ΤΕΧΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: δημιουργική προσέγγιση με έμφαση στην παραγωγή

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ

Αριστεία & Καινοτομία στην Εκπαίδευση 2012-2013

Έντυπο Ανάπτυξης Περιεχομένου Καινοτόμου Δράσης

1 – Γράψτε μία περίληψη της καινοτόμου δράσης (έως 1 σελίδα).

Η παρούσα δράση αφορά σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εκπονήθηκε στα πλαίσια

του μαθήματος της Τεχνολογίας Β’ Γυμνασίου με άξονες τον τοπικό πολιτισμό σαν

πηγή έμπνευσης, την τέχνη σαν μέσο έκφρασης και τις Νέες Τεχνολογίες σαν

εργαλείο ενίσχυσης της συνδημιουργικότητας, προκειμένου να υλοποιηθεί πιλοτική

παραγωγή προϊόντων με αισθητική ποιότητα και τοπική ταυτότητα. Στόχος της

δράσης, ήταν τα παιδιά να ευαισθητοποιηθούν και να αποκτήσουν βιωματικές

γνώσεις σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου τους, να διερευνήσουν

θέματα παραγωγής τοπικών προϊόντων, να αναπτύξουν το δημιουργικό δυναμικό

τους και μέσα από ομαδικές δραστηριότητες, να προβούν σε προτάσεις προς τους

παραγωγικούς φορείς του τόπου. Με άλλα λόγια οι μαθητές/τριες μελετώντας και

επιλέγοντας στοιχεία του πολιτιστικού κεφαλαίου του τόπου τους και

μετασχηματίζοντάς τα με τη χρήση ψηφιακών εφαρμογών, δημιούργησαν σύγχρονα

αντικείμενα, με ταυτότητα και αισθητική ποιότητα, που θα μπορούσαν να

αποτελέσουν πρόταση πιλοτικής παραγωγής προς τους παραγωγικούς φορείς.

Πληροφορίες, οδηγίες και βίντεο με παραδείγματα για τις μορφές που μπορεί να

πάρει το πρόγραμμα αυτό, αναρτήθηκαν στο http :// activeandproductive . blogspot . gr / . Το

blog δημιουργήθηκε για να διαχύσει τη δράση σε εκπαιδευτικούς με παρόμοια

ενδιαφέροντα, καθώς με την ανάπτυξη των κοινωνικών λογισμικών και των

εικονικών κοινοτήτων, καταργούνται χωρικοί περιορισμοί και διευκολύνονται οι

συνεργασίες σε παγκόσμια κλίμακα.

Σελ. 1 από 21

http://activeandproductive.blogspot.gr/

2 – Περιγράψτε το πώς προέκυψε η καινοτόμος δράση (1 έως 2 σελίδες).

Είναι γεγονός ότι μέσα στον κυκεώνα των αλλαγών, αλλάζουν οι ανάγκες που

καλείται να υπηρετήσει το εκπαιδευτικό μας σύστημα και επαναπροσδιορίζονται οι

στρατηγικές προσέγγισης των στόχων που θέτει. Η εκπαίδευση του αυριανού πολίτη

φαίνεται αφενός να εστιάζει σε δεξιότητες που έχουν να κάνουν με την επιβίωση του

σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και αφετέρου σε πρακτικές που προάγουν τη

διατήρηση της ταυτότητας του. Εξάλλου η «τοπική ταυτότητα» έχει γίνει λέξη κλειδί

στην αναζήτηση των πλεονεκτημάτων του κάθε τόπου, καθώς ο πολιτισμός αποτέλεσε

ανέκαθεν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας και ένα σημαντικό τομέα της

οικονομίας.

Συγκεκριμένη συνταγή για τη διαμόρφωση της τοπικής ταυτότητας, δεν φαίνεται να

υπάρχει, ενώ οι γνώσεις που αποκτώνται στο σχολείο σε θέματα που αφορούν την

πολιτιστική κληρονομιά, επικεντρώνονται κυρίως σε κείμενα και σε μετωπική

διδασκαλία. Αυτή η σχολική πρακτική, που εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο

οπτικού αναλφαβητισμού που χαρακτηρίζει το εκπαιδευτικό μας σύστημα

(Χριστοπούλου Μ., Λαμπροπούλου Ν., 2006), έχει μερίδιο ευθύνης στην έκπτωση της

αισθητικής ποιότητας των επιλογών μας στην καθημερινή ζωή. Η έλλειψη παιδείας σε

αυτόν τον τομέα, γίνεται αντιληπτή είτε με τη βάναυση κακοποίηση του φυσικού και

δομημένου περιβάλλοντος, είτε με την απειλητική εισβολή αμφιβόλου ποιότητας και

αισθητικής πρακτικών και επιλογών, σε όλες της εκφάνσεις της ανθρώπινης

δραστηριότητας και της καθημερινής ζωής.

Επιπλέον η αναδυόμενη βιομηχανία ηλεκτρονικού πολιτιστικού περιεχομένου,

δημιουργεί την ανάγκη ενός πλαισίου που να εγγυάται, τόσο την διαμόρφωση

αισθητικών πρότυπων του καταναλωτή, όσο και στην αισθητική αγωγή του

παραγωγού. Ο συγκερασμός οπτικού αλφαβητισμού και καλλιτεχνικής παιδείας, όχι

υποχρεωτικά στην κλασική θεσμοθετημένη της μορφή, εμφανίζονται ως σημαντικοί

παράγοντες οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να εντοπίσουν τα στοιχεία εκείνα της

πολιτισμικής κληρονομιάς που αξίζει να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για τη

δημιουργία νέων προϊόντων και αγαθών, ώστε να μην οδηγήσουν στο "κιτς"

Σελ. 2 από 21

(Φώκιαλη, Καμπουροπούλου, Νικολάου, 2007). Επιπλέον ένα από τα προβλήματα

που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία, είναι η έλλειψη ανάληψης πρωτοβουλιών και

συμμετοχής των πολιτών σε δραστηριότητες και αποφάσεις που αφορούν τον τόπο

τους.

Στα ζητήματα αυτά σημαντικό ρόλο καλείται να παίξει η εκπαίδευση, η οποία μπορεί

να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά σε θέματα που αφορούν την πολιτιστική ταυτότητα

ενός τόπου, να αναβαθμίσει την αισθητική καλλιέργειά τους, να αναπτύξει τη

δημιουργικότητα τους και να δημιουργήσει το υπόβαθρο ποιοτικών κριτηρίων στις

επιλογές τους. Αρωγός και κίνητρο εμπλοκής στη δημιουργική διαδικασία, μπορεί να

αποτελέσει η χρήση των Νέων Τεχνολογιών, ώστε να οδηγήσει στην παραγωγή

μοναδικών προϊόντων τοπικού χαρακτήρα, με αισθητική ποιότητα και βιωσιμότητα.

Σελ. 3 από 21

3 – Περιγράψτε αναλυτικά την καινοτόμο δράση και τη διαδικασία εφαρμογής

στο σχολικό πρόγραμμα ή στη σχολική κοινότητα (5 έως 12 σελίδες).

Σύμφωνα με τις οδηγίες του υπουργείου για τη διδασκαλία του μαθήματος της

Τεχνολογίας, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι ρόλος εμψυχωτή, συντονιστή,

καθοδηγητή - διαχειριστή της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Είναι ρόλος σύγχρονος,

συμβουλευτικός και καθοδηγητικός Ο εκπαιδευτικός συμμετέχει σε όλες τις φάσεις ως

σύμβουλος, βοηθά την ομάδα να εντοπίσει τα προβλήματα και να οργανώσει την

εργασία. Συντονίζει διακριτικά, ενθαρρύνει, παρακολουθεί και καθοδηγεί σε θετικά

αποτελέσματα ακόμα και τους αδιάφορους μαθητές (ΟΕΔΒ, 2001).

Ο σχεδιασμός και η υλοποίησή του προγράμματος εντάσσεται στην αναζήτηση

στρατηγικών με τις οποίες η εκπαίδευση με άξονες τον πολιτισμό, την τέχνη, την

τοπική ιστορία και τη χρήση των “Νέων” Τεχνολογιών, μπορεί να αποτελέσει μέσο

για ανάδειξη και προβολή τοπικών προϊόντων με ποιότητα και τοπική ταυτότητα.

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

• Να συνδέσει τη σχολική γνώση με τα ενδιαφέροντα των παιδιών και

πραγματικές καταστάσεις της ζωής

• Να δημιουργήσει κίνητρα για ενεργή συμμετοχή και συνδημιουργία

• Να προάγει την δημιουργική σκέψη και τη δεξιότητα δημιουργικής επίλυσης

προβλήματος

• Να καλλιεργήσει την ικανότητα για σχεδιασμό, οργάνωση και υλοποίηση

λύσεων.

• Να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες με

δημιουργικό τρόπο

• Να αναπτύξει δεξιότητες που αφορούν τη ανάληψη πρωτοβουλιών και

αποφάσεων

• Να καλλιεργήσει δεξιότητες και στάσεις, έτσι ώστε οι μαθητές να μπορούν να

θεωρούν την αυτοαπασχόληση σαν μία πιθανότητα για το εργασιακό τους

μέλλον

Σελ. 4 από 21

• Να δημιουργήσει το υπόβαθρο για ουσιαστικό άνοιγμα του σχολείου στην

κοινότητα

• Να συμβάλλει στη δημιουργία τράπεζας ιδεών (think tank) από όπου μπορούν

να ξεπηδήσουν μια σειρά από καινοτομίες (Laundry, C., 2008).

• Να θέσει τα θεμέλια της δημιουργικής πόλης (creative class) (Florida 2009)

ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Παρότι το πολιτιστικό κεφάλαιο αποτελεί ανυπολόγιστης αξίας πλούτο δεν

αξιοποιείται επαρκώς από την εκπαιδευτική πράξη ώστε να επιτευχθεί η γνώση, η

καλλιέργεια της αισθητικής συνείδησης και η ανάπτυξη της ευαισθησίας απέναντι σε

αυτό. Επιπλέον είναι σπάνιες οι εκπαιδευτικές πρακτικές και δράσεις μέσα από τις

οποίες η τοπική ταυτότητα μπορεί να αναδειχθεί σε άξονα ενεργητικής μάθησης, που

στηρίζεται στις ανάγκες της πραγματικής ζωής.

Πιο συγκεκριμένα, εκπαιδευτικά προγράμματα βασισμένα στον πολιτισμό (culture

based projects) έχουν να κάνουν με μακροπρόθεσμες αποφάσεις και δράσεις που

συνδέονται όχι μόνο με την εκπαίδευση, αλλά μπορεί να κινητοποιήσουν το

ενδιαφέρον των εκπαιδευομένων για μάθηση, δημιουργία και να θέσουν τα θεμέλια

ποιοτικών κριτηρίων για τις μελλοντικές επιλογές τους.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΑΣΕΩΝ

Η υλοποίηση του προγράμματος ολοκληρώθηκε στις ακόλουθες φάσεις:

ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ – ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

Κατά την φάση αυτή τα παιδιά επιλέγουν ένα από τα στοιχεία που συνιστούν τον

τοπικό πολιτιστικό προφίλ και εκτείνεται από το παρελθόν μέχρι το παρόν. Μπορεί να

περιλαμβάνει μια μεγάλη ομάδα στοιχείων όπως ιστορία, μνημεία, αρχιτεκτονήματα,

τυπικά μορφολογικά χαρακτηριστικά κτιρίων, μυθολογία, σύμβολα, ζωγραφική,

κεραμική, παραδόσεις, τοπόσημα (landmarks).

