σταδιακάσοβαρά και µεγάλα προβλήµατα.

9

04À¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙ¿‰È· ÛÙË ¯Ú‹ÛË, ηٿ¯ÚËÛËÎ·È ÂÍ¿ÚÙËÛË ·fi Ô˘Û›Â˜; Η πορεία ενός ατόµου προς την εξάρτη-ση περιλαµβάνει τέσσερα βασικά στάδια.Η πορεία αυτή δεν είναι προδιαγεγραµµέ-νη ή δεδοµένη. Το άτοµο µπορεί να στα-µατήσει αυτή την εξέλιξη σε κάθε ένα απότα στάδια που αναφέρονται στη συνέχεια,ιδιαίτερα αν λάβει υποστήριξη.

¶ÔÈÔÈ Â›Ó·È ÔÈ ÏfiÁÔÈ Ô˘Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙË ¯Ú‹ÛË Î·ÈÛÙËÓ ÂÍ¿ÚÙËÛË;Η χρήση ναρκωτικών ή η κατάχρησή τουςαπό ένα άτοµο ή µια οµάδα ανθρώπωνσπάνια είναι αποτέλεσµα ενός µόνο αιτιο-λογικού παράγοντα.

Η εξάρτηση δεν εµφανίζεται ξαφνικά στηζωή ενός ανθρώπου. Οι παράγοντες πουσυντελούν και δηµιουργούν προϋποθέ-σεις για την εµφάνισή της αναπτύσσονταιτις περισσότερες φορές κατά την παιδικήηλικία.

Στην ηλικία αυτή µπαίνουν οι πρώτεςβάσεις για τη δηµιουργία αξιών, αρχών καιστάσεων. Συµβαίνουν ραγδαίες αλλαγέςκαι οι επιδράσεις που δέχεται σ’ αυτή τηνηλικία το παιδί είναι καθοριστικές για τηµετέπειτα εξέλιξη. Αυτή η περίοδος καθο-ρίζεται άµεσα από την οικογένεια, το σχο-λείο αλλά και από το ευρύτερο κοινωνικόπεριβάλλον.

Έρευνες δείχνουν ότι για την εµφάνιση τηςχρήσης, κατάχρησης και εξάρτησης απόουσίες συµβάλλουν πολλοί και σύνθετοιπαράγοντες που αλληλεπιδρούν και δια-κρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες (οβαθµός συµµετοχής της καθεµιάς είναιδιαφορετικός σε κάθε περίπτωση).

Το οικογενειακό, κοινωνικό και πολιτι-στικό περιβάλλον στο οποίο ζει τοάτοµοΟι βιολογικοί παράγοντες και η προ-σωπικότητα του ατόµουΗ δράση της ουσίας

Kάποιοι από τους επιβαρυντικούς παράγοντες

Η ανοχή ως προς τη χρήση ουσιώνΗ διαθεσιµότητα των ουσιώνΟ κοινωνικός αποκλεισµόςΗ αποξένωσηΗ έλλειψη υποστηρικτικών κοινωνικών δοµώνΟ καταναλωτικός τρόπος ζωήςΗ πίεση, το άγχοςΗ έλλειψη ευκαιριών επαγγελµατικής απα-σχόλησηςΗ παρέα µε χρήστες ουσιώνΤο χαοτικό οικογενειακό περιβάλλονΗ χρήση και κατάχρηση ουσιών από τους γονείς Η έλλειψη συναισθηµατικών δεσµών στην οικογένεια Η βία, η παραµέληση, οι υπέρµετρες οικογε-νειακές συγκρούσειςΗ αναποτελεσµατική επίβλεψη από τους γονείςΟι υπέρµετρες και µη ρεαλιστικές προσδοκίεςΟ ψυχικός πόνοςΗ µοναξιάΗ χαµηλή αυτοεκτίµησηΗ έλλειψη ορίωνΗ αβεβαιότητα ως προς αξίες, στόχους,προτεραιότητεςΗ έλλειψη δεξιοτήτων ζωής (λήψης αποφά-σεων, αυτοελέγχου, υπευθυνότητας, αντίστα-σης, διεκδίκησης κ.α.)Η έλλειψη επικοινωνίαςΗ αδυναµία διαχείρισης έντονων συναισθη-µάτων και µαταιώσεωνΗ ασυγκράτητη παρορµητικότηταΗ ανία, η πλήξηΗ αναζήτηση διαρκούς ευτυχίας και ευχαρίστησηςΗ αρχική χρήση ουσιών κατά την προεφηβείαΗ σχολική αποτυχία σε σταθερή βάσηΗ πρόωρη αντικοινωνική συµπεριφορά

