ՕՏԱՐԵՐԿՐԱՑԻՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՑՈՒՄԸ …publishing.ysu.am › files › Otarerkracineri_usucumy...ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ ԵՎ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ» Նյութերի

ՕՏԱՐԵՐԿՐԱՑԻՆԵՐԻ

ՈՒՍՈՒՑՈՒՄԸ

ՀԱՅԱՍՏԱՆ

ՈՒՄ

ՀԻՄՆ

ԱԽՆԴ

ԻՐՆԵ

Ր ԵՎ

ԼՈՒԾՈՒՄՆ

ԵՐ



ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ ԵՎ

ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐՆՅՈՒԹԵՐԻ ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ

ՕՏԱՐԵՐԿՐԱՑԻՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՑՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ ԵՎ

ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ II ԿՐԹԱԿԱՆ ԳԻՏԱԺՈՂՈՎ

ՕՏԱՐԵՐԿՐԱՑԻՆԵՐԻ Ո

ՒՍՈՒՑՈՒՄԸ Հ

ԱՅԱՍՏԱՆՈ

ՒՄ ՀԻ

ՄՆԱԽ

ՆԴԻՐՆԵ

Ր ԵՎ Լ

ՈՒԾՈՒՄՆԵ

Ր

1

ՀՀ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՀՀ ԿԳՆ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿՈՄԻՏԵ

ՀՀ ՍՓՅՈՒՌՔԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ԵՐԵՎԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ԵՊՀ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆ


«ՕՏԱՐԵՐԿՐԱՑԻՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՑՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ.

ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ ԵՎ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ»

Նյութերի ժողովածու

Երևան, հուլիսի 25-26, 2014 թ.

II МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ

“ОБУЧЕНИЕ ИНОСТРАНЦЕВ В АРМЕНИИ:

ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ”

Материалы конференции

THE SECOND INTERNATIONAL EDUCATIONAL CONFERENCE

“EDUCATION OF FOREIGNERS IN ARMENIA:

PROBLEMS AND SOLUTIONS”

Articles and abstracts

ԵՊՀ ՀՐԱՏԱՐԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆ

ИЗДАТЕЛЬСТВО ЕГУ

YEREVAN UNIVERRSITY PRESS

Երևան, Ереван, Yerevan

2014

2

ՀՏԴ 37.04 : 06

ԳՄԴ 74.00

Օ-780 Ðñ³ï³ñ³Ïí»É ¿ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ·Çï³ÅáÕáíÇ Ï³½ÙÏáÙÇï»Ç ¨ Íñ³·ñ³ÛÇÝ ËÙμÇ áñáßÙ³Ùμ

ÊÙμ³·ñ³Ï³Ý Ñ³ÝÓÝ³ËáõÙμ`

Î. ²Ã³Û³Ý È. Þ»ÏÛ³Ý ì. ²μñ³Ñ³ÙÛ³Ý È. ê³Ñ³ÏÛ³Ý ì. Ð³ñáõÃÛáõÝÛ³Ý Ü. ºñÝç³ÏÛ³Ý Ø. ´³μ³Ë³ÝÛ³Ý

Î³½ÙáÕª Ä. æÇí³ÝßÇñÛ³Ý

ú-780 úï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóáõÙÁ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ: ÐÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñ ¨ Éáõ-

ÍáõÙÝ»ñ: ØÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý »ñÏñáñ¹ ·Çï³ÅáÕáíÇ ½»ÏáõóáõÙÝ»ñÇ ¨ ¹ñáõÛÃÝ»ñÇ ÅáÕáí³Íáõ/ ÐÐ Î¶Ü, ÐÐ Î¶Ü ·ÇïáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ÏáÙÇ-ï», ÐÐ ê÷ÛáõéùÇ Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛáõÝ, ºäÐ, ºäÐ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ, –ºñ., ºäÐ Ññ³ï., 2014, 232 ¿ç:

Ðî¸ 37.04 : 06 ¶Ø¸ 74.00

ISBN 978-5-8084-1924-7

© ºäÐ Ññ³ï., 2014 © Î³½ÙáÕÇ Ñ³Ù³ñ, 2014

3

´áí³Ý¹³ÏáõÃÛáõÝ

Ð³Ûáó É»½íÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ

¶ÛáõÉ³ÙÇñÛ³Ý æ. ¶ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Ç ·Çï³Ï³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý å³ïÙ³Ï³Ý ÑÇÙù»ñÁ ¨ ³ñ¹Ç åñ³ÏïÇÏ³Ý ............................................................................. 9 ¶³Éý³Û»³Ý-ö³Ýáë»³Ý Ð. Ð³Û»ñ¿ÝÇ áõëáõóáõÙÁ áñå¿ë ûï³ñ É»½áõª Éë³ï»ëáÕ³Ï³Ý Ù»Ãáïáí ................15 êáõùÇ³ëÛ³Ý Ð. ì., ÂáéáõÝÛ³Ý Ü. ²., ¶¨áñ·Û³Ý Ð. Ø. úï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóáõÙÁ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ ............................................... 20 ´³ÕáõÙÛ³Ý ê. È., ÐáíÑ³ÝÝÇëÛ³Ý ². ¾. ²ñ³·³óí³Í áõëáõóÙ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ Ñ³Ûáó É»½íÇ ¹³ë»ñÇÝ ................... 25 ´³ÕáõÙÛ³Ý ê. È., ÐáíÑ³ÝÝÇëÛ³Ý ². ¾. ¶ñáõëáõóÙ³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ³Ûáó É»½íÇ ³ñ³·³óí³Í áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ .................................................................................. 31 ä»ïñáëÛ³Ý ê. ê. ¸³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ ûï³ñ³½·Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Û»ñ»ÝÇ áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ .................................................................................. 36 ¸»ÙÇñ×Û³Ý ². ²ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ¨ ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ÇÙ³ëïÇ áõ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý Ó¨»ñÇ ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßáõñç ............................................ 40 Ü³Éã³×»³Ý-Â³ß×»³Ý ì. Ð³Û É»½áõÇ »õ Ùß³ÏáÛÃÇ áõëáõóáõÙÁ »õ ï³ñ³ÍáõÙÁ ê÷ÇõéùÇ Ù¿ç áõëáõóÙ³Ý ÷áñÓ¿ ............................................................................................... 47 ØÇÝ³ëÛ³Ý ê. ê. Ð³Û»ñ»ÝÇ Ññ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ áõëáõóáõÙÁ ³Ý·É³Ëáë áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ...... 50

úï³ñ É»½áõÝ»ñÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ

ºñÝç³ÏÛ³Ý Ü. ì. úï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÇÝùÝáõÃÛ³Ý ¨ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ Ýáñ É»½í³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÙÇç³í³ÛñáõÙ ........................................... 61 Àðóòþíÿí Â. Í. Ðîëü ñëîâîîáðàçîâàíèÿ â ïîíèìàíèè íàöèîíàëüíûõ (ðóññêîé è àðìÿíñêîé) ÿçûêîâûõ êàðòèí ìèðà ................................................ 67 Àðóòþíÿí Â. Í. Ãëàãîëüíîå ñëîâîîáðàçîâàíèå â ïðàêòèêå ïðåïîäàâàíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà .. 71

4

Áàáàõàíÿí Ì. Ã. Èñïîëüçîâàíèå çâóêîçàïèñè â ïðîöåññå îáó÷åíèÿ ðóññêèì ãëàãîëàì äâèæåíèÿ ............................................................................................................ 75 Àéâàçÿí Í. Ñ. Ëèíãâîäèäàêòè÷åñêèå îñíîâû îáó÷åíèÿ äâóâèäîâûì ãëàãîëàì ðóññêîãî ÿçûêà ................................................................................................... 83 Áàãäàñàðÿí À. Ð., Íåðñèñÿí Ì. Â. Õóäîæåñòâåííûé òåêñò è ìåæêóëüòóðíàÿ êîììóíèêàöèÿ ............................ 88 Àðìåíÿí À. Ôîðìèðîâàíèå ó÷åáíî-ïîçíàâàòåëüíîé ìîòèâàöèè ñòóäåíòîâ â íàöèîíàëüíîé àóäèòîðèè ................................................................................. 92 Áàëÿí Ã. À. Èñïîëüçîâàíèå ïðàêòè÷åñêèõ óïðàæíåíèé â ïðîöåññå ðàáîòû ñ ëèíãâîñòðàíîâåä÷åñêèìè òåêñòàìè ïðè îáó÷åíèè ðóññêîìó ÿçûêó êàê èíîñòðàííîìó ................................................................................................... 97 Î³ñ³å»ïÛ³Ý Ø. ¼. üñ³Ýë»ñ»ÝÇ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï áõëáõóáõÙ ëÏëÝ³ÏÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ (êáñμáÝÇ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ ýñ³Ýë»ñ»Ý É»½íÇ ¹³ë³·ñùÇ ûñÇÝ³Ïáí) .............................100 Àìèðõàíÿí Ë. Ì. Íîâûå èíôîðìàöèîííûå òåõíîëîãèè â ïðîöåññå ïðåïîäîâàíèÿ íåìåöêîãî ÿçûêà ...............................................................................................104 Êåñàÿí Ì. Ä. Ê âîïðîñó îá àêòóàëüíîñòè èñïîëüçîâàíèÿ ÒÑÎ â îáó÷åíèÿ ðóññêèì ÔÅ â àðìÿíñêîé àóäèòîðèè ...............................................................108 ä»ïñáëÛ³Ý È. ì. ØÇçÙß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÏñÃáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óáõÙÁ ºäÐ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝáõÙ ûï³ñ É»½íÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ ..............................114 Ìóðàäÿí Ë. Ì. Îñîáåííîñòè ïåðâîíà÷àëüíîãî îáó÷åíèÿ àíãëèéñêîìó ÿçûêó êàê âòîðîìó ...........................................................................................118 ´Çß³ñÛ³Ý Ø. Ü., Ø³ÝÃ³ßÛ³Ý Â. ¾. ²ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ μÅßÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝáõÙ .............................................................................123 Êðèìëÿí Ì. Â. Ìåòîä àññîöèàòèâíîãî çàïîìèíàíèÿ ñëîâàðíûõ ñëîâ .................................126 Íåðñèñÿí À. Ñ. Ðîëü âèäèîìàòåðèàëîâ â ïðîöåññå ïðåïîäàâàíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà êàê èíîñòðàííîãî ..................................................................................132

5

ÎñÃáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ ¨ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³Ñ³ñó»ñ

