Η ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΦΟΝΤΟΤΩΝ ΕΚΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΟΥ ΚΚ

Το οικονομικό-κοινωνικό υπόβαθρο της κρίσης τουδικομματισμού

Οι πρόσφατες τοπικές και περιφερειακές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν σε δύογύρους στις 18 και 25 Μάη, κυρίως οι ευρωεκλογές στις 25 Μάη 2014, είναιουσιαστικά η δεύτερη εκλογική διαδικασία στη διάρκεια της βαθιάς καιπαρατεταμένης οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Η διαχείριση αυτής της κρίσηςεπέφερε μεγάλη εκλογική πολιτική απώλεια, πρώτ’ απ’ όλα στο ΠΑΣΟΚ, τονκατεξοχήν πολιτικό φορέα της σοσιαλδημοκρατίας μετά από την πτώση τηςστρατιωτικής δικτατορίας (Ιούλης 1974), αλλά και στη ΝΔ, το κατεξοχήν φιλελεύθεροαστικό κόμμα την ίδια περίοδο.

Ουσιαστικά για πρώτη φορά σ’ αυτήν την περίοδο, αυτά τα δύο αστικά κόμματαέχασαν τη δυνατότητα εναλλάξ να ελέγχουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ναδιαμορφώνουν μονοκομματική κυβέρνηση. Λέμε «ουσιαστικά για πρώτη φορά», ανκαι είχε προκύψει μια σχετική αδυναμία τους για μια περιορισμένη χρονική περίοδο,που καταγράφηκε σε δύο αλλεπάλληλες βουλευτικές εκλογές: 2 Ιούνη 1989 και 5Νοέμβρη 1989. Τότε, όμως, ήταν διαφορετικές οι συνθήκες του εκλογικού νόμου,σχεδόν απλής αναλογικής, που δεν πριμοδοτούσε ούτε το πρώτο, ούτε το δεύτερο σεεκλογική δύναμη κόμμα.

Παρά τις σημαντικές διαφορές της σημερινής περιόδου από εκείνες του 1989,μπορούμε να πούμε ότι κατά κάποιο τρόπο ήταν το προοίμιό της, έστω και ανμεσολάβησε μια 20ετία. Να θυμίσουμε ότι ήταν το σοσιαλδημοκρατικό ΠΑΣΟΚ πουως κυβέρνηση (στη δεύτερη θητεία του ως κοινοβουλευτική πλειοψηφία, κατά τηδεύτερη πενταετία της δεκαετίας του 1980) είχε επιχειρήσει, σε διακηρυκτικό κιεφαρμοστικό επίπεδο, τις λεγόμενες αναδιαρθρώσεις: Ιδιωτικοποιήσεις,ελαστικότερες εργασιακές σχέσεις (αρχικά με τη μερική απασχόληση), πάγωμαμισθών (σε αυξήσεις και ωριμάνσεις). Τότε διαμορφώθηκε ένα πρώτο κύμα λαϊκήςδυσαρέσκειας.

Ανάλογες στοχεύσεις είχε η αστική πολιτική και σε άλλες χώρες της καπιταλιστικήςΕΟΚ, η οποία προετοίμαζε το πέρασμά της στην «Ενιαία Ευρωπαϊκή Αγορά» στατελευταία χρόνια της δεκαετίας του 1980. Από τότε η ΕΟΚ ενιαία επεδίωκε ναπροσαρμοστεί σ’ έναν τύπο αστικής διαχείρισης διαφορετικό από εκείνο τηςπεριόδου μετά από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έως τη γενικευμένη καπιταλιστικήοικονομική κρίση του 1971-19731. Είχε περάσει πλέον η περίοδος –ως ανάγκησυνολικά της καπιταλιστικής συσσώρευσης, αλλά και ως πίεση από τον παγκόσμιοσυσχετισμό– για κρατικά μονοπώλια και γενικευμένες κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες.

Στη νέα περίοδο των καπιταλιστικών προσαρμογών, η αστική πολιτική στην Ελλάδαείχε μια ευτυχή συγκυρία στη δεκαετία του 1990, λόγω της επικράτησης τηςαντεπανάστασης στα Βαλκάνια, στην Ανατολική Ευρώπη, στην ΕΣΣΔ. Σ’ αυτές τιςσυνθήκες ο ελληνικός καπιταλισμός μπόρεσε ν’ αναζωογονηθεί, ουσιαστικά γιαπρώτη φορά να περάσει σε εξαγωγή κεφαλαίου για άμεσες επενδύσεις στημεταποίηση, στις τράπεζες, στην ενέργεια και τις τηλεπικοινωνίες, φυσικά στο

εμπόριο, πέραν των μεταφορών (κυρίως ποντοπόρων) στις οποίες είχε ιστορικάδιαμορφωμένη υψηλή θέση.

Αρχικά, ο ελληνικός καπιταλισμός είχε σημαντικό πλεονέκτημα (γειτνίαση, ορισμένηιστορικότητα στις εμπορικές σχέσεις, στην επικοινωνία κλπ.) συμβολής στηνκαπιταλιστική σταθεροποίηση αυτών των χωρών. Αυτό λειτούργησε και αντίστροφα,ως πλεονέκτημα εισροής στην Ελλάδα φθηνής ειδικευμένης εργατικής δύναμης απότις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, ροή που συνέβαλε στην ταχύτερη συσσώρευσηκεφαλαίου. Το λαϊκό εισόδημα γνώρισε μια συγκυριακή πλασματική βελτίωση,απαραίτητο συμπλήρωμα της καπιταλιστικής ανάπτυξης με τα τυπικά χαρακτηριστικάτης: Ονομαστική ή και πραγματική σε αρκετές περιπτώσεις αύξηση μισθών,διόγκωση του λαϊκού δανεισμού, διόγκωση της λαϊκής αποταμίευσης, που στησυνέχεια πήρε τη μορφή της λαϊκής επένδυσης στο χρηματιστήριο που εξαλείφτηκεστη χρηματιστηριακή κρίση του 1999-2000.

Η φάση αναζωογόνησης της ελληνικής καπιταλιστικής οικονομίας, μετά από τηνοικονομική κρίση του 1991-1993, διεύρυνε τα μεσαία στρώματα των πόλεων,δημιούργησε νέα τμήματά τους, άμεσα συνδεδεμένα με την καπιταλιστική ανάπτυξη,π.χ., χρηματιστές, ασφαλιστές, γραφειοκράτες και τεχνικούς στη διαχείριση τωνκοινοτικών κονδυλίων κλπ. Η καπιταλιστική ανάπτυξη παρατάθηκε και λόγω τωνΟλυμπιακών έργων, τα οποία διατήρησαν σε υψηλούς ρυθμούς επενδύσεις καικατανάλωση. Λόγω αυτών των παραγόντων, ο νέος κύκλος της καπιταλιστικήςοικονομικής κρίσης καθυστέρησε να εκδηλωθεί (μεσολάβησαν 14 χρόνια). Όμως,όπως μοναδικά παρατήρησε και ανάλυσε ο Κ. Μαρξ, η καπιταλιστική ανάπτυξη έχειστο κύτταρό της το αναπόφευκτο της κρίσης. Το αναπόφευκτο λοιπόν για τηνκαπιταλιστική οικονομία στην Ελλάδα πλησίασε ταυτόχρονα με μια γενικευμένηοικονομική κρίση από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία έως την Ευρώπη. Αυτή θα έβρισκε τηνκαπιταλιστική οικονομία της Ελλάδας πολύ πιο συνδεδεμένη με την ΕΕ, με τηνΕυρωζώνη, το κοινό νόμισμα, επομένως με πολύ πιο περιορισμένα «εθνικά»νομισματικά και δημοσιονομικά εργαλεία για τη διαχείρισή της. Άλλωστε, οιπαράγοντες που επέβαλλαν την προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεωνπροϋπήρχαν της κρίσης. Η κρίση έσπρωξε επιτακτικά στην ταχύτερη προώθησήτους.

Τόσο οι κυβερνήσεις της ΝΔ όσο και του ΠΑΣΟΚ, το οποίο συνολικά ήτανπερισσότερα χρόνια στη διακυβέρνηση, είχαν ήδη, προ κρίσης, επιχειρήσει σεσημαντικό βαθμό τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις –εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις,απελευθέρωση αγορών. Υποχώρησαν, όμως, σ’ ένα γενικευμένο περιορισμό τηςμονιμότητας και του αριθμού των δημόσιων υπαλλήλων, σε ταχύτατες δραστικέςαλλαγές στα ασφαλιστικά ταμεία, σε συρρίκνωση συντάξεων και αποζημιώσεωνπρος τα επίπεδα των χαμηλότερων.

Οι αντιδράσεις ανώτερων μεσαίων στρωμάτων, αλλά και των κατώτερων,εργαζομένων στις πρώην ΔΕΚΟ, καθώς κι εργατικών δυνάμεων, λειτουργούσανανασταλτικά. Θυμίζουμε τις κινητοποιήσεις για το Ασφαλιστικό (2003), αλλά και τιςαντιθέσεις μέσα στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ (π.χ., παραίτηση του υπουργούΑλέκου Παπαδόπουλου) για το μη προχώρημα του λεγόμενου καπιταλιστικούεκσυγχρονισμού, που αφορούσε πρώτ’ απ’ όλα τους μηχανισμούς της «ΔημόσιαςΔιοίκησης». Επίσης θυμίζουμε τις αντιδράσεις στην κυβέρνηση Κ. Καραμανλή,κυρίως ως προς την τάση (με υπουργό τον Γ. Αλογοσκούφη) πρόταξης του στόχουπεριορισμού του δημόσιου χρέους με αύξηση της φορολογίας.

