Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Β Ο Υ Λ Η Σ

Θ' ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ (ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ)

ΣΥΝΟ∆ΟΣ Γ'

ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ

ΘΕΡΟΥΣ 1999

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ'

Πέµπτη 26 Αυγούστου 1999

Αθήνα, σήµερα στις 26 Αυγούστου 1999, ηµέρα Πέµπτη και ώρα10.44' συνήλθε στην Αίθουσα των συνεδριάσεων του Βουλευτηρίουτο Τµήµα ∆ιακοπής Εργασιών της Βουλής (Β' σύνθεση), για νασυνεδριάσει υπό την προεδρία του Προέδρου αυτής κ.ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΚΛΑΜΑΝΗ.ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ (Απόστολος Κακλαµάνης): Κυρίες και κύριοισυνάδελφοι, αρχίζει η συνεδρίαση.Εισερχόµαστε στην ηµερήσια διάταξη της

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣΜόνη συζήτηση επί της αρχής, των άρθρων και του συνόλου τηςπρότασης νόµου αρµοδιότητας του Υπουργείου Εθνικής Παιδείαςκαι Θρησκευµάτων: "Για την καθιέρωση της επετείου της εξέγερσηςτου Πολυτεχνείου ως ηµέρας τιµής στην Ελληνική Νεολαία και ωςεπετείου της ∆ηµοκρατικής Αντίστασης του Λαού".Για τη συζήτηση της προτάσεως αυτής η Νέα ∆ηµοκρατία ορίζει ωςΚοινοβουλευτικό της Εκπρόσωπο το Βουλευτή Αθηνών κ.Επαµεινώνδα Ζαφειρόπουλο. Το Κοµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδαςορίζει το Βουλευτή κ. Χαράλαµπο Αγγουράκη. Ο Συνασπισµός τηςΑριστεράς και της Προόδου ορίζει ως ειδικό αγορητή το Βουλευτή κ.Πέτρο Κουναλάκη. Το ∆ηµοκρατικό Κοινωνικό Κίνηµα ορίζει τηΒουλευτή κ. Βασιλική Αράπη-Καραγιάννη.Ο Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Παναγιώτης Κρητικός έχει το λόγο,ως εισηγητής της Πλειοψηφίας.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής):Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, στις 17 Αυγούστου 1982,οµολογουµένως µε αρκετά χρόνια καθυστέρηση, η Βουλή τωνΕλλήνων συζήτησε και ψήφισε ένα νόµο για τη νοµική αναγνώρισηκαι την επίσηµη καταξίωση µιας µεγάλης ιστορικής περιόδου τηςπατρίδας µας, το νόµο για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασηςτων Ελλήνων. Η Εθνική Αντίσταση αποτελεί τη νεότερη κιβωτό τωνεθνικών αξιών του λαού µας.Σήµερα, δεκαεπτά χρόνια µετά, η Βουλή έρχεται να συζητήσει καιελπίζω και εύχοµαι να κυρώσει µια πρόταση νόµου µιας άλληςπεριόδου της ελληνικής ιστορίας, την περίοδο της αντιδικτατορικήςπάλης, την περίοδο του αγώνα του ελληνικού λαού κατά τηςδικτατορίας, κατά της τυραννίας και υπέρ της λαϊκής κυριαρχίας.Μιας πάλης, ενός αγώνα, ο οποίος κορυφώθηκε µε την εξέγερσητου Πολυτεχνείου το Νοέµβριο του 1973.Η δικτατορία ποτέ δεν βρήκε τη δικαίωσή της στη συνείδηση τουλαού. Από την πρώτη ηµέρα ο ελληνικός λαός την αποδοκίµασε καικαθ'όλη τη διάρκεια της επταετίας δεν την αποδέχθηκε ουδ'επί

στιγµή. Ηθικά η δικτατορία δεν δικαιώθηκε ποτέ και απέδειξε ο λαόςτην άρνησή του µε την παθητική αντίσταση, την οποία όλοιγνωρίσαµε και όλοι ζήσαµε, αλλά και µε την ενεργητική αντίσταση, ηοποία εκδηλώθηκε από την πρώτη ηµέρα της δικτατορίας µεαγωνιστικές πράξεις εναντίον του τυραννικού καθεστώτος.Την πρώτη ηµέρα, µάλιστα, στο Ηράκλειο της Κρήτης, στα Γιάννενακαθώς και σε άλλες πόλεις της χώρας, υπήρξαν λαϊκέςκινητοποιήσεις και οµαδικές συλλήψεις που είχαν ως επακόλουθοδίκες και καταδίκες γι'αυτήν την πρώτη ηµέρα της δικτατορίας.Ακολούθησαν άλλοι αγώνες του λαού µας µέσα από οργανώσεις τιςοποίες συγκρότησε και µε τις οποίες πάλεψε και αντιτάχθηκε στηδικτατορία, ο λαός µας και η νεολαία του.Σωρεία είναι οι αποφάσεις των έκτακτων στρατοδικείων,απειράριθµα τα στοιχεία του µαρτυρίου των κολαστηρίων του ΕΑΤ-ΕΣΑ, της Ασφάλειας, της Αστυνοµίας Πόλεων και της ΑσφάλειαςΧωροφυλακής σε ολόκληρη τη χώρα, µε επίκεντρο φυσικά τηνΑθήνα και τη Θεσσαλονίκη.Κορύφωµα αυτών των αγώνων είναι η 13η Αυγούστου του 1968, µετην απόπειρα τυραννοκτονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου απότον Αλέξανδρο Παναγούλη, του κορυφαίου αντιστασιακού, πουακόµη δεν έχει τιµήσει η ελληνική πολιτεία µε έναν ανδριάντα ωςσηµείο και σύµβολο των αγώνων της ελληνικής νεολαίας, τωναγώνων του ελληνικού λαού εναντίον του αυταρχικού καθεστώτος,καθεστώτος βίας και τυραννίας.'Εχουµε, παράλληλα µε τις πράξεις, και τις αγωνιστικέςδραστηριότητες κατά της δικτατορίας της ελληνικής νεολαίας, γιατίόλοι νέοι ήταν όσοι συµµετείχαν στις αντιστασιακές οργανώσεις,αλλά και µεγαλύτεροι, το µαζικό εγχείρηµα της Νοµικής Σχολής τοΦεβρουάριο του 1973, µια εξέγερση µαζική, µέσα από την οποία ηελληνική νεολαία, φοιτητική και εργαζόµενη και µε τησυµπαράσταση του ελληνικού λαού εκδηλώθηκε ανοικτά,αποφασιστικά, εναντίον της δικτατορίας. Και έχουµε την κορυφαίαπράξη του αγώνα: το Πολυτεχνείο. Υπήρξε το έπος της αντίστασηςκατά της δικτατορίας. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι ένα από τασηµαντικότερα γεγονότα της τελευταίας τεσσαρακονταετίας καιείχε η εξέγερση εκείνη ως στόχο δικαίωσης την ελευθερία, τηδηµοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την πρόοδο και τηνεθνική ανεξαρτησία της πατρίδας µας. Μη µας διαφεύγει ότι ηδικτατορία της 21ης Απριλίου ήταν ξενοκίνητη. Πυροδοτήθηκεσε συγκεκριµένη στιγµή για να επιτελέσει συγκεκριµένο σκοπό.Η ιστορία και οι µετέπειτα εξελίξεις απέδειξαν πλέον

742 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

το ρόλο της και τον προορισµό της.Το έπος του Πολυτεχνείου ήταν το κατά ιστορικό προορισµόαποτέλεσµα του αγωνιστικού φρονήµατος της ελληνικής νεολαίας, ηοποία πάντοτε πρωτοπορεί στους αγώνες για τα ιδανικά τηςελευθερίας, της δηµοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και τηςανεξαρτησίας αυτού του τόπου και αυτού του λαού. Γι' αυτόν τοναγώνα της, αλλά και για όλους τους αγώνες τους οποίους έχειδιεξάγει στην ιστορική διαδροµή του έθνους, η ελληνική νεολαίαδικαιούται να έχει µια ηµέρα, ως ιστορική επέτειο, ως ιστορικόσηµείο αναφοράς µνήµης, αναγνώρισης και τιµής.'Ολοι οι αγώνες του έθνους έγιναν από τη νεολαία. ∆εν νοµίζωκανείς να φαντάζεται υπερήλικες τους Μαραθωνοµάχους, τουςΣαλαµινοµάχους, τους τριακόσιους του Λεωνίδα, αγωνιστές του '21ή µεταγενέστερα τους αγωνιστές όλων των κοινωνικών, πολιτικώνκαι εθνικών αγώνων. Οι νέοι προµάχησαν και οι νέοι αυτοίδικαιούνται να έχουν την ηµέρα τιµής, την ηµέρα αναγνώρισης, τηνηµέρα καταξίωσης από την πολιτεία για την προσφορά τους.'Εχει οράµατα η νεολαία µας και έχει ιδανικά η κάθε γενιά. 'Εχειανιδιοτέλεια, έχει αγνότητα ψυχής, αλλά έχει και έκρηξη ψυχής.'Οταν τα οράµατα καταργούνται, όταν τα ιδανικά ποδοπατούνται ηνεολαία εκρήγνυται. ∆εν δέχεται αγκυλώσεις στα ιδανικά της, δενδέχεται στρεβλώσεις των αξιών και µάλιστα των αξιών διαχρονικήςσηµασίας, όπως είναι η δηµοκρατία, η ελευθερία, οι θεσµοί, ταδικαιώµατα τα ατοµικά. Και όταν παραβιάζονται βίαια, η νεολαία καιο ελληνικός λαός γίνεται υπερασπιστής τους. Πρέπει να πούµεόµως ότι δεν είναι πάντοτε η βία η οποία ανατρέπει και καταλύειτους δηµοκρατικούς θεσµούς και τις αξίες τους. Υπάρχουν και άλλες"διαδικασίες" οι οποίες αφυδατώνουν, αποδυναµώνουν,αλλοιώνουν, θεσµούς, δικαιώµατα και αξίες. Είναι και άλλεςσυµπεριφορές, οι οποίες αποδυναµώνουν αξίες και διαστρέφουνενδεχοµένως αυτές τις αξίες και αυτές τις συµπεριφορές, και ηελληνική νεολαία τις αντιµετωπίζει µε την απαξία προς εκείνους, οιοποίοι συµπεριφέρονται κατ'αυτόν τον τρόπο.Να επανέλθω όµως στο έπος του Πολυτεχνείου και να µην πάρωπολύ χρόνο, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι. Θεωρώ χρέος να κάνωµια αναφορά, όχι στα γεγονότα τα οποία είναι γνωστά και από τηδίκη η οποία έλαβε χώρα µετά την αποκατάσταση της δηµοκρατίαςκαι η οποία µε την απόφασή της επιβεβαίωσε τη θυσία των νέωνστο Πολυτεχνείο. Να κάνω όµως µία αναφορά στους νεκρούςεκείνης της εποποιίας, εκείνου του έπους, στους οποίους οφείλουµετην ελευθερία, την πολιτική ύπαρξή µας, την αποκατάσταση τηςδηµοκρατίας. Θα αναφερθώ κατ' αρχήν σ'όλους όσους επιβεβαίωσετο βούλευµα. Βεβαίως θα παραθέσω και ονόµατα, τα οποία είδαντο φως της δηµοσιότητας την εποχή εκείνη και τα οποία δενδιαψεύσθηκαν. Πρέπει να γίνει αναφορά και στους δεκάδες τωνανωνύµων, των αγνώστων νεκρών, που ουδέποτε καταγράφηκανονοµαστικά, αλλά υπάρχουν µαρτυρίες γιατρών των νοσοκοµείων,υπάρχουν µαρτυρίες φαρµακοποιών, υπάρχουν µαρτυρίεςνοσηλευτών, οι οποίες µαρτυρίες κατατέθηκαν στη δίκη τουΠολυτεχνείου. Υπάρχουν µαρτυρίες των φοιτητών, των ίδιων καιτης Επιτροπής Αγώνα των Φοιτητών, οι οποίες µαρτυρίεςαναφέρθηκαν σε νεκρούς.Από την επίσηµη ανακοίνωση, όµως, της εποχής εκείνης, θααρχίσω την ανάγνωση των ονοµάτων των νεκρών τουΠολυτεχνείου.∆ιοµήδης Κοµνηνός του Ιωάννου, ετών 17.Βασίλειος Φαµέλος του Παναγιώτη, ετών 26.Τοπίλ 'Εγκελβεντ, Νορβηγίδα φοιτήτρια.Γεώργιος Σαµούρης του Ανδρέα, σπουδαστής, ετών 22.Αλέξανδρος Σπαρτίδης του Ευστρατίου, µαθητής, ετών 16.Μάρκος Καραµάνης του ∆ηµητρίου, ετών 23.Βασίλειος Καράκας, ετών 43.∆ηµήτριος Θεοδωράς, ετών 6. Σκοτώθηκε από αδέσποτη σφαίραστην ταράτσα του σπιτιού του.Βασιλική Μπεκιάρη, ετών 17.Γεώργιος Γεριτσίδης, ετών 48.Νικόλαος Μαρκουλής του Πέτρου, ετών 25. Λίγες µέρες µετά τηδολοφονία του η γυναίκα του έφερε ένα κοριτσάκι στον κόσµο.Ρώτησε κανείς ποια είναι η τύχη αυτού του ορφανού παιδιού; Τοπροσέγγισε κανείς, έτσι, για µια ηθική ικανοποίηση, να του πει -απόπλευράς πολιτείας µιλάω- για τη θυσία του πατέρα του, να του πεινα είναι υπερήφανο για τον πατέρα του; Είναι µερικές λεπτοµέρειες,κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τεράστιας ηθικής σηµασίας, οι οποίες

έχουν αποβληθεί από την ψυχή µας και λόγω της αλλαγήςκοινωνικών και πολιτικών συνθηκών, της πεζοποίησης και τηςαποστέωσης από χυµούς της ζωής µας.'Οµως αυτές οι ηθικές αξίες είναι εκείνες που δίνουν νόηµα,περιεχόµενο και στην ατοµική µας ζωή και στη γενικότερη πολιτικήζωή του τόπου. Και αναβαθµίζουν αξίες, σφυρηλατούν αρχές,διαιωνίζουν κοινωνικούς και πολιτικούς θεσµούς.Στυλιανός Καραγιώργης, ετών 19.Ανδρέας Κούµπος, ετών 53.Μιχαήλ Μυρογιάννης, ετών 20.Κυριάκος Παντελάκης, δικηγόρος γνωστός τότε στην Αθήνα, ετών45.Νεκροί που επιβεβαιώθηκαν επίσης κατά τη διάρκεια της δίκης.Σπύρος Κοντοµάρης, δικηγόρος, πρώην Βουλευτής.Αικατερίνη Αργυροπούλου, ετών 75.∆ηµήτριος Παπαϊωάννου, ετών 60.Θα καταθέσω επίσης ένα συµπληρωµατικό πίνακα για τα Πρακτικά,ο οποίος έχει προκύψει από δηµοσιεύµατα της εποχής εκείνης,αναφέρθηκε στη δίκη του Πολυτεχνείου και δεν διαψεύθηκε απόκαµία πλευρά.(Στο σηµείο αυτό ο Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. ΠαναγιώτηςΚρητικός καταθέτει για τα Πρακτικά τον προαναφερθέντα πίνακα, οοποίος έχει ως εξής:"Επέσατε θύµατα, αδέρφια εσείς... Κι' οι νεκροί; Πόσοι νάναι;""Ονόµατα που δηµοσιεύθηκαν*1. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ2. ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ3. ΑΡΓΥΡΙΟΥ4. ΑΝΤΑΡΟΓΛΟΥ5. ΒΥΘΟΥΛΚΑ6. ΒΡΥΩΝΗΣ7. ΒΕΓΙΑΡΗ Β.8. ΓΕΡΑΚΙ∆ΗΣ9. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ10. ΓΡΕΛΟΣ11. ΓΕΛΙΑΛΗΣ Μ.12. ΓΑΡΙ∆Η Σ.13. ∆ΕΣΠΙΡΗΣ ή ΠΕΣΙΩΛΗΣ14. ∆ΗΜΟΠΟΥΛΟΣ15. ∆ΙΑΜΑΝΤΑΚΗ16. ∆ΑΖΑΒΙ∆ΗΣ Ι.17. ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ Α.18. ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΟΣ Ι.19. ΕΚΜΕΤ Τ.20. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ21. ΘΕΟ∆ΩΡΟΥ ∆.22. ΙΩΑΝΝΙ∆ΗΣ23. ΙΩΑΝΝΟΥ24. ΚΑΙΝΗΣ25. ΚΑΠΠΟΣ Γ. ή ΚΑΓΚΟΣ26. ΚΑΡΑΓΑ ΜΠΑΛΣΑΝ ή ΠΑΡΣΙΛ27. ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ28. ΚΟΥΜΟΥΛΟΣ29. ΚΡΗΤΙΚΑΚΗΣ30. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ31. ΚΟΥΤΟΥΜΑΝΗΣ32. ΚΟΥΜΠΟΣ ΑΝ∆ΡΕΑΣ33. ΚΟΛΙΝΙΤΗΣ ΕΥΣΤΑΘ.34. ΚΟΚΚΙΝΟΣ ∆.35. ΚΑΝΙΩΤΑΚΗΣ36. ΛΑΖΑΡΙΩΤΗΣ

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ' - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1999 743

37. ΜΑΛΙΚΑΚΗΣ ή ΜΑΝΙΜΑΚΗΣ38. ΜΑΝΤΖΩΡΟΣ39. ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ40. ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ41. ΜΕΞΗΣ42. ΜΙΚΡΩΝΗΣ43. ΜΙΧΑΗΛΙ∆ΗΣ44. ΜΠΕΣΤΑΣ ή ΒΕΣΤΑΣ45. ΜΩΡΟΣ46. ΜΠΑΤΗΣ ή ΜΠΟΤΗΣ47. ΜΙΧΑΗΛ ΣΩΚΡΑΤΗΣ48. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ49. ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΣ50. ΠΟΛΥΖΩΙ∆ΗΣ51. ΠΑΠΑΡΡΟ∆ΟΠΟΥΛΟΣ Χ.52. ΠΟΛΕΜΟΣ Β.53. ΠΑΜΕΠΗΣ54. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ55. ΣΑΡΜΑΛΗΣ Ι.56. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ57. ΣΧΙΖΑΣ58. ΣΑΖΙΟΣ Ε.59. ΤΟΥΡΙΛ ΕΚΛΕΚ60. ΤΣΙΓΓΟΥΝΗΣ61. ΦΙΛΙΝΗΣ62. ΧΑΝΙΩΤΑΚΗΣ ή ΚΑΣΤΑΝΑΚΗΣ63. ΧΑΡΑΛΑΜΠΙ∆ΗΣ64. ΧΑΛΚΙ∆ΑΚΗΣ* Το βούλευµα Παραποµπής αναφέρει 24 νεκρούς κατά τα γεγονότατου Πολυτεχνείου. Κανένας όµως δεν είναι σίγουρος αν είναι µόνοαυτά. Κατά καιρούς δηµοσιεύθηκαν τα ονόµατα που αναφέρουµεχωρίς να διαψευσθούν.")ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής): Ηεπέτειος του Πολυτεχνείου, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, πρέπει νααποκτήσει το περιεχόµενο της το ουσιαστικό, το αληθινόπεριεχόµενο, ώστε µέσα από αυτό να αποδεικνύονται τα µηνύµαταγια δηµοκρατία, για εθνική ανεξαρτησία, για πρόοδο και ευηµερία.Πρέπει να βρουν τη δικαίωσή τους µε τον προσδιορισµό ενόςεορταστικού περιεχοµένου ουσιαστικού, ευλαβικού, πατριωτικού.Και για να γίνει αυτό πρέπει να συµφωνήσουµε σε ορισµένες αρχές.Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν πρέπει να ερµηνεύεται µεκοµµατικές ταυτότητες, ούτε χωριστές ούτε εξ αδιαιρέτου. Ηεξέγερση του Πολυτεχνείου υπακούει στη συνείδηση του έθνους,στη συνείδηση του λαού, στη συνείδηση της δηµοκρατίας. 'Οπωςόλες οι εξεγέρσεις και οι αγώνες των Ελλήνων υπάκουσαν σ' αυτέςτις αρχές και σ' αυτές τις αξίες. Επαναλαµβάνω, δεν έχει κοµµατικέςταυτότητες, υπερβαίνει τους κοµµατικούς φράκτες οι οποίοι είναιπάρα πολύ χαµηλοί για να φράξουν τις ιδέες αυτού του αγώνα,αυτού του έπους, αυτής της εξέγερσης και να τις εγκλωβίσουν σεσκοπιµότητες. Οι ιδέες που στηρίζονται στο αίµα, στο αίµα τουλαού, δεν υπακούουν σε σκοπιµότητες, υπακούουν στη συνείδησητου έθνους και στη συνείδηση του λαού. Αυτό είναι µία πρώτη

βασική αρχή, την οποία πρέπει να δεχτούµε.Να αναζητήσουµε τρόπους µε βάση αυτήν την αρχή ανάδειξης τωνµηνυµάτων του Πολυτεχνείου, που ήταν µηνύµατα διαρκών,διαχρονικών αξιών. ∆ηµοκρατία, ελευθερία, εθνική ανεξαρτησία,πρόοδος και ευηµερία του λαού µας, λαϊκή κυριαρχία, την πρώτηκαι βασική αρχή από την οποία απορρέουν όλες οι εξουσίες.Θα µπορούσαµε να αναζητήσουµε πάρα πολλούς τρόπουςεορτασµού και να αποφύγουµε αυτό το "φολκλορικό", αυτό τοποικιλόχρωµο πανηγύρι -δεν βρίσκω άλλη έκφραση αυτήν τηστιγµή. Ο τρόπος του εορτασµού υποβαθµίζει τις αξίες, υποβαθµίζειτο αίµα, υποβαθµίζει τη θυσία και δεν αναδεικνύει το βασικό όραµα,των αγωνιστών του Πολυτεχνείου, των αγωνιστών της αντίστασηςκατά της δικτατορίας όλης της επτάχρονης αντίστασης. Ακόµη, κάθεχρόνο θα µπορούσαµε να επιλέγοµε και ένα ξεχωριστό αντικείµενοστο οποίο να δίνεται ιδιαίτερη έµφαση. θα µπορούσαµε νακαθιερώσουµε διακρίσεις, βραβεύσεις, υποτροφίες. Η πολιτεία ναπάρει αυτήν την πρωτοβουλία. Και η Βουλή, κύριε Πρόεδρε, τηνοποία εκφράζετε µε περισσή ευαισθησία, προσωπική, απέναντι στηνεολαία, που µας έχει δώσει δείγµατα και µε τη Βουλή των Εφήβωντα τελευταία χρόνια, πόσο τιµά τις αξίες, τον πατριωτισµό, τοσεβασµό στους θεσµούς, την αγάπη προς τη δηµοκρατία για ναυπάρξει µια κοινή σύµπτωση, γιατί πρέπει να υπάρξει.Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η πρόταση νόµου στην αρχική τηςµορφή είχε περισσότερα άρθρα, διαδικαστικά κυρίως. Για ναυπάρχει ευχερέστερη απόφαση της Βουλής, αν τελικά καταλήξουµεσε µια θετική απόφαση, περιόρισα την πρόταση σε ένα µόνοπανηγυρικό άρθρο, επειδή υπήρξαν κάποιες αντιρρήσεις. ∆εννοµίζω ότι στηριζόταν σε ισχυρή επιχειρηµατολογία. 'Οµως, για ναυπάρξει το οµόφωνο περιόρισα, επαναλαµβάνω, την πρότασή µουµόνο σε ένα άρθρο. ∆ίνει µόνο τον πανηγυρικό χαρακτήρα και τηνοµική αναγνώριση του γεγονότος και δεν προβλέπει τον τρόποεορτασµού και του περιεχοµένου του. Θα διαβάσω την πρότασηόπως τη βελτίωσα, επειδή δεν µε παίρνει ο χρόνος.ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ (Απόστολος Κακλαµάνης): Είναι υπόψη τωνΒουλευτών όλων, όπως έχει διατυπωθεί το κείµενο που έχειψηφισθεί.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής): Τοξέρω, κύριε Πρόεδρε. 'Εχω όµως µία προσθήκη και θέλω να τηθέσω υπόψη του κυρίου Υπουργού, που δίνει πληρέστεροπεριεχόµενο στο άρθρο.'Αρθρο µόνο. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αναγνωρίζεται ωςυψίστη πράξη αντίστασης της ελληνικής νεολαίας και του λαού κατάτης δικτατορίας και υπέρ της λαϊκής κυριαρχίας. Η 17η Νοεµβρίουκαθιερώνεται ως ηµέρα µνήµης στους αγωνιστές και µάρτυρες τουαντιδικτατορικού αγώνα -αυτή είναι η προσθήκη- και ως ηµέρα τιµήςγια την ελληνική νεολαία.Και µια δεύτερη παράγραφος, αυτό που σας διάβασα γίνεται πρώτηπαράγραφος.Η ισχύς του άρθρου αυτού αρχίζει από τη δηµοσίευσή του στηνΕφηµερίδα της Κυβερνήσεως.Θα παρακαλούσα επίσης, κύριε Πρόεδρε, η φωτογραφία της Πύληςτου Πολυτεχνείου, έτσι όπως κατέρρευσε από το τανκ, νααποτελέσει στοιχείο των Πρακτικών της Βουλής.