²Ã³Û³Ý Î. Æ. àõëáõóÙ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ .........................................139 ê³Ñ³ÏÛ³Ý È. ². àõëáõóÇãÝ»ñÇ ¨ ëáíáñáÕÝ»ñÇ ÏáÙå»ï»ÝïáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³Ñ³ñó»ñÁ .................145 øáã³ñÛ³Ý ². ¶. úï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóáõÙÁ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ, ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñ ¨ ÉáõÍáõÙÝ»ñ ..........................................................................151 ²í»ïÛ³Ý Þ. Â»Ññ³ÝÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý Ï³éáõÛóÝ»ñÁ ¨ Ý³Ë³ÝßíáÕ ÏñÃ³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ï³å»ñÁ Ñ³Ûñ»ÝÇùÇ Ñ»ï....................................................156 ²Ã³Û³Ý Î. Æ. §ê÷Ûáõéù¦ ³Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÁ áñå»ë ë÷Ûáõéù³Ñ³Û»ñÇª Ð³Û³ëï³ÝáõÙ Ï³ñ×³ï¨ áõëáõóÙ³Ý Ó¨ ...................................................................................161 øáÉÛ³Ý ². ì. ê÷Ûáõéù³Ñ³Û ëáíáñáÕÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ .............166 ¸»ÙÇñ×Û³Ý È. ¶. ÎñÃ³¹³ëïÇ³ñ³Ïã³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ è¸ ØáëÏí³ÛÇ Ù³ñ½Ç è»áõïáí ù³Õ³ùÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÇ ÏÇñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóáõÙ .......171 ºñ»ÙÛ³Ý ². §²ñÙ³ï¦ ÏÇñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÇ ¨ äñÇÏáõμ³ÝëÏÇ Ù³ÝÏ³Ï³Ý ëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÇ §Ê³ãù³ñ»¦ ÙÇ³íáñÙ³Ý ÷áñÓÇó ..................180 ´Ý³·Çï³Ï³Ý ¨ ÑáõÙ³ÝÇï³ñ ³é³ñÏ³Ý»ñÇ áõëáõóÙ³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ²Ã³Û³Ý Î. Æ. ¾ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ûï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ (ýÇ½ÇÏ³ÛÇ áõëáõóÙ³Ý ûñÇÝ³Ïáí) ...........................................191 Þ»ÏÛ³Ý È. ². ä³ñ³Ù»ïñáí óáõóã³ÛÇÝ ýáõÝÏóÇ³Ý»ñÇ ¨ Ñ³í³ë³ñáõÙÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ........... 195 ²É»ùë³ÝÛ³Ý ä. ¶.

Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ÙÇ ÉáõÍÙ³Ý Ù³ëÇÝ ........................................200

Áàëüÿí À. Ñ. Íîâûå ïîäõîäû â ïðîöåññå ïðåïîäàâàíèÿ ñòðàíîâåäåíèÿ ñòóäåíòàì-èíîñòðàíöàì ...............................................................................204

6

´³ïÇÏÛ³Ý ê. Ð., ê³Û³¹Û³Ý è. Ð. ºäÐ-Ç ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÇ μÝ³·Çï³Ï³Ý Ñáëù»ñáõÙ ÙÇç³é³ñÏ³Û³Ï³Ý Ï³å»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý Ñ³ñóÇ ßáõñç .....................................207 æÇí³ÝßÇñÛ³Ý Ä. ¶. úï³ñ³½·Ç Éë³ñ³ÝáõÙ Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛ³Ý Ùáõïù³ÛÇÝ ¹³ë»ñÇ ³ÝóÏ³óÙ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¨ ³ñ¹Ç Ùáï»óáõÙÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ ..........................................212 ê³Û³¹Û³Ý è. Ð., ´³ïÇÏÛ³Ý ê. Ð. ´Ý³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ ÇÙ³óáõÃÛ³Ý Ï³ñ¨áñáõÃÛáõÝÁ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ........................................................................................216 ºÕÇ³½³ñÛ³Ý ø. ê. úï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛ³Ý íñ³ ³½¹áÕ ·áñÍáÝÝ»ñÁ ...........................................................................................221 Êàðîÿí È. Ë. Ïðåçåíòàöèÿ òåìû “Ôîðìûëà ëþáâè” ............................................................226

7

Ð³Ûáó É»½íÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý

³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ

ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý

·áñÍÁÝÃ³óáõÙ

8

9

¶ð²Ö²Ü²âàôÂÚ²Ü ÐÜâÚàôÜ²ÚÆÜ ØºÂà¸Æ ¶Æî²Î²Ü

¼²ð¶²òØ²Ü ä²îØ²Î²Ü ÐÆØøºðÀ ºì ²ð¸Æ äð²ÎîÆÎ²Ü

æ. ¶ÛáõÉ³ÙÇñÛ³Ý

Ê.²μáíÛ³ÝÇ ³Ýí³Ý ÐäØÐ

Îñïë»ñ ¹åñáó³Ï³ÝÝ»ñÇÝ ·ñ³×³Ý³ã ¹³ñÓÝ»Éáõ ¨ Ï³ñ¹³Éáõ ï³ññ³Ï³Ý Ï³ñáÕáõÃÛ³Ý Ó¨³íáñÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ Ùßï³å»ë Ï³ñ¨áñí»É »Ý ³Ûμáõμ»ÝÇ ·ñ³ýÇÏ³Ï³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

àõß³·ñ³í ¿ ¨ ïñ³Ù³μ³Ý³Ï³Ý, áñ ·ñ³ýÇÏ³Ý, áñå»ë ·Ç-ïáõÃÛ³Ý ÇÝùÝáõñáõÛÝ μ³ÅÇÝ, Ó¨³íáñí»É ¿ ß³ï ³í»ÉÇ áõß, ù³Ý Í³-·»É ¿ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ï³ñ¹³Éáõ ó³ÝÏáõÃÛáõÝÁ: ²Ûë å³ï×³éáíª ·ñ³×³-Ý³ãáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³ÛÇ ·Çï³Ï³Ý ëÏ½μáõÝùÝ»ñÇ, ³Û¹ ÃíáõÙª Ï³ñ-¹³Éáõ ï³ññ³Ï³Ý Ï³ñáÕáõÃÛ³Ý Ó¨³íáñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ Ý³Ë³ï»ë-í³Í ï³é³ï»ë³ÏÇ ÁÝïñáõÃÛ³Ý ï»ë³Ï³Ý ÑÇÙ³Ý³íáñáõÙÁ »ñÏ³ñ Å³Ù³Ý³Ï Ó¨³íáñíáõÙ ¿ñ ï³ñ»ñ³ÛÝáñ»Ý, Ñ³×³Ëª »ñ»Ë³Ý»ñÇÝ ·ñ³×³Ý³ã ¹³ñÓÝáÕ ³é³ÝÓÇÝ ³ÝÑ³ïÝ»ñÇ áõÅ»ñáí, ³Ý·³Ù Ýñ³Ýó Ó»é³·ñÇ ï»ë³Ïáí:

¶ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³ÛÇ ÑÇÙùÁ Ý³Ë³å»ë »Õ»É ¿ ï³éÁ: ²Û¹ ¿ å³ï×³éÁ, áñ å³ïÙáõÃÛ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ ·»ñ³Ïßé»É »Ý ·ñ³-×³Ý³ã ¹³ñÓÝ»Éáõ ï³é³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Ý»ñÁ: ¸ñ³Ýù Éáõñç Ó»éùμ»ñáõÙ-Ý»ñ »Ý »Õ»É, áñáÝù ³Ûëûñ ·ÇïáõÃÛ³Ý Ù»ç ¹Çï³ñÏíáõÙ »Ý áñå»ë å³ïÙ³Ï³Ý Ýí³×áõÙÝ»ñ, Ã»¨ ·ñ³×³Ý³ñáõÃÛ³Ý ³ñ¹Ç Ù»Ãá¹ÇÏ³-ÛáõÙ ÏÇñ³éíáÕ μ³½Ù³ÃÇí ÑÝ³ñÝ»ñ í»ñóí³Í »Ý Ñ»Ýó ³Û¹ ³ÏáõÝù-Ý»ñÇó:

î³é»ñáí Ï³ñ¹³Éáõ å³ïÙ³Ï³Ý Ù»Ãá¹Çó ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý Ù»-Ãá¹ÇÏ³Ý Ñ»ï³·³ÛáõÙ áñ¹»·ñ»ó ï³é³ÝáõÝÝ»ñÇ ·áñÍ³ÍÙ³Ý ëÏ½μáõÝùÁ, ï³éÇ ×³Ý³ãáõÙÇó Ñ»ïá Ýñ³ ³ñï³ë³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç ÑÝãáõÙ ¿ ï³éÁ Ý»ñÏ³Û³óÝáÕ ÑÝãÛáõÝÝ»ñÇ ËáõÙμÁ (³Ûμ, μ»Ý, ·ÇÙ…): Ø»Ãá¹³Ï³Ý ³Ûë ëÏ½μáõÝùÁ Ù³ëÝ³íáñ³å»ë ÏÇñ³éíáõÙ ¿ ê÷Ûáõé-ùáõÙª å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ÑÝãÛáõÝ³μ³ÝáõÃÛ³Ý ³-é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñáí: Ð³Û Çñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç ·ñ³×³Ý³ãáõÃ-

10

Û³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ ÑÝãÛáõÝÝ ÁÝ¹áõÝí»ó áñå»ë ÑÇÙù, ¨ ·»ñÇßË»ó ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Á, »ñμ Ø³ßïáóÝ áõ Çñ ë³Ý»ñÝ ëÏë»óÇÝ Ñ³Û Ù³-ÝáõÏÝ»ñÇÝ Ï³ñ¹³É-·ñ»É ëáíáñ»óÝ»Éª ï³ñ³Í»Éáí Ð³Ûáó ³Ûμáõμ»ÝÁ (ÑÇß»Ýù, áñ ¹³ 405 Ãí³Ï³ÝÝ ¿ñ): ÐÝãÛáõÝ³ÛÇÝ Ï³Ù ÑÝã³Ï³Ý Ù»Ãá¹Á ÷áË³Ýóí»ó Ù³ÝÏ³í³ñÅ³Ï³Ý ÙïùÇ å³ïÙáõÃÛ³Ý ÷áõÉ»ñáíª Ñ³-×³Ë Ù»ñÅí»Éáí Ï³Ù Ó¨³÷áËí»Éáí, ¨ μÛáõñ»Õ³óí»ó Ø. Ø³ßïáóÇ ·áñÍÁ ß³ñáõÝ³ÏáÕÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó áõ Ñ³ë³í ÙÇÝã¨ Ô³½³ñáë ²Õ³Û³Ý:

19-ñ¹ ¹³ñáõÙ ·Çï³Ïóí»ó Ù³ßïáóÛ³Ý ³Ûμáõμ»ÝÇ ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ ÉÇÝ»Éáõ ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ áõ ³ñÅ»ùÁ ¨ ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý ·Çï³Ï³Ý áñáß³ÏÇ ëÏ½μáõÝùÝ»ñÇ Ñ»ñÃ³·³ÛáõÃÛ³Ùμª í»ñçÝ³Ï³Ý³å»ë ÁÝ-¹áõÝí»ó ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Á: ²ÛÝ ²Õ³Û³ÝÇ ßÝáñÑÇí Ï³ï³ñ»É³-·áñÍí»ó, ·Çï³Ï³Ýáñ»Ý ÑÇÙ³Ý³íáñí»ó, Ññ³ï³ñ³Ïí³Í ³Ûμμ»-Ý³ñ³ÝÝ»ñÇ ÙÇçáóáí ÷áË³Ýóí»ó ¨ Ñ³ëï³ï³å»ë Ùï³í Ñ³Û ¹åñáó: ²Ûëûñ ¿É Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç ³ÛÝ ³Ýí³Ý-íáõÙ ¿ ²Õ³Û³ÝÇ Ù»Ãá¹:

èáõë Ù³Ý³Ï³í³ñÅ³Ï³Ý ÙïùáõÙ ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Á Ý»ñÏ³-Û³óñ»ó àõßÇÝëÏÇÝ, áí ×Çßï ¿, Çñ Ù»Ãá¹Á ãë³ÑÙ³Ý»ó ·Çï³Ï³Ýá-ñ»Ý, ë³Ï³ÛÝ ³ÛÝ Ý»ñ¹ñ»ó Çñ ³Ûμμ»Ý³ñ³ÝÝ»ñáõÙ ¨ ·ñ³×³Ý³ãáõÃ-Û³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³ÛáõÙ: Ð³Û Çñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç Ñ»ï³·³ÛáõÙ ³Û¹ Ù»Ãá-¹áí ³Ûμμ»Ý³ñ³ÝÝ»ñ ëï»ÕÍ»óÇÝ ². ì. ÖÛáõÕáõñÛ³Ý, Ø. ¶³ëå³ñÛ³-ÝÁ, ². î»ñ-¶ñÇ·áñÛ³ÝÁ, æ. ¶ÛáõÉ³ÙÇñÛ³ÝÁ, ². øÛáõñùãÛ³ÝÝ áõ È. î»ñ-¶ñÇ·áñÛ³ÝÁ, ì. ê³ñ·ëÛ³ÝÁ:

²Ûμμ»Ý³ñ³Ý³·ÇïáõÃÛ³Ý Ù»ç Éáõñç Ý»ñ¹ñáõÙ áõÝ»ó³í åñáý»-ëáñ ². î»ñ-¶ñÇ·áñÛ³ÝÁ, áí ³Ù÷á÷»ó áõ ëï»ÕÍ³·áñÍ³μ³ñ í»-ñ³Ùß³Ï»ó ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Ý áõ ¹ñ³ ·áñÍ³¹ñÙ³Ý ÑÝ³ñÝ»ñÁª ¹Ç-ï³ñÏ»Éáí Ý³¨ ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ ÇÝùÝ³ïÇåáõÃÛáõÝÁ, ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÝ áõ ³ÛÉ Ù»Ãá¹Ý»ñÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ í»ñÉáõÍ³Ï³Ý-Ñ³Ù³¹-ñ³Ï³ÝÇ ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ÐÝãÛáõÝ³ÛÇÝ í»ñÉáõÍ³Ï³Ý-Ñ³Ù³¹ñ³-Ï³Ý Ù»Ãá¹áí ³ßË³ï»ÉÇë ß³ï Å³Ù³Ý³Ï ¿ ïñ³Ù³¹ñíáõÙ ÑÝãÛáõÝ-Ý»ñÇ ßáõñç ï³ñíáÕ ³ßË³ï³ÝùÇÝª Ù»Í ç³Ýù»ñ ¨ »é³Ý¹ å³Ñ³Ý-ç»Éáí ¨° áõëáõóãÇó, ¨° ³ß³Ï»ñïÇó:

ÐÝãÛáõÝ³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Ç ÏÇñ³éÙ³Ý ¹»åùáõÙ ·áñÍÁÝÃ³óÝ Çñ³Ï³-Ý³óíáõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³É ù³ÛÉ»ñáí.

11

³. ÑÝãáÕ ËáëùÇ áõÝÏÝ¹ñáõÙ ¨ í»ñ³ñï³¹ñáõÙ, μ. ËáëùÇó μ³éÇ ³é³ÝÓÝ³óáõÙ, ³ñï³ë³ÝáõÙ, ·. ³ñï³ë³Ý³Í μ³éÇ í³ÝÏ³ÛÇÝ, ³å³ ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ í»ñÉáõ-

ÍáõÃÛáõÝ, ¹. μ³éÇ Ù»ç ÙïÝáÕ ³é³ÝÓÇÝ ÑÝãÛáõÝÝ»ñÇ ³ñï³μ»ñáõÙ, ³ñ-

ï³μ»ñÙ³Ý ÝñμáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ùÝÝ³ñÏáõÙ, ». ÑÝãÛáõÝÇ å³ïÏ»ñÇª ï³éÇ ¹Çï³ñÏáõÙ (Ù³ëÝÇÏÝ»ñÝ áõ

¹ñ³Ýó Ñ³Ù³¹ñÙ³Ý Ó¨»ñÁ), ½. Ýáñ³Í³ÝáÃ ¨ Í³ÝáÃ ï³é»ñÇ Ñ³Ù³¹ñáõÙ, ï³é³Ï³å³Ï-

óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¨ μ³é»ñÇ Ï³½ÙáõÙ, ÁÝÃ»ñóáõÙ, ¿. ·ñáõëáõóáõÙ: ´³éÇ ·Çï³ÏóáõÙÁ ¨ ï³é³å³ïÏ»ñÇ ·ñ³éáõÙÁ í»ñÁ Ýßí³Í

³ßË³ï³Ýù³ÛÇÝ ù³ÛÉ»ñÇ ûñÇÝ³ã³÷ ³í³ñïÝ ¿: ÐÝãáÕ ËáëùÇ ¹Çï³ñÏÙ³Ý ×³Ý³å³ñÑáí ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý

·áñÍÁÝÃ³óÁ Ë³ñëËíáõÙ ¿ »ñ»Ë³Ý»ñÇ Ëáëù³ÛÇÝ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»-ñÇ íñ³. »ñ»Ë³Ý»ñÁ ¹åñáó ·³Éáõ å³ÑÇÝ ³ñ¹»Ý ïÇñ³å»ïáõÙ »Ý μ³Ý³íáñ ËáëùÇ ÙÇ ß³ñù ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ: ²Ûë Ù»Ãá¹Ý áõëáõóÇãÝ»ñÇÝ Ñ³ëÏ³Ý³ÉÇ ¿ ¨ Ù³ïã»ÉÇ, ù³ÝÇ áñ Çñ»Ýó Í³ÝáÃ ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³ÛáõÙ μÍ³ËÝ¹ñáñ»Ý Ùß³Ïí³Í »Ý ÑÝãÛáõ-Ý³ÛÇÝ ³ßË³ï³ÝùÇ ù³ÛÉ»ñÝ áõ ÑÝ³ñÝ»ñÁ ¨ ÑÇÙÝ³íáñí³Í, áñ ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ É»½í³μ³Ý³Ï³Ý ÑÇÙùÁ Ñ³Ûáó É»½íÇ ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ ß»ñïÝ ¿ª ÑÝãÛáõÝ³μ³ÝáõÃÛáõÝÁ:

Ð³Û ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³ÛÇ å³ïÙáõÃÛ³Ý Ù»ç Ï³ñ»ÉÇ ¿ ·ïÝ»É μ³½Ù³ÃÇí ûñÇÝ³ÏÝ»ñ, áñáÝù Ñ³ëï³ïáõÙ »Ý í»ñÁ Ýßí³ÍÁ: ÐÝãÛáõ³Ýμ³ÝáõÃÛáõÝÁ, ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛáõÝÁ Ùßï³å»ë Ù»Ãá¹Ý»ñ ¿ Ã»É³¹ñ»É áõëáõóãÇÝ ¨ ³ß³Ï»ñïÇÝ, ÑÇÙÝ³íáñ»É ¿ ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ í»ñ-ÉáõÍ³Ï³Ý-Ñ³Ù³¹ñ³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÇ ÁÝÃ³óùÝ áõ ÏÇñ³éí³Í ÑÝ³ñÝ»ñÁ, ÇëÏ ³Ûμμ»Ý³ñ³ÝÇ Ñ»ÕÇÝ³ÏÝ»ñÇÝ û·Ý»É ¿ áñáß»Éáõ áõ-ëáõó³ÝíáÕ ÑÝãÛáõÝ-ï³é»ñÇ Ñ³çáñ¹³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ:

²Ûëå»ë, ûñÇÝ³Ï, »ñ»Ë³Ý»ñÁ Ý³Ë åÇïÇ ×³Ý³ã»Ý ³ÛÝ ÑÝãÛáõÝ-ï³é»ñÁ, áñáÝù Ñ³Ù³å³ï³ëË³ÝáõÙ »Ý å³ñ½ ÑÝãÛáõÝÝ»-ñÇÝ: ²Û¹åÇëÇ å³ñ½ ÑÝãÛáõÝÝ»ñ »Ý Ó³ÛÝ³íáñÝ»ñÁ ¨ ÙÇ ß³ñù μ³Õ³-Ó³ÛÝ ÑÝãÛáõÝÝ»ñ (ë, ñ, ï, ß, É, Ù, Ï, Ý, å): Ð³Û Çñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç

12

·áñÍáÕ ³Ûμμ»Ý³ñ³ÝÝ»ñáõÙ ³Ûë ÑÝãÛáõÝÝ»ñÁ ·ñ»Ã» ÝáõÛÝ Ñ³çáñ¹³-Ï³ÝáõÃÛ³Ùμ ¿É Ý»ñÏ³Û³óíáõÙ »Ý ³Ûμ»Ý³ñ³ÝÇó ³Ûμ»Ý³ñ³Ý: ²ÛÝáõ-Ñ»ï¨ Ñ»ñÃáí ¹³ëÏ³ñ·íáõÙ »Ý ¨ ³ß³Ï»ñïÇÝ Ý»ñÏ³Û³óíáõÙ, Áëï ÑÝãÙ³Ý ³ëïÇ×³Ý³Ï³Ý μ³ñ¹³óÙ³Ý, ÑÝãÛáõÝ-ï³é»ñÁ: Æ ¹»å Ù»ñ áõëáõÙÝ³ëÇñ³Í ³ÛÉ³É»½áõ μ³½Ù³ÃÇí ³Ûμμ»Ý³ñ³ÝÝ»ñáõÙ ¨ë ï³-é»ñÇ áõëáõóÙ³Ý Ñ³çáñ¹³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ áñáßí³Í ¿ ÝáõÛÝ ëÏ½μáõÝ-ùáí:

