کارگاه روش تحقیق

93شهریور

محمد سعادتیدانشجوی دکتری مدیریت خدمات بهداشتی

درمانی

اهداف جلسه:

آشنایی بانحوه شناسایی •مشکل، انتخاب موضوع و

تدوین عنوانتدوین بیان مساله•تدوین اهداف و فرضیات •

مراحل وتدوين

پيشنهاد يك طرح

تحقيقاتي

مراحل وتدوين

پيشنهاد يك طرح

تحقيقاتي

بيان مسئله

بررسي متون

تنظيم اهداف

روش بررسي

طرح بهره برداري و انتشار نتايج

طرح كار

منابع و بودجه الزم

انتخاب موضوع

سواالتي كه بايد بپرسيد

مراحلي كه طي خواهيد كرد

عناصر مهم هر مرحله

انتخاب عنوان

بيان مسئله

بررسي متون

تنظيم اهداف

روش بررسي

طرح كار

مديريت تحقيق

منابع و بودجه

خالصه طرح

مسئله چيست و چرا بايد مطالعه شود؟

شناسايي ,تعيين اولويت,تجزيه

و تحليل,توجيه نياز به پژوهش

متون و ساير اطالعاتچه اطالعاتي در دسترس است؟دليل اجراي طرح

چيست؟اميد داريم به چه دست

يابيم؟

اهداف كلي و جزئي و كاربرديفرضيات و سواالت پژوهشي

چه داده هايي براي پاسخ به سواالت الزم است؟

چگونه آنها را بدست مي آوريم؟

متغيرها ,نوع مطالعه ,فنون جمع آوري داده ها

نمونه گيري, طرح تجزيه و تحليل داده ها

مالحظات اخالقي, پيش آزمايي تحقيق چه كاري چه موقع و توسط چه

كسي انجام خواهد شد؟نيروي كار و زمان بندي

مديريت, نظارت, شناسايي مصرف كنندگان

مساله یا مشکل چیست ؟

مساله یا مشکل چیست ؟

پدي\\\ده اي اس\\\ت کل مش\\\ ي\\\ا مس\\\أله •غيرع\ادي ، ك\ه در رون\د ك\ار سيس\تم وج\ود دارد و چ\ون اخالل و بي نظمي ايج\اد مي كن\\د س\\بب افت ي\\ا ك\\اهش كمي و كيفي

.جريان كارها و بازده سيستم مي گرددعب\ارت اس\ت از ش\كاف مش\كلا ي\ مس\أله•

. بين وضعيت موجود و آنچه بايد باشد

چگونه می توان مشکالت را شناسایی کرد ؟

Iceberg Principle

10% is visible

90% is invisibleComplex Interactions

روش هاي پيداكردن مساله

غيرفعال روش هاي • كنترل و ارزيابي –

توسط سرپرستان بازرسي – واقعه بحراني– بروز شكايت و –

انتقاد

روش هاي پيداكردن مساله

فعال روش هاي • كارها ن ساده كرد– كنترل آماري –

قايسه آمار ادواري م•مقايسه با ساير •

سازمانها مقايسه با شاخص •

ها

روش هاي کیفی پيداكردن مساله

افراد بامصاحبهكليدي

مصاحبه گروهي بحث گروهی

مشاهده مستقيم

روش هاي پيداكردن مساله

استفاده از تجارب •و • ه\\ا نظري\\ه از اس\\تنتاج

فرضيه ها اس\تفاده از مت\ون درس\ی و •

مجالت تخصصیه\\ا • دانش\\گاه ، ه\\ا دولت

پژوهش\\\ی وموسس\\\ات خصوصی

روش هاي پيداكردن مساله

مرور متون و اطالعات علمي •شركت دردوره هاي آموزشي •

وهمايشهاي علميمطالعه مورد يا موارد • پايش يا كنترل گلوگاه )نقاط •

كليدي(نترل مالي ک • بررسي فرآيند زمان انتظار•

مثال

ب\ه • داري\د قص\د زود ص\بح نمائي\د تص\ور نمی روش\ن ش\ما اتومبي\ل بیای\د، دانش\گاه

)احساس وجود مشکل( .شود.

ح\ال ش\ما تالش خواهي\د ک\رد ت\اعلت/علته\ا را •ت\ا پردازي\د می جس\تجو ب\ه بيابي\د.بنابراين

می قط\ع س\يم ب\رق مش\کل اص\لی ک\ه همان\ا باش\د پي\دا می کني\د و ب\ا اتص\ال مج\دد آن ب\ه رف\ع مش\کل پرداخت\ه و ب\ا زدن اس\تارت مج\دد و روش\ن ش\دن خ\ودرو موض\وع را پاي\ان يافت\ه

.تلقی می کنيد

مشکل :•روشن نشدن خودرو به هنگام صبح–

پرسش :• داليل بالقوه براي روشن نشدن خودرو –

کدامند؟انجام بررسي عيني از موتور و تجهيزات –

برقي آن عنوان :•

بررسي علل روشن نشدن خودرو –

چگونه می توان مشکالت را اولویت بندی و یک مساله پژوهشی

را انتخاب کرد ؟

براي اولويت بندي معيارها

مسأله اولويتمعيارهاي •عبارتند از :

مناسبت اجتناب از دوباره کاري با تخصصرتباط مستقيم ا مقبوليت اهميت زماني انجام توانايي فايده هزينه –

مقبوليت سياسيجلب حمايت و توجه مسئولينقابليت بكارگيري نتايج و توصيه ها)فوريت نياز به داده ها)اولويتمقبوليت اخالقيتوجه به حساسيت هاي فرهنگي در نظر گرفتن شرايط افراد تحت

مطالعه

ماتریس اولویت بندی مساله

رتبه نمره معیارهای اولویت بندی موضوع

سهولت مقبولیت اثربخشی اجتناب از

دوباره کاري

مناسبت

2 18 2 5 4 4 3 A

4 15 3 4 3 2 3 B

1 19 4 4 3 4 4 C

3 16 4 3 4 3 2 D

:تدوین عنوان

از كلمات كوتاه و رسا و تا حد امكان - 1يك زبان استفاده شود.

- در عنوان از اصطالحات گيج كننده و 2كلمات اختصاري استفاده نشود.

مثال: بررسي كيفيت زندگي كودكان مراجعه MS سال مبتال به 10زير

در سال کودکانكننده به بيمارستان 1382

گيج كننده MS در اين عنوان كلمهء Mitralخواهد بود، زيرا هم مخفف

Stenosis است و هم مي تواند بيانباشد. Multiple Sclerosisكنندهء

:تدوین عنوان

در بعضي از طرح ها، بيان زمان و -3مكان ضرورت دارد، اهميت اين نكته

در مطالعات اپيدميولوژيك اهميت خود .را نشان ميدهد

مثال: بررسي تغييرات گازهاي خون شرياني در بيماران سوخته

بررسي تغييرات گازهاي خون شرياني در بيماران سوخته بستري شده در

بیمارستان مركز سوانح و سوختگي در نيمسال اول سال سینای تبریز

1381

- صحيح تر است كه عنوان به صورت 4سوالي نباشد.

- كلمات يك عنوان بايد مناسب و 5مطلوب باشد.

مثال به جاي استفاده از كلمات عليل و كر و كور و ... مي توان از كلمات

ناتوان، نا شنوا و نابينا و ... استفاده كرد.

تدوین عنوان:

:تدوین عنوان

- گاهي اوقات ذكر روش كار در عنوان 6بر اعتبار طرح مي افزايد.

مثال: كارازمايي باليني اثر تزريق ويتامين وريدي در بهبود زخم هاي

پوستيذكر كارازمايي باليني در اين عنوان به

همين دليل است.

عنوان خوب:

شیوا

جامع

رعایت اصول اختصار

عدم پیش داوری

اشاره به زمان و مکان

عنوان

بررسی متون بیان مساله

!!!عنوانرض\ایت • در م\وثر عوام\ل تع\یین

1393شغلی- بیم\اران • رض\ایت م\یزان بررس\ی

بیمارستان های شهر تبریز بررس\ی ت\اثیر کمب\ود ویت\امین دی در •

پوکی استخوانمقایس\ه داروی خ\وراکی و ت\زریقی •

برای درمان آنفوالنزا

:عنوانبررسVي عوامVل خطVر سVرطان پسVتان •

در زنVان مبتال بVه سVرطان پسVتان در

1380-81شمال ايران در سالهاي

رضVایت • بVر مVوثر عوامVل بررسVی

بیمارسVVتانهای پرسVVتاران شVVغلی

1393خصوصی شهر تبریز در سال

کلینیVک • در تجهVیزات ایمVنی بررسVی

دندانپزشVکی دانشVکده دندانپزشVکی

1393تبریز-

:کارگروهی

لیست مشکالت•اولویت بندی•انتخاب موضوع•نوشتن عنوان مناسب•

بیان مساله :

سؤاالتي كه بايد بپرسيد

عناصر مهم

مسأله چيست و

چرا بايد مطالعه

شود؟

شناسايي مسأله تعيين اولويت

مسأله تجزيه و تحليل

مسأله توجيه نياز به

پژوهش

طVVرح • يVVک مهم بخش اولين تحقيقاتي

از • طVرح عنVوان کVردن مشVخص طريق باز نمودن جزييات آن

انجVVام • علت سيسVVتماتيک بيVVان تحقيق و انتظارات تحقيق

رساندن اهميت مساله به ديگران •

و • محقVVق فکVVر بVVه دادن نظم مشخص کردن چهارچوب کاري

بیان مساله :

شامل: بيان مسئله

اطالعات زمينه اي • وصيف دقيق مسألهت•

نحوه بروز يا وقوع – وسعت و شدت – عوامل دخيل در بروز مسأله – نحوه برخورد فعلي با مشكل – ) خال موجودفوايد پژوهش – چ\ه نت\ايجي از ح\ل مش\كل انتظ\ار مي رود –

بیان مساله به زبان ساده :

مقدمه کلی•تعریف مساله مورد نظر•روشن کردن مساله•بیان وسعت و شدت مساله )شواهد •

علمی(راهکارها برای رفع مساله•خال موجود و اهمیت آن•فایده پژوهش ما•هدف•

در بيان مسأله هميشه از دو چيز پرهيز كنيد

علت در تعريVVف مسVVأله از بيVVان -1 بپرهيزيد فرعي احتمVال دارد تنهVا بVه يكي از چرا كVه

علVل بوجVود آورنVده آن توجVه گVردد و تمVام اقVدامات صVرف برطVرف كVVردن آن علت شVVود، حVVال آنكVVه ممكن اسVVVVت علت اصVVVVلي هم

نباشد.

مثال

مVVواد نVVامطلوب کیفیت اولیVه خریVداری شVده بVاعث بVودن کیفیت غVذای پVایین

سلف شده است

کVVه همانگونVVه تعریVVف این در یVک بVه کنیVد می علت مالحظVه

در بVه وجVود آمVدن مسVأله فVرعی اشاره شده است 

در بيان مسأله هميشه از دو چيز پرهيز كنيد

در تعريVف مسVأله، از اشVاره -2راه حVVل هVVاي كVVردن بVVه

بپرهيزيد فرضي

چون قب\\ل از تع\\يين علت ه\\اي بوج\\ود ه راه ح\ل بيه\وده ي\آورن\ده مس\أله ارا

خواه\\د ب\\ود و تيم را از ي\\افتن تم\\ام راه حل هاي موجود باز مي دارد.

مثال

نیاز به دانشگاهآشپزخانه تعویض پیمانکار دارد

اين تعريف نيز بيشتر تالش دارد ارايه نمايدراه حل تا يك

:بیان صحیح

میزان رضVVVVVVVایتمندی از غVVVVVذای دانشVVVVVجویان

بیمارسVVتان از .... بVVه .... کاهش یافته است

در این تعریVف بVه صVورت سVاده و راه یVا علت هVر بیVان از روشVن شVده داری خVود فرضVی حVل اسVت و بVا در نظVر گVرفتن آن بVه مراحVل در کVار مبنVای عنVوان میتوانVد مسVأله حVل تیم بعVدی همVان در را خVود تVوان تمVام

جهت بکار گیرد 

:بررسی متون

وقت گيرترين فعاليت پژوهش •مطالعه كليه مطالبي كه مستقيم و يا •

غير مستقيم با موضوع پژوهش در ارتباط است

اهداف:•تعريف و تحديد مسئله–قرار دان ياقته هاي جديد در چارچوب –

تحقيقات قبلي اجتناب از دوباره كاري–انتخاب روش و ابزار اندازه گيري –

دقيق

بررسی متون:

- از دوباره کاری جلوگیری می کند .1- وسعت مساله را به ما می شناسد.2م\ا 3 ب\ه را مس\اله مختل\ف ه\ای جنب\ه -

نشان می دهد - م\ارا ب\ا کاره\ایی ک\ه دیگ\ران انج\ام داده 4

اند ،آشنا می نماید .- مش\کالت موج\ود در س\ر راه تحقی\ق را 5

به ما نشان می دهد .

بررسی متون:

روش 6 مختل\ف ان\واع ب\ا آش\نایی زمین\ه -

در آنه\\ا از اس\\تفاده امک\\ان ک\\ه ک\\ار

می ف\راهم را دارد وج\ود م\ا مطالع\ه

کند .

توجي\ه 7 و بي\ان مس\ئله نوش\تن ب\ه -کم\ک

افراد

ان\دازه 8 ب\ه ک\ه داوران ب\ه دادن -نش\ان

کافی مطالعه داشته اید.

-دالیلی ب\رای دیگ\ران ت\امین می کن\د ت\ا از 9

پژوهشهای پیشنهادی ما پشتیبانی کنند .

بررسی متون:

مجالت الکترونیکیکتابهای موجود • پاياننامه هاي دكترا و كارشناسي ارشد•

داخل و خارجی فصلنامه ها و نشریات علمی مقاالت چاپ شده و ارائه شده در

همایشهای علمی نظرات افراد متخصص و صاحب

نظرانمنابع منتشر شده

:اهداف، سواالت، فرضیات

سؤاالتي كه بايد بپرسيد

عناصر مهم هر مرحله

دليل اجراي طرحچيست؟

اميد داريم به چه چيز دست يابيم؟

اهداف كلي و جزيي

سؤاالت فرضيات

:اهداف

اهداف يك پروژه تحقيقاتي خالصه •

آنچه را كه بايستي با انجام مطالعه به

آن دست يافت بازگو مي كند.

:انواع اهداف

اهداف آرمانی •

اهداف کلی•

اهداف ویژه•

اهداف کاربردی•

:هدف کلی

هدفي ك\\\ه آنچ\\\ه را مطالع\\\ه •بط\ور كلي ب\ه آن دس\ت خواه\د

يافت , بيان كند.در ق\\الب ي\\ك جمل\\ه و بط\\ور •

رس\\\ا و قاب\\\ل فهم بي\\\ان مي گردد.

هدف كلي

اهداف اختصاصي

:اهداف اختصاصی

اه\دافي ك\ه از شكس\تن ه\دف كلي ب\ه • اج\زا كوچك\تر ب\ه دس\ت خواهن\د آم\د.

گ\یری ان\دازه قاب\ل اختصاص\ی ه\دف است.

باي\د ابع\اد گون\اگون مس\ئله و عوام\ل •كلي\دي مت\اثر كنن\ده و ي\ا ايج\اد كنن\ده آن

را پوشش دهند.باي\\\د از نظ\\\ر منطقي بهم پيوس\\\ته •

باشند.

تنظيم اهداف ويژه فوايد زير را در بر :دارد

متمركVVVVVVVVVVز سVVVVVVVVVVاختن •مطالعVه)محVدود كVردن آن بVه

جنبه هاي اساسي(ممVVVVVVانعت از گVVVVVVرد آوري •

اطالعات غير ضروريتنظيم مVراحلي از تحقيVق كVه •

مي خVواهيم توسVط مطالعVه به آن دست يابيم.

هدف کاربردی

:اهداف باید

اهداف طرح به صورت منطقی بیان •

شوند

به صورت عملی و قابل اندازه گیری •

باشد .

واقع بینانه باشند .•

روشن و واضح بیان شوند .•

با افعال قابل سنجش بیان شوند •

افعال مبهم و غیر عملی

تعیین کردنمقایسه کردناثبات کردنمحاسبه کردنشرح دادنبرقرار نمودن

بررسیمطالعهفهمیدن

افعال عملی

معيار هاي هدف اختصاصي

• Specific

• Measurable

• Achievable

• Realistic

• Time Bound

هدف و موضوع باشد گروه مشخص

گيري اندازه باشد قابل

دسترسي باشد قابل

گرايانه باشد واقع

زمان به باشد محدود

فرضیه و سوالبه عنوان يك اصل :•

براي ه\\ر ه\\دف توص\\يفي ي\\ك س\\\ئوال و ب\\\راي ه\\\ر ه\\\دف تحليلي ي\ك فرض\يه مط\رح مي

شود.

فرضيه پيش گ\ويي رابط\ه ي\ك ي\ا چن\د عام\ل ب\ا •

مس\ئله م\ورد مطالع\ه مي باش\د ك\ه از طري\ق آزم\ايش علمي ص\حت ي\ا س\قم

آن تعيين مي گردد. حدس عالمان\ه اي ك\ه ب\ر اس\اس تجرب\ه •

م\\ورد موض\\وع پيش\\ينة بررس\\ي ي\\ا بررسي توسط محقق بيان مي شود.

: مثالعفVVونت بيمارسVVتاني در بيمVVاران سVالمند دچVار سVوختگي بيشVتر

رخ مي دهد.

ويژگيهاي فرضيه تحقيقي

- به صورت جمله خبري بيان 1ميشود.

- بيانگر ارتباط دو يا چند متغير 2است .

- بر اساس مطالعات يا بررسي 3هاي قبلي بيان ميشود.

- بايد قابليت آزمون داشته باشد.4

- يك فرضيه خوب بايد كوتاه, رسا 5و قابل فهم باشد.

- فرضيات مختلف يك طرح نبايد با 6يكديگر تناقض داشته باشند.

سؤاالت و فرضيات

هدف توصيفي•سؤال

هدف تحليلي •فرضيه

30 تعيين ميانگين فشار خون در افراد باالي سال تهراني

سال 30ميانگين فشار خون در افراد باالي

تهراني چقدر است؟

تعيين ارتباط پرفشاري خون با ميزان درآمد سال تهراني30در افراد باالي

پرفشاري خون با ميزان درآمد در افراد باالي سال تهراني ارتباط دارد.30

30پرفشاري خون در افراد پردرآمد باالي سال تهراني بيشتر است

بيان فرضيه

ب\ه • محق\ق فرض\يه بي\ان هنگ\ام در متغيره\\ابررس\\ی بين می رواب\\ط

پ\ردازد. ب\ه ط\ور مت\داول اين بي\ان ب\ه سه شکل صورت خواهد گرفت

بررسVی رابطVه علت و معلVولی بين  • دو يا چند متغير

بررسVی همبسVتگی و شVدت آن بين  • دو يا چند متغير

تفVاوت •  بررسVی و مقايسVه مVيزان تVاثير يVک يVا چنVد متغVير بVر يVک يVا چنVد

متغير

فرضیات

ما فرضیه داریم: مطالعات تحلیلیدر دو • ارتب\اط ک\ه اس\ت عب\ارتی فرض\یه

متغ\یر را بی\ان می کن\د و ممکن اس\ت ب\ه یکی از صورت های زیر بیان شود:

–( دوطرف\ه (: no directionalفرض\یه دو ارتب\اط جهت م\ا ک\ه ص\ورتی در متغ\یر را نمی دانیم ی\ا نمی ت\وانیم آن

را حدس بزنیم.–( طرف\\ه ی\\ک (: directionalفرض\\یه

می بی\ان را متغ\یر دو ارتب\اط جهت کنیم.

فرضیات

•( صVVفر در (: nullفرضVVیه معمVVوال�

آزمVون فرضVیه در آمVار این فVرض را

استفاده می کنیم.

در طVرح پژوهشVی مVا معمVوال� وقVتی •

کVVنیم می مطVVرح را ای فرضVVیه

منظورمVان این اسVت کVه دو متغVیر بVا

هیچ اینکVVه نVVه دارنVVد ارتبVVاط هم

ارتباطی با هم ندارند.

: اهداف اصلي• تعيين عوامل خطر سرطان پستان در زنان مبتال به سرطان پستان

1380-81در شمال ايران در سال

: طرحاختصاصیاهداف •تعيين ارتباط وضعيت تاهل با ابتال به سرطان پستان    (1تعيين ارتباط سطح تحصيالت با ابتال به سرطان پستان    (2تعيين ارتباط شغل بيمار با سرطان پستان  (3تعيين ارتباط وضعيت اجتماعي اقتصادي خانوار با ابتال به  (4

سرطان پستان

: اهداف كاربردي طرح•

معرفي عوامل خطر سرطان پستان به مسئولين و برنامه ريزان  بهداشتي بمنظور انجام برنامه هاي پيشگيرانه در جهت كاهش

موارد جديد سرطان پستان در شمال ايران

فرضيات•وضعيت تاهل با ابتال به سرطان پستان ارتباط دارد.   (1سطح تحصيالت با ابتال به سرطان پستان ارتباط دارد.   (2شغل بيمار با سرطان پستان ارتباط دارد .   (3وضعيت اجتماعي اقتصادي خانوار با ابتال به سرطان پستان ( 4

ارتباط دارد.

کار گروهی:

برای موضوع انتخاب شده بیان •مساله بنویسید.

اهداف، فرضیات یا سواالت •خود را بنویسید.

به افکار بزرگ فکر کن، اما از شادی های کوچک لذت

ببراچ. جکسون براون

با تشکر از حسن توجه شما