Το Εικονογραφημένο Λεξικό μου στη Φυσική, Χημεία, Βιολογία (Ιωάννης Νομικούδης)

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

��

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

��

�

�

�

�

�

�

��

�� !��"� ��#$��!��%��&�$��

��!��'��&��

(��)�!�*�+��!��,�

��

��

��-� ��&��.�/ �

��

�

��

ΦΥΣΙΚΗ – ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΛΟΓΙΑ

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Λήμματα Σελ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 11

αγγεία 12

αγωγός 13

αδιαφανή 14

αέρια 15

αίμα 16

αιμοπετάλια 17

αιμοσφαίρια 18

αιμοσφαιρίνη 19

ακοή 20

ακουστικός πόρος 21

άλατα 22

άμυλο 23

αμφίβια 24

αμφιβληστροειδής χιτώνας 25

αναιμία 26

ανάκλαση 27

ανάλυση του λευκού φωτός 28

αναπαραγωγή 29

αναπαραγωγικό σύστημα 30

αναπνευστικό σύστημα 31

αναπνοή 32

ανάπτυξη 33

άνθρακας 34

αντηχείο 35

αντιβιοτικά 36

αντίσταση 37

αντισώματα 38

αντλία 39

άνωση 40

απανθράκωση 41


2

απορρόφηση του φωτός 42

απορρυπαντικά 43

αρθρόποδα 44

αρθρώσεις 45

αρπακτικά 46

αρτηρίες 47

αρτηριακή πίεση 48

ασθένεια 49

ασφάλεια 50

ατμός 51

άτομο 52

αυτί 53

αφαλάτωση 54

βακτήρια 55

βαρόμετρο 56

βάρος 57

βαρύτητα 58

βάσεις 59

βιολογία 60

βιταμίνες 61

βρασμός 62

βραχυκύκλωμα 63

βρόγχοι 64

γαιάνθρακες 65

γαλακτικό οξύ 66

γείωση 67

γεννήτρια 68

γονιμοποίηση 69

γραφίτης 70

γυαλί 71

δαλτονισμός 72

δείκτες 73

διάδοση ήχου 74

διάθλαση 75

διακόπτης 76


3

διάλυμα – διαλύτης - διαλυμένες ουσίες 77

διαμάντι 78

διάνυσμα 79

διαπνοή 80

διαστολή 81

διαφανή 82

διάχυση 83

διαχωρισμός μείγματος 84

διεύθυνση διανύσματος 85

διήθηση 85

δικοτυλήδονα 86

διοξείδιο του άνθρακα 87

δίσκος Νεύτωνα 88

διύλιση 89

διυλιστήρια 90

δομή ύλης 91

δόντια 92

δοχεία συγκοινωνούντα 93

δράση – αντίδραση 94

δύναμη 95

δυναμική ενέργεια 96

δυναμικό 97

δυναμόμετρο 98

εκκένωση 99

ελαστικό σώμα– ελαστικότητα 100

ελεύθερη πτώση 101

εμβόλια 102

ενέργεια 103

ένζυμα 104

ένταση 105

εξάτμιση 106

εξόρυξη 107

εξουδετέρωση 108

επαγωγικό ρεύμα 109

επεξεργασία πετρελαίου 110


4

επιβράδυνση 111

επιτάχυνση 111

έργο 112

ερπετά 113

ερυθρά αιμοσφαίρια 114

εστίαση 115

έτος φωτός 116

ευθύγραμμη κίνηση 117

ζυγώτης 118

ηλεκτρικά στοιχεία- ηλεκτρόδια 119

ηλεκτρικές πηγές 120

ηλεκτρικές συσκευές 121

ηλεκτρική αγωγιμότητα 122

ηλεκτρικό κύκλωμα 123

ηλεκτρικό πεδίο 124

ηλεκτρικό ρεύμα 125

ηλεκτρικό φορτίο 126

ηλέκτριση 127

ηλεκτρισμός 128

ηλεκτροκινητήρες 129

ηλεκτρομαγνήτης 130

ηλεκτρομαγνητικά φαινόμενα 131

ηλεκτρόνιο 132

ηλεκτροπληξία 133

ηλιακά ρολόγια 134

ημιδιαφανή 135

ηχητικά κύματα 135

ηχητικές πηγές 136

ήχος 137

ηχώ 138

θερμίδα 139

θερμιδόμετρα 140

θερμική διαστολή – συστολή 141

θερμική ενέργεια 142

θερμοκρασία 143


5

θερμόμετρο 144

θερμομόνωση 145

θερμοσίφωνας 146

θερμοστάτης 147

θερμότητα 148

θηλαστικά 149

ίζημα 150

ίριδα 151

καρδιά 152

καρδιακός παλμός 153