²ÛëåÇëáí, ÑÝãÛáõÝ-ï³é»ñÇ áõëáõÙÝ³ëÇñÙ³Ý ¨ Ûáõñ³óÙ³Ý ³Ûë-åÇëÇ Ñ³çáñ¹³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ å³ÛÙ³-Ý³íáñí³Í ¿ ³é³çÇÝ ¹³ë³ñ³ÝóÇÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ í»ñÉáõ-Í³Ï³Ý-Ñ³Ù³¹ñ³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÇ áã ÙÇ³ÛÝ Ï³ñ¨áñáõÃÛ³Ùμ, ³ÛÉ¨ª Ù³ïã»ÉÇáõÃÛ³Ùμ: §àñù³Ý μ³Õ³Ó³ÛÝ ÑÝãÛáõÝÁ »ñÏ³ñ ¿ ÑÝãáõÙ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ ¹ÛáõñÇÝ ¿ ³ÛÝ Ñ³Ù³¹ñ»É Ó³ÛÝ³íáñ ÑÝãÛáõ-ÝÇÝ, Ï³Ù, ÇÝãå»ë áõëáõóÇãÝ»ñ »Ý ³ëáõÙª ÓáõÉ»É Ó³ÛÝ³íáñÇÝ¦, -ÝßáõÙ ¿ ì. ´. ì³Ëï»ñáíÁ:

ÖÇßï Ù»Ï ¹³ñ ³é³ç ³Ûë μÝáõÃÛ³·ñáõÙÁ É³í³·áõÛÝë ÑÇÙÝ³íá-ñáõÙ ¿ ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý ¹³ëÇ Å³Ù³Ý³Ï ÑÝãÛáõÝ³ÛÇÝ ³ßË³ï³Ý-ùÇÝ ³é³í»ÉáõÃÛáõÝ ï³ÉÁ:

¶ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý ¹³ëÇ ·ÉË³íáñ Ýå³ï³ÏÁ »ñ»Ë³ÛÇÝ Ï³ñ-¹³É ëáíáñ»óÝ»ÉÝ ¿, áñÇ Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ï»ëáÕ³Ï³Ý ½·³Û³-ñ³ÝÝ ³ßË³ï»óÝ»É ÉëáÕ³Ï³Ý ¨ Ëáëù³³ñï³μ»ñ³Ï³Ý ½·³Û³-ñ³ÝÝ»ñÇ Ñ»ï Ñ³Ù³ï»Õ: ì»ñçÇÝÝ»ñÇ ³ßË³ï»Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÁ ¹åñáó ÁÝ¹áõÝí»Éáõ å³ÑÇÝ »ñ»Ë³Ý»ñÁ ïÇñ³å»ïáõÙ »Ý: ÊÝ¹ÇñÝ ³Ûë ÷áõÉáõÙ Ýñ³Ýó »ñ»ù ½·³Û³ñ³ÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ï»Õ ³ßË³ï³ÝùÇ §Ñ³Ù³Ó³ÛÝ»óáõÙÝ ¿¦:

¶ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý ÷áõÉáõÙ Ûáõñ³óíáÕ ï³é»ñÇ Ñ³çáñ¹³Ï³-ÝáõÃÛ³Ý áñáßÙ³Ý »ñÏñáñ¹ ëÏ½μáõÝùÁ å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í ¿ í»ñÁ Ýßí³Í ËÝ¹ñÇ Ï³ñ¨áñÙ³Ùμ, áñù³Ý ÑÝ³ñ³íáñ ¿ ùÇã Å³Ù³Ý³ÏáõÙ, ë³ÑÙ³Ý³÷³Ï ï³é»ñáí, ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇÝ Ï³ñ¹³É ëáíáñ»óÝ»É: ²Ûë Ñ³Ý·³Ù³ÝùÁ Ã»É³¹ñáõÙ ¿ ³ÛÝ ÑÝãÛáõÝ-ï³é»ñÇ ³é³çÝ³Ñ»ñÃ áõ-ëáõóáõÙÁ, áñáÝù ËáëùáõÙ áõÝ»Ý μ³ñÓñ Ñ³×³Ë³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. μÝ³-Ï³Ý³μ³ñ ³Û¹ ÑÝãÛáõÝ-ï³é»ñáí Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ï³½Ù»É ¨ Ï³ñ¹³É μ³é»ñ, μ³é³Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ, Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñ ¨ Ï³å³Ïóí³Í

13

μÝ³·ñ»ñ: Üß»Ýù áñ, §É³í ³Ûμμ»Ý³ñ³ÝÇ¦ ã³÷³ÝÇßÝ»ñÇó Ù»ÏÁ áñ-ù³Ý ÑÝ³ñ³íáñ ¿ ßáõï Ï³ñ¹³É ëáíáñ»óÝ»ÉÝ ¿: àõß³·ñ³í ¿ ¨ ÑÇÙ-Ý³íáñ, áñ ËáëùáõÙ μ³ñÓñ Ñ³×³Ë³Ï³ÝáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ ÑÝãÛáõÝ-ï³é»ñÁ Ý³¨ å³ñ½ »Ý ¨ μ³ñ»ÑáõÝã: ¸ñ³Ýù ¨ë í»ñÁ Ýßí³Í ÑÝãÛáõÝ-ï³é»ñÝ »Ý:

¶ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ ÑÝãÛáõÝ-ï³é»ñÇ áõëáõóÙ³Ý Ñ³çáñ¹³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ÙÇ³ÛÝ ÑÝãáõÛÃ³-μ³ÝáõÃÛ³Ùμ ãÇ å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í ¨ ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³ÛÇ ÑÇÙùáõÙ ÙÇ³ÛÝ ÑÝãÛáõÝ³μ³ÝáõÃÛáõÝÁ ãÇ ¹ñí³Í: Î³ñ¹³ÉÁ ë»ñïáñ»Ý ³éÝãíáõÙ ¿ ËáëùÇ ·ñ³íáñ ï»ë³ÏÇÝ: ä³ï³Ñ³Ï³Ý ã¿, áñ ·ñ³×³-Ý³ãáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³ÛÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝª Ï³ñ¹³ÉÝ áõ ·ñ»ÉÁ åÇïÇ ÙÇ³-ëÇÝ áõëáõó³Ý»É. Ï³ñ¹³ÉÁ Ýå³ëïáõÙ ¿ ·ñ»Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛ³Ý Ó¨³-íáñÙ³ÝÁ, ÇëÏ ·ñ»ÉÁª Ï³ñ¹³Éáõ: ²Û¹ ÑÇÙ³íáñÙ³Ùμ ¿Éª ÙÇ³Ý·³Ù³ÛÝ ûñÇÝ³ã³÷ ¿ Ëáëù³ÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³Û¹ ï»ë³ÏÇ (Ï³ñ¹³Éáõ) ³éÝãáõÃÛáõÝÁ ï³é³ï»ë³ÏÇª ï³é»ñÇ ·ñ³ýÇÏ³ÛÇ Ñ»ï:

²Ûë ¿ å³ï×³éÁ, áñ ÑÝãÛáõÝ³μ³ÝáõÃÛáõÝÁ ¨ ËáëùáõÙ ÑÝãÛáõÝÝ»-ñÇ ·áñÍ³ÍÙ³Ý Ñ³×³Ë³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ Ñ³í³ë³ñ³å»ë ·ñ³×³Ý³-ãáõÃÛ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ Ï³ñ¨áñíáõÙ »Ý: î³é»ñÇ Ñ³çáñ¹³Ï³ÝáõÃÛ³Ý áñáßÙ³Ý ã³÷³ÝÇß ¿ Ñ³Ù³ñíáõÙ Ý³¨ ï³é»ñÇ ·ñ³ýÇÏ³Ý: ò³íáù, Ñ³Û»ñ»ÝÇ ï³é³å³ïÏ»ñÝ»ñÇ áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃÛ³Ý ¨ ·ñ³×³Ý³-ãáõÃÛ³Ý ßñç³ÝÇ Ñ³Ù³ñ »ñ³ßË³íáñ»ÉÇáõÃÛ³Ý ã³÷³ÝÇßÝ»ñÇ Ñ³-Ù³ï»ùëïáõÙ Ã»° å³ïÙ³Ï³Ý, Ã»° ³ñ¹Ç Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ·ñ³Ï³-ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç Ù»Ýù ¹ñ³Ýù ã»Ýù μ³ó³Ñ³Ûï»É: ²ÛÝÇÝã »Ã» ÑÝãÛáõÝ³-μ³ÝáõÃÛáõÝÁ ·ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³ÛÇÝ Ã»É³¹ñáõÙ ¿ ÑÝãÛáõÝ-Ý»ñÇ ßáõñç ï³ñíáÕ μ³½Ù³μÝáõÛÃ ³ßË³ï³ÝùÇ Ù»Ãá¹Ý»ñ ¨ ÑÝ³ñ-Ý»ñ, ³ÛëÇÝùÝª ³å³ÑáíáõÙ ¿ μ³Ý³íáñ ³ßË³ï³ÝùÇ μáí³Ý¹³ÏáõÃ-ÛáõÝÁ, ³å³ ï³é»ñÇ ·ñ³ýÇÏ³Ý åÇïÇ §å³ï³ëË³ÝÇ¦ ·ñ»Éáõ ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ Í³·³Í Ñ³ñó»ñÇÝ: ¶ñ³×³Ý³ãáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³Ï³-ÏÇó Ù»Ãá¹ÇÏ³Ý ³Ûë Ñ³ñóáõÙ ¹»é¨ë ÷ÝïñïáõùÇ Ù»ç ¿. ÙÇÝã ³Û¹ ë»-ñáõÝ¹Ý»ñÁ ß³ñáõÝ³ÏáõÙ »Ý ·ñ»É ëáí»ñ»É Ã»° ·ñ³ýÇÏ³Ï³Ý, Ã»° Ù»-Ãá¹³Ï³Ý ÇÙ³ëïÝ»ñáí ·Çï³Ï³Ýáñ»Ý ãÑÇÙÝ³íáñí³Í ï³é³ï»-ë³ÏÝ»ñáí:

14

¶ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý

1. ¶ÛáõÉ³ÙÇñÛ³Ý æ., Ð³Ûáó É»½íÇ ï³ññ³Ï³Ý áõëáõóÙ³Ý Ù»Ãá¹Ç-

Ï³, ºñ¨³Ý, ¼³Ý·³Ï-97, 2009:

2. Âàõòåðîâ Â. Ï., Íà ïåðâîé ñòóïåíè îáó÷åíèÿ. Ìåòîä ðóêî-

âîäñòâî ê îáó÷åíèþ ïèñüìó è ÷òåíèþ ïî “Ðóññêîìó áóêâàðþ”

àâòîðà Ì., 1914.]

Ðåçþìå

Èñòîðè÷åñêèå îñíîâû íàó÷íîãî ðàçâèòèè çâóêîãîãî ìåòîäà

îáó÷åíèÿ ãðàìîòå è ñîâðåìåííàÿ ïðàêòèêà

Äæóëèåòà Ãþëàìèðÿí

Â ñòàòüå àâòîð ðàññìàòðèâàåò íàó÷íûå è èñòîðè÷åñêèå

îñíîâû çâóêîãîãî ìåòîäà îáó÷åíèÿ ãðàìîòå è ïðèíöèïû ðåøå-

íèÿ î÷åðåäíîñòè áóêâ â ýòîì ïðîöåññå.

Summary

Historical Ases of the Scientific Development of Literacy Teaching

Sound Method and its Contemporary Practice

Julieta Gyulamiryan

In the article the author discusses the scientific and historical

bases of literacy teaching sound method and the principles of

determining the letter sequence in that process.