10

05

Ο νέος που έχει δυσκολίες, όπως αυτέςπου περιγράψαµε, και ζει σε ένα περιβάλλονπου δυσλειτουργεί, στο οποίο παράλληλα οιουσίες είναι διαθέσιµες, είναι πιθανόν ναστραφεί σε αυτές. Ωστόσο, όλα όσα αναφέ-ραµε δεν του στερούν τη δυνατότητα ναδιαχειριστεί τις δυσκολίες θετικά και να αντι-µετωπίσει τα προβλήµατα σαν ευκαιρίες,αρκεί να έχει τα κατάλληλα εφόδια.

11

Kάποιοι προστατευτικοί παράγοντες

Προσωπικές δεξιότητες του ατόµου (αυτοπεποίθηση-αυτοεκτίµηση,αυτοέλεγχος, αναγνώριση, έκφραση και διαχείριση έντονων συναισθηµάτων,στοχοθέτηση, κλπ)Κοινωνικές δεξιότητες του ατόµου (επικοινωνία, συνεργασία, αντίσταση,υπευθυνότητα, επίλυση προβληµάτων,κριτική σκέψη και λήψη αποφάσεων,κοινωνική ευαισθησία κλπ)Ασφάλεια και σταθερότητα Συναισθηµατική σταθερότηταΕνήλικες και συνοµήλικοι φίλοι:θετικά πρότυπα ζωής Σταθεροί οικογενειακοί δεσµοί Υποστηρικτικά δίκτυα γύρω από το άτοµο και την οικογένειαΎπαρξη στόχων και ιδανικών που δίνουν όραµα για τη ζωήΙσχυροί δεσµοί µε τους θεσµούς κοινωνικοποίησης, όπως η οικογένεια,το σχολείο ∆υνατότητες ένταξης και ενσωµάτωσης∆έσµευση στο σχολείο Σχολική επιτυχία και συµµετοχή στα σχολικά δρώµεναΕυκαιρίες για συµµετοχή των νέων σε δραστηριότητες της τοπικής κοινότηταςΟικονοµική και κοινωνική σταθερότηταΜειωµένη πρόσβαση στις ουσίες

Αναλυτικότερα για τους προστατευτι-κούς παράγοντες στην οικογένεια δείτεστην ερώτηση «Πώς µπορεί η οικογέ-νεια να βοηθήσει στην πρόληψη».

¶ÔȘ ¿ÏϘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Â›Ó·È ÂÍ·ÚÙËÙÈΤ˜;Ο άνθρωπος µπορεί να αναπτύξει συµπε-ριφορές εξάρτησης όχι µόνο µε ουσίες.Εξαρτητικές µπορεί να είναι και οι σχέσειςµε άλλους ανθρώπους, µε µέλη της οικο-γένειας, µε τη δουλειά, µε το υπερβολικόφαγητό, µε τα τυχερά παιχνίδια, µε τονηλεκτρονικό υπολογιστή.