Όλα τα παραπάνω συνοπτικά δείχνουν ότι ορισμένη βελτίωση ή έστω συγκράτησητης απώλειας σε μισθούς και κοινωνικές παροχές ήταν αποτέλεσμα μιαςκαπιταλιστικής συγκυρίας που δεν αφορούσε μόνο την Ελλάδα, δεν οφειλόταν σ’ ένα

«καλό» ΠΑΣΟΚ ή σε μια πιο «λαϊκή» ΝΔ. Η τάση της σαρωτικής μείωσης όχι μόνοτου εργατικού και λαϊκού εισοδήματος, αλλά και των εισοδημάτων ανώτερων μεσαίωνστρωμάτων, υπόβοσκε, περίμενε την εκδήλωση μιας νέας οικονομικής κρίσης για νασπάσει αστικούς κομματικούς φραγμούς και κυβερνητικές αναστολές.

Ποιο ήταν το οικονομικό υπόβαθρο για τη δυσχέρεια στη συμμαχία της τάξης τωνκαπιταλιστών με παλιά ανώτερα μεσαία στρώματα, π.χ., διοικητικό δυναμικόκρατικών μηχανισμών (πρυτανείες), επιστήμονες ελεύθερους επαγγελματίες μεορισμένη επαγγελματική προστασία (φαρμακοποιούς), ελεύθερους επαγγελματίεςστις μεταφορές (ταξί), στο εμπόριο πετρελαιοειδών, αλλά και μεγάλα τμήματακρατικών υπαλλήλων, αγροτών κλπ.; Ήταν οι σημαντικές αλλαγές στο συσχετισμόμεταξύ των καπιταλιστικών οικονομιών (καπιταλιστική αναβάθμιση πολυπληθέστατωνκρατών όπως της Κίνας, αλλά και της Βραζιλίας, καπιταλιστική σταθεροποίηση τηςΡωσίας) μαζί με τη βαθιά και παρατεταμένη οικονομική κρίση στην Ελλάδα, σεσυνθήκες ενιαίου νομίσματος και δημοσιονομικών δεσμεύσεων εντός τηςΕυρωζώνης.

Εκτός των άλλων, η οικονομική κρίση υποχρέωσε σε πιο ορθολογική και παραγωγικήαξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων που ένα μέρος τους χρησιμοποιούνταν ωςυλικό μέσο χειραγώγησης. Αυτό εκδηλώθηκε πιο έντονα αρχικά στις αγροτικέςεπιδοτήσεις, στη συνέχεια στα κονδύλια εξαγοράς μέσω πληθώρας κρατικώνοργανισμών, της Τοπικής Διοίκησης κλπ.

Αν και τα μεσαία στρώματα δεν αποτελούν την πλειοψηφούσα κοινωνική δύναμη,όπως ισχυρίζονται και πρόσφατα αρκετοί αστοί αναλυτές, ωστόσο αποτελούνσημαντική κοινωνική δύναμη και μέσω της οποίας η τάξη των καπιταλιστών, απόλυταμειοψηφική, διοχετεύει την ιδεολογική και πολιτική της επιρροή στην κοινωνικάπλειοψηφούσα εργατική τάξη.

Άλλωστε, σε συνθήκες εκδήλωσης της οικονομικής κρίσης πραγματοποιείται καικαταστροφή καπιταλιστών, ανεξάρτητα αν διατηρούνται ως μεγαλοεισοδηματίες.Επίσης, επιταχύνεται κι εντείνεται ο ανταγωνισμός στη διαδικασία συγκεντροποίησηςιδιαίτερα του υποτιμημένου κεφαλαίου. Αυτές οι κοινωνικές-οικονομικές διεργασίεςέχουν την αντανάκλασή τους σε ανακατατάξεις στο πολιτικό προσωπικό, στηνανασυγκρότηση κομμάτων ή στη συνολικότερη αναμόρφωση του αστικού πολιτικούσυστήματος.

Αυτή η διαδικασία ήταν αναπόφευκτη στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης 2008-2014. Εκδηλώθηκε με την εμφανή αδυναμία άσκησης της κυβερνητικής πολιτικής επίΝΔ που οδήγησε στις πρόωρες εκλογές του 2009.

Στη συνέχεια εκφράστηκε ως αδυναμία άσκησης της διακυβέρνησης από τηνκυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου, που οδήγησε στηντρικομματική κυβέρνηση (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑ.Ο.Σ.) με πρωθυπουργό τον Λ. Παπαδήμο.Οι εκλογές του Μάη, καθώς και του Ιούνη του 2012, κατέγραψαν πολύ μεγαλύτερηαπό την αναμενόμενη φθορά κυρίως του ΠΑΣΟΚ, αλλά και της ΝΔ. Αποτύπωσαν τοτέλος της δικομματικής κυβερνητικής εναλλαγής, όπως είχε διαμορφωθεί για σχεδόν40 χρόνια. Ταυτόχρονα, οι εκλογές του 2012 έδωσαν τα πρώτα στοιχεία τηςδιαδικασίας αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος.

Το κατεξοχήν αστικό φιλελεύθερο κόμμα, η ΝΔ, έχασε τη συνοχή του. Αποσχίστηκανκαι συγκροτήθηκαν αυτοτελώς εθνικιστικές δυνάμεις, όπως οι ΑΝΕΛ (είχε προηγηθείο ΛΑ.Ο.Σ.). Αποσχίστηκαν, συσπειρώθηκαν και αναπτύχθηκαν οι φασιστικές-ναζιστικές δυνάμεις γύρω από τη «Χρυσή Αυγή» (ΧΑ), τουλάχιστον με την άμεσηυποστήριξη τμημάτων του κρατικού μηχανισμού, ο οποίος στήριξε τη συγκρότησή

τους σε εγκληματικές συμμορίες τρομοκράτησης μεταναστών, κομμουνιστών κιεργατών συνδικαλιστών.

Το μεγαλύτερο μέρος του κατεξοχήν σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, του ΠΑΣΟΚ,μετακινήθηκε στο ΣΥΡΙΖΑ, που εκτοξεύτηκε από το 4,6% του 2009 σε 16,8% το Μάηκαι 26,9% τον Ιούνη του 2012.

Το συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα του Μάη και του Ιούνη του 2012, αν καιαποτύπωνε μια εκτεταμένη λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, δεναποτύπωνε κάποια τάση ριζοσπαστικοποίησης της εργατικής και λαϊκής στάσης.Αποτύπωνε την εργατική και λαϊκή καταδίκη των κομμάτων που εναλλάσσονταν στηδιακυβέρνηση, χωρίς καταδίκη του ταξικού χαρακτήρα της πολιτικής που εφάρμοσαν.Ταυτόχρονα αποτύπωνε από τη μια μεριά είτε την πιο φανερή αντιδραστική επιλογή,όπως της ΧΑ, είτε τη διάχυση σε εθνικιστικά αστικά κόμματα, όπως των ΑΝΕΛ, καιαπό την άλλη τον εγκλωβισμό σε νέες παγίδες χειραγώγησης, νέα «αριστερά»,«σοσιαλίζοντα» κόμματα - υποκατάστατα του ΠΑΣΟΚ, εν μέρει στη ΔΗΜΑΡ, αλλάκυρίως στο ΣΥΡΙΖΑ που απέσπασε και σημαντικό μέρος της εκλογικής επιρροής τουΚΚΕ.

Η οικονομική κρίση και η επίδρασή της στη συνοχή κι εκλογική δύναμη του ΠΑΣΟΚκαι της ΝΔ δεν οδήγησε σε δυναμικές αντιμονοπωλιακές-αντικαπιταλιστικές εργατικέςκαι λαϊκές κινητοποιήσεις. Ακόμα κι όταν ανέβηκε η μαζικότητα των κινητοποιήσεων,κυρίως την περίοδο 2010-2012 επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον Γ.Παπανδρέου, στο μεγαλύτερο μέρος τους εγκλωβίστηκαν (μέσω ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ,αλλά και πολιτικής παρέμβασης του ΣΥΡΙΖΑ και τμήματος του ίδιου του ΠΑΣΟΚ) στοαίτημα να φύγει εκείνη η κυβέρνηση, αποδίδοντάς της την αποκλειστική ευθύνη για τησυμφωνία με ΕΕ-ΔΝΤ. Σημαντικό τμήμα του κινήματος εγκλωβίστηκε στην ταξικάάσφαιρη «αντι-μνημονιακή» γραμμή, με εξαίρεση το μέρος των κινητοποιήσεων στοοποίο πρωτοστάτησαν οι δυνάμεις του ΚΚΕ και των φορέων της Λαϊκής ΣυμμαχίαςΠΑΜΕ-ΠΑΣΥ-ΠΑΣΕΒΕ-ΟΓΕ-ΜΑΣ. Ωστόσο, όπως έδειξε και η σημαντική μείωση τηςεκλογικής πολιτικής επιρροής του ΚΚΕ, ακόμα και σε δυνάμεις που συσπειρώνονταιμε το ΠΑΜΕ υπήρξαν αποπροσανατολιστικές πολιτικές επιδράσεις: Αυταπάτες γιαανατροπή των αντιλαϊκών μέτρων με υποκατάσταση του ΠΑΣΟΚ από το ΣΥΡΙΖΑ ή μεκυβερνητική συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ-ΚΚΕ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ως νέος φορέας της σοσιαλδημοκρατίας