Μερικές από τις ομάδες προσέγγισαν και ανάλυσαν το περιβάλλον του ιστορικού

ιστού της πόλης από διαφορετικές σκοπιές. Ομάδα παιδιών συγκέντρωσε πληροφορίες

Σελ. 5 από 21

για την ιστορία της Μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου. Άλλη ανέτρεξε σε βιβλιογραφία,

στο internet και σε τοπικές εκδόσεις με σκοπό να αποτυπώσει το αρχιτεκτονικό

προφίλ της πόλης. Άλλη ομάδα πραγματοποίησε επίσκεψη στο Αρχαιολογικό και

λαογραφικό Μουσείο. Σε άλλη δραστηριότητα αποτύπωσαν ανθρώπινες παρεμβάσεις

που αλλοίωναν ή προσέβαλλαν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του ιστορικού κέντρου. Τα

αποτελέσματα των παραπάνω δραστηριοτήτων παρουσιάσθηκαν με διαφάνειες και

ταινίες στην τάξη. Μια ομάδα για παράδειγμα ασχολήθηκε με το ελάφι. Το έναυσμα

δόθηκε από τα δύο ελαφάκια που από την περίοδο της Ιταλοκρατίας, στέκονται στην

είσοδο του λιμανιού. Το συνέδεσε με το προστατευόμενο τοπικό ελάφι Dama dama

και από την εικονογράφηση σε πολλά αντικείμενα τοπικής καλλιτεχνικής κεραμικής,

όπως τα κεραμικά του Ίκαρου (βλ. Εικόνα 1).

Εικόνα 1

Στη συνέχεια αναζητήθηκαν στην τοπική αγορά προϊόντα με τοπική ταυτότητα,

Ζητήθηκε δηλαδή η παρουσίαση ”Ροδίτικων” προϊόντων. Η έρευνα εστιάστηκε στην

καταγραφή κατηγοριών προϊόντων που πωλούνται ως "Ροδίτικα", στη μοναδικότητα

Σελ. 6 από 21

τους, στη σχέση τους με τον τόπο και στην αισθητική τους ποιότητα.

http://www.slideshare.net/ageliki/ss-16433223

Τα παιδιά κατέγραψαν διάφορες κατηγορίες προϊόντων, και αναγνώρισαν ομοιότητες

και διαφορές με ανάλογα αντικείμενα που διατίθενται σε άλλες αγορές, σε

διαφορετικά μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η αναζήτηση πήρε μορφή

έρευνας και επεκτάθηκε μέσω διαδικτύου. Μικρές ομάδες στη συνέχεια, έκαναν

παρουσιάσεις στο σχολείο και ανέβασαν το φωτογραφικό υλικό με slideshow στο

ιστολόγιο του μαθήματος (βλ. Εικόνα 2).

Εικόνα 2

ΕΜΠΛΟΚΗ KAI ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Σταδιακά και με κατάλληλη καθοδήγηση, τα παιδιά διαπίστωσαν ότι στα τουριστικά

προϊόντα και αναμνηστικά που πωλούνται στη Ρόδο υπάρχει ομοιογένεια και

Σελ. 7 από 21


επανάληψη, δεν διαθέτουν ταυτότητα και με μικρές παραλλαγές συναντώνται σε

πολλούς τουριστικούς προορισμούς ανά τον κόσμο. Είναι αμφιβόλου αισθητικής αξίας

και σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζουν τα όρια του κακόγουστου (κιτς). Αφού

εντόπισαν το πρόβλημα οδηγήθηκαν στην διατύπωση του ερωτήματος. “Τα προϊόντα

που πωλούνται ως αναμνηστικά δεν είναι “Ροδίτικα”, και δεν φέρουν τη σφραγίδα του

τόπου τους. Θα μπορούσαν να προτείνουν μια σειρά από χρηστικά αντικείμενα με

ποιότητα ταυτότητα και αισθητική ποιότητα";

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΛΥΣΕΩΝ

Κατά την αναζήτηση λύσεων τα παιδιά λόγω της ευαισθητοποίησης που προηγήθηκε,

οδηγήθηκαν στην προσέγγιση του τοπικού πολιτιστικού αποθέματος ως πηγής

έμπνευσης. Ιστορία μνημεία, αρχιτεκτονική, τέχνες, παραδόσεις, μύθοι, σύμβολα,

τοπόσημα ανέκυψαν ως πιθανά στοιχεία στα οποία θα εστίαζαν την πιλοτική

παραγωγή των αντικειμένων τους.

Ανατρέχοντας στην ιστορία, τα σύμβολα και τα τοπόσημα (landmarks) της Ρόδου, τα

παιδιά επέλεξαν τον κολοσσό, το κάστρο και το ελάφι της Ρόδου ως δεξαμενές ιδεών

που πυροδότησαν τις διαδικασίες δημιουργικής επίλυσης του προβλήματος.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Κατά τη φάση αυτή ακολουθήθηκαν αναλυτικά τα παρακάτω βήματα:

1. Κάθε ομάδα κλήθηκε να ανατρέξει στο τοπικό πολιτιστικό κεφάλαιο (μνημεία,

αρχιτεκτονικά μορφολογικά στοιχεία, έργα τέχνης, εκθέματα των Μουσείου,

τοπόσημα, σύμβολα, παραδόσεις κλπ) και να επιλέξει ένα στοιχείο με το οποίο

επρόκειτο να ασχοληθεί περαιτέρω.

2. Στη συνέχεια οι ομάδες κλήθηκαν να μετασχηματίσουν καλλιτεχνικά και να

αποδώσουν με ευρηματικότητα το επιλεγμένο στοιχείο (Κολοσσός, κάστρο,

οικόσημο, ελάφι), χρησιμοποιώντας οποιαδήποτε εικαστική τεχνική που ήταν

οικεία (σκίτσο, ζωγραφική, μικτή τεχνική, τύπωμα, κολλάζ κ.α.). Η εικόνα 3

παρουσιάζει αποτελέσματα της ομάδας που επέλεξε το ελάφι.

Σελ. 8 από 21

Εικόνα 3

3. Όταν το εικαστικό έργο ολοκληρώθηκε, τα παιδιά το φωτογράφισαν με

ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές και κινητά.

4. Η επεξεργασία εικόνας έγινε στον υπολογιστή. Επιλέξαμε ελεύθερο λογισμικό

επεξεργασίας εικόνας, το Gimp. Για να διδαχθούν βασικές λειτουργίες του

προγράμματος (επιλογή, κόψιμο, φίλτρα, εφφέ, στρώσεις κλπ),

δημιουργήθηκαν βίντεο με οδηγίες για την τάξη και αξιοποιήθηκε επιλεγμένη

ιστοσελίδα με πλούσιο υλικό http :// edutorials . gr / gimp - tutorials . Μερικά μέλη

των ομάδων μετά από σύντομη εκπαίδευση, εξοικειώθηκαν με τη χρήση του

Gimp και ανέλαβαν την επεξεργασία των καλλιτεχνικών έργων με τον

υπολογιστή.

Σελ. 9 από 21

http://edutorials.gr/gimp-tutorials

Εικόνα 4

5. Κάποια από τα παιδιά αξιοποιώντας αντίστοιχες εφαρμογές για κινητά,

επέκτειναν την επεξεργασία και σε άλλες κινητές συσκευές. Μερικά από τα

αποτελέσματα της επεξεργασίας των εικαστικών έργων, παρουσιάζονται στην

εικόνα 4.

6. Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος, γινόταν αποτύπωση της διαδικασίας

με βίντεο και φωτογραφίες. Μια ομάδα παιδιών διδάχθηκε τις βασικές

λειτουργίες του προγράμματος movie maker (επιλογή, κόψιμο, φίλτρα, εφφέ

κλπ) και ανέλαβε να τις διδάξει στη συνέχεια σε μαθητές/τριες που έδειξαν

ενδιαφέρον (peer education).

7. Με τη συμβολή της ψηφιακής εφαρμογής τα έργα σύντομα

μετασχηματίστηκαν με καλλιτεχνικά κριτήρια και πολλαπλασιάσθηκαν. Το

αρχικό εικαστικό έργο αποτέλεσε δηλαδή τη μήτρα για μια πληθώρα νέων

εικαστικών εκδοχών.

Σελ. 10 από 21

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Τα παιδιά περνούν από το σχέδιο στην παραγωγή.

Σε αυτή τη φάση η κάθε ομάδα αποφάσισε να κατασκευάσει μια σειρά από προϊόντα

τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια πρόταση για παραγωγή χρηστικών

αντικειμένων με τοπική ταυτότητα και αισθητική ποιότητα. Απαραίτητη προϋπόθεση

ήταν να χρησιμοποιηθούν από κάθε ομάδα, τα έργα/σχέδια/εικόνες που είχαν

προκύψει με τον καλλιτεχνικό μετασχηματισμό που περιγράψαμε προηγουμένως.

Κατασκεύασαν λοιπόν με απλές τεχνικές, διάφορες σειρές από "Ροδίτικα" είδη: είδη

χαρτοπωλείου (τετράδια, ντοσιέ, μπολάκια, mouse pad, άλμπουμ, κάρτες κλπ), είδη

σπιτιού (ποτήρια, φλιτζάνια, σουβέρ, σουπλά, δίσκους, μπωλ κ.α.) μια σειρά από είδη

για πάρτυ ( μιας χρήσεως ποτήρια, πιάτα, χαρτοπετσέτες) τύπωσαν σε ύφασμα

(μπλουζάκια, τσάντες, καπέλα, μαξιλαράκια, τραβέρσες) και πολλά άλλα "Ροδίτικα"

αντικείμενα.

Για το τύπωμα σε ύφασμα ακολουθήθηκε η παρακάτω διαδικασία: Τα έργα που

προέκυψαν με την επεξεργασία των εικόνων με το Gimp, επανασυνθέτονταν με απλό

τρόπο σε αρχείο word. Δηλαδή με αντιγραφή επικόλληση, ομαδοποίηση,

μορφοποίηση των εικόνων, δημιουργήθηκαν και πάλι νέα έργα. Αυτά τυπώθηκαν με

απλό εκτυπωτή του σχολείου σε ειδικό χαρτί Α4 σιδερότυπου (transfer paper). Στη

συνέχεια σιδερώθηκαν επάνω στα υφασμάτινα αντικείμενα, και έγιναν μπλουζάκια,

τσάντες, κούκλες, μαξιλάρια, τραβέρσες, και άλλα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα

αντικείμενα αυτά έφεραν τη σφραγίδα του τόπου τους, είχαν αισθητική ποιότητα κα

ήταν συλλογικά έργα καθώς τα περισσότερα είχαν προκύψει από μια ομαδική

παραγωγική διαδικασία.

Η τέχνη και ο πολιτισμός με τη συμβολή της τεχνολογίας αποτέλεσαν ανεξάντλητη

πηγή έμπνευσης και ιδεών και οδήγησαν τα παιδιά στην ποιοτική παραγωγή και όχι

στην αντιγραφή.


4 – Περιγράψτε τρόπους δυνατής διεύρυνσης της εφαρμογής και σε άλλους

τομείς/αντικείμενα της σχολικής μονάδας (1 έως 2 σελίδες).

Η δράση αυτή έχει διαθεματικό χαρακτήρα και μπορεί να αποτελέσει πεδίο

σύνδεσης πολλών μαθησιακών αντικειμένων τα οποία διδάσκονται αποκομμένα από

την "εκτός των τειχών" της τάξης πραγματική ζωή. Αποτελεί μια ευκαιρία που δίνει

με βιωματικό και ευχάριστο τρόπο την απάντηση στο ερώτημα που διαρκώς τίθεται

στους εκπαιδευτικούς από τα παιδιά, σχετικά με την αναγκαιότητα/χρηστικότητα

διδασκαλίας σχολικών μαθημάτων και τη σύνδεση τους με την πράξη. Είναι δε

γενικώς αποδεκτό ότι η ενεργή μάθηση συνδέεται άμεσα με την εμπλοκή

(engagement/motivation) και τα κίνητρα των εκπαιδευομένων, τα οποία θα πρέπει να

αναζητούνται σε καταστάσεις της πραγματικής ζωής και να συνδέονται με τις

ιδιαίτερες ανάγκες και τα διαφέροντα των μαθητών στον πραγματικό κόσμο.

Πιο αναλυτικά: Η διερεύνηση της τοπικής ιστορίας μέσα από βιωματική

προσέγγιση και αναζήτηση της πληροφορίας, αποτελεί έναν από τους άξονες της

δράσης. Όταν η ιστορία συνδεθεί με την πραγματικότητα, παύει να αποτελεί ένα

άλλο αντικείμενο που "παιδεύει". Μέσα από την αναγνώριση, αποτύπωση και

ερμηνεία του χώρου και των ιστορικών μαρτυριών, ο μαθητής /τρια θα έχει

μεγαλύτερο ενδιαφέρον να αποκωδικοποιήσει και να εμβαθύνει στην τοπική

ιστορία. Επιπλέον οι παραδόσεις οι μύθοι τα σύμβολα και η λαογραφία θα

μπορούσαν να αποτελέσουν πεδίο έρευνας και όχι στείρα παράθεση πληροφορίας σε

ένα γλωσσικό μάθημα με μετωπική διδασκαλία. Η προοπτική αξιοποίησης της

γνώσης για την παραγωγή προϊόντων παρέχει αυτό το υπόβαθρο που μπορεί να

κινητοποιήσει και να εμπλέξει. Ο πολιτισμός ως μοχλός ανάπτυξης δίνει την

ευκαιρία σε αμφότερους εκπαιδευτικούς και εκπαιδευόμενους να

επαναπροσδιορίσουν στάσεις, συμπεριφορές ή αντιλήψεις για την αξία του

πολιτιστικού κεφαλαίου.

Η τέχνη ανέκαθεν αποτελούσε εργαλείο επικοινωνίας και απαραίτητη παράμετρο

για την ενίσχυση του δημιουργικού δυναμικού μικρών και μεγάλων. Ο

καλλιτεχνικός μετασχηματισμός βρίσκει ευρύ πεδίο εφαρμογής σε μια τέτοια δράση



http://www.slideshare.net/ageliki/aristeia-kolossos

http://www.slideshare.net/ageliki/1-16434279%20

και παρέχει πολλαπλές ευκαιρίες έκφρασης, σύνθεσης και δημιουργίας. Οι

καλλιτεχνικές τεχνικές θα δράσουν πολλαπλασιαστικά στο αντικείμενο/στοιχείο

πολιτισμού που έχουν επιλέξει να επεξεργασθούν. Με το πρόγραμμα αυτό τα παιδιά

προχωρούν περαιτέρω για να ψηλαφίσουν τον τομέα των εφαρμοσμένων τεχνών και

να αντιληφθούν την προστιθέμενη αξία του design και της αισθητικής ποιότητας.

Για το μάθημα των καλλιτεχνικών καθώς και της πληροφορικής αποτελεί το

κατάλληλο πεδίο για να γίνουν αντιληπτές οι έννοιες των πνευματικών δικαιωμάτων

(copy rights, creative commons).

Η ψηφιακή δημιουργικότητα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο που θα εμπλουτίσει

το μάθημα της πληροφορικής στο σχολείο. Η εφαρμογές και η χρήση υπολογιστή

στην εκπαίδευση γενικότερα, εμπλέκει και κινητοποιεί (Ράπτης, Ράπτη 2007). Στην

προκειμένη περίπτωση δρα και πολλαπλασιαστικά. Το αρχικό εικαστικό έργο

συνεπικουρούμενο από τη χρήση λογισμικού επεξεργασίας εικόνας, θα δώσει

θεωρητικά άπειρες νέες εκδοχές. Η επεξεργασία εικόνας αποτελεί προσφιλή

δραστηριότητα για τα παιδιά καθώς σε πολλές περιπτώσεις την χρησιμοποιούν στις

κινητές τους συσκευές και στα κοινωνικά τους δίκτυα.

Η δημιουργία και επεξεργασία βίντεο ανάγεται επίσης σε εργαλείο μάθησης που

συνδέει με οικείο τρόπο, οποιοδήποτε μαθησιακό αντικείμενο με τα ενδιαφέροντα

των παιδιών.

Μέσα από τέτοιες δράσεις, αναβαθμίζεται ρόλος της πληροφορικής στο σχολείο από

άλλο ένα "μάθημα", σε καίριο εργαλείο συνεργασίας, συνδημιουργίας και

κινητοποίησης για ενεργή συμμετοχή.

Στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, η παρούσα δράση θα μπορούσε να αποτελέσει

ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που θα οδηγούσε πέρα από την ευαισθητοποίηση σε

θέματα προστασίας του πολιτιστικού μας πλούτου και του δομημένου

περιβάλλοντος, σε πιο σύνθετες έννοιες όπως την αξιοποίηση του πολιτισμού μέσα

από δράσεις ήπιας ανάπτυξης. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν τα παιδία εξοικειωθούν

με την τοπική ιστορία και την πόλη τους, συνειδητοποιήσουν την πολυπλοκότητα


της αρμονικής συνύπαρξης του ιστορικού και του αστικού περιβάλλοντος,

προβληματιστούν σε πραγματικές καταστάσεις, τότε είναι σε θέση να υποβάλλουν

τις δικές τους προτάσεις για το ζωτικό τους χώρο.

Επίσης το μάθημα της τεχνολογίας με την παρούσα δράση, πέρα από τεχνικές

δεξιότητες καλείται να προάγει τη διερευνητική μάθηση, να καλλιεργήσει δεξιότητες

δημιουργικής επίλυσης προβλήματος, να δώσει εφόδια για την πέρα από την τάξη

ζωή ( soft skills) που συνδέονται με στάσεις που αφορούν την αυτορυθμιζόμενη

μάθηση (self-directed learning), την διαβίου μάθηση, την πληροφοριακό

γραμματισμό (information literacy) και την καινοτομία. Ένας τέτοιος ρόλος του

σχολείου φαίνεται να μην υπηρετείται συστηματικά από το ασφυκτικό αναλυτικό

πρόγραμμα το οποίο αποτελεί και το θεσμικό άλλοθι για την αντίσταση στην αλλαγή

και την καθυστέρηση στη διάχυση της καινοτομίας (Rogers Ε. 1962)

http :// www . enablingchange . com . au / Summary _ Diffusion _ Theory . pdf


http://www.enablingchange.com.au/Summary_Diffusion_Theory.pdf

5 – Γράψτε τις προϋποθέσεις που θεωρούνται απαραίτητες για την καλύτερη

ανάπτυξής της στο σχολείο (1 έως 2 σελίδες).

Οι απαιτήσεις για την υλοποίηση του προγράμματος είναι μικρές:

Τέσσερις υπολογιστές ανά τάξη.

Ψηφιακή φωτογραφική μηχανή με video.

Σύνδεση στο internet.

Υλικά που χρησιμοποιούνται για κατασκευές (κόλλες χαρτιά, χαρτόνια, ψαλίδια,

κοπίδια κλπ).

Εκτυπωτής έγχρωμος.

Σιδερότυπο (Transfer paper).

Συνεργατικό κλίμα.

Θετική στάση στο διαφορετικό, στο νέο.

Εγκατάσταση ελεύθερου λογισμικού openoffice για παρουσιάσεις και επεξεργασία

κειμένου http :// www . openoffice . org / el / about - downloads . html

Εγκατάσταση ελεύθερου λογισμικού Gimp για επεξεργασία εικόνας

http :// www . gimp . org / downloads /

Εγκατάσταση ελεύθερου λογισμικού movie maker για επεξεργασία video

http://windows.microsoft.com/el-GR/windows/get-movie-maker-download

Χρήση οδηγιών για τα παραπάνω από επιλεγμένες ιστοσελίδες για μαθητές/τριες και

εκπαιδευτικούς: http :// edutorials . gr / taxonomy / term /46 http :// edutorials . gr / gimp -

tutorials http :// www . youtube . com / watch ?

feature = player _ embedded & v = Fy 2 VHZ 36 iWM

http :// blog . lib . umn . edu / cedarumn / repository / Windows _ Movie _ Maker _ Manual . pdf


http://blog.lib.umn.edu/cedarumn/repository/Windows_Movie_Maker_Manual.pdf

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=Fy2VHZ36iWM




http://edutorials.gr/taxonomy/term/46


http://www.gimp.org/downloads/

http://www.openoffice.org/el/about-downloads.html

6 – Γράψτε γενικότερα συμπεράσματα που εξήχθησαν (1 έως 3 σελίδες).

Υπερσκελίζοντας την εμμονή στο «στείρο σεβασμό» των επιτευγμάτων των «αρχαίων

ημών προγόνων», μέσα από κατάλληλες ελκυστικές εκπαιδευτικές και αντισυμβατικές

σχολικές δραστηριότητες που ξεπερνούν τα στενά όρια της σχολικής τάξης,

επιχειρήθηκε ο επαναπροσδιορισμός παγιωμένων στάσεων των παιδιών απέναντι στον

πολιτιστικό μας πλούτο. Η υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων όπως η ανωτέρω, που

προσεγγίζουν πολύπλευρα το τοπικό πολιτιστικό απόθεμα, αναδεικνύουν το

δημιουργικό δυναμικό των παιδιών, λειτουργούν ως πηγή έμπνευσης και θέτουν τα

θεμέλια ποιοτικών κριτηρίων για τις μελλοντικές επιλογές τους, σε θέματα λήψης

αποφάσεων που αφορούν καταστάσεις άμεσα συνδεδεμένες με την πραγματική ζωή.

Αξίζει να εστιάσουμε σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες που κατευθύνουν τους

εκπαιδευόμενους να στοχαστούν και να προβληματιστούν πάνω στο παρελθόν και το

μέλλον του κάθε τόπου και στη συνέχεια να προβούν στις δικές τους ερμηνείες ή

προτάσεις σε θέματα που τους αφορούν. Δράσεις που συνδέουν το σχολείο, με την

κοινωνία, παρέχουν ένα εργαλείο ανάπτυξης της προσωπικότητας ενός μελλοντικού

πολίτη, ικανού να προσαρμόζεται, να επεμβαίνει δυναμικά, να ενεργοποιεί

δημιουργικές διαδικασίες για την ανεύρεση λύσεων, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες,

να παρεμβαίνει και να δημιουργεί το νέο, το σύγχρονο, το βιώσιμο, το καινοτόμο.

Η εμπειρία από την δράση έδειξε ότι τα παιδιά με κατάλληλη καθοδήγηση μπορούν να

αναπτύξουν δεξιότητες που είναι απαραίτητες για το συνεχώς μεταβαλλόμενο

περιβάλλον στο οποίο θα ζήσουν. Ο/η εκπαιδευτικός καλείται να αναλάβει ένα νέο

ρόλο, πολύπλοκο και συγχρόνως ελκυστικό. Μέσα από νέες δράσεις και πρακτικές θα

πειραματιστεί, θα "ξεβολευτεί" (comfort zone), αλλά εντέλει θα αντιληφθεί με

βιωματικό τρόπο, ότι δεν αρκεί μόνο η γνωστική επάρκεια σε ένα αντικείμενο για να

"επιβιώσει" . Τα παιδιά δεν είναι "κουβάδες" που θα τους γεμίσουν με γνώση αλλά

"κεριά" που θα ανάψουν. Οι νέοι διαθέτουν πλέον τρόπους "να μαθαίνουν πως να

μαθαίνουν" και οφείλουμε να τους αναζητήσουμε. Το διαπιστώνουμε καθημερινά από

την ευκολία με την οποία εξοικειώνονται και χειρίζονται νέες συσκευές, λογισμικά,

εφαρμογές, σε σχέση με τη δυσκολία των μεγαλύτερων. Δεν μας μένει παρά να


πειραματιστούμε με τα δικά τους μέσα και εργαλεία, για να τα κινητοποιήσουμε, ώστε

να πετύχουμε τους μαθησιακούς μας στόχους.