15

Ð²Úºð¾ÜÆ àôêàôòàôØÀ àðä¾ê úî²ð Èº¼àôª

Èê²îºêàÔ²Î²Ü ØºÂàîàì

¸áÏï. ÐÇÉï³ ¶³Éý³Û»³Ý-ö³Ýáë»³Ý êáñμáÝÇ Ñ³Ù³Éë³ñ³Ý

Èë³ï»ëáÕ³Ï³Ý Ù»ÃáïÁ (Audiovisuel) ëï»ÕÍáõ»É ¿ Çñ Ù³Ûñ»ÝÇ

É»½áõÇó μ³óÇ ÙÇ »ñÏñáñ¹ É»½áõ ëáíáñ»Éáõ ó³ÝÏáõÃÇõÝ áõÝ»óáÕÝ»-

ñÇ Ñ³Ù³ñ: ²Ûë Ù»ÃáïÁ ÑÇÙÝõáõÙ ¿ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ áõÕ»ÕÇ μÝ³Ëûë³-

Ï³Ý (ýÇ½ÇáÉáÏÇ³Ï³Ý) Ï³ñ»ÉÇáõÃÇõÝÝ»ñÇ íñ³Û »õ ¹ñ³Ýù û·ï³-

·áñÍáõÙ ¿ ûï³ñ É»½áõÇ áõëáõóÙ³Ý Ýå³ï³Ïáí:

´. ²ßË³ñÑ³Ù³ñïÇó Û»ïáÛ »íñáå³Ï³Ý Ñ»ï³½ûï³Ï³Ý

Ï»ÝïñûÝÝ»ñÇ Ù¿ç Ï³ï³ñáõáÕ Ñá·»μÝ³Ëûë³Ï³Ý (psychophysio-

logie) Ñ»ï³½ûïáõÃÇõÝÝ»ñÁ å³ñ½»É »Ý, Ã¿ ûï³ñ É»½áõÇ ÁÝÏ³ÉáõÙÁ

Ï³ï³ñõáõÙ ¿ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ áõÕ»ÕÇ ãáñë ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ï³ñáÕáõÃÇõÝÝ»ñÇ

Çñ»ñ³Û³çáñ¹áõÃ»³Ý Ñ³Ù³Ó³ÛÝ: ²Ûëå¿ë, Ý³Ëª Ñ³ëÏ³Ý³É, Û»ïáÛª

å³ï³ëË³Ý»É (Ëûë»É), ³õ»ÉÇ Û»ïáÛª Ï³ñ¹³É »õ Ç í»ñçáÛª ·ñ»É: ²Ûë

Ï³ñ·Á Ï³ñ»ÉÇ ã¿ Ë³Ëï»É: àõñ»ÙÝ ³ß³Ï»ñïÁ Ý³Ë å¿ïù ¿ Ñ³ëÏ³-

Ý³Û-ÁÙμéÝ¿ áõëáõóõáÕ μ³éÁ Ï³Ù Ý³Ë³¹³ëáõÃÇõÝÁ, Û»ïáÛ å¿ïù ¿

Ï³ñáÕ³Ý³Û ³ÛÝ í»ñ³ñï³¹ñ»É μ³Ý³õáñ Ï»ñåáí, ³õ»ÉÇ Û»ïáÛ Ï³-

ñáÕ ¿ Ï³ñ¹³É ³Û¹ μ³éÇ Ï³Ù Ý³Ë³¹³ëáõÃ»³Ý ·ñáõ³ÍùÁ, »õ Ç

í»ñçáÛ ÇÝù ¿É Ï³ñáÕ ¿ ·ñ»É ³ÛÝ:

È»½áõÝ Ñ³Õáñ¹³ÏóáõÃ»³Ý ÙÇçáó ¿, Ï»³ÝùÇ Çñ³¹³ñÓáõÃÇõÝ-

Ý»ñÇ Ù³ëÇÝ Ùï³ÍáõÙÝ»ñÝ áõ ½·³óáõÙÝ»ñÁ áõñÇßÝ»ñÇÝ ³ñï³Û³Û-

ï»Éáõ »õ Ýñ³Ýó Ï³ñÍÇùÝ»ñÝ ¿É Éë»Éáõ ÙÇçáó ¿: Êûë»É Ýß³Ý³ÏáõÙ ¿,

áõñ»ÙÝ, áñáß Çñ³¹ñáõÃ»³Ý (situation) Ù³ëÇÝ, áñáß í³ÛñÇ Ù¿ç, áõ-

ñÇßÝ»ñÇ Ñ»ï Ï³ï³ñáõáÕ ÷áË³ë³óáõÃÇõÝ (dialogue):

²ñ¹, Ù»ÏÝ»Éáí ³Ûë ÇñáÕáõÃÇõÝÇó, Éë³ï»ëáÕ³Ï³Ý Ù»Ãáïáí ³-

ß³Ï»ñïÇÝ Ý»ñÏ³Û³óõáõÙ »Ý ³éûñ»³Û Ëûë³Ïó³Ï³Ý ï»ë³ñ³Ý-

Ý»ñ, Çñ³¹ñáõÃÇõÝÝ»ñª ÝÏ³ñÝ»ñáí (¹ÇÙ»Éáí áõÕ»ÕÇ ï»ëáÕ³Ï³Ý

16

½·³ÛÝáõÃ»³ÝÁ), áñáÝó ½áõ·³ÏóõáõÙ ¿Ý Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý Ý³Ë³-

¹³ëáõÃÇõÝÝ»ñÇ ³ñï³ë³ÝáõÃÇõÝÁª Ó³ÛÝ»ñÇ½áí (¹ÇÙ»Éáí áõÕ»ÕÇ

ÉëáÕ³Ï³Ý ½·³ÛÝáõÃ»³ÝÁ): ²Ûëå¿ë, ï»ëáÕáõÃ»³Ý »õ ÉëáÕáõÃ»³Ý

ßÝáñÑÇõ ³ß³Ï»ñïÁ Ñ³ëÏ³ÝáõÙ ¿ Ëûëù»ñÇ ÇÙ³ëïÁ, ëáíáñáõÙ ¿ μ³-

é»ñÁ Çñ³ñ Ï³å»Éáõ »õ Ý³Ë³¹³ëáõÃÇõÝ Ï³½Ù»Éáõ Ï»ñå»ñÁª û·ï³-

·áñÍ»Éáí Ûû¹»ñ, Ý³Ë³¹³ë Ï³Ù Û»ï³¹³ë Ù³ëÝÇÏÝ»ñ, ÑáÉáíÝ»ñ,

μ³ÛÇ ËáÝ³ñÑÇãÝ»ñ, »õ ³ÛÉÝ.: ²Ûë μáÉáñÇó Û»ïáÛ ³ÝÑ³Ù³ñ »õ ï»ë³-

Ï³õáñ ÏñÏÝáõÃÇõÝÝ»ñÇ »õ í³ñÅáõÃÇõÝÝ»ñÇ ÙÇçáóáí ëáíáñáõÙ ¿ ÷á-

÷áËáõÃÇõÝÝ»ñ ÙïóÝ»É (Substitution) Ëûëù»ñÇ μ³ÕÏ³óáõóÇã Ù³ë»-

ñÇ Ù¿ç« ûñÇÝ³Ïª »½³ÏÇ Ý³Ë³¹³ëáõÃÇõÝÁ Ûá·Ý³ÏÇÇ »õ Ûá·Ý³ÏÇÝ »-

½³ÏÇÇ í»ñ³Í»É, ÝáÛÝå¿ëª ¹ñ³Ï³ÝÁ ÅËï³Ï³ÝÇ Ï³Ù Ñ³ñó³Ï³ÝÇ

í»ñ³Í»ÉÁ, áñå¿ë½Ç ¹ñ³Ýù Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý»Ý ï³ñμ»ñ Ëûë³Ï-

ó³Ï³Ý ï»ë³ñ³ÝÝ»ñÇ, ï³ñμ»ñ Çñ³¹ñáõÃÇõÝÝ»ñÇ: àõëáõóáõ³Í

μ³½Ù³åÇëÇ É»½áõ³Ï³Ý Ï³éáÛóÝ»ñÁ, Áëï Ï³Ùë û·ï³·áñÍ»Éáí,

³ß³Ï»ñïÁ Ñ»ï½Ñ»ï¿ Ï³ñáÕ³ÝáõÙ ¿ ³ÝóÝ»É ÇÝùÝáõñáÛÝ ³ñï³Û³Û-

ïáõÃÇõÝÝ»ñÇ, ³ÛëÇÝùÝª ËûëáõÙ ¿ ¹ÇÙ³óÇÝÇ Ñ»ï: Ð³Ù³ñ»³Û ÙÇ³-

Å³Ù³Ý³Ï ³ß³Ï»ñïÇÝ áõëáõó³ÝõáõÙ ¿ Ý³»õ ·ñ³×³Ý³ãáõÃÇõÝ, ÝáÛÝ

Ëûëù»ñÁ ·ñ³õáñ Ï»ñåáí ³ñï³Û³Ûï»Éáõ Ï³ñ»ÉÇáõÃÇõÝ:

²Ñ³, Ñ³Ù³éûï Ï»ñåáí, ë³ ¿ ûï³ñ É»½áõÇ áõëáõóÙ³Ý Û³ïáõÏ

Éë³ï»ëáÕ³Ï³Ý Ù»Ãá¹Á: Ú³çáÕáõÃ»³Ý ·³ÕïÝÇùÁ Ï³Ë»³É ¿ Ù»Ãá-

ïÇ å³ïñ³ëïÙ³Ý »Õ³Ý³ÏÇó »õ áõëáõóáõáÕ ï³ññ»ñÇ ß³Ñ³·áñÍ-

Ù³ÝÁ (exploitation) Ýå³ëïáÕ Í³õ³ÉáõÝ É»½áõ³Ù³ñ½³ÝùÝ»ñÇó:

Ð³Û»ñ¿ÝÇ Éë³ï»ëáÕ³Ï³Ý Ù»ÃáïÁ å³ïñ³ëïáõ³Í ¿ ÇÙ ÏáÕ-

ÙÇó, §úï³ñ³ËûëÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³ñ»õÙï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ Ó»éÝ³ñÏ¦ ³-

ÝáõÝáí (Western armenian handbook for non-armenian speakers):

ä³ïñ³ëïáõ³Í ¿ Ï³éáõóáÕ³Ï³Ý (structuro globale) Ùûï»óáõÙáí:

Ø»ÃáïÁ ëï»ÕÍáõ³Í ¿ Ñ³Û»ñ¿ÝÇ ï³ññ³Ï³Ý μ³é³å³ß³ñÇ ÑÇÙùÇ

íñ³Û, ³Ù»Ý³μ³ñÓñ Û³×³Ë³Ï³ÝáõÃÇõÝ (fréquence) áõÝ»óáÕ ³Ù»-

Ý³·áñÍ³Í³Ï³Ý μ³é»ñÝ áõ Ï³éáÛóÝ»ñÁ ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ ¿ áõëáõ-

ó³ÝáõÙ »õ Ýáõ³½ ·áñÍ³Í³Ï³ÝÝ»ñÝ ¿Éª Çñ»Ýó Ñ»ñÃÇÝ: Ø»ÃáïÇ áÕ-

17

Ý³ß³ñÝ ¿ Ï³½ÙáõÙ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ³Ûë Û³é³çË³Õ³óáõÙÁ: Æõñ³-

ù³ÝãÇõñ ¹³ë ³ÛÝåÇëÇ Ó»õáí ¿ Ï³éáõóáõ³Í, áñ Ýáñ áõëáõóáõÕ É»-

½áõ³Ï³Ý ï³ññ»ñÁ ß³ÕÏ³åáõ»Ý Ý³Ë³å»ë áõëáõóáõ³Í »õ ³ñ¹¿Ý

ÇëÏ Çõñ³óáõ³Í ï³ññ»ñÇ Ñ»ï, ßÕÃ³ÛÇ ûÕ³ÏÝ»ñÇÝ ÝÙ³Ý: àõëïÇ

Ñ»ÕÇÝ³Ï³ÛÇÝ ³Ûë Ù»ÃáïÁ« ³ñ»õÙï³Ñ³Û É»½áõÇ Ï³ñ·³õáñáõ³Í«

ëÇëï»Ù³ïÇÏ Ù¿Ï Ù³ïáõóáõÙÝ ¿£ È»½áõÝ áõëáõóõáõÙ ¿ ³ÙμáÕç³Ï³-

Ýûñ¿Ý, ³ÛëÇÝùÝª μ³é³å³ß³ñÁ, ù»ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, ß³ñ³ÑÇõáõëáõ-

ÃÇõÝÝ áõ ÑÝã³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ïñõáõÙ »Ý ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï: àõëáõóáõÙÁ

Ï³ï³ñõáõÙ ¿ »ñÏáõ Ù³ëáí, μ³Ý³õáñ »õ ·ñ³õáñ É»½áõÇ Û³ïÏ³-

óáõ³Í ï³ñμ»ñ ¹³ë³·ñù»ñáí »õ Ëï³ë³ÉÇÏÝ»ñáí:

´²Ü²ôàð Èº¼àôÆ àôêàôòØ²Ü öàôÈºðÀ

1- ÜÇõÃÇÝ Í³ÝûÃ³óÙ³Ý ÷áõÉÁ,

2- ÜÇõÃÇÝ μ³ó³ïñáõÃ»³Ý ÷áõÉÁª ¹ÇÙ³Ë³Õ»ñáí, ß³ñÅáõÓ»õ»-

ñáí,

3- ÜÇõÃÇÝ ÏñÏÝáõÃ»³Ý »õ ÛÇßáÕáõÃ»³Ý Ù¿ç ³Ùñ³·ñÙ³Ý ÷áõÉÁ,

4- ²éá·³ÝáõÃ»³Ý ëË³ÉÝ»ñÇ ëñμ³·ñÙ³Ý ÷áõÉÁ,

5- ÜÇõÃÇÝ Ã³ï»ñ³Ë³ÕÇ í»ñ³ÍáõÙÁª ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó,

6- Î³éáõóáÕ³Ï³Ý í³ñÅáõÃÇõÝÝ»ñ, É»½áõ³Ù³ñ½³ÝùÝ»ñ:

¶ð²ôàð Èº¼àôÆ àôêàôòØ²Ü öàôÈºðÀ

². ´³éÇ ·ñ»É³Ó»õÇ Çõñ³óáõÙª ·Ýï³Ó»õ Ù»ÏÝ³Ï¿ï»ñáí,

´. ¶ñ»É³Ó»õÇ í»ñ³ñï³¹ñáõÃÇõÝª óáõó³Ù³ïáí,

¶. î»ëáÕ³Ï³Ý í³ñÅáõÃÇõÝª μ³é-åÇï³ÏÝ»ñáí,

¸. Ð³õ³ù³Ï³Ý ÁÝÃ»ñóáõÙ / ³ÝÑ³ï³Ï³Ý ÁÝÃ»ñóáõÙ,

º. àõÕÕ³·ñáõÃÇõÝ:

ÆëÏ É»½áõ³Ï³Ý-ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ï³ññ»ñÇ ï»ë³Ï¿ïÇó áõëáõó-

õáõÙ »Ý ª

- àñáßÇã »õ ³Ýáñáß Ûû¹»ñ,

18

- ²ÝÓÝ³Ï³Ý ¹»ñ³ÝáõÝª »½³ÏÇ »õ Ûá·Ý³ÏÇ,

- êï³ó³Ï³Ý ³Í³Ï³Ýª »½³ÏÇ »õ Ûá·Ý³ÏÇ,

- ØÇ³í³ÝÏ »õ μ³½Ù³í³ÝÏ μ³é»ñÇ Ûá·Ý³ÏÇÇ í»ñ³ÍÙ³Ý í³ñ-

ÅáõÃÇõÝÝ»ñ,

- ºØ μ³ÛÇ ë³ÑÙ³Ý³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÁ, »½.-Ûá·. ¹ñ³Ï³Ý,

- ºØ μ³ÛÇ ë³ÑÙ³Ý³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÁ, »½.-Ûá·. ÅËï³Ï³Ý,

- àõÝÇÙ μ³ÛÁ, ë³ÑÙ. Ý»ñÏ³Û, »½.-Ûá·. ¹ñ³Ï³Ý,

- àõÝÇÙ μ³ÛÁ, ë³ÑÙ. Ý»ñÏ³Û, »½.-Ûá·. ÅËï³Ï³Ý,

- î³ñμ»ñ μ³Û»ñ, ë³ÑÙ. Ý»ñÏ³Û, »½.-Ûá·. ¹ñ³Ï³Ý,

- î³ñμ»ñ μ³Û»ñÇ ÅËï³Ï³ÝÁª ºÙ ûÅ³Ý¹³Ï μ³Ûáí (ã»Ù ëÇñ»ñ,

ã»ë ·ñ»ñ, ãÇ ·ñ»ñ, ã°áõï»ñ)

- ê»é³Ï³Ý-ïñ³Ï³Ý ÑáÉáí,

- ´³Û»ñÇ Ï³ï³ñ»³É ³Ýó»³ÉÇ Ï³½ÙáõÃÇõÝÁ,

- ²Ù»Ý³·áñÍ³Í³Ï³Ý μ³Û»ñÇ Ï³ï³ñ»³É ³Ýó»³ÉÁ,

- ´³ó³é³Ï³Ý ÑáÉáí, »½.-Ûá·,

- ¶áñÍÇ³Ï³Ý ÑáÉáí, »½.-Ûá·,

- ²å³éÝÇ Å³Ù³Ý³Ï §åÇïÇ¦ Ù³ëÝÇÏÇ û·ï³·áñÍÙ³Ùμ, »½.-

Ûá·., ¹ñ³Ï³Ý-ÅËï³Ï³Ý

- Ðñ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³Ï, »½.-Ûá·., ¹ñ³Ï³Ý-ÅËï³Ï³Ý,

- êïáñ³¹³ë³Ï³Ý »Õ³Ý³Ï:

Ð»ÕÇÝ³Ï³ÛÇÝ ³Ûë Ù»ÃáïÇ áõëáõóÙ³Ý ³ñ³·áõÃÛáõÝÝ ¿ 50 Å³-

Ùáõ³Ý ¹³ë³õ³Ý¹áõÃ»³Ùμ Ùûï 1000 ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý μ³éÇ ë³Ñ-

Ù³ÝÝ»ñÇ Ù¿ç Ñ³ëÏ³Ý³É, å³ï³ëË³Ý»É« Ï³ñ¹³É »õ ·ñ»É ëáíáñ»ó-

Ý»É:

àõëáõóÙ³Ý ³ñ³·áõÃÇõÝÁ Ï³ñ»ÉÇáõÃÇõÝÝ»ñ ¿ ï³ÉÇë áõëáõóáõÙÁ

Ëï³óÝ»Éáõ Ù¿Ï ³Ùëáõ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ (ÇÝãå¿ë áñ ³ñ»É »Ýù, 2013-Ç

³Ù³éÁ, ê÷ÇõéùÇ Ü³Ë³ñ³ñáõÃ»³Ý ²Ù³é³ÛÇÝ ¸åñáó Íñ³·ñÇ

Ù¿ç): Ü³»õ ÷áñÓ³ñÏáõ»É ¿ ÙÇ³°ÛÝ ·ñ³×³Ý³ãáõÃ»³Ý áõëáõóáõÙÁª

ÑÝ·ûñ»³Û ¹³ëÁÝÃ³óùáí, ö³ñÇ½áõÙ:

19

1993 Ãáõ³Ï³ÝÇó ³Ûë Ù»ÃáïÁ ÏÇñ³ñÏõáõÙ ¿ ö³ñÇ½áõÙª ²é³ç-

Ýáñ¹³ñ³ÝÇ ëñ³ÑáõÙ, Ø²Þîàò, Ñ³Û È»½áõÇ ä³ßïå³ÝáõÃ»³Ý

ØÇáõÃ»³Ýë ÍáóÇÝ, ÇÙ ÏáÕÙÇó: ÎÇñ³ñÏáõ»É ¿ Ý³»õ Ø³ñë¿ÛÉáõÙ, ´³-

ñ»·áñÍ³Ï³ÝÇ »ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñÇÝ »õ Ð³É¿åáõÙ, ¼ÙÙ³ñÇ í³ÝùÇ û-

ï³ñ³Ëûë Î³ÃáÉÇÏ í³ñ¹³å»ïÝ»ñÇÝª Çñ»Ýó áõëáõóãáõÑÇÝ»ñÇ ÏáÕ-

ÙÇó:

²Ûë §Ò»éÝ³ñÏÇ¦ Ù»Í ³é³õ»ÉáõÃÇõÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ ·ñ³õáñÇ áõëáõ-

óáõÙÁ å³ÛÙ³Ý³õáñáõ³Í ã¿ μ³Ý³õáñ É»½áõÇ áõëáõóÙ³Ùμ: ²ÛÉ ÑÝ³-

ñ³õáñ ¿ μ³Ý³õáñÇó ³Ýç³ï Ï»ñåáí û·ï³·áñÍ»É ·ñ³õáñ É»½áõÇ

áõëáõóÙ³ÝÁ Û³ïÏ³óáõ³Í ¹³ë³·ÇñùÁ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý Ëï³ë³-

ÉÇÏáí ª ùÇã -ß³ï Ñ³Û»ñ¿Ý Ñ³ëÏ³óáÕ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñª áñå¿ë

·ñ³×³Ý³ãáõÃ»³Ý-ÁÝÃ»ñó³ÝáõÃ»³Ý ¹³ë³·Çñù:

¶ñ³×³Ý³ãáõÃ»³Ý Û³ïÏ³óáõ³Í ³ÛÉ ¹³ë³·ñù»ñÇ μ³Õ¹³ï-

Ù³Ùμ §Ò»éÝ³ñÏÇ¦ »ñÏñáñ¹ ³é³õ»ÉáõÃÇõÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ ãÇ μ³õ³Ï³-

Ý³ÝáõÙ ÙÇ³ÛÝ ·ñ³×³Ý³ãáõÃÇõÝ-ÁÝÃ»ñó³ÝáõÃÇõÝ ëáíáñ»óÝ»Éáí,

³ÛÉ Ñ³Û»ñ¿ÝÇ í»ñ»õ Ýßáõ³Í ÑÇÙÝ³Ï³Ý ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ï³ññ»ñÝ áõ

É»½áõ³Ï³Ý Ï³éáÛóÝ»ñÝ ¿É ÙÇ³ëÝ³μ³ñ ¿ ëáíáñ»óÝáõÙª ù»ñ³Ï³Ý³-

Ï³Ý ÝáÛÝ Û³é³çË³Õ³óáõÙáí: ²ÛÝå¿ë áñ, μ³é»ñÝ Çñ³ñ Ï³å»Éáõ

Ó»õ»ñÁ ãÇÙ³óáÕ »õ ³Û¹ å³ï×³éáí Ñ³Û»ñ¿Ý Ëûë»É ãÏ³ñáÕ³óáÕ ³-

ß³Ï»ñïÝ»ñÇÝ áõëáõó³ÝáõÙ ¿ Ý³»õ Ëûë»Éáõ Ó»õ»ñÁ: ²é ³Û¹, ß³ï

Û³ñÙ³ñ ¿ »õ É³õ ³ñ¹ÇõÝù ¿ ï³ÉÇë ØÇûñ»³Û (Ù¿ÏÅ³Ù»³Û) í³ñÅ³-

ñ³ÝÝ»ñáõÙ:

Î³ñ»ÉÇ ¿ ³ÛÝ í»ñ³Í»É Ý³»õ ³ñ»õ»É³Ñ³Û»ñ¿ÝÇ »õ û·ï³·áñÍ»É

Ý»ñùÇÝ ë÷ÇõéùÇ ÙÇûñ»³Û í³ñÅ³ñ³ÝÝ»ñáõÙ:

²Ûë ³ñ¹Ç³Ï³Ý Ù»ÃáïÇ û·ï³·áñÍáõÙÁ Û»Õ³ßñç³Ï³Ý ÙÇ ù³ÛÉ

¿ Ñ³Û»ñ¿ÝÇ ×Çß¹ »õ ³ñ¹ÇõÝ³õ¿ï ¹³ë³õ³Ý¹Ù³Ý ï»ë³Ï¿ïÇó »õ û-

ï³ñ³Ëûë Ýáñ ë»ñÝ¹Ç ÷ñÏáõÃ»³Ý Ñ³Ù³ñ:

20

úî²ðºðÎð²òÆÜºðÆ àôêàôòàôØÀ Ð²Ú²êî²ÜàôØ

êáõùÇ³ëÛ³Ý Ð. ì., ÂáéáõÝÛ³Ý Ü. ²., ¶¨áñ·Û³Ý Ð. Ø.

Ø. Ð»ñ³óáõ ³Ýí³Ý ºä´Ð

Ü»ñÏ³ÛáõÙë Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝáõÙ ÑÇÙÝ³ËÝ¹Çñ ¿

áã ÙÇ³ÛÝ Ñ³Û»ñ»ÝÇª áñå»ë Ù³Ûñ»ÝÇ É»½íÇ, ³ÛÉ¨ áñå»ë ûï³ñ É»½íÇ

áõëáõóáõÙÁª å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í ³ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³Ýùáí, áñ ÐÐ μáõÑ»ñáõÙ

Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ »Ý ëï³ÝáõÙ ûï³ñ»ñÏñÛ³ ù³Õ³ù³-

óÇÝ»ñ μ³½Ù³ÃÇí »ñÏñÝ»ñÇó: ´³óÇ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ³é³ñÏ³Ý»-

ñÇ áõëáõóáõÙÁ μ³ñÓñ Ù³Ï³ñ¹³Ïáí Ï³½Ù³Ï»ñå»Éáõó, ³ÝÑñ³Å»ßï

¿ ³å³Ñáí»É Ýñ³Ýó Ñ³Û»ñ»ÝÇ μ³í³ñ³ñ ÇÙ³óáõÃÛáõÝÁ Ã»° ³éûñÛ³-

Ï»Ýó³Õ³ÛÇÝ ß÷áõÙÝ ³å³Ñáí»Éáõ, Ã»° Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝÁ ·áñÍÝ³-

Ï³ÝáõÙ ÏÇñ³é»Éáõ Ñ³Ù³ñ:

ºä´Ð-áõÙ ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóáõÙÝ áõÝÇ Çñ ³é³ÝÓÝ³-

Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÁ: Ü³Ë Ñ³ßíÇ »Ýù ³éÝáõÙ ³ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÁ, áñ û-

ï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³Û»ñ»Ý áõëáõó³Ý»ÉÁ å³ÛÙ³Ý³íáñ-

í³Í ¿ Ñ³Û»ñ»ÝÇ ï³ñ³μÝáõÛÃ ÇÙ³óáõÃÛ³Ý Ù³Ï³ñ¹³Ïáí: ´ÅßÏ³-

Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ Ñ³Ûáó É»½íÇ ³ÙμÇáÝÁ 2002 Ãí³Ï³ÝÇó ³Ùñ³·-

ñ»É ¿ ³ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ»ï ³ßË³ï»Éáõ ÷áñÓÁ: Àëï

Ñ³Û»ñ»ÝÇ ÇÙ³óáõÃÛ³Ý Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñÇª Ï³½Ùí»É »Ý Íñ³·ñ»ñ, ûñ³-

óáõó³ÛÇÝ åÉ³ÝÝ»ñ, Ï³ï³ñí»É »Ý ¹³ë»ñÇ Ù»Ãá¹³Ï³Ý Ùß³ÏáõÙ-

Ý»ñ: ²Û¹ ï³ñÇÝ»ñÇ ÁÝÃ³óùáõÙ ïå³·ñí»É »Ý áõëáõÙÝ³Ù»Ãá¹³Ï³Ý

Ó»éÝ³ñÏÝ»ñ, μ³é³ñ³ÝÝ»ñ, ½ñáõó³ñ³ÝÝ»ñ: ´áõÑáõÙ áõë³ÝáõÙ »Ý

ûï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»ñ ²äÐ-Çó, ê÷ÛáõéùÇó ¨ ûï³ñ³½·Ç áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñ ³ñï³ë³ÑÙ³ÝÛ³Ý μ³½Ù³ÃÇí »ñÏñÝ»ñÇóª ÐÝ¹Ï³ëï³-

ÝÇó, Æñ³ÝÇó, Â³ÛÉ³Ý¹Çó, âÇÝ³ëï³ÝÇó, ä³ÏÇëï³ÝÇó, Ü»å³ÉÇó,

Ø»ñÓ³íáñ ²ñ¨»ÉùÇó, ²ØÜ-Çó:

²äÐ »ñÏñÝ»ñÇó »Ï³Í áõë³ÝáÕÝ»ñÁ ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ éáõë³Ëáë

»Ý, ¨ ¹³ëÁÝÃ³óÇ Ýå³ï³ÏÁ áõëáõóÙ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ éáõë»ñ»ÝÇ ³Ý-

21

Ñ³ñÏÇ ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ í»ñ³óÝ»ÉÝ ¿ ¨ Ýñ³Ýó ÑÝ³ñ³íáñÇÝë Ñ³Û»-

ñ»Ý É»½í³Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ùμ ½ÇÝ»ÉÁ: Ð³ïÏ³å»ë éáõë³Ëáë áõë³-

ÝáÕÝ»ñÇ ßñç³ÝáõÙ »Ý ÝÏ³ïíáõÙ ûï³ñ³μ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñ, ù»ñ³Ï³-

Ý³Ï³Ý, ß³ñ³¹³ë³Ï³Ý ¨ ï³ñ³μÝáõÛÃ ³ÛÉ ³Õ³í³ÕáõÙÝ»ñ, áõÕ-

Õ³·ñ³Ï³Ý ëË³ÉÝ»ñ: èáõë³Ëáë áõë³ÝáÕÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý μ³ñ-

¹áõÃÛáõÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ »Ã» Ý³ËÏÇÝáõÙ Ýñ³Ýù Ñ³Û³Ëáë ÙÇç³í³ÛñáõÙ

¿ÇÝ, ³å³ Ý»ñÏ³ÛáõÙë ½³Ý·í³Í³ÛÇÝ ³ñï³·³ÕÃÇ Ñ»ï¨³Ýùáí

Ñ³Ûáñ¹ÇÝ»ñÁ ÏñÃíáõÙ ¨ ¹³ëïÇ³ñ³ÏíáõÙ »Ý éáõë³Ëáë ÙÇç³í³Û-

ñáõÙ: Ø»Í ³ñ³·áõÃÛ³Ùμ ³Û¹ ÙÇç³í³ÛñÁ Çñ É»½í³Ùï³Í»É³Ï»ñåáí

¨ éáõë³Ù»ï ³½¹»óáõÃÛáõÝÝ»ñáí ÏÉ³ÝáõÙ ¿ Ýñ³Ýó, áñÁ áõÍ³óÙ³Ý

Çñ³Ï³Ý íï³Ý· ¿: ¸ñ³ ³å³óáõÛóÝ ¿ ²äÐ-Çó Å³Ù³Ý³Í áõë³ÝáÕ-

Ý»ñÇ í»ñ³μ»ñÙáõÝùÁ Ñ³Û»ñ»ÝÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ: Î³ñÍáõÙ »Ýù, áñ μáÉáñ

μáõÑ»ñÇ Ñ³Ûáó É»½íÇ ¨ Ñ³Ûñ»Ý³·Çï³Ï³Ý ³ÙμÇáÝÝ»ñÁ ³Ûë áõÕ-

ÕáõÃÛ³Ùμ ÑëÏ³Û³Í³í³É ³ßË³ï³Ýù áõÝ»Ý Ï³ï³ñ»Éáõ: îíÛ³É

ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ ÉáõÍ»ÉáõÝ ½áõ·³Ñ»éª Ýñ³Ýó å»ïù ¿ ½ÇÝ»É Ý³¨

Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý Ëáëù Ï³éáõó»Éáõ ÑÙïáõÃÛ³Ùμ ¨ ûï³ñ ï»ñÙÇÝ-

Ý»ñÇ Ñ³Û»ñ»Ý Ñ³Ù³ñÅ»ùÝ»ñÇ ÇÙ³óáõÃÛ³Ùμ:

´áÉáñáíÇÝ ³ÛÉ ¿ ³Ý·É³Ëáë ë÷Ûáõéù³Ñ³Û»ñÇ áõëáõóÙ³Ý ËÝ¹Ç-

ñÁ: ²Ûë ¹»åùáõÙ áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáÝáõÙ »Ý ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ¨

