Μια παροιμία για κάθε είδηση

ΟΜΙΛΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

0

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ – ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Μια παροιμία χωράει πολλές- πολλές ειδήσεις, αρκεί να εκμεταλλευτεί κανείς τη σύνταξή της και τα οξύμωρα σχήματα που την προσδιορίζουν. Συχνά, χρησιμοποιούνται για να «ξεσηκώσουν»

τον αναγνώστη που δεν καταλαβαίνει από τον τίτλο που αναφέρεται η είδηση. Αυτός είναι άλλωστε και ο σκοπός της

ειδησεογραφίας με στόχο την αναγνωστική επέκταση.

Λείπει ο γάτος…

Αύξηση της εγκληματικότητας έχει σημειωθεί σε περιοχές όπου η αστυνόμευση είναι ελλιπής. Σε περιοχές κυρίως της δυτικής Αττικής έχουν σημειωθεί τουλάχιστον 20 διαρρήξεις σπιτιών τον τελευταίο μήνα. Για να μην αναφερθούν οι επιθέσεις που δέχονται οι πολίτες που κάνουν το λάθος να βγουν από το σπίτι τους και να κυκλοφορήσουν έξω μετά τη δύση του ηλίου. Προκειμένου να αποφθεχθούν τα χειρότερα και να μπορέσουν ξανά οι κάτοικοι των περιοχών αυτών να ανασάνουν και να αρχίσουν να κοιμούνται ξανά ήσυχοι τα βράδια, η πολιτεία θα πρέπει να αναλάβει δράση άμεσα…

Λείπει ο γάτος…

Είναι γνωστό ότι η πολιτική κρίση που πλήττει τα τελευταία χρόνια τη χώρα μας έχει χτυπήσει ανάμεσα σε πολλά άλλα και το χώρο της

1

εκπαίδευσης. Εκτός από την έλλειψη βιβλίων, τα σχολεία φέτος έχουν να αντιμετωπίσουν και την έλλειψη καθηγητών, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και διευθυντών !!! Η έλλειψη αυτή έχει οδηγήσει στη διάλυση του συστήματος λειτουργίας πολλών σχολείων. Οι μαθητές, η πλειοψηφία τουλάχιστον, βρίσκουν την ευκαιρία να εκτονωθούν και να αλλάξουν τη βαρετή καθημερινότητά τους με διάφορους τρόπους εκμεταλλευόμενοι την έλλειψη επιτήρησης που τους προσφέρει η απουσία των υπεύθυνων για την επιτήρηση τους, ενώ παράλληλα μένουν πίσω στη διδακτέα υλη που πρέπει να καλυφθεί από ανύπαρκτους καθηγητές! Είναι καιρός η κυβέρνηση να αναλάβει δράση και να επικεντρωθεί στην ανόρθωση του συστήματος της παιδείας, καθώς είναι ο μόνος τρόπος να βοηθήσουν οι επόμενες γενιές στην ανόρθωση του κράτους…

Λείπει ο γάτος… Σκάνδαλο σε πολυεθνική εταιρεία! Επιστρέφοντας ο ιδιοκτήτης από το επαγγελματικό του ταξίδι στο εξωτερικό ανακάλυψε ότι το χρονικό διάστημα, στο οποίο έλειπε, ξοδευτήκαν γύρω στα 5 εκατομμύρια ευρώ. Ξαφνιασμένος, όπως ήταν, ρώτησε τους υπαλλήλους του τι συνέβη, όμως δεν πήρε καμία απάντηση, καθώς και οι υπόλοιποι υπάλληλοι ήταν ξαφνιασμένοι από το γεγονός. Αποδείχθηκε τελικά πως ο οικονομικός σύμβουλος της εταιρίας περίμενε να βρει ευκαιρία και να το σκάσει με μεγάλα ποσά στο εξωτερικό. Κανείς δεν μπορεί να βρει ίχνη του, παρά μόνο έχουμε μαρτυρία από την γειτόνισσα του πως τον είδε να εξαφανίζεται ένα βράδυ με μια βαλίτσα στο χέρι.

2

Λείπει ο γάτος…

Απρόσμενη πυρκαγιά ξέσπασε σε πολυκατοικία την προηγούμενη εβδομάδα. Το ατύχημα συνέβη ένα πρωί, όταν δύο αδέλφια προσπάθησαν να βράσουν ένα αυγό και τους ξέφυγε το μπρίκι. Η μητέρα έλειπε εκείνη την στιγμή, έχοντας βγει για να πραγματοποιήσει κάποιες εξωτερικές δουλειές. Ευτυχώς, δεν προξενήθηκαν πολλές ζημιές, καθώς η πυροσβεστική έφτασε αμέσως, ενώ τα δύο παιδιά δεν έχουν τραυματιστεί καθόλου.

Σχόλια για το γάτο που λείπει……..