Στην επόμενη περίοδο, μετά από τις εκλογές του Ιούνη του 2012, η ανάδειξη τουΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση συνοδεύτηκε από ολοκληρωτική αναδίπλωσήτου ως προς τη στήριξη απεργιακών και άλλων κινητοποιήσεων, με εξαίρεσηκάποιων επιλεγμένων τμημάτων μεσαίων στρωμάτων, όπως των εργαζομένων στηνκρατική ΕΡΤ, εκπαιδευτικών και ορισμένων μισθωτών στο Δημόσιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ έδινεεξετάσεις στην κυρίαρχη κοινωνική δύναμη, στους καπιταλιστές, εντός κι εκτόςΕλλάδας, για να άρει κάθε επιφύλαξή τους πως θα μπορούσε να διαχειριστεί τασυμφέροντά τους, ελέγχοντας κι εκτονώνοντας την εργατική και λαϊκή δυσαρέσκεια.Είχε να διαχειριστεί μια αντιφατικότητα που είχε ζήσει στο παρελθόν και το ΠΑΣΟΚ,του οποίου «καλού ΠΑΣΟΚ» του παρελθόντος θέλει να παρουσιάζεται ως ο ικανόςσυνεχιστής. Το «αριστερό» προφίλ, δομημένο στην ύπαρξη οπορτουνιστικών τάσεωνκαι αποσχίσεων του κομμουνισμού, από το «αριστερό» (βλέπε οπορτουνιστικό)ρεύμα του ΣΥΝ (από απόσχιση του ΚΚΕ το 1991) μέχρι τροτσκιστές και άλλους της«κομμουνιστικής ανανέωσης», καθώς και αναρχοαυτόνομους, ήταν ταυτόχρονα και ηαιτία ορισμένης «πολυγλωσσίας», κυρίως ορισμένων αμφίσημων θέσεων ως προς τηθέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Ωστόσο οι καπιταλιστές έχουν μεγάλη εμπειρία,καθώς και όλα τα μέσα για να μη φοβηθούν το ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα εναλλακτικής

αστικής διακυβέρνησης επειδή τμήματά του είχαν κάποιες σχέσεις μεαναρχοαυτόνομους - «αντιεξουσιαστές», τροτσκιστές κλπ. Δεν είναι μόνο ηαναμφισβήτητη σοσιαλδημοκρατικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι και το γεγονός ότιαναμφισβήτητη υπήρξε και η πλήρης χειραγώγηση ακόμα κι εργατικών καικομμουνιστικών κομμάτων που πήραν μέρος σε κυβερνήσεις του αστικούσυστήματος.

Η ένταξη του ΣΥΡΙΖΑ στο ΚΕΑ, όπου συνυπάρχουν νέα κόμματασοσιαλδημοκρατικού χαρακτήρα μαζί με οπορτουνιστικές δυνάμεις από το χώρο τουκομμουνιστικού κινήματος, ο ρόλος που διεκδικούν στην αναμόρφωση τηςσοσιαλδημοκρατίας, στηρίζεται κατά πολύ σε κομμουνιστογενή τμήματα πουανανεώνουν τις οπορτουνιστικές δυνάμεις σε διαφορετικές περιόδους. Αν και ηαστική εξουσία δεν έχει να φοβηθεί τον οπορτουνισμό στο κομμουνιστικό κίνημα,δηλαδή τις τάσεις και πολιτικές συμβιβασμού του εργατικού κινήματος με την αστικήεξουσία, όταν είναι δυνατό, πάντα προτιμά πιο δοκιμασμένα αστικά κόμματα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αποκτήσει ισχυρά ερείσματα ανάμεσα στους ίδιους τους καπιταλιστέςκαι σε διεθνούς εμβέλειας κέντρα τους.Έχει εγκαταλείψει τις αντι-ευρώ κορόνες του.Έχει ήδη διαμορφωθεί ως ενιαίο κόμμα της σοσιαλδημοκρατίας. Ωστόσο ακόμα δενκατόρθωσε πιο ανοιχτά και καθαρά να επιλεγεί ως η επόμενη κυβερνητική λύση απόσημαντικά τμήματα του κεφαλαίου, των ΜΜΕ που διαθέτουν και των άλλωνμηχανισμών μέσω των οποίων χειραγωγούν την εργατική και λαϊκή πλειοψηφία.Έτσι, αν και ο ΣΥΡΙΖΑ επιδίωξε να μετατρέψει τις ευρωεκλογές σε δημοψήφισμακαταγραφής μιας ισχυρής πρωτιάς του με δυνατότητα να ελέγξει ως βασικόκυβερνητικό κόμμα την πλειοψηφία των βουλευτών της επόμενης Βουλής, τοαποτέλεσμα δεν έδωσε μια τόσο καθαρή και ισχυρή τάση.

Η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες ευρωεκλογές καταγράφεται με μικρή απώλειαψήφων και ποσοστού, παρά τη νέα σημαντική απώλεια σε ψήφους και ποσοστό τηςΝΔ, αλλά και του ΠΑΣΟΚ σε σύγκριση με τον Ιούνη του 2012.

Πιο προβληματικό καταγράφεται το αποτέλεσμα των περιφερειακών εκλογών για τοΣΥΡΙΖΑ, όπου μόλις σε δύο κατόρθωσε να εκλέξει δικούς του περιφερειάρχες (στηνΑττική και τα Ιόνια Νησιά).

Καταγραφόμενες τάσεις στο αποτέλεσμα του Μάη του 2014

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, και εν μέρει των περιφερειακών, δίνουν τις εξήςτάσεις:

Η απώλεια της ΝΔ διοχετεύεται κυρίως προς τη φασιστική ΧΑ ή σε εθνικιστικέςδυνάμεις –κυρίως το ΛΑ.Ο.Σ.– αλλά και άλλες που δεν έσπασαν το φράγμα του 3%,αλλά συνολικά προσεγγίζουν τις 500.000 ψήφους.

Ανάμεσα στη ΝΔ και τις ακραίες εθνικιστικές και τις ναζιστικές δυνάμεις από τη μιαμεριά και το ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη, παραμένει σε ρευστότητα ως προς τα σχήματακαι την επιρροή τους ο λεγόμενος «κεντρώος» χώρος, αποτελούμενος από δυνάμειςτου ΠΑΣΟΚ, του ΠΟΤΑΜΙΟΥ, της αποδεκατισμένης ΔΗΜΑΡ και άλλες που δενκαταγράφηκαν ως αξιοσημείωτες στις ευρωεκλογές. Αυτός ο πολιτικός χώρος ακόμαδεν ενσωματώνεται «άνευ όρων» στο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν παραιτείται από το στόχο ναπαίξει σημαντικό, τουλάχιστον ρυθμιστικό, ρόλο στην αναμόρφωση του αστικούπολιτικού συστήματος, να έχει διακριτό ρόλο σε ενδεχόμενη κυβερνητική συνεργασία,είτε με αναμορφωμένο το φιλελεύθερο αστικό κόμμα είτε με το ΣΥΡΙΖΑ.

Ρευστή είναι η προοπτική εξέλιξης και για τη ΝΔ ως φιλελεύθερο αστικό κόμμα. Απότη σημερινή ηγεσία της έχει ήδη διακηρυχτεί η πρόθεση για αναμόρφωσή της, πουαποτυπώνεται και στην πρόθεση αλλαγής του τίτλου του κόμματος, από «ΝέαΔημοκρατία» σε «Νέα Ελλάδα». Βέβαια ούτε οι τίτλοι, ούτε τα χρησιμοποιούμεναεπίθετα είναι τα καθοριστικά για την ταξική ταυτότητα, αλλά και τις ιδεολογικέςαποχρώσεις ενός κόμματος. Ωστόσο δεν πρέπει να παραβλεφτεί ότι και όλα αυτάκάτι σηματοδοτούν. Π.χ., ο τίτλος «Νέα Ελλάδα» δίνει έμφαση στην εθνική διάσταση,σε σχέση με τον τίτλο «Νέα Δημοκρατία» του 1974 που έδωσε έμφαση στηναποκατάσταση του αστικού κοινοβουλευτισμού. Εν μέρει, ο νέος τίτλος αποτυπώνειτην πρόθεση επανασυσπείρωσης των εθνικιστικών δυνάμεων, μαζί με το στόχο ναπεράσει ως υπερταξικός, εθνικός, ο στόχος της οικονομικής ανάκαμψης μεαναβαθμισμένους τους «εθνικούς» καπιταλιστές-παίκτες στην ευρωπαϊκή και τηνευρύτερη εγγύς καπιταλιστική αγορά.