καρδιογράφημα 154

καταστάσεις ύλης 155

καύση 156

καυστήρας 157

καύσιμα 158

κερατοειδής χιτώνας 159

κεραυνός 160

κιλό 161

κίνηση 162

κινητήρας 163

κινητική ενέργεια 164

κλασματική απόσταξη 165

κοιλίες 166

κοιτάσματα 167

κόλποι 168

κόρη 169

κουάρκ 169

κοχλίας 170

κρύσταλλος 171

κύηση 172

κυκλική κίνηση 173

κυκλοφορικό σύστημα 174

κύμα 176

κυτταρική μεμβράνη 177

κυτταρικό τοίχωμα 177


6

κύτταρο 178

κυτταρόπλασμα 179

κυψελίδες 180

λαμπτήρες 181

λάρυγγας 182

λεπτό έντερο 183

λευκά αιμοσφαίρια - λευκοκύτταρα 184

λιγνίτης 185

λιπαντικά υγρά 185

λοίμωξη 186

μαγνήτες 187

μαγνητικό πεδίο 188

μαγνητικοί πόλοι 189

μάζα 190

μαλάκια 191

μάτι 192

μελανίνη 193

μεταβαλλόμενη κίνηση 193

μεταβολισμός 194

μεταδοτική ασθένεια 195

μέταλλα 196

μείγματα 197

μικρόβια 198

μόλυνση 199

μονοκύτταρος 200

μονωτές 200

μόριο 201

μπαταρία 201

μυϊκό σύστημα 202

νετρόνιο 203

Νιούτον 204

όγκος 205

οινόπνευμα 206

ομιλία 206

ομφάλιος λώρος 207


7

οξέα 207

οξείδια 208

οξυγόνο 209

οπτικό νεύρο 210

όραση 211

οργανικές ενώσεις 212

ορυκτά 213

ορυκτέλαια 214

ορυκτοί άνθρακες 214

οστά 215

οστάρια 216

πάγκρεας 217

παμφάγα 218

παράλληλη σύνδεση 219

πείραμα 220

πεπτικό σύστημα 221

πετρέλαιο 222

πέψη 223

πηγές ενέργειας 223

πηνίο 224

πήξη 225

πίεση 226

πλάσμα 227

πόλοι 228

πολυκύτταρος οργανισμός 229

πομπός 230

προβοσκιδωτά 231

πρωτεΐνες 232

πρωτεύοντα 233

πρωτόνιο 234

πτερύγιο 235

πτηνά 236

πτώση 237

πυκνωτές 238

πυρήνας 239


8

πυρηνική αντίδραση 240

πυρηνικός αντιδραστήρας 241

ράδιο - ραδιενέργεια 242

σαρκοφάγα 243

σιδηρομαγνητικά 244

σκελετός 245

σταλαγμίτες- σταλακτίτες 246

στατικός ηλεκτρισμός 247

στοιχεία 248

στομάχι 249

συγκλίνοντες φακοί 250

συκώτι 251

σύνδεση σε σειρά 252

συσσωρευτής 253

συστολή 254

συχνότητα 255

ταχύτητα 256

τήξη 257

τραχεία 257

τριβή 258

τριχοειδή αγγεία 259

τροχιά 260

τρωκτικά 261

τύμπανο 262

υγρά σώματα 263

υγροποίηση 264

υδατάνθρακες 265

υδρογονάνθρακες 266

υδρογόνο 267

ύλη – υλικά σώματα 268

υπερηχογράφημα 269

υπέρηχος 270

υπόηχος 271

φακοί 272

φάσμα 273


9

φλέβες 274

φυσικές καταστάσεις 275

φυσικό αέριο 276

φυτικές ίνες 277

φυτοφάγα 278

φωνητικές χορδές 279

φως 279

φωτεινή ακτίνα- δέσμη 281

φωτόνια 282

φωτοσύνθεση 283

χημικές ενώσεις 284

χημική ενέργεια 285

χλωροπλάστες 286

χλωροφύλλη 286

χολή 287

χυμοτόπιο 288

ψάρια 289

ψύξη 290

ωάριο 291


10

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο ορισμός και η επεξήγηση ενός όρου ή μιας έννοιας

είναι βασικές προϋποθέσεις για την κατανόησή τους.

Είναι συχνό το φαινόμενο να προσπαθεί ένας

μαθητής να εμπεδώσει και να εξασκηθεί πάνω σε κάποιο

θέμα, χωρίς να έχει καταλάβει ούτε την βασική σημασία

ούτε το σκοπό του.

Σίγουρα ο τελευταίος που ευθύνεται γι’ αυτό είναι ο

ίδιος ο μαθητής και θα ήταν υπερβολικό να αναζητηθούν

και να επιρριφθούν ευθύνες γι’ αυτό.

