โปสเตอร์ การผลิตปุ๋ยมูลไส้เดือนดินจากขยะอินทรีย์

ขอมูลจาก กองทุนปุยอินทรียและไฮโดรโพนิกส มูลนิธิโครงการหลวง และศูนยสารสนเทศไสเดือนดินแมโจ ภาควิชาทรัพยากรดินและสิ่งแวดลอม มหาวิทยาลัยแมโจ

โทรศัพท 053-873490 ตอ 117 เวบไซต www.maejoeartworm.org

จัดทำโดย ฝายชุมชนและผูดอยโอกาส สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ

111 อุทยานวิทยาศาสตรประเทศไทย ถ. พหลโยธิน ต. คลองหนึ่ง อ. คลองหลวง จ. ปทุมธานี 12120

โทรศัพท 0 2564 7000 ตอ 1405-8 เวบไซต www.nstda.or.th/rural อีเมล [email protected]

¡ÒÃ¼ÅÔµ»Ø‰ÂÁÙÅäÊŒà´×Í¹´Ô¹¨Ò¡¢ÂÐÍÔ¹·ÃÕÂ�


äÊŒà´×Í¹´Ô¹ (Earthworm) การจำแนกสายพันธุไสเดือนดินตามสีของลำตัว แบงเปน 2 กลุมใหญ คือ ไสเดือนดินสีแดง และไสเดือนดินสีเทา

¤ÇÒÁáµ¡µ‹Ò§ÃÐËÇ‹Ò§äÊŒà´×Í¹´Ô¹ÊÕà·Ò¡ÑºäÊŒà´×Í¹´Ô¹ÊÕá´§ äÊŒà´×Í¹´Ô¹ÊÕà·Ò äÊŒà´×Í¹´Ô¹ÊÕá´§ ตัวอยางไดแก พันธุขี้คู (Pheretima posthuma) ตัวอยางไดแก พันธุขี้ตาแร (Perionyx sp.) • ลำตัวเล็ก มีขนาดใหญ ยาวประมาณ 6-8 นิ้ว • ลำตัวสีแดงออกมวง มีขนาดเล็ก ยาวประมาณ 2-5 นิ้ว • อาศัยอยูบนดิน ขุดรูอยูในชั้นดินคอนขางลึก • อาศัยอยูบริเวณผิวดิน ในมูลสัตว พบไดในสวนผลไม หรือในสนามหญา หรือกองเศษซากพืชที่เนาเปอยมีความชื้นสูง • ผลิตถุงไขนอย กินอาหารนอย • ผลิตถุงไขมาก กินอาหารไดดี จึงเหมาะสำหรับการยอยสลายขยะอินทรีย

Ç§¨ÃªÕÇÔµ¢Í§äÊŒà´×Í¹´Ô¹

º·ºÒ·áÅÐá¹Ç·Ò§¡ÒÃãªŒ»ÃÐâÂª¹�¨Ò¡äÊŒà´×Í¹´Ô¹ • ชวยปรับปรุงโครงสรางและเพิ่มความอุดมสมบูรณใหกับดิน

• ชวยยอยสลายอินทรียวัตถุในดิน ทำใหธาตุตางๆ อยูในรูปแบบที่เปนประโยชนตอพืช

• ใชเปนโปรตีนเสริมในอาหารเลี้ยงสัตว

• ชวยเพิ่มจุลินทรียในดินที่เปนประโยชนตอพืช

• ใชเปนสวนประกอบของอาหาร ยารักษาโรค และเครื่องสำอาง

• เปนดัชนีชี้วัดการปนเปอนของสารพิษในดิน (bio-index)

• ใชในการกำจัดขยะอินทรียและผลิตปุยมูลไสเดือนดิน

เจริญเปนตัวเต็มวัยใชเวลา 4-6 เดือน

สืบพันธุตลอดป อุณหภูมิเหมาะสม

20-30 ํC

ฟกออกจากไข 30-45 วัน

วงจรชีวิตของไสเดือนดิน(อายุขัยโดยเฉลี่ย 4-25 ป)

การสืบพันธุ

วางถุงไขเดือนละ 2 ถุง

โคคูน (Cocoon)