Βέβαια, οι διεργασίες για την ανασυγκρότηση του αστικού φιλελεύθερου κόμματοςδεν είναι μονοσήμαντα στοχευμένες προς τις εθνικιστικές δυνάμεις, ακραίες ή πιοήπιες. Άλλωστε ο αστικός φιλελευθερισμός από τη φύση του είναι περισσότεροκοσμοπολίτικος. Σε αυτό συμβάλλει στην Ελλάδα και η ιστορικά διαμορφωμένησύνθεση του κεφαλαίου με σημαντικά μερίδια στο εφοπλιστικό, στο εισαγωγικό κιεξαγωγικό εμπορικό, στο τουριστικό. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Έλληνες είναι 1η δύναμηστο επενδυμένο εφοπλιστικό κεφάλαιο, ενώ τα υπό ελληνική σημαία πλοίααποτελούν τη 2η δύναμη στην Ευρώπη και βρίσκονται πολύ ψηλά παγκόσμια. Ακόμα,ας θυμηθούμε ότι και το βιομηχανικό κεφάλαιο, το επενδυμένο στην παραγωγή υλώνκαι γενικότερα στη μεταποίηση, αναπτύχθηκε ιδιαίτερα σε ευνοϊκές συνθήκεςαπελευθερωμένων αγορών, προς Βορρά και προς Ανατολάς.

Υπάρχει, λοιπόν, αντικειμενική υλική βάση για τις αναζητήσεις δυνάμεων του αστικούφιλελευθερισμού προς λιγότερο εθνικιστικές δυνάμεις, η τάση ένα αναμορφωμένο«κεντρο-δεξιό» κόμμα ή και «κεντρο-αριστερό» να κερδίσει νέα ανώτερα μεσαίαστρώματα με μεγαλύτερο βαθμό κινητικότητας σε μια ευρύτερη περιφέρεια στηνοποία έχουν γίνει από την Ελλάδα Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) ή και μέσα στηνΕυρωπαϊκή Ένωση.

Από την άλλη μεριά, είναι ακόμα σε εξέλιξη οι διεργασίες σε παλιά μεσαία στρώματαισχυρά προστατευμένα εντός της εθνικής αγοράς, που ιδιαίτερα πλήγηκαν από τιςαπελευθερώσεις. Ένα τμήμα αυτών σχετίζεται και με τον κρατικό μηχανισμό, π.χ. σταΙδρύματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, που περνάνε σε πιο άμεση διασύνδεση με τοιδιωτικό κεφάλαιο, τους μονοπωλιακούς ομίλους. Σε τέτοιου είδους προσαρμογέςσυγκρούονται η παλιά συντεχνιακή ή εθνική προστασία με το φιλελευθερισμό καικοσμοπολιτισμό του κεφαλαίου, αποδυναμώνονται παλιές συμμαχίες της αστικήςεξουσίας, ενώ ακόμα δεν έχει μορφοποιηθεί η κομματική και πολιτική έκφραση τωννέων της συμμαχιών.

Αυτό το πρόβλημα δεν είναι μόνο της ΝΔ ως φιλελεύθερου αστικού κόμματος. Είναικαι του ΠΑΣΟΚ και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό, αφού μεσαία στρώματα –κατώτερα και ανώτερα– αλλά και μια διευρυμένη εργατική αριστοκρατία συνδέθηκανπερισσότερο με τους πολυπλόκαμους κρατικούς μηχανισμούς κατά τις αλλεπάλληλεςκυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ.

Εν μέρει μόνο αποτυπώνει την παραπάνω κινητικότητα η άποψη αστών πολιτικώναναλυτών ότι στην αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος σημαντικός θαείναι ο ρόλος του «Κέντρου». Μόνο που το «Κέντρο» δεν είναι κυρίως ένας «ήπιοςαστικός πολιτικός χώρος», όπως συχνά παρουσιάζεται, αλλά κυρίως είναι μεσαίαστρώματα μεταξύ των δύο βασικών τάξεων, της τάξης των καπιταλιστών και τηςεργατικής τάξης. Αλλά αυτά τα μεσαία στρώματα δεν είναι ενιαία: Υπάρχουν τα

ανώτερα, τα οποία αναπαράγονται μαζί με τους καπιταλιστές και υπάρχουν και τακατώτερα που τείνουν να προλεταριοποιηθούν.

Φυσικά και ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει να έχει πολιτική συμμαχιών με τα μεσαία στρώματα,κυρίως τα παλιά προστατευμένα (επιστήμονες, κρατικούς υπαλλήλους), αλλά και μετα νεότερα. Ορισμένες αντιφάσεις της πολιτικής του αναδεικνύονται από τη ΝΔ και τοΠΑΣΟΚ, αλλά και από αστικά ΜΜΕ, π.χ., από το συγκρότημα Λαμπράκη, που κάνεικριτική σε πλευρές της κυβερνητικής πολιτικής, αλλά σταθερά τάσσεται υπέρ τωναναδιαρθρώσεων. Πρόκειται κυρίως για την προβολή εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑορισμένων σοσιαλδημοκρατικών θέσεων, περί δημόσιου ελέγχου στρατηγικήςσημασίας επιχειρήσεων (κυρίως σε μέρος της ενέργειας, της ύδρευσης, ενδεχομένωςσε κάποια τράπεζα) και για ορισμένες αμφισημίες σχετικά με τη θέση της Ελλάδαςστην Ευρωζώνη.

Όμως το πολιτικό περίβλημα του ΣΥΡΙΖΑ, αρχικά η «αντιμνημονιακή» τακτική του, ηεπικέντρωσή του στα περί «γερμανικής κατοχής», λειτούργησαν στη συσπείρωσηκυρίως των παλιότερων μεσαίων στρωμάτων, αλλά και σημαντικού τμήματοςεργατικών δυνάμεων που αναπολούσαν «τις καλύτερες μέρες του ΠΑΣΟΚ».

Ήδη, όμως, στο ΣΥΡΙΖΑ κυριάρχησε η τάση για πιο ρεαλιστική προσέγγιση στοζήτημα της Ευρωζώνης, για να εγκαταλειφτούν οι αντιμνημονιακές κορόνες. Άλλωστεοι «αντι-ευρώ» κορόνες ήταν σε μια φάση που είχαν ενισχυθεί οι αποσχιστικές τάσειςστην Ευρωζώνη. Οπωσδήποτε μέσα σε όλο το κουβάρι των αντιθέσεων μεταξύ τωνκαπιταλιστικών κρατών, της διάταξης και αναδιάταξης των συμμαχιών τους, παίζουνρόλο και τα νέα τμήματα του κεφαλαίου που κερδίζουν έδαφος, οι πολιτικέςπροσωπικότητες με τις ιδιαιτερότητές τους ως εκφραστές αυτών των κινήσεων καιαντιθέσεων.

Επισημαίνουμε ακόμα ότι, αν και τα μεσαία στρώματα ήταν, είναι και θα είναι μεγάληςσημασίας για τη σταθερότητα της αστικής εξουσίας, ωστόσο ποτέ δεν υπήρξαν, ούτεμπορούν να υφίστανται ως αυτοτελής φορέας εξουσίας. Επομένως, η στόχευση τουΣΥΡΙΖΑ στην αστική διακυβέρνηση δε θα μπορούσε να υλοποιηθεί παρά μόνοκερδίζοντας τη στήριξη της τάξης των καπιταλιστών, έστω ως μια δεύτερηςιεράρχησης κυβερνητική επιλογή, αλλά οπωσδήποτε εναλλακτική μέσα στα όριαεξυπηρέτησης των συμφερόντων της. Γι’ αυτό ακριβώς ο ΣΥΡΙΖΑ, κατακτώντας τηθέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη σύνθεση της Βουλής από τις εκλογές τουΙούνη του 2012, σταδιακά, αλλά σταθερά, προσάρμοσε το οργανωτικό του σχήμα καικυρίως την πολιτική του στην παραπάνω αναγκαιότητα. Είναι χαρακτηριστικές οιτοποθετήσεις του προέδρου του στο Μεξικό, στο Λονδίνο, σε διεθνή φόρα, καθώς καιοι πλέον πρόσφατες για μη αμφισβήτηση ότι η Ελλάδα ανήκει στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ,η μετά από τις ευρωεκλογές διαβούλευσή του με το ΣΕΒ.

Παρ’ όλ’ αυτά, αστικά ΜΜΕ, όπως ο ΣΚΑΪ, στις πρόσφατες εκλογές δεν έδειξαν τηνίδια προτίμηση που είχαν δείξει στο ΣΥΡΙΖΑ το 2012. Αντίθετα, και πάλι ταχύταταεμφανίστηκε και προβλήθηκε το νέο πολιτικό σχήμα ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ, με στόχο να παίξειρόλο στην αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος στο χώρο του λεγόμενου«Κέντρου», συμπληρωματικά προς την ΕΛΙΑ.

Οι ευρωεκλογές αποτύπωσαν ουσιαστικά στασιμότητα για το ΣΥΡΙΖΑ, αναχαίτιση τηςπροηγούμενης τάσης συρρίκνωσης του ΠΑΣΟΚ σε επίπεδα διάλυσης, δυναμική γιατο ΠΟΤΑΜΙ και μη αντοχή της ΔΗΜΑΡ.

Όλα αυτά τα δεδομένα καταγράφουν τη μη κατασταλαγμένη κινητικότητα τουπολιτικού χώρου από τον ήπιο φιλελευθερισμό έως τη σοσιαλδημοκρατία.Ταυτόχρονα συνεχίστηκε η τάση συρρίκνωσης της ΝΔ, η κινητικότητα στο ρεύμα του

αστικού φιλελευθερισμού με σαφή ενίσχυση της ανοιχτά αντικομμουνιστικής-ρατσιστικής-ναζιστικής ΧΑ, αλλά και την έντονη παρουσία εθνικιστικών σχημάτων.

