13
?s'd]nL ljsf; nx/ jif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg ?s'd]nL ljsf; nx/ jif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg k[i7 !# o; leq k[i7 * l^sf/fd v*\sf k[i7 !* lz4/fh kg]? afn>d afn>d afn>d afn>d afn>d cGTosf nflu cGTosf nflu cGTosf nflu cGTosf nflu cGTosf nflu ;fdflhs ;+/ ;fdflhs ;+/ ;fdflhs ;+/ ;fdflhs ;+/ ;fdflhs ;+/ If0fs]f la:tf/ If0fs]f la:tf/ If0fs]f la:tf/ If0fs]f la:tf/ If0fs]f la:tf/ ;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL ;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL ;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL ;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL ;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL a;Gt k'g a;Gt k'g a;Gt k'g a;Gt k'g a;Gt k'g ;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt ;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt ;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt ;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt ;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt k[i7 @@ dflg;x?nfO{ ;xL g]Tf[Tj lgdf{0f ug] { / k|To]s JolQmnfO{ hLjg lgjf{x ug] { sDtLdf cfwf/e"t k'jf{wf/x? lgdf{0f ug] { klxnf] hUf vGg] sfd u5{ . t;y{ o'jfx?nfO{ cfkmgf] hLjg Joj:yfkg ug{ / cfkm}df kl/rflnt x'g of] g} d'Vo cfaZostf xf] . To;kl5 /fHosf] cfTdlge{/ /fhgLlt / cy{tGq xf] . oL b'j} s'/fx?af6 /fHodf a:g]x? o'jfx? ljd'v 5g\ . cjsf] d'Vo vfFrf] oL ltg} s'/fx?sf] cj:yfdf ;'wf/ Nofpg' xf] . o; lsl;dsf] ;'wf/ Nofpg cfjZos kg] { >f]t ;fwgx?sf] kl/rfng ug' { k5{ . o;sf nflu kl5Nnf] ;dodf ?s'ddf o'jfx? cfkm}df klg hfu?stf b]vf kg{ yfn]sf] 5 . xfn o'jf If]qdf sfd ug] { ljleGg Uf}/;/sf/L ;+:yfx? 5g\ . ljleGg o'jf ;~hfnx? 5g\ . / ljz]if u/L ?s'ddf lqmoflzn /x]sf /fhg}lts bnsf o'jf ;+u7gx? klg ;fFlRRs} h'/d'/fpg yfn]sf 5g\ . pgLx? ;w} /fhg}lts bnsf] lk5nUu' gagL ;dfhdf /x]sf o'jfx?nfO{ ;sf/fTds dfu{df 8f]/ofpg] ;femf cjwf/0ff NofPsf 5g\ . / o;nfO{ sfof{Gjog ug] { k|ltj4tf Ps ;fj{hlgs sfo{qmd dfkm{t u/]sf 5g\ . jf:tddf ;fdflhs kl/rfng jf o'jfx?nfO{ ;dfhdf kl/rfng ug{ /fhg}lts bnx? / ltgsf o'jf ;+u7gx? ;a}eGbf zlQmzfnL dflgG5g\ / x'g klg . o;sf ;fy} ;dfhnfO{ ultlzln t'Nofpg] dxTjk"0f{ kIf cfly{s kIf g} ePsf]n] o'jfx?nfO{ cfly{s ;d[l4df hf]l8g] ;fgf b]lv 7'Nff ultljlwx? ;~rfng ug{ cfjZos 5 . o;df o'jfx?nfO{ g} kl/rfng ug' { k5{ . ?s'dsf o'jfx?sf] kl/jlt{t ;femf ;jfnx? ?s'dsf] ;Gbe{df o'jfx?sf] hLjg:t/df kl/jt{g b]lvP klg ck]lIft x'g ;s]sf] 5}g . ?s'dsf] o'jf zlQmnfO{ ;fFlRrs} pTkfbgd'ns hgzlQmsf] ?kfGt/0f ug{ s]xL ;Daf]wg ug{ ' kg] { ;femf ljifox? Pj+ ;femf ;jfnx? lgDg 5g\, htf kl§ ;/f]sf/jfnfx?sf] Wofg hfg cfjZos 5 . != a9\bf] a]/f]huf/L tyf cfly{ cefj . @= ljb]z knfogtf #= cj;/x?sf] l;ldttf $= ef}uf]ln ljs6tf tyf oftfoftsf] c;'ljwf %= pj{/ hldgsf] cefj ^= Jo;flos ;Lk tyf tflndsf] cefj &= e/kbf] { sl/c/ sfplG;lnª cefj *= hnjfo' kl/jt{g (= s'ntdf kmF:g'÷unt ;+utsf] lgdf{0f !)= dfgl;s ;d:of, l8k| ]zgsf] lzsf/, cfTdxTof !!= u}/sfg"gL Jofkf/ Joj;fodf ;+nUgtf !@= b08 / k'/:sf/sf] cefj !#= anfTsf/, xTof, n}lËs lx+:ff, n'6kf6 /sd lkm/f}tL, ckx/0f, rGbf ;+sng, u'08fubL{ cflb h:tf h3Go ck/fwdf ;+nUgtf . !$= ;'zf;gsf] cefj !%=r]nLa]6L a]rljvg, a]Zofa[ltdf / b]xJofkf/df ;+nUgtf !^=agk}bfj/ / aGo hGt'sf] rf]/L lzsf/L / lgsf;L !&= ;fdflhs s'/Llt / lje]bk"0f{ Jojxf/ !*= /f]u / dxfdf/L !(= k|fs[lts tyf dfgj ;[lht hf]lvd @)= vfB ;'?Iff tyf s'kf]if0f @!= sfg"gsf] kfngf gug' { @@=:yfgLo pTkfbgdf o'jf nfesf] ljt/0fsf] cefj h:t} of;f{u'Djfsf] ;+sng @#= /fhg}lts bnx?af6 b'?kof]u @$= g}lts lzIffsf] cefj @%= ;fdflhs lzi6tf Pj+ dof{lbt Jojxf/sf] sdL @^= ;fdflhs lzi6tf Pj+ ;Ddfghgs / dof{lbt Jojxf/sf] sdL @&= ;fj{hlgs, k|fs[lts, af}l4s ;Dklt÷;Dkbfsf] b'?kof]u tyf ljgfz @*= kof{j/0fLo ;+/If0f tyf kmf]xf]/d}nf Joj:yfkgsf] cfjZostf @(=u'0f:t/Lo pkef]Uosf a:t'x?sf] cfk"lt{sf] Joj:yfkgsf] cefj #)= phf{ ;+s6 #!= cWoogsf] sdL pNn]lvt ;femf ;jfnx?sf] klxrfg, ;dfwfgsf] nflu ?s'd l:yt /fhg}lts bnsf o'jf ;+u7gx? o;} aif{sf] Ps÷ b'O{ dlxgf cuf8L ;DDf s]xL dxTjk"0f{ kxn u/] klg ;fy{s 6'Ëf]df jf lgisif{df cem} k'Ug ;ls/x]sf 5}gg\ . oBkL o'jf ;femf ;jfnx?df ;DalGwt ;/sf/L ;]jf k|bfos lgsfox? nufot cGo ;/f]sf/ jfnfx? eg] cToGt ;sf/fTds b]lvG5g\ . -n]vs ?s'dsf o'jf ;+u7gx? ;+u ;Da4 Ps o'jf g]tf, cu|h kqsf/ tyf ?s'd]nL ljsf; s]Gb|df sfo{/t sd{rf/L ;d]t x'g'x'G5 ._ dWokxf8Ldf ;// dWokxf8Ldf ;// dWokxf8Ldf ;// dWokxf8Ldf ;// dWokxf8Ldf ;// u u u u u f8L u'8\g] slxn] f8L u'8\g] slxn] f8L u'8\g] slxn] f8L u'8\g] slxn] f8L u'8\g] slxn] < < < < < ko{6g ljsf;sf nflu ko{6g ljsf;sf nflu ko{6g ljsf;sf nflu ko{6g ljsf;sf nflu ko{6g ljsf;sf nflu kxn ug] { of]hgf /x]sf] 5 kxn ug] { of]hgf /x]sf] 5 kxn ug] { of]hgf /x]sf] 5 kxn ug] { of]hgf /x]sf] 5 kxn ug] { of]hgf /x]sf] 5 @^

रुकुमेली विकास लहर

Embed Size (px)

DESCRIPTION

अंक ४२

Citation preview

Page 1: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

k[i7 !#

o; leq

k[i7 *

l^sf/fd v*\sf

k[i7 !*

lz4/fh kg]?

afn>dafn>dafn>dafn>dafn>dcGTosf nflucGTosf nflucGTosf nflucGTosf nflucGTosf nflu;fdflhs ;+/;fdflhs ;+/;fdflhs ;+/;fdflhs ;+/;fdflhs ;+/If0fs]f la:tf/If0fs]f la:tf/If0fs]f la:tf/If0fs]f la:tf/If0fs]f la:tf/

;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL;jfn, /fhlglt / zf;gz}nL

a;Gt k'ga;Gt k'ga;Gt k'ga;Gt k'ga;Gt k'g;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt;dfh;]jL uf]v{ axfb'/ vqLsf] lhjg j[tfGt

k[i7 @@

dflg;x?nfO{ ;xL g]Tf[Tj lgdf{0f ug]{ / k|To]s JolQmnfO{hLjg lgjf{x ug]{ sDtLdf cfwf/e"t k'jf{wf/x? lgdf{0f ug]{klxnf] hUf vGg] sfd u5{ . t;y{ o'jfx?nfO{ cfkmgf] hLjgJoj:yfkg ug{ / cfkm}df kl/rflnt x'g of] g} d'Vo cfaZostfxf] . To;kl5 /fHosf] cfTdlge{/ /fhgLlt / cy{tGq xf] . oLb'j} s'/fx?af6 /fHodf a:g]x? o'jfx? ljd'v 5g\ . cjsf]d'Vo vfFrf] oL ltg} s'/fx?sf] cj:yfdf ;'wf/ Nofpg' xf] .o; lsl;dsf] ;'wf/ Nofpg cfjZos kg]{ >f]t ;fwgx?sf]kl/rfng ug'{ k5{ .o;sf nflu kl5Nnf] ;dodf ?s'ddf o'jfx? cfkm}df klghfu?stf b]vf kg{ yfn]sf] 5 . xfn o'jf If]qdf sfd ug]{ljleGg Uf}/;/sf/L ;+:yfx? 5g\ . ljleGg o'jf ;~hfnx?5g\ . / ljz]if u/L ?s'ddf lqmoflzn /x]sf /fhg}lts bnsfo'jf ;+u7gx? klg ;fFlRRs} h'/d'/fpg yfn]sf 5g\ . pgLx?;w} /fhg}lts bnsf] lk5nUu' gagL ;dfhdf /x]sfo'jfx?nfO{ ;sf/fTds dfu{df 8f]/ofpg] ;femf cjwf/0ffNofPsf 5g\ . / o;nfO{ sfof{Gjog ug]{ k|ltj4tf Ps;fj{hlgs sfo{qmd dfkm{t u/]sf 5g\ . jf:tddf ;fdflhskl/rfng jf o'jfx?nfO{ ;dfhdf kl/rfng ug{ /fhg}ltsbnx? / ltgsf o'jf ;+u7gx? ;a}eGbf zlQmzfnL dflgG5g\/ x'g klg . o;sf ;fy} ;dfhnfO{ ultlzln t'Nofpg]dxTjk"0f{ kIf cfly{s kIf g} ePsf]n] o'jfx?nfO{ cfly{s;d[l4df hf]l8g] ;fgf b]lv 7'Nff ultljlwx? ;~rfng ug{cfjZos 5 . o;df o'jfx?nfO{ g} kl/rfng ug'{ k5{ .?s'dsf o'jfx?sf] kl/jlt{t ;femf ;jfnx? ?s'dsf] ;Gbe{df o'jfx?sf] hLjg:t/df kl/jt{g b]lvPklg ck]lIft x'g ;s]sf] 5}g . ?s'dsf] o'jf zlQmnfO{ ;fFlRrs}pTkfbgd''ns hgzlQmsf] ?kfGt/0f ug{ s]xL ;Daf]wg ug{'kg]{ ;femf ljifox? Pj+ ;femf ;jfnx? lgDg 5g\, htf kl§;/f]sf/jfnfx?sf] Wofg hfg cfjZos 5 . != a9\bf] a]/f]huf/L tyf cfly{ cefj .@= ljb]z knfogtf#= cj;/x?sf] l;ldttf$= ef}uf]ln ljs6tf tyf oftfoftsf] c;''ljwf%= pj{/ hldgsf] cefj^= Jo;flos ;Lk tyf tflndsf] cefj&= e/kbf]{{ sl/c/ sfplG;lnª cefj*= hnjfo'' kl/jt{g(= s'ntdf kmF:g''÷unt ;+utsf] lgdf{0f!)= dfgl;s ;d:of, l8k|]zgsf] lzsf/, cfTdxTof

!!= u}/sfg"gL Jofkf/ Joj;fodf ;+nUgtf!@= b08 / k'/:sf/sf] cefj!#= anfTsf/, xTof, n}lËs lx+:ff, n'6kf6 /sd lkm/f}tL,ckx/0f, rGbf ;+sng, u''08fubL{ cflb h:tf h3Gock/fwdf ;+nUgtf .!$= ;'zf;gsf] cefj!%=r]nLa]6L a]rljvg, a]Zofa[ltdf / b]xJofkf/df;+nUgtf!^=agk}bfj/ / aGo hGt''sf] rf]/L lzsf/L / lgsf;L!&= ;fdflhs s'/Llt / lje]bk"0f{ Jojxf/!*= /f]u / dxfdf/L!(= k|fs[lts tyf dfgj ;[lht hf]lvd@)= vfB ;''?Iff tyf s'kf]if0f@!= sfg"gsf] kfngf gug'{@@=:yfgLo pTkfbgdf o'jf nfesf] ljt/0fsf] cefjh:t} of;f{u'Djfsf] ;+sng@#= /fhg}lts bnx?af6 b'?kof]u@$= g}lts lzIffsf] cefj@%= ;fdflhs lzi6tf Pj+ dof{lbt Jojxf/sf] sdL@^= ;fdflhs lzi6tf Pj+ ;Ddfghgs / dof{lbtJojxf/sf] sdL@&= ;fj{hlgs, k|fs[lts, af}l4s ;Dklt÷;Dkbfsf]b'?kof]u tyf ljgfz@*= kof{j/0fLo ;+/If0f tyf kmf]xf]/d}nf Joj:yfkgsf]cfjZostf@(=u'0f:t/Lo pkef]Uosf a:t'x?sf] cfk"lt{sf]Joj:yfkgsf] cefj#)= phf{ ;+s6#!= cWoogsf] sdL pNn]lvt ;femf ;jfnx?sf] klxrfg, ;dfwfgsf]nflu ?s'd l:yt /fhg}lts bnsf o'jf ;+u7gx? o;}aif{sf] Ps÷ b''O{ dlxgf cuf8L ;DDf s]xL dxTjk"0f{kxn u/] klg ;fy{s 6''Ëf]df jf lgisif{df cem} k''Ug;ls/x]sf 5}gg\ . oBkL o'jf ;femf ;jfnx?df ;DalGwt;/sf/L ;]jf k|bfos lgsfox? nufot cGo ;/f]sf/jfnfx? eg] cToGt ;sf/fTds b]lvG5g\ .

-n]vs ?s'dsf o'jf ;+u7gx? ;+u ;Da4 Ps o'jfg]tf, cu|h kqsf/ tyf ?s'd]nL ljsf; s]Gb|dfsfo{/t sd{rf/L ;d]t x'g'x'G5 ._

dWokxf8Ldf ;//dWokxf8Ldf ;//dWokxf8Ldf ;//dWokxf8Ldf ;//dWokxf8Ldf ;//

uuuuuf8L u'8\g] slxn]f8L u'8\g] slxn]f8L u'8\g] slxn]f8L u'8\g] slxn]f8L u'8\g] slxn]

<<<<<

ko{6g ljsf;sf nfluko{6g ljsf;sf nfluko{6g ljsf;sf nfluko{6g ljsf;sf nfluko{6g ljsf;sf nflukxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5

@^

Page 2: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg ;DkfbsLo

ckfbzL{ v]ns'b ljsf; ;ldlt ?s'dckfbzL{ v]ns'b ljsf; ;ldlt ?s'dckfbzL{ v]ns'b ljsf; ;ldlt ?s'dckfbzL{ v]ns'b ljsf; ;ldlt ?s'dckfbzL{ v]ns'b ljsf; ;ldlt ?s'd lhNnf v]ns'b ljsf; ;ldlt ?s'd cGtdf v]n================/ s'b======================df kl/0ft ePsf] 5 . lhNnf v]ns'b ljsf; ;ldlt ?s'dn] lhNnfsf] v]n If]qsf] ljsf; ug{sf sfdug{'kg{] x'G5 . t/ ;f] ;ldltn] v]n If]qsf] ljsf;sf nflu xf]Og v]ndf /fhlglt 3';fpg lt/lqmofl;n ePsf] kl5Nnf lqmofsnfkn] k'i6L ePsf] b]lvG5 . xfn} dfq ;DkGg /fi6"klt /lgªlzN8 cfof]hgf ubf{ ;/f]sf/ /fVg] lgsfo;Fu s'g} ;d'Gjo ul/Pg . v]n If]qdf rf;f] /fVg]lgsfo dfq xf]Og v]n If]qsf] nfuL dl/d]6\g] lgsfonfO{ klg s'g} ;d'Gjo gu/L ;ldltsf s]xLdfG5]x?sf] cfkm'v';L / cfkm\gf] cg's'ntfdf lzN8sf] cfof]hgf ul/of] . TotL dfq xf]OglhNnfdf s]xL sd{rf/L ;+u7gx?sf] sfo{qmd;Fu lzN8 h'wfpg] sfd ul/of] . hfgfhfgsfo{qmd h'wfP/ pkl:ytLdf cfkm\gf] ar{Zj sfod ug{' cfof]hsx? leqL of]hgf lyof] . /lgªlzN8 s]xL ljjfbsf lar ;DkGg ePsf] 5 . lzN8 ;kmn ePsf] 5 To;nfO{ ;sf/fTds dfGg;lsG5 . t/ h'g vfnsf] tof/L ug{'kg{] xf] cyf{t ;/f]sf/jfnf;Fu ;xsfo{ / ;d'Gjo ug{'kg{] xf]Tof] sfo{ b]lvPg . jf:tjdf ;'zf;g / kfb{lztf k}+;fdf dfq x'Fb}g . sfdsf] d]nf]d];f] jf sfdu/fO{sf] tl/sfnfO{ klg kfb{lztfdf hf]l8G5 . kfb{lztf / lgikIftf ePsf] v08df ;kmndflgG5 t/ v]ns'b ljsf; ;ldlt ?s'dsf] sfd u/fO{df lo b'j} s'/f slxn] lg b]lvPgg .pgLx?n] ;ldtLn] s] ul//x]sf 5g < To;sf] leqsf] cj:yf s] 5 eGg] slxn] klg ;fj{hlgsu/]sf 5}gg\ . olt a]nf lhNnf v]ns'b ljsf; ;ldtLsf] cj:yfsf af/]df cfd hgdfg;dfrf;f]sf] laifo ag]sf] 5 . v]nf8Lsf nfuL hlt ug{'kg{] xf] Tolt sfd gu/l/Psf] sf/0f?s'daf6 /fi6"Lo v]nf8Lx? sd eO/x]sf] cj:yf 5 . lhNnf v]ns'b ljsf; ;ldtLdf cfpg]ah]6, sfo{;ldtLsf] cj:yf, sd{rf/Lsf] Joj:yfkg, v]n If]qdf k'/\ofPsf] of]ubfg, sfo{k|ultljj/0fx? hgtfsf] lardf ;fj{hlgs gug{'n] ;ldtLsf] kfb{lztfdf k|Zg pAh]sf] 5 . To; sf/0f v]ns'b ljsf; ;ldlt ?s'dnfO{ ultlzn / h'emf? agfO{ v]nf8Lsf] dgf]an pRr /fVgsfnfuL ;f ] ;ldtLsf JolQmTjx? cnL a9L uDeL/x'g cfjZos 5 . ?s'dsf] v]n If]qsf] ljsf;sf nfuL cfufdL lbgx?dfsdLsdhf]/L ;RofP/ cuf8L a9]df pGgtL x'g]5 .