ตัวออนของไสเดือนดิน








ลักษณะบอภายในโรงเรือนทอระบายน้ำออกจากทอ

บอเลี้ยงไสเดือนดิน

6 เมตร

1 เมตร 2 เมตร 24 เมตร

Slop 2%

บอเลี้ยงไสเดือนดินบอเลี้ยงไสเดือนดิน

ชองท

างเด

ิน

บอเก

็บน้ำห

มัก ชองท

างเด

ิน

¢Ñ้¹µÍ¹¡ÒÃàÅÕ้Â§äÊŒà´×Í¹´Ô¹à¾×่Í¡Ó¨Ñ´¢ÂÐÍÔ¹·ÃÕÂ�• àÅ×Í¡ÊÒÂ¾Ñ¹¸Ø�äÊŒà´×Í¹´Ô¹·Õ่àÅÕ้Â§ สายพันธุที่นิยม ไดแก สายพันธุทองถิ่น เชน สายพันธุขี้ตาแร โดยมีลักษณะพิเศษคือ มีความตื่นตัวสูง กินอาหารไดดี โดยเฉพาะขยะอินทรีย จำพวกเศษผัก ผลไม แพรพันธุไดดี ทนตอการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ โดยเฉพาะในชวงที่มีอุณหภูมิสูงในฤดูรอน

• àÅ×Í¡ÃÙ»áºº¡ÒÃàÅÕ้Â§äÊŒà´×Í¹´Ô¹·Õ่àËÁÒÐÊÁ

ระดับครัวเรือน

ชุดคอนโด (ลิ้นชักพลาสติก) ชุดกะละมัง-อางพลาสติก ชุดบอวงซีเมนต

การกำจัดเศษอาหารในครัวเรือนโดยไสเดือนดิน เปนรูปแบบดัดแปลงวัสดุหางายท่ีมีอยูในทองถ่ิน ภาชนะท่ีสามารถนำมาเล้ียงไสเดือนดินได เปนภาชนะที่มีขนาดกวางตั้งแต 100 เซนติเมตร ยาว 180 เซนติเมตร และมีความลึกไมเกิน 50 เซนติเมตร จะเปนภาชนะเลี้ยงไสเดือนดินเพื่อผลิตปุยหมักมูลไสเดือนดินไดดี

ระดับชุมชน สิ่งที่ตองคำนึงถึงคือ ตองเปนโรงเรือนที่ปองกันน้ำฝนได มีการพรางแสงภายในโรงเรือนใหมีสภาพมืด การระบายอากาศดี เย็นรมรื่น และสามารถปองกันศัตรูของไสเดือนดินไดดี วัสดุที่จะใชสรางโรงเรือนและขนาดขึ้นอยูกับงบประมาณ ขนาดของพื้นที่ และปริมาณของขยะอินทรียที่ตองกำจัด

ชุดโรงเรือนขนาดเล็ก ชุดโรงเรือนขนาดใหญ

บอเลี้ยงไสเดือนดิน ควรกวาง 1-2 เมตร และสูง 80 เซนติเมตร เพื่อสะดวกและงายตอการจัดการ สำหรับความยาวของบอขึ้นอยูกับความยาวของโรงเรือน พื้นบอ ควรมีความลาดเอียง 1-2 เปอรเซ็นต และตอทอเพื่อระบายน้ำหมักออกจากบอเลี้ยงในจุดต่ำสุด ไปยังบอเก็บมูลไสเดือนดิน








บอเก็บน้ำหมักมูลไสเดือนดิน พื้นที่บอเลี้ยงขนาด 100 ตารางเมตร ควรสรางบอเก็บน้ำหมักขนาด 1 x 2 เซนติเมตร ไวใกลๆ กับบอเลี้ยงบริเวณดานขาง หรือดานหลังของ โรงเรือนและควรมีฝาปดที่แข็งแรง