Αλλά και οι εξελίξεις γύρω από τη ΧΑ δείχνουν ότι δεν είναι δεδομένη πλέον ηύπαρξή της ως ανοιχτά εγκληματικής ρατσιστικής και αντικομμουνιστικήςοργάνωσης, ως τελευταίας εφεδρείας του αστικού πολιτικού συστήματος, όπως ίσωςείχε προκριθεί στο ζενίθ της οικονομικής κρίσης, όταν έλεγχε την «πάνω πλατείαΣυντάγματος». Άλλωστε, άλλες ακραία εθνικιστικές δυνάμεις2 αμφισβητούσαν ότι ηΧΑ μπορούσε να διαδραματίσει με επιτυχία κυβερνητικό ρόλο σωτηρίας της αστικήςεξουσίας από ενδεχόμενη κρίση του αστικού κοινοβουλευτισμού.

Θα διακινδυνεύσουμε να πούμε ότι και οι εκλεγμένοι ευρωβουλευτές της ΧΑ ίσωςαντανακλούν διεργασίες γύρω από αυτήν και το συνολικότερο «δεξιό» πολιτικό χώρο.

Στο τρέχον χρονικό διάστημα με ορίζοντα την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, θαενταθούν οι διεργασίες για την αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος.Προς αυτήν την κατεύθυνση είναι ήδη δρομολογημένα συνέδρια υφιστάμενωνκομμάτων, διαβουλεύσεις μεταξύ πολιτικών παραγόντων αλλά και καπιταλιστών,θεσμικών οργάνων και άλλων μέσων που διαθέτουν. Μια πιο άμεση παρέμβασηκαπιταλιστών στη διαμόρφωση δημοτικών ψηφοδελτίων είδαμε, π.χ., στον Πειραιά,που όμως έχει ιδιαίτερη σημασία ως εμπορικό λιμάνι, στην προοπτική αναβάθμισήςτου στη μεταφορά εμπορευμάτων μεταξύ Ασίας κι Ευρώπης. Το ίδιο και στο Βόλο.Αξίζει να σημειωθεί ότι διαμετακομιστικό εμπόριο και μεταφορές, ενέργεια και ναυτιλίασυμπεριλαμβάνονται στους αναπτυξιακούς άξονες του Σχεδίου Ανάπτυξης για τηνΕλλάδα που εκπόνησαν ο Οίκος McKinsey, ο ΙΟΒΕ και το ΚΕΠΕ.

Οπωσδήποτε, οι πολιτικές διεργασίες έχουν ως υπόβαθρό τους τις οικονομικέςδιεργασίες, κυρίως αυτές που σχετίζονται με το πέρασμα της καπιταλιστικήςοικονομίας στην Ελλάδα από τη φάση ύφεσης της κρίσης σε φάση περιορισμένης ήκαι ασταθούς αναζωογόνησης.

Όπως συνήθως σε αντίστοιχες καταστάσεις, δρομολογούνται ανακατατάξεις μέσαστην τάξη των καπιταλιστών, αφού επιταχύνεται η διαδικασία συγκεντροποίησης τουκεφαλαίου. Ήδη ανατράπηκε ο συσχετισμός στο χώρο των τραπεζών, περνώνταςστην πρώτη θέση ο όμιλος Πειραιώς, που ισχυροποιήθηκε γενικότερα μετά από τηνπρόσφατη προώθησή του στο μετοχικό κεφάλαιο της Marfin. Ωφελημένη βγήκε και ηοικογένεια Λάτση με την προώθησή της στο μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής και με τηνεξαγορά των εγκαταστάσεων του Ελληνικού.

Οι διεργασίες στο αστικό πολιτικό σύστημα της Ελλάδας θα επηρεαστούν απόσυνολικότερες διεργασίες στην ΕΕ και ειδικότερα στην Ευρωζώνη, από τοενδεχόμενο να μετατεθούν περισσότερες λειτουργίες σε διακρατικό επίπεδο, ως προςτη νομισματική, αλλά και τη δημοσιονομική πολιτική. Επίσης ενδέχεται ηαναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα να μην αφορά μόνοαλλαγές στα κόμματα, αλλά και στη λειτουργία της Βουλής, τις αρμοδιότητες τουΠροέδρου της Δημοκρατίας, τη συνταγματική κατοχύρωση ρυθμίσεων που θαενισχύσουν το εκτελεστικό σκέλος της αστικής εξουσίας έναντι του κοινοβουλευτικού,ίσως κατοχυρώσουν την κατάργηση της κρατικής συμμετοχής στα ΑσφαλιστικάΤαμεία, θα καθιστούν την κρατική διοίκηση πιο ευέλικτη.

Ο επόμενος χρόνος θα εξακολουθήσει να χαρακτηρίζεται από κινητικότητα καιρευστότητα, την οποία το εργατικό κίνημα οφείλει να μην παρακολουθεί ως θεατής ήστυλοβάτης της μιας ή άλλης πλευράς.

Το αποτέλεσμα των εκλογών για το ΚΚΕ ως εργατικήπρωτοπορία

Όσον αφορά την εκτίμηση του αποτελέσματος, τοπικών-περιφερειακών καθώς καιτων ευρωεκλογών, για το ΚΚΕ στην Ελλάδα, διαπιστώνουμε τάσηεπανασυσπείρωσης, καθώς και συσπείρωσης νέων δυνάμεων, που εκφράστηκε σεμεγαλύτερο βαθμό στις περιφερειακές εκλογές –με γενικό αθροιστικό αποτέλεσμα8,8% και για τις 13 περιφέρειες– και σε μικρότερο στις ευρωεκλογές –με αύξησηπερίπου κατά 70.000 ψήφους κι 1,6% σε ποσοστό σε σύγκριση με την τελευταίακαταγεγραμμένη εκλογική δύναμη του ΚΚΕ, στις βουλευτικές του Ιούνη του 2012.

Η τάση αυτή είναι θετική κι ελπιδοφόρα μετά από τη μεγάλη απώλεια που είχε τοΚΚΕ σε ψήφους και ποσοστό ανάμεσα στις δύο εκλογές του 2012 (Μάη και Ιούνη).Βέβαια, η διαφορά σε ψήφους μεταξύ των περιφερειακών και των ευρωεκλογών του2014 δείχνει ακόμα την ισχυρή πίεση που ασκεί στις εργατικές δυνάμεις ο αστικόςρεφορμισμός με «αριστερό» μανδύα. Λειτουργεί δηλαδή παγιδευτικά η εκλογικήκοινοβουλευτική διαδικασία και η κυβερνητική αλλαγή διαχειριστή του συστήματοςακόμα και για εργατικές και λαϊκές δυνάμεις που έχουν πολιτικούς και αγωνιστικούςδεσμούς με το Κόμμα. Επομένως, αυτή η αρνητική τάση συνυπάρχει με την τάσηεπανασυσπείρωσης και την τάση συσπείρωσης νέων δυνάμεων.

Με αυτήν την έννοια, η πίεση θα είναι ισχυρότερη στις επικείμενες βουλευτικέςεκλογές, τις οποίες ζητά ο ΣΥΡΙΖΑ με σύνθημα «να φύγει η ανάλγητη, η μνημονιακή,η συμβιβασμένη με τη Μέρκελ δεξιά κυβέρνηση, που βρίσκεται σε αναντιστοιχία μετην εκφρασμένη στις ευρωεκλογές λαϊκή θέληση».

Ταυτόχρονα, το 2014 ή και το 2015, ως πιθανότερες χρονολογίες διεξαγωγής νέωνβουλευτικών εκλογών, δεν είναι το 2012.

Εργατικές και λαϊκές δυνάμεις, μέσα στο δίχρονο που ήδη μεσολάβησε, είχαν τηνευκαιρία να πειστούν από την ίδια τους την πείρα για όσα εκτίμησε, προέβλεψε τοΚΚΕ για το χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ και όχι μόνο. Είχαν την ευκαιρία όχι μόνο να δουντη σοσιαλδημοκρατικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ, την εκ μέρους του αποδοχή τουευρωενωσιακού και ΝΑΤΟϊκού ιμπεριαλισμού, αλλά και την πλήρη αδυναμία τουΑΚΕΛ να υπερασπιστεί ως κυβερνητικό κόμμα μισθούς, ακόμα και αποταμιεύσειςαπό το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης στην Κύπρο. Είδαν ακόμα το ΚΚΟυκρανίας, που στήριζε την προηγούμενη εκλεγμένη κυβέρνηση, να δέχεται νέεςδιώξεις στις νέες συνθήκες όξυνσης των ενδοαστικών και ενδοϊμπεριαλιστικώναντιθέσεων στην Ουκρανία.

Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα πλέον συστρατεύτηκαν με το ΚΚΕ φιλικές ή και πρώηνοργανωμένες δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ που πείστηκαν από την αταλάντευτη στάση τουΚΚΕ απέναντι στο κεφάλαιο, τα μονοπώλια, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ, τους ιμπεριαλιστικούςπολέμους.