Κατά τη διάρκεια αυτού προγράμματος πολλές φορές οι ρόλοι αντιστράφηκαν. Οι

μαθητές/τριες δίδασκαν και ο δάσκαλος έπαιρνε το ρόλο του εκπαιδευόμενου. Με

αυτό τον τρόπο εδραιώθηκε η αμοιβαία αποδοχή. Αυτή η αντιστροφή των ρόλων, όχι

μόνο δεν μείωνε το κύρος της εκπαιδευτικού, αλλά δημιουργούσε νέα κανάλια

επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικού και εκπαιδευόμενου και έκτιζε την εμπιστοσύνη

με ένα συναρπαστικό τρόπο. Αυτά τα κανάλια αμφίδρομης επικοινωνίας και

εμπιστοσύνης είναι πολύ σημαντικά και καίρια για τη μετάδοση και τη διαχείριση της

γνώσης. Αν δεν ληφθεί πρόνοια για την έγκαιρη δημιουργία τους, η εκπαίδευση θα

παραμείνει στις ξεπερασμένες πρακτικές της στείρας μετωπικής διδασκαλίας που

αναπαράγει το βιομηχανικό μοντέλο εκπαίδευσης, το οποίο δεν ανταποκρίνεται πλέον

στις σύγχρονες ανάγκες και κάνει δύσκολη έως αφόρητη την καθημερινότητα

αμφότερων, εκπαιδευτικών και μαθητών/τριων.

Επιπλέον η τέχνη αναδείχθηκε σε καταλυτικό παράγοντα κινητοποίησης,

ενεργοποίησης και συμμετοχής. Η εισαγωγή της ψηφιακής δημιουργικότητας σε αυτή

τη δράση έδωσε την ευκαιρία αλληλοδιδασκαλίας και διδασκαλίας συνομήλικων (peer

education) η οποία καθιέρωσε στην τάξη ένα κλίμα συνεργασίας και πυροδότησε την

συνδημιουργικότητα, δεξιότητα απαραίτητη σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον χωρίς

χωρικούς και χρονικούς περιορισμούς στο οποίο καλούνται να ζήσουν οι σημερινοί

νέοι/ες.

Είναι πλέον καιρός να δοκιμάσουμε νέες στρατηγικές και ευέλικτες πρακτικές στην

εκπαιδευτική καθημερινότητα, οι οποίες αρχικά ίσως να μη μας είναι οικείες.

Μπορούμε όμως να τις ανάγουμε σε προσωπικές προκλήσεις οι οποίες θα οδηγήσουν

στην προσωπική ανέλιξη, θα μας δώσουν τη χαρά της επίτευξης του στόχου και ίσως

μας δείξουν το δρόμο προς την καινοτομία.


7. – Τεκμηριώστε σε ό,τι αφορά:

(1 έως 4 σελίδες)

7.1 – τον καινοτόμο χαρακτήρα του υποβαλλόμενου έργου

Με την δραστηριότητα που περιγράψαμε επιτυγχάνεται η προσέγγιση της

πολιτιστικού κεφαλαίου του κάθε τόπου με βιωματικό τρόπο. Η τοπική

ιστορία, αρχιτεκτονική, τέχνη, παράδοση, λαογραφία, τα σύμβολα και τα

τοπόσημα του κάθε μέρους, μπορούν να αποτελέσουν αφετηρία επανερμηνείας

του, έναυσμα συνδημιουργίας και εμπλοκής με καταστάσεις που αφορούν την

τοπική κοινωνία. Επιπλέον γίνεται εκπαιδευτική αξιοποίηση της τοπικής

ιστορίας και του πολιτισμού για τη διαμόρφωση της τοπικής ταυτότητας σε

προϊόντα και υπηρεσίες (Branding ). Μέσα από το πρόγραμμα επιτυγχάνεται η

δημιουργική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαιδευτική

καθημερινότητα, με έμφαση στον ψηφιακό καλλιτεχνικό μετασχηματισμό και

τη συνδημιουργία περιεχομένου. Κατ' αυτό τον τρόπο γίνεται αντιληπτό από

νεαρές ηλικίες ότι ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης και

προοπτική απασχόλησης στην πολιτιστική βιομηχανία.

Το άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα και η διάχυση των αποτελεσμάτων

που επιχειρείται με την παρουσίαση του "μοντέλου" της δράσης με videos,

μέσα από τον ψηφιακό χώρο http://activeandproductive.blogspot.gr/ αποτελεί

επίσης καινοτομικό στοιχείο. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται οι

προϋποθέσεις υλοποίησης αναλόγων δράσεων σε ευρωπαϊκή κλίμακα και η

εκπαιδευτικός αναπτύσσει το Προσωπικό Μαθησιακό Δίκτυο της (PLN),

ανοίγοντας στην παγκόσμια κοινότητα για ανατροφοδότηση και συνεργασία.

7.2 – τη συμβολή του έργου στη βελτίωση της διδακτικής πράξης:

Ανάπτυξη συνεργατικού κλίματος μεταξύ των μαθητών/τριων καθώς οι



δραστηριότητες είναι ομαδικές.

Εναλλαγή ρόλων διδάσκοντος και διδασκομένου ιδιαίτερα κατά τη χρήση

εφαρμογών ( προγράμματα επεξεργασίας εικόνας και video, εφαρμογές

-applications- σε έξυπνα κινητά και κινητές συσκευές).

Εφαρμογή μεθόδου διδασκαλίας συνομηλίκων (peer education).

Εφαρμογή μεθόδου εκπαίδευσης με βίντεο (flip class).

Προσαρμογή στις διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Αξιοποίηση των πολλαπλών ευφυϊών (Gartner Η. 1993) καθώς κάθε παιδί

συνεισφέρει στην ομάδα του,μέσα από τον τομέα στο οποίο "είναι καλό"

(κείμενο, λόγο, ζωγραφική, κατασκευή, υπολογιστή, οργάνωση).

Δημιουργία συνεργατικών καλλιτεχνικών έργων και εφαρμογή τους σε

χρηστικά αντικείμενα.

7.3 – την παιδαγωγική αξία του έργου όπως:

Ευαισθητοποίηση σε θέματα πολιτισμού και τοπικής ταυτότητας.

Ευαισθητοποίηση σε θέματα αξιολόγησης της αισθητικής αξίας αντικειμένων και

της παραγωγής προϊόντων με ταυτότητα

Έμφαση σε δημιουργικές στρατηγικές και διαδικασίες "μαθαίνω πως να μαθαίνω"

Συμβολή στην ανάπτυξη συνεργατικών δεξιοτήτων, λήψης αποφάσεων (soft skills),

και οπτικού γραμματισμού (visual literacy), οι οποίες θεωρούνται απαραίτητες για

την επαγγελματική επιβίωση στον 21 αιώνα.

Ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης του μαθητη/τριας που προκύπτει από την επιτυχή

ολοκλήρωση του έργου και την προσαρμογή στις διαφορετικές εκπαιδευτικές

ανάγκες.


Αίσθηση αποδοχής που προκύπτει από τη συμβολή σε έναν τομέα που δεν εκτιμάται

στις τυπικές σχολικές δραστηριότητες. Αυτό μπορεί να προκύψει είτε με την peer

education είτε από τις ευκαιρίες που σκηνοθετούνται με την εναλλαγή ρόλων

εκπαιδευτικού / μαθητή.

Δυνατότητα εμβάθυνσης ή εστίασης σε ένα γνωστικό αντικείμενο της επιλογής

του/της

7.4 – τη συμβολή στη λειτουργία της σχολικής τάξης/μονάδας όπως:

Ανάπτυξη κουλτούρας ενίσχυσης της δημιουργικότητας

Ανάπτυξη κουλτούρας ενίσχυσης της συμμετοχής και της παρέμβασης στην πόλη

Άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία με προτάσεις προς τους παραγωγικούς

φορείς και με πιλοτική παραγωγή προϊόντων.

Ευκολία εφαρμογής από άλλα σχολικά μαθήματα, όπως γλωσσικά, ιστορία,

καλλιτεχνικά πληροφορική.

Αποτελεί μια ευκαιρία σύνδεσης πολλών γνωστικών πεδίων αν πάρει τη μορφή

διαθεματικού ή διαταξιακού project.


8 – Γράψτε βασικές βιβλιογραφικές αναφορές (μέχρι 1 σελίδα).

European Commission, (2009), The Impact of Culture on Creativity. A

Study Prepared for the European Commission, EC., Directorate-General for

Education and Culture.

Florida, R. (2009), The Rise of the Creative Class (Basic Books, New

York)

Laundry, C. (2008), The creative city, Earthscan, London

Ματσαγγούρας, Η. (2006) Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση, εκδ.

Γρηγόρη

Nikolaou A., Tsolakidis K. (2013). Three Dimensional Virtual

Environments as a Tool for Development of Personal Learning Networks.

International Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET), Vol 8

(2013). http://online-journals.org/i-jet/article/view/2365

Ράπτης Α.- Ράπτη Α.(2007). Μάθηση και διδασκαλία την εποχή της

Πληροφορίας. Α Τόμος, Αθήνα: Ράπτης

Σαββαϊδου- Καμπουροπούλου, Μ., (1998), Καλλιτεχνική εκπαίδευση και

δημιουργική σκέψη στο δημοτικό σχολείο, διδακτορική διατριβή, Τμήμα

Φ.Π.Ψ., Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Φώκιαλη, Π., Καμπουροπούλου, Μ., Νικολάου, Α., (2007),

Δωδεκανησιακά Χρονικά, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου.

Χριστοπούλου Μ., (2006) Χρήση των νέων τεχνολογιών στην εικαστική

αγωγή. Παραδείγματα και εφαρμογές, 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο ΕΕΕΠ-

ΔΤΠΕ, Εκπαίδευση και Νέες Τεχνολογίες, Κορυδαλλός, Σεπτέμβριος

2006.

Χριστοπούλου Μ., Λαμπροπούλου Ν. (2006) Χρήση Συνεργατικών

Μαθησιακών Αντικειμένων στην Εικαστική Αγωγή: Μια Πρόταση για την

Καλλιέργεια του Οπτικού Αλφαβητισμού στο Δημοτικό Σχολείο, 3ο

Πανελλήνιο Συνέδριο ΕΕΕΠ-ΔΤΠΕ, Εκπαίδευση και Νέες Τεχνολογίες,

Κορυδαλλός, Σεπτέμβριος 2006.


http://online-journals.org/i-jet/article/view/2365

Σελ. 1 από 23

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ

Αριστεία & Καινοτομία στην Εκπαίδευση 2012-2013

Έντυπο Ανάπτυξης Περιεχομένου Καινοτόμου Δράσης

1 – Γράψτε μία περίληψη της καινοτόμου δράσης (έως 1 σελίδα).

Η παρούσα δράση αφορά σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εκπονήθηκε στα πλαίσια

του μαθήματος της Τεχνολογίας Β’ Γυμνασίου με άξονες τον τοπικό πολιτισμό σαν

πηγή έμπνευσης, την τέχνη σαν μέσο έκφρασης και τις Νέες Τεχνολογίες σαν

εργαλείο ενίσχυσης της συνδημιουργικότητας, προκειμένου να υλοποιηθεί πιλοτική

παραγωγή προϊόντων με αισθητική ποιότητα και τοπική ταυτότητα. Στόχος της

δράσης, ήταν τα παιδιά να ευαισθητοποιηθούν και να αποκτήσουν βιωματικές

γνώσεις σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου τους, να διερευνήσουν

θέματα παραγωγής τοπικών προϊόντων, να αναπτύξουν το δημιουργικό δυναμικό

τους και μέσα από ομαδικές δραστηριότητες, να προβούν σε προτάσεις προς τους

παραγωγικούς φορείς του τόπου. Με άλλα λόγια οι μαθητές/τριες μελετώντας και

επιλέγοντας στοιχεία του πολιτιστικού κεφαλαίου του τόπου τους και

μετασχηματίζοντάς τα με τη χρήση ψηφιακών εφαρμογών, δημιούργησαν σύγχρονα

αντικείμενα, με ταυτότητα και αισθητική ποιότητα, που θα μπορούσαν να

αποτελέσουν πρόταση πιλοτικής παραγωγής προς τους παραγωγικούς φορείς.