?s'd]nL ljsf; nx/ dfl;ssf nflu?s'd]nL ljsf; nx/ dfl;ssf nflu?s'd]nL ljsf; nx/ dfl;ssf nflu?s'd]nL ljsf; nx/ dfl;ssf nflu?s'd]nL ljsf; nx/ dfl;ssf nflu

k k k k k |aGws|aGws|aGws|aGws|aGws M l6sf/fd v8\sf, k|wfg ;Dkfbsk|wfg ;Dkfbsk|wfg ;Dkfbsk|wfg ;Dkfbsk|wfg ;Dkfbs M wgjL/ bfxfn, sfosfosfosfosfo{{ {{ {sf/L ;Dkfbssf/L ;Dkfbssf/L ;Dkfbssf/L ;Dkfbssf/L ;Dkfbs M cfbz{ s]=;L=sfg'gL ;Nnfxsf/sfg'gL ;Nnfxsf/sfg'gL ;Nnfxsf/sfg'gL ;Nnfxsf/sfg'gL ;Nnfxsf/ M u0f]z xdfn, cltly ;Dkfbscltly ;Dkfbscltly ;Dkfbscltly ;Dkfbscltly ;Dkfbs M lbg]z v8\sf, laif]z ;+afbbftfaif]z ;+afbbftfaif]z ;+afbbftfaif]z ;+afbbftfaif]z ;+afbbftf M6]saxfb'/ cf]nL, ;+afbbftf;+afbbftf;+afbbftf;+afbbftf;+afbbftf M sdn s]=;L=, xl/k|;fb zdf{, ahf/ Aoj:yfksahf/ Aoj:yfksahf/ Aoj:yfksahf/ Aoj:yfksahf/ Aoj:yfks M gljg

bfxfn, ;Dks;Dks;Dks;Dks;Dks{ M ?s'd]nL lasf; nx/ /fli6«o dfl;s d';Lsf]6 ?s'd, kmf]g g+=M )**–%#)@(&Email : [email protected] website : www.rukumelibikaslahar.com

lh=k|zf=sf=?s'd btf{ g+=)^÷)&)÷)&!

lh=x'=sf=?s'd btf{ g+= )*÷)^*÷)^(

?s'dsf] o'jf hgzlQm / kl/jt{g Joj:yfkgsf k|d'v ;femf ;jfnx??s'dsf] o'jf hgzlQm / kl/jt{g Joj:yfkgsf k|d'v ;femf ;jfnx??s'dsf] o'jf hgzlQm / kl/jt{g Joj:yfkgsf k|d'v ;femf ;jfnx??s'dsf] o'jf hgzlQm / kl/jt{g Joj:yfkgsf k|d'v ;femf ;jfnx??s'dsf] o'jf hgzlQm / kl/jt{g Joj:yfkgsf k|d'v ;femf ;jfnx?o"jf cfjfh

cj rflx+ o'jfsf] kl/efiff eg] lbO/xg' kb}{g xf]nf . o'jfsf] x'g < o'jfsf] cj:yf s] 5 eGg] ljifodfw]/} ax; klg cfjZos 5}g . lsgsL ;dfhsf xfdLk|To]s dflg;x?n] o'jf cj:yf kf/ ug{' k5{ . jf:tddfo'jf cj:yf g} dfgj hLjgsf] ;a}eGbf :jl0f{d cj:yfxf] . :jl0f{d o; cj:yfdf ls dflg; o'jf cj:yfdf g};a} lsl;dsf] ;[hgf, pTkfbg / lgdf{0f ug]{ u5{ .o'jfx? h'g ;'s} If]qsf eP klg g} /fi6"sf] d'n zlQm x'g\. o'jfx? ljgfsf] /fi6", ;dfh / ;d[l4sf] sNkgf ug{;lsb}g . o'jfx? g} clGtd ;Dafxs zlQm x'g\ . o;y{?s'd lhNnfsf] xsdf klg o'jfx?sf] cj:yf af/] lrGtgdgg ug]{ a]nf cfPsf] 5 . o'jfx?sf] ;jf{lËg lxtdfsfo{ ug]{ ;a} ;/f]sf/jfnfx?sf] o; tkm{ Wofg} hfgg;s]sf] xf]Og t/ cg'e"lt ug{ ;lsg] / b]Vg ;lsg]k|ltkmno'Qm sfo{x? ug{ g;s]sf] oyft{ eg] ;a}sf];fd' 5 .?s'ddf o'jf hgzlQm?s'ddf o'jf hgzlQm?s'ddf o'jf hgzlQm?s'ddf o'jf hgzlQm?s'ddf o'jf hgzlQm ?s'dsf] o'jf hgzlQm cfh ljljw If]qdf sfd ul//x] klg ;a} o'jfx? pTkfbgzLn sfo{df ;+nUg x'g;ls/x]sf 5}gg\ . z}lIfs of]Uotf xfl;n u/]sf o'jfx?cfh ufpF3/df lg/fzf af]s]/ ;do Jolyt ul/x]sf 5g\. a]/f]huf/L, cflys cefj, ca;/sf] sdL, ;d'bfo:t/d} ug{ ;lsg] sfdx?sf] klxrfg ug{ g;Sg' /;DalGwt lgsfo / ;/f]sf/jfnfx?sf] 7f]; of]hgf /;|f]t ;fwgx?sf] kl/rfng gx'g'n] cfhsf] o'jf hdftsf]cgGt zlQmnfO{ pkof]u ug{ ;lsPsf] 5}g . t}klg cfhsltko ?s'dsf o'jfx? ljljw If]qdf lqmoflzn eO/x]sf 5g\ . pknAwL klg xfl;n ul//x]sf 5g\ . o'jfx?sf]cj:yf s:tf] 5 eGgnfO{ ljut / at{dfg / cGoe'uf]nsf / oxfFsf o'jfx?sf] cj:yfsf] t'ngfTds cWoogug{ kg]{ x'G5 . t'ngfn] g} o'jfx?sf] kl5Nnf] o'jf cj:yfsf]lrq0f ub{5 . ?s'dsf] xsdf d"ntM ;z:q 4G4cuf8Lsf] o'jf hdft / zflGt :yfKfgf kl5sf] o'jf

hdftsf] t'ngf ug'{ zfob ;do ;fGble{s x'G5 xf]nf .4G4sfndf ?s'dsf o'jfx?sf] cj:yfsf] ;Demgf ubf{ klglbSs nfu]/ cfp5 . Pp6f 4G4sf] sfn/fqL cGTo kl5?s'dsf o'jfx?sf] hLjg :t/df gf6sLo kl/jt{g gcfPsf]xf]Og . sltko o'jfx? 4G4n] lj:yflkt ePsf lyP, pgLx?hlt ar]sf 5g\, pgLx? cfkmgf] hGd]sf] 3/ cFfugdf cfPsf5g\ . ;fgf] af/L eP klg cfkmgf] kl/jf/;+u s'6f] sf]bfnLug{ yfn]sf 5g\ . cfkmgf] kl/jf/ / afnaRrf;+u ;'v b'v;fl6/x]sf 5g\ . lxhf] Ol08ofsf] sfnfkxf8 dfq b]v]sfo'jfx? cfh cGo t]>f] d'n'sdf yf]/} eP klg sdfO{ ug]{cj;/ kfO{/x]sf 5g\ . b'v / d]xgt gu/]/ s'g /fi6" wgL /;d[4 ePsf] 5 / < >d / kl;gf ljgf s'g} klg ;Eotflgdf{0f x'g ;Sb}g . xf], C0fkfg u/]/ cfh ;of} o'jfx? ljb]zLe"dLdf cfkmgf] >d t a]lr/x]sf 5g\ / To;}n] cfkmgf] /cfkmgf] kl/jf/sf] / /fi6sf] ul/jL yf]/} eP klg 36fO{/x]sf5g\ . o;}af6 yf]/} eP klg kl/jf/nfO{ v';L lbPsf 5g\ . of]clwsf+z o'jfx?sf] kl5Nnf] oyf{t xf] . cfh ?s'dsf o'jfx?csf]{ nx/ s] 5 eg] nf]s ;]jf cfof]usf] hfFr lbP/ gf]s/Lug]{x? / ug{sf nflu tof/L ug]{x? klg y'k|} 5g\ . sltkoJofkf/ Joj:ffodf nfu]sf 5g\ . sltko o'jfx? u};;sfsfo{qmdx?df ;d'bfo :t/d} gf]s/L ul/x]sf 5g\ . sltkoo'jfx? s[lif v]tLkftLd} /dfPsf 5g\ . sltko o'jfx? of;f{u'Da'h:tf df};dL Jofkf/df klg ;+nUg ePsf 5g\ . sltkoc:yfoL k|s[ltsf ;/sf/L gf]s/L ul/x]sf 5g\ . sltkoo'jfx? cfkmgf] ;d'bfo :t/d} ljljw Joj;flos ultljlwdf;+nUg ePsf 5g\ . sf]xL /fhgLltdf sf]xL ;dfh ;]jfdf5g\, sf]xL kqsfl/tfdf klg 5g\ . o;/L w]/} o'jfx? slx+ gslx+ cfkmgf] phf{nfO{ k|of]u t ul//x]sf 5g\ t/ of] s'/fn]?s'dsf ;a} o'jfx?nfO{ ;d]6\b}g . ljsf;sf] / ;d[l4sf] d"nk|jfxdf k|a]z u/fpb}g . t;y{ /fHosf] gLlt / sfd sf/jfxLn] sDtLdf clwsf+z o'jfx? ;d]l6g] cfly{s cj;/x?sf] ;[hgf ug'{ k5{ .kl/jlt{t cj:yfkl/jlt{t cj:yfkl/jlt{t cj:yfkl/jlt{t cj:yfkl/jlt{t cj:yfs'g} klg s'/fnfO{ Jojl:yt ?kdf ljsf; ug{ Ps :ki6k|0ffnL / g]t[Tjsf] vfFrf] x'G5 . o'jfx?sf] cj:yfdf ;sf/fTds kl/jt{g Nofpg ;DalGwt ;a} kIfn] Wofg lbg' cfhsf]d"n st{Jo xf] . o'jfx?sf] u'0f:t/Lo hLjg lgdf{0f ug{ ;a}eGbf d'Vo cfwf/ eg]sf] ;do ;'xfpbf] / cfjZostf cg';f/sf] lzIff k|0ffNfLsf] vfFrf] xf] . ;xL lzIff / k|lzIf0fn] g}

—g/]Gb| s];L

@%

Page 3: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg kf7s k|ltlqmof

!

kmf]6f] ckm b dGy=======

ljsf; lgdf{0f tyf ;fdflhs ?kfGt/0f;DalGw tkfO;+u ePsf s'g} kmf]6f t:jL/x? ePdf xfdL k9fpg'xf];\ . tkfO{sfpTs[i6 kmf]6f] qmdz xfdL kmf]6f] ckm bdGydf k|sfzg ug{] 5f}+ . wGojfb .

;Dkfbs .k'0f{ ;/;kmfO{ o"Qm uf=lj=;= lgdf{0fdf

h'6]sf l;DnLjf;L

?s'd]nL ljsf; nx/ dfl;s d ;Fw} g5'6fP/ k9\g] u5{" .dnfO{ ;fx|} dg k5{ . ;f] klqsfn] ;fdfGo 1fg ;DaGwL;fdfu|L klg yk]df emg ;'gdf ;'uGw x'g] lyof] . ;f}/j g]kfnL ;f}/j g]kfnL ;f}/j g]kfnL ;f}/j g]kfnL ;f}/j g]kfnL em'nf em'nf em'nf em'nf em'nf ?s'd]nL ljsf; nx/ dfl;ssf] df3 c+sdf k|sflzt k'j{/yL ljj]ss'df/ zfxsf] cGt{jftf{ k9\bf kSs} klg pxfFn]lhNnfsf] nfuL s]xL ug{] ;f]r agfPsf] h:tf] nfUof] . pxfFn]?s'dsf] nfuL h'g vfnsf] of]hgf agfpg'ePsf] 5 . pxfFsf]of]hgfdf ?s'daf;Ln] ;fy lbg' /fd|f] x'G5 . pxfFn] kSs} klglhNnfsf] nfuL /fd|f] ;f]r agfpg'ePsf] x'g ;S5 . nf]saxfb'/ s]=;L nf]saxfb'/ s]=;L nf]saxfb'/ s]=;L nf]saxfb'/ s]=;L nf]saxfb'/ s]=;L

?s'd]nL ljsf; nx/ dfl;s kf}if c+sdf k|sflzt;Dkfblsodf lhNnfdf ;a} eGbf a9L lsrnf] ug{] JolQmx?k]p3f / afFlkmsf]6sf 5g\ eGg] s'/f k9\bf dnfO{ ;fx|} v';LnfUof] . t/ ;Dkfbsn] Pp6f csf{] ufla; 5'6fpg'eP5 . Tof]ufla; xf] lahoZj/L . k]p3f / afFlkmsf]6sf h:t} cfkm'nfO{;j{];jf{ 7fGg] / ljsf; lgdf0f{df ;Fw} lsrnf] ug{] csf{]ufla; lahoZj/L klg xf] . ToxfFsf bnsf s]xL JolQmx?;fx||} ei6"frf/L 5g\ . ;Dkfbs nufPt cGo kqsf/x?sf]Totf klg Wofg hfcf]; . a;Gt a;Gt a;Gt a;Gt a;Gt

?s'd]nL ljsf; nx/sf] df3 c+sdf k|sflzt sf]l/oglaBfyL{x?n] vfhf vr{ arfP/ ?s'dsf] laBfno lgdf0f{ u/]sf] ;dfrf/ k9\bf v';L klg nfUof] b'vL klg eoF . lsgsLxfdL ;Fw} csf{sf] e/df kg{' eg]sf] b'Vvsf] s'/f xf] . t/?s'dsf] Pp6f b'/b/fhdf cfP/ laBfno agfOlbg' v';Lsf]s'/f xf] . xfdL klg s]xL u/f}+ eGg] efjgfsf] ljsf; u/f}+ . nfnaxfb'/ cf]nL nfnaxfb'/ cf]nL nfnaxfb'/ cf]nL nfnaxfb'/ cf]nL nfnaxfb'/ cf]nL cdf{ cdf{ cdf{ cdf{ cdf{

k'0f{ ;/;kmfO{o'Qm ufla; lgdf0f{ xk'0f{ ;/;kmfO{o'Qm ufla; lgdf0f{ xk'0f{ ;/;kmfO{o'Qm ufla; lgdf0f{ xk'0f{ ;/;kmfO{o'Qm ufla; lgdf0f{ xk'0f{ ;/;kmfO{o'Qm ufla; lgdf0f{ x'F'F 'F'F 'Fbbbbb}?ljn ;Dafbbftf?ljn ;Dafbbftf?ljn ;Dafbbftf?ljn ;Dafbbftf?ljn ;Dafbbftf?s'd÷kmfNu'g

;dfrf/

v'Nnf lb;fd'Qm 3f]if0ff eO;s]sf ufla;x? la:tf/}k'0f{ ;/;kmfO{o'Qm ufla; aGb} 5g\ . lhNnf :t/dfv'Nnf lb;f d'Qm kl5sf] lqmofsnfk ;~rfng ug{ k"0f{;/;kmfO{ /0flglt of]hgf lgdf{0f gePsfn] s]xL cGof]ntf5fPsf] ePtfklg k'0f{ ;/;kmfO{o'Qm ufla; lgdf0f{ ug{]of]hgfdf :yflgox? nfu]sf] ?s'd]nL ;dfh ljsf;s]Gb| ?s'd sf u|fld0f ;a}sf nflu lbuf] ;/;kmfO{ kl/of]hgfsf kl/of]hgf ;+of]hs l6sf/fd v8\sfn] atfpg'eof] . lhNnfsf] k"0f{ ;/;kmfO{ /0flglt of]hgf lgdf0f{sfnflu k|of; eO/x]sf] eP klg lhNnf :t/sf ;/f]sf/jfnfx?sf] rf;f] / tb?stf gb]vfPsfn] sfd cuf8La9g g;s]sf] u'gf;f] v8\sfn] ug'{eof] . lhNnf :t/dfs]xL ;':ttf 5foklg sltko uflj;x? k"0f{ ;/;kmfO{sf]nIodf cuf8L al9 ;s]sf 5g . P;= Pg= le= g]kfnsf] ;xsfo{df ?s'd]nL ;dfh ljsf; s]Gb| ?s'dn];~rfng ul//x]sf] u|fld0f ;a}sf nflu lbuf] ;/;kmfO{kl/of]hgfsf] ;xlhs/0fdf lhNnfsf l;DnL, l5jfË,v+nuf, :ofnfkfvf, sfF8f, df]/fafË, sfqmL / ts;]/fuflj;df k"0f{ ;/;kmfO{sf] sfd ;'? ePsf] 5 . xfn}g]kfn /]8qm; ;f];fO6L / ?s'd]nL ;dfh ljsf; s]Gb|sf]

;xlhs/0f l;DnL ufp ;/;kmfO{ ;dGjo;ldltsf] cfof]hgfdf uflj; k"0f{ ;/;kmfO{ /0flglt of]hgf lgdf{0f sfo{zfnf ;DkGg ePsf]5 . sfo{zfnfsf] qmddf uflj;sf] ;/;kmfO{sf]at{dfg cj:yf / cfufdL /0flgltsf ljifos5nkmndf uflj;sf ;Dk"0f{ ljBfnosf k|cdlxnf :jod ;]jLsf , cfdf ;d'x , j8fgful/s d~rsf kbflwsf/L ul/ hDdf %)hgfsf] ;xeflutf /x]sf] lyof] . uflj;df /x]sf] s'n !)$$ 3/w'/Ldf ljBfno , dlxnf;d'x cfdf ;d'x / cGo ;/sf/L tyf u}/;/sf/L lgsfosf] ;lqmotfdf ;/;kmfO{ cleofg;~rfng ug]{ lg0f{o ;d]t sfo{zfnfn] u/]sf]5 . pQm sfo{qmddf tof/ ul/Psf /0flgltx?nfO{ k'g ufp ;/;kmfO{ tyf :jR5tf;dGjo ;ldltsf] a}7s al; /0flglt of]hgfcg'df]bg ul/g] s'/f g]kfn /]8qm; ;f];fO{6LlhNnf zfvf ?s'dsf k|]d k|sfz s];L n]atfpg' eof] . pQm sfo{qmdsf] ;xlhs/0f?s'd]nL ;dfh ljsf; s]Gb| ?s'dsf kl/of]hgf ;+of]hs 6Lsf/fd v8\sf / g]kfn/]8qm; ?s'd zfvfsf sfof{no k|d'v k|]dk|sfz s];Ln] ;+o'Qm ?kdf ug'{ eosf] lyof].

@$

lhNnf :jf:Yo sfof{no ?s'dsf] cToGt h?/L ;'rgflhNnf :jf:Yo sfof{no ?s'dsf] cToGt h?/L ;'rgflhNnf :jf:Yo sfof{no ?s'dsf] cToGt h?/L ;'rgflhNnf :jf:Yo sfof{no ?s'dsf] cToGt h?/L ;'rgflhNnf :jf:Yo sfof{no ?s'dsf] cToGt h?/L ;'rgfnfdv'6\6]sf] 6f]sfO{af6 ;g{] kmfOn]l/ofl;; /f]u nfuL xfQLkfOn] eO;s]kl5 lgsf] gx'g] / hLjge/ czQm, ckf+uagfpg] ePsf]n] of] /f]u nfUg glbg oxL @)&! ;fn kmfNu'g @#,@$ / @% ut] ;j}n] cf cfkm\gf] 3/6f]n glhsdf cfpg]tflnd k|fKt :jf:YosdL{ tyf :jo+;]jsx?;Fu of] /f]usf] la?4df sfd ug{] cf}ifwL ;]jg u/f}+ , cfkm' / cfkm\gf] ;GgtLnfO{arfcf}+ / laZjaf6 xflQkfOn] /f]u lgjf/0fdf ;xof]u u/f}+ .