Όταν ερχόµαστε στη ζωή και για τα πρώταχρόνια, βιώνουµε καταστάσεις εξάρτησηςπου είναι λειτουργικές και εξυπηρετούν ανά-γκες της εκάστοτε ηλικιακής φάσης. Έχεισηµασία µέσα από αυτή τη πορεία το άτοµονα έχει τη δυνατότητα να καλλιεργήσει και νααναπτύξει χαρακτηριστικά που θα του επι-τρέψουν να ζει αυτόνοµα, µέσα από σχέσειςλειτουργικές που εµπεριέχουν την αλληλε-ξάρτηση αλλά όχι την απόλυτη εξάρτηση.

∆È Â›Ó·È ÚfiÏË„Ë Ù˘ ¯Ú‹Û˘ Ô˘ÛÈÒÓ Î·È fiÙ ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ;Η πρόληψη περιλαµβάνει κάθε προσπά-θεια για µείωση ή καθυστέρηση της ζήτη-σης χρήσης ουσιών.

Είναι σηµαντικό να λειτουργεί σε πολλάεπίπεδα και να ξεκινά από µικρές ηλικίες.

Μέθοδοι, όπως η απλή ενηµέρωση για τιςσυνέπειες της χρήσης των ουσιών, ο εκφοβι-σµός και η παρουσίαση της χρήσης µε ταµελανότερα χρώµατα ή η ρητή απαγόρευση,δεν έφεραν σηµαντικά αποτελέσµατα.

Η πρόληψη έχει να κάνει µε έναν καθηµε-ρινό τρόπο ζωής. Ξεπερνά τα όρια τηςπαθητικής ενηµέρωσης, στόχο έχει τηνανάπτυξη και την καλλιέργεια µιας στάσηςζωής χωρίς εξαρτήσεις η οποία σέβεταιτον άνθρωπο και τις ανάγκες του.

12

06 07

¶Ò˜ ÌÔÚ› Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ÚfiÏË„Ë;

13

08Η πρόληψη ξεκινάει πρώτα από τους ίδιουςτους γονείς. Αφορά το κατά πόσο ο κάθεγονιός φροντίζει τον εαυτό του, τις δικές τουανάγκες και σχέσεις, την προσωπική του εξέ-λιξη. Ο γονιός είναι πρότυπο και έµπνευσηζωής για το παιδί.

Η ικανοποίηση που αντλούν οι γονείς από τηζωή τους, από τις σχέσεις τους, τη δουλειάτους είναι ένας πολύ σηµαντικός παράγονταςπου τους δίνει δύναµη να µεγαλώσουν παιδιάαυτόνοµα, µε αυτοπεποίθηση και εκτίµηση γιατον εαυτό τους.

∆εν είναι καθόλου εύκολο να είναι κάποιοςγονιός. Λέγεται ότι είναι τέχνη. Είναι έναςρόλος που απαιτεί συναίσθηµα, γνώση, ενέρ-γεια, χιούµορ, υποµονή, κατανόηση, θετικήδιάθεση. Ο γονιός έχει να διαµορφώσει ένακλίµα στην οικογένεια, µέσα στο οποίο τοπαιδί θα µάθει να αγαπάει, να σέβεται, νασυνεργάζεται, να κρίνει, να χάνει, να επιλέγει,να ψάχνει, να επικοινωνεί. Παράλληλα, πασχί-ζει να συνδυάσει την ανάγκη του παιδιού γιαπροστασία µε τη δυνατότητα παροχής ευκαι-ριών προς το παιδί που θα του επιτρέψουν ναενηλικιωθεί.

Υπάρχουν συγκεκριµένα χαρακτηριστικά στηνοικογένεια τα οποία είναι δυνατόν να βάλουντις προϋποθέσεις για την υγιή ανάπτυξη τουπαιδιού και να λειτουργήσουν προστατευτικά:

Η θετική, ζεστή σχέση µεταξύ γονέων και παι-διών προσφέρει προστασία και αίσθησηασφάλειας ακόµα κι όταν υπάρχει κάποιοπρόβληµα µέσα στην οικογένεια. Προσδίδειταυτότητα και τονίζει την ύπαρξη του «εµείς».