Πληροφορίες, οδηγίες και βίντεο με παραδείγματα για τις μορφές που μπορεί να

πάρει το πρόγραμμα αυτό, αναρτήθηκαν στο http://activeandproductive.blogspot.gr/. Το

blog δημιουργήθηκε για να διαχύσει τη δράση σε εκπαιδευτικούς με παρόμοια

ενδιαφέροντα, καθώς με την ανάπτυξη των κοινωνικών λογισμικών και των

εικονικών κοινοτήτων, καταργούνται χωρικοί περιορισμοί και διευκολύνονται οι

συνεργασίες σε παγκόσμια κλίμακα.

Σελ. 2 από 23

2 – Περιγράψτε το πώς προέκυψε η καινοτόμος δράση (1 έως 2 σελίδες).

Είναι γεγονός ότι μέσα στον κυκεώνα των αλλαγών, αλλάζουν οι ανάγκες που

καλείται να υπηρετήσει το εκπαιδευτικό μας σύστημα και επαναπροσδιορίζονται οι

στρατηγικές προσέγγισης των στόχων που θέτει. Η εκπαίδευση του αυριανού πολίτη

φαίνεται αφενός να εστιάζει σε δεξιότητες που έχουν να κάνουν με την επιβίωση του

σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και αφετέρου σε πρακτικές που προάγουν τη

διατήρηση της ταυτότητας του. Εξάλλου η «τοπική ταυτότητα» έχει γίνει λέξη κλειδί

στην αναζήτηση των πλεονεκτημάτων του κάθε τόπου, καθώς ο πολιτισμός αποτέλεσε

ανέκαθεν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας και ένα σημαντικό τομέα της

οικονομίας.

Συγκεκριμένη συνταγή για τη διαμόρφωση της τοπικής ταυτότητας, δεν φαίνεται να

υπάρχει, ενώ οι γνώσεις που αποκτώνται στο σχολείο σε θέματα που αφορούν την

πολιτιστική κληρονομιά, επικεντρώνονται κυρίως σε κείμενα και σε μετωπική

διδασκαλία. Αυτή η σχολική πρακτική, που εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο

οπτικού αναλφαβητισμού που χαρακτηρίζει το εκπαιδευτικό μας σύστημα

(Χριστοπούλου Μ., Λαμπροπούλου Ν., 2006), έχει μερίδιο ευθύνης στην έκπτωση της

αισθητικής ποιότητας των επιλογών μας στην καθημερινή ζωή. Η έλλειψη παιδείας σε

αυτόν τον τομέα, γίνεται αντιληπτή είτε με τη βάναυση κακοποίηση του φυσικού και

δομημένου περιβάλλοντος, είτε με την απειλητική εισβολή αμφιβόλου ποιότητας και

αισθητικής πρακτικών και επιλογών, σε όλες της εκφάνσεις της ανθρώπινης

δραστηριότητας και της καθημερινής ζωής.

Επιπλέον η αναδυόμενη βιομηχανία ηλεκτρονικού πολιτιστικού περιεχομένου,

δημιουργεί την ανάγκη ενός πλαισίου που να εγγυάται, τόσο την διαμόρφωση

αισθητικών πρότυπων του καταναλωτή, όσο και στην αισθητική αγωγή του

παραγωγού. Ο συγκερασμός οπτικού αλφαβητισμού και καλλιτεχνικής παιδείας, όχι

υποχρεωτικά στην κλασική θεσμοθετημένη της μορφή, εμφανίζονται ως σημαντικοί

παράγοντες οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να εντοπίσουν τα στοιχεία εκείνα της

πολιτισμικής κληρονομιάς που αξίζει να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για τη

δημιουργία νέων προϊόντων και αγαθών, ώστε να μην οδηγήσουν στο "κιτς"

Σελ. 3 από 23

(Φώκιαλη, Καμπουροπούλου, Νικολάου, 2007). Επιπλέον ένα από τα προβλήματα

που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία, είναι η έλλειψη ανάληψης πρωτοβουλιών και

συμμετοχής των πολιτών σε δραστηριότητες και αποφάσεις που αφορούν τον τόπο

τους.

Στα ζητήματα αυτά σημαντικό ρόλο καλείται να παίξει η εκπαίδευση, η οποία μπορεί

να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά σε θέματα που αφορούν την πολιτιστική ταυτότητα

ενός τόπου, να αναβαθμίσει την αισθητική καλλιέργειά τους, να αναπτύξει τη

δημιουργικότητα τους και να δημιουργήσει το υπόβαθρο ποιοτικών κριτηρίων στις

επιλογές τους. Αρωγός και κίνητρο εμπλοκής στη δημιουργική διαδικασία, μπορεί να

αποτελέσει η χρήση των Νέων Τεχνολογιών, ώστε να οδηγήσει στην παραγωγή

μοναδικών προϊόντων τοπικού χαρακτήρα, με αισθητική ποιότητα και βιωσιμότητα.

Σελ. 4 από 23

3 – Περιγράψτε αναλυτικά την καινοτόμο δράση και τη διαδικασία εφαρμογής στο

σχολικό πρόγραμμα ή στη σχολική κοινότητα (5 έως 12 σελίδες).

Σύμφωνα με τις οδηγίες του υπουργείου για τη διδασκαλία του μαθήματος της

Τεχνολογίας, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι ρόλος εμψυχωτή, συντονιστή,

καθοδηγητή - διαχειριστή της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Είναι ρόλος σύγχρονος,

συμβουλευτικός και καθοδηγητικός Ο εκπαιδευτικός συμμετέχει σε όλες τις φάσεις ως

σύμβουλος, βοηθά την ομάδα να εντοπίσει τα προβλήματα και να οργανώσει την

εργασία. Συντονίζει διακριτικά, ενθαρρύνει, παρακολουθεί και καθοδηγεί σε θετικά

αποτελέσματα ακόμα και τους αδιάφορους μαθητές (ΟΕΔΒ, 2001).

Ο σχεδιασμός και η υλοποίησή του προγράμματος εντάσσεται στην αναζήτηση

στρατηγικών με τις οποίες η εκπαίδευση με άξονες τον πολιτισμό, την τέχνη, την

τοπική ιστορία και τη χρήση των “Νέων” Τεχνολογιών, μπορεί να αποτελέσει μέσο

για ανάδειξη και προβολή τοπικών προϊόντων με ποιότητα και τοπική ταυτότητα.

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

Να συνδέσει τη σχολική γνώση με τα ενδιαφέροντα των παιδιών και

πραγματικές καταστάσεις της ζωής

Να δημιουργήσει κίνητρα για ενεργή συμμετοχή και συνδημιουργία

Να προάγει την δημιουργική σκέψη και τη δεξιότητα δημιουργικής επίλυσης

προβλήματος

Να καλλιεργήσει την ικανότητα για σχεδιασμό, οργάνωση και υλοποίηση

λύσεων.

Να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες με

δημιουργικό τρόπο

Να αναπτύξει δεξιότητες που αφορούν τη ανάληψη πρωτοβουλιών και

αποφάσεων

Να καλλιεργήσει δεξιότητες και στάσεις, έτσι ώστε οι μαθητές να μπορούν να

θεωρούν την αυτοαπασχόληση σαν μία πιθανότητα για το εργασιακό τους

Σελ. 5 από 23

μέλλον

Να δημιουργήσει το υπόβαθρο για ουσιαστικό άνοιγμα του σχολείου στην

κοινότητα

Να συμβάλλει στη δημιουργία τράπεζας ιδεών (think tank) από όπου μπορούν

να ξεπηδήσουν μια σειρά από καινοτομίες (Laundry, C., 2008).

Να θέσει τα θεμέλια της δημιουργικής πόλης (creative class) (Florida 2009)

ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Παρότι το πολιτιστικό κεφάλαιο αποτελεί ανυπολόγιστης αξίας πλούτο δεν

αξιοποιείται επαρκώς από την εκπαιδευτική πράξη ώστε να επιτευχθεί η γνώση, η

καλλιέργεια της αισθητικής συνείδησης και η ανάπτυξη της ευαισθησίας απέναντι σε

αυτό. Επιπλέον είναι σπάνιες οι εκπαιδευτικές πρακτικές και δράσεις μέσα από τις

οποίες η τοπική ταυτότητα μπορεί να αναδειχθεί σε άξονα ενεργητικής μάθησης, που

στηρίζεται στις ανάγκες της πραγματικής ζωής.

Πιο συγκεκριμένα, εκπαιδευτικά προγράμματα βασισμένα στον πολιτισμό (culture

based projects) έχουν να κάνουν με μακροπρόθεσμες αποφάσεις και δράσεις που

συνδέονται όχι μόνο με την εκπαίδευση, αλλά μπορεί να κινητοποιήσουν το

ενδιαφέρον των εκπαιδευομένων για μάθηση, δημιουργία και να θέσουν τα θεμέλια

ποιοτικών κριτηρίων για τις μελλοντικές επιλογές τους.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΑΣΕΩΝ

Η υλοποίηση του προγράμματος ολοκληρώθηκε στις ακόλουθες φάσεις:

ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ – ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

Κατά την φάση αυτή τα παιδιά επιλέγουν ένα από τα στοιχεία που συνιστούν τον

τοπικό πολιτιστικό προφίλ και εκτείνεται από το παρελθόν μέχρι το παρόν. Μπορεί να

περιλαμβάνει μια μεγάλη ομάδα στοιχείων όπως ιστορία, μνημεία, αρχιτεκτονήματα,

τυπικά μορφολογικά χαρακτηριστικά κτιρίων, μυθολογία, σύμβολα, ζωγραφική,

κεραμική, παραδόσεις, τοπόσημα (landmarks).

Σελ. 6 από 23

Μερικές από τις ομάδες προσέγγισαν και ανάλυσαν το περιβάλλον του ιστορικού

ιστού της πόλης από διαφορετικές σκοπιές. Ομάδα παιδιών συγκέντρωσε πληροφορίες

για την ιστορία της Μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου. Άλλη ανέτρεξε σε βιβλιογραφία,

στο internet και σε τοπικές εκδόσεις με σκοπό να αποτυπώσει το αρχιτεκτονικό

προφίλ της πόλης. Άλλη ομάδα πραγματοποίησε επίσκεψη στο Αρχαιολογικό και

λαογραφικό Μουσείο. Σε άλλη δραστηριότητα αποτύπωσαν ανθρώπινες παρεμβάσεις

που αλλοίωναν ή προσέβαλλαν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του ιστορικού κέντρου. Τα

αποτελέσματα των παραπάνω δραστηριοτήτων παρουσιάσθηκαν με διαφάνειες και

ταινίες στην τάξη. Μια ομάδα για παράδειγμα ασχολήθηκε με το ελάφι. Το έναυσμα

δόθηκε από τα δύο ελαφάκια που από την περίοδο της Ιταλοκρατίας, στέκονται στην

είσοδο του λιμανιού. Το συνέδεσε με το προστατευόμενο τοπικό ελάφι Dama dama

και από την εικονογράφηση σε πολλά αντικείμενα τοπικής καλλιτεχνικής κεραμικής,

όπως τα κεραμικά του Ίκαρου (βλ. Εικόνα 1).