Οι κοινοβουλευτικές αυταπάτες ως πρόβλημα στην ανάπτυξητης εργατικής πολιτικής συνείδησης

Παραμένει ως πρόβλημα –που αρνητικά αποτυπώνει το επίπεδο ανάπτυξης τηςεργατικής πολιτικής συνείδησης και στην Ελλάδα– το γεγονός ότι σημαντικό τμήματων εργατοϋπαλλήλων, φυσικά και λαϊκών στρωμάτων, με συμμετοχή σε αγώνες,επενδύει υπερβολικές προσδοκίες στα αποτελέσματα βουλευτικών κιευρωβουλευτικών, καθώς και τοπικών-περιφερειακών εκλογών.

Βεβαίως το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, δεν είναι σημερινό. Έχει πολύβαθιές ρίζες στο παρελθόν της καπιταλιστικής εξέλιξης και της ιστορίας του πολιτικούκινήματος της εργατικής τάξης, όχι μόνο στον 20ό αιώνα, αλλά ήδη από το τελευταίοτέταρτο του 19ου αιώνα, όταν ο καπιταλισμός βίωνε την εποχή της ταχύτατηςανάπτυξής του και της σχετικά ειρηνικής σε σχέση με τις ταξικές συγκρούσεις.

Οι υπέρμετρες κοινοβουλευτικές προσδοκίες και αυταπάτες καλλιεργήθηκαν μέσαστο ίδιο το πολιτικό εργατικό κίνημα, την τότε σοσιαλδημοκρατία, όταν ηκαπιταλιστική ανάπτυξη εκείνης της εποχής βελτίωνε το βιοτικό επίπεδο εργατικώνμαζών, όχι βέβαια χωρίς ακόμα κι αιματηρούς εργατικούς συνδικαλιστικούς αγώνες.Αναπτύχθηκαν τότε που σταδιακά διευρύνθηκαν οι αστικές ελευθερίες και τα εργατικάδικαιώματα. Κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας και στη συνέχεια κομμουνιστικάκόμματα, πριν και μετά από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώρισαν αφάνταστα υψηλάεκλογικά ποσοστά, συμμετείχαν σε κυβερνήσεις υποστηρίζοντας ότι έτσι θ’ άρχιζε ηαποδυνάμωση της οικονομικής κυριαρχίας του κεφαλαίου, βήμα-βήμα, μέσωμεταρρυθμίσεων, ακόμα και το ειρηνικό πέρασμα από τον καπιταλισμό στοσοσιαλισμό.

Σε αυτήν τη στρατηγική γραμμή, με επιμέρους διαφοροποιήσεις από χρονική σεχρονική περίοδο, οικοδομήθηκε και η συμμαχία ΚΚ με κόμματα τηςσοσιαλδημοκρατίας, κι ας είχε προκύψει το σχίσμα στα πρώτα χρόνια της νίκης τηςΣοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία.

Χρειάστηκε να επέλθουν πολλές και ριζικές αλλαγές τόσο ως προς τη δυναμική τουκαπιταλισμού όσο και ως προς τα προβλήματα, τις παρεκκλίσεις έως και τηνανατροπή της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, για ν’ αρχίσει να συνειδητοποιείται αργάκαι βασανιστικά η χρόνια προβληματικότητα στη στρατηγική του διεθνούςκομμουνιστικού κινήματος. Αυτή η προβληματικότητα αφορούσε, με τον έναν ή άλλοτρόπο, την αντίληψη ότι είναι δυνατό να διαχωρίζεται μια εργατική μεταβατικήκυβέρνηση από το αστικό κράτος. Πάνω σε αυτήν τη στρατηγική αντίληψηαναπτύχθηκαν οι κοινοβουλευτικές αυταπάτες.

Το Κόμμα μας, μετά από τις αντεπαναστατικές ανατροπές, μπήκε στη διαδικασία τηςεπαναστατικής προγραμματικής διόρθωσης, ήδη από το 15ο Συνέδριο (1996),διαδικασία που ολοκληρώθηκε στο νέο Πρόγραμμά του στο 19ο Συνέδριο (2013).Έμπρακτα απέρριψε να παίξει ρόλο ρυθμιστικό στην ανάδειξη κυβέρνησης αστικήςδιαχείρισης με «αριστερό», «σοσιαλδημοκρατικό» ή και «κομμουνιστικό» προσωπείο,όταν διαφάνηκε η ενδεχόμενη αδυναμία σχηματισμού μονοκομματικής ή καικυβέρνησης συνεργασίας από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ.

Αυτή η στάση του Κόμματος, όσο κι αν στοίχισε άμεσα πολιτικά, αποτελείπαρακαταθήκη για την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος, τους όρουςδιαμόρφωσης της Λαϊκής Συμμαχίας με προοπτική την εργατική εξουσία.

Φυσικά οι αστικοκοινοβουλευτικές, μεταβατικού τύπου στο έδαφος του αστικούκράτους, εργατικές κυβερνητικές αυταπάτες δεν εξαλείφονται πλήρως, γιατίκαλλιεργούνται και διοχετεύονται από πλήθος επιτελείων και μηχανισμών τουσυστήματος. Φωλιάζουν σε «αριστερούς» ή και μαρξικούς καθηγητές ΑΕΙ καισυμμετέχοντες σε διάφορα αστικά ερευνητικά κέντρα, σε δημοσιογράφους.Διοχετεύονται μέσω ανθρώπων της τέχνης, του πολιτισμού, πατάνε πάνω στηνανυπομονησία φτωχών μεσαίων στρωμάτων, στην απελπισία των ανέργων,εξαθλιωμένων εργατοϋπαλλήλων. Παίρνουν πολιτική υπόσταση από κουρασμένουςκαι συμβιβασμένους κομμουνιστές, που συγκροτούνται ως δυνάμεις έξω από τοΚόμμα, αλλά κι ως οπορτουνιστική τάση μέσα στο Κόμμα.

Γνωρίσαμε και προεκλογικά, αλλά και μετεκλογικά, τέτοιου είδους παρεμβάσεις,κυρίως μέσω της διαδικτυακής παρέμβασης του «Εργατικού Αγώνα», η οποίαφαίνεται ότι προσανατολίζεται σε μια πιο ανοιχτή πολιτική παρέμβαση. Και άλλακέντρα, επιδιώκοντας διασυνδέσεις μέσα ή έξω από το Κόμμα, προσπαθούν ν’αξιοποιήσουν κατάλοιπα της παλιάς μεταβατικού-σταδιακού τύπου προγραμματικήςαντίληψης του Κόμματος, που ακόμα αγγίζει, άμεσα ή έμμεσα, μέρος του πολιτικούπερίγυρου του ΚΚΕ.

Παρόμοια προβλήματα στην ιδεολογική-πολιτική προγραμματική τουςανασυγκρότηση συναντούν και άλλα ΚΚ, όπως το ΚΚ Μεξικού ή κόμματα που, σεαπόσχιση από τον οπορτουνισμό, δίνουν τη μάχη ν’ αποκτήσουν ερείσματα στοεργατικό κίνημα, όπως το Κόμμα των Λαών της Ισπανίας. Και η κατάσταση άλλωνκομμάτων, π.χ., του ΚΚ Τουρκίας, αποδεικνύει ότι η επαναστατική ανασυγκρότησηπερνά μέσα από την αποφασιστική, χωρίς καθυστερήσεις και ανοχή, πάλη με τονοπορτουνισμό.

Πλήθος κομμουνιστικών οργανώσεων που ανασυγκροτούνται ως απόσχιση από τονοπορτουνισμό κι εκφυλισμό κομμάτων κατ’ όνομα κομμουνιστικών, π.χ., στην Ιταλία,στη Γαλλία, δίνουν τη δική τους μάχη, σε συνθήκες που η μη κοινοβουλευτικήεκπροσώπηση βάζει νέα εμπόδια στην επικοινωνία με τις εργατικές δυνάμεις, τιςσυγκεντρωμένες στα σύγχρονα μεγάλα εργοστάσια. Και αυτή η δυσκολία επιδράανασταλτικά σε σειρά ΚΚ ώστε η αξιοποίηση κάθε χαραμάδας δυνατότητας στηνεπικοινωνία με τις εργατικές δυνάμεις που προσφέρει ο αστικός κοινοβουλευτισμόςνα μη μετατραπεί σε κοινοβουλευτική μεταρρυθμιστική πολιτική θέση. Ακόμαμεγαλύτερες δυσκολίες και αντιφατικές τάσεις στην πορεία της συγκρότησης καιανάπτυξής τους συναντούν ΚΚ στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, που συχνάπιέζονται ιδιαίτερα και από απαγορευτικούς νόμους, αλλά και από εθνικιστικές τάσεις.

Αρκετά πριν τις ευρωεκλογές, το ΚΚΕ στήριξε την «Πρωτοβουλία των 29Κομμουνιστικών κι Εργατικών Κομμάτων για την Ευρώπη», στην οποία πήραν μέρος29 κόμματα με διακηρυκτικό πλαίσιο απόρριψης της ΕΕ, αποκάλυψης τουιμπεριαλιστικού της χαρακτήρα, καθώς και της πολιτικής του ΚΕΑ περί δυνατότηταςμετεξέλιξης της ΕΕ από «Ένωση των Τραπεζών» σε «Ένωση των Λαών».

