ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

«ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ: «νεεσ τεχνολογιεσ και πολιτισμοσ»

«η ζωη και το εργο του νικου σκαλκωτα»

Διδασκων: φιοραβαντεσ σπυροβασιλησ

Μεταπτυχιακη φοιτητρια: δοϊκα νικολεττα-μαρια

ΝΙΚΟΣ ΣΚΑΛΚΩΤΑΣ(1904-1949)

« Ο Σκαλκώτας είναι ένας από τους 10 μαθητές μου, που έγιναν πραγματικοί συνθέτες »

(Arnold Schoenberg,δάσκαλος του Σκαλκώτα και εισηγητής της ατονικότητας.)

ΝΙΚΟΣ ΣΚΑΛΚΩΤΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ

ΚΡΙΤΙΚΗ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αποτελεί κορυφαία πρωτοποριακή μορφή της σύγχρονης μουσικής.

Διαθέτει προσωπικό και αναγνωρίσιμο στυλ μουσικής γραφής.

Το έργο του παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητο (ειδικά στην Ελλάδα

Διεθνής αναγνώριση της αξίας του ως συνθέτη.

Βιογραφικά Στοιχεία 1

Γεννήθηκε το 1904 στη Χαλκίδα, από οικογένεια μουσικών

Σε ηλικία 5 ετών μαθαίνει βιολί Σε ηλικία 10 ετών η οικογένεια μετακομίζει στην

Αθήνα 1918: Εγγράφεται στο Ωδείο Αθηνών, όπου

παρακολουθεί μαθήματα βιολιού με τον Τόνυ Σούλτσε

1920: Αποφοιτά από το Ωδείο Αθηνών με δίπλωμα βιολιού, χρυσό μετάλλιο και υποτροφία Συγγρού

Βιογραφικά Στοιχεία 2

1921: λαμβάνει υποτροφία από το ίδρυμα Αβέρωφ για ανώτερες σπουδές βιολιού στο Βερολίνο

1923: Στρέφεται στη σύνθεση, μαθητεύει κοντά στους στους Robert Kahn, Paul Juon, Kurt Weill, Philipp Jarnach (1925 – 1927 ) και τoν «πάπα της πρωτοπορίας» Arlond Schoenberg.

1924: τελειοποιεί τις σπουδές του στο βιολί με καθηγητή τον Willy Hess

1929-1930 περίπου τοποθετείται ο γάμος του με την Ματθίλδη Τέμκο, με την οποία αποκτά μια κόρη την Άρτεμη

Βιογραφικά Στοιχεία 3

1931: διακόπτεται η υποτροφία του, σταματά τα μαθήματα με τον Σένμπεργκ και τη σύνθεση. Εσωστρεφής.

Μάιος 1933: εγκαταλείπει το Βερολίνο (το ίδιο και ο Σενμπεργκ, λόγω του ανερχόμενου Ναζισμού) και επιστρέφει στην Αθήνα.

Εργάζεται ως βιολιστής στις ορχήστρες της Αθήνας( Κρατική, Λυρική, Ραδιοφωνική)

Συνθέτει ακατάπαυστα. Αντιμετωπίζει προβλήματα οικονομικά και υγείας.

(1941-1944): τέθηκε υπό κράτηση ως ύποπτος για συμμετοχή στην ελληνική αντίσταση.

Βιογραφικά Στοιχεία 4

1946: παντρεύεται τη πιανίστα Μαρία Παγκαλή με την οποία αποκτά δυο γιους

1949: πεθαίνει ξαφνικά από περίσφιξη κήλης.

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥΎφος- Τεχνοτροπία

Βασικά στοιχεία της σύνθεσής του: Σειραϊσμός ( Δωδεκαφθογγισμός, ατονικότητα)

Ασφαλής μουσική μνήμη, απόλυτη ακοή, μεγάλη ικανότητα συγκέντρωσης

Οικονομία διατύπωσης

Ηχητική ποικιλία οργάνων

Τίμια και καθαρή εκτέλεση

Σειραϊκή γραφήΗ καινοτομία του Σειραϊσμού καρποφόρησε

πολύ σημαντικό κομμάτι της δουλειάς του, κάνοντας τον κόσμο να μιλάει για τη Σκαλκωτική εκδοχή του Σειραϊσμού.