Η ανοιχτή και άµεση επικοινωνία µέσα στηνοικογένεια, και ιδιαίτερα µεταξύ γονέων καιπαιδιών, επιτρέπει την επίλυση προβληµάτων,το µοίρασµα προσωπικών αγωνιών, την ψυχο-

λογική στήριξη, την αντιµετώπιση του άγχους.

Οι ρεαλιστικές προσδοκίες των γονέων για ταπαιδιά τους, όχι παράλογες αλλά ούτε χαµη-λές, και η θετική στάση των γονέων απέναντιστις ικανότητες των παιδιών ενισχύουν τηναυτοεκτίµηση και την αυτοπεποίθησή τους.Παράλληλα, επιτρέπουν στο παιδί να θέτειρεαλιστικούς στόχους για τη ζωή του.

Η ανάληψη µικρών ευθυνών και η οριοθέτησηδηµιουργεί σταδιακά στα παιδιά την αίσθησηότι µπορούν να σταθούν στα πόδια τους καιείναι χρήσιµα. Οι σταθεροί και συνεπείς κανό-νες είναι σηµαντικοί και δίνουν πλαίσιο στηζωή. Για τα παιδιά οι κανόνες θέτουν ασφαλήόρια, για να µάθουν να ζουν µε τους άλλους.Στην πραγµατικότητα τα ίδια τα παιδιά, παρότισυχνά αντιδρούν, θέλουν τους κανόνες γιατίτους δίνουν την αίσθηση ασφάλειας και ανα-κούφισης.

Η επαφή των γονέων µε το σχολείο, η συµµε-τοχή και το ενδιαφέρον τους για τη βελτίωσήτου, η επικοινωνία µε τους ανθρώπους ενόςχώρου που έχει έναν πολύ σπουδαίο ρόλο όχιµόνο να µεταφέρει γνώσεις στα παιδιά αλλά νατα εκπαιδεύσει σε κοινωνικές και προσωπικέςδεξιότητες, είναι επίσης σηµαντικά για τηνεξέλιξη των παιδιών.

Οι γονείς είναι αγγελιοφόροι µηνυµάτων για ταπαιδιά τους. Η ικανότητά τους να αντιµετωπί-ζουν τη ζωή µε θετικό τρόπο, η αποχή τωνίδιων από τη χρήση ουσιών, η διαχείρισηδύσκολων καταστάσεων µε λειτουργικότρόπο, καθιστά τους ίδιους πολύ ισχυρά θετι-κά πρότυπα.

“Τα παιδιά χρειάζονται σταθερότητα και συνέπεια”

¶Ò˜ ÌÔÚ› Ô ÁÔÓÈfi˜ Ó··ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ Ù· ÌËÓ‡Ì·Ù·Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi Ù·ªª∂;Οι γονείς είναι οι πρώτοι διαµεσολαβητέςανάµεσα στα παιδιά τους και στα µηνύµα-τα που αυτά δέχονται καθώς µεγαλώνουναπό τα Μ.Μ.Ε. και το ευρύτερο κοινωνικόπεριβάλλον. Αποδεχόµενοι ότι τα Μ.Μ.Ε.αποτελούν πηγή πληροφόρησης ή επιρ-ροής, οι γονείς χρειάζεται να αξιολογούντα µηνύµατα ή τις πληροφορίες αυτές µαζίµε τα παιδιά τους.

Ο γονιός µε κατάλληλες ερωτήσεις µπορείνα επιτρέψει στο παιδί να εκφράσει τοίδιο τι έχει ακούσει, τι πιστεύει, τι σκέπτε-ται, τι νιώθει, πως αξιολογεί τα µηνύµαταπου έχει δεχτεί. Μια τέτοια συζήτηση µαζίτου µπορεί να βοηθήσει στο να αλλάξουνκάποιες ιδέες που µπορεί να έχει το παιδίαλλά και να ξεκαθαριστούν οι αξίες τηςοικογένειας.