Απλώς δεν δίνεται η απαιτούμενη σημασία στις λέξεις

από τις οποίες αποτελούνται οι διάφοροι όροι , είτε γιατί

κρίνεται περιττό και επουσιώδες είτε γιατί θεωρείται

αρκετό το να δίνονται μόνο η επεξήγηση και κάποια

παραδείγματα.

Αυτό ίσως θα ήταν φυσιολογικό αν οι μαθητές

συναντούσαν λέξεις δανεισμένες από άλλες γλώσσες , τις

οποίες δεν θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν. Όμως, στη

Φυσική, τη Χημεία και τη Βιολογία, σχεδόν όλες οι λέξεις

που χρησιμοποιούνται είναι ελληνικές.

Αυτό δίνει τη δυνατότητα κατανόησής τους από την

ετυμολογία και την αρχική τους σημασία και μόνο.

Στο συγκεκριμένο σκεπτικό βασίζεται η εργασία αυτή.


11

Οι όροι που έχουν επιλεγεί καλύπτουν την ύλη του

Δημοτικού, στα μαθήματα της Μελέτης Περιβάλλοντος

και της Φυσικής.

Δίνεται αρχικά η ετυμολογία και η αρχική σημασία τους,

καθώς και η χρήση τους σήμερα στην καθημερινή

γλώσσα. Ακολουθεί η επεξήγησή τους , με την ακριβή και

εξειδικευμένη σημασία τους στη Φυσική, τη Χημεία και

τη Βιολογία,

Κατόπιν παρατίθενται κάποια επιπλέον στοιχεία και τέλος

μια εικόνα σχετικά με τον όρο, που κάνει πολύ πιο

παραστατική τη σημασία του.

Το βιβλίο απευθύνεται τόσο στους μαθητές, όσο και

στους εκπαιδευτικούς. Επίσης φιλοδοξεί να βοηθήσει

τους γονείς ή όποιον άλλον προσπαθεί να συνδράμει

στην εργασία των μαθητών.

Για το λόγο αυτό η γλώσσα και το ύφος είναι όσο το

δυνατόν πιο απλά, ώστε να είναι δυνατή η άμεση

πρόσβαση για τον καθένα. Δεν χρησιμοποιούνται

εξειδικευμένοι επιστημονικοί όροι και δεν απαιτούνται

κάποιες ιδιαίτερες γνώσεις για την κατανόησή τους.

Οι έννοιες παρουσιάζονται αλφαβητικά, με τρόπο που

διευκολύνει πολύ την γρήγορη ανεύρεσή τους.

Ελπίζουμε η συμβολή της εργασίας αυτής να είναι

ουσιαστική και να δώσει μια διαφορετική διάσταση στην

καθημερινή σχολική εργασία.

Γιάννης Νομικούδης


12

■ αγγεία

Tα αγγεία είναι ειδικοί σωλήνες, μέσα από τους οποίους το

αίμα μεταφέρεται στον οργανισμό.

Τα αγγεία που ξεκινούν από την καρδιά και κατευθύνονται

στα διάφορα μέρη του σώματος λέγονται αρτηρίες, ενώ αυτά

που έχουν αντίθετη κατεύθυνση λέγονται φλέβες.

Oι φλέβες και οι αρτηρίες καταλήγουν σε πολύ μικρά αγγεία,

που ονομάζονται τριχοειδή.

Βλέπε επίσης: αίμα, αρτηρία, φλέβα


13

■ αγωγός

Αγωγός είναι ένα σώμα που επιτρέπει και διευκολύνει την

πορεία, τη ροή.

Σε ορισμένα υλικά τα ηλεκτρόνια κινούνται πιο εύκολα και πιο

γρήγορα. Τα υλικά αυτά λέγονται καλοί αγωγοί του

ηλεκτρισμού.

Αγωγοί είναι τα μέταλλα, όπως ο σίδηρος, ο χαλκός, το

αλουμίνιο και άλλα υλικά, όπως το νερό και το ανθρώπινο

σώμα.

Επίσης, καλοί αγωγοί της θερμότητας ονομάζονται τα σώματα

που επιτρέπουν τη διάδοση της θερμότητας μέσα από τη μάζα

τους .

Βλέπε επίσης: ηλεκτρόνια, ηλεκτρικό ρεύμα, θερμότητα


14

■ αέρια

Αέρια ονομάζονται τα σώματα που δεν έχουν συγκεκριμένο

όγκο ούτε καθορισμένο σχήμα.

Τα άτομα των αερίων είναι πολύ αραιά και η έλξη μεταξύ

τους είναι ελάχιστη. Το πιο κοινό αέριο είναι ο αέρας της

ατμόσφαιρας.