Ο συνθέτης αποτελεί ίσως τη μοναδική περίπτωση παράλληλης χρήσης ατονικού ιδιώματος και δωδεκάφθογγου συστήματος.

Διευκρίνιση όρωνΣειραϊσμός: Ευρύτερη έννοια οργάνωσης της ατονικότητας που περιλαμβάνει τον δωδεκαφθογγισμό

Ατονικότητα: έλλειψη ενός καθορισμένου τονικού κέντρου κατά τη σύνθεση ενός μουσικού έργου.

Δωδεκαφθογγισμός: μέθοδος οργάνωσης της ατονικότητας, την οποία ο Σένμπεργκ ονόμασε «μέθοδο σύνθεσης με δώδεκα μόνον αναμεταξύ τους σχετιζόμενους φθόγγους»

Η οικονομία της διατύπωσης Έργα του Σκαλκώτα διάρκειας ενός ή δύο

λεπτών, που αποτελούν πλήρεις μουσικές εικόνες.

Δεν περιφρονεί τις μεγάλες φόρμες(«Συμφωνικές Σουίτες », το « Τρίτο

Κοντσέρτο για πιάνο », το « Τέταρτο κουαρτέτο εγχόρδων » κ.ά. )

Η ηχητική ποικιλία των οργάνων Για να πετύχει τη μέγιστη ηχητική

ποικιλία από τα όργανα που χρησιμοποιεί, τα ωθεί στα ακρότατα όρια των δυνατοτήτων τους. Τα έργα του, δε, αποτελούν μια φωτεινή ισορρόπηση του άφωτου δωδεκαφωνικού υλικού.

Επιρροές στη μουσική του

νεοκλασικά ιδεώδη της απόλυτης μουσικής

εκφάνσεις λαϊκής τέχνης

ΚινηματογράφοςJazz

ΡεμπέτικοΤο δημοτικό

τραγούδι

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥΤο έργο του

Υπολογίζονται περισσότερα από 170 έργα

Αρχικά απλά έργα για πιάνο, έπειτα πιο σύνθετα έργα και σχήματα.

Οι συνθέσεις του διακρίνονται σε:

Κύκλους έργων-Τριάντα έξι Ελληνικοί χοροί-Δεκαέξι τραγούδια-Τριάντα δύο κομμάτια για πιάνο

Μουσική δωματίου

Συμφωνικά έργα

Η εργογραφία

του

ΓΡΑΠΤΑ

Το Δημοτικό τραγούδι

Η τεχνική της ενορχηστρώσεως

Μουσικές αναλύσεις

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

• Αλή Πασάς• Αμμουδιά• Άστραψε η Ανατολή• Δεκαέξι τραγούδια• Η Δέσπω• Η Διαμάντω• Η λαφίνα• Κάποιες στιγμές • Μη με δέρνεις, μάνα

•Μουσική •Νανούρισμα•Ό,τι θέλει η μάνα σου•Το φεγγάρι

ΜΟΥΣΙΚΗ ΓΙΑ ΠΛΗΚΤΡΟΦΟΡΟ

• 32 κομμάτια για πιάνο• 4 σπουδές• Δέκα κανόνες με δύο, τρεις και

τέσσερις φωνές • Δεκαπέντε μικρές παραλλαγές• Δεύτερη σουίτα για σόλο πιάνο• Ελληνική σουίτα• Έξι Ελληνικοί χοροί• Η Καραγκούνα• Ηχώ• Κομμάτι για πιάνο• Πομπή προς τον Αχέροντα• Πρώτη σουίτα για σόλο πιάνο• Σονατίνα• Σουίτα για δύο πιάνα (α)• Σουίτα για δύο πιάνα (β)

• Συμφωνία σε ένα μέρος «Η επιστροφή του Οδυσσέα»

• Τέταρτη σουίτα για σόλο πιάνο

• Το τραγούδι του κλείδωνα

• Τρίτη σουίτα για σόλο πιάνο

• Χορευτική σουίτα• Ηχώ• Κομμάτι για πιάνο• Πομπή προς τον

Αχέροντα• Πρώτη σουίτα για σόλο

πιάνο• Σονατίνα• Σουίτα για δύο πιάνα (α)• Σουίτα για δύο πιάνα (β)