(Χειροκροτήµατα)(Στο σηµείο αυτό ο Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Παναγιώτης Ν.Κρητικός καταθέτει για τα Πρακτικά τις σχετικές φωτογραφίες οιοποίες είναι οι παρακάτω:

746 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ (Απόστολος Κακλαµάνης): Ο εισηγητής της Νέας∆ηµοκρατίας κ. Γεώργιος Αλεξόπουλος έχει το λόγο.Και µετά ταύτα θα παρακαλέσω τους άλλους οµιλητές να δώσουµετο λόγο στην κ. Καραγιάννη, η οποία έχει κάποια υποχρέωση ναφύγει εκτός Αθηνών.Ορίστε, κύριε Αλεξόπουλε.ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοισυνάδελφοι, οι εθνικές επέτειοι έχουν µεγάλη σηµασία για το λαόµας και το έθνος µας, όπως συµβαίνει και µε όλα τα κράτη της γης,γιατί αποτελούν αποτύπωση σηµαντικών στιγµών της ιστορίας µαςευχάριστες ή δυσάρεστες και εποµένως αποτελούν έκφρασηιστορικής µνήµης.Αλίµονο στο λαό και το έθνος που θα χάσει την ιστορική του µνήµη,γιατί η ιστορία κάτω από δυναµική και φιλοσοφική θεώρηση µαςδίνει παραδείγµατα από το παρελθόν, που εφαρµοζόµενα µε λογικήκαι ευελιξία στο παρόν κάνουν τη συνολική λειτουργία του κράτουςκαι της κοινωνίας πιο ανθρώπινη και αποτελεσµατική και διανοίγουνευρείες λεωφόρους για ένα καλύτερο µέλλον.Υπάρχουν εθνικές επέτειοι που καθορίστηκαν από το κράτος µαςκαι εορτάζονται εις ανάµνηση αγώνων και θυσιών για την αποτίναξητου τυραννικού ζυγού και την κατάκτηση της ελευθερίας του λαούµας.Εδώ το κράτος πήρε την πρωτοβουλία για την καθιέρωση µε νόµοτων επετείων αυτών. ∆εν συµβαίνει όµως το ίδιο µε την επέτειο τουΠολυτεχνείου. 'Εχουν περάσει από το 1973 είκοσι επτά χρόνια καιόλο αυτό το διάστηµα η επέτειος αυτή εορτάζεται χωρίς επίσηµηκαθιέρωση µε νόµο. Ξεκίνησε από τη βάση από την καρδιά τουλαού µας και εορτάσθηκε µε πολλαπλή συµµετοχή του λαού µαςαλλά και του επισήµου κράτους των κρατικών φορέων καιυπηρεσιών.Για να αντιληφθούµε την αυθόρµητη, αυτόνοµη και καθολικήαποδοχή της επετείου αυτής µε µορφή της γιορτής τουΠολυτεχνείου πρέπει να γυρίσουµε πίσω στα χρόνια του 1973. Ολαός µας ζούσε τότε τη συµπλήρωση του έκτου έτους τηςεπτάχρονης δικτατορίας της ξενοκίνητης δικτατορίας. Ολοι ήλπιζανπως κάποια µέρα στη χώρα µας θα ξανάλαµπε ο ήλιος τηςδηµοκρατίας και της ελευθερίας. Αλλά άργησε να έρθει εκείνη ηµέρα.(Στο σηµείο αυτό την Προεδρική 'Εδρα καταλαµβάνει ο Β'Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΓΟΥΡΙ∆ΗΣ)Οι δικτάτορες ανέβηκαν στην εξουσία δίχως να έχουν εξασφαλίσειτην κλίµακα καθόδου από αυτήν και φυσικά χωρίς να δείχνουνσηµεία προώθησης επανόδου στη νοµιµότητα.Ο λαός µας, που είχε την ιστορική εµπειρία από δικτατορίες αλλάκαι από αποτελεσµατικούς αγώνες κατά των δικτατοριών, έφθανεστην υπέρβαση των ορίων της υποµονής και ανοχής του. Ποιοςόµως θα αναλάµβανε τη βαριά ευθύνη για ένα αιµατοκύλισµα;Ποιος θα ξεκινούσε µια πραγµατική επανάσταση ενάντια στηνψεύτικη επανάσταση της στρατιωτικής χούντας;'Οπως πάντα, το επίλεκτο τµήµα του ελληνικού λαού, η ελληνικήνεολαία, πρόταξε τα στήθη της. Η ελληνική νεολαία, φορέας τουγνήσιου επαναστατικού πνεύµατος, πάντοτε ασυµβίβαστη µεκαταστάσεις ανελευθερίας, υποταγής και ταπείνωσης, είδεξεκάθαρα ότι έφτασε η ώρα για τη δική της έµπρακτη παρέµβασηόχι µόνο µε λόγια, όχι µε αυστηρή κριτική, αλλά µε πράξεις, µε έναναποφασιστικό αγώνα αντίστασης κατά της δικτατορίας.∆εν ήταν φοιτητές, σπουδαστές και µαθητές συγκεκριµένουπολιτικού χρώµατος. ∆εν ήταν λίγοι, αλλά πολλοί και µαζί τουςεντάχθηκαν πατριώτες 'Ελληνες κάθε ηλικίας, κάθε επαγγέλµατος,µε έναν και µοναδικό σκοπό, να γιγαντωθεί το κίνηµα κατά τηςδικτατορίας, για να υπάρξει ορατό αποτέλεσµα.'Ετσι φτάσαµε στη Νοµική Σχολή το Φεβρουάριο του 1973 και ταόσα έλαβαν χώρα στο Πολυτεχνείο το Νοέµβριο του 1973 είναιπλέον γνωστά. ∆εν πρόκειται να σταθώ σε αυτά. Πρέπει όµως εδώνα τονιστεί ο απόηχος των γεγονότων, που ήταν η απαρχή του

ξηλώµατος της δικτατορίας. Το µήνυµα του Πολυτεχνείου έφτασεκαι στις τελευταίες γωνιές της χώρας µας και αφύπνισε και τουςελάχιστα εφησυχάζοντες. Η απήχηση στις ξένες χώρες, ιδιαίτεραστις µεγάλες δυνάµεις, ήταν πολύ αισθητή.'Υστερα απ' αυτά, από το επόµενο έτος ο δρόµος για τον εορτασµότης επετείου ήταν έτοιµος. Η αυθόρµητη συµµετοχή όλου τουελληνικού λαού, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, ανεξαρτήτωςµορφωτικού επιπέδου, ανεξαρτήτως ηλικίας, είχε σαν αποτέλεσµανα καθιερωθεί αυτόµατα µε γενική αποδοχή η επέτειος τουΠολυτεχνείου και εορτάζεται έτσι κάθε χρόνο. Τώρα προτείνεται ναψηφιστεί ο συζητούµενος νόµος, για να επισηµοποιηθεί έτσιπανηγυρικά από το κράτος η καθιερωµένη επέτειος τουΠολυτεχνείου ως ηµέρα τιµής για την ελληνική νεολαία και ωςεπέτειος της δηµοκρατικής αντίστασης του λαού µας.Θα µπορούσε κανείς να διερωτηθεί µήπως είναι αργά, µήπωςκοµίζουµε γλαύκας εις Αθήνας. Προτού απαντήσει κανείς, πρέπεινα δει το χθες και το σήµερα και το αύριο. Το χθες µας λέγει ότι γιατη συγκεκριµένη επέτειο αρκετές φορές έλαβαν χώρα γεγονότα πουέτειναν να αµαυρώσουν την αίγλη και τη σηµασία της επετείου. ∆ενυπεισέρχοµαι στα αίτια και τις αφορµές αυτών των γεγονότων.Πάντως πρέπει να τονιστεί ότι η επέτειος του Πολυτεχνείου ενώ είχεπεράσει στη συνείδηση του λαού µας ως ένα από τα σηµαντικότεραιστορικά γεγονότα δράσης της νεολαίας µας, άρχισε να παρουσιάζειεκφυλιστικά φαινόµενα λόγω κοµµατικοποίησης συνδικαλιστικώνδιεκδικήσεων και αυθαίρετων πράξεων από άτοµα που δρούσαν µεάγνωστα ή ύποπτα κίνητρα.Το σήµερα λέγει ότι ένα µεγάλο µέρος της Κύπρου βρίσκεται υπότουρκική κατοχή και παραβίαση του διεθνούς νοµικού πλαισίου καιτων αποφάσεων του ΟΗΕ. Και επειδή βλέπουµε την εξέγερση τουΠολυτεχνείου στενά δεµένη µε το δράµα της Κύπρου, παρ' όλο πουπέρασαν τόσα χρόνια, νιώθουµε ακόµη νωπά τα γεγονότα τουΠολυτεχνείου και εποµένως πάντα επίκαιρο το να προβούµε σεεπισηµοποίηση του εορτασµού της επετείου του Πολυτεχνείου.Το αύριο απαιτεί η επέτειος αυτή να πάρει πιο εξέχουσα θέση στοεπετειακό µας ηµερολόγιο και κυρίως να αποφύγουµε τιςπαραλείψεις, τα λάθη και όλα τα κακώς γενόµενα σε κάποιεςπεριπτώσεις από οποιονδήποτε και οπουδήπουτε έγιναν αυτά.Με αυτό το σκεπτικό τοποθετούµαι ασφαλώς θετικά απέναντι στονπροτεινόµενο νόµο και οφείλω από το Βήµα αυτό να συγχαρώ τονΑντιπρόεδρο της Βουλής κ. Κρητικό, που ανέλαβε να κάνει αυτήντην πρόταση.'Οπως φαίνεται από την τελική µορφή που πήρε ο προτεινόµενοςνόµος, απαρτιζόµενος από ένα άρθρο µόνο, βασικά δεν καθορίζεταιτίποτε άλλο απ' αυτόν πέραν της καθιέρωσης της επετείου τουΠολυτεχνείου ως επίσηµης εορτής. Και όλο το βάρος για τον τρόποεορτασµού προφανώς αφήνεται να ρυθµιστεί µελλοντικά, χωρίς ναορίζεται και ο τρόπος ρύθµισης. ∆ηλαδή αυτό θα γίνει µε προεδρικάδιατάγµατα και θα αφεθεί στις επιλογές, στην υπευθυνότητα και στιςαντιλήψεις των οργανωτών του εορτασµού κατά περίπτωση.Εµείς δεν διαφωνούµε µε την προτεινόµενη δοµή του νόµου.Θέλουµε όµως από τώρα να επισηµάνουµε πως θα ήταν µεγάλολάθος και προσβολή για το νόηµα της επετείου, αν δεν υπάρξειπρόνοια για αγαστή διακοµµατική συνεργασία και συµµετοχή όλωντων αρµοδίων φορέων, ακόµα και µεµονωµένων ειδικών, που ηπείρα και η σοφία µπορεί να αποβεί επωφελής, έτσι ώστε οεορτασµός να πάρει περιεχόµενο, που να ανταποκρίνεται σταόνειρα, στις ελπίδες, στις αιώνιες αξίες και τις επιδιώξεις του λαούµας, για να υπάρξει όραµα και ζωντάνια του εορτασµού, για ναυπάρχει η αναγκαία συνέχεια στο βάθος του χρόνου, για να είναιαυτή η επέτειος ενωτική και για να δονεί κάποιες χορδές τηςελληνικής ψυχής ως έκφραση λεπτών αποχρώσεων αποδοχής τηςδιαφορετικότητας στις ιδέες, στην κουλτούρα και στη θέση απέναντιστην εξουσία.Γιατί δεν πρέπει να ξεχνούµε ότι αυτοί που εξεγέρθησαν µέσαστο Πολυτεχνείο δεν ήταν παιδιά της συµµόρφωσης, τουσυµβιβασµού. 'Ηταν αντικοµφορµιστές, ήταν αµφισβητίες.

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ' - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1999 747

Αµφισβήτησαν την κρατική δικτατορική εξουσία, αµφισβήτησαν τηνκατεστηµένη τάξη, αµφισβήτησαν την αυθαιρεσία και αλαζονεία τηςκρατικής εξουσίας. Γι' αυτό προϊδεάζω από τώρα ότι στον εορτασµότης επετείου δεν πρέπει να υπάρχουν αποκλεισµοί. Το Πολυτεχνείογι' αυτήν τη γιορτή έχει καταξιωθεί ως ανοιχτό φόρουµ, για ελεύθερηέκφραση, για κριτική της κρατικής εξουσίας, για κριτική τηςκοινωνίας, για έκφραση µηνυµάτων, που αφορά όλους τους τοµείςτης εθνικής µας ζωής: παιδεία, υγεία, οικονοµικά, εξωτερικήπολιτική, δηµόσια διοίκηση, κοινωνική πρόνοια, παράδοση καιπολιτισµό και άλλα πολλά. ∆ηλαδή πρέπει ο εορτασµός αυτός ναέχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα για όλους. Για τους πολίτες, για τιςυπηρεσίες, για τους ασκούντες την εξουσία.Είναι µια ευκαιρία οι κρατούντες να αφουγκραστούν το λαό. Θαέπρεπε να δώσουµε και άλλες ευκαιρίες, για να µάθει ο πολίτης νασυµµετέχει στα κοινά και να προβαίνει σε σωστή κριτική µέσα σταπλαίσια της κοσµιότητας και της αποδεκτής πρακτικής, ναστηρίξουµε το ατοµικό δικαίωµα του πολίτη να αξιοποιεί το θείοχάρισµα της διαφορετικότητας.Να τον βοηθήσουµε να µη βλέπει µόνο την ιερότητα του "εγώ",αλλά και την πολυσήµαντη δυναµική του "εµείς". Το "εµείς" σηµαίνειαµοιβαία κατανόηση και αλληλεγγύη, σηµαίνει σεβασµό τηςελευθερίας του διπλανού µας, σηµαίνει δηµοκρατία. Γι' αυτήν τηδηµοκρατία, γι' αυτές τις ηθικές αξίες τα νιάτα της Ελλάδας ένωσαντις φωνές και τις ψυχές του στο Πολυτεχνείο το 1973. Και πιστεύωότι σ' αυτήν την κατεύθυνση θα οδηγήσει όλη αυτή η προσπάθεια,που ξεκινάει από την ψήφιση του νόµου αυτού.Με την ευκαιρία της παρούσης συζήτησης θα ήθελα να κάνω µίασύντοµη υπόµνηση για την ευθύνη του κράτους, όσον αφορά τηνυλοποίηση του προγράµµατος του εορτασµού της επετείου τουΠολυτεχνείου και τα παρατράγουδα που έχουµε βιώσει αρκετέςφορές κατά το παρελθόν, τα οποία είχαν σαν συνέπεια εκατοντάδεςφοιτητών, σπουδαστών και µαθητών να ταλαιπωρούνται και τώραακόµη στα δικαστήρια, µε ευνόητες οικονοµικές και ψυχολογικέςεπιπτώσεις για τις οικογένειές τους.Η εξτρεµιστική συµπεριφορά µιας ασήµαντης µειοψηφίαςαποτέλεσε το µέτρο για την αντιµετώπιση ατόµων, που από τη µιαµερά πήγαν να τιµήσουν το Πολυτεχνείο και από την άλλη µεριάβρέθηκαν ο καθένας για διαφορετικό λόγο µπλεγµένοι στα γρανάζιατης εξουσίας.Καµιά ικανοποιητική απάντηση δεν έχει δοθεί µέχρι τώρα µεσοβαρή µελέτη των πολλών παραγόντων που εµπλέκονται σετέτοια πολυσύνθετα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα.Το κράτος δεν έχει δείξει ανεκτικότητα και επιείκεια ούτε απέναντιστο φοιτητικό κόσµο, που δικαιωµατικά µπορεί να κινείται µέσαστους πανεπιστηµιακούς χώρους εκφράζοντας κάποτε πιο έντονακαι πιο προκλητικά τις ιδέες και τις ανησυχίες του. ∆υστυχώς οι νέοιµας λιγοστεύουν. ∆εν µας αποµένει παρά αυτούς τους νέους πουέχουµε, να τους θέλουµε ξύπνιους, ζωηρούς, µε κριτική σκέψη, µεεπαναστατική ορµή και πατριωτική φλέβα.Τα παιδιά µας τα θέλουµε να φυλάττουν τα σύνορα της πατρίδαςµας και όχι κυνηγηµένα και µέσα στις φυλακές. Το κράτος µαςπρέπει να είναι ευνοµούµενο, ευέλικτο και µε αµεσότητα δράσης,διότι έτσι βοηθάει τους πολίτες να είναι νοµοταγείς και ευτυχισµένοι.Η κρατική σκληρότητα, η παντοδυναµία της γραφειοκρατίας και ηαλαζονεία της εξουσίας, γεννούν πόνους στους πολίτες καιδυστυχία στην κοινωνία.Εµείς οραµατιζόµαστε ένα καλό κράτος και µια κοινωνία ανεκτικήκαι προοδευτική. Και πιστεύουµε ότι εδώ µε τους νόµους πουψηφίζουµε, κινούµαστε προς αυτήν την κατεύθυνση.Επειδή και ο συζητούµενος νόµος στην οριστική του εφαρµογή καιυλοποίηση εντάσσεται σ' αυτό το επιθυµητό και γενικώς αποδεκτόπλαίσιο το ψηφίζουµε. Ευχαριστώ.

(Χειροκροτήµατα)ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Η κ. Βασιλική Αράπη-Καραγιάννη έχει το λόγο.

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΡΑΠΗ-ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα νασυγχαρώ τον Αντιπρόεδρο της Βουλής κ. Κρητικό, για τηνπρωτοβουλία που είχε να καταθέσει αυτήν την πρόταση νόµουαναφορικά µε την καθιέρωση και µε νόµο του εορτασµού τουΠολυτεχνείου, διότι εδώ και είκοσι πέντε χρόνια γιορτάζεται από ταπαιδιά και τα σχολειά χωρίς νόµο.Το 1940 αν ο ελληνικός λαός αντιστάθηκε σθεναρά εναντίον τηςναζιστικής κατοχής των Γερµανών, το Πολυτεχνείο του 1973 αυτόντον αγώνα του 1940 τον συνέχισε. Η εξέγερση της σπουδάζουσαςνεολαίας το 1973 αποτελεί την κορύφωση της αντίστασης απέναντιστο δικτατορικό καθεστώς και τον αγώνα για τη δηµοκρατία. Τοσύνθηµα "ψωµί-παιδεία-ελευθερία" ενσωµατώνει ταπολιτικοοικονοµικά, µορφωτικά, πολιτιστικά αιτήµατα εκείνης τηςεποχής κατά την οποία αρκετοί φοιτητές φυλακίστηκαν,βασανίστηκαν για τα αντιφασιστικά τους φρονήµατα.Τα µηνύµατα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, που φθάνουν σεµας, είναι δύο. Πρώτον, προστατέψτε τη δηµοκρατική οµαλότητατης κοινοβουλευτικής ζωής του τόπου, ώστε να κατοχυρωθεί ηελευθερία του πολίτη. Και, δεύτερον, υπερασπιστείτε τηνκοινοβουλευτική δράση αντιστεκόµενοι στη σύγχρονη µορφή τουολοκληρωτισµού των διαπλεκοµένων, των ανεξέλεγκτων ΜΜΕ, πουτραυµατίζουν τον κοινοβουλευτικό ρόλο και συρρικνώνουν ταπεριθώρια έκφρασης των πολιτών.'Ετσι ως προς το πρώτο σκέλος της πρότασης, που αφορά τηνκαθιέρωση της επετείου ως ηµέρας τιµής της ελληνικής νεολαίας,είναι δεδοµένη η αποδοχή όπως αυτό συµβαίνει εδώ και είκοσιπέντε χρόνια.Ως προς το δεύτερο σκέλος της πρότασης ως επετείου τηςδηµοκρατικής αντίστασης του λαού, χρειαζόµαστε επαρκέστεραεπιχειρήµατα, ώστε να αποδεχθούµε την προέκταση και επέκτασητης φύσης και του καθεστώτος του εορτασµού της επετείου. Για τολόγο αυτό θεωρώ ότι πρέπει να διατηρήσουµε την επέτειο σταπλαίσια του εορτασµού της που διαθέτει εδώ και είκοσι πέντεχρόνια και να µην επεκτείνουµε το νόηµά της αφού, όπωςπροαναφέρθηκε, η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν υπόθεσηκαθαρά της οργανωµένης αντιφασιστικής σπουδάζουσας νεολαίαςτης εποχής εκείνης.Το ∆Η.Κ.ΚΙ. θέλει ζωντανό και αυθεντικό το Πολυτεχνείο και ταµηνύµατά του που αποτελούν παρακαταθήκη για τις νεότερες γενιέςγια γνήσια δηµοκρατία, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική πρόοδο. Γιατο λόγο αυτό θα υπερψηφίσουµε την πρόταση νόµου καιεισηγούµαστε, επειδή τα τελευταία χρόνια το Πολυτεχνείο έχει χάσειτο νόηµά του και έχει µετατραπεί από τους µαθητές σε µια µέρααργίας, κοµµατικών αντιπαραθέσεων, καταστροφής περιουσιώντων πολιτών, εµείς εδώ σαν εκπρόσωποι του λαού και σανοραµατιστές θα λέγαµε, που µε το παράδειγµά µας δίνουµε στηνεολαία το έναυσµα για καλύτερες µέρες, οφείλουµε ναδιαφυλάξουµε την επέτειο και να φροντίσουµε µε τις εκδηλώσειςπου θα γίνονται, να εκλείψουν αυτά τα εκφυλιστικά φαινόµενα.Το ∆Η.Κ.ΚΙ. προτείνει στα πλαίσια του εορτασµού του Πολυτεχνείουνα διοργανώνονται στα σχολεία µαθητικές συναυλίες, θεατρικέςπαραστάσεις, ανοικτές συζητήσεις των µαθητών όσον αφορά τοΠολυτεχνείο, αλλά και για άλλες εποχές αγώνων του λαού ενάντιατου αυταρχισµού, εκθέσεις ζωγραφικής, διαγωνισµοί ποίησης µεθέµα το Πολυτεχνείο αλλά και δοκιµίων και φυσικά αυτό πουπρότεινε στο τέλος και ο κ. Κρητικός, όσον αφορά τις βραβεύσειςκαι υποτροφίες µαθητών από τη Βουλή των Ελλήνων, για τα παιδιάτα οποία αφ' ενός µε τη συµπεριφορά τους και αφ' ετέρου µε τοήθος τους και την άµιλλά τους µπορούν να ηγούνται τέτοιωνεκδηλώσεων, όπως ήταν η επέτειος του Πολυτεχνείου. Ευχαριστώπολύ.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Αγγουράκης έχειτο λόγο.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,καλούµαστε σήµερα να ψηφίσουµε ένα σχέδιο νόµου πουέπειτα από είκοσι επτά χρόνια καθυστέρησης έρχεται να

748 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

αποδώσει την απαιτούµενη τιµή στον αγώνα και στα θύµατα τηςµεγάλης λαϊκής αντιιµπεριαλιστικής εξέγερσης, που ήταν το έποςτου Πολυτεχνείου.Επιτρέψτε µου να υπενθυµίσω ότι τα συνθήµατα του Πολυτεχνείουήταν "ψωµί-παιδεία-ελευθερία, εθνική ανεξαρτησία, έξω το ΝΑΤΟκαι οι Αµερικάνοι". Θεωρώ χρέος µου να θυµίσω ότι αυτά ήταν τασυνθήµατα, γιατί µόνο έτσι πιστεύουµε εµείς το ΚΚΕ µπορούµε νακαταλάβουµε πώς φθάσαµε σ' αυτήν την πραγµατικά ηρωική πράξητης ελληνικής νεολαίας, της εργατικής τάξης των εργαζοµένων καιόλου του λαού, αυτή πραγµατικά την κορυφαία αντιφασιστικήπράξη, αυτήν την πράξη που ξαναθύµισε τις πράξεις ηρωισµού καιαυτοθυσίας του ελληνικού λαού σε διάφορους αγώνες για τηνεθνική ανεξαρτησία, για την κοινωνική πρόοδο για τιςπανανθρώπινες αξίες.Πιστεύουµε ότι δεν είναι τυχαίο ότι ακριβώς κάτω απ' αυτά τασυνθήµατα το προοδευτικό αντιφασιστικό, αντιµπεριαλιστικό κίνηµατης εποχής κατάφερε µια πολύ µεγάλη κινητοποίηση του λαού τηςΑθήνας και γενικότερα όλης της χώρας και το πιο σπουδαίοκατάφερε πραγµατικά µε τον αγώνα αυτό, µε την πάλη αυτή, µε τηνπράξη αυτή, να δώσει ένα θανατηφόρο -επιτρέψτε µου να πω-πλήγµα στο φασιστικό καθεστώς, στη φασιστική δικτατορία ταοποία και βεβαίως εγκαθιδρύθηκαν στη χώρα µας µε τις επιταγέςκαι τη στήριξη των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, βεβαίως και είχε τη στήριξηη φασιστική δικτατορία όλα τα χρόνια των µεγάλων ιµπεριαλιστικώνδυνάµεων και ειδικά των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, γιατί εντασσόταν στασχέδια τους εκείνη την εποχή αντιµετώπισης του προοδευτικού καικοµµουνιστικού κινήµατος στη χώρα µας, του ευρύτερου αριστερούκινήµατος στη χώρα, αλλά και γενικότερα των σοσιαλιστικώνκρατών που υπήρχαν εκείνη την εποχή στην περιοχή µας.'Εχει, νοµίζουµε, σηµασία να σταθούµε και να υπογραµµίσουµεξανά το "ψωµί, παιδεία, ελευθερία, εθνική ανεξαρτησία, λαϊκήκυριαρχία, έξω το ΝΑΤΟ και οι Αµερικάνοι", γιατί πραγµατικά µόνοη σύνδεση αυτών των άµεσων αιτηµάτων, του αιτήµατος για µιαοικονοµική πολιτική προς όφελος των εργαζοµένων, του αιτήµατοςγια µια παιδεία προς όφελος των εργαζοµένων και των φτωχότερωνλαϊκών στρωµάτων, του αιτήµατος για ελευθερία και εθνικήανεξαρτησία, η σύνδεση -επαναλαµβάνω- αυτών των αιτηµάτωνµαζί µε το στόχο ενάντια στο ΝΑΤΟ και στους Αµερικανούς,αποδείχθηκε ότι αυτή η σύνδεση στάθηκε ικανή να κινητοποιήσεικαι να οδηγήσει σ' αυτόν τον παλλαϊκό ξεσηκωµό µε αυτά τααποτελέσµατα που δεν αµφισβητούνται και όλοι γνωρίζουµεσήµερα.Με αυτήν την έννοια εµείς πιστεύουµε ότι θα έπρεπε στοπροτεινόµενο σχέδιο νόµου τα αιτήµατα της εθνικής ανεξαρτησίαςκαι της λαϊκής κυριαρχίας να προστεθούν όσον αφορά τοσυγκεκριµένο εορτασµό του Πολυτεχνείου.Πέρα από αυτό όµως, κυρίες και κύριοι Βουλευτές, υπάρχει και έναάλλο θέµα, που νοµίζουµε ότι είναι ανάγκη να τεθεί υπόψη στηντελική διαπίστωση του συγκεκριµένου άρθρου που προβλέπεται γιασυζήτηση σήµερα. Αναφέρθηκε και ο κύριος Αντιπρόεδρος τηςΒουλής. Είναι το θέµα της διαχρονικότητας.Εάν οι αντιστασιακές δυνάµεις, εάν οι προοδευτικές δυνάµεις, εάνόσοι αντιστάθηκαν από την πρώτη στιγµή ενάντια στη δικτατορία,ενάντια στη χούντα, δεν είχαν την απόλυτη πίστη, δεν είχαν τηναπαιτούµενη εγρήγορση και την απαιτούµενη αγωνιστικότητα, είναιφανερό ότι δεν θα οδηγούµασταν σε αυτό το µέγεθος τηςεξέγερσης, στη νίκη τελικά του αντιφασιστικού αγώνα της χώραςµας. Και θα ήθελα να σηµειώσω ότι ανεξάρτητα από το γεγονός ότιµερικοί από εµάς θεωρούν ότι έχουν ενδεχοµένως υλοποιηθείµερικά ή πολλά από τα αιτήµατα του Πολυτεχνείου, ή -όπως εµείςθεωρούµε-τα αιτήµατα αυτά είναι επίκαιρα, η ανάγκη αγώνα καιµόνιµης εγρήγορσης είναι κάτι που ανταποκρίνεται, αν θέλετε, τόσοστην ιστορική αλήθεια, σε αυτό που οδήγησε στο κίνηµα στοΠολυτεχνείο, όσο και µία απαίτηση των εποχών.Πιστεύω ότι µια τέτοια προσθήκη στη διατύπωση του άρθρου µόνουπου συζητούµε, µπορεί να µας διαφυλάξει και από έναν άλλονκίνδυνο, που είναι σαφές ότι υπάρχει.

'Ηδη από τους γιορτασµούς που έγιναν µέχρι στιγµής όλα αυτά ταχρόνια, κατά τη γνώµη µου, πέρα από µια προσπάθειαδιαστρέβλωσης των συνθηµάτων, του πραγµατικού περιεχοµένουτου και πώς φθάσαµε στο Πολυτεχνείο, είναι φανερή, είναιξεκάθαρη µία προσπάθεια που θέλει να µετατρέψει το Πολυτεχνείο,την επέτειο του Πολυτεχνείου, σε µία πράξη καθαρά µουσειακούχαρακτήρα.Και αν δεν προστεθεί στο χαρακτηρισµό η ανάγκη εγρήγορσης καιαγώνα, αυτόν τον κίνδυνο δεν µπορούµε να τον αποφύγουµε.Μοιραία, ανεξάρτητα από προθέσεις και ανεξάρτητα απόυποκειµενισµούς, ο γιορτασµός του Πολυτεχνείου θα υποβαθµισθείσε µια µουσειακού χαρακτήρα εκδήλωση, κάτι που ούτε στηνιστορική αλήθεια ούτε στα γεγονότα της εποχής ανταποκρίνεται καιούτε βέβαια -κάτι που είναι πολύ πιο σηµαντικό κατά τη γνώµη µας-ανταποκρίνεται στην ανάγκη το έπος αυτό, η επέτειος αυτή, ταδιδάγµατα και τα µηνύµατα του Πολυτεχνείου, να διατηρηθούνπραγµατικά ζωντανά στον ελληνικό λαό και στη νεολαία σήµερα.Παρά τις επανειληµµένες προσπάθειες διαστρέβλωσης τουπεριεχοµένου του Πολυτεχνείου, κυρίως -κατά τη γνώµη µας- παράτη γιγαντιαία, επιτρέψτε µου να πω, προσπάθεια που αναπτύχθηκεαπο παράγοντες, από πολιτικές δυνάµεις, από Μέσα ΜαζικήςΕνηµέρωσης να παρουσιάζουν το Πολυτεχνείο σαν κάτι το τυχαίοκαι κυρίως να αποσυνδέσουν την ανάγκη αυτενέργειας καιαυτοργάνωσης της νεολαίας και των εργαζοµένων, παρά τηνπροσπάθεια να αποσιωπηθεί το κοινό µέτωπο πάλης νεολαίας καιεργατικής τάξης, οι εκδηλώσεις και οι γιορτασµοί που ακολούθησαν,µπόρεσαν και διασφάλισαν ακριβώς αυτό το στοιχείο. Το στοιχείοδηλαδή ότι χωρίς αντίσταση, χωρίς οργάνωση, χωρίς πάλη, τίποτεδεν µπορεί να κατακτηθεί. Και οποιαδήποτε κοινωνική πρόοδος,οτιδήποτε θετικό µπορεί να υπάρξει για την ελληνική κοινωνία,µπορεί να προέλθει µόνο µέσω της αυτοργάνωσης, µόνο µέσω τωναγώνων, µόνο µέσω µιας κοινής δράσης όλων των εργαζοµένων.Και επαναλαµβάνω ότι, παρά την προσπάθεια που έγινε νααποσιωπηθεί αυτό το γεγονός, ο µαζικός χαρακτήρας τουγιορτασµού του Πολυτεχνείου όλα αυτά τα χρόνια, εµείς πιστεύουµεότι κατόρθωσε να διαφυλάξει το στοιχείο αυτό.Επίσης, παρά τις άλλες προσπάθειες που έγιναν κυρίως, για ναξεχαστούν τα οικονοµικά, εκπαιδευτικά και εθνικοανεξαρτησιακά, ανθέλετε, αιτήµατα του Πολυτεχνείου και να φύγουν αυτά τα αιτήµατααπό τους γιορτασµούς και τις κινητοποιήσεις που ακολούθησαν στηµεταπολίτευση, οι µεγάλοι κοινωνικοί αγώνες της τελευταίαςχρονιάς, οι µεγάλες κινητοποιήσεις της νεολαίας έδειξαν ότι αυτές οιπροσπάθειες απέτυχαν.Οφείλεται και στον τρόπο του γιορτασµού του Πολυτεχνείου απότους µαζικούς φορείς, από τα συνδικάτα, από τις µαθητικέςκοινότητες, από το µεγάλο κίνηµα των µαθητών, για µια πραγµατικάδηµοκρατική εκπαίδευση, που γνωρίσαµε αυτόν το χρόνο.Οφείλεται και στο γιορτασµό του Πολυτεχνείου το ότι βρέθηκανδυνάµεις και κοινωνικές οργανώσεις που κράτησαν ζωντανά τααιτήµατα για ψωµί και παιδεία, το ότι είναι παλλαϊκό το αίτηµασήµερα για την ανάγκη να αλλάξει η οικονοµική πολιτική, για µιαοικονοµική πολιτική προς όφελος των εργαζόµενων και ενάντια στιςπολυεθνικές.Οφείλεται στο Πολυτεχνείο και στον τρόπο του γιορτασµού του πουακολούθησε µετά τη µεταπολίτευση, η µεγάλη κινητοποίηση τουελληνικού λαού στην υπόθεση Οτσαλάν ή οι µαζικές αντιδράσειςτης νεολαίας και του λαού για την αντιµετώπιση απαράδεκτωνκαταστάσεων, των επιχειρήσεων "σκούπα" παραδείγµατος χάρη,που είχαµε το τελευταίο διάστηµα.Και βέβαια οφείλεται στο Πολυτεχνείο και στον τρόπο γιορτασµούτου το ότι 97% του ελληνικού λαού κατεδίκασε πρόσφατα τουςΝΑΤΟϊκούς δολοφονικούς βοµβαρδισµούς ενάντια στηΓιουγκοσλαβία.Οφείλεται στο Πολυτεχνείο και στον τρόπο γιορτασµού του

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ' - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1999 749

όταν τα ιδανικά του απαραβίαστου των συνόρων, της εθνικήςανεξαρτησίας, της φιλίας και της συνεργασίας των λαών, είναιαρκετά, θα έλεγε κανείς, ζωντανά στη συνείδηση του λαού και τηςνεολαίας σήµερα, σε τέτοιο βαθµό, ώστε να γινόµαστε µάρτυρεςαυτών των µεγάλων λαϊκών, αντιµπεριαλιστικών αντιΝΑΤΟϊκώνκινητοποιήσεων που γνωρίσαµε το τελευταίο διάστηµα.Πιστεύουµε ότι αυτό είναι το πραγµατικό νόηµα του Πολυτεχνείου.Πιστεύουµε ότι αυτά τα µηνύµατα, αυτά τα συνθήµατα και αυτός οτρόπος οργάνωσης της νεολαίας και του λαού, οδήγησαν στηντελική νίκη. Και ακριβώς αυτά τα στοιχεία εµείς ως ΚοµµουνιστικόΚόµµα Ελλάδος σας διαβεβαιώνουµε ότι θα κάνουµε ό,τι περνάειαπό το χέρι µας για να τα διαφυλάξουµε, να τα προστατέψουµε, νατα προσαρµόσουµε στις καινούριες ανάγκες, στις καινούριεςπροκλήσεις, στα καινούρια προβλήµατα, που στην ουσία θίγουν ταίδια ζητήµατα.Και ανεξάρτητα από οποιαδήποτε θεώρηση κάνει καθένας απόεµάς των ζητηµάτων αυτών, πιστεύουµε ακράδαντα πως όλοιπρέπει να συµφωνήσουµε ότι δεν µπορεί να διαφυλαχθούν αυτά ταστοιχεία, δεν µπορεί να τιµηθούν οι νεκροί, οι µάρτυρες, οιαγωνιστές που αγωνίστηκαν για τη δηµοκρατία, για την ελευθερία,για την εθνική ανεξαρτησία, εάν δεν υπάρχει το στοιχείο τηςανάγκης του αγώνα και της εγρήγορσης.Γι' αυτό, εµείς θα θέλαµε η συγκεκριµένη διατύπωση να έχει ωςεξής: "Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αναγνωρίζεται ως πράξηύψιστης αντίστασης της ελληνικής νεολαίας και του λαού κατά τηςδικτατορίας και υπέρ της δηµοκρατίας, της λαϊκής κυριαρχίας καιτης εθνικής ανεξαρτησίας. Η 17η Νοεµβρίου καθιερώνεται ως ηµέραµνήµης στους αγωνιστές και µάρτυρες εγρήγορσης και αγώνα" -αυτό ζητούµε να προστεθεί- "και ως ηµέρα τιµής για την ελληνικήνεολαία." Και φυσικά µε την προσθήκη που ανέφερε ο κύριοςΑντιπρόεδρος της Βουλής.'Οσον αφορά το γιορτασµό, πιστεύουµε πως, αν υπάρχει ένατεράστιο πρόβληµα, ένα τεράστιο κενό πέρα από την ανάγκηνοµικής ρύθµισης του θέµατος αυτού, αυτό το πρόβληµα είναι ηµεγάλη καθυστέρηση της πολιτείας πρώτα απ' όλα να ανταποκριθείστην αυτενέργεια φορέων, µαθητικών κοινοτήτων, µαζικώνοργανώσεων, συνδικάτων, οργανώσεων αντιστασιακών, είτε µιλάµεγια την ΕΑΜική αντίσταση είτε µιλάµε για την αντίσταση κατά τηςδικτατορίας, αλλά και στις εκδηλώσεις που µε πρωτοβουλία από τακάτω οργανώνονται κάθε χρόνο.Πιστεύουµε ότι µια άλλη θεώρηση εκ µέρους τους κράτους, εκµέρους της πολιτείας, µια έµπρακτη υποστήριξη στις πρωτοβουλίεςαυτές, χωρίς καµία προσπάθεια χειραγώγησης και ανάµειξης στιςαποφάσεις τους, θα έδινε µια άλλη όψη, θα βοηθούσε να διατηρηθείακόµα πιο ζωντανό, ακόµα πιο καλό το µήνυµα του Πολυτεχνείου.Θα έκαναν ακόµα πιο ζωντανές αυτές τις ίδιες τις εκδηλώσεις καιπιστεύουµε ότι θα βοηθούσαν στην αντιµετώπιση ορισµένων,πραγµατικά, εκφυλιστικών φαινοµένων που υπάρχουν.Υπάρχει, κατά συνέπεια, ένα πρώτο ζήτηµα οικονοµικής βοήθειαςµέσω των Μέσων Μαζικής Ενηµέρωσης και άλλων µορφών τηςπρωτοβουλίας, αν θέλετε, των συνεχιστών, εκείνων, που το 1973οδήγησαν στο έπος του Πολυτεχνείου. Συνεχιστές είναι οι µαθητικέςκοινότητες, οι φοιτητικές ενώσεις, σωµατεία και γενικότερακοινωνικές οργανώσεις.'Ενα δεύτερο πολύ σηµαντικό θέµα είναι να τεθεί, επιτέλους, τέρµαστη γνωστή δράση των γνωστών αγνώστων. Κανένας πλέονσ'αυτήν τη χώρα δεν πιστεύει ότι είναι συµπτωµατική η δράσηαυτών των στοιχείων και βεβαίως από πολλές πλευρές και πάνταέχει καυτηριαστεί, αν θέλετε, η στάση αδράνειας, ανοχής, για να µηνπω και πιο βαρείς χαρακτηρισµούς, που δυστυχώς έχειχαρακτηρίσει σε ορισµένες περιπτώσεις τη δράση των οργάνωντάξης στην αντιµετώπιση τέτοιων στοιχείων, που βεβαίωςεξυπηρετούν γενικότερους σχεδιασµούς, όταν προσπαθούν νααµαυρώσουν την επέτειο και την πορεία. Σχεδιασµοί που είναι σεόλους µας γνωστοί, δεν νοµίζω ότι θα πω κάτι το καινούριο.'Εχουµε το γεγονός ότι βεβαίως σφόδρα ενοχλούνται οι Αµερικανοίκαι ο κ. Μπερνς από την πορεία που γίνεται κάθε χρόνο µπροστάστην Αµερικάνικη Πρεσβεία. Βεβαίως ενοχλείται το ΝΑΤΟ, βεβαίως

ενοχλούνται οι µεγάλες ιµπεριαλιστικές δυνάµεις, βεβαίωςενοχλούνται όλοι εκείνοι οι οποίοι θέλουν παθητικούς τους νέους,απολίτικους κλπ.Υπάρχει, συνεπώς, ένα θέµα ειδικά µε την αντιµετώπιση αυτών τωνστοιχείων, ειδικά στις µέρες και στις εκδηλώσεις του Πολυτεχνείου.Υπάρχει ένα τρίτο πολύ µεγάλο θέµα που το έθιξε ο κύριοςΑντιπρόεδρος της Βουλής. Τίποτα δεν εµποδίζει, πραγµατικά,τίποτα δεν εµποδίζει την επίσηµη πολιτεία δίπλα σε όσα γίνονται ναστηρίξει ό,τι πιο θετικό, ό,τι πιο προοδευτικό, ό,τι πιο σωστόυπάρχει και η ίδια να αναπτύξει τις δικές της πρωτοβουλίες.'Εχει απόλυτα δίκιο ο κύριος Αντιπρόεδρος της Βουλής, όταναναφέρεται, γιατί να µην καθιερωθούν διάφοροι διαγωνισµοί, όπωςποίησης. Εγώ σας λέω κινηµατογραφικών ταινιών, ντοκιµαντέρπαραδείγµατος χάρη.Αναφερθήκατε πολύ σωστά -και τους τιµούµε και εµείς- στουςνεκρούς. Πόσοι τους ξέρουν σήµερα; Υπάρχουν πολλές µορφέςπου θα µπορούσε, πιστεύουµε εµείς, η πολιτεία και να κάνειαναφορά στην ιστορική µνήµη και σε ιστορικά πρόσωπα καιγεγονότα της εποχής, αλλά και να βοηθήσει ώστε πραγµατικά νααποκτά όλο και µαζικότερο, όλο πιο σύγχρονο -αν θέλετε-περιεχόµενο αυτή η επέτειος.Τελειώνοντας θα ήθελα να παρακαλέσω τον κύριο Αντιπρόεδρο τηςΒουλής, να κάνει δεκτές τις παρατηρήσεις που κάναµε, όσον αφοράτην τελική διατύπωση του σχετικού άρθρου, έτσι ώστε ναµπορέσουµε και εµείς τελικά να δώσουµε θετική ψήφο. ∆ιαφορετικάδεν θα µπορέσουµε να το κάνουµε. Ευχαριστώ πολύ, κύριεΠρόεδρε.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Πρέπει να ξέρετε, κύριεΑγγουράκη, ότι δεν είναι θέµα να τις δεχθεί ο κύριος Αντιπρόεδρος.Πρέπει να τις δεχθεί η Κυβέρνηση τις τροποποιήσεις πουπροτείνετε, για να µπορεί να ψηφιστεί. Καλό είναι να τις υποβάλετεστον κύριο Υπουργό, τώρα όµως.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Κουναλάκης έχειτο λόγο.ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗΣ: Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,αναµφισβήτητα η εξέγερση του Πολυτεχνείου υπήρξε µια σηµαντικήστιγµή στη νεότερη ελληνική ιστορία. 'Επαιξε εξαιρετικά σηµαντικόρόλο στη διατήρηση του αγωνιστικού φρονήµατος του ελληνικούλαού, στην κατάρρευση της δικτατορίας και στην αποκατάσταση τηςδηµοκρατίας.∆υστυχώς όµως -και πρέπει να είµαστε ειλικρινείς όταν συζητούµεεδώ πέρα- πρέπει να πούµε ότι η επέτειος αυτής της µεγάληςστιγµής στη νεότερη ελληνική ιστορία εξελίσσεται αρνητικά καιεµφανίζονται εκφυλιστικά φαινόµενα. Πρώτα-πρώτα µια ακραίακοµµατικοποίηση. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν ήτανκοµµατικοποιηµένη εξέγερση. Βεβαίως οι άνθρωποι που ήταν εκείανήκαν σε διαφορετικές οργανώσεις, είχαν διαφορετικέςπεποιθήσεις, αλλά υπήρξε µια µεγάλη ενότητα εκείνες τις µέρες,που δυστυχώς πολλές φορές σ' αυτές τις επετειακές εκδηλώσειςδεν εµφανίζεται.∆εύτερο, ακόµα πιο αρνητικό, είναι ότι έχει προσλάβει αυτή ηεπέτειος και οι εκδηλώσεις ένα µουσειακό χαρακτήρα. Είναιχαρακτηριστικό και µου κάνει τροµερή εντύπωση ότι, ενώ σε όλα τασχολεία γίνονται οµιλίες για την επέτειο και παρακολουθούνπερίπου υποχρεωτικά οι µαθητές τις οµιλίες αυτές, όταν πηγαίνουνµετά τα Μέσα Ενηµέρωσης και τους ρωτούν τι είναι αυτή η 17ηΝοεµβρίου, οι περισσότεροι δεν ξέρουν τίποτα. ∆ηλαδή,παρακολουθούν οµιλίες και εκδηλώσεις και δεν καταλαβαίνουν περίτίνος πρόκειται. Αυτό δείχνει ας πούµε αυτόν τον εκφυλισµό αυτήςτης ιστορίας.Τρίτον, έχουµε εµφανίσει όλοι µας -και έχουµε όλοιευθύνες- µια αδυναµία να συνδέσουµε την επέτειο αυτή και τααιτήµατά της µε τα σύγχρονα προβλήµατα και της ελληνικήςκοινωνίας και της νεολαίας µας. Και αυτό ανήκει στο

750 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

µουσειακό. Η επανάληψη των ίδιων συνθηµάτων είκοσι, είκοσιπέντε µετά, δεν νοµίζω ότι βοηθά στη µαζικοποίηση και στηνεπικαιροποίηση αυτών των εκδηλώσεων.Τέταρτον, ένα άλλο πρόβληµα είναι η κρίση στην ΕΦΕΕ. ∆εν είναιτυχαίο και δεν είναι άσχετο µε την κρίση αυτών των εκδηλώσεων τογεγονός ότι εδώ και πάρα πολλά χρόνια το φοιτηικό κίνηµαδυστυχώς δεν µπορεί να εκλέξει προεδρείο. Η ΕΦΕΕ είναι ακέφαληεδώ και είκοσι χρόνια, αν δεν κάνω λάθος.Πέµπτον, ο ρόλος των µέσων ενηµέρωσης. Βλέπετε κάθε φορά τιγίνεται µε τις επετείους. Εάν η πορεία εξελιχθεί οµαλά δεν είναιείδηση. Περιµένουν να παρέµβουν οι αναρχικοί να γίνουνσυγκρούσεις, να υπάρξουν φωτιές κλπ. και τότε µόνο τα εµπορικάµέσα ενηµέρωσης θεωρούν ότι οι εκδηλώσεις αυτής της επετείουείναι γεγονός για τα δελτία ειδήσεων.'Ολα αυτά µαζί νοµίζω ότι έχουν δηµιουργήσει αυτήν την αρνητικήεικόνα. Εγώ ξέρω δεκάδες αγωνιστές και πρωταγωνιστές τωνηµερών εκείνων που αρνούνται να πάρουν µέρος σ'αυτές τιςεκδηλώσεις, διότι θεωρούν ότι δεν έχουν καµία σχέση πλέον µεαυτά τα οποία έγιναν τότε, µε τα ιδανικά τους και τους αγώνες τους.'Αρα πρέπει να αντιµετωπίσουµε την κατάσταση. Τα περιγράφωαυτά, για να δούµε τι πρέπει να κάνουµε.Πάντως, η γνώµη, κύριε Αντιπρόεδρε, που πήρατε αυτήν τηνπρωτοβουλία είναι ότι δεν πρέπει σε καµία περίπτωση νακρατικοποιήσουµε αυτήν την εκδήλωση και αυτήν την επέτειο.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής): ∆ενµε ακούσατε προηγουµένως.ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗΣ: Σύµφωνοι.Εάν συµβεί αυτό, τότε θα επιδεινωθεί η κρίση και θα ενισχυθούν ταεκφυλιστικά φαινόµενα. Πρέπει, εποµένως, να διατηρήσουµε ωςκόρη οφθαλµού τον αυθόρµητο και αντιεξουσιαστικό χαρακτήρατης.Εγώ είχα κάνει µια πρόταση στην επιτροπή όταν συζητούσαµε.Είχα πει ότι θα µπορούσε η Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεωνέγκαιρα να πάρει µια πρωτοβουλία και να καλέσει όλους τουςφορείς που µετέχουν στην οργάνωση αυτών των εκδηλώσεων καινα κάνουµε µια ανοικτή και ελεύθερη συζήτηση. Να επισηµάνουµετα αρνητικά σηµεία και να δούµε και µε τη βοήθεια του ελληνικούΚοινοβουλίου, στο βαθµό που αυτή είναι χρήσιµη και γίνειαποδεκτή, πως είναι δυνατόν να αλλάξουµε το χαρακτήρα αυτώντων εκδηλώσεων. Νοµίζω ότι έχουµε καιρό να το κάνουµε και τώρα,όταν ανοίξει η Βουλή, ένα ενάµιση µήνα πριν από τις εκδηλώσεις.∆εν έχει χαθεί η ευκαιρία.Επίσης, κύριε Αντιπρόεδρε, πρέπει να σας πω ότι δεν αναφέρατεέναν κρίσιµο κατά τη γνώµη µου φορέα που είναι ίσως ο µόνος πουακόµα προσπαθεί απεγνωσµένα να κάνει κάτι σηµαντικό. Είναι οΣύνδεσµος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων στη διάρκεια τηςδικτατορίας.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Ευτυχώς που τον θυµηθήκατε καιαυτόν.ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗΣ: Εγώ τον θυµάµαι πάντα και πηγαίνωκάθε χρόνο στις εκδηλώσεις του...ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Εσείς ναι, άλλοι όχι.ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗΣ:...διότι είναι οι πιο σηµαντικές εκδηλώσειςπου γίνονται εκείνες τις µέρες, ακόµα και αν δεν είναι µαζικές.Εποµένως, πρέπει να παίξει πολύ σηµαντικό ρόλο, ακόµασηµαντικότερο από τη στιγµή που το φοιτητικό κίνηµα περνάειαυτήν τη κρίση.Εγώ δεν έχω αντίρρηση για το καινούριο κείµενο. Είχα αντίρρησηγια το παλαιότερο, όπως θα θυµάστε, όταν κάναµε τη συζήτηση στηΒουλή µε εκείνα τα τέσσερα άρθρα κλπ. που είχα διαφωνήσει, γιατίέβλεπα µια διάθεση να υπάρξει µια κρατικοποίηση αυτών τωνεκδηλώσεων. Από τη στιγµή όµως που έχει διαµορφωθεί το κείµενοέτσι και έχουµε ένα άρθρο διακηρυκτικού χαρακτήρα και δενφαίνεται ότι τις γιορτές κατά κάποιο τρόπο τις ελέγχει η Κυβέρνηση,η οποιαδήποτε κυβέρνηση και αυτή η ιστορία κρατικοποιείται, δενέχω αντίρρηση είτε µε το κείµενο του κυρίου Αντιπροέδρου µε τιςπροσθήκες που έγιναν κλπ., να το ψηφίσουµε.

Αλλά επιµένω σ' αυτήν την πρόταση που έκανα, ότι δηλαδή πρέπειη Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων να πάρει µία πρωτοβουλίααρχές Οκτωβρίου, όταν αρχίσει να λειτουργεί η Ολοµέλεια, νακαλέσει µία σειρά φορείς που ασχολούνται µε αυτές τις εκδηλώσεις,τις νεολαίες των κοµµάτων, το φοιτητικό κίνηµα, το ΣύλλογοΦυλακισθέντων και Εξορισθέντων κλπ. και να κάνουµε µίασυζήτηση ελεύθερη και ανοιχτή για το πως είναι δυνατόν νααναβαθµίσουµε και να ανανεώσουµε αυτές τις εκδηλώσεις πρινπάρουµε οριστικά τον κατήφορο και µετά καµία απόφαση τηςΒουλής δεν πρόκειται να µας σώσει.Επαναλαµβάνω, συµφωνώ µε το κείµενο και προτείνω αυτήν τηνπρωτοβουλία να την πάρουµε εγκαίρως.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής):Συµφωνώ να εξετασθεί ο τρόπος εορτασµού από τη διακοµµατικήεπιτροπή αλλά σήµερα να ψηφιστεί η διάταξη µε την προσθήκη καιθα προσέθετα την ευθύνη του εορτασµού να έχει ο ΣύλλογοςΦυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών, ο οποίος είναιέγκυρο νοµικό πρόσωπο και γνήσιος εκφραστής τηςαντιδικτατορικής αντίστασης.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Βερυβάκης έχει τολόγο.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, συγχαίρω τονΑντιπρόεδρο του Σώµατος κ. Παναγιώτη Κρητικό, παλαιό φίλο,συναγωνιστή, σύντροφο σε αγώνες και αγωνίες δύσκολων εποχών,για την έµπνευση και την πρωτοβουλία της κατάθεσης πρότασηςνόµου. Γιατί η κατ' αρχήν σκέψη του σπάει τη "συνωµοσία τηςσιωπής" που δέσπωσε καθ' όλην τη µεταπολίτευση. Αν θέλετε,αποτελεί και µια αιρετική πράξη απέναντι στην καλλιέργεια τηςλήθης για την ιστορία της επταετίας. Αξίζει συνεπώς την πιο θερµήδιάκριση και τον έπαινο, την πιο σοβαρή ενθάρρυνση. Του λέωανενδοίαστα εύγε.Κύριε Πρόεδρε όµως, πρέπει εδώ να συνεννοούµεθα. Πρέπειουσιαστικά τουλάχιστον όταν περνάει ο χρόνος και αρχίζει ναγράφεται η ιστορία, να λέµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους. Πρέπειπράγµατι να σηµειώσω ότι και ο λαός, τουλάχιστον εκείνοι οι οποίοιεκείνην την εποχή αγωνίστηκαν, αλλά και η νέα γενιά, έχει µιααπορία: Γιατί άραγε τόσο διακριτική σιωπή, τόσο εκωφαντικόςσυσκοτισµός γύρω από την περίοδο και τα γεγονότα της, γύρω απότα συµβάντα, τους ανθρώπους, τις αιτίες ή τις αφορµές και τααποτελέσµατα της επτάχρονης δικτατορίας, από την πρώτη στιγµή,από την 21η Απριλίου 1967 µέχρι τις 23 το βράδυ Ιουλίου; Ηαπάντηση µπορεί να ποικίλει και ασφαλώς ποικίλει. Γιατί δυστυχώςακόµη έχει τις πολιτικές προεκτάσεις της. Τα κόµµατα δεν είναιτίποτε άλλο παρά η δηµιουργία ακριβώς αυτών των διαφορετικώνεκτιµήσεων. Και αν θέλετε η ιστορία που γράφουν οι σκληροίκοµµατικοί µηχανισµοί δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ιστορία ναδιασώσουν τις τύψεις τους µερικοί. Αρκεί να αναφέρω το φάκελοτης Κύπρου, για τον οποίο τόσα πολλά ακούγονται και τόσα πολλάγίνονται για να µην υπάρξει µια χαραµάδα αλήθειας. ∆εν θέλω ναπροχωρήσω παραπέρα γιατί θέλω να µπω στην ουσία. Αλλά,όµως, είναι βέβαιο ότι φαίνεται πως το µόνο κοµµάτι της ιστορίαςπου ενδιαφέρει µερικούς, δεν είναι πώς γράφθηκε η ιστορία, αλλάπώς θα ξαναγραφθεί η ιστορία.Το πρόβληµα δεν είναι να πούµε την αλήθεια, αλλά τοπρόβληµα είναι πώς απ' αυτήν θα ωφεληθούµε, πώς απ'αυτήν θα κάνουµε κοµµατική ευωχίαν. Η ιστορία, όµως, τουδηµοκρατικού πολιτεύµατος έχει ανάγκη από το παράδειγµαπροκειµένου να φρονηµατίσει τη νεολαία για τη διατήρησή του.Γιατί µην γελάται κανείς, ουδέποτε παύει η απειλή και οκίνδυνος του οποιουδήποτε πολιτεύµατος µόνο και µόνο διότιεκείνην την στιγµή δεν εµφανίζονται οι εχθροί. Υπάρχουν καιοι ασθένειες και µπορεί κανείς να καταρρεύσει από τηνασθένεια και όχι από το δόρυ του εχθρού. Εξάλλου πέρασαντριάντα χρόνια. Τα αρχεία και τα µυστικά παντού ανοίγουν.Γιατί τάχα πρέπει η ελληνική πολιτεία να κρατεί αυτήν τηδιακριτική σιωπή; Γιατί δεν πρέπει οι 'Ελληνες, οι νέοι 'Ελληνες ναµάθουν πολλά από τα ουσιαστικά εκείνης της επτάχρονηςπεριόδου; Γιατί δεν περνούν, λοιπόν, αυτά τα µηνύµατα προς

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ' - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1999 751

την ελληνική νεολαία; ∆εν θα έπρεπε να έχει συγκινηθεί η ελληνικήπολιτεία, που δεν συγκινείται δια διακοµµατικής συνωµοσίας;Εάν συνεπώς, έχω απ' αυτήν την πλευρά κάθε λόγο να συγχαρώγια την εικονοπλαστική πρότασή του τον κύριο Αντιπρόεδρο -και τοπράττω- δεν έχω κανένα λόγο να του πω ότι από κει και πέρα έχωπλήρη διαφωνία. Του δηλώνω ότι δεν καταλαβαίνω τι έγινε µεταξύκήλικος και χειλέων της πρώτης και της δεύτερης πρότασής του,γιατί βρισκόµαστε µπροστά σε δύο προτάσεις. Και πρέπει να πωταυτόχρονα ότι την πρώτη δεν την υπερασπίζοµαι γι' αυτήν καθ'εαυτήν, αλλά διότι εξέφραζε, διότι εξέπεµπε ένα πνεύµα. Και δεντην υπερασπίζοµαι στο εκτελεστικό κοµµάτι, εκεί όπου θακρατικοποιούσε την εορτή. Συµφωνώ να µην "κρατικοποιηθεί" ηεπέτειος. Αλλά η πρώτη εκάλυπτε λίγο πολύ άµεσα ή έµµεσα τηνεπτάχρονη περίοδο εκείνη. 'Αφηνε έναν υπαινιγµό, έδινε κάποιααίσθηση σκιάς ότι µιλάµε για τα επτά χρόνια, τα οποία βεβαίωςεξειδικεύει σε κάποια κορυφαία στιγµή της περιόδου. Τώρα µε τοάρθρο µόνον που συζητούµε αυτά έχουν εξαφανιστεί. ∆εν θέλω νασας διαβάσω τα κείµενα. Τα κείµενα τα έχετε. Ο κ. Αντιπρόεδροςαισθάνθηκε και είναι έστω προς τιµή του, διότι αυτήν τη στιγµήκάπως κάνει να µετανοεί, ίσως διότι κατ' ιδίαν να τον στεναχώρησα,ότι πρέπει να βάλει κάπου, να στριµώξει κάπου και τουςαντιδικτατορικούς αγωνιστές και αγώνες. 'Οµως, πρέπει να του πωότι η ιστορία της δικτατορίας δεν ήταν τρεις µέρες, ήταν επτάχρόνια. Και πρέπει να του πω ταυτόχρονα, ότι δεν είναι δυνατόν εκτων υστέρων, επειδή το επιβάλει οποιαδήποτε κοµµατική ντιρεκτίβαή επειδή εµφανίζεται άλλη µια φορά η σιδηρά χειρ τηςµεταπολίτευσης ή διότι κάνουµε προσωπικούς συµβιβασµούς καιεγώ δέχοµαι το τελευταίο, προκειµένου να περάσει το νοµοθέτηµάµας, να διαγράφουµε την ιστορία, να την υποβαθµίζουµε τηνιστορία ή να την παραθεωρούµε ενταφιάζοντας τον αντιδικτατορικόαγώνα και επαναενταφιάζοντες τους ήρωές του.Στην εισηγητική έκθεση και στη πρόταση νόµου γινόντουσανκάποιες δηλώσεις-αναφορές. Πρέπει να πω ότι στην αρχή ο κύριοςΑντιπρόεδρος και εδώ ενώπιον της Βουλής θέλησε να κάνεικάποιες γενικευµένες βέβαια αναφορές και έκανε κάτι για το οποίοεπίσης τον συγχαίρω. Ανέφερε και τους νεκρούς του Πολυτεχνείου.∆εν άκουσα, όµως, τίποτε, ας πούµε, για τις αντιστασιακέςοργανώσεις, ποιες ήταν καν. Ο νεκρός καλώς τιµάται. 'Ολος οαγώνας των επτά ετών λησµονείται, διαγράφεται, παραθεωρείται;ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής):Κύριε Βερυβάκη, άφησα έξω τα γένια µου.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Με συγχωρείτε. Μην µε προκαλείτε.∆εν µίλησα για τα γένια σας και τα γένια µου. Σας µίλησα για τιςαντιστασιακές οργανώσεις, τους αντιστασιακούς αγωνιστές, για τοναγώνα της αντίστασης, τον υπερκοµµατικό, τον ανεξάρτητο από τακόµµατα, τα τότε ή τα σηµερινά. Αυτό δεν το είδα. Το κείµενο είναισαφές. Το κείµενο, όπως εδώ τουλάχιστον εγώ το διαβάζω, δείχνειότι δεν υπήρξε στο όνοµα έστω του συµβιβασµού, ούτε µία στιγµήεστιασµένη προσοχή εκεί που πράγµατι έπρεπε να είναι. ∆ηλαδή,σε αυτό το οποίο έγινε και το ποιοι ενδεχοµένως το έκαναν χωρίςβεβαίως να αναφερθούν. ∆ηλαδή, για να ρωτήσω έστωσυγκεκριµένα αφού το θέλετε λοιπόν και έτσι: Αισθάνεσθε νασυµπεριλαµβάνονται οι αντιστασιακοί -τους λέω αντιστασιακούςγιατί δεν συνηθίζεται- αξιωµατικοί της πρώτης ηµέρας, πουάκουσαν την 21η Απριλίου στις εντολές κυβερνήσεώς τους, τηςνοµίµου, της συνταγµατικής και παρήκουσαν τη χούντα;Αισθάνεσθε να συµπεριλαµβάνονται µε αυτήν τη διατύπωσηπαραδείγµατος χάρη οι οργανώσεις στις οποίες και εσείς ανήκατεκαι οι αντιστασιακοί αγωνιστές, ας πούµε, µέχρι το αντικίνηµα τουβασιλέως; Αισθάνεσθε να συµπεριλαµβάνονται ακόµη και αυτοί οιόποιοι αξιωµατικοί πήγαν εκείνη την ηµέρα να ανατρέψουν τηδικτατορία ανεξάρτητα αν ήταν δηµοκρατικοί ή όχι και όταν θαγραφτεί η ιστορία θα δείτε ότι ανήκαν σε όλες τις παρατάξεις;Αισθάνεστε να συµπεριλαµβάνονται όλοι οι αγώνες και όλοι οιαγωνιστές από εκεί και πέρα; Θα σας διαβάσω έναν κατάλογοοργανώσεων που τις ξέρετε άλλωστε. Αναφέρθηκαν η Ε.Κ.∆Α.-∆ΕΚΑ, το Πατριωτικό Μέτωπο, η Ελληνική Αντίσταση, το ΠΑΚ, το

ΠΑΜ, η ∆ηµοκρατική 'Αµυνα, οι ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ καιαναρίθµητες άλλες. Αναφέρθηκαν σαν νεκροί ο Μανδηλαράς, οΕλής, ο Τσαρούχας...ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΠΥΡΙΟΥΝΗΣ: Ο Μουστακλής, ο Οπρόπουλος.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Θα το ρωτήσω. Αφού σπεύδει οστρατηγός να ρωτήσει, ρωτώ και εγώ αν καταλαβαίνει κανείς απόαυτό το πράγµα ότι τιµώνται ο Παναγούλης, ο Μουστακλής, οΟπρόπουλος, ο Βάρσος και τόσοι άλλοι που θυσιάστηκαν στοβωµό του αγώνα.Λυπάµαι κύριε Αντιπρόεδρε, αν θα σας στενοχωρήσω, αλλά ίσωςπρέπει να το κάνω για πρώτη φορά µέσα στις δεκαετίες πουγνωριζόµαστε.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής): ∆ενµε στενοχωρείτε καθόλου.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Φοβάµαι, ότι διολισθήσατε και εσείςεκεί που έχει διολισθήσει το σύνολο της µεταπολίτευσης, δηλαδήουσιαστικά να παίρνει ιστορία για να αντλήσει πολιτική καιυπόσταση στις όποιες επιδιώξεις έχει σήµερα κάθε ένας. Είναι κάτιπου κατά βάθος είναι ανίερο. Ξέρετε πολύ καλά ότι αν κάτι πρέπεινα τιµούµε σε αυτήν τη χώρα παραµερίζοντας όλα τα άλλα, είναι ηιστορία και η εθνική ενότης για το µέλλον, η οποία όµως δενοικοδοµείται πάνω στα ψεύδη, πάνω σε πλαστές πράξεις σαν καιαυτές τις οποίες εδώ σαν µια συντροφιά αποφασίζουµε.Εγώ θα σας έλεγα να αφήσετε να εκδηλώνεται ο λαός όπως αυτόςτο αισθάνεται. ∆εν έχω κανένα πρόβληµα εκεί. Αν θέλετε να πείτεκαι την αλήθεια για το πώς συνεκροτήθη το Πολυτεχνείο. ∆εν έγινεαπό µόνο του γιατί και εκεί υπήρξαν αντιστασιακές οµάδες. Ναπροσθέσετε ότι και εκεί υπήρξαν οι ανώνυµοι 'Ελληνες. Αυτό είναιαλήθεια. 'Εχει καλώς. Από εκεί και πέρα να µη διαγράφετε µίαιστορία από την οποία πρώτον, µπορεί να φρονιµατιστεί η ελληνικήνεολαία και δεύτερον να ωφεληθεί η δηµοκρατία και οκοινοβουλευτισµός, ο οποίος έχει πεθάνει και ο οποίος νοµίζειπολλές φορές µέσα από τους σιδερένιους µηχανισµούς τωνκοµµάτων ότι µπορεί να ξαναζήσει, σκάπτοντας ξένα µνήµατα καιαρπάζοντας την ιστορία που δεν του ανήκει.Γι' αυτό το λόγο αν δεν διορθώσετε την πρότασή σας εγώ θα τηνκαταψηφίσω.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. ∆ιαµαντίδης έχειτο λόγο.ΙΩΑΝΝΗΣ ∆ΙΑΜΑΝΤΙ∆ΗΣ: Κατ'αρχήν θέλω να συγχαρώ τονπρώτο Αντιπρόεδρο της Βουλής κ. Κρητικό για την πρωτοβουλίατου να καταθέσει αυτήν την πρόταση νόµου. Πίστευα ότι η Βουλήτων Ελλήνων θα είχε την ευκαιρία για δεύτερη φορά µετά τηνοµόφωνη ψήφιση της πρότασης νόµου για την καθιέρωση της 14ηςΣεπτεµβρίου σαν ηµέρας µνήµης της Μικρασιατικής Καταστροφής,να περάσει και µια άλλη πρόταση νόµου οµόφωνα. Λυπάµαι, γιατίσήµερα ακούστηκαν διαφορετικές απόψεις και κόµµατα καισυνάδελφοι Βουλευτές µπορεί να µην ψηφίσουν αυτήν τηνπρόταση.Πρέπει να καταλάβουµε ότι εµείς που τιµάµε πάντοτε την ηµέρα τουΠολυτεχνείου µε διάφορες εκδηλώσεις, πρέπει να δώσουµε τοπαράδειγµα στο λαό µε την οµόφωνη ψήφιση αυτής της πρότασηςνόµου, για να καταλάβουν ότι οι αγώνες του λαού κατά τηςξενοκίνητης χούντας δεν πήγαν χαµένοι. Βέβαια είναι τιµή για τηΒουλή σήµερα να υπάρχουν πολλά µέλη της, τα οποία προέρχονταιαπό τη γενιά του Πολυτεχνείου.Και θα πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι η πρόταση τουκυρίου Αντιπροέδρου είναι σαφέστατη. Αναφέρεται µόνο στηνεξέγερση του Πολυτεχνείου. Αυτό δεν αναιρεί τους αγώνες πουέκαναν άλλες αντιστασιακές οργανώσεις εκείνην την εποχή.Ούτε αναιρεί τους αγώνες ανώνυµων ανθρώπων που δενσυµµετείχαν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Πολλοί εκλεκτοίστρατιωτικοί εκείνης της εποχής έδωσαν αγώνα κατά τηςχούντας και το πλήρωσαν µε τη ζωή τους. Η τιµή που πρέπεισήµερα να αποδώσουµε στην επέτειο του Πολυτε-

752 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

χνείου δεν αναιρεί τους αγώνες αυτών των ανθρώπων.Συνεπώς, δεν καταλαβαίνω γιατί θα πρέπει να διαφοροποιούµεθασήµερα, όταν όλοι αναγνωρίζουµε την αναγκαιότητα της απόδοσηςτιµής στους αγώνες της νεολαίας εκείνης της εποχής. Εάν κάνουµεµία ιστορική αναδροµή, θα δούµε ότι για να φθάσουµε στηνεξέγερση του Πολυτεχνείου προηγήθηκαν τα γεγονότα της Νοµικής.Είχα την τιµή να µετέχω και εγώ τότε σε εκείνα τα γεγονότα ωςφοιτητής, όπως και στο Πολυτεχνείο. Πολλοί φοιτητές υπέφερανεκείνην την εποχή.Κατόπιν φθάσαµε στο Πολυτεχνείο, ένα Πολυτεχνείο πουσηµατοδοτεί την απαρχή της πτώσης της χούντας. Νοµίζω ότιαυτήν την ηµέρα θα πρέπει να την καθιερώσουµε σαν ηµέραµνήµης µε τον τρόπο που λέει ο κύριος Αντιπρόεδρος της Βουλής.Πρέπει όλοι µας πολιτεία και πρυτανικές αρχές, αλλά και οιφοιτητικές οργανώσεις να ψάξουµε να βρούµε έναν τρόποεορτασµού της επετείου που να αρµόζει στους αγώνες και σταθύµατα εκείνης της εποχής, αλλά και στις ελληνικές παραδόσεις.∆εν πρέπει να περιµένουµε να έλθει εκείνη η ηµέρα για να δούµε ταέκτροπα που συµβαίνουν στους δρόµους της Αθήνας από µίαοµάδα αναρχικών, η οποία περιµένει να φθάσει εκείνη η στιγµή γιανα δηµιουργήσει προβλήµατα.Επίσης θέλω να τονίσω ότι µε την εισήγησή του ο εισηγητής τουΚοµµουνιστικού Κόµµατος έδειξε µια µικροψυχία. ∆εν µπορώ νακαταλάβω γιατί συνδέει την επέτειο του Πολυτεχνείου µε µία σειράγεγονότων και πολιτικών θέσων, για τα οποία τα κόµµατα έχουνεκφρασθεί κατ'επανάληψη. Εδώ µιλάµε για ένα συγκεκριµένογεγονός, που όλοι το τιµάµε. ∆ιαφωνούµε, όµως, εδώ γιατί δενυπάρχει µία πρόταση ή γιατί δεν υπάρχει µία λέξη στο σχέδιο νόµουή γιατί δεν συµπεριλαµβάνεται κάποια αντιστασιακή οργάνωση.Αυτά πρέπει να εκλείψουν, διότι έχουµε πληθώρα παραδειγµάτωνανθρώπων που έδωσαν αγώνα εκείνην την εποχή και σήµεραβρίσκονται µέσα στη Βουλή, όπως ο στρατηγός Σπυριούνης, οοποίος αποστρατεύθηκε από την τότε συγκυβέρνηση, επειδή έδωσεµία τιµητική πλάκα σε έναν πολιτικό εγνωσµένης αξίας, τον ΛεωνίδαΚύρκο, για τους αγώνες του. Πρέπει να τιµώνται αυτοί οι άνθρωποι,αλλά ταυτοχρόνως πρέπει να καταλάβουµε ότι, όταν µιλάµε για τοΠολυτεχνείο αναφερόµαστε σε αυτό και δεν µιλάµε συνολικά γιαόλη την επταετία και για όλους τους αγώνες που έγιναν απόπολλούς.Κλείνοντας θέλω να συγχαρώ τον κύριο Αντιπρόεδρο της Βουλήςκαι να σας καλέσω έστω και την υστάτη ώρα να πάρετε απόφασηκαι να ψηφίσετε οµόφωνα αυτήν την πρόταση νόµου, ούτως ώστενα καταλάβει ο λαός ότι σε θέµατα που αφορούν τις παραδόσειςµας και τους αγώνες του λαού οµοφωνούµε πάντοτε. 'Ετσι θαδώσουµε και ένα µήνυµα στη νεολαία, η οποία δεν έζησε εκείνα ταγεγονότα, ότι εµείς εδώ ξέρουµε να τιµάµε τους αγωνιστές τηςΑντίστασης κατά της χούντας, όπως το κάναµε και το 1982 όταντιµήσαµε τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης 1940-1944.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): 'Οπως ξέρετε ηοµοφωνία είναι µία άλλη όψη της δικτατορίας.(Θόρυβος στην Αίθουσα)Είναι ακραίο αυτό που είπα, αλλά τέλος πάντων πρέπει να λάβουµευπόψη µας ότι έχουν το δικαίωµα και κάποιοι να διαφωνήσουν. ∆ενµπορούµε να τους αναγκάσουµε µε το ζόρι να ψηφίσουν.Ο κ. Καρακώστας έχει το λόγο.ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ: Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοισυνάδελφοι, η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν η κορυφαία στιγµήτης αντίστασης ενάντια στο καθεστώς που µε βία είχε καταλάβει τηνεξουσία και κατάργησε τις πολιτικές ελευθερίες και τα ατοµικάδικαιώµατα των πολιτών.Το Πολυτεχνείο ζει στη συνείδηση του λαού, γι'αυτό και πολύ ορθάη πολιτεία µας έστω και µε καθυστέρηση ύστερα από είκοσι έξι καιπλέον χρόνια σήµερα φέρνει στη Βουλή την πρόταση νόµου, για νακαθιερωθεί η εξέγερση ως ηµέρα µνήµης στους αγωνιστές καιµάρτυρες και ως ηµέρα τιµής για την ελληνική νεολαία.Συγχαίρουµε τον κύριο Αντιπρόεδρο της Βουλής, που έφερε την

πρόταση νόµου. Επιπλέον τον συγχαίρουµε, γιατί για πρώτη φοράεπίσηµα από το Βήµα της Βουλής ανάγνωσε τον κατάλογο τωννεκρών του Πολυτεχνείου. Και αυτό είναι σηµαντικό, γιατί πολλοί'Ελληνες πολίτες αµφισβητούν αν κάποιοι σκοτώθηκαν στοΠολυτεχνείο.Το Πολυτεχνείο δεν πρέπει να διχάζει αλλά να ενώνει το λαό, οοποίος σε τελική ανάλυση έχει το υπέρτατο δικαίωµα ναπεριφρουρεί τη δηµοκρατία του και το πολίτευµά του, όχι µόνο τοδικαίωµα αλλά συνάµα και το καθήκον, όπως το Σύνταγµαπροβλέπει, από οιονδήποτε που θα θελήσει µε δόλο, απάτη ή βίανα καταργήσει το πολίτευµα ή να το καταστήσει ανενεργό.Το Πολυτεχνείο είναι χώρος θυσίας, είναι χώρος τιµής, αρετής καιθα αποτελεί το σύµβολο για να διδάσκει όλες τις επερχόµενες γενιέςτων Ελλήνων, να διδάσκει τη συνέχεια των διαχρονικών "ΟΧΙ" τωνΕλλήνων ενάντια στο φασισµό και στην κάθε µορφή βίας, ναδιδάσκει τα ιστορικά "ΟΧΙ" των Ελλήνων, από το "Μολών λαβέ" τουΛεωνίδα στην Αρχαιότητα, ως το "την πόλιν σοι δούναι ούτε εµόνεστίν ούτε άλλων των κατοικούντων εν ταύτη" του ΚωνσταντίνουΠαλαιολόγου το 1453 και από το "Ελευθερία ή θάνατος" του 1821µέχρι το "ΟΧΙ" του 1940 και τέλος από την Εθνική µας Αντίστασητου 1940-1944 ως την αντίσταση του Πολυτεχνείου το 1973. 'Ολααυτά τα "ΟΧΙ" αποτελούν σταθµούς ορόσηµα και είναι εµπεδωµέναβαθιά στη συνείδηση του έθνους µας. Και θα πρέπει µε ανάλογεςγιορτές να αποδίδουµε τις πρέπουσες τιµές για το περιεχόµενο τωναξιών, που αυτά εγκολπώνουν.'Εχω τη γνώµη, κύριε Αντιπρόεδρε, ότι το περιεχόµενο τηςπρότασης νόµου που είχατε την τιµή να φέρετε στη Βουλή, όπωςεισάγεται µε ένα άρθρο µόνο, είναι ελλιπής. Θα έπρεπε να είναι πιοπεριεκτικό και πιο συγκεκριµένο, ώστε να µην υπάρχουναµφισβητήσεις από κανέναν. Θα προτιµούσα την αρχική σαςπρόταση, που ήταν πιο περιεκτική.Η Βουλή οµόφωνα θα πρέπει να καθορίσει τον τρόπο και τιςλεπτοµέρειες διεξαγωγής του εορτασµού του Πολυτεχνείου, ώστενα µη διαστρεβλώνεται το εννοιολογικό του περιεχόµενο. 'Απαξ καιτο καθιερώνουµε µε νόµο αυτό το κορυφαίο γεγονός, θα πρέπει καινα καθιερώσουµε συγκεκριµένα και το περιεχόµενο τωνεκδηλώσεων. Βέβαια, σε πρώτη φάση όλοι µας οµόφωνα θα πρέπεινα υπερψηφίσουµε την πρόταση νόµου, αλλά στο µέλλον θα πρέπεινα µας απασχολήσει και πάλι, ώστε να καθορίσουµε τοπεριεχόµενο, γιατί όπως θα δούµε µε τα πρακτικά αποτελέσµαταπου θα έχουµε, και πάλι θα υπάρξουν αυτές οι διαστρεβλώσεις. Γι'αυτό προτείνω το εξής:Πρώτον, το περιεχόµενο της γιορτής του Πολυτεχνείου πρέπει ναέχει εθνικό χαρακτήρα και να γιορτάζεται ως εθνική γιορτή, όπως η25η Μαρτίου και η 28η Οκτωβρίου του '40. Βέβαια αντί τωνστρατιωτικών περελάσεων, να έχουµε παρελάσεις της µαθητιώσαςνεολαίας. Να γίνονται οµιλίες σε όλα τα σχολεία της χώρας και ναγίνονται δοξολογίες σε όλες τις εκκλησίες της χώρας, όπως ακριβώςκαι µε τις άλλες εθνικές εορτές. 'Ετσι θα εµπεδωθεί στέρεα στησυνείδηση της νεολαίας µας, που δεν ξέρει τα γεγονότα και θαπρέπει να της τα δώσουµε µε παραδείγµατα.Επίσης, να λαµβάνουν χώρα ειρηνικές πορείες του λαού µας, πουνα διαδηλώνουν την αποδοκιµασία τους ενάντια στις ξενικέςεπεµβάσεις, που θέλουν να καταργούν τις ελευθερίες των λαών καιτα δηµοκρατικά τους πολιτεύµατα.Είναι µία πρόταση. Ας τη λάβει υπόψη του το Υπουργείο Παιδείας,ώστε να την ξαναφέρει σε προσεχές νοµοσχέδιο, που νατροποποιεί το παρόν νοµοσχέδιο, που αυτήν τη στιγµή δενµπορούµε βέβαια να κάνουµε προσθήκες.∆εύτερη πρόταση: Να αναγερθεί µνηµείο ελευθερίας καιδηµοκρατίας στο χώρο του Πολυτεχνείου, όπου σε µαρµάρινηπλάκα και µε χρυσά γράµµατα να αναγράφονται τα ονόµατα όλωντων αθανάτων νεκρών ηρώων που έπεσαν για την τιµή τηςδηµοκρατίας, της ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας.Με αυτό το νόηµα που δίνω στην εισήγησή µου, υπερψηφίζω τηνπρόταση νόµου και παρακαλώ µε ένα καινούριο νοµοσχέ-

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ' - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1999 753

διο, που θα µας ξαναέρθει, να καθορίζει τις λεπτοµέρειες τουεορτασµού του Πολυτεχνείου, ώστε να καθιερωθεί πια επίσηµα απότην πολιτεία ο εορτασµός αυτός ως µία υποχρέωση στο έθνος καιστην πατρίδα.Ευχαριστώ.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Παπαθεµελής.Απών.Κύριοι συνάδελφοι, ζητώ την οµόφωνη απόφαση του Τµήµατος, γιανα µιλήσουν εκτός καταλόγου ο κ. Σπυριούνης και ο κ. Στεφανής γιαπέντε λεπτά.ΟΛΟΙ ΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ: Μάλιστα, µάλιστα.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Το Τµήµα συµφώνησεοµοφώνως.Ορίστε, κύριε Σπυριούνη, έχετε το λόγο.ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΠΥΡΙΟΥΝΗΣ: Περιβάλλω τη συγκεκριµένη εκδήλωσηµε υψηλή ταπεινότητα, ευλάβεια και σεβασµό. Συνηγορώ απόλυτακαι υπερψηφίζω τη σχετική πρόταση, συγχαίροντας το σεβαστόΑντιπρόεδρο κ. Κρητικό για την πρωτοβουλία του. Συγχαίρω τηνΚυβέρνηση για την υιοθέτηση αυτής της πρότασης.Θέλω να δηλώσω, ότι η έννοια του Πολυτεχνείου µπορεί ναστεγάσει τους αγώνες για την πατρίδα και για τη δηµοκρατία σε µίακαθολικότερη συγκρότηση θεσµική και εορταστική, ώστε µε έναπνεύµα υπερκοµµατικό να µπορέσουµε να κατοχυρώσουµε τοσύνολο των αγώνων του λαού µας, το σύνολο των αγώνωνκάποιων εκλεκτών αγωνιστών, που έπεσαν ή δοκιµάστηκαν στηνυπόθεση της στήριξης της δηµοκρατίας, της αποκατάστασης τηςδηµοκρατίας, της αποκατάστασης της ελευθερίας και τηςακεραιότητας της πατρίδας µας.Και εννοώ βεβαίως το µεγάλο κεφάλαιο της Εθνικής Αντίστασης,τον πολύχρονο κοινωνικό µεταπολεµικό αγώνα για συµφιλίωση, γιαδηµοκρατία, κοινωνική πρόνοια, για λαϊκή κυριαρχία, για εθνικήανεξαρτησία κλπ., τους µεγάλους αγώνες του έθνους µετά το Β'Παγκόσµιο Πόλεµο µε τις κορυφαίες και ατυχείς του στιγµές µε τοσύνολο της αιµατηρής εµπειρίας ώστε η διδαχή, η διαπαιδαγώγησητων επερχόµενων γενεών, η καθιέρωση και η συντήρηση οραµάτωνκαι παραδειγµάτων αγώνων να περνά και να εµποτίζει τις νέεςψυχές και να διαιωνίζει τις υπέρτατες αξίες που φύτρωσαν µέσααπό το πνεύµα και την καρδιά του 'Ελληνα από τους αρχαιοτάτουςχρόνους.Να µου επιτρέψετε τελειώνοντας να πω ότι συµφωνώ µε τη γενικήεκτίµηση πως διάφορα γεγονότα που οδήγησαν σε έναν εκφυλισµότης µεγάλης έννοιας που καθηµερινά επαναλαµβάνεταιεπιτεινόµενος και νοθεύει, υπονοµεύει και αναιρεί την ουσιαστικήαξία του πνεύµατος του αγώνα του Πολυτεχνείου, για ελευθερία,δηµοκρατία, εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική πρόοδο, καθώς καιόλα τα συνθήµατα εκείνα που αποτελούν περιεχόµενο τηςδηµοκρατίας και της πατρίδας.Να µου επιτρέψετε να προτείνω να συγκροτηθεί µια διακοµµατικήεπιτροπή στη Βουλή η οποία να µελετήσει καθολικά το σύνολοµέσα στο γράµµα και στο πνεύµα της ιστορίας από την ΕθνικήΑντίσταση µέχρι την κορυφαία εκδήλωση του Πολυτεχνείου. Ναµελετήσει πώς θα καθιερωθούν εκδηλώσεις και σύµβολα σ' έναδηµοκρατικό και υπερκοµµατικό πλαίσιο που θα συντηρεί τηµνηµοσύνη, θα διδάσκει την έννοια των αγώνων για τη δηµοκρατίακαι την πατρίδα.Κύριε Πρόεδρε, στο προεδρικό διάταγµα που θα εκδίδεται ήκαλύτερα οι οδηγίες να εκδίδονται από το Υπουργείο Εθνικής'Αµυνας, για να γίνονται εντός των στρατοπέδων εκδηλώσεις γιατην Εθνική Αντίσταση και το Πολυτεχνείο.Πρέπει να σας πω εδώ ότι έχω προσωπική εµπειρία από τιςεκδηλώσεις αυτών των αγώνων στο στρατόπεδο, γιατί όταν έγιναανώτατος αξιωµατικός καθιέρωσα όπου διοίκησα, όπως∆ωδεκάνησα, 'Εβρο και Θεσσαλονίκη, ειδικές γιορτές που µιλούσεένας στρατιώτης, ένας δόκιµος αξιωµατικός, ένας µικρόςαξιωµατικός µόνιµος, ο διοικητής της µονάδας και ο στρατηγός.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Σεις δεν θα

µπορούσατε να λείπετε.ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΠΥΡΙΟΥΝΗΣ: Είχε µεγάλη απήχηση από απόψεωςδιαπαιδαγώγησης για τους αγώνες της δηµοκρατίας και τηςπατρίδας.Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε, που µου δώσατε το λόγο και θέλω ναπω ότι ψηφίζω τη σχετική πρόταση µε όλη µου την καρδιά καιεκφράζω µε την ευκαιρία το σεβασµό µου και το θαυµασµό µουπρος όλους τους αγωνιστές όλων των κοµµάτων κατά τη διάρκειατης επτάχρονης δικτατορίας για τη δηµοκρατία και την πατρίδα.Αυτές οι δύο έννοιες κατά την προσωπική µου εκτίµηση είναιαπόλυτα ταυτισµένες για την επιβίωση του 'Εθνους.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Στεφανής έχει τολόγο.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ που µουδώσατε το λόγο. Θα ήθελα και εγώ να ευχαριστήσω τονΑντιπρόεδρο της Βουλής κ. Κρητικό για την πρωτοβουλία αυτή.Νοµίζω πως ήταν καιρός και από τη Βουλή να επικυρωθεί η ανάγκητου εορτασµού µε την έννοια της διατήρησης της µνήµης τουµεγάλου αυτού γεγονότος της ελληνικής νεολαίας κατά την εξέγερσητου Πολυτεχνείου στις 17 Νοεµβρίου 1973.Ακούγοντας τους προλαλήσαντες πιστεύω ότι αυτή η εκδήλωσηήταν η κορυφαία, όπως άλλωστε αναφέρεται στο ένα και µοναδικόάρθρο, η κορυφαία και ύψιστη πράξη αντίστασης της νεολαίας µαςαλλά όχι µόνο της ελληνικής και πιστεύω πως προκειµένου να έχειµια ουσιαστική συνέχεια και να αποτελεί ηµέρα µνήµης όλοι οιφορείς, περιλαµβανοµένου και του κράτους, θα πρέπει να πάρουνόλες εκείνες τις πρωτοβουλίες ούτως ώστε να υπάρχει µίαβιωµατική αναβάπτιση στο πνεύµα της αντίστασης κατά τη διάρκειατης δικτατορίας και να µην εκφυλίζεται σε τελετουργικές εκδηλώσειςπου αποδυναµώνουν και αφυδατώνουν την έννοια και το πνεύµατης αντίστασης του Πολυτεχνείου. Πιστεύω πως θα ήταν καλό ναδιευρυνθεί µε την έννοια ότι και χρονικά επεκτείνεται, δηλαδήαποτελεί µια κάποια ιστορική συνέχεια των αγώνων της ελληνικήςνεολαίας και του λαού ολόκληρου και κατά τη διάρκεια τηςδικτατορίας και πριν και να διευρυνθεί ως προς το περιεχόµενό τηςσυµπληρώνοντας το τρίπτυχο µαζί µε τη δηµοκρατία να µπει ηέννοια της εθνικής ανεξαρτησίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ηφράση αυτή µπορούσε κάλλιστα να συµπληρωθεί ως εξής: Και ωςυψίστη έκφραση και έκφανση της συνέχειας των πολύχρονωναγώνων του ελληνικού λαού για τη δηµοκρατία, την εθνικήκυριαρχία και την κοινωνική δικαιοσύνη. 'Ετσι δίνεται µια ιστορικήσυνέχεια για την κορυφαία αυτή εκδήλωση συγχρόνως δε γεννάταικαι µια προοπτική για το µέλλον που περιλαµβάνει το βασικότρίπτυχο όπως είπα που αποτελεί την ουσία της εξέγερσης τουΠολυτεχνείου.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Παπαθεµελής έχειτο λόγο.ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ-ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗΣ: Θέλω να πω, κύριεΠρόεδρε, ότι αυτή η πρόταση νόµου ήταν αναγκαία και τιµά τονυπογράφοντα Αντιπρόεδρο του Σώµατος κ. Κρητικό. ΤοΠολυτεχνείο και η 17η Νοεµβρίου είναι είτε το αναγνωρίσουµε είτεδεν το αναγνωρίσουµε το νεότερο σύµβολο αντίστασης τουελληνισµού κατά της τυραννίας, να το γενικεύσω κατά πάσηςµορφής τυραννίας εσωτερικής και εξωτερικής. 'Αλλωστε είναι µιαστάση των Ελλήνων και ιδιαίτερα των νέων παιδιών η οποίααπόλυτα συµπλέει και εναρµονίζεται πλήρως µε τη µακρά ιστορικήδιαδροµή του γένους µας. Το "Ου ποιήσοµαι περί πλείονος το ζηντης ελευθερίας" είναι µια συγκλονιστική τοποθέτηση που γίνεται τηνπαραµονή της Μάχης των Πλαταιών το έτος 479 π.Χ. η οποία ήτανκαθοριστική στην αναµέτρηση του ελληνισµού µε τους Πέρσες.Το γεγονός αυτό, ότι η ζωή είναι δεύτερη στην ιεραρχία σε σχέση µετην ελευθερία, το οποίο ο ελληνικός πολιτισµός ως πράξηκαθηµερινή το εισήγαγε στην ανθρώπινη ιστορία και στο ανθρώπινογίγνεσθαι, είναι µια από τις σηµαντικότερες προσφορές και στησκέψη και στη στάση ζωής των ανθρώπων.Πρέπει να πω πως οι εκδηλώσεις µε τις οποίες τιµάται τοΠολυτεχνείο, δεν είναι ευθέως ανάλογες σε ύφος, σε ήθος,

754 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

µε το γεγονός το οποίο τιµούµε. Και αυτό είναι ένα έλλειµµα, τοοποίο δυστυχώς κατέστη ενδειµικό τα τελευταία χρόνια. ∆εν έχωτην ψευδαίσθηση ότι αυτό µπορεί να λυθεί µονοµερώς από τηνΚυβέρνηση.'Οταν είχα βρεθεί στο Υπουργείο ∆ηµοσίας Τάξεως είχα ξεκινήσειµια προσπάθεια, η οποία εβλήθη από ορισµένα κόµµατα τότε.Κάλεσα τους εκπροσώπους των κοµµάτων εν όψει των δρωµένωνεκείνου του τριηµέρου για να αναλάβουν τις ευθύνες τους τακόµµατα, ώστε επιτέλους να γιορτάζεται το Πολυτεχνείο, όπωςαρµόζει να γίνεται ο εορτασµός.Ας ελπίσω ότι δεν θα είναι το κλίµα της γενικότερης αδράνειας πουχαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνία, της προϊούσας ευρύτερηςαπάθειας που χαρακτηρίζει την κοινωνία αυτήν την περίοδο, η αιτίαγια να µη γίνονται όσα αµαύρωναν τη µνήµη του Πολυτεχνείου.Θα πρέπει να είναι θετική η στάση µας απέναντι στο τιµώµενογεγονός, έτσι όπως ορθά το διηύρυναν στις αγορεύσεις τους οιπροηγούµενοι οµιλητές και τελευταίος ο καθηγητής κ. Στεφανής. Θαήθελα να προσθέσω ακόµη ότι για τους λαούς, η ιστορική τουςαυτοσυνειδησία απαιτεί τη διαρκή ανανέωση της ιστορικής τουςµνήµης.Πρέπει, κύριε Υφυπουργέ της Παιδείας, να επισηµάνω µε θλίψη τογεγονός ότι υπήρξαµε αναγνώστες ενός απιστεύτου εγγράφου, πουδεν προέρχεται από το Υπουργείο σας, αλλά από το ΥπουργείοΕξωτερικών και αφορά την επανασυγγραφή της ιστορίας. Και καθ' οµέτρο το έγγραφο αυτό µπορεί να αναφέρεται στους αποδέκτες του,εάν οι αποδέκτες, πλην των διπλωµατικών Ελλήνων υπαλλήλων,είναι η Τουρκία, έχει κάποιο νόηµα.Αλλά αν αυτό αναφέρεται -και λυπάµαι να πω ότι η διατύπωσή τουδείχνει ότι αναφέρεται- εις ηµάς αυτούς, τότε ο συντάκτης του και ουπογράφων αυτό το έγγραφο, έχει κάνει τεράστιο λάθος, διότι εδώτα κείµενα της ιστορίας, τα εγχειρίδια της σχολικής ιστορίας, µπορείνα έχουν πολλά ελλείµµατα κατά καιρούς, που αναφέρονται στηνπαιδαγωγική τους ικανότητα, στην πληρότητά τους, στην πυκνότητατης διατυπώσεώς τους, αλλά τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια θαήταν άδικο να πούµε ότι τα σχολικά εγχειρίδια καλλιεργούνοποιαδήποτε εκδοχή ρατσισµού, µίσους κατά λαών γειτονικών,ακόµη και λαών µε τους οποίους βρεθήκαµε σε στρατιωτικήαναµέτρηση και των οποίων υπήρξαµε θύµατα γενοκτονίας καιεθνοκάθαρσης.Θα ήθελα να σας θυµίσω τη ρήση του Πολυβίου: "Εξ ιστορίαςαναιρεθείσης της αληθείας, το καταλειπόµενον ανωφελές γίγνεταιδιήγηµα". Θέλω να πιστεύω ότι το Υπουργείο σας δεν συµµερίζεταιαυτό το καταπτύστου περιεχοµένου έγγραφο του ΥπουργείουΕξωτερικών.Ευχαριστώ.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κύριος Υπουργόςέχει το λόγο.ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ (Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας καιΘρησκευµάτων): Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θα ήθελα και εγώµε τη σειρά µου από την πλευρά της Κυβέρνησης να συγχαρώ τηνοµοθετική πρωτοβουλία του αγαπητού συναδέλφου. Θα έλεγεκανείς µε λογοτεχνικό ίσως ύφος ότι πρόκειται για το πιο ωραίο,λιτό, δοξαστικό, αµάραντο στεφάνι, που καλείται η Βουλή τωνΕλλήνων να εναποθέσει στο ιστορικό µνηµείο της εξέγερσης τουΠολυτεχνείου, της ελληνικής νεολαίας του 20ου αιώνα.ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ-ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗΣ: Πάντα έλεγα ότι είστελογοτέχνης.ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ (Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας καιΘρησκευµάτων): Ευχαριστώ για τη φιλοφρόνηση.Με το συµβολικό της τρόπο και µε το ουσιαστικό της περιεχόµενοείναι µια πράξη διαιώνισης ενός µεγάλου ιστορικού γεγονότος, ενόψει του 21ου αιώνα και της τρίτης χιλιετηρίδας. Η τυπική διάστασητου νοµοσχεδίου είναι αντιστρόφως ανάλογη προς το ιστορικόµέγεθος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και του ελληνικού λαού.Θα έλεγα ότι είναι ίσως σκόπιµη, γιατί αν η φράση "το λακωνίζεινεστί φιλοσοφείν" έχει γίνει µια τετριµµένη φράση τηςκαθηµερινότητας, µε αυτόν τον τρόπο, µε αυτήν την πρακτική της

εφαρµογή στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες αναδεικνύεται σεµεγαλιώδη φράση.Γιατί πιστεύω ότι είναι σοφή η πρόταση και φιλοσοφηµένη ηδιατύπωσή της. Απαλλάσσεται από κάθε περιττό, γίνεται τελείωςαπέριττη η διατύπωση του νοµοσχεδίου και γι' αυτό ακριβώς θαακολουθήσω και εγώ το απέριττο ύφος και δεν θα πλατιάσω σεπαρατηρήσεις και δεν θα υποχωρήσω στον πειρασµόµεγαλοστοµιών απέναντι σ' αυτό το µεγάλο ιστορικό γεγονός, πουκαλούµαστε να το αναγνωρίσουµε µε πανηγυρικό τρόπο.Η Βουλή των Ελλήνων οριοθετεί το ρόλο της και αυτοπεριορίζεταιστην πανηγυρική καθιέρωση και καθαγιασµό της εξέγερσης τηςνεολαίας και του ελληνικού λαού. Αφήνει το τελετουργικό εσκεµµένανοµοθετικά αρρύθµιστο υπέρ της νεολαίας και υπέρ του ελληνικούλαού στο σύνολό του, που µε τη φαντασία του θα πρέπει εφεξήςτόσο το περιεχόµενο όσο και τον τρόπο του ετήσιου εορτασµού νατον προσαρµόσει στις ηθικές αλλά και εθιµικές συµπεριφορές τηςεποχής, ώστε να διασφαλίζεται η όσο το δυνατόν δραστικήεπίδρασή του στη συνολική εθνική µνήµη και κοινωνικήσυµπεριφορά.Το τονίσατε όλοι, αγαπητοί συνάδελφοι, πως έχει πάρα πολύµεγάλη σηµασία για την πορεία του έθνους προς το µέλλον ηδιατήρηση, ο συνεχής εµπλουτισµός και η ανανέωση, όπως είπε οκ. Παπαθεµελής, της ιστορικής µας µνήµης και φυσικά η διαρκήςαξιοποίησή της.Είναι πράξη πατριωτισµού ή θα έλεγε κανείς ότι είναι µια πρώτηπράξη πατριωτισµού η διατήρηση και η ανανέωση και η αξιοποίησητης ιστορικής µνήµης. Η αναγνώριση ιστορικών γεγονότων και ηεπίσηµη ένταξή τους στο ιστορικό ταµείο της χώρας µας είναι πράξηπατριωτισµού και ως τέτοια πράξη βλέπουµε και την πρωτοβουλίατου αγαπητού συναδέλφου, αλλά και την οµόθυµη, οµόφωνηαπόφαση, µε την οποία θα πρέπει να περιβάλει αυτήν τηνοµοθετική πρωτοβουλία όλη η Βουλή.Η αναγνώριση της εξέγερσης του Πολυτεχνείου της αντίστασης τηςελληνικής νεολαίας, ούτε αδικεί ούτε αποκλείει την θυσία και τοναγώνα όλων εκείνων που είτε ενέπνευσαν, είτε εµπνεύσθηκαν απότη νεολαία µας.Η ιστορική συνείδηση των Ελλήνων εξάλλου µέχρι σήµερα, έχει ήδηαναγνωρίσει όλους τους µικρούς και µεγάλους ρόλους, επώνυµωνκαι ανώνυµων Ελλήνων πολιτών, συµπατριωτών µας, που µε τονένα ή τον άλλο τρόπο συνέπραξαν ή συµπαραστάθηκαν στοναντιχουντικό, αντιδικτατορικό αγώνα.Εγώ πιστεύω, ότι µε τη λιτότητα της διατύπωσής του, το άρθρο µετο οποίο αναγνωρίζεται η αντιδικτατορική πάλη και η εξέγερση τηςνεολαίας και του ελληνικού λαού, καλύπτει πλήρως όλες τιςχρήσιµες παρατηρήσεις που έχουν γίνει από όλες τις πλευρές. Θαέλεγα ότι τα αίτια της εξέγερσης του ελληνικού λαού και τηςελληνικής νεολαίας, ήταν η κατάλυση της δηµοκρατίας, η εξάρτησηκαι η υποτέλεια της χώρας µας σε ξένα συµφέροντα, η διάλυση τηςκοινωνίας ανάµεσα σε στρατό και σε πολίτες, σε καρφιά και σεκαρφωµένους, όλα αυτά, όµως προϋπέθεταν την κατάλυση τωνδηµοκρατικών θεσµών.'Αρα µέσα στο άρθρο η λέξη ∆ηµοκρατία καλύπτει όλες αυτές τιςέννοιες, νοµίζω ότι πρέπει να δεχθούµε αυτήν τη διατύπωση.Βεβαίως, θα πρέπει να δεχθούµε ότι ένα από τα αίτια της εξέγερσηςτης νεολαίας ήταν και ο συστηµατικός ευνουχισµός της που τοκαθεστώς των συνταγµαταρχών δεν την ήθελε νεολαία. ∆εν τηνήθελε να αµφισβητεί, δεν την ήθελε να πρωτοπορεί, δεν την ήθελενα αυτοσχεδιάζει, δεν την ήθελε να χαράζει το δρόµο του ελληνικούλαού.Αν αυτά ήταν τα αίτια, τα κίνητρα ποια ήταν; Τα κίνητρα ήταν ηαποκατάσταση των δηµοκρατικών θεσµών, η εθνική ανεξαρτησία, ηκοινωνική δικαιοσύνη και ο πραγµατικός ρόλος της νεολαίας σε µίασύγχρονη προοδευτική κοινωνία.Εποµένως εγώ θα συµφωνούσα και µε την πρόταση τουΚοµµουνιστικού Κόµµατος Ελλάδος, αλλά συµφωνώ στοπεριεχόµενο που καλύπτεται από την τυπική διατύπωση του

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ' - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1999 755

άρθρου και δεν χρειάζεται να πλατιάσουµε περισσότερο.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Αυτό το κάνετε σανερµηνευτική δήλωση.ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ (Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας καιΘρησκευµάτων): Βεβαίως. ∆ιότι η πρόταση του Κ.Κ.Ε., όπως έχειδιατυπωθεί και στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, είχε ωςεξής: "Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αναγνωρίζεται ως πράξηύψιστης αντίστασης...", βέβαια η ορθότερη διατύπωση είναι αυτήπου έχουµε στο νόµο "... ως ύψιστη πράξη αντίστασης τηςελληνικής νεολαίας και του λαού κατά της δικτατορίας και υπέρ τηςδηµοκρατίας, της λαϊκής κυριαρχίας και της εθνικής ανεξαρτησίας."Στο άρθρο σταµατά εκεί που λέει: "...αντίστασης της ελληνικήςνεολαίας και του λαού κατά της δικτατορίας και υπέρ τηςδηµοκρατίας".Αυτό το δίπολο που διατυπώνεται µε αυτό τον σαφή και απέριττοτρόπο νοµίζω ότι καλύπτει όλες τις άλλες διατυπώσεις που εχουνπροταθεί και από το Κοµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδος και απόάλλους συναδέλφους. ∆ιότι έπρεπε να γίνει η κατάλυση τηςδηµοκρατίας από την ξενοκίνητη χούντα για να οδηγηθούµε σταγεγονότα της Κύπρου, στην υποτέλεια την εθνική, στην κατάλυσητης κοινωνικής συνοχής, στον ευνουχισµό της νεολαίας µας. 'Οτανδιασφαλίζεται το µείζον αγαθό που είναι η δηµοκρατία, τότε όλα ταπαράγωγα της λειτουργίας της δηµοκρατίας και των δηµοκρατικώνθεσµών είναι στο χέρι των Ελλήνων πολιτών. Το Υπουργείο δηλαδήκαταλήγει στο να κάνει δεκτή την πρόταση, όπως έχειαναδιατυπωθεί από τον προτείνοντα. Σας ευχαριστώ.

(Χειροκροτήµατα)ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Και εµείς ευχαριστούµετον κύριο Υπουργό.Ορίστε κύριε Ζαφειρόπουλε, έχετε το λόγο.ΕΠΑΜΕΙΝΩΝ∆ΑΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, κυρίες καικύριοι συνάδελφοι και εγώ µε τη σειρά µου εκ µέρους του κόµµατοςτο οποίο έχω την τιµή να εκπροσωπώ, τη Νέα ∆ηµοκρατία, νασυγχαρώ τόσο το συνάδελφο Αντιπρόεδρο της Βουλής, τον κ.Κρητικό, όσο και τους άλλους συναδέλφους που είχαν υπογράψειτην πρόταση αυτή και για την οποία πρόταση δεν νοµίζω ότι εάνυπεγράφετο από µεγαλύτερο αριθµό συναδέλφων όλων τωνπτερύγων της Βουλής θα υπήρχε αντίθετη άποψη. Και τούτο διότι οελληνικός λαός τότε και ιδίως η νεολαία για την οποία θέλουµε νακαθιερώσουµε αυτήν τη γιορτή, ήταν αντίθετος συνολικά, ωςαπόφαση συνολικής σηµασίας προς κάθε δικτατορικό καθεστώς, τοοποίο µπορούσε να καταπιέσει, να επιβάλει στον άνθρωπο τησιωπή, να επιβάλει στον άνθρωπο, µέσα σε κάποια πλαίσια πουεκείνο θα ήθελε να καθορίσει, την κίνησή του, την ελευθερία του, τηλειτουργία του. Γι' αυτό δεν ξέρω κατά πόσο µπορούµε να πούµεότι είναι ένα γεγονός απλό ή είναι µία εσωτερική ενσυνείδητηκατάσταση η οποία δηµιουργήθηκε, η οποία παρότρυνε και άλλουςνα συµµετάσχουν σ' αυτήν την αντίσταση. Είναι η µόνη πιστεύωειδική συγχωρητή ηθική αυτουργία η οποία υπάρχει και όχι ωςπράξη, αλλά ως κίνητρο, διότι εζήταγε αυτό το οποίο όλος ο λαόςήθελε, όλος ο λαός συµφωνούσε, αλλά δυστυχώς φοβόταν. Τηναποκατάσταση της ∆ηµοκρατίας!Οµως θα πρέπει αυτή η γιορτή, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ναγίνεται και να µη διστάζει κανείς να πάει. Συνειδητά το λέω. Νοµίζωότι ένας στίχος κάποιου τραγουδιού λέει: "... σε µια γιορτή πουδίστασες να πας". Σ' αυτήν τη γιορτή δεν θα πρέπει να διστάζεικανένας να πηγαίνει. Και εδώ είναι το έργο της Κυβέρνησης, κύριεΥπουργέ. Εδώ είναι το έργο όλων µας. Ναι µεν ο κ. Παπαθεµελήςµας είπε ότι όταν µετά από κάθε πορεία από κάθε γιορτή τουΠολυτεχνείου συνέβαιναν γεγονότα κατά τη θητεία του στοΥπουργείο, καλούσε τα κόµµατα να αναλάβουν τις ευθύνες τους,µήπως η κυβέρνηση ήταν υποχρεωµένη και, είναι πάντοτεοποιαδήποτε κυβέρνηση, να αναλαµβάνει ευθύνες προστασίαςαυτής της γιορτής και ευθύνες καθιέρωσης αυτής της γιορτής.∆ιότι όλοι αυτοί οι οποίοι συµµετείχαν είτε σιωπηρώς είτε ενεργώςκαι όλοι αυτοί οι οποίοι είχαν δηµιουργήσει τις οργανώσεις και είχαν

φυλακισθεί για τα αποτελέσµατα των πράξεων των οποίωνδιέπραξαν -όχι πράξεις οι οποίες είχαν δόλο ή είχαν πρόθεση νακάνουν κάτι το οποίο δεν το ήθελε ο λαός- απλώς και µόνουπήκουσαν στη γενική συνειδησιακή άποψη ολοκλήρου του έθνους.'Εχω την άποψη, ότι θα πρέπει όλοι µαζί να συµβάλουµε -και είναιτιµή στο Κοινοβούλιο σήµερα, όπου όλοι µαζί συµφωνούµε- στο νακαθιερωθεί αυτή η ιδιαίτερη γιορτή ως ηµέρα µνήµης των θυµάτωνεκείνης της εποχής, αλλά και ως ηµέρα µνήµης του τι συνέβη καιέγινε αυτό το γεγονός.'Οµως έχει διαδοθεί αυτό το γεγονός; Υπάρχει ως γεγονός; Τιγνωρίζει η σηµερινή νεολαία; Η τότε νεολαία σήµερα έχειµεγαλώσει. Τι γνωρίζει; Θα κάνουµε απλώς πορείες, θα κάνουµεαπλώς κάποιους εορτασµούς χωρίς περιεχόµενο; Μήπως κάποιεςκακές συνήθειες να ξεχάσουµε την ιστορική µας καταγωγή, να τιςξεχάσουµε και να αµβλύνουµε τη µνήµη µας για την ιστορική µαςκαταγωγή και τις σηµαδιακές περιόδους της ζωής µας, µπήκε αυτήη επέτειος µέσα σ' αυτήν την τροχιά;Και εδώ θα πω τη φράση του Αντιπροέδρου κ. Κρητικού, ο οποίοςείπε ότι η επέτειος να βρει τον προσδιορισµό της ως θεσµός µεευλάβεια, χωρίς κοµµατικές ταυτότητες. Πρέπει να υπακούει στησυνείδηση του έθνους και του λαού. Αυτό το νόηµα πρέπει ναδώσουµε σ' αυτήν τη γιορτή. Γι' αυτό αυτή η γιορτή δεν πρέπει ναείναι µια µέρα µουσειακή, µια µέρα που έγινε στις 17 Νοεµβρίου1973, µια εξέγερση της νεολαίας. Πρέπει να αποδώσουµε τιµή καιστη νεολαία και στη µνήµη της µέρας αυτής και όλων τωνπροηγουµένων ηµερών από την 21η Απριλίου, µέχρι την ηµέρα της17ης Νοεµβρίου του 1973 και µέχρι την ηµέρα της 24ης Ιουλίου του1974. Αυτή η αναδροµή σ'αυτά τα ιστορικά γεγονότα, θα πω ότισυµπεριλαµβάνει βεβαίως και το φίλο µου Λευτέρη Βερυβάκη, πουγνωρίζω την ιστορία και τη συµµετοχή του σ'αυτήν την αντίσταση.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: ∆εν µίλησα για µένα.ΕΠΑΜΕΙΝΩΝ∆ΑΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: ∆εν µίλησα για εσάς, κύριεΒερυβάκη, αλλά λέω για όλους όσους ενεργά συµµετείχαν καιόλους όσους ενίσχυαν αυτήν την ενέργεια. ∆ιότι πιστεύω ό,τι έκανεο καθένας ενεργώς, όλοι οι άλλοι το επικροτούσαµε και όσοι δενσυµµετείχαµε, όσοι δεν είχαµε καµία συµµετοχή σε ενέργεια,στηρίζαµε ηθικά αυτές τις ενέργειες, γιατί ήµασταν εναντίον τηςδικτατορίας, είµαστε υπέρ της αναβίωσης και της καθιέρωσης τηςδηµοκρατίας, αλλά και της κοινωνικής δικαιοσύνης.Και ας µνηµονεύσουµε ότι η δηµοκρατία καθιερώθηκε, εµπεδώθηκε,έγινε συνείδηση όλων µας από το 1974 και µέχρι σήµερα αντέχει -στο χέρι µας είναι ν'αντέξει- αλλά οι µνήµες πρέπει να διαδοθούν -ας µου επιτραπεί αυτή η έκφραση- ώστε να µη γίνονται γιορτές καινα µη γνωρίζουν ιδίως οι µαθητές µας, γιατί πηγαίνουν νακαταθέσουν στο Πολυτεχνείο κάποιο στεφάνι ή γιατί πηγαίνουν στοΠολυτεχνείο.∆εν είναι η µέρα, ούτε γιατί δεν έχουµε σχολείο ούτε γιατί δενπρέπει να δουλεύουµε, είναι η µέρα γι' αυτό το σκοπό, να µηδιστάζουµε δηλαδή να πάµε σ'αυτήν τη γιορτή. Ευχαριστώ.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Γεωργακόπουλοςέχει το λόγο.∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, πιστεύω ότιείναι ένα χρέος τιµής της Ελληνικής Βουλής προς όλους εκείνους, οιοποίοι αντιστάθηκαν στη δικτατορία, προς όλους εκείνους οι οποίοισυµπαραστάθηκαν σ'αυτούς οι οποίοι έβαζαν τα στήθη τους καιαντιστάθησαν στη δικτατορία, η σηµερινή νοµοθετική πρωτοβουλίατου αγαπητού συναδέλφου Παναγιώτη Κρητικού.Είχε γίνει απόπειρα και στο παρελθόν να καθιερωθεί αυτή ηµέρα ως µέρα τιµής για τους αγωνιστές του αντιδικτατορικούαγώνα. Βεβαίως προσδιορίζεται η 17η Νοέµβρη ως ηµέραεξέγερσης του Πολυτεχνείου, γιατί ήταν το κορυφαίοαντιστασιακό γεγονός µε την παλλαϊκή συµµετοχή, όχι µόνοτης νεολαίας, της σπουδάζουσας και της φοιτητιώσας νεολαίας,αλλά σύµπαντος του ελληνικού λαού. Ποιοι δεν θυµούνται τότετη συµπαράσταση του ελληνικού λαού. Και θα έλεγα ότι

756 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

δεν πρέπει να θεωρήσουµε ότι καθιερώνοντας την ηµέρα αυτή της17ης Νοέµβρη ως ηµέρα τιµής για την αντίσταση κατά τηςδικτατορίας και υπέρ της δηµοκρατίας, ότι υποβιβάζουµε ήµειώνουµε ή χαµηλώνουµε τις αντιστασιακές πράξεις των άλλωνπραγµατικά γενναίων αγωνιστών κατά της αντίστασης.Γι'αυτό θα έλεγα στον αγαπητό συνάδελφο το Λευτέρη Βερυβάκη,να µη σταθεί στην αρχική του απόφαση να µην ψηφίσει αυτήν τηνπρόταση νόµου.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Μην κάνετε το λάθος. Σας παρέσυρεο κύριος Αντιπρόεδρος. Συµψηφισµός στην ιστορία;∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Γιατί ο ίδιος έχει δεχθεί στοπαρελθόν ακριβώς την ίδια διατύπωση. Εποµένως, δεν υπάρχεικανένας λόγος σήµερα µε τέτοιες µεµψιµοιρίες να καθόµαστε και ναµειώνουµε αυτό το γεγονός.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: ∆εν έχω δεχθεί τίποτε παρόµοιοποτέ. 'Εχετε αλλοιώτικη αντίληψη για την ιστορία.∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Νοµίζω ότι, καθιερώνονταςµια ηµέρα ως ηµέρα τιµής για τους αγωνιστές και µάρτυρες τηςαντίστασης κατά της δικτατορίας, δεν γράφουµε εµείς την ιστορίακαι δεν αλλοιώνουµε εµείς την ιστορία καθιερώνοντας αυτήν τηνηµέρα. Απλά και µόνο χαράσσουµε στη µνήµη του ελληνικού λαούκαι ιδιαίτερα της νεολαίας ότι η µέρα αυτή είναι σπουδαία, είναισηµαντική και πρέπει να επανερχόµεθα, έτσι ώστε να γίνονταιπαράδειγµα και για τις νεότερες γενιές. Γιατί δεν νοµίζω ότιχρειάζονται πολλά λόγια για να σηµατοδοτήσει κανείς τησπουδαιότητα και την καθολικότητα την οποία είχε εκείνη ηπράγµατι σηµαντική περίοδος της ελληνικής ιστορίας, που ξεκίνησε,όπως ειπώθηκε εδώ, από τα γεγονότα της Νοµικής το Φεβρουάριοτου 1973, για να ακολουθήσει µετά στο µνηµόσυνο του ΓεωργίουΠαπανδρέου και να γίνει τότε ο εγκλεισµός των φοιτητών στοΠολυτεχνείο και να αναγορευθεί το Πολυτεχνείο ως το µνηµείοεκείνο της αντίστασης κατά της δικτατορίας.Ούτε θα γράψουµε εδώ την ιστορία ούτε θα την αλλοιώσουµε ούτεθα την συµπληρώσουµε ούτε τίποτα. Απλά και µόνο καθιερώνουµε,που ήταν χρέος µας και είχαµε καθυστερήσει να το κάνουµε αυτόότι αυτή η µέρα είναι µέρα άξιας µνήµης από τον ελληνικό λαό καιόχι ευκαιριακά, αποσπασµατικά, επειδή κάποιοι θέλουν ναγιορτάζουν αυτήν τη µέρα, να ακολουθούµε και κάποιους.Εκείνο όµως που πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα είναι ότι πρέπει ναξεφύγει η µέρα αυτή από το χαρακτήρα, που έχει πάρει τηντελευταία περίοδο, τα τελευταία χρόνια. Είναι ένας χαρακτήρας, µιαµορφή εορτασµού, η οποία δεν τιµά τους ήρωες του Πολυτεχνείου,δεν τιµά τους ήρωες της αντίστασης κατά της δικτατορίας, δεν τιµάτην καθολική και παθητική αντίσταση του ελληνικού λαού κατά τηςδικτατορίας. Πρέπει να είναι εορτασµός πραγµατικά στο ύψος τωνγεγονότων που σηµάδεψαν την περίοδο εκείνη της ελληνικήςιστορίας και όχι πανηγύρι, όχι εκτόνωση κάποιων, όχι προβολή τουόγκου ή του µεγέθους της συµµετοχής του άλφα ή του βήτακόµµατος.Θα έκανα µια πρόταση να αποφασίσουν τα κόµµατα εδώ σήµερανα µην ξανακατέβουν µε τις κοµµατικές τους σηµαίες στη γιορτή τουΠολυτεχνείου, έτσι ώστε να φανεί ότι σύµπας ο ελληνικός λαός,χωρίς τις κοµµατικές του σηµαίες κατεβαίνει για να τιµήσει αυτό τογεγονός.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Πολύ αισιόδοξος είστε.∆ΗΝΗΤΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Μπορεί να είµαι αισιόδοξος,αλλά καµιά φορά χρειάζονται και οι αισιόδοξοι σ' αυτήν τη ζωή, έτσιώστε να παρουσιάσουµε στον ελληνικό λαό ότι πρέπει κάποιαστιγµή να δείξουµε ότι ήταν ενωµένος εκείνη τη στιγµή ο ελληνικόςλαός. ∆εν διαχωριζόταν µε κοµµατικές σηµαίες, δεν είχε διαφορές.'Οποιες και αν ήταν οι ιδεολογικές τοποθετήσεις του καθενός εκείήταν ένας και µοναδικός ο σκοπός να φύγει η δικτατορία και ναεπανέλθει η δηµοκρατία για την οποία πράγµατι αγωνίστηκαν τότε,έδωσαν το αίµα τους, τη ζωή τους, τη σωµατική τους ακεραιότηταπάρα πολλοί εκείνη την περίοδο. Και αυτό νοµίζω ότικαθιερώνοντας σήµερα την ηµέρα αυτή ως ηµέρα τιµής για τουςαγωνιστές, για τη δηµοκρατία και τον αγώνα κατά της δικτατορίας,συµπεριλαµβάνει ακριβώς όλα εκείνα τα οποία θέλαµε µ' ένα λιτό

τρόπο. 'Οταν είσαι κατά της δικτατορίας, είσαι και κατά τηςεξάρτησης και κατά της υποτέλειας και κατά της κοινωνικής αδικίας.'Οταν είσαι υπέρ της δηµοκρατίας, είσαι υπέρ της κοινωνικήςδικαιοσύνης, είσαι υπέρ της ελευθερίας, υπέρ της ισότητας. Τα λέειόλα η λέξη δηµοκρατία. Είναι τόσο ευρεία που µπορεί νασυµπεριλάβει όλες τις απόψεις.Γι' αυτό, τελειώνοντας, κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να απευθύνω µιαέκκληση προς τους συναδέλφους που έθεσαν διαφορετική άποψηότι δεν θα το ψηφίσουν αν δεν διατυπωθεί έτσι ή διαφορετικά, νααποσύρουν αυτές τις ενστάσεις τους, να ψηφίσουν αυτήν τηνπρόταση νόµου, η οποία, όπως σας είπα δηµιουργεί τιςπροϋποθέσεις για να αλλάξει ο χαρακτήρας εορτασµού τουΠολυτεχνείου και να ανεβεί και πάλι στο βάθρο του η τιµή και ηδόξα, την οποία τα παιδιά εκείνα, η νεολαία και ο λαός έδωσανπράγµατι στον ελληνικό λαό.Να θυµηθούµε την πρώτη επέτειο εορτής του Πολυτεχνείου το1974. ∆εν θα ξεχάσω ποτέ τότε το ένα εκατοµµύριο κόσµου πουείχε κατέβει για να τιµήσει την ηµέρα εκείνη. Και δεν υπήρχανκοµµατικές σηµαίες. ∆εν υπήρχαν λάβαρα κοµµατικά, δεν υπήρχανκοµµατικές αντιπαραθέσεις. 'Ηταν µια γιορτή τιµής πράγµατι προςόλους εκείνους, οι οποίοι αντιστάθηκαν κατά τη δικτατορία. Αςπροσπαθήσουµε, λοιπόν, να επαναφέρουµε σ' αυτόν το δρόµο τηνεορτή του Πολυτεχνείου.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο Πρόεδρος του∆Η.Κ.ΚΙ. κ.Τσοβόλας έχει το λόγο.∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΟΒΟΛΑΣ (Πρόεδρος του ∆Η.Κ.ΚΙ.): Είναιγεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία και του ελληνικού λαού καιτης νεολαίας αγωνίζεται διαρκώς και πολύµορφα σε βάθος χρόνου,στη διαδροµή των αιώνων ενάντια σε πράξεις που αποτελούνµορφές αντιδηµοκρατικές ή αντιδηµορατικής λειτουργίας τουπολιτεύµατος και της χώρας.Είναι επίσης γεγονός ότι αµέσως µετά την κήρυξη της δικτατορίας ηαντίδραση αυτή υπήρξε έντονη, παρά το κλίµα που επεκράτησεαπό την πρώτη στιγµή στη χώρα µας. Και είναι αλήθεια ότι τηνελληνική Βουλή κοσµούν άνθρωποι, οι οποίοι από την πρώτηστιγµή αψηφώντας συνέπειες και τον εαυτό τους, αντιστάθηκανσ'αυτήν την ξενοκίνητη δικτατορία. Υπάρχουν ακόµα και σήµερα καιανήκουν σε διάφορα κόµµατα. Και οφείλει πράγµατι η Βουλήαυτούς τους ανθρώπους, που λόγω της σεµνότητάς τους δενθέλησαν ούτε θέλουν ποτέ να µνηµονεύονται, να τους τιµήσει καιαπό µόνη της να κάνει µια µέρα ειδική συζήτηση, γιατί το οφείλειαυτό στη δηµοκρατία, αλλά και στους αγωνιστές της δηµοκρατίας οιοποίοι µε έργα και όχι µε λόγια έβαλαν τα στήθη µπροστά σε εκείνητην περίοδο της ξενοκίνητης δικτατορίας και πλήρωσαν για τιςπράξεις αυτές ακριβά µε φυλακίσεις, αλλά και µε στέρηση βασικώνλειτουργειών, σωµατικών και πνευµατικών.Πολλοί απ'αυτούς επίσης λείπουν σήµερα, έχουν πεθάνει λόγωαυτών των κακουχιών. 'Αλλοι υπάρχουν και συνεχίζουν ναπαλεύουν και σήµερα και είναι µέσα στη Βουλή. Και αυτό το κάνειτο ∆Η.Κ.ΚΙ. και ως πρόταση µε την ευκαιρία της συζήτησης τηςπρότασης νόµου του αγαπητού φίλου και συναδέλφουΑντιπροέδρου της Βουλής κ. Κρητικού.Το οφείλουµε αυτό ως Βουλή για την ιστορία και τις επερχόµενςγενιές, αλλά και για τη σηµερινή νεολαία. ∆ιότι δυστυχώς ο έλεγχοςτων Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας από τις γνωστές αντιδραστικέςδυνάµεις, αλλά και από τα γνωστά οικονοµικά συγκροτήµαταδιεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα, αποπροσανατολίζουν σκόπιµα τηνιστορία και τη νεολαία και τους λαούς.Εµείς εδώ στο ναό της δηµοκρατίας, σε µια περίοδο που σκόπιµαπλήττεται αυτός ο ναός, για να µπορούν να επιβιώνουν πάντα οιλογικές αυτών των συγκροτηµάτων οικονοµικών και άλλων, έχουµευποχρέωση σε συνέχεια της συζήτησης που προκλήθηκε σήµεραµε την ευκαιρία της πρότασης νόµου του κ. Κρητικού, να κάνουµεειδική συζήτηση η οποία να µεταδίδεται και από την τηλεόραση,τουλάχιστον την κρατική, ώστε να ενηµερωθεί η σηµερινή νεολαίααλλά και ο ελληνικός λαός που δεν έζησε τα γεγονότα εκείνης τηςεποχής, από πρώτο χέρι, από ανθρώπους που µπήκαν στηνπρώτη γραµµή, αλλά και από εκείνους που έζησαν τα γεγονότα

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ' - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1999 757

για να µην ξαναζήσουµε στην πατρίδα µας τέτοιες αλήστου µνήµηςεποχές.'Ενα δεύτερο που θέλω να επισηµάνω είναι το εξής: Θεωρώ ότι ησηµερινή συζήτηση που προκλήθηκε από την πρόταση νόµου τουκ. Κρητικού, αποτελεί µια µικρή νησίδα στο πέλαγος τηςπαγκοσµιοποίησης της οικονοµίας και της αγοράς, που θέλεισκόπιµα να βάλει -και βάζει συνεχώς-στο περιθώριο τιςπανανθρώπινες αξίες, που ήταν άλλωστε και η βάση του ελληνικούπολιτισµού "δηµοκρατία - ελευθερία - πρόοδος -κοινωνικήδικαιοσύνη - εθνική ανεξαρτησία".'Εδωσε τη δυνατότητα σήµερα η Βουλή µε την πρόταση του κ.Κρητικού να γίνει µια συζήτηση έξω από αριθµούς, έξω από τιςλογικές των στεγνών αριθµών, να θυµηθούµε τα παλιά ως λαός, ωςΚοινοβούλιο. Να θυµηθούµε τους ωραίους αγώνες αυτού του λαούκαι της νεολαίας, αγώνες οι οποίοι στόχευαν όχι στο πώς θαβελτιώσουµε τους αριθµούς, αλλά στο πώς θα προωθήσουµε αυτέςτις πανανθρώπινες αξίες.Ας αποτελέσει αυτή η συζήτηση σήµερα την αρχή για να γίνουν καιεδώ στο Κοινοβούλιο, έξω από τις λογικές παγκοσµιοποίησης καιτων αριθµών, τέτοιας ποιότητας συζητήσεις µε κάπια άνεση γιαόλους τους Βουλευτές, ώστε πράγµατι έτσι ουσιαστικά νααποτίσουµε φόρο τιµής προς τους επώνυµους και ανώνυµους πουείτε βρίσκονται σήµερα στη Βουλή είτε όχι, που βρίσκονται ή δεβρίσκονται σήµερα στη ζωή, για τους αγώνες τους και στην πράξηνα τους διαβεβαιώσουµε ότι συνεχίζουµε εκείνους τους αγώνες καιότι δεν είµαστε διατεθειµένοι να ακολουθήσουµε αυτά που θέλουν οισηµερινές κυρίαρχες σήµερα ξένες δυνάµεις, ούτε εκείνοι οιοικονοµικοί παράγοντες που είναι και σηµερινοί µε άλλο όνοµα, πουβάζουν κάθε µέρα στο περιθώριο µεγάλα τµήµατα της νεολαίας, σεόλο το πλανήτη και στην Ελλάδα, αλλά και στο περιθώριο µεγάλατµήµατα του παγκόσµιου πληθυσµού.Πιστεύω πραγµατικά ότι αυτή η συζήτηση δίνει κατ' αρχήν δύναµηκαι κουράγιο σε εµάς να συνεχίσουµε τους αγώνες όλων τωνανθρώπων, αγώνες οι οποίοι πρέπει να συνεχιστούν σε µια κρίσιµηπερίοδο, όπου δυστυχώς η ίδια µεγάλη ξένη δύναµη, αλλά και οιάλλες, θέλουν να επιβάλουν τη θέλησή τους στη χώρα µας,παραβιάζοντας και ανθρώπινα δικαιώµατα, αλλά και εθνικάκυριαρχικά µας δικαιώµατα.Γι' αυτό κλείνοντας, θέλω να συγχαρώ τον κ. Κρητικό για τηνπρωτοβουλία παρά και τις παρατηρήσεις που έγιναν, που τιςθεωρώ και αυτές θετικότατες. ∆είχνουν την αγωνία γι' αυτήν τηνπερίοδο που ζούµε και για τον παραγκωνισµό αυτών τωνανθρώπινων αξιών. Ασφαλώς όλοι θα θέλαµε -και το θέλουµεφαντάζοµαι όλοι -να ψηφιστεί αυτή η πρόταση µε την προσθήκηπου προτείνει, αφού τη θεωρεί αυτονόητη και σήµερα είναι κρίσιµηστην εποχή που ζούµε. Εκεί που λέµε "υπέρ της δηµοκρατίας" ναµπει και "εθνικής ανεξαρτησίας"- είναι σήµερα επίκαιρο όσο ποτέάλλοτε- ώστε να ψηφιστεί αυτή η πρόταση µε την έννοια πουαναπτύχθηκε, αλλά που προηγουµένως και εγώ είχα την τιµή νααναπτύξω.Εµείς πιστεύοντας ότι η Κυβέρνηση θα δεχθεί και αυτήν τηνπροσθήκη περί εθνικής ανεξαρτησίας, θα ψηφίσουµε την πρόταση.'Αλλωστε ξέρουµε δεν ταυτίζεται εθνική ανεξαρτησία καιδηµοκρατία. Μπορεί να έχεις δηµοκρατία και να µην καταλήγειτελικά στην εθνική ανεξαρτησία. 'Η να έχεις επίφαση δηµοκρατίας.'Αλλωστε µην ξεχνάµε ότι και το τετράπτυχο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. τότεήταν: Εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική δικαιοσύνηκαι δηµοκρατικές διαδικασίες. 'Αρα πρέπει να προστεθεί αυτό τοπράγµα, προκειµένου να µην υπάρξει διαφοροποίηση από κάποιοκόµµα. Θα είναι λάθος κατά την άποψή µου. Γι'αυτό προτείνουµε ναπεριληφθεί και η φράση "εθνική ανεξαρτησία", ώστε οµόφωνα ηΒουλή να ψηφίσει τη διάταξη. Και βέβαια ιστορικά οι αναφορές πουέκανε ο Λευτέρης Βερυβάκης δεν πρέπει να αγνοηθούν. Και εδώ αςµου επιτραπεί να πω το εξής: Ο Παναγιώτης Κρητικός και οΛευτέρης Βερυβάκης είναι παραδείγµατα προς µίµηση για πολλούςαπό µας. Εγώ ανήκω σε άλλο κόµµα σήµερα, δεν έχει καµιάσηµασία. 'Οµως ποτέ δεν αρνήθηκα τους αγώνες αυτών πουµπήκαν µπροστά πολύ πιο ισχυρά από µας. Φυσικά δεν αρνήθηκακαι τους δικούς µου αγώνες απ'όπου και αν τους έκανα. Κανέναςποτέ δεν πρέπει να αρνείται τους αγώνες του, όταν είναι αγώνες για

τη δηµοκρατία.Ο Λευτέρης Βερυβάκης είναι γνωστός για το ψυχικό του σθένος, γιαψυχικά αποθέµατα. Είναι γνωστός για τους αγώνες αψηφώντας τηνίδια τη ζωή του και αρτιµέλειά του και δεν µπορεί σε καµιάπερίπτωση αυτά που είπε ο Λευτέρης Βερυβάκης να θεωρήσουµε...ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΠΥΡΙΟΥΝΗΣ: Και στον πατριωτισµό του.∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΟΒΟΛΑΣ (Πρόεδρος του ∆Η.Κ.ΚΙ.): Ασφαλώς καιστον πατριωτισµό του.... ότι οφείλονται σε άλλα πράγµατα, που εγώ τουλάχιστον δεν θέλωκαν να αναφέρω.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Αγγουράκης έχειτο λόγο.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: Θα είµαι πάρα πολύ σύντοµος,κύριε Πρόεδρε.Κατ'αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Τσοβόλα για τηνυποστήριξη µέρους της πρότασής µας. Απλά θα ήθελα να πω ότιδεν πείστηκα από την επιχειρηµατολογία του κυρίου Υφυπουργού.Φυσικά να σηµειώσω ότι, απ'ό,τι κατάλαβα από την τοποθέτησήτου, ως σκέψη δεν έχει αντίρρηση, ωστόσο στο όνοµα τουλακωνικού θα ήθελε η διατύπωση να µείνει όπως έχει. Εµείςεπιµένουµε στη διατύπωση που έχουµε πει.Θα ήθελα να θυµίσω στον κύριο Υπουργό ότι, µε µια έννοια και οαγώνας ενάντια στη δικτατορία είναι υπέρ της δηµοκρατίας. Εγώδεν ξέρω κανένα αγώνα ενάντια στη δικτατορία που να µην είναι καιυπέρ της δηµοκρατίας. Και όµως πολύ καλά κάνουµε και στηδιατύπωση λέµε ότι αυτή η ηµέρα καθιερώνεται ως ηµέρα τιµήςστους αγώνες ενάντια στη δικτατορία υπέρα της δηµοκρατίας.ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ-ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗΣ: Οι δικτάτορεςδιαδέχονται αλλήλους πολλές φορές.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Σωστή η παρατήρησητου κ. Παπαθεµελή.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: Τότε να έµενε υπέρ τηςδηµοκρατίας µόνο.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ενώ το άλλοπεριλαµβάνεται και το εξήγησε πολύ σωστά ο κύριος Υπουργός.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: Επαναλαµβάνω ότι θα µπορούσενα µείνει υπέρ της δηµοκρατίας. Αλλά εν πάση περιπτώσει δεν είναιεκεί το ζήτηµα. Το θέµα είναι ότι τελικά όλοι, λίγο ως πολύ, έχουµεπέσει στον πειρασµό να ερµηνεύσουµε το Πολυτεχνείο. Και εµείςσας κάνουµε µία πρόταση, η οποία είναι έξω από κάθεαµφισβήτηση. Το σύνθηµα είναι συγκεκριµένο. ∆εν ξέρω κανέναν,ειλικρινά δεν έχω υπόψη µου κάποιον, ούτε σήµερα, αλλά ούτε καιτα προηγούµενα χρόνια που να έχει αµφισβητήσει το συγκεκριµένοσύνθηµα. Και επιτρέψτε µου έναν απλό παραλληλισµό έχονταςυπόψη την τεράστια δουλειά που έχει κάνει και ο κύριοςΑντιπρόεδρος. Γι'αυτό και η συγκεκριµένη διατύπωση.Φαντασθείτε να λέγαµε ότι οι Γάλλοι τιµούν τη γαλλική επανάστασηγια την πάλη ενάντια στη µοναρχία. ∆εν το κάνουν. 'Εχουν και τατρία συγκεκριµένα συνθήµατα, ώστε να µην υπάρχει και καµιάπαρερµηνεία τι θέλαν, τι δεν θέλαν, τι παλεύαν και τι δεν παλεύαν.∆εύτερον, έχει σηµασία και η αναφορά µας στο θέµα τηςεγρήγορσης και του αγώνα. Θα έλεγα ότι ίσως έχει ακόµηµεγαλύτερη σηµασία.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής):Είναι αυτονόητο.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: ∆εν είναι καθόλου αυτονόητο.ΕΠΑΜΕΙΝΩΝ∆ΑΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: Είναι αυτονόητο, κύριεσυνάδελφε. Η δηµοκρατία έρχεται πρώτη. Από εκεί απορρέουν όλα.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: 'Οχι. Αν είναι αυτονόητο, γιατί δεντο βάζουµε;ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Τα αυτονόητα δεν ταβάζουµε. Τα παραλείπουµε. Τα ευκόλως εννοούµεναπαραλείπονται.

758 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: Εν πάση περιπτώσει, σηµειώθηκεότι είµαστε αντίθετοι µε το µουσειακό χαρακτήρα των εκδηλώσεων.Γιατί υπάρχει ο µουσειακός χαρακτήρας ή γιατί υπάρχει ο κίνδυνοςνα µετατραπούν σε µουσειακό χαρακτήρα. ∆εν άκουσα καµίαγνώµη. Υπάρχει αυτός ο κίνδυνος πραγµατικά. Και κατά τη γνώµηµας ο κίνδυνος προέρχεται ακριβώς αν µειωθεί η ανάγκηεγρήγορσης και αγώνα. 'Οσο λιγότερη εγρήγορση υπάρχει, τόσοπιο µουσειακός γίνεται ο χαρακτήρας των εκδηλώσεων.Τελειώνοντας θα ήθελα να πω το εξής. Επειδή έγινε ξανά µιαέκκληση από τον Κοινοβουλευτικό Εκπρόσωπο, νοµίζω, τουΠΑ.ΣΟ.Κ. όσον αφορά τον όγκο, τα κοµµατικά µπλοκ κλπ., ταπράγµατα είναι απλά. Το Κ.Κ.Ε. όλα αυτά τα χρόνια στηρίζει αυτέςτις εκδηλώσεις που τις οργανώνουν άλλοι, όπως είναι γνωστό. ∆εντις οργανώνει του Κ.Κ.Ε. Εάν τα υπόλοιπα κόµµατα είχαν τηνάποψη ότι πρέπει να στηριχθούν, είναι πάρα πολύ απλό νακαλέσουν τους οπαδούς τους να συµµετέχουν στις συγκεκριµένεςεκδηλώσεις. Θα γινόταν πιο µαζικές. ∆εν χωρά καµιά αµφιβολία.∆εν έγινε. 'Αρα το πρόβληµα δεν είναι αν θα κατέβουµε µεκοµµατικές σηµαίες ή όχι. Το πρόβληµα είναι εάν όλοι µαςπραγµατικά θα κάνουµε πράξη αυτό που είπε ο κ. Ζαφειρόπουλοςαπό τη Νέα ∆ηµοκρατία. Θα στηρίζουµε αυτές τις εκδηλώσεις τωνοποίων η πρωτοβουλία πρέπει να εξακολουθεί να παραµένει στουςµαζικούς φορείς, στις αντιστασιακές οργανώσεις, στα σωµατεία,ακριβώς για να ανταποκρίνονται όσο γίνεται περισσότερο και στοΠολυτεχνείο, αλλά να τροφοδοτούµε και την αυτενέργεια τωνµαζών. Ευχαριστώ πολύ.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Βερυβάκης έχει τολόγο.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, επειδή ο κ. Κρητικόςως εισηγητής, αισθάνοµαι ότι µπορεί να απαντήσει και σε όσαηκούσθησαν, εάν δεν έχει αντίρρηση να έποµαι για να υπάρχει καιδιάλογος. Αλλιώς δεν έχω αντίρρηση.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Στις δευτερολογίεςούτως ή άλλως όποιος ζητήσει το λόγο, τον παίρνει.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Κοιτάξτε, είδατε τώρα, αλλά είδα καιεγώ πώς έγινε ο κατάλογος.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής): ∆ενέχω καµµία αντίρρηση να προηγηθώ, κύριε Πρόεδρε. 'Αλλωστε θαπροσπαθήσω να είµαι σύντοµος, συµµεριζόµενος την κόπωσηόλων και πολύ περισσότερο υµών, διότι το µονοµελές της 'Εδραςσας έχει προσθέσει αυξηµένη κόπωση.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Είναι ιδιαίτερη τιµή γιαµένα, κύριε συνάδελφε, να προεδρεύω σ' αυτήν την ιστορικήπραγµατικά συνεδρίαση του ελληνικού Κοινοβουλίου. Θαµπορούσα να καθήσω άλλες τρεις ώρες.Συνεχίστε.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής):Κατ' αρχήν πριν αναπτύξω ορισµένες σκέψεις δευτερογενείς, θέλωνα επαναλάβω τη διατύπωση της τελικής µορφής του άρθρουµόνου, όπως έγινε τότε στη δεύτερη συνεδρίαση της ΕπιτροπήςΜορφωτικών Υποθέσεων και µε την προσθήκη που ανέπτυξα κατάτην αγόρευσή µου που και αυτή είχε γίνει από τότε φυσικά στοάρθρο αυτό.'Αρθρο µόνο: "Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αναγνωρίζεται ωςυψίστη πράξη" -το είχα διατυπώσει ήδη από την επιτροπή-"Αντίστασης της ελληνικής νεολαίας και του λαού κατά τηςδικτατορίας και υπέρ της λαϊκής κυριαρχίας". 'Εγινε µία συζήτηση ναµπει η λέξη δηµοκρατία και εγώ επέµεινα στη λέξη λαϊκή κυριαρχίαγια ουσιαστικότερους λόγους, γιατί η λαϊκή κυριαρχία πολλές φορέςδεν είναι πάντοτε κυριαρχία και στην εξουσία. Συνεχίζω: "Η 17ηΝοεµβρίου καθιερώνεται ως ηµέρα µνήµης στους αγωνιστές καιµάρτυρες του αντιδικτατορικού αγώνα ...ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ (Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας καιΘρησκευµάτων): Για να το βελτιώσετε, βάλτε "σε όλους τουςαγωνιστές".ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής): "Σεόλους τους αγωνιστές". Εξυπακούεται. Αν είναι απαραίτητο, να µπει

"σε όλους τους αγωνιστές και µάρτυρες του αντιδικτατορικού αγώνακαι ως ηµέρα τιµής για την ελληνική νεολαία".Κατά την πρώτη αγόρευσή µου, κύριε Πρόεδρε, αναφέρθηκα στακυριότερα στάδια της αντίστασης των Ελλήνων, αναφερόµενος σεδίκες, σε καταδίκες, σε βασανιστήρια, σε ενεργητική αντίσταση. Καιδεν µνηµόνευσα, εάν θέλετε, από παράλειψή αλλά και διότι δενήθελα να εξειδικεύσω περισσότερο τα πράγµατα, ονόµατα. ∆ιότιτότε, θα διέτρεχα τον κίνδυνο να παραλείψω πολλούς αγωνιστές οιοποίοι έδρασαν µέσα από οργανώσεις ή και µεµονωµένα.Θυµάµαι περιπτώσεις στην Αίγινα µεµονωµένων αγωνιστών οιοποίοι βγήκαν στην πλατεία της 'Ανδρου, αν θυµάµαι καλά και µουδιαφεύγει αυτήν τη στιγµή το όνοµα ενός αγωνιστή -και λυπάµαι- οοποίος συνελήφθη διαµαρτυρόµενος κατά της δικτατορίας καικαταδικάστηκε. 'Ηταν δεκάδες -για να µην πω εκατοντάδες-οιαγωνιστές αυτοί.Συνεπώς αναφερόµαστε σε όλους. Και αναφερόµαστε βεβαίως στιςκύριες οργανώσεις του ΠΑΚ, της Ελληνικής Αντίστασης µε τονΑλέξανδρο Παναγούλη και το Λευτέρη Βερυβάκη και πολλούςάλλους. ∆εν µπορώ να τους µνηµονεύσω γι' αυτό δεν αναφέρθηκα.(Στο σηµείο αυτό κτυπάει το κουδούνι λήξεως του χρόνου οµιλίαςτου κυρίου Αντιπροέδρου της Βουλής)Θα παρακαλέσω, κύριε Πρόεδρε, να µου δώσετε το χρόνο πουδικαιούµαι.∆εν τους µνηµονεύω γιατί θα είναι ελλιπής η αναφορά µου και θαπαραλείψω ονόµατα. Αναφερόµαστε στο Πατριωτικό Μέτωπο, στοΡήγα Φερραίο και σε πολλές άλλες οργανώσεις, όπως το ΕΚ∆Α,Εθνικό Κίνηµα ∆ηµοκρατικής Αντίστασης, ή στο ∆ΕΚΑ όπωςτροποποιήθηκε µετά για να αποφύγει τον εντοπισµό των µελώντου. Υπήρχαν πολλές άλλες οργανώσεις µέσα από τις οποίεςαγωνίστηκαν οι 'Ελληνες πολίτες από την πρώτη ηµέρα τηςδικτατορίας που έκαψαν αρχεία των οργανώσεων και τωνκοµµάτων µέχρι την πτώση της δικτατορίας. Και βεβαίωςαναφερόµαστε σε όλους τους νεκρούς και µάρτυρες αυτής τηςπεριόδου από τον Ελή που ήταν ο πρώτος νεκρός στον Ιππόδροµοµέχρι και τους µεταδικτατορικούς νεκρούς οι οποίοι πέθανανσυνεπεία των κακουχιών, των βασανιστηρίων και των µαρτυρίωντης επάρατης αυτής εποχής, όπως ο Μουστακλής, όπως οΜανδηλαράς, ο Οπρόπουλος κατά τη διάρκεια της δικτατορίας,όπως και πάρα πολλοί άλλοι τους οποίους δεν έχω χρόνο νααναφέρω αυτήν την ώρα. Τους τιµούµε όµως όλους µε τηναναγνώριση της µέρας εκείνης ως κορυφαίας εκδήλωσης και έκανακαι µία σταδιακή αναδροµή στα γεγονότα. Υψίστη αντιστασιακήπράξη ήταν στις 13 Αυγούστου, η απόπειρα τυραννοκτονίαςαντιστασιακή πράξη ήταν η Νοµική Σχολή του ΠανεπιστηµίουΑθηνών, αντιστασιακή πράξη ήταν ο αγώνας στο Πολυτεχνείο.Αλλά δεν είναι δυνατόν, σε µια διάταξη η οποία έχει πανηγυρικόχαρακτήρα νοµικής αναγνώρισης, να µπουν λεπτοµέρειες, νααναφερθούν πρόσωπα, να αναφερθούν οργανώσεις, να καλυφθείονοµαστικά και αριθµητικά αν θέλετε η όλη περίοδος. ∆εν είναιδυνατόν να γίνει αυτό και σε κανένα νόµο δεν µπαίνει. Με αυτήν τηδιατύπωση τιµάµε την αντίσταση της νεολαίας και την αντίστασητου λαού καθ'όλη τη διάρκεια της δικτατορίας.Συνεπώς ο φίλτατος κ. Βερυβάκης, µε τον οποίο µας συνδέουνδεσµοί φιλίας και δεσµά αγώνων -αισθάνοµαι ακόµα το βάρος τωνχειροπέδων στους καρπούς των χεριών, εκείνος περισσότερο γιατίήταν βαρύτερες οι χειροπέδες του Λευτέρη Βερυβάκη- µεπαρερµήνευσε όµως προφανώς ή έχει µία άλλη αντίληψη και µίαάλλη εκτίµηση των πραγµάτων. Ωστόσο όµως δεν µπορώ να δεχθώτο χαρακτηρισµό των όποιων συµβιβασµών, τους οποίους γνωρίζειότι ούτε κάνω ούτε κάνει. Και βεβαίως δεν του αποδίδω καµίαπρόθεση διότι ξέρω και γνωρίζω περισσότερο παντός άλλου τηνεντιµότητά του, το χαρακτήρα και την αυταπάρνησή του αν θέλετεστους αγώνες.Συνεπώς παρερµήνευσε το κείµενο ο κ. Βερυβάκης, διότι ηδιατύπωση αυτή είναι καλύτερη από οποιαδήποτε άλλη καιαπό τις προηγούµενες προτάσεις τις οποίες εγώ είχακαταθέσει. Η νέα διατύπωση που διάβασα στην αρχή καλύπτει

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ' - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1999 759

περισσότερο την αντιδικτατορική πάλη, από οποιαδήποτε άλληπρογενέστερη διατύπωση.Αν θέλετε εδώ, κύριε Ανθόπουλε -και ευχαριστώ για την αποδοχήτης πρότασης, πρώτον εσάς- να συµπεριλάβουµε και τη διατύπωσηπου έκανε ο καθηγητής κ. Στεφανής. ∆εν έχω καµία αντίρρηση ναδιευρυνθεί το περιεχόµενό της µε τη διατύπωση που έκανε ο κ.Στεφανής και µε εκείνη που έκανε ο Πρόεδρος κ. Τσοβόλας. Ναυπάρξει µια πλήρης διατύπωση σ' αυτήν την Αίθουσα ούτως ώστενα βγει ένας νόµος γενικής αποδοχής.Το γεγονός του Πολυτεχνείου και η Αντίσταση, αλλά αυτό καθ' αυτότο γεγονός ως κορύφωµα της αντίστασης του λαού είναι ένα άλµατης ιστορίας και υπερπηδά κοµµατικούς φράχτες. Τοεπαναλαµβάνω ξανά υπερκερνά τους κοµµατικούς φράχτες. Είναιπάρα πολύ χαµηλοί οι κοµµατικοί φράχτες για να εµποδίσουν τοάλµα της ιστορίας, το άλµα της νεολαίας στο όνοµα των αξιών τηςδηµοκρατίας, της ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας.Περίµενα να είναι οµόφωνη η σύγκλιση εδώ για τη θυσία τωνδεκαεπτά χρονών, το αίµα των δεκαοκτώ χρονών που δεν χάρηκανούτε τη ζωή, που δεν τα χάρηκαν οι γονείς τους των νέων πουέδωσαν το αίµα τους για να είµαστε εµείς ελεύθεροι και βεβαίως ναδιαφωνούµε και διαφωνούντες να αγωνιζόµαστε για την πρόοδοαυτού του τόπου.Αλλά σ' αυτόν τον κοινό βωµό των νεκρών του Πολυτεχνείου καιόλου του αντιδικτατορικού αγώνα από τον Ελή µέχρι το Μουστακλήκαι µέχρι τον Παναγούλη, από τους πρόποδες µέχρι τις κορυφέςοφείλουµε να συγκλίνουµε για να αποτίσουµε τον ελάχιστο φόροτιµής στο αίµα που έδωσαν για τη δηµοκρατία. Αυτό η Βουλήπρέπει να το κάνει.∆εν αποµακρύνθηκα ποτέ από την ουσία του αγώνα αυτού. Καιτιµώ αυτόν τον αγώνα µε τις ετήσιες εκδηλώσεις στο κολαστήριοτου ΕΑΤ-ΕΣΑ. Εκεί τιµώ αυτόν τον αγώνα. ∆εν γνωρίζω άλληεκδήλωση.Αφού ευχαριστήσω όλους τους αγαπητούς συναδέλφους για τονέπαινο -δεν τον δικαιούµαι, έκανα το ελάχιστο χρέος πουαισθάνοµαι ως 'Ελληνας πολίτης απέναντι στην ιστορία καιαπέναντι στη θυσία- και τον κ. Βερυβάκη για την κριτική του καιεκείνον τον ευχαριστώ, θα ήθελα να πω ότι οφείλουµε όλοι ναυπερκεράσουµε τις όποιες µικρές διαφωνίες, γιατί δεν πρόκειται γιαµεγάλες και να συγκλίνουµε σε µια κοινή ...ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: 'Αλλη αντίληψη για την ιστορία είναι.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής): Ηαντίληψη της ιστορίας είναι άλλη κατά τον Τόιµπι, άλλη κατά τονΠαπαρρηγόπουλο, άλλη κατά τον Βερυβάκη. Εδώ να βρούµε τησύγκλιση.ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ-ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗΣ: Η παράθεση τωνονοµάτων είναι αφοπλιστική για τον κ. Βερυβάκη.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής):Εγώ δεν έχω ιδιαίτερη αντίληψη της ιστορίας παρά εκείνη η οποίααπορρέει από τη διάγνωση των γεγονότων.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: ...(∆εν ακούστηκε).ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Τον πήρατε από τουςπρόποδες και τον πήγατε στην κορυφή.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: ... γιατί ως κρητικός αισθάνοµαικαλύτερα.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής): Οκ. Βερυβάκης έχει το λόγο. Συγγνώµη, το είπα από συνήθεια.Ευχαριστώ όλους κύριε Πρόεδρε και θα παρακαλέσω µετά τοπέρας της συνεδριάσεως να κάνουµε ενός λεπτού σιγή εις µνήµηντων νεκρών του Πολυτεχνείου και της αντιδικτατορικής αντίστασηςτου λαού µας.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Ευχαριστώ τον Α' Αντιπρόεδρο κ.Κρητικό για όσα είπε εξάλλου γιατί µου έδωσε και το λόγο.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ναι, αλλά το λόγο τονδίνει ο Προεδρεύων. Σας παρακαλώ καθήστε στη θέση σας.'Εχω την τιµή να ανακοινώσω στο Τµήµα ότι η ∆ιαρκής Επιτροπή

Παραγωγής και Εµπορίου καταθέτει την έκθεσή της στο σχέδιονόµου του Υπουργείου Ανάπτυξης: "Ενιαίος Φορέας ΕλέγχουΤροφίµων και άλλες ρυθµίσεις θεµάτων αρµοδιότητας τουΥπουργείου Ανάπτυξης".Η ∆ιαρκής Επιτροπή Εθνικής 'Αµυνας και Εξωτερικών Υποθέσεωνκαταθέτει την έκθεσή της στο σχέδιο νόµου του Υπουργείου Εθνικής'Αµυνας: "Σύσταση προσωρινής υπηρεσίας για την αξιοποίηση καιµετεγκατάσταση στρατοπέδων και άλλες διατάξεις".Ορίστε, κύριε Βερυβάκη, έχετε το λόγο.ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, αισθάνοµαιυποχρέωση πρώτα-πρώτα να ευχαριστήσω βεβαίως όλους όσουςέκαναν οποιουδήποτε είδους προσωπικές αναφορές. Πρέπει νασας πω όµως ταυτόχρονα ότι αυτό µε λυπεί ιδιαίτερα, διότι τοθεωρώ κακή εξέλιξη της συζητήσεως γιατί αφαιρεί προσοχή από ταγεγονότα, τα δεδοµένα, και στρέφει την προσοχή στα πρόσωπα.∆εδοµένου ότι κανείς δεν ήρθε εδώ, για να πάρει απ' αυτήν τησυζήτηση δάφνες ή οτιδήποτε άλλο, το οποίο δίδεται ή παίρνεται σεάλλους αγώνες µε άλλους τρόπους και σε άλλους τόπους.Ευχαριστώ, εν πάση περιπτώσει, τους πάντες, ευχαριστώ και τονΠρόεδρο του ∆Η.Κ.ΚΙ. για όλα όσα είπε.Θέλω όµως ιδιαίτερα να τονίσω κάτι, για το οποίο ακόµη δεν έχουνδιασκεδαστεί όχι υπόνοιες, αλλά οι βεβαιότητες. Εδώ υπάρχει µίαδιπλή αντίληψη σκέψης, αν θέλετε ξεκίνησε από τη µεταπολίτευση.Αυτή λέει -κι εδώ ουσιαστικά υποθάλπεται- ότι έχουµε ορισµέναγεγονότα, πρώτο, και εκεί συµφωνούµε όλοι ως ενδεικτικό, είναι τοΠολυτεχνείο και δεύτερο όλα τα άλλα είτε δεν υπάρχουν είτε δενβοηθάνε να υπάρχουν. Τιµούµε λοιπόν το Πολυτεχνείο καιξοφλούµε.Θα σας πω και τον πικρό λόγο, κύριε Πρόεδρε, αφού θέλετε ναπούµε έτσι. Και όποιος παρακολούθησε προσεκτικά αυτήν τηνκουβέντα, που έγινε εδώ, κατάλαβε ότι µας νοιάζει περισσότερο τιγίνεται σήµερα για το Πολυτεχνείο ή σήµερα στο Πολυτεχνείο, παράτην ιστορία του Πολυτεχνείου και της επταετίας. Και αυτό είναι µίαπαθογένεια όλων µας, αν θέλετε και του συστήµατος. Γι' αυτό αυτότο οποίο εδώ µας διαστέλλει και µε το φίλτατο κ. Κρητικό φοβάµαι,όχι διότι έκανε οτιδήποτε κακό, ίσα-ίσα έκανε όλα όσα του φέρνουνσυγχαρητήρια, είναι µία άλλη αντίληψη ότι η ιστορία γράφεται εκεί.Και θέλετε να σας πω και κάτι άλλο; Εγώ δεν διακρίνω για τηνιστορία που γράφτηκε στα επτά χρόνια κανέναν. ∆εν διακρίνω κανούτε τις πράξεις της δικτατορίας, που είναι κοµµάτι της ελληνικήςιστορίας, την οποία δεν µπορεί να ξαναγράψει κανείς, άλλο αν είναιµαύρο, είναι κοµµάτι της ελληνικής ιστορίας. Αυτή η διατύπωσηόπως είναι εδώ, κρατάει ουσιαστικά ένα γεγονός και µια αντίληψη,που όπως το φωτίζει, δίνει την εντύπωση ότι παραθεωρεί καιδιαγράφει όλη την άλλη ιστορία αυτής της περιόδου και λυπάµαι.Πρέπει να σας πω, κύριε Πρόεδρε, και µου το θύµισε και οΚοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος κ. Γεωργακόπουλος ότι πράγµατιείχαµε υπογράψει µε συναδέλφους την ιδέα του εορτασµού τηςΑντίστασης, του Αντιστασιακού Αγώνα και των Αντιστασιακώναγωνιστών. Είχα υπογράψει, λοιπόν, ένα κείµενο, το οποίο µουθύµισε εδώ κατ' ιδίαν ο κ. Κρητικός και πήγα και το ζήτησα. Και είναιη πρώτη διατύπωση, το έχουµε κάνει το 1990. Και τότε θυµάµαι καιτις συζητήσεις, οι οποίες έγιναν, όταν υπεβλήθη αυτό. Και έλεγανό,τι επανέλαβα σήµερα. ∆εν είχε µοίρα. Τότε βεβαίως λέγαµε αυτά,τα οποία εξακολουθούµε να λέµε στην πρώτη διατύπωση, όχι στηδεύτερη, κατά συµβιβασµό, διατύπωση.Η δεύτερη κατά συµβιβασµό διατύπωση, κύριε Υπουργέ, έχειτο µεγάλο χάρισµα να έχει την ελληνική λιτότητα αλλά µεθυσία της αλήθειας. Αλλά έχει κάτι, το οποίο ποτέ δεν θακαταδέχονταν οι 'Ελληνες, να τονίζουν κάτι ουσιαστικά, χωρίςνα το θέλουν έστω, βάζοντας στην άκρη την ουσία µιαςεποχής. 'Εχει καµία αξία, αν θέλετε, το τι θα πούµε εδώ ωςνοµοθετική πράξη; Νοµίζετε ότι τη ζητάει κανείς ως νοµοθετικήπράξη; 'Εχει ουσία, αν θέλετε, µόνο σαν επίσηµη πράξη τηςπολιτείας, η οποία ενστερνίζεται ένα πνεύµα και από εκεί καιπέρα θα δώσει, µε όποιες συνακόλουθες πράξεις, αυτό τοπνεύµα ιδιαίτερα προς την ελληνική νεολαία. Αυτό µε τον

760 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

τρόπο που γίνεται εγώ δεν το αισθάνοµαι σήµερα εγγύηση, ότι έχεισηµειωθεί εδώ απ' αυτό το Σώµα.Βεβαίως, από εκεί και πέρα, καλώς κάνουν οι νέοι σήµερα ναγιορτάζουν όπως νοιώθουν και καλώς κάνει η ελληνική νεολαία,άλλο αν πολλές φορές καταλαβαίνει λάθος το όλο πράγµα, διότικαθοδηγείται λάθος. Κι εδώ χρειάζεται πράγµατι οι ηγεσίες ναξανακοιτάξουν το θέµα από την αρχή, το Πολυτεχνείο να τιµάται µετη σωστή διάστασή του. Αλλά εµένα δεν µε ενοχλεί και τότε ανκόµµατα λειτούργησαν και τώρα αν λειτουργούν κόµµατα, όσο µεενοχλεί ότι η ιστορία διαγράφεται.Και θα σας πω και κάτι άλλο, κύριε Πρόεδρε, µολονότι έχω πολλάνα πω και δεν έχω χρόνο να το κάνω. 'Ολοι οι τύραννοι τηςιστορίας, όλοι αν θέλετε οι ολοκληρωτισµοί, που υπήρξαν ιστορικά,µόλις κατέλαβαν την εξουσία ξεκίνησαν από το να ξαναγράψουν τηνιστορία, διαγράφοντας ό,τι δεν αισθανόντουσαν ότι µπορούν να τοελέγχουν. ∆εν υπάρχει µεγαλύτερο κακούργηµα από το νασπεύδεις, είτε ηθεληµένα είτε αθέλητα, να διαστρεβλώσεις τηνιστορία, µόνο και µόνο διότι εκείνη την ώρα οι νεκροί δεν µπορούννα απαντήσουν. 'Οµως αισθάνοµαι ότι αυτό πράττουµε.Υπάρχει, λοιπόν, απ' αυτής της πλευράς µια πολιτική πράξη, ηοποία αθελήτως γίνεται, αλλά η οποία λέει ότι και σήµερα µε αυτότο οποίο κάνουµε και το οποίο, αν θέλετε, στην ιδέα του όλοι τοτιµούµε, δεν συµβάλλουµε στην πραγµατική ιστορία η οποία σε όλητη διάρκεια της µεταπολίτευσης πολλά έχει πάθει. Ας κάτσουµε,λοιπόν, να δούµε και ας κάτσουν πρώτα τα κόµµατα και αυτήν τηνκραυγή προς αυτά απευθύνω, να δουν µε ειλικρίνεια και παρρησίατην ιστορία και ας πράξουν ανάλογα. Από εκεί και πέρα αυτήν τηνπράξη ποιος νοιάζεται και τάχα τι θα προσφέρει.Συνεπώς, κύριε Πρόεδρε, για να καταλήξω, υπεστήριξα ότι είναιλάθος η αντίληψη, που θέλει τον αντιστασιακό αγώνα και τηνπρώτη γενιά αντίστασης να τη διαγράφουµε, για να αφήσουµε µίαύστερη, αν θέλετε, τη δεύτερη γενιά τη γενιά του Πολυτεχνείου καιµια στιγµή µόνο να λάµπει και να καταυγάζει όλη αυτήν τηνπερίοδο.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Ζαφειρόπουλοςέχει το λόγο.ΕΠΑΜΕΙΝΩΝ∆ΑΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, όλα αυτάτα οποία κατατίθενται µέσα στη Βουλή, απ' όλες τις πλευρές, αλλάκαι από όλους τους συναδέλφους, είναι σωστά. 'Οµως εδώ θέλουµενα αναδείξουµε ένα ιστορικό γεγονός, ένα γεγονός που πρέπει ναέχει συνέχεια, που πηγάζει από τη βούληση και από το χαρακτήρατου 'Ελληνα πολίτη από την ηµέρα που ανακαλύφθηκε η Ελλάδαεδώ και χιλιάδες χρόνια και που στήριξε αυτές τις αρχές καιπροπαντός στήριξε τη δηµοκρατία.Εάν, λοιπόν, µέσα στην έννοια της δηµοκρατίας, η οποία πηγάζειαπό τη λαϊκή κυριαρχία, αυτή διευθύνει, δεν µπορεί όµως το σύνολοαυτού του λαού να διευθύνει έχει τους εκπροσώπους του, εµάς. ∆ενµπορούµε να λέµε λεπτοµέρειες, τι θέλει η δηµοκρατία ναπροστατεύσει µε την εντολή που έχει από τη λαϊκή κυριαρχία, τηνεθνική ανεξαρτησία. ∆εν µπορούµε να βάλουµε σηµειώσεις ήφραστικές εκφράσεις, οι οποίες είναι αυτονόητες, µέσα στοπολίτευµα και στη λειτουργία του. Να, γιατί, ας µου επιτραπεί, είπαπροηγουµένως ότι πρέπει αυτήν τη γιορτή να τη θωρακίσουµε,ώστε να µη διστάζει κανείς να πάει στη γιορτή αυτή. ∆εν υπήρξεµόνο η αντίσταση των νέων µέσα στο Πολυτεχνείο. 'Οχι, υπήρχε ηπροϊστορία αυτής της αντίστασης, αυτή ήταν η κορύφωση τηςαντίστασης. Αυτήν την αντίσταση που οι 'Ελληνες, είτε ως οµάδεςείτε µόνοι τους δηµιούργησαν. Αντιστάθηκαν κατά της δικτατορίας,όπως αντιστέκονταν, αλλά ίσως να µη µπορούσαν, να φοβόταν ηµεγαλύτερη µερίδα του ελληνικού λαού εκείνη την εποχή. Τηνκορύφωσε κατ' αρχήν η Νοµική και µετά το Πολυτεχνείο. Είναι ηεπιβεβαίωση και επιβράβευση, όχι δεν θα πω το όνοµα του φίλουµου του Λευτέρη αλλά όσων έδωσαν τα δείγµατα αυτής τηςαντίστασης, όσων πραγµατικά αντιστάθηκαν, όσων πραγµατικάκαταδικάστηκαν, όσων πραγµατικά οι χειροπέδες ήταν βαριές, σεάλλους πολύ, σε άλλους λιγότερο βαριές στα χέρια τους. Αυτή είναιη κορύφωση, αυτή είναι η επιβεβαίωση.Ο τίτλος νοµίζω ότι υπηρετεί τη σύµφωνη γνώµη όλων µας για την

καθιέρωση της επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ως ηµέραςτιµής στην ελληνική νεολαία και ως επετείου της δηµοκρατικήςαντίστασης του λαού. Τι άλλο θέλετε να πούµε, για να δούµε πώςµπορύµε πραγµατικά να την κάνουµε µια γιορτή; Τι άλλο θέλετε ναπούµε, ώστε να µην είναι υπεύθυνα τα κόµµατα και οι οπαδοί τωνκοµµάτων, αλλά να είναι υπεύθυνος ο ελληνικός λαός, για να έχεικαι να διαιωνίζει αυτήν τη γιορτή διαχρονικά;Είναι ένας σταθµός, όπως ήταν ο σταθµός της Αθηναϊκής∆ηµοκρατίας, όπως ήταν άλλοι σταθµοί µεταγενέστεροι, όπως ήτανο σταθµός του 1821, όπως, όπως, όπως.Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κάνω µία έκκληση σε όλους µας ναεγκαταλείψουµε το οτιδήποτε άλλο, πέρα από τον τίτλο αυτόν.Αυτός ο τίτλος εξυπηρετεί τα πάντα. Μάλλον δεν εξυπηρετεί,υπηρετεί αυτό που όλοι θέλουµε και την εθνική µας ανεξαρτησία.Και προπαντός θέλουµε µέσω της λαϊκής µας κυριαρχίας νααποδίδουµε σε αυτό το κράτος µία συνέχεια.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο Α' Αντιπρόεδρος τηςΒουλής κ. Κρητικός έχει ζητήσει το λόγο επί προσωπικού.Ορίστε, έχετε το λόγο. Πείτε µας σε τι συνίσταται το προσωπικό σαςθέµα.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής):Κύριε Πρόεδρε, µου απεδόθησαν άλλες σκέψεις από εκείνες τιςοποίες εξέφρασα. Θέλω να πω στον κ. Βερυβάκη, ο οποίος αυτήντη στιγµή δεν είναι παρών ότι η αντίληψη της ιστορίας, την οποίαανέπτυξε δεν έχει σχέση µε τη διάταξη την οποία διατύπωσα εγώ.Και για την απόδοση συµβιβασµού -εκεί είναι το προσωπικόζήτηµα- παραπέµπω τους αναγνώστες στη διατύπωση του πρώτουκειµένου του 1990 και του µετέπειτα και στη διατύπωση τουοριστικού κειµένου το οποίο καλείται η Βουλή να ψηφίσει. Οοποιοσδήποτε αναγνώστης θα διαπιστώσει από το γράµµα τουνόµου αν υπάρχει συµβιβασµός.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Κρίνουµε ότι δενυπάρχει προσωπικό θέµα. Επρόκειτο για διευκρινίσεις. Ο διάλογοςείναι ελεύθερος.Η κ. Κοντού έχει ζητήσει το λόγο επί προσωπικού.Ορίστε έχετε το λόγο για να µας εξηγήσετε σε τι συνίσταται τοπροσωπικό σας.ΜΑΡΩ ΚΟΝΤΟΥ: 'Ισως θα έχει ενδιαφέρον να ακούσετε και τηνάποψη µιας καινούριας συναδέλφου. 'Εχω µια πολύ µικρή θητείαστο Κοινοβούλιο, αλλά σήµερα ένιωσα υπερηφάνεια εδώ µέσα.Είναι η µόνη ηµέρα που ένιωσα υπερηφάνεια σαν Ελληνίδα, σαναπλή πολίτης.∆εν καταλαβαίνω ποια σχέση έχει ο νόµος τον οποίο προτείνει ο κ.Κρητικός, που τον βρίσκω, συµφωνώντας µε αυτόν, λιτό καιαπέριττο, µε όλα αυτά που είπε ο κ. Βερυβάκης.Τελειώνω µε µία ερώτηση: 'Οταν κάποιος αγωνίζεται σε κάποιαανύποπτη στιγµή για κάτι που το θεωρεί δίκαιο, περιµένει να έλθειµία ηµέρα για να χειροκροτηθεί;ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): ∆εν υπάρχειπροσωπικό θέµα σ' αυτά που είπατε. Είναι µία άποψή σας πουκαλώς την αναπτύξατε.ΜΑΡΩ ΚΟΝΤΟΥ: Συγχωρείστε την απειρία µου.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κύριος Υφυπουργόςέχει το λόγο.ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ (Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας καιΘρησκευµάτων): Είναι γεγονός ότι η συζήτηση απλώθηκε. Αλλάόταν γίνεται αυτό, δεν πρέπει να µας ξεφεύγει ο στόχος µιαςνοµοθετικής πρότασης. Πιστεύω ότι ο στόχος αυτής της ρύθµισηςείναι να αναγνωρισθεί ένα ιστορικό γεγονός και να καθιερωθεί µίαηµέρα µνήµης και τιµής. Αυτό γίνεται χωρίς αποκλεισµούς καιπεριορισµούς αλλά µε ιδιαίτερη έµφαση, διότι πράγµατι όλα ταιστορικά γεγονότα έχουν και τα δικά τους σύµβολα. Στην ιστορίαγίνεται καταγραφή και του συµβόλου αλλά και της ουσίας ενόςιστορικού γεγονότος.

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑΣΗ ΚΕ' - 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1999 761

Νοµίζω ότι ο αντιδικτατορικός αγώνας απέκτησε ως βασικό τουσύµβολο την εξέγερση στο Πολυτεχνείο, η οποία αγκαλιάζει καιπερικλείει όλα τα ουσιαστικά αντιδικτατορικά γεγονότα και αγώνεςεκείνης της εποχής. Η λιτότητα του άρθρου είναι το µέγαπλεονέκτηµά του, αλλά είναι και το µέγα πλεονέκτηµα τουνοµοθετικού λόγου της Βουλής των Ελλήνων. ∆ενσυµπεριλαµβάνουµε ούτε συνθήµατα ούτε κοµµατικοπολιτικέςδιακηρύξεις. Εδώ κάνουµε ένα νόµο ο οποίος θα µείνει εσαεί. Γι'αυτό πρέπει να είναι υπόδειγµα ουσίας αλλά και τύπου.Θα βελτιώσω κάπως την πρόταση του συναδέλφου, για νασυµφιλιώσω όλες τις αντικρουόµενες απόψεις, ως εξής: "Ηεξέγερση του Πολυτεχνείου αναγνωρίζεται ως υψίστη πράξηαντίστασης της ελληνικής νεολαίας και του λαού κατά τηςδικτατορίας και υπέρ της δηµοκρατίας". 'Αλλη παράγραφος χωρίςνα υπάρχει το α , β. Η πρώτη είναι η αναγνώριση. Η δεύτερη ηκαθιέρωση. "Η 17η Νοεµβρίου καθιερώνεται ως ηµέρα µνήµης σεόλους τους αγωνιστές και µάρτυρες του αντιδικτατορικού αγώνα καιως ηµέρα ιδιαίτερης τιµής για την ελληνική νεολαία". ∆ιότι µπορούµεγια πολλούς λόγους να τιµούµε την ελληνική νεολαία. "Η ισχύς τουπαρόντος" -η άλλη παράγραφος- "άρχεται από της δηµοσιεύσεώςτου στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως".∆εν διαφωνώ ούτε µε την πρόταση του Κ.Κ.Ε. αλλά και µε τιςπροτάσεις άλλων συναδέλφων. Η δηµοκρατία είναι το µείζον αγαθό.Και αν λέµε "εκ της γυναικός τα κρείττω", θα µπορούσαµε ναπαραφράσουµε και να πούµε "εκ της δηµοκρατίας τα κρείττω". Απότη δηµοκρατία παράγονται όλα τα άλλα αγαθά. Γιατί κατελύθη ηδηµοκρατία από τη δικτατορία; Για να υπάρξει η εθνική µαςυποτέλεια, η µη λειτουργία των θεσµών, για να υπάρξει κοινωνικήδιάσπαση, για να αναπτυχθούν τα ατοµικά και τα ξένα συµφέρονταστον τόπο µας. Ποιος ήταν ο αναγκαίος και πρώτιστος όροςδιασφάλισης της εθνικής ανεξαρτησίας, της λειτουργίας των θεσµώνκαι της κοινωνικής δικαιοσύνης; Η δηµοκρατία.'Αρα µέσα σ' αυτήν τη λέξη εµπεριέχονται όλα τα άλλα παράγωγααγαθά και καταστάσεις. Γι' αυτό ακριβώς περιοριστήκαµε στη λέξηδηµοκρατία. 'Οταν έχεις δηµοκρατία, εκλέγεις αυτόν που θέλεις,κάνεις κουµάντο στον τόπο σου, µοιράζεις µε κοινωνική δικαιοσύνητον πλούτο στον ελληνικό λαό, κατοχυρώνεις τα ατοµικά καισυλλογικά δικαιώµατα των συµπολιτών σου. Εάν δεν έχειςδηµοκρατία, δεν έχεις τίποτα από αυτά.Με αυτήν τη λογική νοµίζω ότι πρέπει να συµφωνήσουµε στη λιτήκαι απέριττη διατύπωση αυτού του άρθρου.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής):Παρακολουθεί ως ερµηνευτική δήλωση η αγόρευσή σας το κείµενοτου νόµου.ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ (Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας καιΘρησκευµάτων): Θέλω να κάνω και ένα χιουµοριστικό σχόλιο.Ζούµε σε µία εποχή καταπολέµησης του πληθωρισµού στηνοικονοµία. Ας καταπολεµήσουµε τον πληθωρισµό στις λέξεις καιστις έννοιες. Εδω πραγµατικά η λιτότητα είναι πολύτιµη.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κ. Ζαφειρόπουλοςέχει το λόγο.ΕΠΑΜΕΙΝΩΝ∆ΑΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: Τα τρία κείµενα του 1990,του 1997 και του 1998 ήταν αποτέλεσµα των διεργασιών στιςεπιτροπές, οι οποίες επεξεργάστηκαν ένα κείµενο. Κατέληξαν σεαυτό το λιτό και απέριττο κείµενο. Αλίµονο αν το πάµε ωςσυµβιβασµό διαφόρων προτάσεων και απόψεων. Αυτές οι απόψειςέπρεπε να είχαν εκφρασθεί εκεί. 'Αλλες πτέρυγες είχανσυµφωνήσει, άλλες είχαν διαφωνήσει. Το κείµενο αυτό βγήκε κατάσυµφωνία.∆εν είµαι από αυτούς που απορρίπτουν τη σηµασία τηςδηµοκρατίας και της εθνικής αντίστασης. Ολόκληρος ο λαόςαγωνίστηκε. Ο λαός τιµά αυτούς που συνήργησαν σ' αυτήν τηναντίσταση. Αν θέλουµε να µείνει πραγµατικά το γεγονός αυτό στηµνήµη του λαού και να µην είναι πλέον µουσειακό, ας µη βάλουµεµέσα οτιδήποτε. Κάντε το µόνοι σας, αλλά θα είµαστε υπεύθυνοιεάν δεν αναγνωρίσουµε αυτήν τη γιορτή και αν δεν τηνυπηρετήσουµε µε το να ενηµερώσουµε την ελληνική νεολαία, ηοποία έρχεται και θα συνεχίσει όταν εµείς θα έχουµε φύγει. Πρέπεινα ξέρουν τι γιορτάζουν και γιατί πρέπει να θυµούνται.

Εποµένως, όλοι όσοι είχαν συµµετοχή, όσοι έδωσαν από τον εαυτότους, είναι µόρια του λαού. Πιστεύω ότι η λαϊκή κυριαρχία καλύπτειτα πάντα. Μέσω αυτής στηρίζεται η δηµοκρατία, η εθνικήανεξαρτησία, η µνήµη για τον καθένα που αντιστάθηκε. 'Ολα ταάλλα θα χαλάσουν τη γιορτή, διότι θα γίνεται κοµµατικήεκµετάλλευση.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): ∆ηλαδή συµφωνείτε µετην πρόταση του κυρίου Υφυπουργού;ΕΠΑΜΕΙΝΩΝ∆ΑΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: Με την πρόταση όπωςµπήκε.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ο κύριος Υφυπουργόςέκανε µία αναδιατύπωση.ΕΠΑΜΕΙΝΩΝ∆ΑΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: Ας την ξαναπεί να τηνακούσουµε πάλι.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ορίστε, κύριεΥφυπουργέ, έχετε το λόγο.ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ (Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας καιΘρησκευµάτων): Προσέθεσα δύο λέξεις. Η µια λέξη είναι "όλους" ,οπότε να γίνει "σε όλους τους αγωνιστές", για να µην έχειπαράπονο κανένας και η άλλη είναι "ιδιαίτερης" οπότε γίνεται"ηµέρα ιδιαίτερης τιµής".ΕΠΑΜΕΙΝΩΝ∆ΑΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: Να το βάλουµε έτσι και ναµην προχωρήσουµε παραπέρα.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Κύριε Ζαφειρόπουλε,αυτές οι δύο λέξεις προσετέθησαν στο κείµενο.ΕΠΑΜΕΙΝΩΝ∆ΑΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: Εγώ επαναλαµβάνω, κύριεΠρόεδρε, ότι πρέπει να ενηµερωθεί η νεολαία.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος Βουλής): Εγώσυµφωνώ µε την πρόταση που έκανε ο Υφυπουργός κ.Ανθόπουλος.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Κηρύσσεται, λοιπόν,περαιωµένη η συζήτηση επί της αρχής της πρότασης νόµου: "Γιατην καθιέρωση της επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ωςηµέρας τιµής στην Ελληνική Νεολαία και ως επετείου της∆ηµοκρατικής Αντίστασης του Λαού".Ερωτάται το Τµήµα: Γίνεται δεκτή η πρόταση νόµου επί της αρχής;ΠΟΛΛΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ: ∆εκτή, δεκτή.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: Παρών.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Συνεπώς η πρότασηνόµου "Για την καθιέρωση της επετείου της εξέγερσης τουΠολυτεχνείου ως ηµέρας τιµής στην Ελληνική Νεολαία και ωςεπετείου της ∆ηµοκρατικής Αντίστασης του Λαού", έγινε δεκτή κατάπλειοψηφία.Εισερχόµαστε στην ψήφιση του µόνου άρθρου της πρότασης.Ερωτάται το Τµήµα: Γίνεται δεκτό το άρθρο µόνο της πρότασηςνόµου όπως τροποποιήθηκε από τον κύριο Υπουργό.ΠΟΛΛΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ: ∆εκτό, δεκτό.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: Παρών.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Συνεπώς το άρθροµόνο της πρότασης νόµου έγινε δεκτό κατά πλειοψηφία, όπωςτροποποιήθηκε από τον κύριο Υπουργό.Στο σηµείο αυτό κύριοι συνάδελφοι δέχεσθε να τηρήσουµε ενόςλεπτού σιγή στη µνήµη των θυµάτων;ΟΛΟΙ ΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ: Μάλιστα, µαλιστα.(Στο σηµείο αυτό τηρείται ενός λεπτού σιγή)ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Αιωνία τους η µνήµη.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ (Α' Αντιπρόεδρος της Βουλής):Αθάνατοι!ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Ερωτάται το Τµήµα,γίνεται δεκτή η πρόταση νόµου και στο σύνολο;ΠΟΛΛΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ: ∆εκτή, δεκτή.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΓΓΟΥΡΑΚΗΣ: Παρών.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Η πρόταση νόµου έγινε

762 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ (ΤΜΗΜΑ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΟΥΛΗΣ)

δεκτή κατά πλειοψηφία και στο σύνολο.Συνεπώς η πρόταση νόµου αρµοδιότητας του Υπουργείου ΕθνικήςΠαιδείας και Θρησκευµάτων: "Για την καθιέρωση της επετείου τηςεξέγερσης του Πολυτεχνείου ως ηµέρας τιµής στην ΕλληνικήΝεολαία και ως επετείου της ∆ηµοκρατικής Αντίστασης του Λαού",έγινε δεκτή κατά πλειοψηφία σε µόνη συζήτηση επί της αρχής, τουάρθρου µόνου και του συνόλου και έχει ως εξής:"Για την καθιέρωση της επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείουως ηµέρας τιµής στην Ελληνική Νεολαία και ως Επετείου της∆ηµοκρατικής Αντίστασης του Λαού'Αρθρο µόνοΗ εξέγερση του Πολυτεχνείου αναγνωρίζεται ως ύψιστη πράξηαντίστασης της Ελληνικής Νεολαίας και του Λαού κατά της∆ικτατορίας και υπέρ της ∆ηµοκρατίας.Η17η Νοεµβρίου καθιερώνεται ως ηµέρα µνήµης σε όλους τουςαγωνιστές και µάρτυρες του αντιδικτατορικού αγώνα και ως ηµέραιδιαίτερης τιµής για την Ελληνική Νεολαία.

Η ισχύς του παρόντος άρχεται από της δηµοσιεύσεώς του στηνΕφηµερίδα της Κυβερνήσεως."ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Κύριοι συνάδελφοι,παρακαλώ να εξουσιοδοτήσετε το Προεδρείο για την υπ' ευθύνη τουεπικύρωση των Πρακτικών ως προς την ψήφιση στο σύνολο τηςΠρότασης Νόµου.ΟΛΟΙ ΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ: Μάλιστα, µάλιστα.ΠΡΟΕ∆ΡΕΥΩΝ (Παναγιώτης Σγουρίδης): Παρεσχέθη η ζητηθείσαεξουσιοδότηση.Κύριοι συνάδελφοι, δέχεσθε στο σηµείο αυτό να λύσουµε τησυνεδρίαση;ΠΟΛΛΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ: Μάλιστα, µάλιστα.Με τη συναίνεση του Τµήµατος και ώρα 13.50', λύεται η συνεδρίασηγια την Τρίτη 31 Αυγούστου 1999 και ώρα 18.30' µε αντικείµενοεργασιών του Τµήµατος νοµοθετική εργασία, σύµφωνα µε τηνηµερήσια διάταξη που θα διανεµηθεί.

Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΟΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