Αφού, λοιπόν, διαβάσει κάποιος αυτές τις ειδήσεις, το μόνο κοινό στοιχείο που θα εντοπίσει είναι οι τίτλοι. Οι καταστάσεις, το πρόσωπα και το υπόβαθρο δημιουργίας των ιστοριών είναι σε όλες τις περιπτώσεις διαφορετικά. Στην πρώτη περίπτωση το θέμα είναι αύξηση της εγκληματικότητας και η απουσία του κράτους, στην δεύτερη η κρίση στην εκπαίδευση, στην τρίτη ένα σκάνδαλο σε μια εταιρία, ενώ στην τελευταία μπορεί κανείς να διαβάσει για ένα ατύχημα. Παράλληλα, ο τίτλος δεν είναι συγκεκριμένος. Δεν θίγει απευθείας τα ζητήματα, ούτε δίνει στον αναγνώστη να καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Έτσι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παραπάνω από μια περιπτώσεις, ενώ όταν κάποιος διαβάσει έναν τέτοιο τίτλο, θα τού τραβήξει την προσοχή και θα «μπει στον κόπο» να διαβάσει και το υπόλοιπο άρθρο. Και αυτό αποτελεί ουσιαστικά τη μαγεία της μεταφοράς και της αοριστολογίας. Ο τίτλος παραπέμπει στη σχετική και γνωστή σε όλους μας παροιμία, «Όταν λείπει η γάτα, χορεύουν τα ποντίκια» παραπέμπει στην «σκανταλιά» πίσω από την πλάτη κάποιου. Είτε αυτός είναι ο γονέας και ο δάσκαλος στην περίπτωση των παιδιών, η κρατική εξουσία στην περίπτωση του πολίτη ή ακόμα και κάποιος με ανώτερη θέση σε μια εταιρία, ο προϊστάμενος δηλαδή. Όπως και να’χει, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η χρήση της φράσης είναι μεταφορική. Η πρώτη μελέτη του φαινομένου της μεταφοράς ανάγεται στον Αριστοτέλη, ο οποίος αντιμετωπίζει τη μεταφορά ως είδος παρομοίωσης βασισμένης σε προϋπάρχουσες ομοιότητες. Από εκεί

3

ξεκινάει η λεγόμενη κλασική παράδοση που βλέπει τη μεταφορά ως απλό σχήμα λόγου ή διακοσμητική προσθήκη στην κυριολεκτική γλώσσα. Ο ακροατής/αναγνώστης αναγνωρίζει τη μεταφορά, ακριβώς λόγω της απόκλισής της από την κυριολεξία και προσπαθεί να ανασκευάσει τη σημασία, ανατρέχοντας πάντα στις κυριολεκτικές σημασίες των εμπλεκόμενων όρων και στη σημασιακή σύγκρουση που προκαλεί η μεταφορική τους χρήση, όπως στα παραπάνω άρθρα, όπου διαβάζοντας κανείς τον τίτλο παρακινείται να διαβάσει και το άρθρο για να ανακαλύψει τι υπονοείται. Η μεταφορά, λοιπόν, υποκαθιστά απλώς μια κυριολεξία που έχει την ίδια σημασία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παραπάνω από μια περιπτώσεις. Τέλος, εφόσον η μεταφορική έκφραση ανακλά έναν ιδιαίτερο τρόπο σκέψης δεν μπορεί να αντικατασταθεί, τουλάχιστον χωρίς σημαντική απώλεια νοήματος, από μη μεταφορική. Γι’αυτούς όλους τους λόγους, η μεταφορά χρησιμοποιείται και στο χώρο της δημοσιογραφίας. Ο δημοσιογράφος προτιμά να μη δώσει πολλά στοιχεία για το περιεχόμενο της είδησης, αλλά να δώσει μια υπόνοια που θα ωθήσει τον πιθανό αναγνώστη να διαβάσει και να μάθει τι συνέβη και «όταν έλειπε η γάτα, χόρευαν τα ποντίκια». Παίζει, δηλαδή, με το αίσθημα της περιέργειας των ανθρώπων. Η έντονη επιθυμία, η διάθεση για να μάθει, να πληροφορηθεί το άτομο ή για να δει τι και πως είναι κάτι, πώς λειτουργεί και πώς εξελίσσεται.Στη δημιουργία του αισθήματος της περιέργειας συντελεί και το γεγονός ότι αυτού του είδους οι φράσεις έχουν και αοριστολογικό περιεχόμενο.Αοριστολογία, όπως καταλαβαίνουμε και από την λέξη, είναι λόγος που περιέχει ανακρίβειες, ασάφειες είτε γιατί δεν υπάρχει η κατάλληλη γνώση της μητρικής γλώσσας, είτε γιατί υπεισέρχονται παράγοντες εσκεμμένης παραπλάνησης του ακροατή ή του αναγνώστη, όπως σε αυτήν την περίπτωση.  Στο μυαλό όλων των αναγνωστών, λοιπόν, όταν διαβάζουν τέτοιου είδους τίτλους πάει στην εξ’ αρχής ερμηνεία της παροιμίας. Σε καμία περίπτωση φυσικά ο αναγνώστης δεν μπορεί να ξέρει τι συνέβη και αυτό είναι και ο σκοπός του αρθρογράφου.

~~Σύνταξη ειδήσεων: Βλάχου Σίσσυ (Β Τάξη), Κωνσταντίνα Κωνσταντίνου (Α τάξη), Αντώνης Τσαντήλας (Β τάξη)

Σχόλια: Κωνσταντίνα Κωνσταντίνου

Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Ηλίας Κουρκουλάκος- Μαρία Κωττούλα

4