• Zarte Melodie ( Τρυφερή μελωδία )• Γκαβόττα• Δεύτερη μικρή σουίτα• Εμβατήριο των μικρών στρατιωτών• Έξι Ελληνικοί χοροί• Λάργκο• Μικρή σερενάτα• Μικρό χορικό και φούγκα• Μπολερό• Νυκτερινό• Οκτώ παραλλαγές σ’ ένα ελληνικό θέμα• Πρώτη μικρή σουίτα

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΩΜΑΤΙΟΥ ΓΙΑ ΠΛΗΚΤΡΟΦΟΡΟ ΚΑΙ ΕΓΧΟΡΔΑ

• Ρόντο• Σέρτσο• Σκέρτσο και

μενουέτο καντάτο• Σονάτα αρ.3• Σονάτα αρ.2• Σονατίνα• Σονατίνα αρ.1• Σονατίνα αρ.2• Σονατίνα αρ.3• Σονατίνα αρ.4• Σουίτα για πιάνο

και βιολοντσέλο• Τρία ελληνικά

λαϊκά τραγούδια• Τρίο για πιάνο βιολί

και βιολοντσέλο

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΩΜΑΤΙΟΥ ΓΙΑ ΠΛΗΚΤΡΟΦΟΡΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΣΤΑ

• Δεύτερο κουαρτέτο για πιάνο και πνευστά

• Κοντσερτίνο για όμποε

• Κοντσερτίνο για τρομπέτα

• Πρώτο κουαρτέτο για πιάνο και πνευστά

• Σονάτα κοντσερτάντε

Ορχήστρα δωματίου

• Αρχαίο ελληνικό εμβατήριο

• Μικρή σουίτα

• Πέντε σύντομοι ελληνικοί χοροί

Μουσική δωματίου για μικτό σύνολο

•Οκτέτο

•Οκτέτο για 4 ξύλινα και 4 έγχορδα

ΣΥΝΟΛΟ ΠΝΕΥΣΤΩΝ

• 9 Ελληνικοί χοροί

• Κοντσέρτο για ορχήστρα πνευστών

ΚΟΝΤΣΕΡΤΑ

• Κοντσέρτο για βιολοντσέλο• Δεύτερο κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα• Κοντσερτίνο για δύο πιάνα• Κοντσέρτο για δύο βιολιά• Κοντσέρτο για βιολί και βιόλα• Κοντσέρτο για βιολοντσέλο• Κοντσέρτο για κοντραμπάσο• Κοντσέρτο για πιάνο, βιολί και ορχήστρα• Μικρή σουίτα• Πρώτο κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα• Τέταρτο κοντσερτίνο για πιάνο• Τρίτο κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα πνευστών

ΟΡΧΗΣΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

• 36 Ελληνικοί χοροί• 3η συμφωνική σουίτα• Δεύτερη συμφωνική σουίτα• Ελληνικός χορός• Κλασική συμφωνία σε Λα• Μικρή χορευτική σουίτα• Παραμύθι « Η πεντάμορφη και το ρόδο »• Πρώτη συμφωνική σουίτα• Συμφωνία σε ένα μέρος « Η επιστροφή του Οδυσσέα

»• Συμφωνιέτα σε Σι ύφεση• Χορευτική σουίτα σε 12 μέρη

ΧΟΡΩΔΙΑΚΑ

• Ενύχτωσε ποιόνε θα ιδώ (1)• Ενύχτωσε ποιόνε θα ιδώ (2)• Ενύχτωσε ποιόνε θα ιδώ (3)• Ενύχτωσε ποιόνε θα ιδώ (4)• Η Καραγκούνα • Ο άγνωστος στρατιώτης • Σου ’πα, μάνα, πάντρεψέ με• Το τραγούδι του κλείδωνα

ΜΠΑΛΕΤΑ

•Η θάλασσα•Η λυγερή και ο χάρος •Τα Παγανά

ΣΚΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

• Με του Μαγιού τα μάγια

ΜΟΥΣΙΚΗ ΓΙΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ

•Ερρίκος ο 5ος

ΔΙΑΣΚΕΥΕΣ

•Διασκευές έργων Γιάκοβλεφ, Ξηρέλλη …

•Ενύχτωσε ποιόνε θα ιδώ

•Κρητική γιορτή ( Δ. Μητρόπουλου )