Εικόνα 1

Σελ. 7 από 23

Στη συνέχεια αναζητήθηκαν στην τοπική αγορά προϊόντα με τοπική ταυτότητα,

Ζητήθηκε δηλαδή η παρουσίαση ”Ροδίτικων” προϊόντων. Η έρευνα εστιάστηκε στην

καταγραφή κατηγοριών προϊόντων που πωλούνται ως "Ροδίτικα", στη μοναδικότητα

τους, στη σχέση τους με τον τόπο και στην αισθητική τους ποιότητα.


Τα παιδιά κατέγραψαν διάφορες κατηγορίες προϊόντων, και αναγνώρισαν ομοιότητες

και διαφορές με ανάλογα αντικείμενα που διατίθενται σε άλλες αγορές, σε

διαφορετικά μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η αναζήτηση πήρε μορφή

έρευνας και επεκτάθηκε μέσω διαδικτύου. Μικρές ομάδες στη συνέχεια, έκαναν

παρουσιάσεις στο σχολείο και ανέβασαν το φωτογραφικό υλικό με slideshow στο

ιστολόγιο του μαθήματος (βλ. Εικόνα 2).

Εικόνα 2

Σελ. 8 από 23

ΕΜΠΛΟΚΗ KAI ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Σταδιακά και με κατάλληλη καθοδήγηση, τα παιδιά διαπίστωσαν ότι στα τουριστικά

προϊόντα και αναμνηστικά που πωλούνται στη Ρόδο υπάρχει ομοιογένεια και

επανάληψη, δεν διαθέτουν ταυτότητα και με μικρές παραλλαγές συναντώνται σε

πολλούς τουριστικούς προορισμούς ανά τον κόσμο. Είναι αμφιβόλου αισθητικής αξίας

και σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζουν τα όρια του κακόγουστου (κιτς). Αφού

εντόπισαν το πρόβλημα οδηγήθηκαν στην διατύπωση του ερωτήματος. “Τα προϊόντα

που πωλούνται ως αναμνηστικά δεν είναι “Ροδίτικα”, και δεν φέρουν τη σφραγίδα του

τόπου τους. Θα μπορούσαν να προτείνουν μια σειρά από χρηστικά αντικείμενα με

ποιότητα ταυτότητα και αισθητική ποιότητα";

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΛΥΣΕΩΝ

Κατά την αναζήτηση λύσεων τα παιδιά λόγω της ευαισθητοποίησης που προηγήθηκε,

οδηγήθηκαν στην προσέγγιση του τοπικού πολιτιστικού αποθέματος ως πηγής

έμπνευσης. Ιστορία μνημεία, αρχιτεκτονική, τέχνες, παραδόσεις, μύθοι, σύμβολα,

τοπόσημα ανέκυψαν ως πιθανά στοιχεία στα οποία θα εστίαζαν την πιλοτική

παραγωγή των αντικειμένων τους.

Ανατρέχοντας στην ιστορία, τα σύμβολα και τα τοπόσημα (landmarks) της Ρόδου, τα

παιδιά επέλεξαν τον κολοσσό, το κάστρο και το ελάφι της Ρόδου ως δεξαμενές ιδεών

που πυροδότησαν τις διαδικασίες δημιουργικής επίλυσης του προβλήματος.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Κατά τη φάση αυτή ακολουθήθηκαν αναλυτικά τα παρακάτω βήματα:

1. Κάθε ομάδα κλήθηκε να ανατρέξει στο τοπικό πολιτιστικό κεφάλαιο

(μνημεία, αρχιτεκτονικά μορφολογικά στοιχεία, έργα τέχνης, εκθέματα των

Μουσείου, τοπόσημα, σύμβολα, παραδόσεις κλπ) και να επιλέξει ένα στοιχείο

με το οποίο επρόκειτο να ασχοληθεί περαιτέρω.

2. Στη συνέχεια οι ομάδες κλήθηκαν να μετασχηματίσουν καλλιτεχνικά και να

Σελ. 9 από 23

αποδώσουν με ευρηματικότητα το επιλεγμένο στοιχείο (Κολοσσός, κάστρο,

οικόσημο, ελάφι), χρησιμοποιώντας οποιαδήποτε εικαστική τεχνική που ήταν

οικεία (σκίτσο, ζωγραφική, μικτή τεχνική, τύπωμα, κολλάζ κ.α.). Η εικόνα 3

παρουσιάζει αποτελέσματα της ομάδας που επέλεξε το ελάφι.

Εικόνα 3

3. Όταν το εικαστικό έργο ολοκληρώθηκε, τα παιδιά το φωτογράφισαν με

ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές και κινητά.

4. Η επεξεργασία εικόνας έγινε στον υπολογιστή. Επιλέξαμε ελεύθερο λογισμικό

επεξεργασίας εικόνας, το Gimp. Για να διδαχθούν βασικές λειτουργίες του

προγράμματος (επιλογή, κόψιμο, φίλτρα, εφφέ, στρώσεις κλπ),

δημιουργήθηκαν βίντεο με οδηγίες για την τάξη και αξιοποιήθηκε επιλεγμένη

ιστοσελίδα με πλούσιο υλικό http://edutorials.gr/gimp-tutorials. Μερικά μέλη

των ομάδων μετά από σύντομη εκπαίδευση, εξοικειώθηκαν με τη χρήση του

Gimp και ανέλαβαν την επεξεργασία των καλλιτεχνικών έργων με τον

υπολογιστή.


Εικόνα 4

5. Κάποια από τα παιδιά αξιοποιώντας αντίστοιχες εφαρμογές για κινητά,

επέκτειναν την επεξεργασία και σε άλλες κινητές συσκευές. Μερικά από τα

αποτελέσματα της επεξεργασίας των εικαστικών έργων, παρουσιάζονται στην

εικόνα 4.

6. Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος, γινόταν αποτύπωση της διαδικασίας

με βίντεο και φωτογραφίες. Μια ομάδα παιδιών διδάχθηκε τις βασικές

λειτουργίες του προγράμματος movie maker (επιλογή, κόψιμο, φίλτρα, εφφέ

κλπ) και ανέλαβε να τις διδάξει στη συνέχεια σε μαθητές/τριες που έδειξαν

ενδιαφέρον (peer education).

7. Με τη συμβολή της ψηφιακής εφαρμογής τα έργα σύντομα

μετασχηματίστηκαν με καλλιτεχνικά κριτήρια και πολλαπλασιάσθηκαν. Το

αρχικό εικαστικό έργο αποτέλεσε δηλαδή τη μήτρα για μια πληθώρα νέων

εικαστικών εκδοχών.


ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Τα παιδιά περνούν από το σχέδιο στην παραγωγή.

Σε αυτή τη φάση η κάθε ομάδα αποφάσισε να κατασκευάσει μια σειρά από προϊόντα

τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια πρόταση για παραγωγή χρηστικών

αντικειμένων με τοπική ταυτότητα και αισθητική ποιότητα. Απαραίτητη προϋπόθεση

ήταν να χρησιμοποιηθούν από κάθε ομάδα, τα έργα/σχέδια/εικόνες που είχαν

προκύψει με τον καλλιτεχνικό μετασχηματισμό που περιγράψαμε προηγουμένως.

Κατασκεύασαν λοιπόν με απλές τεχνικές, διάφορες σειρές από "Ροδίτικα" είδη: είδη

χαρτοπωλείου (τετράδια, ντοσιέ, μπολάκια, mouse pad, άλμπουμ, κάρτες κλπ), είδη

σπιτιού (ποτήρια, φλιτζάνια, σουβέρ, σουπλά, δίσκους, μπωλ κ.α.) μια σειρά από είδη

για πάρτυ ( μιας χρήσεως ποτήρια, πιάτα, χαρτοπετσέτες) τύπωσαν σε ύφασμα

(μπλουζάκια, τσάντες, καπέλα, μαξιλαράκια, τραβέρσες) και πολλά άλλα "Ροδίτικα"

αντικείμενα.

Για το τύπωμα σε ύφασμα ακολουθήθηκε η παρακάτω διαδικασία: Τα έργα που

προέκυψαν με την επεξεργασία των εικόνων με το Gimp, επανασυνθέτονταν με απλό

τρόπο σε αρχείο word. Δηλαδή με αντιγραφή επικόλληση, ομαδοποίηση,

μορφοποίηση των εικόνων, δημιουργήθηκαν και πάλι νέα έργα. Αυτά τυπώθηκαν με

απλό εκτυπωτή του σχολείου σε ειδικό χαρτί Α4 σιδερότυπου (transfer paper). Στη

συνέχεια σιδερώθηκαν επάνω στα υφασμάτινα αντικείμενα, και έγιναν μπλουζάκια,

τσάντες, κούκλες, μαξιλάρια, τραβέρσες, και άλλα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα

αντικείμενα αυτά έφεραν τη σφραγίδα του τόπου τους, είχαν αισθητική ποιότητα κα

ήταν συλλογικά έργα καθώς τα περισσότερα είχαν προκύψει από μια ομαδική

παραγωγική διαδικασία.

Η τέχνη και ο πολιτισμός με τη συμβολή της τεχνολογίας αποτέλεσαν ανεξάντλητη

πηγή έμπνευσης και ιδεών και οδήγησαν τα παιδιά στην ποιοτική παραγωγή και όχι

στην αντιγραφή.


ΔΙΑΧΥΣΗ

Η διάχυση αποτέλεσε κίνητρο εμπλοκής και άμιλλας όχι μόνο με την ολοκλήρωση του

προγράμματος αλλά και καθ' όλη την διάρκεια του. Δηλαδή σε πίνακες ανακοινώσεων

του σχολείου τα παιδιά αναρτούσαν φωτογραφίες από την εν εξελίξει διαδικασία.

Στο τέλος της σχολικής χρονιάς οι ομάδες δημιούργησαν παρουσιάσεις με τον

υπολογιστή και σύντομα βίντεο που είχαν τραβηχτεί σε όλες τις φάσεις της δράσης, με

φωτογραφικές μηχανές και κινητά των παιδιών και της εκπαιδευτικού. Εδώ μπορείτε

να δείτε μια από τις παρουσιάσεις http://www.youtube.com/watch?v=-

LAuY78xYeA&feature=youtu.be. Κάθε ομάδα δημιούργησε μια παρουσίαση για την

τελική εκδήλωση στο μαθητικό κοινό ολόκληρου του σχολείου, όπως βλέπετε στο

http://www.slideshare.net/ageliki/1-16434279. Η εκδήλωση συνοδεύτηκε από έκθεση

των αντικειμένων της κάθε ομάδας.


Επιπλέον μέσα διάχυσης αποτέλεσαν:

η δημοσίευση άρθρου σε τοπική εφημερίδα

η παρουσίαση σε τοπικό τηλεοπτικό κανάλι και

η ημερίδα με έκθεση της πιλοτικής παραγωγής, που οργανώνεται στο τοπικό

εμποροβιομηχανικό επιμελητήριο για να προβάλει τις μαθητικές προτάσεις

προς τους παραγωγικούς φορείς της πόλης ώστε να ευαισθητοποιήσει σε

θέματα που αφορούν την παραγωγή και τον ταυτότητα των προϊόντων.

Η παρουσίαση των φάσεων του προγράμματος μιας άλλης ομάδας που επέλεξε τον

Κολοσσό ως στοιχείο έμπνευσης, γίνεται στη διεύθυνση

http://www.slideshare.net/ageliki/aristeia-kolossos

Η συνεργασία με ευρωπαϊκά σχολεία μέσω της δράσης eTwinning και η ανάγκη

επικοινωνίας με εκπαιδευτικούς σε παγκόσμια κλίμακα, οδήγησαν στη δημιουργία

ενός blog http://activeandproductive.blogspot.gr/, με λειτουργία ενημερωτικού πίνακα,

για επικοινωνία της δράσης σε σχολεία και εκπαιδευτικούς του εξωτερικού με

ανάλογα ενδιαφέροντα. Με την παρουσίαση του προγράμματος στο blog αυτό, δόθηκε

η ευκαιρία στο σχολείο να συμμετάσχει από τον Νοέμβριο του 2012, ως δορυφόρος

εταίρος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στη δράση http://www.see-tcp-project-

sagittarius.eu/index.php/en/ Sagittarious, η οποία αφορά σε μια διακρατική συνέργια

χωρών της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με εστίαση στον πολιτισμό ως μοχλού

ανάπτυξης.


4 – Περιγράψτε τρόπους δυνατής διεύρυνσης της εφαρμογής και σε άλλους

τομείς/αντικείμενα της σχολικής μονάδας (1 έως 2 σελίδες).

Η δράση αυτή έχει διαθεματικό χαρακτήρα και μπορεί να αποτελέσει πεδίο

σύνδεσης πολλών μαθησιακών αντικειμένων τα οποία διδάσκονται αποκομμένα από

την "εκτός των τειχών" της τάξης πραγματική ζωή. Αποτελεί μια ευκαιρία που δίνει

με βιωματικό και ευχάριστο τρόπο την απάντηση στο ερώτημα που διαρκώς τίθεται

στους εκπαιδευτικούς από τα παιδιά, σχετικά με την αναγκαιότητα/χρηστικότητα

διδασκαλίας σχολικών μαθημάτων και τη σύνδεση τους με την πράξη. Είναι δε

γενικώς αποδεκτό ότι η ενεργή μάθηση συνδέεται άμεσα με την εμπλοκή

(engagement/motivation) και τα κίνητρα των εκπαιδευομένων, τα οποία θα πρέπει

να αναζητούνται σε καταστάσεις της πραγματικής ζωής και να συνδέονται με τις

ιδιαίτερες ανάγκες και τα διαφέροντα των μαθητών στον πραγματικό κόσμο.

Πιο αναλυτικά: Η διερεύνηση της τοπικής ιστορίας μέσα από βιωματική

προσέγγιση και αναζήτηση της πληροφορίας, αποτελεί έναν από τους άξονες της

δράσης. Όταν η ιστορία συνδεθεί με την πραγματικότητα, παύει να αποτελεί ένα

άλλο αντικείμενο που "παιδεύει". Μέσα από την αναγνώριση, αποτύπωση και

ερμηνεία του χώρου και των ιστορικών μαρτυριών, ο μαθητής /τρια θα έχει

μεγαλύτερο ενδιαφέρον να αποκωδικοποιήσει και να εμβαθύνει στην τοπική

ιστορία. Επιπλέον οι παραδόσεις οι μύθοι τα σύμβολα και η λαογραφία θα

μπορούσαν να αποτελέσουν πεδίο έρευνας και όχι στείρα παράθεση πληροφορίας σε

ένα γλωσσικό μάθημα με μετωπική διδασκαλία. Η προοπτική αξιοποίησης της

γνώσης για την παραγωγή προϊόντων παρέχει αυτό το υπόβαθρο που μπορεί να

κινητοποιήσει και να εμπλέξει. Ο πολιτισμός ως μοχλός ανάπτυξης δίνει την

ευκαιρία σε αμφότερους εκπαιδευτικούς και εκπαιδευόμενους να

επαναπροσδιορίσουν στάσεις, συμπεριφορές ή αντιλήψεις για την αξία του

πολιτιστικού κεφαλαίου.

Η τέχνη ανέκαθεν αποτελούσε εργαλείο επικοινωνίας και απαραίτητη παράμετρο

για την ενίσχυση του δημιουργικού δυναμικού μικρών και μεγάλων. Ο

καλλιτεχνικός μετασχηματισμός βρίσκει ευρύ πεδίο εφαρμογής σε μια τέτοια δράση


και παρέχει πολλαπλές ευκαιρίες έκφρασης, σύνθεσης και δημιουργίας. Οι

καλλιτεχνικές τεχνικές θα δράσουν πολλαπλασιαστικά στο αντικείμενο/στοιχείο

πολιτισμού που έχουν επιλέξει να επεξεργασθούν. Με το πρόγραμμα αυτό τα παιδιά

προχωρούν περαιτέρω για να ψηλαφίσουν τον τομέα των εφαρμοσμένων τεχνών και

να αντιληφθούν την προστιθέμενη αξία του design και της αισθητικής ποιότητας.

Για το μάθημα των καλλιτεχνικών καθώς και της πληροφορικής αποτελεί το

κατάλληλο πεδίο για να γίνουν αντιληπτές οι έννοιες των πνευματικών δικαιωμάτων

(copy rights, creative commons).

Η ψηφιακή δημιουργικότητα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο που θα εμπλουτίσει

το μάθημα της πληροφορικής στο σχολείο. Η εφαρμογές και η χρήση υπολογιστή

στην εκπαίδευση γενικότερα, εμπλέκει και κινητοποιεί (Ράπτης, Ράπτη 2007). Στην

προκειμένη περίπτωση δρα και πολλαπλασιαστικά. Το αρχικό εικαστικό έργο

συνεπικουρούμενο από τη χρήση λογισμικού επεξεργασίας εικόνας, θα δώσει

θεωρητικά άπειρες νέες εκδοχές. Η επεξεργασία εικόνας αποτελεί προσφιλή

δραστηριότητα για τα παιδιά καθώς σε πολλές περιπτώσεις την χρησιμοποιούν στις

κινητές τους συσκευές και στα κοινωνικά τους δίκτυα.

Η δημιουργία και επεξεργασία βίντεο ανάγεται επίσης σε εργαλείο μάθησης που

συνδέει με οικείο τρόπο, οποιοδήποτε μαθησιακό αντικείμενο με τα ενδιαφέροντα

των παιδιών.

Μέσα από τέτοιες δράσεις, αναβαθμίζεται ρόλος της πληροφορικής στο σχολείο από

άλλο ένα "μάθημα", σε καίριο εργαλείο συνεργασίας, συνδημιουργίας και

κινητοποίησης για ενεργή συμμετοχή.

Στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, η παρούσα δράση θα μπορούσε να αποτελέσει

ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που θα οδηγούσε πέρα από την ευαισθητοποίηση σε

θέματα προστασίας του πολιτιστικού μας πλούτου και του δομημένου

περιβάλλοντος, σε πιο σύνθετες έννοιες όπως την αξιοποίηση του πολιτισμού μέσα

από δράσεις ήπιας ανάπτυξης. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν τα παιδία εξοικειωθούν

με την τοπική ιστορία και την πόλη τους, συνειδητοποιήσουν την πολυπλοκότητα


της αρμονικής συνύπαρξης του ιστορικού και του αστικού περιβάλλοντος,

προβληματιστούν σε πραγματικές καταστάσεις, τότε είναι σε θέση να υποβάλλουν

τις δικές τους προτάσεις για το ζωτικό τους χώρο.

Επίσης το μάθημα της τεχνολογίας με την παρούσα δράση, πέρα από τεχνικές

δεξιότητες καλείται να προάγει τη διερευνητική μάθηση, να καλλιεργήσει δεξιότητες

δημιουργικής επίλυσης προβλήματος, να δώσει εφόδια για την πέρα από την τάξη

ζωή ( soft skills) που συνδέονται με στάσεις που αφορούν την αυτορυθμιζόμενη

μάθηση (self-directed learning), την διαβίου μάθηση, την πληροφοριακό

γραμματισμό (information literacy) και την καινοτομία. Ένας τέτοιος ρόλος του

σχολείου φαίνεται να μην υπηρετείται συστηματικά από το ασφυκτικό αναλυτικό

πρόγραμμα το οποίο αποτελεί και το θεσμικό άλλοθι για την αντίσταση στην αλλαγή

και την καθυστέρηση στη διάχυση της καινοτομίας (Rogers Ε. 1962)

http://www.enablingchange.com.au/Summary_Diffusion_Theory.pdf


5 – Γράψτε τις προϋποθέσεις που θεωρούνται απαραίτητες για την καλύτερη

ανάπτυξής της στο σχολείο (1 έως 2 σελίδες).

Οι απαιτήσεις για την υλοποίηση του προγράμματος είναι μικρές:

Τέσσερις υπολογιστές ανά τάξη.

Ψηφιακή φωτογραφική μηχανή με video.

Σύνδεση στο internet.

Υλικά που χρησιμοποιούνται για κατασκευές (κόλλες χαρτιά, χαρτόνια, ψαλίδια,

κοπίδια κλπ).

Εκτυπωτής έγχρωμος.

Σιδερότυπο (Transfer paper).

Συνεργατικό κλίμα.

Θετική στάση στο διαφορετικό, στο νέο.

Εγκατάσταση ελεύθερου λογισμικού openoffice για παρουσιάσεις και επεξεργασία

κειμένου http://www.openoffice.org/el/about-downloads.html

Εγκατάσταση ελεύθερου λογισμικού Gimp για επεξεργασία εικόνας

http://www.gimp.org/downloads/

Εγκατάσταση ελεύθερου λογισμικού movie maker για επεξεργασία video


Χρήση οδηγιών για τα παραπάνω από επιλεγμένες ιστοσελίδες για μαθητές/τριες και

εκπαιδευτικούς: http://edutorials.gr/taxonomy/term/46 http://edutorials.gr/gimp-

tutorials


http://blog.lib.umn.edu/cedarumn/repository/Windows_Movie_Maker_Manual.pdf


6 – Γράψτε γενικότερα συμπεράσματα που εξήχθησαν (1 έως 3 σελίδες).

Υπερσκελίζοντας την εμμονή στο «στείρο σεβασμό» των επιτευγμάτων των «αρχαίων

ημών προγόνων», μέσα από κατάλληλες ελκυστικές εκπαιδευτικές και αντισυμβατικές

σχολικές δραστηριότητες που ξεπερνούν τα στενά όρια της σχολικής τάξης,

επιχειρήθηκε ο επαναπροσδιορισμός παγιωμένων στάσεων των παιδιών απέναντι στον

πολιτιστικό μας πλούτο. Η υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων όπως η ανωτέρω, που

προσεγγίζουν πολύπλευρα το τοπικό πολιτιστικό απόθεμα, αναδεικνύουν το

δημιουργικό δυναμικό των παιδιών, λειτουργούν ως πηγή έμπνευσης και θέτουν τα

θεμέλια ποιοτικών κριτηρίων για τις μελλοντικές επιλογές τους, σε θέματα λήψης

αποφάσεων που αφορούν καταστάσεις άμεσα συνδεδεμένες με την πραγματική ζωή.

Αξίζει να εστιάσουμε σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες που κατευθύνουν τους

εκπαιδευόμενους να στοχαστούν και να προβληματιστούν πάνω στο παρελθόν και το

μέλλον του κάθε τόπου και στη συνέχεια να προβούν στις δικές τους ερμηνείες ή

προτάσεις σε θέματα που τους αφορούν. Δράσεις που συνδέουν το σχολείο, με την

κοινωνία, παρέχουν ένα εργαλείο ανάπτυξης της προσωπικότητας ενός μελλοντικού

πολίτη, ικανού να προσαρμόζεται, να επεμβαίνει δυναμικά, να ενεργοποιεί

δημιουργικές διαδικασίες για την ανεύρεση λύσεων, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες,

να παρεμβαίνει και να δημιουργεί το νέο, το σύγχρονο, το βιώσιμο, το καινοτόμο.

Η εμπειρία από την δράση έδειξε ότι τα παιδιά με κατάλληλη καθοδήγηση μπορούν να

αναπτύξουν δεξιότητες που είναι απαραίτητες για το συνεχώς μεταβαλλόμενο

περιβάλλον στο οποίο θα ζήσουν. Ο/η εκπαιδευτικός καλείται να αναλάβει ένα νέο

ρόλο, πολύπλοκο και συγχρόνως ελκυστικό. Μέσα από νέες δράσεις και πρακτικές θα

πειραματιστεί, θα "ξεβολευτεί" (comfort zone), αλλά εντέλει θα αντιληφθεί με

βιωματικό τρόπο, ότι δεν αρκεί μόνο η γνωστική επάρκεια σε ένα αντικείμενο για να

"επιβιώσει" . Τα παιδιά δεν είναι "κουβάδες" που θα τους γεμίσουν με γνώση αλλά

"κεριά" που θα ανάψουν. Οι νέοι διαθέτουν πλέον τρόπους "να μαθαίνουν πως να

μαθαίνουν" και οφείλουμε να τους αναζητήσουμε. Το διαπιστώνουμε καθημερινά από

την ευκολία με την οποία εξοικειώνονται και χειρίζονται νέες συσκευές, λογισμικά,


εφαρμογές, σε σχέση με τη δυσκολία των μεγαλύτερων. Δεν μας μένει παρά να

πειραματιστούμε με τα δικά τους μέσα και εργαλεία, για να τα κινητοποιήσουμε, ώστε

να πετύχουμε τους μαθησιακούς μας στόχους.

Κατά τη διάρκεια αυτού προγράμματος πολλές φορές οι ρόλοι αντιστράφηκαν. Οι

μαθητές/τριες δίδασκαν και ο δάσκαλος έπαιρνε το ρόλο του εκπαιδευόμενου. Με

αυτό τον τρόπο εδραιώθηκε η αμοιβαία αποδοχή. Αυτή η αντιστροφή των ρόλων, όχι

μόνο δεν μείωνε το κύρος της εκπαιδευτικού, αλλά δημιουργούσε νέα κανάλια

επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικού και εκπαιδευόμενου και έκτιζε την εμπιστοσύνη

με ένα συναρπαστικό τρόπο. Αυτά τα κανάλια αμφίδρομης επικοινωνίας και

εμπιστοσύνης είναι πολύ σημαντικά και καίρια για τη μετάδοση και τη διαχείριση της

γνώσης. Αν δεν ληφθεί πρόνοια για την έγκαιρη δημιουργία τους, η εκπαίδευση θα

παραμείνει στις ξεπερασμένες πρακτικές της στείρας μετωπικής διδασκαλίας που

αναπαράγει το βιομηχανικό μοντέλο εκπαίδευσης, το οποίο δεν ανταποκρίνεται πλέον

στις σύγχρονες ανάγκες και κάνει δύσκολη έως αφόρητη την καθημερινότητα

αμφότερων, εκπαιδευτικών και μαθητών/τριων.

Επιπλέον η τέχνη αναδείχθηκε σε καταλυτικό παράγοντα κινητοποίησης,

ενεργοποίησης και συμμετοχής. Η εισαγωγή της ψηφιακής δημιουργικότητας σε αυτή

τη δράση έδωσε την ευκαιρία αλληλοδιδασκαλίας και διδασκαλίας συνομήλικων (peer

education) η οποία καθιέρωσε στην τάξη ένα κλίμα συνεργασίας και πυροδότησε την

συνδημιουργικότητα, δεξιότητα απαραίτητη σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον χωρίς

χωρικούς και χρονικούς περιορισμούς στο οποίο καλούνται να ζήσουν οι σημερινοί

νέοι/ες.

Είναι πλέον καιρός να δοκιμάσουμε νέες στρατηγικές και ευέλικτες πρακτικές στην

εκπαιδευτική καθημερινότητα, οι οποίες αρχικά ίσως να μη μας είναι οικείες.

Μπορούμε όμως να τις ανάγουμε σε προσωπικές προκλήσεις οι οποίες θα οδηγήσουν

στην προσωπική ανέλιξη, θα μας δώσουν τη χαρά της επίτευξης του στόχου και ίσως

μας δείξουν το δρόμο προς την καινοτομία.


7. – Τεκμηριώστε σε ό,τι αφορά:

(1 έως 4 σελίδες)

7.1 – τον καινοτόμο χαρακτήρα του υποβαλλόμενου έργου

Με την δραστηριότητα που περιγράψαμε επιτυγχάνεται η προσέγγιση της

πολιτιστικού κεφαλαίου του κάθε τόπου με βιωματικό τρόπο. Η τοπική

ιστορία, αρχιτεκτονική, τέχνη, παράδοση, λαογραφία, τα σύμβολα και τα

τοπόσημα του κάθε μέρους, μπορούν να αποτελέσουν αφετηρία

επανερμηνείας του, έναυσμα συνδημιουργίας και εμπλοκής με καταστάσεις

που αφορούν την τοπική κοινωνία. Επιπλέον γίνεται εκπαιδευτική αξιοποίηση

της τοπικής ιστορίας και του πολιτισμού για τη διαμόρφωση της τοπικής

ταυτότητας σε προϊόντα και υπηρεσίες (Branding ). Μέσα από το πρόγραμμα

επιτυγχάνεται η δημιουργική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στην

εκπαιδευτική καθημερινότητα, με έμφαση στον ψηφιακό καλλιτεχνικό

μετασχηματισμό και τη συνδημιουργία περιεχομένου. Κατ' αυτό τον τρόπο

γίνεται αντιληπτό από νεαρές ηλικίες ότι ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει

μοχλό ανάπτυξης και προοπτική απασχόλησης στην πολιτιστική βιομηχανία.

Το άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα και η διάχυση των αποτελεσμάτων

που επιχειρείται με την παρουσίαση του "μοντέλου" της δράσης με videos,

μέσα από τον ψηφιακό χώρο http://activeandproductive.blogspot.gr/ αποτελεί

επίσης καινοτομικό στοιχείο. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται οι

προϋποθέσεις υλοποίησης αναλόγων δράσεων σε ευρωπαϊκή κλίμακα και η

εκπαιδευτικός αναπτύσσει το Προσωπικό Μαθησιακό Δίκτυο της (PLN),

ανοίγοντας στην παγκόσμια κοινότητα για ανατροφοδότηση και συνεργασία.

7.2 – τη συμβολή του έργου στη βελτίωση της διδακτικής πράξης:

Ανάπτυξη συνεργατικού κλίματος μεταξύ των μαθητών/τριων καθώς οι


δραστηριότητες είναι ομαδικές.

Εναλλαγή ρόλων διδάσκοντος και διδασκομένου ιδιαίτερα κατά τη χρήση

εφαρμογών ( προγράμματα επεξεργασίας εικόνας και video, εφαρμογές -

applications- σε έξυπνα κινητά και κινητές συσκευές).

Εφαρμογή μεθόδου διδασκαλίας συνομηλίκων (peer education).

Εφαρμογή μεθόδου εκπαίδευσης με βίντεο (flip class).

Προσαρμογή στις διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Αξιοποίηση των πολλαπλών ευφυϊών (Gartner Η. 1993) καθώς κάθε παιδί

συνεισφέρει στην ομάδα του,μέσα από τον τομέα στο οποίο "είναι καλό"

(κείμενο, λόγο, ζωγραφική, κατασκευή, υπολογιστή, οργάνωση).

Δημιουργία συνεργατικών καλλιτεχνικών έργων και εφαρμογή τους σε

χρηστικά αντικείμενα.

7.3 – την παιδαγωγική αξία του έργου όπως:

Ευαισθητοποίηση σε θέματα πολιτισμού και τοπικής ταυτότητας.

Ευαισθητοποίηση σε θέματα αξιολόγησης της αισθητικής αξίας αντικειμένων και

της παραγωγής προϊόντων με ταυτότητα

Έμφαση σε δημιουργικές στρατηγικές και διαδικασίες "μαθαίνω πως να μαθαίνω"

Συμβολή στην ανάπτυξη συνεργατικών δεξιοτήτων, λήψης αποφάσεων (soft skills),

και οπτικού γραμματισμού (visual literacy), οι οποίες θεωρούνται απαραίτητες για

την επαγγελματική επιβίωση στον 21 αιώνα.

Ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης του μαθητη/τριας που προκύπτει από την επιτυχή

ολοκλήρωση του έργου και την προσαρμογή στις διαφορετικές εκπαιδευτικές


ανάγκες.

Αίσθηση αποδοχής που προκύπτει από τη συμβολή σε έναν τομέα που δεν εκτιμάται

στις τυπικές σχολικές δραστηριότητες. Αυτό μπορεί να προκύψει είτε με την peer

education είτε από τις ευκαιρίες που σκηνοθετούνται με την εναλλαγή ρόλων

εκπαιδευτικού / μαθητή.

Δυνατότητα εμβάθυνσης ή εστίασης σε ένα γνωστικό αντικείμενο της επιλογής

του/της

7.4 – τη συμβολή στη λειτουργία της σχολικής τάξης/μονάδας όπως:

Ανάπτυξη κουλτούρας ενίσχυσης της δημιουργικότητας

Ανάπτυξη κουλτούρας ενίσχυσης της συμμετοχής και της παρέμβασης στην πόλη

Άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία με προτάσεις προς τους παραγωγικούς

φορείς και με πιλοτική παραγωγή προϊόντων.

Ευκολία εφαρμογής από άλλα σχολικά μαθήματα, όπως γλωσσικά, ιστορία,

καλλιτεχνικά πληροφορική.

Αποτελεί μια ευκαιρία σύνδεσης πολλών γνωστικών πεδίων αν πάρει τη μορφή

διαθεματικού ή διαταξιακού project.


8 – Γράψτε βασικές βιβλιογραφικές αναφορές (μέχρι 1 σελίδα).

European Commission, (2009), The Impact of Culture on Creativity. A

Study Prepared for the European Commission, EC., Directorate-General

for Education and Culture.

Florida, R. (2009), The Rise of the Creative Class (Basic Books, New

York)

Laundry, C. (2008), The creative city, Earthscan, London

Ματσαγγούρας, Η. (2006) Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση, εκδ.

Γρηγόρη

Nikolaou A., Tsolakidis K. (2013). Three Dimensional Virtual

Environments as a Tool for Development of Personal Learning Networks.

International Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET), Vol 8

(2013). http://online-journals.org/i-jet/article/view/2365

Ράπτης Α.- Ράπτη Α.(2007). Μάθηση και διδασκαλία την εποχή της

Πληροφορίας. Α Τόμος, Αθήνα: Ράπτης

Σαββαϊδου- Καμπουροπούλου, Μ., (1998), Καλλιτεχνική εκπαίδευση και

δημιουργική σκέψη στο δημοτικό σχολείο, διδακτορική διατριβή, Τμήμα

Φ.Π.Ψ., Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Φώκιαλη, Π., Καμπουροπούλου, Μ., Νικολάου, Α., (2007),

Δωδεκανησιακά Χρονικά, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου.

Χριστοπούλου Μ., (2006) Χρήση των νέων τεχνολογιών στην εικαστική

αγωγή. Παραδείγματα και εφαρμογές, 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο ΕΕΕΠ-

ΔΤΠΕ, Εκπαίδευση και Νέες Τεχνολογίες, Κορυδαλλός, Σεπτέμβριος

2006.

Χριστοπούλου Μ., Λαμπροπούλου Ν. (2006) Χρήση Συνεργατικών

Μαθησιακών Αντικειμένων στην Εικαστική Αγωγή: Μια Πρόταση για την

Καλλιέργεια του Οπτικού Αλφαβητισμού στο Δημοτικό Σχολείο, 3ο

Πανελλήνιο Συνέδριο ΕΕΕΠ-ΔΤΠΕ, Εκπαίδευση και Νέες Τεχνολογίες,

Κορυδαλλός, Σεπτέμβριος 2006.

Documents

ΤΕΧΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: δημιουργική προσέγγιση με έμφαση στην παραγωγή