Wofg lbg'xf];Wofg lbg'xf];Wofg lbg'xf];Wofg lbg'xf];Wofg lbg'xf]; M of] cf}ifwL vfgf vfP/ dfq vfg' kb{5 . @ aif{d'lgsf jfnjflnsf, ue{jtL , & lbg leqsf ;'Ts]/L cfdf / lb3{ tyf l;ls:t la/fdLn] of] cf}ifwL vfg' x'Fb}g .

g ]k fn ;/sf/:jf:Yo tyf hg; +Vof dGqfnolhNnf :jf:Yo sfof {no, ?s 'd

g]kfn ;/sf/g]kfn ;/sf/g]kfn ;/sf/g]kfn ;/sf/g]kfn ;/sf/:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfno:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfno:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfno:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfno:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnolhNnf :jf:Yo sfo{fno ?s'dlhNnf :jf:Yo sfo{fno ?s'dlhNnf :jf:Yo sfo{fno ?s'dlhNnf :jf:Yo sfo{fno ?s'dlhNnf :jf:Yo sfo{fno ?s'd

Page 4: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

@

se/ :6f ]/Lse/ :6f ]/Lse/ :6f ]/Lse/ :6f ]/Lse/ :6f ]/L

wgjL/ bfxfnwgjL/ bfxfnwgjL/ bfxfnwgjL/ bfxfnwgjL/ bfxfn?s'd÷kmfNu'g

dWokxf8Ldf ;// uf8L u'8\g] slxn] <dWokxf8Ldf ;// uf8L u'8\g] slxn] <dWokxf8Ldf ;// uf8L u'8\g] slxn] <dWokxf8Ldf ;// uf8L u'8\g] slxn] <dWokxf8Ldf ;// uf8L u'8\g] slxn] <?s'd v08df ;f]r]cg';f/ sfd ePg?s'd v08df ;f]r]cg';f/ sfd ePg?s'd v08df ;f]r]cg';f/ sfd ePg?s'd v08df ;f]r]cg';f/ sfd ePg?s'd v08df ;f]r]cg';f/ sfd ePg

/fli6«o uf}/jsf] k'iknfn dWokxf8L nf]sdfu{df slxn]u'8\nf uf8L < olta]nf ;a}sf] rf;f] / lrGtfsf] laifoag]sf] 5 . olta]nf uf8L u'8\g' kg{] ePklg sfddf s]xLl9nf ;':tL ePkl5 ;d:of ePsf] xf] . :yflgox?sf];jq k|Zg 5 dWokxf8L nf]sdfu{df ;// uf8L u'8\g]slxn] < o;sf] pQ/ ;/f]sf/jfnf lgsfon] lbg ;ls/x]sf] cj:yf 5}g . cGo lhNnfdf sfd eO/x]sf] ePklg?s'd v08df ;f]r]cg';f/ sfd gePsf] :yflgoaf;Lsf]b'v];f] /x]sf] 5 . ?s'dsf] k'jL{ efudf sfd ul/PklgklZrd efudf h'g ultdf sfd x'g'kg{] To;/L gePsf]:yflgosf] u'gf;f] 5 . o:t} dWokxf8L nf]sdfu{sf] ?s'dv08sf] s]xL efudf lhNnf ljsf; ;ldtL ?s'd /:yflgo hgtfn] 6"ofs vf]n]sf] ;8sdf cfkm\gf] lgdf0f{sDkgLn] sfd u/]sf] elg 7]s]bf/n] d'Nof+sg u/fPsf]u'gf;f] :yflgon] u/]sf 5g\ . @)%* ;fndf lhNnfljsf; ;ldtL ?s'dn] d'l;sf]6 rf}/hxf/L s[lif ;8sgfdfs/0f u/L :yflgo :t/af6 ;fwg ;|f]tsf] cefjsflar hgtfn] lgdf0f{ u/]sf] ;8sdf dWokxf8Lnf]sdfu{sf] of]hgf k/]kl5 :yflgoaf;L v';L ePsflyP . dWokxf8Ln] ;8snfO{ la:tf/ ug{] / sfnf]kq]ug{'sf] ;6\6f :yflgon] kl;gf aufP/ 6"ofs vf]n]sf];8snfO{ Ps lgdf0f{ sDkgLn] cfkm'n] 6"ofs vf]n]sf]

b]vfPsf] :yflgon] atfP . ?s'dsf] lztnkf]v/L b]vLl5af+u rf}tf/f ;Ddsf] !& lsnf]ld6/ ;8s v08@)^& ;fndf lhNnf ljsf; ;ldtL ?s'dsf] ;xof]udf:yflgon] 6"ofs vf]n]sf lyP . lgdf0f{ sDkgLn] PrPn] o:tf] sfd u/]sf] atfOPklg Pr P sf k|ltlglwnId0f vltj8fn] cfkm\gf] sDkgLn] ug{] sfddf s'g}tndfyL gePsf] atfpg'eof] . pxfFn] cfkm'x?n] sfdsf]u/]/ d'Nof+sg u/fPsf] bfjL ug{'eof] . o;} u/L ;8ssf]:t/pGgtL u/L oftfoft ;'rf? u/fpgsf nfuL @)&)r}q dlxgfdf ;Demf}tf u/]sf] uf}/L kfj{lt sG6"S;gn]klg xfn ;Dd s'g} sfd yfn]sf] 5}g . ;Demf}tf u/]sf]Ps aif{ eO{;Sbf klg sfdsf] s'g} jf:yf gu/]kl5:yflgox? emg} cfqmf]lzt ePsf 5g\ .

s] eG5g\ :yflgo af;L <s] eG5g\ :yflgo af;L <s] eG5g\ :yflgo af;L <s] eG5g\ :yflgo af;L <s] eG5g\ :yflgo af;L <:yflgoaf;Ln] dWokxf8L ;8s lgdf{0fdf cToGt} l9nfO{ePsf] atfPsf 5g\ . :yflgoaf;Ln] dWokxf8Ln]cfkm'x?;Fu s'g} ;d'Gjo gu/L k6s k6s ;8s gfk]klgsfdnfO{ h'g 9+un] cuf8L a9fpg'kg{] xf] Tof] 9+un]sfd gePsf] atfPsf 5g\ .

sfd cToGt} l9nf eof]sfd cToGt} l9nf eof]sfd cToGt} l9nf eof]sfd cToGt} l9nf eof]sfd cToGt} l9nf eof] Ml6sf/fd vqLd'l;sf]6 gkf $ ?s'd :yflgoaf;L d'l;sf]6 gu/kflnsf $ sf l6sf/fdvqLn] dWokxf8Ln] ;f]r] cg';f/sf] sfd gu/]sf]atfpg'ePsf] 5 . pxfFn] clxn] ;Dd sfnf]kq] eO;Sg]

pxfF ;/sf/L ;]jfd} /xbf ljefluo l:js[tL lnP/ljleGg ;fdflhs sfo{df ;d]t ;lqmo /xg' eof]. pxfF lj=;= @)%* ;fn b]lv hglxt k|f=lj=sf];Nnfxfsf/, lgdf{0f Aoa;flo ;ldltsf] @)^)b]lv @)^$ ;fn ;Dd pkfWoIf / k'gM @)&! b]lvpkfWoIfsf ?kdf ;lqmo x'g'x'G5 . o;} ul/ pxfFlj=;= @)^^ b]lv @)^* ;fn ;Dd lqe'jg hgtfpRr df=lj=sf] Aoa:yfkg ;ldlt cWoIfsf ?kdflqmoflzn /xg' eof] . k|hftflGqs d'No / dfGoftf

k|lt cf:yf /fVg] uf]/v jxfb'/ vqL ?s'd lhNnfsfgful/x?sf] ;fxfotfsf nflu k|efjzfnL gful/s;dfh h?/L ePsf] jtfpg' x'G5 . clxn] ;j}If]qdf ;d:of g} ;d:of ePsfn] o;sf] lbuf]Aoa:yfkgsf ug{, gful/s xs clwsf/ k|bfgug{ / gful/sx?df r]tgf :t/ a[l4 ug{ gful/s;dfhn] k|efjsf/L e'ldsf v]Ng' kg]{ pxfFsf] hf]85 .-k|:t'lt M lbg]z v8\sf_

cfocfh{g pk–kl/of]hgf ;DkGgcfocfh{g pk–kl/of]hgf ;DkGgcfocfh{g pk–kl/of]hgf ;DkGgcfocfh{g pk–kl/of]hgf ;DkGgcfocfh{g pk–kl/of]hgf ;DkGgx/Lk|;fb zdf{x/Lk|;fb zdf{x/Lk|;fb zdf{x/Lk|;fb zdf{x/Lk|;fb zdf{?s'd÷kmfNu'g

sf]n uflj;df u7g ePsf] ;fd'bflos ;+:yfdf;~rfng ePsf] cfocfh{g pk-kl/of]hgf ;DkGgePsf] 5 . uflj;sf] jf8{ g+= & kj{t cf]Vdf;fd'bflos ;+:yfdf @)&! ;fpgdf ;'? ePsf]pk-kl/of]hgf ?=$ nfv %! xhf/ ! ;o &) sf]nufgL ePsf] xf] . ul/jL lgjf/0f sf]if sf7df08f}+jf6;'?df klxnf] ls:tfsf] /sd ?=@ nfv (# xhf/^ ;o @) lgsfzf eO{ sfd ;'? ePsf] / xfnbf];|f] ls:tfsf] /sd ?=! nfv !* xhf/ ^ ;o%) e'QmfgL eP kl5 pk-kl/of]hgf ;DkGg ePsf]xf] . pQm kl/of]hgfdf ;fd'bflos ;+:yfsf] ;d]t

?=#* xhf/ ( ;o :jMnufgL ePsf] 5 . pkkl/of]hgf cGtu{t e};L,jfv|f, ;+u'/kfng/ v'b|fkzn Joj;fox? ;+rfnLt 5g\ . pkkl/of]hgfjf6 !^ ljkGg 3/w'/Lx? k|ToIf nfeflGjtePsf 5g . pk-kl/of]hgf lds g]kfn ?s'd /sf]ifsf] ;fem]bf/Ldf ;+rfnLt sfo{qmd lbuf];fd'bflos ljsf;sf nflu cfocfh{g sfo{qmdcGtu{t ;xof]u ul/Psf] xf] . pk-kl/of]hgf;DkGg tyf bf];|f] ls:tfsf] /sd ljt/0fsfo{qmddf lds g]kfn ?s'dsf jl/i7;Nnfxsf/ jf e'tk'j{ cWoIf >L eLpdfg 3tL{/ ;fdflhs kl/rfns >L d~hLt k'g cflyTotf/x]sf] lyof] .

k]h @! af6k]h @! af6k]h @! af6k]h @! af6k]h @! af6 dlxnfsf]= dlxnfsf]= dlxnfsf]= dlxnfsf]= dlxnfsf]==============lk8snfO{ pGd'QLlbO{/x]sf] 5 . dfgj clwsf/ eGg] s'/f h:n] csf{sf]jfRg kfpg] jf clwsf/ xgg ub{5 To:tf]nfO{ klgjfRg kfpg] clwsf/ 5}g\ . To;}n] cj jGg] ;+ljwfgdfjnfTsf/L nfO{ d[To'b08 lbg sfg"g Nofpg' kb{5 clgdfq dlxnf lbj; dgfPsf] ;fy{s x'G5ev{/ }sf7dfG8f}+df 6\o';g k9g uPsf 5fqf dfly k|]d k|:tfjc:jLsf/ u/]sf] sf/0f P;L8 vGofPsf] 5 . dlxnfdfly h'g ;'s} :yfg klg ;'/IfLt ePgg\ . sxfF ;'/Iffsf] cg'e"tL ug]{ x'g dlxnfn] < 5fqf dfly P;L8vGofPsf] Ps xKtf eGbf jl9 eof] t/ lt ck/flwx?nfO{

;/sf/n] kqmfp ug{ ;s]sf] 5}g . o:tf] h3Go ck/fwnfO{ ;/sf/n] l56k'6sf] 36gf eGg' sTQLsf]sfo/tf b]vfO{/x]sf] 5 ;/sf/n] . o:tf ck/flwnfO{t b08 lbg ;Sb}g ;/sf/n] s;/L dlxnfn] ;'/Iffsf]cfef; u5{g . / s:tf] sfg"g jGnf dlxnfsf] nflu< o:tf 36gsf ck/flwnfO{ sfg"gL bfo/fdf NofP/sfjf{lx ul/g' k5{ / jnfTsf/LnfO{ kmf;L lbPdf dfqlk8Lt dlxnfn] Gofo kfp5g / b]zdf dlxnfn] ;'/Iffsf] cg'e'lt ug{ kfPdf dfq dlxnf lbj; dgfpg'sf]klg cy{ /xG5 . o:tf sfg"g eP / sfof{GjogdfNofPkl5 dlxnfn] cf/If0f xf]O{g ;dtf rfxfG5g\ .

@#

Page 5: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg se/ :6f ]/Lse/ :6f ]/Lse/ :6f ]/Lse/ :6f ]/Lse/ :6f ]/L

#

hLjg a[Q

@@

;8snfO{ ;fdfGo 6\ofS6/ ;Dd /fd|f];Fu u'8\g] vfnsf] klggePsf] atfpg'eof] . ;]/LufFp b]vL lkkng]6f v08df rfFxLlhNnf ljsf; ;ldtL ?s'd / cfkm'x?sf] ;fem]bf/Ldf ePsf]sfdnfO{ d'Nofs+g u/L 7]s]bf/ sDkgLn] sfd b]vfPsf]atfpg'eof] .

lkkng]6f v08nfO{ 5f]Ps} 5}g lkkng]6f v08nfO{ 5f]Ps} 5}g lkkng]6f v08nfO{ 5f]Ps} 5}g lkkng]6f v08nfO{ 5f]Ps} 5}g lkkng]6f v08nfO{ 5f]Ps} 5}g Mg}glj/ a'9fyf]sLd'l;sf]6 gkf $ ?s'd

:yflgo af;L d'l;sf]6 gu/kflnsf$ sf g}glj/ a'9fyf]sLn] ;]/LufFpb]vL lkkng]6f ;Ddsf] ;8s clxn] ;Dd s'g} sfd gePsf] / ;8s lgdf{0f t sxfF xf] sxfF Psk6s 8f]h/n] klg g5f]Psf] atfpg'ePsf] 5 . w]/} k6sgfKg] dfq sfd ePsf] t/ ;8s lgdf{0fdf rf;f] guPsf]pxfFsf] u'gf;f] 5 .

dWokxf8Ldf l56} uf8L u'8f]; MdWokxf8Ldf l56} uf8L u'8f]; MdWokxf8Ldf l56} uf8L u'8f]; MdWokxf8Ldf l56} uf8L u'8f]; MdWokxf8Ldf l56} uf8L u'8f]; M lbg]z s];L al/i7 pkfWoIf?s'd pBf]u afl0fHo ;+3

sfd u/fO{df l9nf ePsf] 5 . h'gultdf sfd x'g'kg ]{ ;f]xL cg';f/sfd ePsf] 5}g . ;/sf]sf/ jfnflgsfon] sfd nfO{ b|'t ultdf cufl8 a9fpg'k5{ . hgtfn]l56\6} dWokxf8Ldf ufl8 u'8]sf] b]Vg k/f];\ .

o;} laro;} laro;} laro;} laro;} lar dWokxf8Lsf] ?s'd v08sf laifodf lhNnfljsf; ;ldlt ?s'ddf Ps cGt{lqmof sfo{qmd ;d]t ;DkGgePsf] 5 . :yflgo ljsf; clwsf/L e/ts'df/ zdf{sf];lqmotfdf lhNnfsf ;/f]sf/jfnf lgsfosf lardf cGt{lqmofsfo{qmd ePsf] xf] . sfo{qmddf :yflgo pkef]Qmfx?,dWokxf8L nf]sdfu{sf lgdf{0f sDkgLsf k|ltlglwx? tyflhNNffsf /fhlglts bn Pj+ cGo ;/f]sf/jfnfsf] ;xeflutf/x]sf] lyof] . cGt{lqmofdf :yflgo pkef]Qmfn] ;dodf sfdx'g g;s]sf] elg lgdf{0f sDkgLx?sf] cfnf]rgf u/]sf lyP. sfo{qmddf :yflgo ljsf; clwsf/L e/ts'df/ zdf{n];Demf}tf ul/Psf] ;dodf sfd ;Sg cg'/f]w ug{'ePsf]lyof] . lgdf{0f sDkgLsf k|ltlglw tyf dWokxf8L nf]sdfu{klZrd v08sf k|ltlglwx?n] sfddf s]xL l9nfO{ ePklgcj cln a9L lta|tfsf ;fy sfd ul/g] atfPsf lyP .

6'x'/f jfnjflnsf;6'x'/f jfnjflnsf;6'x'/f jfnjflnsf;6'x'/f jfnjflnsf;6'x'/f jfnjflnsf; FF FF Fu cGt{lqmofu cGt{lqmofu cGt{lqmofu cGt{lqmofu cGt{lqmof6'x'/f jfnjflnsf;Fu PscGt { lqmof sfo {qmd

;DkGg ePsf] 5 .cGt{lqmof cGt{lqmof sfo{qmddf6'x'/f jfnjflnsfn] ef]Ug'k/]sf] dgf];fdflhs;d:of, 4G4n] kf/]sf] k|efj, cGtl/d /fxtn]6'x'/fnfO{ k'/\ofPsf] ;xof]u, ;/sf/n] 6'x'/fjfnjflnsfnfO{ k|bfg ug{] ;+/If0f eQfsf]pkof]lutfsf laifodf 5nkmn ePsf] lyof] .sfo{qmddf zflGt tyf k'g{lgdf{0f dGqfnosfpk;lrj ;'b]js'df/ kf]v|]n, cGt{/fli6«o cfk|af;g;+u7g -cfOcf]Pd_sf cg'k kf}8]n / lbk]Gb| kf}8]nn];xhLs/0f ug{'ePsf] lyof] . :yflgo zflGt ;ldlt?s'dsf] ;d'Gjo / zflGt dGqfnosf] cfof]hgftyf cfOcf]Pdsf] k|flalws ;xof]udf ePsf]sfo{qmddf :yflgo zflGt ;ldtL ?s'dsf;+of]hs v8\u 8fFuL, ;lrj /fh' nfld5fg] sf];xeflutf /x ]sf ] lyof ] .

?lan ;Dafbbftf?lan ;Dafbbftf?lan ;Dafbbftf?lan ;Dafbbftf?lan ;Dafbbftf?s'd÷kmfNu'g

uf]/v jxfb'/ vqLuf]/v jxfb'/ vqL nfdf] ;do ;/sf/L ;]jf kl5;dfh ;]jfdf ;lqmo x'g'x'G5 . lj=;=@)#^ ;fndftTsflng lhNnf sfof{no -xfnsf] lhNnf k|zf;gsfof{no _ jf6 ;sf/L ;]jf ;'? u/]sf uf]/vjxfb'/ vqL OdGbf/ / nuglzn ;/sf/L ;]jstyf ;dfh ;]jLsf ?kdf lrlgg'x'G5 . ;/sf/L;]jfsf sl/j #$ jif{ :yfgLo lgsfodf dfqljtfPsf vqLn] ?s'd lhNnfsf bh{g jl9 ufpFljsf; ;ldltdf sfd ul/ ;Sg' ePsf] 5 . ;z:q4Gbsf ;do w]/}h;f] uf=lj=;=;lrj ;b/d'ssfds]lGb|t eP klg uf]/v jxfb' vqL eg] k|ofM ufpFd}:yfgLo lgsfosf] sfd ug'{ eof] . pxfn] ;/sf/L;]jfsf qmddf slxn} klg ljefluo ;d:ofx?j]xf]g' k/]g . ;a} ;+u ldng;f/ / OdGbf/,;a}sf];d:of nfO{ cfkm\g} ;d:of ;Dem]/ ;]jf ul/lbg]ePsfn] klg pxf :yfgLo :t/df nf]slk|o jGg'ePsf] xf] . sfd u/]sf bh{g jl9 ufpF ljsf;;ldltsf :yfgLox? clxn] klg plQs} dfof /;Ddfg ug]{ ub{5g . /fHon] ;+rfng u/]sf ljleGg;/sf/L sfd nfO{ klxnf] bfloTj ;Demg] vqL

kl5Nnf s]lx jif{ lhNnf l;+rfO sfof{nodf sfo{/t x'bf pxfF @)&! h]7 dlxgf b]lv cjsf; k|fKtlhjg z}nL Aolyt ul//xg' ePsf] 5 .

uf]/v jxfb'/ vqL ?s'd lhNnfsf] d'l;sf]6 gu/kfnLsf j8f g++ $ dfl5dLdf @)!# ;fndf cfdf;]lt vqL tyf j'jf df]lt/fd vqLsf] rf}yf] ;Gtfgsf?kdf hGdg' ePsf] xf] . pxfF lj=;= @)#( ;fn dftTsflng em'nf ufpF k~rfot -xfnsf] ufpF ljsf;;ldlt _df k~rfot ;lrjsf ?kdf sfo{ul/ :yfgLolgsfodf ;/sf/L ;]jf ;'? ug'{ eof] . :yfgLolgsfodf sfo{ ug]{ lznlznfdf lhNnfsf em'nf,dUdf, l;DnL ,cdf{, u/fonf, l5jfu, sf]n nufotsfbh{g jl9 uf=lj=;=df sfo{ ug'{ eof] . lj=;= @)%%;fn b]lv @)&! a}zfv lhNnf l;rfO sfof{nodfsfo{/t /xg' eof] .