Βλέπε επίσης: αέρας, ατμόσφαιρα


15

■ αίµα

Το αίμα είναι ένα υγρό που κυκλοφορεί στον οργανισμό του

ανθρώπου και των ζώων και είναι απαραίτητο για τη ζωή.

Αποτελείται από το πλάσμα, μέσα στο οποίο βρίσκονται τα

ερυθρά αιμοσφαίρια, τα λευκά αιμοσφαίρια και τα

αιμοπετάλια.

Οι βασικότερες λειτουργίες που επιτελεί το αίμα είναι οι εξής:

• μεταφέρει οξυγόνο και άλλες χρήσιμες ουσίες.

• καθαρίζει τον οργανισμό από το διοξείδιο του άνθρακα

και άλλες βλαβερές ουσίες.

• βοηθά αποφασιστικά στην άμυνα του οργανισμού κατά

των μικροβίων

• ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος

Ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει γύρω στα 6 κιλά αίμα.

Βλέπε επίσης: αιμοσφαίρια, αιμοπετάλια, μικρόβια, οξυγόνο,

διοξείδιο του άνθρακα


16

■ αιµο̟ετάλια

Τα αιμοπετάλια είναι μικρά κύτταρα που περιέχονται στο

αίμα και είναι απαραίτητα για την πήξη του αίματος, στην

περίπτωση ενός τραύματος.

Ένα αιμοπετάλιο ζει περίπου 4 ημέρες.

Βλέπε επίσης: αίμα


17

■ αιµοσφαίρια

Τα αιμοσφαίρια είναι τα σημαντικότερα στοιχεία του

αίματος. Βρίσκονται μέσα στο πλάσμα και διακρίνονται σε

ερυθρά και λευκά.

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι μικρά, πλατιά και σε σχήμα

δίσκου. Σχηματίζονται στον μυελό των οστών.

Περιέχουν αιμοσφαιρίνη, η οποία δίνει το κόκκινο χρώμα στο

αίμα και χρησιμεύουν για τη μεταφορά του οξυγόνου στους

ιστούς του σώματος.

Τα λευκά αιμοσφαίρια είναι μεγαλύτερα από τα ερυθρά,

έχουν πυρήνα αλλά δεν έχουν χρώμα. Βοηθούν στην άμυνα

του οργανισμού ενάντια στις μολύνσεις, οπότε

συγκεντρώνονται και καταστρέφουν τα μικρόβια.

Βλέπε επίσης: αίμα, ιστοί, πυρήνας, μικρόβια


18

■ αιµοσφαιρίνη

Η αιμοσφαιρίνη είναι μια ουσία με κόκκινο χρώμα, η οποία

περιέχεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και χρωματίζει κόκκινο το

αίμα των περισσότερων σπονδυλωτών.

Μεταφέρει στους ιστούς το οξυγόνο, με τη βοήθεια του

οποίου γίνονται οι καύσεις στα κύτταρα.

Βλέπε επίσης: αίμα, αιμοσφαίρια, ιστοί


19

■ ακοή

Ο οργανισμός συλλέγει ήχους από το περιβάλλον και τους

μεταφέρει στον εγκέφαλό του.

Αυτή η ικανότητα του οργανισμού λέγεται ακοή.

Στον άνθρωπο η διαδικασία της ακοής ξεκινάει από το

πτερύγιο του αφτιού. Εκεί συλλέγονται τα ηχητικά κύματα, τα

οποία προχωρούν στο τύμπανο.

Από εκεί μεταφέρονται σε συγκεκριμένα νευρικά κύτταρα, τα

οποία διεγείρονται και -με τη βοήθεια του ακουστικού

νεύρου- τα ηχητικά κύματα φτάνουν στον εγκέφαλο.

Βλέπε επίσης: αυτί, ηχητικά κύματα


20

■ ακουστικός ̟όρος

Ο ακουστικός πόρος είναι ένας μικροσκοπικός σωλήνας, που

βρίσκεται στο εσωτερικό του αυτιού. Μέσα από τον

ακουστικό πόρο περνούν τα ηχητικά κύματα και φτάνουν στο

τύμπανο.

Βλέπε επίσης: αυτί, τύμπανο, ηχητικά κύματα


21

■ άλατα

Άλατα λέγονται οι χημικές ουσίες που δημιουργούνται όταν

αντιδρά μία βάση με ένα οξύ.

Τα άλατα έχουν κρυσταλλική μορφή και διαλύονται στο νερό.

Βλέπε επίσης: βάση, οξύ

η συνέχεια στο...

http://www.easywriter.gr/ebooks/item/347

http://www.easywriter.gr/ebooks/item/347

Documents

Το Εικονογραφημένο Λεξικό μου στη Φυσική, Χημεία, Βιολογία (Ιωάννης Νομικούδης)