เตรียมภาชนะหรือโรงเรือนสำหรับเลี้ยงไสเดือนดิน • ภาชนะท่ีเปนปูนซีเมนตควรทำการปรับสภาพความเปนกรด-ดาง (ซ่ึงสามารถทำไดหลายวิธี เชน บอปูนซีเมนตขนาดเสนผานศูนยกลาง 1 เมตร ใชน้ำสมสายชู 2 ชอนโตะแลวเติมน้ำเปลาใหเต็มแชทิ้งไวประมาณ 4 ชั่วโมงจากนั้นจึงลางออก หรือเติมน้ำเปลาใหเต็มบอปูนซีเมนตแลว ตัดตนกลวยความยาว 10-20 เซนติเมตร จำนวน 10-15 ทอน แชทิ้งไวประมาณ 5-7 วัน จากนั้นจึงลางออกดวยน้ำเปลา) • เจาะรูหรือทำทางระบายน้ำสำหรับระบายน้ำหมักมูลไสเดือนดิน • ภาชนะควรมีฝาปดปองกันแสงแดด น้ำฝน และศัตรูธรรมชาติ

• ¡ÒÃàµÃÕÂÁ¾×้¹àÅÕ้Â§áÅÐ¡ÒÃ»Å‹ÍÂµÑÇäÊŒà´×Í¹´Ô¹ การเตรียมพื้นเลี้ยง (bedding) ผสมดิน 4 สวนกับมูลวัว 1 สวน ผสมใหเขากัน เกลี่ยใหเสมอกันหนา 3 นิ้ว รดน้ำใหมีความชื้นประมาณ 80-90% (ทดสอบโดยใชมือกำดินที่ผสม แลวมีน้ำซึมออกจากทางงามนิ้ว เล็กนอย) หมักทิ้งไว 7 วัน

การปลอยตัวไสเดือนดิน พื้นที่ 1 ตารางเมตร จะใชไสเดือนดินประมาณ 1 กิโลกรัม และไมควรใหหนาแนนเกิน 3 กิโลกรัม

• ÍÒËÒÃ·Õ่ãªŒàÅÕ้Â§äÊŒà´×Í¹´Ô¹ อาหารที่สามารถนำมาใชในการเลี้ยงไสเดือนดิน อาหารที่ไมแนะนำมาใชในการเลี้ยงไสเดือนดิน

อินทรียวัตถุเกือบทุกชนิด ทั้งจากพืชและสัตว เศษฟางขาว (ยอยยาก) และไสเดือนจะอยูในรูฟางขาวทำให วัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตร คัดแยกยาก มูลสัตวเคี้ยวเอื้องตางๆ เชน มูลวัวสด มูลควาย มูลมา มูลกระตาย ซังขาวโพด (ยอยยาก) มูลสุกร (แหง) กอนเพาะเห็ดเกา (ยอยยาก) เศษผัก ผลไม (ยิ่งเนาเปอย ยิ่งดี) หญาแหง (ยอยยาก) เศษอาหารบูด หรือเศษอาหารที่ไมมีรสเปรี้ยว เผ็ด หรือกลิ่นฉุน เศษใบไมแหง เปลือกไม (ยอยยาก) กากถั่วเหลือง หรือกากอาหารที่มีโปรตีนสูง หรือหญาที่เนาเปอย มูลไก มูลหมูสด (เหลวเกินไป) และอาจทำใหพื้นที่เลี้ยงเกิด สับละเอียด ความรอนและมีเกลืออนินทรียสูง

• ¡ÒÃ´ÙáÅº‹Í • ควรใชน้ำยาลางจาน (สำหรับภาชนะเลี้ยงผิวเรียบ) หรือสบู (สำหรับภาชนะผิวขรุขระ) ทาขอบบอเปนประจำเพื่อปองกันไสเดือนหนี • หมั่นรดน้ำพื้นที่เลี้ยงใหมีความชื้น 80-100% อยูเสมอ (ไมแฉะเกินไป) • ควรใหอาหารโดยการขุดหลุมพื้นที่เลี้ยงและฝงอาหารไวเปนจุดๆ แทนการเทกองบนผิวพื้นเลี้ยงเพื่อปองกันการฟกตัวของไขแมลงวัน

การสรางบอกำจัดขยะอินทรีย

Slop

1-2

%

บอเก็บน้ำหมัก

ซาแลนดำ: พรางแสง

ตาขาย: กันแมลง

Documents

โปสเตอร์ การผลิตปุ๋ยมูลไส้เดือนดินจากขยะอินทรีย์