? @@% jf6 hflu/] lhjg ;'? u/]sf uf]/v jxfb'/vqL clxn] @! xhf/ k'lu ;Sbf klg ;d:of /cefj p:t} ePsf] jtfpg' x'G5 . @% k};f kg]{lrofsf] d'No ?=!% k'lu ;s]sfn] tnj eQf j9\g'n]vf;} c;/ gkf/]sf] jtfpg'x'G5 . ;/sf/L If]qdf x'g]cfly{s b'?kof]u x6fpg ;/sf/L sd{rf/Lx?sf];]jf ;'ljwf nfO{ ;dfof]hg ug{ h?/L ePsf] jtfpg'x'G5 . hflu/] lhjgdf x'bf ;d]t ;lqmo v]ltkfltdfAo:t /xg' ePsfn] klg cfly{s Aoa:yfkg ug{;lhnf] ePsf] cg'ej pxfFdf 5 .

cj afls /x]sf] hLjg ;fdflhs ljsf; / hfu/0fsf nflu ;dfh ;]jfdf nfUg] nIo 5 . pxfF;fdflhs ?kfGt/0fsf] klxnf] clef/f ;fdflhsr]tgf ePsfn] o;sf] ljsf; sf nflu cfufdLlbgx?df ljleGg lgsfox?sf] ;xsfo{df ;fdflhs;]jf ug]{ jtfpg' x'G5 .

laBfno ejg lgdf{0fdf ;]gfsf] ;xof]ulaBfno ejg lgdf{0fdf ;]gfsf] ;xof]ulaBfno ejg lgdf{0fdf ;]gfsf] ;xof]ulaBfno ejg lgdf{0fdf ;]gfsf] ;xof]ulaBfno ejg lgdf{0fdf ;]gfsf] ;xof]u

g]kfnL ;]gfsf] b]jLbn u0f ?s'dn] ?s'dsf u|fld0f:t/sf laBfno ejg lgdf0f{df ;xof]u u/]sf] 5. cfly{s cefjsf sf/0f lgdf{0f x'g g;s]sf u|fld0f:t/ laBfno ejg lgdf{0f ug{ yfn]sf] xf] . laBfyL{,lzIfs tyf :yflgo cleefjssf] cfu|xdf ?s'dsfu|fld0f :t/sf laBfno ejg lgdf{0f ul/ ;xof]uul/Psf] b]jLbn u0f ?s'dsf u0fklt bDa/axfb'/bnf{dLn] atfpg'eof] . ?s'dsf afFlkmsf]6, :ofnfkfvf, xfFl;af+u, tyfd'l;sf]6sf] df5\dLdf b]jLbn u0fn] laBfno ejglgdf{0f sfo{ ul//x]sf] 5 . cfly{s cefjsf sf/0fw]/} ;do ;Dd lgdf{0f x'g g;s]sf laBfnox?;]gf lgdf{0f ug{ yfn]kl5 laBfyL{x? v';L ePsf5g\ . lh0f{ ejgdf k9\g afWo ePsf laBfyL{x?gofF ejg lgdf{0f x'g] ePkl5 v';L ePsf x'g\ .d'l;sf]6 gu/kflnsf $ df5\dLsf] hglxt k|fyldslaBfno ejg lgdf{0f ug{sf nfuL cfjZoshgzlQmsf] ;xof]u b]jLbn u0fn] u/]sf] 5 .

Page 6: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

@!

?s'dsf] klxnf] c?s'dsf] klxnf] c?s'dsf] klxnf] c?s'dsf] klxnf] c?s'dsf] klxnf] cFF FF FWof/f]d'Qm ufla; 3f]if0ffWof/f]d'Qm ufla; 3f]if0ffWof/f]d'Qm ufla; 3f]if0ffWof/f]d'Qm ufla; 3f]if0ffWof/f]d'Qm ufla; 3f]if0ff?ljn ;Dafbftf?ljn ;Dafbftf?ljn ;Dafbftf?ljn ;Dafbftf?ljn ;Dafbftf?s'd÷kmfNu'g

b]z nf]8;]l8ªsf] r/d df/df kl//x]sf] a]nf ?s'ddfeg] la:tf/} pHofnf] ?s'd lhNnf x'g] tof/Ldfh'6]sf] 5 . ?s'd pHofnf] sfo{qmd cGt{ut ?s'dlemnLldnL kfg{ yflnPsf] 5 . ?s'd pHofnf] agfpg]cleofg cGt{ut lhNnfsf] klxnf] tyf b]zs} bf];|f]cFWof/f]d'Qm ufla; 3f]if0ff ul/Psf] 5 . ?s'dsf]:ofnfkfvf uf=lj=;= lhNnfs} klxnf] tyf b]zs}cWofF/f]d'Qm uflj; 3f]if0ff ePsf] xf] . 3/ 3/dfljh'nL jlQ-:ofnfkfvfjf;Lsf] ;DklQ eGg] d'ngf/f ;lxt cf}krfl/s ?kdf :ofnfkfvf uflj;nfO{cWofF/f]d'Qm uflj; 3f]if0ff ul/Psf] xf] . uflj;sf]sfof{no wk]df cfof]lht sfo{qmddf ?s'd If]q g+=@ sf ;ef;b\ tyf k'j{ zflGt dGqL hgfb{g zdf{n]:ofnfkfvf uflj;nfO{ lhNnfsf] klxnf] cWofF/f]d'Qmuflj; 3f]if0ff ug'{ ePsf] xf] .uflj;df hfdfvf]nf n3' hnljB't cfof]hgfsf ;fy}gf}wf/L n3' hnljB't cfof]hgf / :ofk'{ hnljB'tcfof]hgf af6 u/L uflj;sf ;j} 3/w'/Ldf ljh'nLjn]kl5 cWof/f]d'Qm uflj; 3f]if0ff ul/Psf] xf] . ()lsnf]jf6 Ifdtfsf] hfdfvf]nf n3' hnljB'tcfof]hgfsf] lgdf{0f sfo{ ;DkGg eO{ ljh'nL jn]kl5:ofnfkfvf uflj; b]zsf] bf]>f] / lhNnfsf] klxnf]cWofF/f]d'Qm uflj; jGg ;kmn ePsf] 5 . ?s'dsfcGo ufla;df klg lah'nL aNg] tof/Ldf /x]sf]n]hlt ;Sof] l56} ?s'd lhNnf cFWof/f]d'Qm lhNnfagfOg] atfOPsf] 5 . ?s'd lhNnf pHofnf] lhNnfagfpgsf nfuL ?s'dsf ;efifbn] tbf?ktf b]vfPsfsf/0f sfd ;DkGg ePsf] pkef]Qmfsf] egfO{ 5 .cfkm\gf] ufFpdf lemnLldnL ePkl5 :yflgox? v';LePsf 5g\ . :yflgo nlnt a'9fn] aiff}{+ b]vL sf]

lah'nL afNg] ;kgf k'/f ePsf] atfpg'eof] .pxfFn] :ofnfkfvfaf6 pTkfbg ePsf] lah'nLn]lhNnfnfO{ w]/} kmfObf k'Ug] wf/0ff /fVg'eof] .uflj; ;lrj nf]sjxfb'/ vqLsf] cWoIftfdf;~rfng ePsf] cWofF/f] d'Qm 3f]if0ff sfo{qmddf?s'd If]q g+= @ sf ;ef;b\ tyf k'j{ zflGt dGqLhgfb{g zdf{ k|efs/sf] k|d'v cfltYotf /x]sf]lyof] . To;}ul/ sfo{qmddf ?s'd If]q g= ! sf;efifb\ u0f]zdfg k'g, ;dfg'kftLs ;efifb\ ld7'dNn, g]kfnL sfªu|]; dxf;ldlt ;b:o s[i0f/f]sfo, g]skf Pdfn]sf s]lGb|o ;b:o v]ddfgv8\sf, Pg]skf dfcf]jflbsf s]lGb|o ;b:o6]sjxfb'/ cf]nL, lgldQ k|d'v lhNnf clwsf/Lg/]Gb| s'df/ /f0ff / lgldQ :yflgo ljsf;clwsf/L /fh]Gb| g]kfnsf] ljz]if cfltYotf /x]sf]lyof] . To:t} sfo{qmd df ;/sf/L tyf u}/;/sf/L sfo{nosf k|d'v tyf k|ltlglw, ljleGg;+3;+:yfsf k|d'v tyf k|lglw, kqsf/ nufotsf]cfltYotf /x]sf] lyof] .uflj;nfO{ cWofF/f]d'Qm3f]if0ff ug'{ cl3 hfdfvf]nf n3' hnljB'tcfof]hgfsf] cf}krfl/s ?kdf pb\3f6g lyof] .

zflGt / lzIff M;d[4 g]kfnsf] ck]Iff

:yflgo zflGt ;ldtL?s'd

$

;dfrf/ dlxnf ;jfn

dlxnfsf] c:tLTj dlxnfsf] c:tLTj dlxnfsf] c:tLTj dlxnfsf] c:tLTj dlxnfsf] c:tLTj / cGt/fli6«o dlxnf lbj;/ cGt/fli6«o dlxnf lbj;/ cGt/fli6«o dlxnf lbj;/ cGt/fli6«o dlxnf lbj;/ cGt/fli6«o dlxnf lbj;

h'g ;'s} If]qdf klg dlxnfsf] c:tLTj :jLsf/ ug{g;Sg] xfd|f] ;dfh k'?ifjfbL lrGtgsf sf/0f xf] .hlxn] klg dlxnf sdhf]/ x'G5 eGg] ;f]Rg'sf sf/0fdlxnfx?sf] ;xefuLtf sd x'g' Pp6f sf/0f xf] .cfdfsf] ue{b]lv g} k'?ifjfbL ;dfhsf] l;sf] ub}{hGdg] rfx] dlxnf x'g rfx] k'?if lsg gx'g ltgLx?nfO{dlxnfsf] c:tLTj c:jLsf/ ug]{ jfgL kfl/Psf] x'G5. dlxnf lj?4 x'g] ;a} k|sf/sf e]befjsf] cGTo /x/]s If]qdf dlxnfsf] ;dfg ;xeflutf ;'lglZrtug]{ p2]Zon] g]kfndf sl/j b'O{ bh{g cGt/fli6"dxf;GwL / ;Demf}tfx?df x:tfIf/ ul/;s]sf] 5 ?cGtl/d ;+ljwfgdf klg gful/snfO{ ln+usf] cfwf/df e]befj ug{ gkfO{g] pNn]v 5 . t/ Jojxf/df oLs'/fx? nfu' x'g ;s]sf 5}g / dlxsf] c:tLTjnfO{klg :jLsf/ ug{ of] ;dfhsf k'?ifjfbL ;f]rePsfx?n] . d}n] k'?ifjfb eg]/ Pp6fn k'?ifnfO{bf]if lbg vf]h]sL xf]O{g . k'?if klg k'?ifjfbL ;f]rgeP/ ;dtf rfxfG5 t/ ;dtf grfxfg] xfd|f];dfhsf k'?ifjfbL ;f]r ePsfx?sf] ;f]rnfO{ kl/j{tg ug{ h?/L 5 .

cfkm\gf] c:tLTj s] xf] egL cef; ug{ g;Sg]t/ x/]s :yfgdf cfkm'n] lx+;f v]Kg' k/]sf] / kL8Ltx'g] xfd|f] ;dfhsf dlxnfx? w]/} 5g\ lsg kLl8t 5g\t g]kfnL dlxnf < lsg g]t[Tj txdf k'Ug ;s]sf5}gg\ < Tof] oyf{t g]kfnL ;dfh / cfd g]kfnLdlxnfn] z'Go txaf6 ;f]Rg' h?/L /x]sf] 5 . dlxnfn]3/d fug]{ efG5fsf] sfddf klg :jtGqtf 5}g\ .k'?ifsf] rfxfgf cg';f/sf] vfgf kfsfpg'kg]{, g]kfnL;dfhsf] sfg"gdf dlxnfn] vfgf ksfP/ ;a} kl/jf/ eGbf kl5 vfg'kg]{, vfgfsf] :jfb lng;kbf{ klgdlxnfn] lng gkfpg] h:tf g/fd|f] ;+:sf/ /x]sf] 5. 3/, ;dfh,/fi6", /fhlgtL, sd{rf/LtGq, kqsf/LtL,;fdfh;]jf, nufPt ;a} 7fpFdf jfj', bfO{, efO{, >Ldfg,dfdf, sfsf nufPt lgg{o cg';f/ rNg' kg]{ x'G5 .

;a} k'?ifjfbLx?sf] ;f]r ePsfx?n] dlxnf eg]sf jRrfkfpg] d];Lg, cfGgb lbg] cf]5\ofg, 3/ u[x:yL wfGbLg]dlxnf, k'?ifsf] ;]jfrfs/df nfug] dlxnf elg kl/efifLtu/]sf 5g\ . o;}sf] sf/0f k'?ifjfbdf hGdLsf sltkodlxnfx? klg ue{b]lv g} k'?ifjfbnfO{ :jLsf/ ub}{ cfPsf5g\ . pgLx?nfO{ tL jfj', bfO{, efO{, >Ldfg, dfdf, sfsfn]lbPsf] cfb]znfO{ g} l7s 7fGb5g\ . cfkm'dfly lx+;f ePdfcfkm\g} efUonfO{ ;/fK5g clg clnstL ;'Vv bLPdf ;++;f/klg lj;]{g] u/]sf 5g\ . sltkon] cfhef]nLsf k'?ifjfb;dfhsf k'?ifjfbLx? dlxnfnfO{ lx+;f ug]{ g} dlxnf x'[geg]/ . >LdtLnfO{ cfkm\gf] sfd dfg]df ;'Vv lbg] 3/d}j;Lj;L vfgf lbg] gdfg]df lx+;f ug]{ ePsfn] dlxnfx?klg k'?ifx?sf] ;a} lg0f{ox? dfGg tof/ x'G5g\ . pgLx?nfO{cfkm\gf] c:tLTj s] xf] Tof] klg ;f]Rg ;Sb}g . h:sf sf/0fn] so'F 5f]/L cfkm\g} jfj'jf6 jnfTs[t ePsf 5g\ sltxh'/j'jf slt bfO{ efO{, dfdf nufPt cfkm\Gt kg]{ jf6jnfTs[t x'g k'u]sf 5g\ . g]kfn ;/sf/n] dlxnf lbj;sf]lbgdf dlxnfx?nfO{ ljbf klg lbPsf] 5 . s] oTtLn] dfqdlxnfx? dfly lx+;f x'b}g t < s] of] lbj; dgfP/ dfqdlxnfn] c:tLTj k|fKt ug{ ;S5g t < 3/ zfGtL g} ljZjzfGtLsf] cfwf/ xf] eGg] gf/f ;lxt of] eGbf cl3sfdlxnf lbj;x? dgfO{P . 3/df zfGtL ePdf dfq ;dfhdfzfGtL x'G5 / ;dfhdf zfGtL eof] eg] /fi6"df zfGtL x'G5. h:sf] nflu klxnf] s'/f n}ËLs d}qL ;+ljwfgsf] jGg'kb{5. clxn]sf] ;+ljwfg dlxnfjfbL 5 eGg] ub{5g w]/} h;f]k'?ifjfbLx? t/ clxn]sf] ;+ljwfg jflx/jf6 x]bf{ dlxnfjfbL;+ljwfg ePtf klg sfof{Gjog ubf{ 3'dfp/f] t/Lsfn]k'?ifjfbL ;+ljwfg 5 . b}gLs so'+ jfnLsf / dlxnf jnfTs[tePsf 5g\ t/ sfg"g PSbd} lkmtnf] 5 . jnfTsf/ ;DjlGwsfg"gdf l/kf]{6 / lbg tf]lsosf] 5 To:n] k'i6L x'G5 sLdlxnfjfbL sfg"g xf] sL k'?ifjfbL sfg"g xf] eGg] . jnfTsfs/Lx?nfO{ s] ug]{ eGg] :ki6 sfg"g jgfpg ;s]sf 5}gg\ .jnfTs[t dlxnfsf] 3fp t lgsf] xf]nf t/ p:sf] k|lti7fdfcfr cfp5 . jnfTsf/Ln] s]lx /sd lt/]/ 5'6\5 emglk8Lt dlxnfnfO{ ;dfhdf jfFRg klg ufx|f] x'G5 . olbdlxnfjfbL sfg"g jGg] xf] eg] jnfTsf/LnfO{ d[To'b08lbg] sfg"g jGg' k5{ . l5d]sL /fi6" ef/t dlxnf k|lt slt;+j]bglzn 5 . s] g]kfndf dfq ====afFsL====afFsL====afFsL====afFsL====afFsL @# k]h df@# k]h df@# k]h df@# k]h df@# k]h df

dfgjclwsf/ eg ]/

g'df l/hfng'df l/hfng'df l/hfng'df l/hfng'df l/hfncWoIf lqmof lzn dlxnfcWoIf lqmof lzn dlxnfcWoIf lqmof lzn dlxnfcWoIf lqmof lzn dlxnfcWoIf lqmof lzn dlxnfkqsf/ ?s'dkqsf/ ?s'dkqsf/ ?s'dkqsf/ ?s'dkqsf/ ?s'd

Page 7: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofghfgsf/L

hghLljsfsf] ;d[l4sf nfluof;f{u'Da'sf] ;+/If0f / ;Dj4{g kl/of]hgfåf/f hf/L ;Gb]z

ax'd"No hl8a'6L of;f{u'Da' kl/kSj ePkl5 dfq l6kf}FprLt ;dodfdfqof;f{u'Da' ;+sngug{ hfcf}F .

o;sf] k'g{pTkfbgdf 6]jf k'¥ofcf}F .efjL k':tfsfnflulbuf] ;+/If0f u/f}F

of;f{u'Da' kfOg] a'ls kf6gsf] aftfj/0fnfO{ k|b'if0f d'Qm u/fcf}F .

Knfli6s / l;;fhGokbfy{x? hyfefljgkmfnf}F .kmf]xf]/nfO{ vfN6f] vg]/ Jojl:ytug]{ aflga;fnfF} .

of;f{u'Da'sf] bL3{sfnLgpTkfbgnfO{ ;'lglZrt u/fF} .of;f{ xfd|f] cd"No ;DklQxf], o;sf] ;+/If0f / ;Dj4{gdf Psh'6 eP/ nfuf}+ .

ax';/f]sf/jfnf jgsfo{qmd-MSFP_

u|fdL0f o'jf ;/f]sf/s]Gb|, ¿s'd

%

;dfrf/

?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?s'd÷kmfNu'g

xfdLn] hxfxfdLn] hxfxfdLn] hxfxfdLn] hxfxfdLn] hxfFF FF Faf6 h] ;S5f}+ Tof] ug]{5f} M af6 h] ;S5f}+ Tof] ug]{5f} M af6 h] ;S5f}+ Tof] ug]{5f} M af6 h] ;S5f}+ Tof] ug]{5f} M af6 h] ;S5f}+ Tof] ug]{5f} M zdf{zdf{zdf{zdf{zdf{