“Οι γονείς δεν χρειάζεται να είναι τέλειοι”

¡· ÌÈÏ‹Ûˆ Î·È Ò˜ Ì ÙÔ ·È‰› ÌÔ˘ ÁÈ· Ù· Ó·ÚΈÙÈο;Η κατάλληλη ηλικία για να συζητηθεί το θέµααυτό µε το παιδί είναι όταν το ίδιο το ζητήσειµε τις ερωτήσεις του.

Καλό είναι να αναρωτηθεί ο γονιός:

Έχει το παιδί εκφράσει την ανάγκη γιααυτή την πληροφόρηση;Μπορεί να αντιληφθεί αυτά που θέλουµενα συζητήσουµε µαζί του;Νιώθει ελεύθερο για να εκφράσει τέτοιεςανησυχίες ή ερωτήσεις στους γονείς του;Έχει η οικογένεια δηµιουργήσει στηνκαθηµερινότητά της κλίµα επικοινωνίαςµεταξύ των µελών της;

Εάν το παιδί ή ο έφηβος ρωτήσει ή ζητήσεινα µιλήσει µε το γονιό του για το θέµα, αυτόσηµαίνει ότι κάτι το έχει απασχολήσει ή προ-καλέσει ώστε να επιθυµεί να το διερευνήσειπερισσότερο.

Καλό είναι πριν από οποιαδήποτε συζήτηση µετο παιδί οι ίδιοι οι γονείς να έχουν ενηµερωθείγια το θέµα αυτό. Παρ’ όλα αυτά, οι γονείς δενείναι απαραίτητο να γνωρίζουν τα πάντα, αλλάνα ξέρουν ότι το σηµαντικό είναι το τι κάνουνοι ίδιοι και όχι το τι λένε. Το πόσο συνεπείςείναι οι πράξεις τους µε τα λόγια τους.

Η υποστήριξή σας µπορεί να βοηθήσει τοπαιδί να αντισταθεί, εάν βρεθεί υπό πίεση ναδοκιµάσει ναρκωτικά.

Η εντύπωση που έχουν πολλοί γονείς ότιπρέπει να είναι τέλειοι µπορεί να είναι εµπό-διο στη σχέση τους µε το παιδί τους. Είναιµάλλον απίθανο αυτή η στάση να οδηγήσει ταπαιδιά να διαχειριστούν τις δικές τους ανα-σφάλειες και αδυναµίες. Οι γονείς µπορούνκατά περίπτωση να παραδέχονται ότι δεν ταγνωρίζουν όλα. Αυτή η στάση δηµιουργείδεσµούς, είναι ειλικρινής και κάνει τους γονείςπιο ευπρόσιτους.

14

1009

15

¶Ò˜ ÌÔÚ› Ó· ηٷϿ‚ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ fiÙÈ ÙÔ ·È‰› οÓÂÈ ¯Ú‹ÛË Ô˘ÛÈÒÓ;∆εν υπάρχουν ξεκάθαρα συµπτώµατα της χρήσης ουσιών, ιδιαίτερα όταν το παιδί µπορεί να βρί-σκεται στα αρχικά στάδια. Όµως, είναι σηµαντικό οι γονείς να έχουν µια τέτοια συναισθηµατικήσχέση µε το παιδί τους, ώστε πολύ νωρίτερα να αναγνωρίσουν χαρακτηριστικά που δεν σχετίζο-νται άµεσα µε τη χρήση και την εξάρτηση αλλά µπορεί να αφορούν προβληµατική ανάπτυξη τουπαιδιού. Τέτοια µπορεί να είναι:

Η παθητικότητα και η έλλειψη ανεξαρτησίαςΗ έλλειψη αυτοπεποίθησηςΗ απροθυµία να επιλύει συγκρούσεις και η αδυναµία να επιδεικνύει αυτοέλεγχοΗ αδυναµία να ξεπερνά τα προβλήµατα και τις µαταιώσειςΗ δυσκολία να δηµιουργεί και να διατηρεί φιλίες

Μερικές φορές είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κάποιος τη διαφορά ανάµεσα στην κανονική εφη-βική συµπεριφορά και στη συµπεριφορά που δηµιουργείται από τη χρήση ουσιών. Αλλαγές πουείναι ακραίες ή που διαρκούν περισσότερο από µερικές µέρες µπορεί να είναι µια ένδειξη.

