1

w

w

клучни наоди од анкетата на домаќинствата

ЗНАЕЊА, СТАВОВИ И ПРАКТИКИ КОН ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ

2

Во оваа брошура дадено е резиме на клучните наоди од анкетата за знаењата, ставовите и практиките во однос на вклучувањето на децата со попреченост. Анкетата обезбедува појдовни информации за разбирање на пречките во општеството што ги спречуваат децата со попреченост да го заземат вистинското место во него.

Опис на методологијата во анкетата:

� Целна група: Општата популација, 15 +

� Примерок: Национален репрезентативен примерок според возраст, пол, место на живеење (урбано/рурално), етничка припадност, статистички регион

� Големина на примерокот: N = 1000 испитаници

� Метод на собирање податоци: Разговори „лице-в-лице“ во домот на испитаниците; CAPI техника (Директни интервјуа со помош на компјутер)

� Период на собирање на податоците: 29 септември - 20 октомври 2014 година

За преземање на целосните резултати од анкетата, посетете го www.unicef.mk

3

ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ МОЖАТ ДА ГО РЕАЛИЗИРААТ

СВОЈОТ ЦЕЛОСЕН ПОТЕНЦИЈАЛ АКО ОПШТЕСТВОТО ГО

ПРОМЕНИ НАЧИНОТ НА КОЈ ГИ

ГЛЕДА.

4

НИСКО НИВО НА СВЕСНОСТ ЗА ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ И НИВНИТЕ ПРАВА

1

ЗЕМАЈЌИ ГИ СИТЕ РАБОТИ ПРЕДВИД, ШТО МИСЛИТЕ КОЛКУ ДОБРО СТЕ ИНФОРМИРАНИ ЗА ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ?

42%

10%

1,6%

6%

41%

Не знам ништо Знам многу малку Знам нешто Знам доста Знам многу

?

5

Правата на децата со попреченост се почитуваат во ПОГОЛЕМА МЕРА отколку правата на другите деца

КОНВЕНЦИЈА НА ОН ЗА ПРАВАТА НА ЛИЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ

Само 36% знаат за Конвенцијата на ОН за правата на лицата со попреченост.

ДАЛИ СТЕ СЛУШНАЛЕ ЗА

КОНВЕНЦИЈАТА

НА ОН ЗА ПРАВАТА

НА ЛИЦАТА СО

ПОПРЕЧЕНОСТ?

ВО КОЛКАВА МЕРА СЕ ПОЧИТУВААТ ПРАВАТА НА ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ ВО ОДНОС НА ПРАВАТА НА ДРУГИТЕ ДЕЦА?

36% ДА

64% НЕ

Правата на децата со попреченост се почитуваат во ПОМАЛА МЕРА отколку правата на другите деца

Правата на децата со попреченост се почитуваат ПОДЕДНАКВО како и правата на другите деца

11%

39%

42%

?

?

6

ВИСОК СТЕПЕН НА СТИГМА - СОЦИЈАЛНАТА ДИСТАНЦА РАСТЕ ПАРАЛЕЛНО СО ЗГОЛЕМУВАЊЕТО НА БЛИСКОСТА НА ОДНОСОТ

2

% на оние кои сметаат дека односот е прифатлив

Сосед Познајник Пријател Соученик Емотивна врска Сопружник живее во истата населба

или улица со вашето детеоди во истото училиште или градинка со вашето

дете

се дружи и си игра со вашето дете

оди во исто одделение или група во градинка

како вашето дете

на поголема возраст, се наоѓа во емотивна врска

со вашето дете

како возрасен, стапува во брак со вашиот син

или ќерка

Деца со интелектуална попреченост 76 42 36 30 4 3

Слепи деца 77 40 38 29 7 4

Деца со аутизам 63 32 30 24 2 2

Деца со Даунов синдром 64 32 30 23 4 2

Глуви деца 77 42 42 32 8 6

Деца кои имаат тешкотии да се движат и да користат делови од телото 79 57 51 48 6 5

Деца без дел од телото 74 50 45 42 6 5

7

% на оние кои сметаат дека односот е прифатлив

Сосед Познајник Пријател Соученик Емотивна врска Сопружник живее во истата населба

или улица со вашето детеоди во истото училиште или градинка со вашето

дете

се дружи и си игра со вашето дете

оди во исто одделение или група во градинка

како вашето дете

на поголема возраст, се наоѓа во емотивна врска

со вашето дете

како возрасен, стапува во брак со вашиот син

или ќерка

Деца со интелектуална попреченост 76 42 36 30 4 3

Слепи деца 77 40 38 29 7 4

Деца со аутизам 63 32 30 24 2 2

Деца со Даунов синдром 64 32 30 23 4 2

Глуви деца 77 42 42 32 8 6

Деца кои имаат тешкотии да се движат и да користат делови од телото 79 57 51 48 6 5

Деца без дел од телото 74 50 45 42 6 5

8

48%

Треба да одат во специјални училишта

НИСКА ПОДДРШКА ЗА ИНКЛУЗИВНОТО ОБРАЗОВАНИЕ

3 КАКО ТРЕБА ДА СЕ ПРИОЃА КОН ОБРАЗОВАНИЕТО ЗА ДЕЦА СО ПОПРЕЧЕНОСТ?

8

Инклузивното образование значи децата со попреченост рамноправно да учат заедно со своите врсници без попреченост. Ова е право на секое дете, без оглед на способноста.

Треба да одат во редовни училишта, но, да имаат посебни или специјални одделенија

33%

Треба да одат во редовни училишта, но, да присуствуваат

само на некои часови со врсниците

12%

Треба да одат во редовни училишта и да присуствуваат на редовна

настава со врсниците

4%

?