;ef;b tyf ;+ljwfg ;ef Joj:yflksf ;+;b;fj{hlgs n]vf ;ldltsf ;efklt hgfb{g zdf{k|efs/n] :yfgLo zflGt ;ldltx?sf] lhDd]jf/L /bfloTj cFem} a9]/ uPsf] atfpg'ePsf] 5 . k"j{zflGt tyf k'glg{df0f dGqL ;d]t /x]sf Pg]skfdfcf]afbLsf lzif{ g]tf zdf{n] zflGt :yfkgfsfsfdx? cFem} jfFsL /x]sfn] zflGt ;ldltx?sf] dxTjklg a9]/ uPsf] pxfFsf] egfO{ 5 . ;To lg?kg tyfa]kQf 5fglag cfof]usf] sfdsf] ;xhtfsf nfuLklg lhNnf :t/df zflGt ;ldlt dxTjk"0f{ /x]sf];d]t pxfFn] atfpg' eof] .:yfgLo zflGt ;ldlt ?s'dn] sfof{nodf ?s'dlhNnfaf6 k|ltlglwTj ug]{ tLg hgf ;ef;bx?;Fuu/]sf] :jfut tyf cGt/lqmof sfo{qmddf k"j{ zflGttyf k"g{lgdf{0f dGqL k|efs/n] åGå/t kIfnfO{ ldnfP/zflGt lgdf{0fdf dxTjk"0f{ sfd ub}{ cfPsf] :yfgLozflGt ;ldltsf] bfo/fnfO{ cFem} a9fpg'kg]{cfjZostf cf}Nofpg'eof] . åGåsf] cfwf/ O{nfsfdflgPsf] lhNnf ?s'dsf] zflGt ;ldltn] zflGt:yfkgf ePb]lv xfn ;Dd pTs[6 sfd ub}{ cfPsf]eGb} pxfFn] v'zL JoQm ug'{eof] . :yfgLo zflGt;ldltsf] bfo/f a9fpg, ;ldltk|lt ;/sf/sf] ulDe/Wofgfsif{0f u/fpg cfkm"x?n] ;Sbf] kxn ug]{ k|lta4tfJoQm ug'{eof] . lhNnfaf6 ;+ljwfg ;efdfk|ltlglwTj ug]{ cGo ;ef;bk|lt nlIft ub}{ pxfFn]?s'dsf] zflGt ;ldltnfO{ ug'{kg]{ ;xof]udf s'g}s;/ jfFsL g/fVg] atfpg'eof] . …xfdLn] sxfFaf6 s];S5f}+ Tof] ug]{5f,}+ ub}{ klg cfO/x]sf 5f}+Ú pxfFn]eGg'eof] .zflGt ;ldltsf] cjlw ;lsg} nfu]sf] xNnf lg/fwf/ePsf] eGb} n]vf ;ldlt ;efklt zdf{n] of] /

fhgLlts ;xdltljgf s]xL gx'g] atfpg'eof] . …of]/fhgLlts ;oGq xf] To;}n] zflGt ;ldltnfO{ s]ug]{ eGg] ljifodf klg /fhgLlts ;Nnfx cjZox'g]5 pxfFsf] egfO{ lyof] .Ú sfo{qmddf ;ef;bu0f]zdfg k'gn] ufpF :t/Lo zflGt ;ldltnfO{k|efjsf/L agfpg'kg]{df hf]8 lbg'eof] . clwsf+;kLl8tx? ufpFdf /x]sfn] ;/sf/ tyf lhNnf :t/Lo ;ldltsf lg0f{onfO{ rfF8f] k'¥ofpg klg ufpF:t/Lo zflGt ;ldltnfO{ k|efjsf/L agfpg'kg]{ egfO{pxfFsf] lyof] . kL8f sd ug{ ;xof]u ug]{ u/L:yfgLo zflGt ;ldltn] ul//x]sf] sfdnfO{ cFem}k|efjsf/L agfpg'kg]{ eGb} ;ef;b k'gn] To;sfnflu lhNnfaf6 k|ltlglwTj ug]{ ;a} Ps eP/nfUg] k|lta4tf hgfpg'eof] . To;}u/L ;ef;bdL7' dNnn] ?s'd lhNnfsf] :yfgLo zflGt ;ldltn]ul//x]sf] sfdsf] ;|xfgf ug'{eof] . ;fdfGo ljjfbafx]s ;xh ?kdf sfd ub}{ cfPsf] eGb} pxfFn]cfufld lbgdf o:t} ;xdltdf sfd ug{ cfu|xug'{eof] . åGådf w]/} df/ v]k]sf] ?s'dsf kLl8tn]l9nf] of rfF8f] /fxt lbg'kg]{ eGb} To;sf nflucfkm"n] ;/sf/nfO{ cfu|x ug]{ atfpg'eof] . :yfgLozflGt ;ldlt ?s'dsf] ;du| cj:yf tyf r'gf}ltaf/] hfgsf/L lbg] p2]Zon] ;ef;bx?;Fu cGt/lqmoful/Psf] sfof{non] hgfPsf] 5 . ;ldltsf] ;+of]hsv8\saxfb'/ 8fFuLn] ;ef;bx?nfO{ ;ldltdf b]lvPsf;d:of tyf r'gf}tLsf af/]df hfgsf/L u/fpg'ePsf]lyof] eg] s]lGb|o :t/sf] kxn ul/lbg cfu|xug'{ePsf] lyof] . sfo{qmdsf] ;xlhs/0f u/]sf;ldltsf ;lrj /fh' nfld5fg]n] ?s'd lhNnfsfkLl8tn] kfPsf] /fxtsf] af/]df hfgsf/L u/fpg'ePsf] lyof] . xfn ;Dd /fxt kfPsfx?sf;+Vofsf] ljifodf klg ;lrj nfld5fg]n] hfgsf/Lu/fpg'ePsf] lyof] .

lhNnf lzIff sfo{no ?s'dsf] ;'rgflhNnf lzIff sfo{no ?s'dsf] ;'rgflhNnf lzIff sfo{no ?s'dsf] ;'rgflhNnf lzIff sfo{no ?s'dsf] ;'rgflhNnf lzIff sfo{no ?s'dsf] ;'rgf

;fIf/ g]kfn cleofg cGtu{t ?s'd lhNnfnfO{k"0f{ zfIf/ jgfpg] cleofg ;kmn kfg{ ?s'dlhNnfsf k|To]s dfWofDfLs ljBfno dfkm{tljBfyL{ :jod+;]js kl/rfng ul/g] ePsf]n]cfdfj'jf, bfh'efO{, lblbjlxgLx? ;j}n] cf—cfˆgf kl/jf/sf ;b:o 5/l5d]ssf ;j} lg/If/ AolQmx/nfO{ ;fIf/ agfpg ;xof]u u/L;fIf/ lhNnf 3f]if0ff cleofgnfO{ ;kmn kfg{;j}nfO{ cg'/f]w ul/G5 . .

ldqdl0f vgfnldqdl0f vgfnldqdl0f vgfnldqdl0f vgfnldqdl0f vgfnlhNnf lzIff clwsf/LlhNnf lzIff sfof{no

?s'd

l;:g] o'jf Snj ?s'dsf] ;'rgfl;:g] o'jf Snj ?s'dsf] ;'rgfl;:g] o'jf Snj ?s'dsf] ;'rgfl;:g] o'jf Snj ?s'dsf] ;'rgfl;:g] o'jf Snj ?s'dsf] ;'rgf

:yflgo zf;g tyf pQ/bfoL ;+oGqPnlhPPkm / l;:g] o'jf Snj ?s'dsf];fem]bf/Ldf :yfgLo lgsfosf] sfg'gL /lgltut Joj:yf kfngf cg'udg sfo{qmd;~rfng ePsf] x'Fbf ;a}n] cf cfkm\gf] tkm{af6;xof]u ug{x'g ;fb/ cg'/f]w ub{5f} + .

sfo{qmd ;~rfng x'g] uflj;x?Msfo{qmd ;~rfng x'g] uflj;x?Msfo{qmd ;~rfng x'g] uflj;x?Msfo{qmd ;~rfng x'g] uflj;x?Msfo{qmd ;~rfng x'g] uflj;x?MlhNnfsf sf+qmL, sfF8f, ?s'dsf]6, hf+u, lkkn,jfFlkmsf]6, cf7lj;sf]6, uf]tfdsf]6 / l;DnLd'l;sf]6 gu/kflnsf / lhNnf ljsf; ;ldlt?s'ddf klg sfo{qmdsf] sfo{If]q leq kb{5 .

@)

Page 8: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

!(

cGt/jftf{

^

;dfrf/

?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?s'd÷kmfNu'g

;/sf/L jlsnsf] sfd st{Josf af/]df hfgsf/L;/sf/L jlsnsf] sfd st{Josf af/]df hfgsf/L;/sf/L jlsnsf] sfd st{Josf af/]df hfgsf/L;/sf/L jlsnsf] sfd st{Josf af/]df hfgsf/L;/sf/L jlsnsf] sfd st{Josf af/]df hfgsf/L

;/sf/L jlsnn] ug{'kg{] sfdsf af/]df ?s'ddfklxnf] k6s hfgsf/Ld'ns sfo{qmdsf] cfof]hgful/Psf] 5 . ?s'd ;b/d'sfd v+nufdf ;/sf/LjsLn sfo{nox?n] ;Dkfbg ug'{ kg]{ sfd st{Josf;DjGwdf ;/f]sf/jfnf ;/sf/L lgsfo;Fu 5nkmntyf cGt/lqmof sfo{qmd ePsf] . cGt/lqmofsfo{qmddf ;/sf/L sfo{non]] ;Dkfbg ug'{ kg]{sfo{, sfo{ ;Dkfbgdf cfpg] sfg"gL / sfo{uthl6ntf tyf ;d:of ;dfwfgdf ckgfpg ;lsg]ljlw / k|lqmofsf jf/]df 5nkmn ul/Psf] 5 .lhNnf ;/sf/L jlsn sfof{nosf] cfof]hgfdf;~rfng ul/Psf] 5nkmn tyf cGt/lqmofsfo{qmddf ;xefuLx?n] jt{dfgsf] Gofonosf]cj:yf, Gofnon] ;Dkfbg ul//x]sf sfd, cfufdLlbgdf ;~rfng ul/g] of]hgf nufotsf ljifodflh1f;f /fv]sf lyP . sfo{qmddf jf]Nb} k'g/fj]bg

cbfnt t'N;Lk'/sf d'Vo Goflw; /Tgaxfb'/jghf8]n] /fHonfO{ c;kmn x'gaf6 arfpgsf]nfuL ;a}n] cf-cfˆgf] so{Jo lgef{x ug{'kg{]atfpg'eof] . GofononfO{ hgtfd'lv agfpgsf] nfuL ;/sf/L sfof{nosf] g} d'Vo lhDd]jf/L x'g] pxfFsf]egfO{ lyof] . o:t} sfo{qmddf jf]Nb} lhNnf Gofolw;x]dGt /fjnn] sfg'gfO{ jªUo/ sfo{ ;Dkfbgdfug]{ gx'g]df hf]8 lbg' eof] . s'g} klg txdf a:g];/sf/L sd{rf/Lx?n] lgod ;Fut sfd ug{'kg{]pFxfsf] egfO{ 5 . sfo{qmddf k|d'v lhNnf clwsf—/L xl/k|;fb e08f/L, k'g/fj]bg af/ P;f];Lo;sfcWoIf df]xg lwtfn nufotn] ;/sf/L jsLnsfo{nx?n] ;Dkfbg ug]{' kg]{ sfd st{Josf ;dGwdfwf/0ff /fVg'ePsf] lyof] . ;/sf/L jsLnsf] sfof{no?s'dsf GoflwjQmf 9saxfb'/ /fjtsf] ;~rfng/x]sf] sfo{qmdsf] ;xlhs/0f k'g/fj]bg ;/sf/Ljlsnsf] sfof{no t'N;Lk'/sf ;xGoflwjQmf kbdk|;fb kf08]n] ug{'ePsf] lyof] .

?s'ddf klxnf] k6s ko{6g ;"rgf s]Gb|sf] :yfkgf?s'ddf klxnf] k6s ko{6g ;"rgf s]Gb|sf] :yfkgf?s'ddf klxnf] k6s ko{6g ;"rgf s]Gb|sf] :yfkgf?s'ddf klxnf] k6s ko{6g ;"rgf s]Gb|sf] :yfkgf?s'ddf klxnf] k6s ko{6g ;"rgf s]Gb|sf] :yfkgf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?s'd÷kmfNu'g

lhNnfdf cfpg] cfGt/Lstyf jfx\o ko{6sx?nfO{oxfFsf] ko{6sLo If]qsf]

jf/]df hfgsf/L u/fpg] p2]Zon] ?s'ddf klxnf]k6s ;"rgf s]Gb|sf] :yfkgf ul/Psf] 5 . lhNnfljsf; ;ldltsf] cfly{s ;xof]u / :yfgLo ko{6gJoj;foLx?sf] ;lqmotfdf d'l;sf]6 gu/kflnsfj8f g+= -!, df pQm ;"rgf s]Gb|sf] :yfkgf ul/Psf] xf] . xfn lhNnfdf ko{6sx?sf] ;+Vof j9\b}uP kl5 ;"rgf s]Gb| :yfkgf ul/Psf] ko{6gJoj;flox?sf] egfO{ 5 . pgLx?sf cg';f/-…o;n]lhNnfsf] ko{6g Joj;fodf dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x

ug{] 5 .Ú o; ;"rgf s]Gb|df wflds{ tyf ko{6sLoIf]qx?sf] af/]sf ;"rgfx? /flvg] :yfgLo ljsf;clwsf/L Pj+ lhNnf ko{6g ljsf; ;ldlt?s'dsf cWoIf e/ts'df/ zdf{n] hfgsf/Llbg'eof] . ko{6g ;"rgf s]Gb|df lhNnfsf wflds{tyf ko{6sLo If]qx?sf] af/]sf t:jL/x? /flvPsf]5 . l;:g] lxdfn, k'yflxdfn, :ofk"{tfn, sdntfn, 9f]/kf6g l;sf/ cf/If0f, rf}/hxf/Lsf] ;dynkmf6, l8u|]zfO{s'df/L dlGb/, ;fttn] u'kmf, dx]Gb|u'kmf, ts;]/fsf] du/j:tL lhNnfsf d'Voko{6lso If]qx? x'g . ;fy} lhNnfdf cfpg]ko{6sx?jf6 /fhZj ;+sng u/L ko{6sLo If]qsf]

Aoa;flox?n] gofF g]t[Tj r'Gg' eof] .w]/}n] of] g]t[Tj cfpg'df j;Gt k'gs} xft /w]/}n] of] g]t[Tj cfpg'df j;Gt k'gs} xft /w]/}n] of] g]t[Tj cfpg'df j;Gt k'gs} xft /w]/}n] of] g]t[Tj cfpg'df j;Gt k'gs} xft /w]/}n] of] g]t[Tj cfpg'df j;Gt k'gs} xft /x]sf] eG5g lg <x]sf] eG5g lg <x]sf] eG5g lg <x]sf] eG5g lg <x]sf] eG5g lg <eGg]x? s] eG5g Tof] km/s ljifo xf] t/ d}n]r'gflj k|s[of lgZkIf / :jtGq dof{lbt eP/ ;DkGgu/] . r'gflj k|s[ofdf d}n] s'g} kIfsf] klg k|rf/ul/g . b'j} kOf nfO{ ldnfP/ gofF g]t[Tj rog ug]{of]hgf ePklg ;fyLx?sf cf cfkm\gf c8fg /jfXo x:tIf]kn] s]lx ;d:of ePsf] xf] . d]/f] g]t[Tjrfxfg]x?n] ;xof]u ug'{ eof] o;sf nflu dcfef/L 5' d pxfx?sf] sfdsf nflu ;b}j nflu/xg] 5' .tkfO{sf] sfo{sfn ePsf d'Vo sfo{x? s] s]tkfO{sf] sfo{sfn ePsf d'Vo sfo{x? s] s]tkfO{sf] sfo{sfn ePsf d'Vo sfo{x? s] s]tkfO{sf] sfo{sfn ePsf d'Vo sfo{x? s] s]tkfO{sf] sfo{sfn ePsf d'Vo sfo{x? s] s]x'g <x'g <x'g <x'g <x'g <xfdLn] xfd|f] sfo{sfndf s[lif / ko{6gsf sfo{x?df;'?jft ul/Psf] 5 . Aoa;flos ljsf;sf nfluljleGGg lgsfo;+usf] ;xsfo{ k|efjsf/L ePsf] 5. xfdLn] g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;+3sf] ;xsfo{dfls;fgsf nflu ljp ljhg sfo{qmd, o'jf :j/f]huf/ sfo{qmd ;+rfng ePsf] 5 eg] lhNnfsfAoa;flox?sf] xslxt ;+/If0fsf nflu lhNNff l:yt;/sf/L tyf u}/;/sf/L lgsfo ;+u ;xsfo{k|efssf/L ?kdf lj:tf/ ePsf] 5 . lhNnfsf];8s,s[lif ko{6g ljsf;sf nflu ;/f]sf/ lgsfo;+u 5nkmn ul/ of]hgf lgdf{0fsf] sfo{ ePsf] 5. cGtdf s] eGg rfxfg' x'G5 <cGtdf s] eGg rfxfg' x'G5 <cGtdf s] eGg rfxfg' x'G5 <cGtdf s] eGg rfxfg' x'G5 <cGtdf s] eGg rfxfg' x'G5 <;j{ k|yd d]/f] sfo{sfn ;kmn jgfpg ;xof]u ug]{sfo{ ;ldltsf ;fyLx?, ?s'd]nL Aoa;flox?, g]kfnpBf]u jfl0fHo dxf;+3, lhNnf l:yt ;/sf/L tyfu}/;/sf/L lgsfo, k|]z ;Nnfxsf/, sfg'gL;Nnfxsf/,ljleGGg ;+rf/ If]qdf sfo{/t kqsf/x?, cfd ?s'd]nL bfh'efO{ tyf lblbjlxgLx?dfcfef/ AoQm ub{5' . cGTodf d gofF sfo{ ;ldltn]

?s'dd]nL Aoa;flox?sf] xs clwsf/ /Aoa;flos ;'/Iffsf nflu ;lqotfsf ;fy sfo{ug'{ kb{5 . xfd|f] sfo{sfndf ;'? ePsfcEof;x?nfO{ lg/Gt/tf lbP/ gofF sfo{ of]hgfsfof{Gjog u/f]; eGg] xf] . xfd|f] sfo{ sfndf;'? ePsf] lsiffgsf nflu ljp ljhg sfo{qmdn];Dk'0f{ ?s'd]nL s[ifs bfh'efO{ tyf lbbLalxgLx?nfO{ sfo{qmdaf6 cg'bfg /sd lnP/Aoa;flos s[lif ljsf; ug{ cg'/f]w ub{5' .ev{/} k'0f{tf kfPsf] gofF g]t[Tjn] ;kmntfk'j{ssfo{ ;DkGg u/f]; z'esfdgf ..

xflb{s ;da]bgfxflb{s ;da]bgfxflb{s ;da]bgfxflb{s ;da]bgfxflb{s ;da]bgf?s'd pBf]u afl0fHo ;+3 sf sfo{;ldtL;b:o ;/f]h b]jsf]6fsL ddtfdoL cfdf l/tf b]jsf]6fsf] %* aif{sf] pd]/df ;NofglhNnf zf/bf gu/kflnsf j8f g+ @ dfc;fdlxs lgwg ePsf]n] d[t cfTdfsf] lr/zflGtsf] sfdgf ub{} xflb{s >4f~hnL JoQmub{5f{}+ ;fy} zf]sfs'n kl/jf/ hgk|lt xflb{s;da]bgf k|s6 ub{5f{}+ .

wgaxfb'/ v8sf -a;Gt_wgaxfb'/ v8sf -a;Gt_wgaxfb'/ v8sf -a;Gt_wgaxfb'/ v8sf -a;Gt_wgaxfb'/ v8sf -a;Gt_;b:o ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3;b:o ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3;b:o ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3;b:o ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3;b:o ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3

xflb{s ;da]bgfxflb{s ;da]bgfxflb{s ;da]bgfxflb{s ;da]bgfxflb{s ;da]bgf dx]Gb| pRr dfWoflds laBfno l5afª rf}tf/f?s'dsf k|frfo{ Pj+ ?s'dsf Ps sd{7 lzIfsgGb/fd v8\sfsf] b'vb lgwgn] xfdL cToGt} ddf{lxtePsf 5f}+ . pxfFsf] lgwgn] ?s'dsf] z}lIfs If]qdfct'nlgo Iflt k'u]sf] 5 . d[t cfTdfsf] lr/ zflGtsf]sfdgf ub{} zf]sfs'n kl/jf/hg k|lt xflb{s ;da]bgfk|s6 ub{5f{}+ .

cd/l;+x v8\sfcd/l;+x v8\sfcd/l;+x v8\sfcd/l;+x v8\sfcd/l;+x v8\sfcWoIf Pj+ lzIfs o'lgog kl/jf/, ?s'dcWoIf Pj+ lzIfs o'lgog kl/jf/, ?s'dcWoIf Pj+ lzIfs o'lgog kl/jf/, ?s'dcWoIf Pj+ lzIfs o'lgog kl/jf/, ?s'dcWoIf Pj+ lzIfs o'lgog kl/jf/, ?s'd

Page 9: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

!*

cGt/jftf{

&

;dfrf/ljsf; ul/g] jtfOPsf] 5 . l6K; g]kfn ?s'dn];f] ;'rgf s]Gb|sf] cjwf/0ff agfPsf] xf] . l6K;g]kfnsf cWoIf lbks/fh v8\sfn] ?s'dnfO{ laZjko{6lso lhNnf 3f]if0ff ul/g] atfpg'ePsf] 5 .pxfFn] ?s'd ;'Gb/ agfpg] lhDdf ?s'd]nLsf] ePsf]wf/0ff /fVg'eof] . o;} u/L ;efifb u0f]zdfgk'gn] ko{6g ;'rgf s]Gb|nfO{ cfkm\gf] tkm{af6 e/k'/ ;xof]u x'g] atfpg'eof] . cfkm\gf] klxn] b]vLs}rf;f] ePsf]n] klg o;nfO{ ;a} lsl;dn] ;xof]uug{] k|lta4tf hgfpg'eof] . ko{6g ;'rgf s]Gb|sf]cjnf]sg ub{} pxfFn] o:tf] atfpg'ePsf] xf] .ko{6gk|]dL ;'jf]w/fh z]kf{nLn] ?s'dnfO{ laZjdfko{6lso lhNnfsf] ?kdf lrgfpg ;a} Ps x'g'kg{]atfpg'eof] . pxfFn] ?s'dsf o'4 ko{6g If]qsf]

klg ljsf; ug{' cfhsf] cfaZostf /x]sf]atfpg'eof] . ;'rgf s]Gb| cjnf]sg sfo{qmddf;efifbnfO{ :jfut ug{] sfo{qmddf u/L l6K;g]kfnsf pkfWoIf rGb|axfb'/, ;lrj uf]kfn s]=;L,sf]iffWoIf wg/fh v8\sf nufPtsf] ;xefuLtf /x]sf] lyof] . o:t} ;efifb ld7' dNnn] ?s'dsf]ko{6g If]qsf] ljsf; ug{sf nfuL ko{6g ;'rgfs]Gb|n] pNn]vlgo e'ldsf v]Ng] atfpg'eof] .pxfF ;f] ;'rgf s]Gb| cjnf]sg ub{} o:tf]atfpg'ePsf] xf] . cfkm\gf] tkm{af6 ;xof]u x'g]laZjf; lbnfpg'eof] . o;} ;efifb hgfb{g zdf{n]klg ;Sbf] ;xof]u ul/g] arg lbg'ePsf] 5 .ko{6g ;'rgf s]Gb|sf] lhNnf leq tyf aflx/sfJolQmTj tyf ko{6gk|]dLx?n] cjnf]sg ul//x]sf5g\ .