•Μεταγραφές δημοτικών τραγουδιών από το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο

•Ο τάφος, σονάτα

•Σονάτα σε Λα ελάσσονα

ΑΦΙΕΡΙΩΜΑΤΑ• « Μεγάλα συμφωνικά έργα του Σκαλκώτα» ( Έκδοση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας )

• « The land and the sea of Greece » ( Ballet music by Nikos Skalkotas )

• « Παρασκήνιο – Νίκος Σκαλκώτας στο τελευταίο αναλόγιο » (7ο Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης, 1-10 Απριλίου 2005)

• « 100 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Σκαλκώτα » (Περιοδικό «ΕΛΛΟΠΟΣ» )

• « Εκδήλωση για τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τη γέννηση του Νίκου Σκαλκώτα » ( Ινστιτούτο Γκαίτε της Αθήνας, 29 Μαρτίου 2004)

ΚΡΙΤΙΚΕΣ Ένώ το ταλέντο στο βιολί και στην ενορχήστρωση χαίρει μεγάλης εκτίμησης και επαίνων, η ικανότητα του στη σύνθεση διχάζει.

«Το ύφος του Σκαλκώτα είναι εκφραστικό, κάποτε με πάθος, όμως χωρίς αισθηματισμούς, αδρό και συγκεντρωμένο. Συνδυάζει, επίσης, σκοτεινούς τόνους και κάπως πικρή πνευματώδη διάθεση»

Νίκος Χριστοδούλου ( Μαέστρος – Μελετητής του έργου

του Σκαλκώτα )

« Ό,τι βγαίνει από τα χέρια αυτού του συνθέτη είναι χρυσός »

« Επιτέλους ένας συνθέτης » Hans Keller

( Κρίνοντας αυστηρά τη μουσική της εποχής μετά τον Schoenberg )

«… Όταν άρχισε να μελετά μαζί μου, σε ηλικία μόλις 21 ετών, ο Σκαλκώτας ήξερε κιόλας τόσο τη δουλειά του αν συνθέτης, που ένιωθα πως σχεδόν δεν είχα να του μάθω τίποτα… Σκεπτόμουν πολύ αργότερα τις διορθώσεις που του είχα υποδείξει στις παρτιτούρες που μου έφερνε, κι έβλεπα πως εκείνος είχε δίκιο κι εγώ άδικο … »

Philipp Jarnach ( Δάσκαλος του Σκαλκώτα )

Ο Νίκος Σκαλκώτας υπό το βλέμμα του Μ. Καλομοίρη (Έθνος 12.3.1928)

Ο Καλομοίρης αναγνωρίζει το ενορχηστρικό ταλέντο του Σκαλκώτα

«…Πάντως είναι βέβαιο πως το έργο ζητούσε την ορχήστρα και ασφαλώς μιαν ορχήστρα σαν αυτή που του χάρισε ο κ. Σκαλκώτας»

Για τη σύνθεσή του παραδέχεται πως : « …Δυστυχώς από το έργο του κ. Σκαλκώτα ομολογώ πως δεν κατάλαβα τίποτε. Ίσως να μην φταίει ο κ. Σκαλκώτας, αλλά να φταίει η δική μου αντίληψη»

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣΠΟΡΤΡΑΙΤΑ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ

Η σύζυγός του, Μαρία Παγκανή και τα δυο τους παιδιά

ΑΠΟ ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΕΣ

Από τα «16 τραγούδια» (1942)

«Δεύτερη μικρή σουίτα για βιολί και πιάνο» Αύγουστος 1947

ΕΞΩΦΥΛΛΑ ΔΙΣΚΩΝ Νίκος Σκαλκώτας

« Κοντσέρτο για πιάνο Νο 3 »

Νίκος Σκαλκώτας«Ντουέτο για

βιολί»

«Η θάλασσα» ΜπαλέτοΝίκος Σκαλκώτας

4 ελληνικοί χοροίΝίκος Σκαλκώτας

Κοντσέρτο για πιάνο, βιολί και ορχήστρα

Το Δημοτικό Ωδείο Χαλκίδας

« Νίκος Σκαλκώτας», φόρος τιμής στο μεγάλο

Έλληνα μουσικό από

τους ανθρώπους της γενέτειράς

του…

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας