58
1 บบบบบ 9 บบบบบบบบบบบบบบ (ENDOCRINE SYSTEM)

บทที่ 9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

Embed Size (px)

DESCRIPTION

บทที่ 9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM). ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM). ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM). ต่อมไร้ท่อ (endocrine gland) ต่อมที่ หลั่งสารและไปมีผลต่อเซลล์เป้าหมาย โดยผ่าน extracellular fluid เช่นกระแส เลือด โดยมี 9 ชนิดในคน - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

1

บทท�� 9ระบบต่อมไร ทอ

(ENDOCRINE SYSTEM)

Page 2: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

2

ระบบต่อมไร ทอ (ENDOCRINE SYSTEM)

Page 3: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

3

ต่อมไร ทอ (endocrine gland) ต่อมท�� หลั่��งสารแลั่ะไปม�ผลั่ต่อเซลั่ลั่�เป�าหมาย โดยผาน extracellular fluid เช่นกระแส เลั่!อด โดยม� 9 ช่น"ดในคนต่อมม�ทอ(exocrine gland) ต่อมท��หลั่��ง สารแลั่ะไปม�ผลั่ต่อเซลั่ลั่�เป�าหมายโดย ผานทอ

ระบบต่อมไร ทอ (ENDOCRINE

SYSTEM)

Page 4: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

4

ฮอร�โมน หมายถึ'งสารเคม�ท��สร างมาจากเซลั่ลั่�ของต่อมไร ทอ(endocrine cell) แลั่ะไปม�ผลั่ควบค+มการท,างานของเซลั่ลั่�เป�าหมายท��อย-หางออกไป โดยขนสงไปต่ามกระเสเลั่!อดการท,างานของรางกายท��ควบค+มโดยฮอร�โมนหร!อสารเคม� เร�ยก chemical control แลั่ะเร�ยกกลั่+มสารเคม�ด�งกลั่าววา chemical messenger หร!อ molecular messenger

Page 5: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

5

ระบบ

ประส

านงา

น(c

o-o

rdin

ati

ng

s

yste

m)

Page 6: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

6

หน าท��ของฮอร�โมนแบงออกได เป.น 3 กลั่+มใหญ่

1 .ควบค�มการเจร�ญเติ�บโติ (growth)2. ควบค�มและร�กษาสภาพแวดล�อมภายในร�างกาย

ให้�เป็"นป็กติ�3. ควบค�มการทำ$างานของร�างกายอย�างอ�ติโนม�ติ�

Page 7: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

7

Chemical messengerหร!อmolecular messenger แบงเป.น 5 ช่น"ดด�งน�01. Paracrine (local regulator) 2. Neurotransmitter 3. Neurohormone4. Hormone 5. Pheromone

Page 8: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

8

ฮอร�โมนแบงต่ามโครงสร างทางเคม�ได เป.น 4 ช่น"ด ค!อ1. ฮอร�โมนเปปไทด�หร!อโปรต่�น (Polypeptide hormone)2. ฮอร�โมนสเต่�ยรอยด� (Steroid hormone)3. ฮอร�โมนเอม�น (Amine hormone)4.ฮอร�โมนกรดไขม�น (Fatty acid hormone)

Page 9: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

9

กลั่ไกการออกฤทธิ์"3ของchemical messenger แลั่ะฮอร�โมน-ออกฤทธิ์"3ได โดยการจ�บก�บต่�วร�บส�ญ่ญ่าณ(receptor)

สารเคม�ต่�วเด�ยวก�นสามารถึม�ผลั่ต่อเซลั่ลั่�ช่น"ดต่างๆ ได ต่างก�นโดยข'0นก�บ1.ต่�วร�บต่างก�น (a ก�บb&c)2.ต่�วถึายทอดส�ญ่ญ่าณในเซลั่ลั่� ต่างก�น (bก�บc)

Page 10: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

10

การออกฤทธิ์"3ของฮอร�โมน แบงต่ามโครงสร างได เป.น 2 แบบ1.พวกท��ม�ต่�วร�บอย-ท��ผน�งเซลั่ลั่�(cell membrane receptor)ได แกฮอร�โมนท��ม�ขนาดใหญ่ ผานเข าเซลั่ลั่�ไมได ไมลั่ะลั่ายในไขม�น เช่น ฮอร�โมนโปรต่�น

Page 11: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

11

2.พวกท��ม�ต่�วร�บอย-ภายในเซลั่ลั่� ได แกฮอร�โมนท��ม�ขนาดเลั่9กแลั่ะลั่ะลั่ายในไขม�นได เช่น ฮอร�โมนสเต่�ยรอยด� , ฮอร�โมนไทรอยด� , Vitamin D3, NO

-ต่�วร�บเม!�อจ�บก�บฮอร�โมน (hormone-receptor complex) จะท,าหน าท��เป.น transcription factor

-ต่�วร�บอาจอย-ในไซโต่พลั่าสม หร!อน"วเคลั่�ยส

Page 12: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

12

ฮอร'โมนจากติ�อมไร�ทำ�อทำ)*ส$าค�ญของร�างกายฮอร'โมนจากติ�อมไร�ทำ�อทำ)*ส$าค�ญของร�างกายติ�อมไร�ทำ�อม)การเป็ล)*ยนแป็ลงมาจากเน+,อเย+*อทำ�,ง ติ�อมไร�ทำ�อม)การเป็ล)*ยนแป็ลงมาจากเน+,อเย+*อทำ�,ง 3 3 ชั้�,น ค+อชั้�,น ค+อ

1. พวกท��เปลั่��ยนแปลั่งมาจากเน!0อเย!�อช่�0นกลั่าง * สร�างสารพวกสเติอรอยด'

- ติ�อมห้มวกไติส�วนนอก (adrenal cortex)

- ร�งไข� (ovary)

- อ�ณฑะ (testis)

2. พวกท��เปลั่��ยนแปลั่งมาจากเน!0อเย!�อช่�0นนอก แลั่ะเน!0อเย!�อช่�0นใน

* สร�างสารพวกเป็ป็ไทำด' โป็รติ)น- ติ�อมไทำรอยด'(thyroid gland)

- ติ�อมใติ�สมอง(hypophysis ห้ร+อ pituitary)

- ติ�อมห้มวกไติส�วนใน(adrenal medulla)

Page 13: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

13

ความส,าค�ญ่ของต่อมไร ทอต่อความส,าค�ญ่ของต่อมไร ทอต่อรางกายรางกาย

1. พวกท��รางกายขาดไมได (essential endocrine gland)

- ติ�อมไทำรอยด' (thyroid gland)

- ติ�อมพาราไทำรอยด'(parathyriod gland)

- ติ�อมห้มวกไติส�วนนอก (adrenal cortex)

- ไอส'เลติออฟแลงเกอร'ฮานส' 2. พวกท��รางกายขาดได (non-essential endocrine gland)

- ติ�อมใติ�สมองส�วนห้น�า (pituitary)

- ติ�อมไพเน)ยล(pineal gland)

- ติ�อมห้มวกไติส�วนใน (adrenal medulla)

- ร�งไข� (ovary)

- อ�ณฑะ(testis)

Page 14: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

14

กลั่ไกการควบค+มการหลั่��งฮอร�โมนกลั่ไกการควบค+มการหลั่��งฮอร�โมน

การควบค+มการหลั่��งฮอร�โมน สวนใหญ่เป.นกลั่ไกการควบค+มย อนกลั่�บแบบ negative feedback

Page 15: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

15

การควบค+ม การควบค+ม homeostasis homeostasis ของแคลั่เซ�ยมโดย ของแคลั่เซ�ยมโดย PTH PTH แลั่ะ แลั่ะ CalcitoninCalcitonin

การท,างานแบบต่รงข ามก�น(antagonistic) ของฮอร�โมน 2 ช่น"ด

Page 16: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

16

ระบบต่อมไร ทอในส�ต่ว�ไมม�กระด-กส�นหลั่�ง1.Brain hormone(BH) ห้ล�*งจาก neurosecretory cells มาเก2บไว�ทำ)*corpus cardiacum2.BHกระติ��นprothoracic gl. ให้�ห้ล�*งฮอร'โมน ecdysone

3.ecdysone กระติ��นการลอกคราบ

4.Juvenile hormone(JH) ห้ล�*งจากcorpus allatum ย�บย�,งการเก�ด metamorphosis เม+*อ JH ลดลงแมลงสามารถพ�ฒนาไป็ส5�ระยะติ�อไป็ได�

Page 17: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

17

ระบบต่อมไร ทอในส�ต่ว�ม�กระด-กส�นหลั่�ง(คน)

-ในรางกายคนเราม�ต่อมไร ทอ ท�0งหมด 9 ต่อม-Tropic hormones: ฮอร�โมนท��ไปม�บทบาท ควบค+มการหลั่��งฮอร�โมน ของต่อมไร ทออ!�น ๆ

Page 18: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

18

การท,างานรวมก�นระหวางระบบประสาทแลั่ะระบบต่อมไร ทอ(ไฮโปทาลั่าม�สแลั่ะต่อมใต่ สมอง)

-ไฮโปทาลั่าม�สท,าหน าท��เช่!�อมโยง ระหวางระบบต่อมไร ทอแลั่ะ ระบบประสาท-เซลั่ลั่�ประสาท(neurosecretory cell) จากไฮโปทาลั่าม�สไปควบค+มการ หลั่��งฮอร�โมนจากต่อมใต่ สมองสวน หน า ท�0งแบบกระต่+ น(releasing homrone) แลั่ะย�บย�0ง(inhibiting hormone)

Page 19: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

19

ฮอร�โมนจากต่อมใต่ สมองpituitary

1 . ติ�อมใติ�สมองส�วนห้น�า

(Anterior pituitary)

2 . ติ�อมใติ�สมองส�วนกลาง (intermidiate )

3 . ติ�อมใติ�สมองส�วนห้ล�ง (Posterior pituitary)

ติ�อมใติ�สมองเป็"นติ�อมไร�ทำ�อ อย5�บร�เวณติรงกลางสมองแบ�งได� เป็"น 3 ส�วน ค+อ

Page 20: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

20

ต่อมใต่ สมองสวนหน า(anterior pituitary gland or adenohypophysis)-ควบค+มการหลั่��งฮอร�โมนโดยไฮโปทาลั่าม�ส โดยหลั่��ง releasing/inhibiting ผานทางเส นเลั่!อด portal vessel

Page 21: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

21

- ฮอร'โมนโกรทำ (Growth hormone,GH) เป็"นสารพวกโป็รติ)น ควบค�มการเจร�ญเติ�บโติ ของร�างกาย

น�อยไป็ มากไป็

เด2ก dwarfism giantism

ผู้5�ให้ญ� acromegaly simmon’s disease

ฮอร�โมนโกรท (Growth hormone,GH)

Page 22: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

22

giantism • เน+*องจากในว�ยเด2กม)การ

สร�าง GH มากเก�นไป็จะม)ผู้ลกระติ��นการเจร�ญเติ�บโติมากกว�าป็กติ� เร)ยกว�า สภาวะย�กษ'(giantism)

Page 23: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

23

13 years old

18 years old

18 years old High School Graduation

21 years old

Entering his car, front seat had to be removed

http://www.altonweb.com/history/wadlow/

Page 24: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

24

dwarfism

• เน+*องจากในว�ยเด2กม)การขาดฮอร'โมน GH น�อยทำ$าให้�เก�ดอาการร�างกายม)ขนาดเล2ก แคระแกร2น เน+*องจากการเจร�ญเติ�บโติของกระด5กถ5กย�บย�,ง ระบบส+บพ�นธ์'ไม�เจร�ญ

Page 25: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

25

acromegaly• เน+*องจากในว�ยผู้5�ให้ญ�ม)ฮอร'โมน GH มาก

เก�นไป็จะม)ผู้ลติ�อการกระติ��นการเจร�ญของกระด5กในด�านกว�าง เน+*องจากกระด5กทำางด�านยาวบ�ดไป็แล�ว ยาวอ)กไม�ได� และย�บย�,งเน+,อเย+*อเก)*ยวพ�นด�วย ทำ$าให้�กระด5กทำ)*คางขยายขนาดกว�างข8,นฟ9นห้�างใบห้น�าเป็"นร5ป็ส)*เห้ล)*ยมคางห้ม5 น�,วม+อ น�,วเทำ�าม)ขนาดให้ญ�ข8,น ผู้�วห้น�งห้นาและห้ยาบ

Page 26: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

26

simmon’s disease

• เน+*องจากในผู้5�ให้ญ�ทำ)*ม)ฮอร'โมนโกรธ์น�อยม�กไม�แสดงล�กษณะอาการให้�เห้2นแติ�พบว�าน$,าติาลในเล+อดติ$*าจ8งทำนติ�อความเคร)ยดทำางอารมณ'ได�น�อยกว�าคนป็กติ� และม�กจะเป็"นลมห้น�าม+ดง�าย อาจเป็"นโรคผู้อมแห้�ง

Page 27: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

27

1 . ฮอร'โมนกระติ��นฟอลล�เค�ล ห้ร+อ ฟอลล�เค�ลสติ�ม�วเลติ�ง

ฮอร'โมน(follicle stimulating hormone,FSH)

เป็"นฮอร'โมนพวกโป็รติ)นทำ)*รวมอย5�ก�บคาร'โบไฮเดรติ(glycoprotein) ทำ$าห้น�าทำ)*

- กระติ�นฟอลล�เค�ลของร�งไข�ให้�เจร�ญเติ�บโติ- ออกฤทำธ์�;ร�วมก�บฮอร'โมนล5ทำ�ไนทำ'(LH)ในการกระติ�นให้�ม)การสร�าง

และห้ล�*งฮอร'โมนอ)สโทำรเจน - FSH ในเพศชั้ายจะกระติ��นเน+,อเย+*อส+บพ�นธ์�'(germinal epithelium)

ภายในห้ลอดสร�างอส�จ�ในอ�ณฑะ ให้�สร�างอส�จ�(spermatogenesis)

ฮอร�โมนโกนาโดโทรฟิ;น (gonadotrophin หร!อ gonadotrophic hormone,Gn )

Page 28: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

28

- ฮอร'โมน LH กระติ��นกล��มเซลล'

อ�นเติอร'สติ�เชั้)ยลให้�ห้ล�*ง - ฮอร'โมนเทำสโทำสเติอโรน

(testosterone)

Page 29: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

29

• เป็"นฮอร'โมนป็ระเภทำโป็รติ)น กระติ��นการเจร�ญของทำ�อของการผู้ล�ติน$,านมกระติ��นการสร�างและผู้ล�ติน$,านม

• ในขณะติ�,งครรภ'และติอนคลอดจะม)โพรแลกติ�นส5ง

• โพรแลกติ�นในเพศชั้ายไม�ทำราบห้น�าทำ)*แน�ชั้�ด แติ�ม)ผู้5�รายงานว�าโพรแลกติ�นจะทำ$าห้น�าทำ)*ร �วมก�บฮอร'โมนเพศชั้ายในการกระติ��นอว�ยวะทำ)*เก)*ยวข�องก�บการส+บพ�นธ์�' เชั้�น ติ�อมล5กห้มาก ทำ�อน$าอส�จ� และติ�อมสร�างน$,าเล),ยงอส�จ�

ฮอร�โมนโพรแลั่กต่"น (prolactin) หร!อ (lactogenic hormone)

Page 30: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

30

• เป็"นฮอร'โมนป็ระเภทำโป็รติ)น กระติ��นการเจร�ญของทำ�อของการผู้ล�ติน$,านมกระติ��นการสร�างและผู้ล�ติน$,านม

• ในขณะติ�,งครรภ'และติอนคลอดจะม)โพรแลกติ�นส5ง

• โพรแลกติ�นในเพศชั้ายไม�ทำราบห้น�าทำ)*แน�ชั้�ด แติ�ม)ผู้5�รายงานว�าโพรแลกติ�นจะทำ$าห้น�าทำ)*ร �วมก�บฮอร'โมนเพศชั้ายในการกระติ��นอว�ยวะทำ)*เก)*ยวข�องก�บการส+บพ�นธ์�' เชั้�น ติ�อมล5กห้มาก ทำ�อน$าอส�จ� และติ�อมสร�างน$,าเล),ยงอส�จ�

Page 31: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

31

ทำ$าห้น�าทำ)*กระติ��นอะดร)น�ลคอร'เทำก ของติ�อมห้มวกไติให้�สร�างฮอร'โมนติามป็กติ�

ฮอร�โมนอะดร�โนคอร�ต่"โคโทรฟิ;น (adrenocorticotrophin hormone) หร!อ ACTH

Page 32: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

32

ACTH• กระติ��นการเติ�บโติและการสร�างฮอร'โมนของติ�อม

ห้มวกไติส�วนนอก• กระติ�นการป็ลดป็ล�อยกรดไขม�นออกจากเน+,อเย+*อ• กระติ��นการห้ล�*งอ�นซ5ล�นจากติ�บอ�อน• กระติ��นการห้ล�*ง GH จากติ�อมใติ�สมองส�วนห้น�า• ACTH ย�งม)ล�กษณะบางอย�างเห้ม+อนฮอร'โมนจาก

ติ�อมใติ�สมองส�วนกลาง(MSH)จ8งกระติ��นเมลาน�นภายในส�ติว'เล+อดเย2น เชั้�น กบ ทำ$าให้�ม)ส)เข�มข8,น

Page 33: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

33

ห้ร+อ TSH ทำ$าห้น�าทำ)*กระติ��นติ�อมไทำรอยด'ให้�ห้ล�*งฮอร'โมนติาม ป็กติ� ฮอร'โมนจากติ�อมใติ�สมองส�วนห้น�าจะควบค�มโดยฮอร'โมน ป็ระสาทำทำ)*สร�างมาจากไฮโพทำาลาม�ส

ฮอร�โมนกระต่+ นไทรอยด� (thyroid stimulating hormone)

Page 34: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

34

ไฮโพทำาลาม�สก�บการสร�างและห้ล�*งฮอร'โมนของไฮโพทำาลาม�สก�บการสร�างและห้ล�*งฮอร'โมนของติ�อมใติ�สมองส�วนห้น�าติ�อมใติ�สมองส�วนห้น�า

Page 35: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

35

• ฮอร'โมนกระติ��นการห้ล�*ง GH (GH releasing hormone,GHRH)

• ฮอร'โมนย�บย�,งการห้ล�*ง GH (GH inhibiting hormone,GHIH)

• ฮอร'โมนกระติ��นการห้ล�*งโพรแลกติ�น(prolactin releasing hormone,PRH)

• ฮอร'โมนกระติ��นการห้ล�*งของติ�อมไทำรอยด' (thyroid

releasing hormone,TRH)กระติ��นการห้ล�*ง TSH

• ฮอร'โมนกระติ��นการห้ล�*ง Gn (gonadotrophin releasing

hormone,GnRH)กระติ��นการห้ล�*ง FSH

และ LH

Page 36: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

36

- ฮอร'โมนเมลาโนไซติ' (Melanocyte

stimulating hormone) ห้ร+อ MSH ทำ$าห้น�าทำ)*ทำ$าให้�รงคว�ติถ�ภายใน

เซลล' ผู้�วห้น�งกระจายไป็ทำ�*ว เซลล'

ต่อมใต่ สมองสวนกลั่าง ท,าหน าท��ผลั่"ต่ฮอร�โมน ด�งน�0

Page 37: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

37

ต่อมใต่ สมองสวนหลั่�ง(Posterior pituitary gland or neurohypophysis)

-ฮอร�โมนท��หลั่��งจากต่อมใต่ สมองสวนหลั่�งสร างมาจาก เซลั่ลั่�ประสาทของไฮโปทา ลั่าม�ส -โดยเซลั่ลั่�ประสาทจะย!�น สวน axon เข ามาในต่อม ใต่ สมองสวนหลั่�ง

Page 38: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

38

• ติ�อมใติ�สมองส�วนห้ล�งห้ร+อน�วโรไฮโพไฟซ)ส ไม�ได�สร�างฮอร'โมนเอง แติ�ฮอร'โมนถ5กสร�างมาจาก น�วโรซ)คร)ทำอร)เซลล'ของไฮโพทำาลาม�สโดยกล��มเซลล'เห้ล�าน),จะม)แอกซอนมาส�,นส�ดอย5�ภายในติ�อมใติ�สมองส�วนห้ล�ง และเข�าส5�กระแสเล+อด

Axons toprimarycapillaries

Primarycapillaries

Pituitary stalk

Posterior pituitary

Anterior pituitary

Secondarycapillaries

Portalvenules

Page 39: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

39

- ย5เรติ�ก ADH ม)ห้น�าทำ)*ด5ดน$,ากล�บของห้ลอดไติ และกระติ��นให้�ห้ลอด เล+อดบ)บติ�ว ถ�าขาดฮอร'โมนน),จะเก�ดการเบาจ+ดทำ$าให้�ป็9สสาวะ บ�อย

วาโซเพรสซ"น(Vasopressin)

ห้ร+อ ฮอร�โมนแอนต่"ได

Page 40: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

40

ADH

• ม)ผู้ลให้�ม)การด5ดน$,ากล�บทำ)*ทำ�อห้น�วยไติ• ฮอร'โมนน),จะม)การห้ล�*งออกมาเม+*อ กระห้ายน$,า และ

ขาดน$,า ความเคร)ยดส5ง ความด�นเล+อดส5ง• ยาทำ)*ม)ผู้ลติ�อการกระติ��นป็ระสาทำส�วนกลาง ฝิ่?* น

เฮโรอ)นจะม)ผู้ลในการกระติ��นการห้ล�*งฮอร'โมนด�วย• ถ�าม) ADH น�อยมากๆจะทำ$าให้�เก�ดโรคเบา

จ+ด(diabetes insipidus) ม)ป็9สสาวะออกมามากถ8งว�นละ 20 ล�ติรติ�อว�น

Page 41: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

41

ทำ$าห้น�าทำ)*กระติ��นกล�ามเน+,อเร)ยบและ อว�ยวะภายใน กระติ��นกล�ามเน+,อรอบ ๆ ติ�อมน$,านมให้�ข�บน$,านม ฮอร'โมนน),จะห้ล�*งออกมามากติอนคลอด เพ+*อชั้�วยให้�กล�ามเน+,อ มดล5กบ)บติ�วขณะคลอด

ออกซ�โทซ"น (Oxytocin)

Page 42: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

42

ต่�บออน (pancreas)

-ต่�บออนประกอบด วยendocrine gland (islets of Langerhans) แลั่ะ exocrine gland(หลั่��งเอนไซม�)-Islet of Langerhans ประกอบด วย alpha cells(หลั่��ง glucagon) แลั่ะ beta cells (หลั่��ง insulin)

Page 43: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

43

-insulin แลั่ะ glucagon จะท,าหน าท��ต่รงข ามก�น(antagonistic):insulin ลั่ดระด�บน,0าต่าลั่ในเลั่!อด โดยไปกระต่+ นให ม�การน,ากลั่-โคสเข าส-เซลั่ลั่� (ยกเว นเซลั่ลั่�สมอง ), ลั่ดการสลั่ายไกลั่โคเจนท��ต่�บ , แลั่ะลั่ดการเปลั่��ยนกรดอะม"โนแลั่ะกลั่�เซอรอลั่ไปเป.นน,0าต่าลั่:glucagon เพ"�มระด�บน,0าต่าลั่ในเลั่!อด โดยกระต่+ นเซลั่ลั่�ต่�บให สลั่ายไกลั่โคเจนมาเป.นกลั่-โคส เปลั่��ยนกรดอะม"โนแลั่ะกลั่�เซอรอลั่มาเป.นกลั่-โคสDiabetes mellitus (โรคเบาหวาน) สภาวะท��ระด�บน,0าต่าลั่ในเลั่!อดส-งกวาปกต่" (คนปกต่" = 90mg/100ml) อาจเก"ดเน!�องจากรางกายขาด insulin หร!อเซลั่ลั่�เป�าหมายไมต่อบสนองต่อinsulin

Page 44: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

44

ต่อมหมวกไต่ (adrenal gland)

-ต่อมหมวกไต่แบงเป.น 2 สวนค!อ adrenal cortex(ด านนอก)แลั่ะadrenal medulla(ต่รงกลั่าง)

-กระติ��นการสลายไกลโคเจนได�เป็"นกล5โคสจากติ�บและกล�ามเน+,อและกระติ��นการป็ล�อย fatty acidจากเซลล'ไขม�น-กระติ��นcardiovascularและ respiratory system

-ห้ล�*งเม+*อร�างกายอย5�ในสภาวะเคร)ยด

autonomic nervous system (sympathetic) -

glucocorticoid กระติ��นการส�งเคราะห้'กล5โคสจาก noncarbohydrate source เชั้�นจากโป็รติ)น

-mineralocorticoid ควบค�มสมด�ลของเกล+อและน$,าเชั้�น aldosterone กระติ��นให้�ม)การด5ดกล�บของNa+และน$,าทำ)*ทำ�อไติ

Page 45: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

45

ฮอร�โมนจากต่อมหมวกไต่ ติ�อมห้มวกไติ (adrenal gland) ป็ระกอบด�วยเน+,อเย+*อ 2

ชั้น�ดค+อ 1. อะดร)น�ลคอร'เทำกซ' (adrenal cortex) เป็"นเน+,อเย+*อชั้�,น

นอก 2. อะดร)น�ลเมด�ลลา (adrenal medulla) เป็"นเน+,อเย+*อชั้�,นใน อะดร)น�ลคอร'เทำกซ' ผู้ล�ติฮอร'โมนได�มาก สามารถแบ�งออกเป็"น 2 กล��มให้ญ� ค+อ

Page 46: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

46

1. ฮอร�โมนกลั่-โคคอร�ต่"คอยด� (Glucocorticoid hormone)

ทำ$าห้น�าทำ)*ควบค�มเมติาโบล�ซ8มของคาร'โบไฮเดรติ กระติ��นการ เป็ล)*ยนคาร'โบไฮเดรติและไกลโคเจนเป็"นกล5โคส และย�งควบ ค�มสมด�ลของเกล+อแร�

2. ฮอร�โมนม"เนราโลั่คอท"คอยด� (mineralocorticoid) ทำ$าห้น�าทำ)*

ควบค�มสมด�ลของน$,าและเกล+อแร�ในร�างกาย เชั้�น อ�ลโดสเติอโรน

(aldosterone) ทำ$าห้น�าทำ)*ด5ดโซเด)ยมกล�บทำ�อห้น�วยไติ

อะดร�น�ลั่คอร�เทกซ� อะดร�น�ลั่คอร�เทกซ� ((adrenal cortexadrenal cortex))

Page 47: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

47

อะดร�น�ลั่เมด+ลั่ลั่าอะดร�น�ลั่เมด+ลั่ลั่า ((adrenal medullaadrenal medulla))

อะดร�น�ลั่เมด+ลั่ลั่า ผู้ล�ติฮอร'โมนด�งน), 1. อะดร�นาลั่"น (adrenalin)

ทำ$าให้�น$,าติาลในเล+อดเพ�*มข8,น และ กระติ��นการเติ�นของห้�วใจ

2. นอร�อะดร�นาลั่"น (noradrenalin)

ทำ$าห้น�าทำ)*ห้ล�*งจากเส�นป็ระสาทำซ�มพาเทำติ�ก ทำ$าให้�ความด�นเล+อดส5ง

Page 48: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

48

ต่อมไทรอยด� (Thyroid gland)