Σκεφτείτε τις επόµενες ερωτήσεις:

Φαίνεται το παιδί σας απόµακρο, µελαγχολικό, κουρασµένο, απρόσεχτο σε σχέση µε τηνπροσωπική του περιποίηση;Έχει αρχίσει να γίνεται εχθρικό, επιθετικό και µη συνεργάσιµο ;Έχει ξαφνικές αλλαγές στη διάθεσή του από χαρούµενο και ζωηρό σε σκυθρωπό, αµίλητο καικακόκεφο;Έχουν χειροτερέψει οι σχέσεις του παιδιού σας µε τα άλλα µέλη της οικογένειας;Έχει αποµακρύνει ή παρατήσει τους παλιούς του φίλους;Παρουσιάζει χαµηλή σχολική απόδοση και πολλές απουσίες;Έχει χάσει το ενδιαφέρον του για τις αγαπηµένες του δραστηριότητες;Έχουν αλλάξει οι συνήθειες του παιδιού σας όσον αφορά τη διατροφή και τον ύπνο του (π.χ.υπνηλία ή αϋπνία, απώλεια όρεξης);Λέει πολλά ψέµατα και παρουσιάζει έντονη µυστικοπάθεια;Παρουσιάζονται ανεξήγητες απώλειες χρηµάτων ή αντικειµένων από το σπίτι;Παρουσιάζονται ασυνήθιστες µυρωδιές, λεκέδες ή σηµάδια στο σώµα, τα ρούχα ή στοδωµάτιό του;Έχετε βρει ασυνήθιστη σκόνη, χάπια, κοµµάτια αλουµινόχαρτο, πλαστικά καλαµάκια, χαρτάκιαγια τσιγάρο, βελόνες ή σύριγγες;

Θετικές απαντήσεις στην πλειοψηφία αυτών των ερωτήσεων µπορεί να δείχνουν ότι το παιδί κάνειχρήση ουσιών. Όµως, κάποιες από αυτές τις ενδείξεις µπορεί, επίσης, να εµφανίζονται σε έναπαιδί το οποίο δεν χρησιµοποιεί ουσίες αλλά µπορεί να έχει άλλα προβλήµατα. Εάν έχετε αµφι-βολία, ζητήστε βοήθεια.

“Το σηµαντικό δεν είναι ποιος φταίει

αλλά πώς µπορείτε να βοηθήσετε”

11

∆È ÌÔÚ› Ó· οÓÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ·Ó ¤¯ÂÈ ˘Ô„›Â˜ fiÙÈ ÙÔ ·È‰› οÓÂÈ ¯Ú‹ÛË;Σ’ αυτό το ερώτηµα υπάρχουν τόσες δια-φορετικές απαντήσεις όσες είναι και οιοικογένειες. Χρειάζεται να πάρετε τιςδικές σας αποφάσεις.

Εάν η οικογένεια επιθυµεί περισσότερεςπληροφορίες ή εκπαίδευση σε θέµαταπου αφορούν τη πρόληψη της χρήσηςουσιών, µπορεί να απευθυνθεί στις υπη-ρεσίες βοήθειας που αναφέρονται στοέντυπο.