Η δράση της «Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας» δεν περιορίζεται στα στενά όρια τουΕυρωκοινοβουλίου, και αυτό όχι μόνο ή κυρίως γιατί, εκτός του ΚΚΕ, κανένα άλλοκόμμα δεν μπόρεσε να σπάσει είτε τους φραγμούς συμμετοχής στις ευρωεκλογές,π.χ., το κόμμα στην Ιταλία, είτε το όριο του 3% για την εκλογή ευρωβουλευτή.

Εκτίμηση του αποτελέσματος στην ΕΕΤα καθήκοντα του κομμουνιστικού κινήματος

Τα συνολικά ευρωβουλευτικά αποτελέσματα αποτυπώνουν τις ίδιες αρνητικές τάσειςμε αυτές που αποτυπώνουν στην Ελλάδα. Δηλαδή αποτυπώνουν μετακινήσεις σεαντιδραστική εθνικιστική κατεύθυνση που ενισχύθηκε σε συνθήκες παρατεταμένηςστασιμότητας στις οικονομίες των περισσότερων κρατών-μελών της ΕΕ, αύξησης τωνχρεών κι ελλειμμάτων και όξυνσης των αντιθέσεων ως προς τις μορφές διαχείρισήςτους.

Ο αστικός ευρωσκεπτικισμός, ως «άλλη» όψη του κεφαλαιακού κοσμοπολιτισμού,παγίδευσε κι εργατικές και λαϊκές δυνάμεις, π.χ., στη Γαλλία από το εθνικιστικόκόμμα της Μαρί Λεπέν. Ευθύνες γι’ αυτό έχουν και κατ’ όνομα ΚΚ, όπως το Γαλλικόκαι το Ισπανικό ΚΚ που πρωταγωνιστούν στο ΚΕΑ μαζί με το κόμμα Die Linke τηςΓερμανίας.

Τα κόμματα του ευρωκομμουνιστικού οπορτουνισμού, αν κι έχουν φτάσει σεεκφυλιστική κατάσταση, συνεχίζουν να επηρεάζουν αποπροσανατολιστικά, νασυγκαλύπτουν τον καπιταλιστικό αντιδραστικό χαρακτήρα της ΕΕ, ανεξάρτητα απότον πολιτικό συσχετισμό στο εσωτερικό της, τους ανταγωνισμούς και τις αντιθέσειςμεταξύ των κρατών-μελών της και τμημάτων του κεφαλαίου.

Ως ώριμη πλέον ανάγκη, το ΚΚΕ διαχώρισε πλήρως τη θέση του και δε συμμετείχεστη συγκρότηση της GUE, αλλά κατέγραψε τους ευρωβουλευτές του ωςανένταχτους, αφού δεν υπήρχαν προϋποθέσεις συγκρότησης κομμουνιστικήςομάδας. Η εκτίμηση του ΚΚΕ για την ολοένα και ισχυρότερη τάση υποκατάστασης τηςGUE από το ΚΕΑ επαληθεύτηκε και από τη νέα σύνθεσή της.

Το κίνημα της εργατικής τάξης βιώνει αρνητικά περισσότερο από κάθε άλλη φορά τηνεξής αντίφαση: Από τη μια τη μεγάλη ωριμότητα των υλικών συνθηκών για τοπέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, από την άλλη την πιο βαθιά καιπαρατεταμένη ιδεολογική και οργανωτική κρίση της ίδιας της πρωτοπορίας, τουκομμουνιστικού κινήματος, ταυτόχρονα με το μακρόχρονο συμβιβασμό, τογραφειοκρατικό εκφυλισμό του συνδικαλιστικού κινήματος. Βαραίνει καταθλιπτικά ηήττα του κομμουνιστικού κινήματος, οι αντεπαναστατικές ανατροπές, όμως δεδικαιολογεί τον εκφυλισμό ΚΚ που μόνο στ’ όνομα παραμένουν κομμουνιστικά καιθεωρούν ανανέωση-διεύρυνση του κινήματος τη συσπείρωση ομάδων με αταξικάκριτήρια (ομοφυλόφιλων, φιλόζωων, «πειρατών» του διαδικτύου κλπ.).

Στις σημερινές συνθήκες προτεραιότητα έχει η ύπαρξη ιδεολογικής-πολιτικήςοργανωμένης εργατικής πρωτοπορίας, πραγματικά κομμουνιστικής, που ναυπερασπίζεται με ταξική αυτοτέλεια τα συμφέροντα ολόκληρης της εργατικής τάξης,καθώς και τα λαϊκά συμφέροντα, να αντιπαλεύει τον ταξικό εχθρό και σ’ αυτές τιςαντίξοες συνθήκες συσχετισμού μεταξύ των αντίπαλων τάξεων.

Βέβαια και σ’ αυτές τις συνθήκες, η πρωτοπορία μπορεί οργανωτικά ν’ ανανεώνεται,ν’ αναζωογονείται, ν’ αναπτύσσεται ιδεολογικά και να επιβεβαιώνεται πολιτικά.Μπορεί να κερδίζει επιρροή σε μαζικές οργανώσεις της εργατικής τάξης, των λαϊκώνμεσαίων στρωμάτων, της μαθητικής και σπουδάζουσας νεολαίας, καθώς και τωνγυναικών των λαϊκών οικογενειών.

Αυτός ο δρόμος αποτελεί αναγκαιότητα για κάθε ΚΚ στη χώρα του κι απαιτεί έντασητου κομμουνιστικού ιδεολογικού-πολιτικού αγώνα μέσα στους τόπους εργασίας, στιςεργατικές-λαϊκές γειτονιές, στα σχολεία, στις σχολές κατάρτισης και σπουδών. Απαιτείμελετημένη και σχεδιασμένη παρέμβαση, τόσο με αυτοτελείς μορφές κομμουνιστικήςπαρέμβασης όσο και μέσα από τη δράση στις μαζικές οργανώσεις διαμέσου τωνκινητοποιήσεων κλπ.

Πρώτ’ απ’ όλα, απαιτεί οι ίδιες οι κομμουνιστικές δυνάμεις να κατακτήσουν αυτήν τηνικανότητα δράσης και σε μη «εκλογικές» περιόδους. Απαιτεί οι κομμουνιστές ναβελτιώσουν την ικανότητά τους στο να προσελκύουν το ενδιαφέρον των πιοπροβληματισμένων συναδέλφων, των συμφοιτητών, των νέων της τάξης τους για ταζητήματα της ζωής τους, που δεν μπορεί το ενδιαφέρον τους να κλείνεται στα όριατης λειτουργίας των καπιταλιστικών θεσμών.

Σε αυτόν τον προσανατολισμό πάλης εντάσσονται και οι εκλεγμένες δυνάμεις τουΚόμματος στους αστικούς θεσμούς: Βουλευτές κι ευρωβουλευτές, δημοτικοί καιπεριφερειακοί σύμβουλοι, δήμαρχοι. Αξιοποιούν την όποια δυνατότητα τους παρέχειαυτή τους η ιδιότητα για ν’ ασκείται πίεση απόσπασης εργατικών και λαϊκώνκατακτήσεων, για ενημέρωση και κινητοποίηση των εργατικών και λαϊκών δυνάμεων,

για ωρίμανση της εργατικής πολιτικής συνείδησης ως προς την κατεύθυνση λύσηςτου πολιτικού και κοινωνικού προβλήματος, το χαρακτήρα και το δρόμο για τηνεργατική-λαϊκή εξουσία. Μέσα από αυτήν την πάλη πολεμούν και την ουτοπικήάποψη ότι η εκλογή των κομμουνιστών διαμορφώνει σοσιαλιστικές νησίδες μέσα σταόργανα της αστικής εξουσίας με την απατηλή ελπίδα ν’ αλλάξει ο ταξικός χαρακτήραςαυτών των οργάνων.

Μια σχετικά σταθερή σχέση του ΚΚ με δυνάμει πρωτοπόρα τμήματα της εργατικήςτάξης, λαϊκών στρωμάτων, νέων, σχέση με κομμουνιστικούς ιδεολογικοπολιτικούς καιαγωνιστικούς όρους, θα έχει, σε ομαλές αστικές συνθήκες, την αντανάκλασή της καιστην εκλογική επιρροή του. Ωστόσο η σχέση αυτή είναι πιο σύνθετη, γιατί το σύνηθεςστην ταξική πάλη δεν είναι οι ομαλές συνθήκες. Μόλις το ΚΚ με επαναστατικόπρόγραμμα τείνει να ανεβάζει την πολιτική επιρροή του, κινητοποιούνται νέοιαντικομμουνιστικοί μηχανισμοί, απειλές, συκοφαντίες, διλήμματα, απαγορεύσεις κλπ.,για να χειραγωγήσουν την εργατική συνείδηση, ν’ αναστρέψουν την τάσηριζοσπαστικοποίησης και συσπείρωσης με το ΚΚ. Αυτό συνέβη και στις εκλογές του2012, όχι μόνο του Ιούνη αλλά και του Μάη, ακόμα και το 2009 με την επίθεση για ταοικονομικά του Κόμματος.