-ต่อมไทรอยด�ในส�ต่ว�เลั่�0ยง ลั่-กด วยนมม� 2 พ- วางต่�วอย-บนหลั่อดลั่ม-สร างฮอร�โมน triiodothyronine (T3) แลั่ะ thyroxine (T4)-ท,าหน าท��ควบค+ม กระบวนการเมต่าบอลั่"สม-ควบค+มการสร างโดย TSH

Page 49: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

49

ฮอร�โมนจากต่อมพาราไทรอยด� - พาราทำอร'โมน (parathormone,PTH) ทำ$าห้น�าทำ)*ร �กษา

สมด�ลและ ฟอสฟอร�สในร�างกายให้�คงทำ)* - ม)ผู้ลกระติ��นให้�ม)การเพ�*มแคลเซ)ยมและ

ฟอสฟอร�ส- ถ�าม)ระด�บแคลเซ)ยมติ$*าในเล+อดจะกระติ��นให้�ม)การ

ห้ล�*งฮอร'โมนมากข8,น- ถ�าห้ล�*งฮอร'โมนมากเก�นไป็จะทำ$าให้�ม)การสะสม

แคลเซ)ยมทำ)*ไติทำ)*เส�นเล+อด กระด5กเส)ยแคลเซ)ยมมากเก�นไป็ ห้�กง�ายเป็"นโรคกระด5กพร�น

ฮอร�โมนจากต่อมพาราไทรอยด�(Parathyriod gland)

Page 50: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

50

Page 51: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

51

ฮอร�โมนจากอว�ยวะเพศฮอร�โมนจากอว�ยวะเพศเพศช่ายฮอร'โมนแอนโดรเจน

(androgens)ป็ระกอบไป็ด�วย เทำสโทำสเติอโรน (testosteron)

ม)ห้น�าทำ)*ควบค�มล�กษณะเก)*ยวก�บ

การเป็ล)*ยนแป็ลงของเพศชั้ายใน

ชั้�วงว�ยร� �น

Page 52: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

52

เพศหญ่"ง - เอสโทำรเจน (estrogens) สร�างจากเซลล'ฟอลล�เค�ลในร�งไข�

ฮอร'โมนน),จะติ$*าในขณะม)ป็ระจ$าเด+อน - ฮอร'โมนโป็รเจสเทำอโรน (progesterone) สร�างจาก คอร'ป็9สล5เทำ)ยม

ควบค�มล�กษณะเก)*ยวก�บการเป็ล)*ยนแป็ลงของร�าง กายในชั้�วงว�ยร� �น

Page 53: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

53

ฮอร'โมนจากติ�อมไพเน)ยล ติ�อมไพเน)ยลอย5�บร�เวณก8*งกลางของ สมองส�วนเซร)บร�มพ5ซ�ายและพ5ขวา ติ�อมน),ไม�ได�ทำ$าห้น�าทำ)*สร�าง ฮอร'โมน ติ�อมน),จะสร�างเมลาโทำน�น (melatonin) ในคนและส�ติว' ชั้� ,นส5งในชั้�วงว�ยร� �นและย�บย�,งการเจร�ญเติ�บของอว�ยวะส+บพ�นธ์�' ถ�าขาดจะทำ$าให้�เด2กเป็"นห้น��มสาวเร2วกว�าป็กติ�

ต่อมไพเน�ยลั่(pineal gland)

Page 54: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

54

ต่อมไร ทอท��เก��ยวก�บการปร�บต่�วของส�ต่ว�- ติ�อมใติ�สมองส�วนกลาง MSH

- ติ�อมไพเน)ยล melatonin

ต่อมไร ทอท��เก��ยวข องก�บภ-ม"ค+ มก�น- Thymus gland

ต่อมไร ทอท��ท,าหน าท��ควบค+มพฤต่"กรรม Biological clock- pineal gland

Page 55: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

55

Page 56: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

56

Page 57: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

57

Page 58: บทที่  9 ระบบต่อมไร้ท่อ (ENDOCRINE SYSTEM)

58

ติ$าแห้น�งของติ�อมทำ)*ผู้ล�ติฟAโรโมนในส�น�ข1. Labial glands.2. Auricular glands.3. Perianal glands.4. Vulva ห้ร+อ Preputial glands.5. Interdigitous glands.