?s'ddf nIdL lelqOg?s'ddf nIdL lelqOg?s'ddf nIdL lelqOg?s'ddf nIdL lelqOg?s'ddf nIdL lelqOg?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?s'd÷kmfNu'g

?s'ddf nIdL lelqOg eGg'sf] dtnj nIdL a}+sv'n]sf] 5 . nIdL a}+sn] cfkm\gf] $)cf} zfvf;~rfngdf NofPsf] 5 . nIdL a}+sn] dWoklZrdsf ?s'd ;lxt g]kfnu+h, sf]xnk'/, 3f]/fxL, / >Lgu/df zfvf /x]sf 5g\ . ?s'd zfvfsf]la:tf/ ;Fu} a}+sn] u|fxsx?nfO{ OG6/g]6 a}+lsª;]jf / df]jfOn a}lsª ;]jf k|bfg ug{] tyf zx/Ltyf cw{ zx/L If]qdf cfkm\gf] a|f08 tyf u|fxs;]jfnfO{ ;zQm kfg{] lglt cg"?k dxTk'0f{ km\8sf]dfg{] laZjf; lnOPsf] 5 . ;'ljwfhgs gofF lgIf]k of]hgfx? laleGgcfjlws tyf art lgIf]k ;]jfx?sf ;fy;fy}laleGg shf{ ;]jfx? k|bfg u/L JolQmut tyf;fgf Joj;fo a}ls+ª ;]jfsf] bfo/fnfO{ km/flsnf]kfb{} hfg] nIo a}+sn] lnPsf] 5 . ;fgf Joj;foLx?dfs]Gb|Lt ;f] a}+ssf] cfGtl/s lglt /x]sf] atfOPsf]

5 . ;f]xL cg'?k a}+sn] ;fgf Joj;foLx?nfO{shf{df lalQo Joj:yfkg, ;/n shf{ k|lqmoftyf lalQo ;Nnfx ;]jf k|bfg ub{} cfPsf] hfgsf/L a}+s ?s'dsf k|aGwsn] hfgsf/L lbg'eof] .

l;l8of] ;fa hfg'eof]l;l8of] ;fa hfg'eof]l;l8of] ;fa hfg'eof]l;l8of] ;fa hfg'eof]l;l8of] ;fa hfg'eof]

?s'dsf k|d'v lhNnf clwsf/L xl/k|;fbe08f/LnfO{ ?s'dsf gful/sn] ;Ddfg u/]sf 5g\. k|d'v lhNnf clwsf/L e08f/Lsf] ;]jf ;lsPkl5 ?s'd 5f]8\g yfn]sf] cj;/df gful/s ;Ddfgtyf labfO{ ul/Psf] xf] . cfkm\gf] ;/sf/L ;]jfsf];dfkg ?s'daf6} ePsf]n] ?s'dnfO{ slxn] klggla;{g] pxfFn] atfpg'eof] . :yflgo zflGt ;ldtL,lhNnf ljsf; ;ldtL ?s'd nufPtsf lgsfon]gful/s clegGbg u/L pxfFnfO{ labfO{ u/]sf 5g\.

?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?s'd÷kmfNu'g

>L j;Gt k'g ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3sf] lgjt{dfgcWoIf x'g' x'G5 . Ao;flosx?sf] xslxt ;+/If0f /?s'd lhNnfsf] s[lif tyf ko{6g ljsf;df cfkm\gf]sfo{sfndf dxTjk'0f{ sfoq{mdx? ;+rfng ul/?s'd lhNnfsf] lbuf] ljsf;sf nflu kxn yfNn'ePsf] lyof] . ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3sf] g]t[Tjdf/xbf u/]sf sfo{x? / g]t[Tj x:tfGt/0f kl5 pxfsf]Ao:ttf jf/] ?s'd]nL ljsf; nx/ 8]:sn] pxf ;+uu/]sf] cGt/ ;+jfbsf] ;Dkflbt cz+ M?s'd pBf]u jfl0fHo ;3+sf] g]t[Tj x:tfGt/?s'd pBf]u jfl0fHo ;3+sf] g]t[Tj x:tfGt/?s'd pBf]u jfl0fHo ;3+sf] g]t[Tj x:tfGt/?s'd pBf]u jfl0fHo ;3+sf] g]t[Tj x:tfGt/?s'd pBf]u jfl0fHo ;3+sf] g]t[Tj x:tfGt/0f kl5 s] df Ao:t x'g'x'G5 <0f kl5 s] df Ao:t x'g'x'G5 <0f kl5 s] df Ao:t x'g'x'G5 <0f kl5 s] df Ao:t x'g'x'G5 <0f kl5 s] df Ao:t x'g'x'G5 <wGojfb . s]lx dlxgf cufl8 d}n] ?s'd pBf]ujfl0fHo ;+3sf] g]t[Tj x:tfGt/0f ul/;s] klglgjt{dfg cWoIfsf] x}l;otn] o; ;:yfsf] ;DjGwlj:tf/ / ljsf;sf nflu w]/} sfd ug{ jfls 5 .Aoa;flos xs clwsf/ / ;'/Iffsf nflu kxnul//x]sf] 5' . ljif]z ul/ clxn] s]lx km';b{ ePsf]5 of] ;do Aoa;flos lj:tf/sf nflu sfd e}/x]sf] 5 . o;sf ;fy} s]lx ;fdflhs sfo{x? ul//x]sf] 5' . c? lgoldt sfo{x? e}/x]sf 5g .s]lx km';b{ ePsf] eGg' eof] < cfufdL] of]hgfs]lx km';b{ ePsf] eGg' eof] < cfufdL] of]hgfs]lx km';b{ ePsf] eGg' eof] < cfufdL] of]hgfs]lx km';b{ ePsf] eGg' eof] < cfufdL] of]hgfs]lx km';b{ ePsf] eGg' eof] < cfufdL] of]hgfs] 5 <s] 5 <s] 5 <s] 5 <s] 5 <d]/f] g]t[Tjdf ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3df ;+rfngePsf sfo{qmdx?sf] ;+rfng k|efjsf/L jgfpg,gofF sfo{qmdx? yk ug{ kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5. o;sf ;fy} ?s'd lhNnf eP/ hfg] dWokxfl8nf]s dfu{sf] lgdf{0fsf] k|efjsf/Ltf tyf o; If]qdfkg]{ glb tyf vf]nfx?df k'n lgdf{0fsf nflu kxnug]{,o'jf :j/f]huf/sf nflu ljleGg lgsfo ;+u;xsfo{ ul/ lhNnfsf] s[lif, ko{6g ljsf;sf nflukxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5 . kl5Nnf] ;do xfdLn]

ljleGg lgsfosf] kxndf l;nkf]v/L If]qdf ;8skm/flsnf] jgfpg], kfgfvf]nf / l;b'/L vf]nfdfk'n jgfpg] k|s[of ;'? u/]sf 5f} . o;sf ;fy}?s'd lhNnfsf] phf{ ;+s6 x6fpg ljleGg lgsfo;+u ;fem]bf/L ug]{ of]hgf /x]sf] 5 .tkfO{n] ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3sf] g]t[Tjsf]tkfO{n] ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3sf] g]t[Tjsf]tkfO{n] ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3sf] g]t[Tjsf]tkfO{n] ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3sf] g]t[Tjsf]tkfO{n] ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3sf] g]t[Tjsf]sfo{sfn ;lsPs} lbg g]t[Tj x:tfGt/0f ug'{sfo{sfn ;lsPs} lbg g]t[Tj x:tfGt/0f ug'{sfo{sfn ;lsPs} lbg g]t[Tj x:tfGt/0f ug'{sfo{sfn ;lsPs} lbg g]t[Tj x:tfGt/0f ug'{sfo{sfn ;lsPs} lbg g]t[Tj x:tfGt/0f ug'{eof]< clxn] klg ;+3sf] ul/df hf]ufpgeof]< clxn] klg ;+3sf] ul/df hf]ufpgeof]< clxn] klg ;+3sf] ul/df hf]ufpgeof]< clxn] klg ;+3sf] ul/df hf]ufpgeof]< clxn] klg ;+3sf] ul/df hf]ufpgljleGg sfo{ ul//xg' ePsf] 5 < sfo{ ug{ljleGg sfo{ ul//xg' ePsf] 5 < sfo{ ug{ljleGg sfo{ ul//xg' ePsf] 5 < sfo{ ug{ljleGg sfo{ ul//xg' ePsf] 5 < sfo{ ug{ljleGg sfo{ ul//xg' ePsf] 5 < sfo{ ug{g]t[Tjdf /xbf jf g/xbf s] km/s x'bf]/x]5g]t[Tjdf /xbf jf g/xbf s] km/s x'bf]/x]5g]t[Tjdf /xbf jf g/xbf s] km/s x'bf]/x]5g]t[Tjdf /xbf jf g/xbf s] km/s x'bf]/x]5g]t[Tjdf /xbf jf g/xbf s] km/s x'bf]/x]5<<<<<sfd ug{ g]t[Tjn] To:tf] km/s gePklg cf}krf/Ls sfd sf nflu t g]t[Tjdf /xbf / g/xbfw]/} km/s 5 . d}n] cWoIfdf /xbf ug{ ;lsg]sfo{x? lgjt{dfg cWoIfsf ?kdf ug{ ;lsb}g .cGo sfdsf nflu t vf;} leGgtf 5}g . csf]{s'/f g]t[Tj x:tfGt/0f Pp6f k|s[of xf] d}n] h'glbg ?s'd pBf]u jfl0fHo ;+3sf] cWoIfsf] ?kdfsfd ;'? u/]] Tolx lbg g} g]t[Tj x:tfGt/0f x'g]ul/ clwj]zgsf sfdx? ul/of] / ;dod} gofg]t[Tj ron ul/of] . xfdLx?sf] rfxfgf;j{;xdltdf gof g]t[Tj rog xf]; eGg] lyof];xdltsf nflu lgs} k|of; ePklg Tof] ;kmnePg clg bO{ Kofgndf r'gfj eof] .

ko{6g ljsf;sf nflu kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5ko{6g ljsf;sf nflu kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5ko{6g ljsf;sf nflu kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5ko{6g ljsf;sf nflu kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5ko{6g ljsf;sf nflu kxn ug]{ of]hgf /x]sf] 5a;Gt k'ga;Gt k'ga;Gt k'ga;Gt k'ga;Gt k'glgjt{dfg cWoIflgjt{dfg cWoIflgjt{dfg cWoIflgjt{dfg cWoIflgjt{dfg cWoIf?s'd pBf]u afl0fHo ;+3?s'd pBf]u afl0fHo ;+3?s'd pBf]u afl0fHo ;+3?s'd pBf]u afl0fHo ;+3?s'd pBf]u afl0fHo ;+3

Page 10: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

*

jfn ;jfn

17

afn>d cGTosfafn>d cGTosfafn>d cGTosfafn>d cGTosfafn>d cGTosf nflu ;fdflhs ;+/If0fs]f la:tf/nflu ;fdflhs ;+/If0fs]f la:tf/nflu ;fdflhs ;+/If0fs]f la:tf/nflu ;fdflhs ;+/If0fs]f la:tf/nflu ;fdflhs ;+/If0fs]f la:tf/

lz4/fh kg]? lz4/fh kg]? lz4/fh kg]? lz4/fh kg]? lz4/fh kg]? afnclwsf/ sdL{ afnclwsf/ sdL{ afnclwsf/ sdL{ afnclwsf/ sdL{ afnclwsf/ sdL{

cf}wf]lus ljsf; x'g'eGbf cufl8sf ;dfhdfdflg;sf] b}lgs hLjg lgjf{xsf nflu vfBfGg pTkfbgb]lv kfgL / OGwgsf] Joj:yf ug]{ sfdsf] ef/ lgs}af]lemnf] x'g]uYof] { . afnaflnsfn] :jefj}n]afcfdfx?nfO{ o:tf sfdx?df ;3fpg] ub{y] / xfnklg ;wfO /x]sf 5g . Tot} ljsf;sf] qmddf ;+o'Qm-7'nf_ kl/jf/af6 qmd; ;fgf] kl/jf/df lta|ultdf ablnb} cfPsf 5g\ /f]huf/L s]f ca;/, u'0f:tl/o lzIff c:ktfn s]f ;'lawf ePsf sf/0f;x/lt/s]f a;fO ;/fO lta| eo]f, ;fg]f kl/af/ x'bf dfG5]nfO sfd ug]{ hg;StL s]f cfa:oStf al9 eo]f /afn sfdbf/ x? nfO sfd df nufpg yfn] ;+o'Stkl/af/ x'bf afh] aHo} x? n] gfltgfltgf s]f /]vb]vul/lbGYo] t/ ;x/ df dfG5] x?n] laleGgAofa;foug}yfn] olx kl/jt{gsf] qmd;Fu}sfd wGbfsf nflu ;xof]u ug]{dflg;x?sf] ;+Vof klg sd x'Fb} uP. o;n] cfkm\gf] 3/leqsf] sfdwGbfsf nflu ;fgf afnaflnsfsf];xof]u lng yfn] of] qmd xfn;Ddklg hfl/ 5 . Go"g cfo cflbsf]sf/0faf6 w]/} kl/jf/x? ul/aLsf] df/df k/ ]sf 5g \ . pgLx?hLjLsf]kfh{gsf nflu s]lx cfDbfgLug]{ pkfosf] vf]hL ul//x]sf] l:ylt5 eg] csf{lt/ x]f6]n ,snsf/vfgf, oftfoft,lasf;lgdf{0f, ;DkGg 3/kl/jf/sf dflg;x?sf] 3/df 3/]n' sfd3Gbf ug{sf] nflu sfd ug]{ dflg;sf]vfFrf] eO/x]sf] cj:yfdf b'a} kIfsf] cfjZostfsf]d]naf6 afnsfdbf/ Pp6f k]zfsf] ?kdf :yflktx'Fb} uof] . ;+o'Qm /fi6";+3, afnclwsf/ ;DalGwdxf;GwLnfO{!$ ;]K6]Da/ !(() sf lbg k\wfg d+GqLs[:0f k|\zfb e6/fO n] x:tIf/, xfd|f] b]z g]kfnn]

cg'df]bg tyf To;sfP]lR5s k|n]vx?df;d]t k|ltj4tf JoQmul/;s]sf] 5 . /fli6«oafn lba; eb}f @(h'glbg afn lba;dgfp5}f . o;sf] ;fy}cGt/f{li6«o >d ;+u7gsf] >ddf k|j]z ug]{Go"gtd pd]/ ;DaGwLdxf;GwL g+=!#*lgs[i6 k|sf/sf]afn>d pGd'ng;DaGw g+= !*@ / ;'emfjx? g+=!() nufotsf

dxf;GwLx?df k|lta4tf JoQm ul/;s]sf] 5 . Tolt dfq xf]Og tLcGt/f{li6"o dxf;GwLnfO{ nfu' ug]{qmddf g]kfnsf] afnaflnsf;DaGwL P]g @)$* / afn>d -lgif]w tyf lgoldt_ ug{ ag]sf]P]g @)%^ h:tf /fli6"o sfg'gx?sf]lgdf{0f eO{ sfofGjog ;d]t eO{;s]sf] 5 . afnclwsf/ ;DalGwdxf;GwL nufot cGt/f{li6"o ;GwLP]lR5s cfn]v, cGt/f{li6"o >d

;+u7gsf ljleGg cle;GwL cg'df]bg u/]sf]kIf /fi6" / /fli6"o ?kdf klg ljleGg sfg'gx?lgdf0f{ u/L hf]lvdk"0f{ >d h;df afnsfdbf/nfO{ pGd"ng ug{] /fli6"o sfo{of]hgfn] g} ;Daf]wgul/;s]sf] 5, . g]kfnsf] afnaflnsf ;DalGwP]g Pj+ afn>d lgoldt tyf lgif]w ug{] ag]sf]P]gsf] kl/efiff cg';f/ 3/]n' afn>d hf]lvdk"0f{>d ePsf] sf/0f !$ jif{ d"lgsf afnaflnsfsf]nflu lgif]w ul/Psf] 5 . o;sf] cltl/Qm sfdsf]

c;dfg 9+un] ljsf;c;dfg 9+un] ljsf;c;dfg 9+un] ljsf;c;dfg 9+un] ljsf;c;dfg 9+un] ljsf;eO{/x]sf] cfly{s tyfeO{/x]sf] cfly{s tyfeO{/x]sf] cfly{s tyfeO{/x]sf] cfly{s tyfeO{/x]sf] cfly{s tyf;fdf lhs kl/j ]zn ];fdf lhs kl/j ]zn ];fdf lhs kl/j ]zn ];fdf lhs kl/j ]zn ];fdf lhs kl/j ]zn ]cGo k |sf/sf ] h:t } }cGo k |sf/sf ] h:t } }cGo k |sf/sf ] h:t } }cGo k |sf/sf ] h:t } }cGo k |sf/sf ] h:t } }afnsfdbf/x?sf] dfuafnsfdbf/x?sf] dfuafnsfdbf/x?sf] dfuafnsfdbf/x?sf] dfuafnsfdbf/x?sf] dfu/ k"lt{ kIfnfO{ cem/ k"lt{ kIfnfO{ cem/ k"lt{ kIfnfO{ cem/ k"lt{ kIfnfO{ cem/ k"lt{ kIfnfO{ cema9fpg] sfd ul//x]sf]a9fpg] sfd ul//x]sf]a9fpg] sfd ul//x]sf]a9fpg] sfd ul//x]sf]a9fpg] sfd ul//x]sf]55555

3lt{afnf al:tdf kfgL cfP kl5 ToxfFsf af;LGbfx?n] klg;/;kmfOdf Wofg lbg yfn]sf 5g . cfˆgf] afnaRrfx?nfO{g'xfO{w'jfO{ u/]/, ;kmf n'uf nufOlbP/ :s'n k7fpg] u/]sf5g . vfgf ksfpg], efF8fx? klg ;kmf /fVg] u/]sf5g .pgLx?n] klxnf eGy] ?rkL{ agfP/ dfq s] ug]{ ufpFdf kfgLg} 5}g vfgf ksfpgsf] nfuL kfgLsf] cefa 5 eg] emgrkL{df kfgL s;/L k'/\ofpg] . pgLx? ca of] ;d:ofaf6klg d'Qm ePsf 5g . vfg]kfgL wf/f / rkL{sf] lgdf{0fn] ubf{h+un / vf]N;fdf uP/ lbzflk;fa ug]{ afgL la:tf/} x6\gnfu]sf] 5 . clt lakGg 3/w'/L bf]vf 3lt{ eG5g\M ?3/df;fFem ljxfg 5fs 6fg{ Hofnfdhb'/L sfd ug{' kg]{ ;d:of 5. t}klg ;/;kmfOsf] nfuL Pp6f ;fgf] rkL{ agfpb} 5' .?o;/L vfg]kfgLsf] ;'ljwfn] ubf{ To; a:tLdf ;/;kmfO;DaGwL r]tgfdf klg Wofg hfg nfu]sf] 5 . ufpF kfgL

cfPsf] lbg ToxfFsf] afl;Gbfn] vl;ofnL dgfPsflyP . wf/fx?nfO{ lgoldt / lbuf] ?kdf ;+rfngug{ & hgfsf] dd{t ;+ef/ sf]if ;ldlt / k|lt3/w'/L ?= %) sf] b/n] dfl;s ?kdf hDdf u/]/dd{t ;+ef/ sf]if ;ldlt klg v8f u/]sf 5g\ .To; j:tLdf @ cf]6f 6\of+sL / % cf]6f wf/f 5g\h;df pkfkn] ?=#,%*,@*! uflj; / lhlj;n];dk'/ssf]ifsf] ?kdf ?= #(,*!) / hg>dbfg?= @,&#,)*@ ul/ hDdf ^,&!,!&# nfut nfu]sf]5 . pgLx? ;j}sf] Pp6} cfjfh 5 . ?3/3/dfwf/f agfOlbP/ vfg]kfgLsf] ;d:ofjf6 d'St u/fOlbP/ pkfkn] wd{ u/]sf]n] pkfknfO{ w]/} ;Demgf/ wGojfb klg 5 . agfof} vfg]kfgL xfdL sltefUodfgL .