16

12

¶ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ÚÒÙ˜ ‚Ô‹ıÂȘ Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÙÔ ·È‰› ¤¯ÂÈ Î¿ÓÂÈ ¯Ú‹ÛË;Τα ναρκωτικά επηρεάζουν τον καθένα διαφορετικά. Τα αποτελέσµατα εξαρτώνται από την ποσό-τητα που έχει πάρει κάποιος, τη συναισθηµατική του διάθεση και το περιβάλλον του. Οι γονείςχρειάζεται να γνωρίζουν τι να κάνουν, εάν βρουν το παιδί τους να είναι άρρωστο µετά από τηχρήση ναρκωτικών ή µετά από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Οι αµφεταµίνες, η κάνναβη, η « έκσταση», το LSD και τα µαγικά µανιτάρια µπορούν µερικές φορέςνα κάνουν το χρήστη να νιώθει ένταση και πανικό. Εάν αυτό συµβαίνει:

Ηρεµήστε το και καθησυχάστε το. Προσπαθήστε να µην πανικοβληθείτε. Μιλήστε µε φυσιο-λογικό τόνο φωνής και εάν νιώθετε φοβισµένοι ή ανήσυχοι προσπαθήστε να µην το αφήσετενα το καταλάβει.Εξηγήστε ότι τα συναισθήµατα θα περάσουν.Ενθαρρύνετε το να καθίσει σε ένα ήσυχο, αµυδρά φωτισµένο δωµάτιο.Εάν αρχίσει να αναπνέει γρήγορα, ηρεµήστε το και ζητήστε του να παίρνει αργές, βαθιές ανά-σες.

Η ηρωίνη, τα ηρεµιστικά και η κατάχρηση αερίων, κόλλας και αεροζόλ µπορεί να κάνουν το χρή-στη να νιώθει έντονη υπνηλία. Εάν αυτό συµβεί:

Ηρεµήστε το και καθησυχάστε το. Μιλήστε µε χαµηλή, ήρεµη φωνή και προσπαθήστε να µηνπανικοβληθείτε.Μην το φοβίζετε ή το τροµάζετε.Ποτέ µην του δίνετε καφέ για να το ξυπνήσετε.Εάν τα συµπτώµατα συνεχίσουν, τοποθετήστε το σε θέση ανάπαυσης (πλάγια και σε εµβρυα-κή σχεδόν θέση. Προσοχή να µη «γυρίσει» η γλώσσα και εµποδίσει την αναπνοή).Μη διστάσετε να καλέσετε ένα ασθενοφόρο εάν αργεί να ξυπνήσει.

Η κατάχρηση αλκοόλ, εισπνεόµενων (κόλλες, αεροζόλ, βενζίνη), η χρήση ηρωίνης ή ηρεµιστικών,ο έντονος και συνεχής χορός ενός χρήστη «έκσταση» χωρίς να παίρνει τακτικές αναπνοές ή χωρίςνα πίνει αρκετά υγρά µπορούν να προκαλέσουν και αναισθησία. Μια υπερβολική δόση των περισ-σοτέρων ναρκωτικών µπορεί, επίσης, να προκαλέσει αναισθησία. Εάν αυτό συµβεί:

Καλέστε το 166 αµέσως και ζητήστε ασθενοφόρο δηλώνοντας τόπο και διεύθυνση. Ποτέµην ντραπείτε να έρθετε σε επαφή µε τις υπηρεσίες άµεσης βοήθειας.Τοποθετήστε το παιδί σε θέση ανάπαυσης έτσι ώστε να µην πνιγεί εάν κάνει εµετό.Ελέγξτε την αναπνοή. Να είστε έτοιµοι να κάνετε τεχνητή αναπνοή (φιλί της ζωής) Κρατήστε το παιδί ζεστό αλλά όχι υπερβολικά ζεστό. Σε περίπτωση, όµως, που κάποιος έχειπάρει «έκσταση» και πιστεύετε ότι έχει υπερθερµανθεί, βεβαιωθείτε ότι έχει αρκετή δροσιά,φρέσκο αέρα και αποµακρύνετε κάθε υπερβολικό ρούχο, όπως καπέλο, γάντια, φουλάρι κλπ.Εάν γνωρίζετε τι ουσία έχει πάρει, πείτε το στο πλήρωµα του ασθενοφόρου. Εάν βρείτε ναρ-κωτικά αλλά δεν είστε σίγουροι τι είναι, παραδώστε τα στο πλήρωµα του ασθενοφόρου

Εάν συµβεί το χειρότερο και βρείτε το παιδί σε κατάσταση υπνηλίας ή αναίσθητο, είναι σηµαντι-κό να γνωρίζετε τι να κάνετε. Μπορεί να σώσει τη ζωή του.