Άλλωστε, οποιαδήποτε αδυναμία στην άσκηση της καπιταλιστικής εξουσίας δεσημαίνει μια απότομη υπεροχή του εργατικού κινήματος έναντι της ακόμα κυρίαρχηςκαι άρχουσας τάξης των καπιταλιστών. Αυτό δεν το κατανοούν ακόμα και δυνάμειςπροερχόμενες από το κομμουνιστικό κίνημα διεθνώς, ακόμα και από το ΚΚΕ. Πέραντου ότι προσδίδουν στην κρίση του δικομματισμού, όπως τον γνωρίσαμε μετά απότην αποκατάσταση του αστικού κοινοβουλευτισμού (1974), χαρακτηριστικάγενικευμένης πολιτικής κρίσης, υποτιμούν τη δυνατότητα της αστικής εξουσίας νασταθεροποιείται ενσωματώνοντας και νέας κόπιας οπορτουνιστικές δυνάμεις, δηλαδήπροερχόμενες από το κομμουνιστικό κίνημα ή και να ενσωματώνουν σύσσωμα ΚΚ.

Γίνεται λοιπόν άλλοθι κομμουνιστογενών δυνάμεων η κριτική στο ΣΥΡΙΖΑ γιατί«έκανε δεξιά στροφή», γιατί δήθεν τώρα συμβιβάστηκε στις θέσεις συμμετοχής τηςΕλλάδας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα κάνουν πολεμική στη στρατηγική καιστην ηγεσία του ΚΚΕ, επειδή αρνείται να γίνει φορέας μιας «μεταβατικής» εργατικήςκυβέρνησης που θα προκύψει μέσα από τα αστικά όργανα, τη Βουλή, και όχι ωςεργατική κυβέρνηση προϊόν σύγκρουσης και ανατροπής των αστικών μηχανισμών.Γιατί αυτή είναι η ουσία της πολεμικής στο Πρόγραμμα και στο εκλεγμένο από το 19οΣυνέδριο καθοδηγητικό όργανο του Κόμματος, ότι «δεν κερδίζει εκλογικά τηνεργατική τάξη γιατί δεν έχει μεταβατικό πρόγραμμα».

Δε θα λέγαμε ότι σε κάθε περίπτωση είναι αφελείς απόψεις, ιδιαίτερα όσον αφοράπρώην στελέχη, όταν η πείρα 60 και πλέον χρόνων αποδεικνύει ότι καμιά συμμετοχήΚΚ σε κυβέρνηση στο έδαφος του καπιταλιστικού κράτους δεν οδήγησε σεσύγκρουση με τα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Βέβαια υπάρχουν περιπτώσεις που ησυμμετοχή ΚΚ χρησιμοποιήθηκε για στρατηγικούς στόχους αντιμαχόμενων τμημάτωντης τάξης των καπιταλιστών στους ανταγωνισμούς με άλλα καπιταλιστικά κράτη, στηναλλαγή ιμπεριαλιστικών συμμαχιών, στη συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους,όπως συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία, στο Ιράκ, στη Συρία. Αυτό είναι πρόβλημαστη χάραξη της επαναστατικής στρατηγικής ανεξάρτητα από το συσχετισμό μεταξύτων αντίπαλων τάξεων. Δυστυχώς και σήμερα υπάρχουν ΚΚ στο χώρο της πρώηνΕΣΣΔ που δείχνουν προτίμηση στη συμμαχία των καπιταλιστικών κρατών αυτού τουχώρου με την καπιταλιστική Ρωσία, ενώ σωστά, αλλά μονόπλευρα, απορρίπτουν τηνΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Στα καθήκοντα του ΚΚ παραμένει ως πάγιο το καθήκον να μην υποτάσσει τασυμφέροντα της εργατικής τάξης, ανεξάρτητα από εθνότητα, γλωσσική κληρονομιά

και πολιτιστικές παραδόσεις, στα συμφέροντα κάποιας αστικής τάξης ή κάποιουτμήματός της.

Δε θα κουραστούμε να το επαναλαμβάνουμε: Το ΚΚ κρίνεται ιστορικά στο κύριοκαθήκον του: Την ιδεολογική-πολιτική και οργανωτική προετοιμασία του εργατικούκινήματος, αλλά και κινημάτων σύμμαχων κοινωνικών δυνάμεων για τη διεκδίκησητης εργατικής εξουσίας στις κατάλληλες αντικειμενικές συνθήκες –γενικευμένηςπολιτικής κρίσης, επαναστατικής ανόδου του κινήματος– και στην κατάλληλη στιγμή,«ούτε νωρίτερα, ούτε αργότερα», κατά τα λόγια του Λένιν. Μόνο σ’ αυτές τιςσυνθήκες είναι δυνατό το ΚΚ να κερδίσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης και τωνλαϊκών δυνάμεων για την επαναστατική ανατροπή και την κατάκτηση της εργατικήςεξουσίας.

Φυσικά, οι δεσμοί του ΚΚ με τις εργατικές και λαϊκές δυνάμεις καλλιεργούνται στηνπρογενέστερη, μη επαναστατική περίοδο, με ιδεολογικοπολιτικούς και αγωνιστικούςόρους. Οι πράξεις του ΚΚΕ το αποδεικνύουν, όχι μόνο στη «μαύρη» 25ετία μετά απότις ανατροπές, αλλά και στο τελευταίο δίχρονο που υπήρξε νέα υποχώρηση τουκινήματος. Το ΚΚΕ ήταν ουσιαστικά η μόνη πολιτική δύναμη που σταθερά καιγενικευμένα στήριξε τα αιτήματα και τους αγώνες της εργατικής τάξης, τωνβιοπαλαιστών αγροτών και αυτοαπασχολούμενων στις πόλεις, των νέων γιαμόρφωση-ειδίκευση-εργασία, των γυναικών της λαϊκής οικογένειας, τωνσυνταξιούχων.

Η αλήθεια είναι ότι πολιτικά καλοπροαίρετες δυνάμεις, ακόμα και προσκείμενες στοΚΚΕ, συχνά δυσκολεύονται στην κατανόηση του ζητήματος του «συσχετισμού»μεταξύ των δύο βασικών αντίπαλων τάξεων. Βλέπουν τον αρνητικό συσχετισμό ωςστατικό ή βλέπουν τη δυνατότητα αλλαγής του μόνο ή κυρίως μέσω του αστικούκοινοβουλευτισμού. Σ’ αυτό συμβάλλει και η τακτική που ακολουθούν οι διάφορεςοπορτουνιστικές πολιτικές ομάδες, που μια συνενώνονται με τις σοσιαλδημοκρατικέςστο όνομα της κυβερνητικής προοπτικής και μια αυτονομούνται στο όνομα τηςεκπροσώπησης ενός δήθεν συνεπούς αριστερού πολιτικού σχηματισμού. Δεν είναιτυχαίες και οι πρόσφατες διαφοροποιήσεις στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, άλλες κινήσειςστην κατεύθυνση ανασύνταξης του οπορτουνιστικού χώρου.

Το ΚΚΕ έχει την υποχρέωση, τη θέληση και την πείρα να διεξάγει πλέον πιοαποφασιστικό ιδεολογικό-πολιτικό αγώνα με τον οπορτουνισμό. Έχει τιςπροϋποθέσεις να προχωρήσει πιο βαθιά την κριτική εξέταση της Ιστορίας του, καθώςκαι του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, προκειμένου να γίνει ικανότερο ωςεπαναστατικό εργατικό κόμμα. Έχει τη βάση για να γίνει πιο ικανό στην εκλαΐκευσητης οικονομίας, συνολικά της κοινωνίας που η αναγκαιότητά της ωρίμασε μέσα απότην ίδια την καπιταλιστική πορεία. Έχει τις προϋποθέσεις να κάνει πιο επιθετικήπολιτική προπαγάνδα, αναδεικνύοντας το σύνολο των πολιτικών του θέσεων για τηνοικονομία, την παραγωγή, τις κοινωνικές υπηρεσίες. Με την επεξεργασία του νέουΠρογράμματός του, το ΚΚΕ δίνει και την αντίληψή του για το χαρακτήρα τηςεργατικής εξουσίας, που ξεκινά από κάτω, από το χώρο εργασίας και κοινωνικής ήδιοικητικής υπηρεσίας, έχει αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα, γι’ αυτό και ανακλητότητααπό τις Συνελεύσεις και Συνδιασκέψεις, εκφράζει τη συμμαχία με τουςαυτοαπασχολούμενους και τους συνεταιρισμένους αγρότες.

Το ιδεολογικό, πολιτικό-ιστορικό, πολιτιστικό πρόγραμμα του ΚΚΕ, οδεύοντας προςτα 100 χρόνια του (2018), μπορεί και πρέπει να δώσει πληθώρα πρωτοβουλιών κιεκδηλώσεων από την ΚΟΒ έως την ΚΕ, από την ΟΒ έως το ΚΣ της ΚΝΕ, ώστε ναωριμάζει, ν’ ατσαλώνεται και να διευρύνεται η πρωτοπορία, να επιδρά στο εργατικόκίνημα, στη Λαϊκή Συμμαχία, να προετοιμάζει τον υποκειμενικό παράγοντα, «για ναφτιάξουμε έναν κόσμο στο μπόι των ονείρων και των ανθρώπων».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Βλέπε ειδικότερα Μ. Παπαδόπουλος, «Το αβέβαιο μέλλον της Ευρωζώνης»,ΚΟΜΕΠ, τ. 1/2011.

2. Βλ.: Οι διεργασίες στο εθνικιστικό ρεύμα, ΚΟΜΕΠ, τ. 3/2014.

Ελένη ΜπέλλουΜέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