;dfrf/

k|x/L ;]jf lrg]/ kfOk|x/L ;]jf lrg]/ kfOk|x/L ;]jf lrg]/ kfOk|x/L ;]jf lrg]/ kfOk|x/L ;]jf lrg]/ kfO FF FF Fb}g lsg]/ klg kfOb}g M dWoklZrd k|x/L k|d'vb}g lsg]/ klg kfOb}g M dWoklZrd k|x/L k|d'vb}g lsg]/ klg kfOb}g M dWoklZrd k|x/L k|d'vb}g lsg]/ klg kfOb}g M dWoklZrd k|x/L k|d'vb}g lsg]/ klg kfOb}g M dWoklZrd k|x/L k|d'vdWo klZrd k|x/L k|d'v k|x/L gfoj dxflgl/Ifss];j k|;fv clwsf/Ln] k|x/L ;]jf lrg]/ klg gkfOg]lsg]/ klg gkfOg] atfpg'ePsf] 5 . k|x/L ;]jf lg'zNskfOg] ePsf]n] lrg]sf] / lsg]sf] cfwf/df kfOG5 eGg'lg/fwf/ ePsf] atfpg'ePsf] 5 . hgdfg;df k|x/L;]jf lrg]sf] cfwf/df / s]xL k}+;fsf] k|nf]egdf x'g]ePsf] u'gf;f] ;'lgPsf] atfpg'x'Fb} pxfFn] Tof] s'/f lg/fwf/ ePsf] atfpg'eof] . lhNnf k|x/L sfof{no ?s'dn]u/]sf] gful/s;Fu cGt{lqmof sfo{qmddf dWoklZrdk|x/L k|d'v clwsf/Ln] ;f] s'/f atfpg'ePsf] xf] . k|x/L ;]jfnfO{ hgd'vL agfpg' cfkm\gf] d'n sfd ePsf]pxfFsf] egfO{ 5 . k|x/Ldf s]xL sdLsdhf]/L ePsf]l:jsfb{} pxfFn] ;fgfltgf uNtLn] ;fdflhs a]kmfObfx'g] ePsf]n] ;RrfOg] atfpg'eof] . k|x/L clws[tb]vLhjfg h;n] klg uNtL u/]df lgnDagb]vL a/vf:tug{] ;Ddsf] sfjf{xL x'g] k|lta4tf hgfpg'eof] .cGt{lqmof sfo{qmddf ?s'ddf gful/sx?n] k|x/Ln]ub{} cfPsf] sfdsf] ;|xfgf u/]sf lyP . kl5Nnf] k6szflGt ;'/Iffdf k|x/Ln] ;sf/fTds sfd u/]sf] atfPsflyP . oftfoftsf] If]qdf ?s'd k|x/L b]vfPsf] ;lqmotftyf nfu' cf}ifw sf/f]jf/df ;+nUgnfO{ kqmfp ug{'

?s'd k|x/Lsf] pbfx/l0fo sfd ePsf] gful/sn] atfPsf lyP . sfo{qmddf k|d'v lhNnfclwsf/L xl/k|;fb e08f/Ln] ?s'd k|x/Lsf] sfdn]ubf{ zflGt ;'/Iff sfod ug{df lgs} d4tk'u]sf] atfpg'eof] . lhNnf k|x/L k|d'v k|x/Lgfoj pkl/Ifs uf]ljGb yklnofn] sfo{qmdsf];xhLs/0f ug{'ePsf] lyof] . ?s'd lhNnfsf;a} /fhlglts kf6L{sf k|d'vx?, gful/s ;dfhtyf kqsf/ / laBfyL{ ;d]tn] k|x/L;Fu cGt{lqmofu/]sf lyP . o:t} lhNnf k|x/L sfof{no ?s'dn]?s'ddf a[xt hgr]tgfd'ns /\ofnL sfo{qmdklg u/]sf] 5 . 6"flkms lgodsf] kfngf u/fpghg:t/df klxnf] k6s a[xt hgr]tgf /\ofnLsfo{qmd u/]sf] xf] . dWoklZrd k|x/L k|d'vs ];j k |;fb clwsf/Lsf ] cu 'jfO {dfhgr]tgfd'ns /\ofnL u/]sf] xf] . ?s'ddf ;8sk'u]sf If]q ;Dd 6"flkms lgod ;DaGwLhgr]tgfd'ns sfo{qmdx? ug{ ;j{;fwf/0fn]k|x/LnfO{ cg'/f]w u/]sf 5g\ . o;} u/L 3/]n'lx+;f, ;jf/L b'3{6gf, nfu' kbfy{ b'Jo{;lg,dlB/f kfg nufPtsf s'ntsf la?4df klgr]tgfd'ns sfo{qmd u/]sf] 5 .

Page 11: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

(

ljrf/;do / sfdsf] k|s[ltsfsf/0f klg of] cToGthf]lv dk"0f{ sfd ePsf sf/0f >ddf ;+nUgafn aflnsfsf] ;'Gb/ eljZo / pgLx?sf] cfwf/e"t clwsf/sf] ;+/If0fsf] nflu cf-cfkm\gf] 7fpFaf6cfh}b]lv ;a}n] kxn yfNg l9nf] eO{;s]sf] 5 .la8Dagf zf]if0f b'Jo{jxf/ sf] lzsf/ ePsfxhf/f} afnsfdbf/ x?n] si6k"0f{ hLjg lhpFgafWo 5g\ pw]fudf ,x]f6]ndf oftfoft df;fdfgc]f;f/k;f/df lasf; lgdf{0fdf ;:t]f>d,eg]s]f dfGg] ePsf n] afnafnLsf s]f k|o]fua9]s]f 5 ;fdfg c]f;f/k;f/df t afnaflnsfnfOk|o]fu ul/G5 . 3/leq ul/g] sfd eGgfn] vfgfksfpg], r'Nxf] ;kmfug{], Uof; k'5\g], bfn, rfdns]nfpg], lrof ksfpg], ef+8f dfem\g], cf]5\ofgldnfpg], 3/ ;kmf tyf 3/ jl/k/L ;kmf ug]{,n'uf w'g], n'ufdf cfO{/g nufpg], afnaflnsfsf]w/fnf] ug]{ cflb sfd kb{5g\ . To:t} 3/ aflx/ul/g] sfd eGgfn] t/sf/L lsGg hfg], rfdnNofpg], Uof; Nofpg], bfp/f Nofpg], b'w lsGghfg], aRrfnfO{ :s'ndf n}hfg] / Nofpg], kfgLeg]{ nufot v]taf/Ldf aflngfnL nufpg] b]lvp7fpg] tyf ufO{ afv|f r/fpg] / 3fF;kft ug{];d]tsf] sfo{df ;xof]u ug{] sfdx? ug'{kg]{ x'G5. afnaflnsfn] cfk\mgf] hLjg lgjf{xsf nfludfq xf]Og s}of}n] t kl/jf/ s} nflu ;d]tcyf]{kfh{g ug]{ sfddf cfkm\gf slnnf xftx?nufpg afWo eO{x/]sf 5g\ . ;dfhn] eg] o;lsl;dsf] afnsfdbf/ nfO{ ;xh / :jefljs?kn] lnO{/x]sf] cfj:yf klg /x]sf]5 . ̂ ÷& aif{b]lvg} cfdf afa'b]lv la5f]8 eO{ afNocj:yfsf] pkof]uug{ gkfO{ csf{sf] 3/df a;]/ hf]lvdk"0f{ sfdug{afWo 5g\ . hf]lvd k"0f{ sfd s]f b':kl/0ffdcToGt 3fts x'G5 . o:tf] cj:yfdf oLafnaflnsfsf] kIfdf cfjfh p7fpg afnsfdbf/sf] lj?4df ;r]tgfdf clej[l4 ug'{ tyf lgis[i6cj:yfdf /x]sf afnsfdbf/sf] hLjgdf ;'wf/

Nofpb} c8fuL a9\g' cfhsf] cfjZostf ag]sf] 5 .o;sf] ;fy} o;/L afnsfdbf/ s]f?kdf sfd ug{]afnaflnsfsf] :jf:Yo, kf]if0f / dfgl;s tyf zf/l/s oftfgf / b'Jo{jxf/sf] l;sf/ eP/ a:g afWo5g. o:t} afnsfdbf/ df afns eGbf aflnsf nfOal9 h]flvd 5 pgLx? of}g b'Jo{jx/sf] h3Gol;sf/ ePsf w]/} w6gf x? aflx/ cfPsf 5g eg]leq af6 aflx/ gcfPsf w6gf s]f t s'/} gu/}f;fdfGo ?kdf x]bf{ afnsfdbf/ sf] ;'/lIft /;lhnf] >dsf] ?kdf b]lvPtf klg oyfy{tf cToGteofjx 5 . afnsfdbf/ nfO{ Go'lgs/0f ub{} ;du|afnsfdbf/pGd"ngsf] nflu /fli6"o gLlt sfo{qmdsfsfg'gnfO{ sfof{Gjo ug{] kIf nufot ;a} ;/f]sf/jfnfx?sf] tkm{af6 ;+o'Qm / lhDd]af/Ltfsf ;fysfdsf] yfngL ePdf xfd|f] ;dfhnfO{ afnsfdbf/d'Qm ;dfhsf] ?kdf :yflkt ug{ ;kmn x'g]5f} .lhNnf afn sNof0f ;ldlt ?s'd n] ;g @))$ dfk|sflzt u/]s]f k\l\tla]bg df ,!#@& hgf ?s'dlhNnfdf ;;:q bGb df tyf cGo sf/0f af6 afa'cfdf lalxg ePsf afnaflnsf x?s]f ca:yf , PscWofog df atfPs]f 5 ,To;} ul/ l;lag g]kfn n];g @))% df ?s'd s]f ;b/d'sfd dfv /x]sfla:yflkt afnaflnsf $!@ hgf s]f ca:yf k\sflztu/]s]f 5 .;z:q bGb df ?s'd sf afnaflnsfPs cWofog @))& df ̂ @@s]f ca:yf Ps cWofogk\sflzt ?s'd sf lawfnodf afn d}qL ;hfos]fca:yf la:n];0f .xfn o]f tYof8=sdf a[l4 5 ?s'dgu/kflnsfs]f ;xl/s/0f lta|ultdf cuf8L a9]s]f5. laut s]f tYofÍsf]cWofalws ub}{ tTYo s]fcfwf/df cToGt hf]lvddf sfd ul//x]sf afnsfdbf/sf] p4f/ / sd hf]lvd /x]sfx?sf] cfwf/e"t ;]jf;t{df ;'wf/ NofpFb} pgLx?sf] lzIff, :jf:Yo ;lxtsf];+/If0fsf] pkfosf] klxrfg u/L kl/afl/s Pa+;fdflhs k'g{:yfkgfsf] cjwf/0ffaf6 sfdsf] yfngLx'g' kb{5 .

3/ glhs} vfg]kfgL xfdL efUodfgL3/ glhs} vfg]kfgL xfdL efUodfgL3/ glhs} vfg]kfgL xfdL efUodfgL3/ glhs} vfg]kfgL xfdL efUodfgL3/ glhs} vfg]kfgL xfdL efUodfgL;kmntfsf] syf

ls:dt k'gls:dt k'gls:dt k'gls:dt k'gls:dt k'g;;;;;fdflhs kl/rfnsfdflhs kl/rfnsfdflhs kl/rfnsfdflhs kl/rfnsfdflhs kl/rfnspkfk ?s'dpkfk ?s'dpkfk ?s'dpkfk ?s'dpkfk ?s'd

k'vf{}k'vf{ b]vL vfg]kfgLsf] ;d:of ef]Ub} cfPsf sfFqmLuf=la=;=( 3lt{afnf jl:tsf af;LGbfx? cfhef]nL3/ glhs} vfg]kfgL kfpbf w]/} v';L 5g . k'vf{}b]vLclxn] ;Dd To; jl:tdf st} klg ;/sf/L lgsfo /u}/ ;/sf/L ;+:yfn] vfg]kfgL pknAw u/fpg g;s]/ToxfFsf] pkef]Qmfx? 7'nf] dsf{df k/]sf lyP . tDs'vf]nfdf plgx?n] @ j6f sf7sf] vK6]/f xfn]/ cfwf306f cf]x/bf]x/ kfgL eg]{ ;do vr{ u/]/ h]gt]gcfˆgf] lhGbuL rnfPsf lyP . plgx?sf] 3/sf] glhskfgLsf] ;|f]t klg lyPg ufpFn]x? cfwf 306f nufP/NofPsf] kfgL c?nfO{ lkpg lbg / cfkmgf] n'ufsk8f w'gdf klg ufx|f] dfGy] . 3lt{jfnf af;Lx?clxn] of] ;d:ofaf6 d'Qm ePsf 5g .s[lif lasf;sf nfuL cGt/fli6"o sf]ifsf] cfly{s;xof]udf / g]kfn ;/sf/ ;xsf/L tyf u/LaL lgjf/0f dGqfnoaf6 ;+rfng ePsf] klZrd pRr kxf8Lul/aL lgjf/0f cfof]hgfn] clxn] To; al:tdfvfg]kfgLsf] ;'lawf pknAw u/fOlbPsf] 5 . To;al:tdf /x]sf #* 3/w'/Ln] vfg]kfgLsf] ;'lawf kfPsf5g . pgLx?sf] 3/ glhs} vfg]kfgL k'/\ofpg %cf]6f wf/f lgdf{0f ePsf 5g\ . 3lt{jfnf jl:tsf] d'gf3lt{ kfgL cfPkl5 ;dodfg} cfkm\gf] 5f]/f 5f]/LnfO{vfgf ksfP/ :s"n k7fpg ;s]sf]df Psbd} v'l;l5g\ . To;} ul/ d'gf dfq} x}g, lbNsf] 3lt{ klg cfkm\gf]3/ glhs wf/f cfPkl5 kfgL eg]{ ar]sf] ;donfO{cg]q sfddf k|of]u ug]{ u/]sf] atfpl5g\ . klxnfpgLx? ljxfg p7]/ tDkm'vf]nfdf uP/ kfgL lnghfg' kb{Yof] . h'g] 3lt{sf] 5f]/L ckfª\u klg cfkm\g}3/sf] cfugdf vfg]kfgL wf/f cfPsf]df Psbd} v'l;l5g\ . pgL eG5Lg\ klxnf d h:t} cfFvf sDhf]/ePsLnfO{ kfgL eg{ hfg / kms{g ! 3G6f nfUbYof]t/ clxn] cfkm\g} cfugdf wf/f ePsf]n] d h:tf]ckfª\unfO{ kfgL eg{ Psbd} ;lhnf] ePsf] 5 . o:tf]xf]nf eg]/ d}n] ;kgfdf klg ;f]r]sf] lyOg . ljkGghlt ;DkGgsf] e/ kg'{ / cfsf;sf] kmn cfFvf tl/

d/ eGg' Pp6} nfu]sf] lyof] t/ cfh ul/j 3/kl/jf/sf]lg0ff{os e'ldsfdf vfg]kfgL lgdf{0f x'bfF cfkm'x? efUodfgLePsf] / ca of]hgfsf] ;+/If0f ug]{ klg atfO{g . wf/fk|of]u ubf{ v]/ hfg] u/]sf] kfgLnfO{ s'nf] agfP/ jf/L ;Ddk'/\ofO{ kmf6\6 km'6\6 t/sf/L v]tL ug]{ rng klg b]lvPsf]5 . lxpbdf xl/of] ;fu ;JhL vfg klg kfOb}gYof] . aiff{ofddf dfq vfg kfOGYof] . cj b]lv lxpFb / aiff{ b'j}df};ddf xl/of] ;fu ;JhL vfg kfO{g] eof] . 3lt{jfnfvfg]kfgL of]hgf pkef]Qf ;ldtLsf ;b:o lha 3lt{ eG5g\.

ufpFdf lg/Gt/ ?kdf vfg]kfgL ;+rfng ug{ 3lt{jfnfa:tLaf6 ! 3G6f 6f9f tDkm' vf]nfsf] d'ndf kfgL 6\of+sLagfO{ 8/nfUbf] le/df kfOk nfOg la5\ofP/ 3lt{jfnfj:tLdf vfg]kfgL NofPsf] :yflgo hf]/ 3lt{ eG5g cfkmgf]al:tnfO v'Nnf lbzf d'Qm If]q 3f]if0ff ug{sf] nfuL laxfg/ ;fFem rkmL{ agfpg] / laxfg !)M)) ah]b]vL ;fFem $M))ah] ;Dd vfg]kfgLsf] nfuL hg>dbfg sfd klg u/Lof] .;a} k|tL 3/w'/Ln] afn'jf, luL, 9'Ëf kfOk nfOg vGg] la5ofpg]cfbL sfd u/]/ #% lbg hg>dbfg u/]sf lyP . 3lt{afnfvf=kf=of]=pkef]Qmf ;ldltsf cWoIf t]h a= a'9f klg Psbd}v';L 5g . pgL eG5g ?klxnf aif{df wldnf] kfgL vfg'kg]{/ afnaRrfx?nfO{ kfgL eg{ k7fpbf jiff{sf] vf]nfn] st}aufpg] xf]sL eg]/ dg 8/fpYof] ca b]lv of] ;d:ofaf6klg d'Qm eOof] .?

!^

Page 12: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg;dfrf/

!%

;dfrf/

?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?s'd÷kmfNu'g

!)