9

МЕДИЦИНСКИ МОДЕЛ

ДОБРОТВОРЕН

МОДЕЛ

СОЦИЈАЛЕН МОДЕЛ

44%

25% 30%

ОГРАНИЧЕНО РАЗБИРАЊЕ ЗА НАЈДОБРИОТ НАЧИН ЗА СПРАВУВАЊЕ СО ПРАШАЊАТА ПОВРЗАНИ СО ПОПРЕЧЕНОСТА

4

Моделот заснован на социјалните права (социјалниот модел) е меѓународно признат начин на гледање и справување со прашањата поврзани со попреченоста. Со него, децата со попреченост се признаваат како „субјекти“ со права, а не како „објекти“ на сомилост, медицински третман и на социјална заштита.

10

ОГРАНИЧЕНО РАЗБИРАЊЕ ЗА ТОА ДЕКА ВКЛУЧУВАЊЕТО Е РАБОТА НА СИТЕ5

87%

86%

86%

85%

83%

74%

71%

65%

62%

Системот на социјална заштита 87%

Родителите и роднините на децата со попреченост 86%

Образовниот систем и училишните установи 83%

Властите на републичко (државно) ниво 86%

Здравствениот систем 85%

Невладините организации и здруженијата на граѓани 71%

Граѓаните на Македонија, сограѓаните, соседите и др. 62%

Властите на локално ниво 74%

Медиумите 65%

10

% на оние кои сметат дека засегнатите страни се одговорни за подобрување на состојбата на децата со попреченост

11

4 НАЈГОЛЕМИ ПРЕЧКИ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА СОСТОЈБАТА НА ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ

6 ПО ВАШЕ МИСЛЕЊЕ, КОИ СЕ ГЛАВНИТЕ ПРЕЧКИ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА СОСТОЈБАТА НА ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ И ЗА НИВНО ВКЛУЧУВАЊЕ?

44%38%35%32%

Недостаток на доволен број добро обучени професионалци и институции кои ќе работат со децата со попреченост

Незаинтересираност на државата за ова прашање

Недостаток на средства на локално и/или државно ниво

Отсуство на јасна државна/локална стратегија за унапредување на положбата на децата со попреченост

11

?

12

НИЗОК СТЕПЕН НА КОНТАКТ СО ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ 7

45%

55% Д

А

НЕ

ДАЛИ ПОЗНАВАТЕ

ДЕЦА СО

ПОПРЕЧЕНОСТ?

12

Сосед

Роднина

Дете на пријател

Пријател од училиште

Дете на колега

Друго

21%

9%

9%

4%

0,1%

2%

?

13

ДАЛИ ВАШЕТО ДЕТЕ НЕКОГАШ СЕ ДРУЖЕЛО СО НЕКОЈ (ДЕТЕ ИЛИ ВОЗРАСЕН) СО ПОПРЕЧЕНОСТ?

79%НЕ

21%ДА

Секојдневно

Неколку пати неделно

Еднаш неделно

Неколку пати месечно

Еднаш месечно

Најмалку еднаш годишно

Помалку од еднаш годишно или никогаш

11%13%

13%

25%

7%

23%

8%

КОЛКУ ЧЕСТО ИМАТЕ

ЛИЧЕН КОНТАКТ

СО ДЕЦА СО

ПОПРЕЧЕНОСТ?

% на оние кои познаваат дете со попреченост

% на оние со деца

13

?

?

14

ШИРОКАТА ЈАВНОСТ ИМА НИСКИ ОЧЕКУВАЊА ОД ДЕЦАТА СО ПОПРЕЧЕНОСТ

8

10%

19%

8%

10%

9%

12%

11%

9%

85%

87%

65%

75%

67%

78%

63%

65%

ПЕРЦЕПЦИЈА НА ПРОСЕЧНО ДЕТЕ

ПЕРЦЕПЦИЈА НА ДЕТЕ СО ПОПРЕЧЕНОСТ

Несигурно

Зависи од други

Отуѓено од другите деца

Нема еднакви можности

Со неизвесна иднина

Песимистично

Плашливо

Тажно

Децата со попреченост многу почесто се восприемаат како несигурни, зависни, отуѓени, со помалку можности, тажни, песимистични и уплашени, во споредба со просечните деца.

1515

60%

11%исти шанси

помалку шанси

Мнозинството се согласува дека дури и кога децата со попреченост се школувани, тие имаат помалку шанси да добијат работа во споредба со другите кои имаат ист степен на образование

62%НЕ

26%ДА

Мнозинството веруваат дека во извесна смисла е можно детето со попреченост да води независен и продуктивен живот како возрасен, ако му се даде поддршка од професионалци, институции и од општеството

Целосно е можно

Не е можно

66%

17% 16%2%

Не знам

Можно е во извесна смисла

ДАЛИ ДЕЦАТА

СО ПОПРЕЧЕНОСТ

ИМААТ ИСТИ

МОЖНОСТИ ДА

ГО РАЗВИЈАТ

ЛИЧНИОТ

ПОТЕНЦИЈАЛ КАКО

ДРУГИТЕ ДЕЦА?

ПОМАЛКУ

ИЛИ ИСТИ

ШАНСИ?

КОЛКУ Е МОЖНО ТОА??

?

?

16

w

w

Фонд за деца при Обединетите Нации (УНИЦЕФ) Орце Николов 74, 1000 Скопје

Тел.: +389 2 3231150 e-пошта: skopje@unicef.org

www.unicef.org.mkwww.facebook.com/unicef.mk