17

13

¶Ô‡ ÌÔÚ› Ó· ·Â˘ı˘Óı› fiÔÈÔ˜ ÂÈı˘Ì› ‚Ô‹ıÂÈ·;Εάν πιστεύετε ότι χρειάζε-στε βοήθεια από µια ειδι-κευµένη υπηρεσία για ταναρκωτικά και την εξάρτη-ση, µπορείτε να επικοινω-νήσετε µε τα παρακάτωτηλέφωνα.

18

19

YËÚÂۛ˜ ¶ÚfiÏ˄˘

ΚΕ.Θ.Ε.Α. (Τοµέας Πρόληψης)210 9212391

ΟΚΑΝΑ (Κέντρα Πρόληψης OKANA και OPΓANIΣMΩN TOΠIKHΣAYTO∆IOIKHΣHΣ A’ & B’ BAΘMOY)

210 8898241

TËÏÂʈÓÈΤ˜ °Ú·Ì̤˜ SOSΤηλεφωνική Γραµµή Ψυχολογικής Υποστήριξης IΘAKH (ΚΕ.Θ.Ε.Α.)

1145Γραµµή SOS (Ο.ΚΑ.ΝΑ.)

1031Γραµµή SOS (18 ΑΝΩ)

210 3617089

YËÚÂۛ˜ ÁÈ· ¯Ú‹ÛÙ˜ Î·È ÙȘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȤ˜ ÙÔ˘˜

A£HNA«ΣΤΡΟΦΗ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) για εφήβους 210 8820277«ΠΛΕΥΣΗ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) για εφήβους 210 8253377«ΕΞΕΛΙΞΗ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 210 3301157«ΕΝ ∆ΡΑΣΕΙ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 210 3847700«ΜΟSAIC» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 210 8256944«ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 210 3300751«∆ΙΑΒΑΣΗ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 210 8626761«AΛΦΑ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) για αλκοόλ 210 9237777«18ΑΝΩ» (ΨΝΑ) 210 3622217«KENTPO BOHΘEIAΣ» (O.ΚΑ.ΝΑ.) 210 5224202«ΑΘΗΝΑ» (AΙΓΙΝΙΤΕΙΟ) 210 3622217

¶EIPAIA™«ΝΟΣΤΟΣ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 210 4220708«ΕΞΑΝΤΑΣ» για έφηβους (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 210 4227940

£E™™A§ONIKH«ΙΘΑΚΗ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 2310 212030«ΑΝΑ∆ΥΣΗ» για εφήβους (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 2310 253534«ΑΡΓΩ» (ΨΝΘ) 2310 668616

§API™A«ΕΞΟ∆ΟΣ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 2410 254863

BO§O™«ΠΙΛΟΤΟΣ» για έφηβους (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 24210 23439

¶ATPA«ΟΞΥΓΟΝΟ» για έφηβους (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 2610 343400«ΓΕΦΥΡΑ» (Ο.ΚΑ.ΝΑ.) 2610 0279

KPHTH«ΑΡΙΑ∆ΝΗ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 2810 261026

KABA§A«ΚΙΒΩΤΟΣ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 2510 223131

A§E•AN¢POY¶O§H«ΚΙΒΩΤΟΣ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 25510 89595

KOMOTHNH«ΚΙΒΩΤΟΣ» (ΚΕ.Θ.Ε.Α.) 25310 37842

cmyk

∆√ª∂∞™ ¶ƒ√§∏æ∏™ ∫∂.£.∂.∞.Κουµουνδούρου 28104 37 ΑθήναΤηλ.: 210 9212391Fax: 210 9212763info@prevention.grwww.prevention.grΤο έντυπο διανέµεται δωρεάν