?s'ddf PnlhPPkm cfof] x}?s'ddf PnlhPPkm cfof] x}?s'ddf PnlhPPkm cfof] x}?s'ddf PnlhPPkm cfof] x}?s'ddf PnlhPPkm cfof] x}?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?ljn ;+jfbbftf?s'd÷kmfNu'g

?s'ddf :yflgo zf;g tyf pQ/bfoL ;+oGqPnlhPPkmn] :yfgLo lgsfosf] sfg'gL / lgltut Joj:yfkfngf cg'udg sfo{qmd ;~rfng u/]sf] 5 . l;:g]o'jf Snj ?s'd / PnlhPPkm nlntk'/n] :yfgLolgsfosf] sfg'gL / lgltut Joj:yf kfngf cg'udgsfo{qmd ;~rfng u/]sf x'g\ . l;:g] o'jf Snj ?s'dn]Ps sfo{qmdsf] cfof]hgf u/L sfo{qmdaf/] hfgsf/Lu/fPsf] xf] . lhNnfsf sf+qmL, sfF8f, ?s'dsf]6, hf+u,lkkn, jfFlkmsf]6, cf7lj;sf]6, uf]tfdsf]6 / l;DnLuflj;x? tyf d'l;sf]6 gu/kflnsf / lhNnf ljsf;;ldlt ?s'dnfO{ cfkm\gf] sfo{If]q agfPsf] 5 . @)&!Dff3 ! b]vL @)&@ cfiff9 #) ;Dd cjwL /x]sf]sfo{qmdn] gful/s ;dfhsf ;+:yf / k5f8L kfl/Psf;d'bfo k|lt sfo{qmd nlIft u/]sf] l;:g] o'jf SnjsfcWoIf dx]Gb| s]=;Ln] atfpg'eof] . sfo{qmdn] :yfgLolgsfoaf6 k|bfg ul/g] ;]jf, :yfgLo zf;g k|s[ofPjd\ ljsf; lgdf{0f sfo{nfO{ kf/bzL{, ;dfj]zL, u'0f:t/Lo, k|efjsf/L / ;]jfu|fxLd}qL agfpg u}/ ;/sf/L;+:yf tyf gful/s ;d'bfo dfkm{t gful/s, ;d'bfo /lk5l8Psf ju{sf] Ifdtf clej[l4 u/L :yfgLo zf;gnfO{hgtfk|lt lhDd]jf/ / pQ/bfoL agfpg] ck]Iff ul/Psf] 5 . :yfgLo zf;g tyf pQ/bfoL ;+oGqn] :yfgLolgsfosf] ls|ofsnfkx?sf] af/]df gful/s ;r]tgf,ah]6Joj:yfkg, sfg'gL tyf gLltut Joj:yfsf cfwf/dfkl/kfngfsf] cj:yf cg'udg tyf ;'kl/j]If0f, :yfgLolgsfonfO{ cg'udg kZrft ;'wf/sf sfo{x?sfof{Gjogdf ;xhLs/0fsf ;fy} k[i7kf]if0f pknAwu/fpg] p2]Zosf ;fy sfd ug{] atfOPsf] 5 . sfo{qmdn] :yfgLo lgsfo,;]jf k|bfosx? ;+3;+:yfx? /fhlglts bn / gful/s ;dfhsf ;+:yfx?;d'Gjo u/L gful/s lzIff, ;r]tgf clea[l4,cg'udg,;'kl/j]If0f ;ldltx?sf] Ifdtf a[l4,gful/s ;dfhsf;+:yfx? h:t}M gful/s ;r]tgf s]Gb|, j8f gful/sd~r, ;d'bfodf cfwfl/t ;+3 ;+:yfx?nfO{ ;xhLs/0f ug{] 5 . o:t} :yfgLo lgsfox?sf] pTt/bfloTj

k|j4{gsf nflu ;fj{hlgs k/LIf0f, ;fdflhs k/LIf0f,;fj{hlgs ;'g'jfO{, gful/s j8fkq, gful/s u'gf;f;'g'jfO{ Joj:yfkg, ;fd'bflos ;"rgf kf6L, ah]6sfo{qmd ;fj{hlgs, dfl;s cfDbfgL vr{ ;fj{hlgs,gful/s ;r]tgfd"ns sfo{qmdx? h:t} M /]l8of] sfo{qmd,cGtlqm{of, e]63f6 cflb sfo{qmd ug{] hfgsf/L u/fOPsf] 5 . ;f] kl/of]hgfn] :yfgLo lgsfox?n] ljBdfgsfg"gL / gLltut Joj:yf kl/kfngfsf] cj:yf ;DaGwdfcg'udg, xfnsf] cj:yf / x'gkg]{ cj:yfsf] cGt/dfkg h:t} M:yfgLo of]hgf th'{df / ah]6 ljlgof]hg,nlIot ;d'bfosf] ;+nUgtf,of ]hgf sfof{Gjog,Joj:yfkg, :yfgLo lgsfodf kf/blZf {tfsf ]cj:yf,u'gf;f Joj:yfkg,laTtLo cg'zf;g / kf/blz{tfcfbLsf] cg'udg ;d]t ug{]5 . kl/of]hgf hfgsf/Lu/fpg] p2]Zon] cfof]hgf ul/Psf] cled'vLs/0fsfo{qmddf af]Nb} :yflgo ljsf; clwsf/L e/ts'df/zdf{n] ;a} lgsfon] ;xof]u ug{'kg{] atfpg'eof] .

wfld{s dxf ]T;jdf sl/j cfwf s/f ]8 cfDbfgLwfld{s dxf ]T;jdf sl/j cfwf s/f ]8 cfDbfgLwfld{s dxf ]T;jdf sl/j cfwf s/f ]8 cfDbfgLwfld{s dxf ]T;jdf sl/j cfwf s/f ]8 cfDbfgLwfld{s dxf ]T;jdf sl/j cfwf s/f ]8 cfDbfgLut kf}if @^ b]vL df3 # ut] ;Dd ?s'd ;b/d'sfdsf]lqe'jg hgtf pm=df=lj= / ?s'd]nL SofDk; ?s'dsf];xof]usf nfuL cfof]hgf ul/Psf] wfld{s dxf]T;jtyf !)* /fi6«zflGt 1fg dxfo1df sl/j cfwf/s/f]8 cfDbfgL ePsf] 5 . dxf]T;jdf ePsf] cfo Jooaf/] hfgsf/L lbg ul/Psf] kqsf/ ;Dd]ngdf ;f] s'/fpNn]v ul/Psf] xf] . uf]bfg, ljjfx, tk{0f, a|taGw,rf}/f;L k'hf, nfvaQL, zflnu|fd, hnwf/f, t'nfbfg,u|xzflGt, bfg cIfosf]if, wfg laqmL, rfdn ljlqm,O6\6f ljlqm, zflGt snz / l;Ssf tyf cGo u/L Pss/f]8 cf7 nfv 5}+;6\6L xhf/ rf/ ;o 5of;L ;+sngePsf] / o1 ;fdfu|L, k08fn,d08k lgdf{0f, k|m]d, km\n]Szlk|l6+u, :yflgo 5kfO{, k|df0f kq, k|ToIf k|;f/0f, d~rahf/;hfj6,snz, e}d/L cfpg], vfgf, l8h]n, uxgf, k~r]afhf, O6\6f, ef8f, sk8f bf];Nnf,aQL, df]6/;fOsn /\ofnL, ufl8,;~rf/ kqklqsf, t'nfbfg, u'?blIf0ff,zflnu|fd cfbL af6 rf}kGg nfv Pslt; xhf/ cG7fgAj]?k}+of vr{ ePsf] atfOPsf] 5 . e'ldbfgsf] lx;fj /cGo afFsL snz tyf O6\6f lalqm ePkl5 cem} cfDbfgLa9\g] dxf;lrj ldgaxfb'/ k'gn] atfpg'eof] .

# dlxg] l;kd'ns tflndsf] pb\3f6g# dlxg] l;kd'ns tflndsf] pb\3f6g# dlxg] l;kd'ns tflndsf] pb\3f6g# dlxg] l;kd'ns tflndsf] pb\3f6g# dlxg] l;kd'ns tflndsf] pb\3f6g

;]e b lrN8"]gsf] cfly{s ;xof]u / ?s'd]nL;dfh lasf; s]Gb ?s'dsf] cfof]hgfdf ;+rflnthLljsf]kfh{g tyf kf]if0f kl/of]hgf cGtu{t #dlxg]-l;nfO{ s6fO{ M @) hgf , kmlg{r/ M !) hgf, df]afO{n dd{t tflnd M !) _ u/L hDdf $) hgf;xeflu /x]sf sf] l;kd'ns tflndsf] pb\3f6gePsf] 5 . hLljsf]kfh{g tyf kf]if0f kl/of]hgfnfu' ePsf ?3f,enfSrf, em'nf,dUdf,b'nL,cf7la;8fF8fufpF , cf7la;sf]6, afFlkmsf]6, lkkn/ :ofnfkfvf uf=lj=la=sf !^ aif{ b]lv #) jif{;Ddsf a]/f]huf/ o'jfx?nfO{ s[ifs ;d"x dfkm{t5gf}6 ul/ tflnd lbg nfluPsf] xf] .

pQm pb\3f6g sfo{qmddf sfo{qmdsf k|d'vclylt 3/]n' tyf ;fgf pBf]u lasf; ;ldlt?s'dsf pBf]u clws[t lai0f' Gof}kfg] n] tflnd sf]nIo p2]Zo / dxTj af/] :ki6 kfg'{ ePsf] lyof] .o;} u/L cltlyx?df ;]e b lrN8"]gsf lhNnfsfo{qmd clws[t df]xdb s}o'd ?s'd pBf]u afl0fHo;+3 ?s'd ;fgf :j/f]huf/ Aoj;foL sf]ifsf ;b:o;lrj kzf{/fd vlq jfn ;/f]sf/ s]Gbsf lhNnf;+of]hs l6sf/fd g]kfnL n] cfkm\gf dGtAo /fVg'ePsf] lyof] . pb\3f6g sfo{qmdsf] cWoIftf ?s'dOGiRo"6 ckm 6]SgLsn Ph's];g k|f=ln=sf Aoj:yfksdfwa k|;fb uf}td n] ug'{ ePsf] lyof] eg]sfo{qmdsf ;+rfng ?s'd]nL ;dfh lasf; s]Gb?s'dsf hLljsf]kfh{g tyf kf]if0f kl/of]hgfsfhLljsf]kfh{g clws[t k|]d k'gn] ug'{ ePsf] lyof] .

JolQmut 36gf ;dod} btf{ u/f}+JolQmut 36gf ;dod} btf{ u/f}+JolQmut 36gf ;dod} btf{ u/f}+JolQmut 36gf ;dod} btf{ u/f}+JolQmut 36gf ;dod} btf{ u/f}+

hGd, d[To', a;fO{;/fO{, ljjfx, ;DaGwlaR5]b h:tf JolQmut 36gf ePsf]#% lbg leqdf btf{ u/L cfkm\gf]clwsf/sf] ;'lgZrtf u/f}+ . ;fy}ufla;nfO{ jfnd}qL, hflto 5'jf5'td'Qm, 3/leqsf] w'jfF d'Qm / k'0f{ ;/;kmfO{o'Qm ufla; lgdf0f{sf nfuL;a}n] ;Sbf] ;xof]u u/f}+ .

gf=;' s[i0faxfb'/ vqLgf=;' s[i0faxfb'/ vqLgf=;' s[i0faxfb'/ vqLgf=;' s[i0faxfb'/ vqLgf=;' s[i0faxfb'/ vqLuflj; ;lrjuflj; ;lrjuflj; ;lrjuflj; ;lrjuflj; ;lrj

ufFp ljsf; ;ldtLsf] sfof{noufFp ljsf; ;ldtLsf] sfof{noufFp ljsf; ;ldtLsf] sfof{noufFp ljsf; ;ldtLsf] sfof{noufFp ljsf; ;ldtLsf] sfof{nok]p3f, ?s'dk]p3f, ?s'dk]p3f, ?s'dk]p3f, ?s'dk]p3f, ?s'd

xflb{s awfO{xflb{s awfO{xflb{s awfO{xflb{s awfO{xflb{s awfO{

o; aif{sf] /fi6"klt /lgË lzN8?Sd0fL pRr dflj ?s'dsf]6n] xftkfg{ ;kmn ePsf]n] o; laBfnosflaBfyL{ tyf v]nf8Lx?nfO{ xflb{sawfO{ lbg rfxG5' . ;fy} laBfyL{efO{alxgLx?sf] pHjn elaZosf]sfdgf ub{} v]n If]qdf ;xof]u ug{'x'g];a} ;/f]sf/jfnf k|lt xflb{s s[t1tf1fkg ub{5' .

dbg zfxdbg zfxdbg zfxdbg zfxdbg zfxlaBfno Joj:yfkg ;ldtLlaBfno Joj:yfkg ;ldtLlaBfno Joj:yfkg ;ldtLlaBfno Joj:yfkg ;ldtLlaBfno Joj:yfkg ;ldtLcWoIf ?Sd0fL pRr dflacWoIf ?Sd0fL pRr dflacWoIf ?Sd0fL pRr dflacWoIf ?Sd0fL pRr dflacWoIf ?Sd0fL pRr dfla

?s'dsf]6, ?s'd?s'dsf]6, ?s'd?s'dsf]6, ?s'd?s'dsf]6, ?s'd?s'dsf]6, ?s'd

Page 13: रुकुमेली विकास लहर

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

q q q q q ?s'd]nL ljsf; nx/ qjif{–# c+s–$@ @)&! kmfNu'g

a]/f]huf/ / ef]sd/L lj?4sf] cleofg

!!

ko{6g ;+:s/0flbg]z v8\sflbg]z v8\sflbg]z v8\sflbg]z v8\sflbg]z v8\sf

!$

tLg ;jfn

wf}nflu/L lxd>+[vnf cGtu{t kg]{ k'yf lxdfn /Gdfd}sf]6 uf=lj=;=j8f g+=& df kb{5 . sl/j^))) ld6/ prfO{ /x]sf] of] lxdfnsf] ef}uf]lnsagfj6 l;:g] lxdfn eGbf nfdf] / v'Nnf ?kdfkm}lnPsf] 5 . jfx|} dlxgflxpn] 9fls/xg] of]lxdfndf ;bfjxf/ ¿kdf sl/j $ lkm6 lxpFhDdf x'g] x'gfn] lgs} cfs{ifs dflgG5 . o;lxdfnsf] sl/j #%)) ld6/ eGbf d'lglt/ jx'd'Noh8Lj'l6x? kfO{G5 . lxdfnsf] km]bLlt/ 7"nf -7"nf3fF;]d}bfgx¿ /x]sf 5g\ . lxpbdflxpn] 9fSg] lo3fF;] d}bfg jiff{sf] ;dodf ; -;fgf lj?jfx¿sfO{, n]p h:tf jg:kltx¿ pd|G5g\ . sdclS;h glbg] lj?jfx¿sf] jfx'Notf ePsf]n]o; If]qdf clS;hgsf] dfqf sd x'g] u/]sf] 5 .;]tf] u'/fF;, v;'{,nO{t, vf]6] ;Nnf cflb lj?jftyf of;f{u'Daf, bfnlrgL, kfFrcf}n], lr/fO{tf],h6fd;L nufotsf h8Lj'l6x¿ o; lxdfnsfd'lglt/ kfO{G5g\ . pRr lxdfnL >+[vnfof] If ]q leq k'yf lxpFr'nL b]lv l;:g]

lxdfn ;Dd ;fgf 7"nfcf7 j6f lxdfn kb{5g\ .o;} If]qdf;'g bx, k'kfnbx kla{dL0f{ nufotsf;fgftyf 7"nf ;of}+lxdtfnx¿ /x]sf 5g\ .lxd gbL lxd em/gfx¿ /x]sf] o; If]qdf gfj/,emf/n nufot lxd

lrt'jf, kf08f nufot sf hgfj/x¿ kfOG5g\ .o; If]qdf xhf/f}+ y/Lsf k|fs[lts a'ls km'nkm'Ng] ub{5 eg] :jf:Yo ko{6gsf nflu k"7fpFdf tftf] kfgLsf d'xfgx¿ /x]sf 5g\ . 5'§};f+:s[lts klxrfg ePsf] du/ a:tL /x]sf]bzuf=lj=;=x¿ oxL If]qdf kb{5 eg] 9f]/kf6geP/ ;] kmf]S;f]08f] hfg] ko{6g dfu{ oxL If]qdfkb{5{ .

;fef/ M kqsf/ lbg]z v8\sfn] n]Vg';fef/ M kqsf/ lbg]z v8\sfn] n]Vg';fef/ M kqsf/ lbg]z v8\sfn] n]Vg';fef/ M kqsf/ lbg]z v8\sfn] n]Vg';fef/ M kqsf/ lbg]z v8\sfn] n]Vg'ePsf] ko{6lso ?s'd jf6 lnO{Psf] xf] .ePsf] ko{6lso ?s'd jf6 lnO{Psf] xf] .ePsf] ko{6lso ?s'd jf6 lnO{Psf] xf] .ePsf] ko{6lso ?s'd jf6 lnO{Psf] xf] .ePsf] ko{6lso ?s'd jf6 lnO{Psf] xf] .

k'yf lxdfnk'yf lxdfnk'yf lxdfnk'yf lxdfnk'yf lxdfnko{6g ;+:s/0f

:jtGq ;fj{ef}d / k|ultlzn aftfj/0f rfxG5g\ .oyf{ttf nfO{ lgofNg] xf] eg] blno /fhlgltdfhgtfnfO{ au{ ljefhg gu/L s]jn d'4fsf] xsdflg0ff{os dtflwsf/Lsf ?kdf dfq x]l/g] kl/kf6L{/ hgtfn] klg s'g} /fhg}lts bnsf] cflhjg;b:o geO{ u'0f / bf]ifsf cfwf/df lg0f{o ug]{;fj{ef}d / :jtGq gful/ssf ?kdf e'ldsf v]Ng];+:sf/sf] ljsf; u/]df g /fhlglt kmf]xf]/L v]naGg] 5 g g]tfx? ufln unf}hsf kfq x'g] 5g\ .d]/f Ps hgf k/d ldq Pa+ cu|h dfGohgn]d]/f] /fhlgltdf k|:g ub}{ ;f]Wg' ePsf] loof] tkfO{s'g bn of /fhg}lts bnsf] lgs6df x'g'x'G5 <d hlGdbf s'g} klg wd{sf], hftsf] of kf6L{{sf]dfG5] eP/ hlGdPsf] lyPg . d]/f] a/Lk/L b'lgofn]agfosf] s[ltd aftfj/0fsf] cf8df of] wd{sf] of]hftsf] / of] kf6L{sf] eGg] ljNnf le/fpg] k|of; e}/x]sf] 5 Tof] dnfO{ lsdfy{ :jLsfo{ 5}g\ . d]/f] cfh;Ddsf] a'emfO{ s] xf] eg] olb of] b'lgofdf lg/k]If;lx s'g} kf6L{ x'GYof] , wd{ x'GYof] / hflt x'GYof]eg] cfh b'lgof e/L Pp6} dfq kf6L{, Pp6} dfqwd{ e} ;SYof] . To;}n] oFxf of] bn /fd|f], of] wd{/fd|f], of] bz{0f /fd|f] , of] zf;g Aoa:yf /fd|f] eGg';a} eGbf 7'nf] e|d xf] . k|hftlGqs zf;g Aoj:yf/x]sf] a]nfot, sDo'lgi6 zf;g Aoj:yf ePsfrLg ?;, u0ftfGqLs Aoj:yf ePsf] ef/t /fhtGqfTds zf;g Aoj:yf /x]sf] a]nfot, s]zf;g Aoj:yfn] dfq sfd ug]{ eP ;+;f/sf lob]zx? cfh ljsf;sf] eof{Ëdf olt dfyL pSng]lyP < dfcf]afbLn] g]kfndf ;a} eGbf 7'nf] e|dsf]/fhlglt uof]{ , ;+l3otfnfO{ /ftf/ft cNk ;+Vos, plTk8Lt / lk58LPsf] au{ , blnt / hghltsf]d'lQmsf] lg/ljsNk cf}iflwsf ?kdf kl/eflkt ug'{g]kfnsf] Oltxf;df ;a} eGbf b'vb lbg lyof] .alu{o pTyfgsf cGo w]/} a}1flgs / ;+sf/Lsljlwx? lyP . t/ lt ljlwx?sf] k|of]u gu/L /fHo;Qfsf] nf]en] h] ul/of] / cem} ul/b}5 o;sf]

gf]S;fg g]kfnn] w]/} Aoxf]g'{ k¥of] / cem} lznlznfhf/L 5 . eflifs, wfld{s, hlto tyf e]luo?kdf s]lx c;dfgtf ePsf] ;To xf] t/ @))&;fn k5f8Lsf] zf;g Aoj:yfdf /fHo af6;+:yfut ?kdf s;}nfO{ klg c;dfg Aojxf/u/]sf] b]lvb}g . cem ;sf/fTds lae]bsf] l;4fGtcg';f/ $% k|ltzt ;Dd cf/If0fsf] Aoj:yf /fHosf x/]s ;+/rgfdf ul/osf] 5 . o;sf afah'tklg cem} blnt hghfltnfO{ pTkl8g / cTofrf/sf] ePsf] gfddf Emotional Blackmailingug'{ ;bf ;+3{if / qmflGtdf k|of]u ug'{ sfnfGt/df:jod blnt / hghfltsf] pTyfgsf nflu ;d]tb'vb s'/f xf] . x/]s qmflGt / o'4sf pHofnf /cWof/f b'a} kf6f x'g] ub{5g\ . g]kfndf ePsf]hgo'4sf klg s]lx ;sf/fTds / s]lx gsf/fTds kf6f 5g\ . @)^# kl5sf] /fhg}lts cGof]ntfnfO{ x]bf{ lxhf] ul/Psf] o'4 s'g} dxfg kl/a{tgsfnflu geO{ s]jn /fHo ;Qfdf k'Ug] Psfwg]tfx?sf] dgf]sf+Iffn] k|]l/t /x]sf] s'/f k|i6 x'G5. en} s]lx ;fdlhs hfu/0fsf pNn]Vo sfdgePsf xf]Og . t/ cfh b]lvG5 ls tL sfd tzflGt k"0f{ hghfu/0fsf] cleofg af6 klg ;Dejlyof], cgfv df g]kfnL 5f]/f 5f]/Ln] Hofg u'dfo. /fhlgltdf c;n ;+:sf/sf] vfrf] k5{ , hj /fhlglt g} s';+sf/sf] l;sf/ aG5 To;a]nf s'g}klg l;4fGt ;f;g Aoj:yf / If]dtfsf] g]tfn];d]t sfd ug{ ;Sb}g . o:tf] cj:yfdf /fhlgltnfO{ ;'wf/ ug{ s;}n] ;S5 eg] Tof] x'ghgtf . To;df klg o'jfx? ,hj ;Dd :jtGq ,lg:kIf / d'4fsf] af:tljstfdf /x]/ lg0f{o ug]{/fhg}lts ;r]tgf hgtfx?df ljsf; x'G5 To;a]nf ;+;f/df rn]sf h'g s'g} ;f;gz}nL /Aoj:yfn] /fHo ;~rfng u/] klg b]zn] g;f]r]sf]ljsf;sf] km8\sf] dfb{5 / b]z ljlwsf] ;f;gdfrNb5 .