³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý, ³ñï³ë³Ý³Ï³Ý ï³ñμ»ñáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ: ê³Ï³ÛÝ ³Ûë ¹»åùáõÙ ¿É μ³ñ¹áõÃÛáõÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ áõëáõó-

Ù³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ ãÏ³ ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý Ùáï»óáõÙ ·ñ³Ï³Ý É»½íÇ »ñ-

Ïáõ ï³ñμ»ñ³ÏÝ»ñÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ: ²Ûë ËÝ¹ÇñÁ Ã»ñ¨ë ³éÝãíáõÙ ¿ μá-

Éáñ μáõÑ»ñÇÝ, ë³Ï³ÛÝ, áñù³Ýáí Ù»½ Ñ³ÛïÝÇ ¿, Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ μáõÑ

Çñ áõñáõÛÝ Ùáï»óáõÙÝ áõÝÇ ³Ûë Ñ³ñóáõÙ: Ø»Ýù ³é³çÝáñ¹íáõÙ »Ýù

Ñ»ï¨Û³É ëÏ½μáõÝùáí. áõß³¹ñáõÃÛáõÝ »Ýù ¹³ñÓÝáõÙ »ñÏáõ ·ñ³Ï³Ý

ï³ñμ»ñ³ÏÝ»ñÇ ÁÝ¹Ñ³ÝñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ¨ ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ,

μ³Ûó å³ñ½ ã»Ý μáõÑ»ñáõÙ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û»ñÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ýå³-

ï³ÏÝ»ñÝ áõ ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ: Ø»ñ ËáñÇÝ Ñ³Ùá½Ù³Ùμ å»ïù ¿ ³é³í»-

É³å»ë ½³ñ·³óÝ»É ë÷Ûáõéù³Ñ³Û»ñÇ ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»Ý μ³é³å³ß³-

22

ñÁª Ù³Ûñ Ñ³Ûñ»ÝÇùáõÙ Ýå³ëï»Éáí Ýñ³Ýó ¹ÛáõñÇÝ Ñ³Õáñ¹³ÏóÙ³-

ÝÁ: ²é³í»É ¹Åí³ñ ¿ ûï³ñ³É»½áõ ³ÛÉ³½·Ç (ÑÝ¹ÇÏ, å³ñëÇÏ, ³ñ³μ)

áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Û»ñ»Ý áõëáõóáõÙÁ, áñÁ Ï³½Ù³Ï»ñåíáõÙ ¿ »ñ»ù

÷áõÉáíª 1. ëÏ½μÝ³÷áõÉáí, 2. ÑÇÙÝ³Ï³Ý ¹³ëÁÝÃ³óáí, 3. Ù³ëÝ³·Ç-

ï³Ï³Ý É»½íÇ áõëáõóÙ³Ùμ: Àëï ëÏ½μÝ³÷áõÉÇª ³Ý·É³Ëáë áõë³Ýá-

ÕÁ Ûáõñ³óÝáõÙ ¿ ³ÏïÇí μ³é³å³ß³ñÁ, ·ñ³íáñ ¨ μ³Ý³íáñ ËáëùÁ,

ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ÝÛáõÃÁ: êÏ½μÝ³÷áõÉÁ áõëáõó³ÝíáõÙ ¿ å³ïÏ»ñ³-

½³ñ¹ μ³é³å³ß³ñáí, ÝÏ³ñ-Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñáí, áñÁ áõëáõó-

Ù³Ý í³Õ ßñç³ÝáõÙ Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ Ù»Ãá¹ ¿: ºñÏñáñ¹ ÷áõÉáõÙ Ã»Ù³-

ïÇÏ μ³é³å³ß³ñÇ áõëáõóáõÙÝ áõÕ»ÏóíáõÙ ¿ ïíÛ³É Ã»Ù³ÛÇ ßáõñç

½ñáõÛóÝ»ñáí, Çñ³¹ñ³Ï³Ý »ñÏËáëáõÃÛáõÝÝ»ñáí, áñáÝù ×³Ý³ãáÕ³-

Ï³Ý Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý: Ø³Ýñ³Ù³ëÝ Ùß³Ïí»É ¿ ³ÛÉ³½·Ç áõë³-

ÝáÕÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý í»ñçÝ³Ï³Ý ÷áõÉÁ, μ³Ý³íáñ ËáëùÇ Ï³Õ³-

å³ñÝ»ñÁ, ÁÝÃ»ñó³ÝáõÃÛ³Ý ï»ËÝÇÏ³Ý: àõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»-

ïáõÃÛáõÝÁ μ³ñÓñ³óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ÏÇñ³éíáõÙ »Ý ¹Ç¹³ÏïÇÏ ÝÛáõÃ»ñª

Ó³ÛÝ³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, ï»ë³ýÇÉÙ»ñ, Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý å³ïÏ»ñ³-

½³ñ¹ ÙÇçáóÝ»ñ: ºññáñ¹ ÷áõÉáõÙ Ï³ñ¨áñíáõÙ ¿ μÅßÏ³·Çï³Ï³Ý

ËáëùÇ áõëáõóáõÙÁ: ¸³ë³í³Ý¹áõÙÝ ëÏëíáõÙ ¿ Ù³ñÙÝÇ Ù³ë»ñÁ ¨ ûñ-

·³Ý-Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñÁ ³Ýí³ÝáÕ μ³é³å³ß³ñÇ áõëáõóÙ³Ùμ, ³Ù-

ñ³åÝ¹íáõÙ ïíÛ³É Ñ³Ù³Ï³ñ·ÇÝ μÝáñáß ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³-

Ù³éáï ÝÏ³ñ³·ñáõÃÛ³Ùμ, ÑÇí³Ý¹áõÃÛ³Ý í»ñÑáõßáõÃÛ³Ùμ, μÅÇßÏ-

ÑÇí³Ý¹ Ï³Ù ÑÇí³Ý¹Ç ·³Ý·³ïÝ»ñ »ñÏËáëáõÃÛáõÝÝ»ñáí: ´ÅßÏ³-

·Çï³Ï³Ý ËáëùÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý μ³ÕÏ³óáõóÇã Ù³ë »Ý Ý³¨ ÑÇ-

í³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ, μÅßÏ³Ï³Ý ÑÇÙÝ³ñÏÝ»ñÇ, μ³Å³ÝÙáõÝùÝ»ñÇ,

Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ·áñÍÇùÝ»ñÇ ³Ýí³ÝáõÙÝ»ñÁ: ²Ûë ³Ù»ÝÁ

Ýå³ëïáõÙ ¿ ³Ý·É³Ëáë áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ å³ïñ³ëï»Éáõ áñå»ë

ÑÙáõï μÅÇßÏÝ»ñ, áñáÝù Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý åñ³ÏïÇÏ³Ý ³ÝóÏ³ó-

ÝáõÙ »Ý ÏÉÇÝÇÏ³Ý»ñáõÙª Ñ³Û³Ëáë ÙÇç³í³ÛñáõÙ:

Ð³Û»ñ»ÝÇÝ ãïÇñ³å»ïáÕ ³ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³-

Ûáó É»½áõ ¹³ë³í³Ý¹»ÉÝ áõÝÇ áã ÙÇ³ÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý, ³ÛÉ¨ ×³Ý³ãá-

23

Õ³Ï³Ý Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝ: úï³ñÝ»ñÁ Ñ³Û»ñ»Ýáí »Ý ×³Ý³ãáõÙ Ð³Û³-

ë³ï³ÝÁ: ²Û¹ Ýå³ï³Ïáí ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ý³Ëª ³Ý·É³Ëáë áõë³ÝáÕ-

Ý»ñÇ Ù»ç Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝ ³é³ç³óÝ»É Ù»ñ ÑÝ³·áõÛÝ É»½íÇ ¨ Ùß³-

ÏáõÛÃÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ, ³å³ª ¹³ëÇ ÁÝÃ³óùáõÙ μ³Ý³ëï»ÕÍáõÃÛáõÝÝ»-

ñÇ, »ñ·»ñÇ, Ñ³Ý»ÉáõÏÝ»ñÇ, Ë³ÕÇÏÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ùμ ¨ë Ýå³ëï»É

ûï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÇ μ³é³å³ß³ñÇ Ñ³ñëï³óÙ³ÝÁ, É»½í³-

Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óÙ³ÝÁ:

2001 Ãí³Ï³ÝÇó ³ÙμÇáÝáõÙ ·áñÍáõÙ ¿ §ì»ñÝ³ïáõÝ¦ ·Çï³-

Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ï»ÝïñáÝÁ, áñÁ áõëáõÙÝ³¹³ëïÇ³ñ³Ïã³Ï³Ý ³ßË³-

ï³ÝùÝ»ñ ¿ ï³ÝáõÙ áã ÙÇ³ÛÝ ï»Õ³óÇ, ³ÛÉ¨ ³ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ áõë³-

ÝáÕÝ»ñÇ ßñç³ÝáõÙª Ýñ³Ýó Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛ³Ùμ ·ñ³Ï³Ý-·»Õ³ñí»ë-

ï³Ï³Ý »ñ»ÏáõÛÃÝ»ñ Ï³½Ù³Ï»ñå»Éáí (μ³ñ»Ï³ÙáõÃÛ³Ý ÷³é³ïáÝ-

Ý»ñ, ·ñ»ñÇ ·ÛáõïÇ 1600 ³ÙÛ³ÏÇÝ ÝíÇñí³Í ÙÇç³½·³ÛÇÝ ·Çï³Åá-

ÕáíáõÙ §Ø»ñ áëÏ»Õ»ÝÇÏ Ñ³Ûáó É»½áõÝ¦ Ëáñ³·ñáí Ñ³Ý¹»ë êï»-

÷³Ý³Ï»ñïáõÙ, ²Ù³ñ³ëáõÙ, Ø³Ûñ»ÝÇ É»½íÇ ûñí³Ý ÝíÇñí³Í ÙÇçá-

ó³éáõÙ úß³Ï³ÝáõÙ, Ñ³Û Ù»Í μ³Ý³ëï»ÕÍÝ»ñÇÝ ÝíÇñí³Í ÙÇçáó³-

éáõÙÝ»ñ): ¸ñ³ Ýå³ï³ÏÝ ¿ ûï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³Õáñ-

¹³ÏÇó ¹³ñÓÝ»É Ù»ñ Ù³Ûñ»ÝÇ É»½íÇÝ, ³½·³ÛÇÝ á·áõ ³ÏáõÝùÝ»ñÇÝ ¨

Ñ³Ù³Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ³ñÅ»ù áõÝ»óáÕ ·áñÍ»ñÇÝ: Üñ³Ýó áã ÙÇ³ÛÝ Ñ³-

Õáñ¹³ÏÇó »Ýù ¹³ñÓÝáõÙ Ù»ñ Ùß³ÏáõÛÃÇÝ ¨ Ñá·¨áñ ³ñÅ»ùÝ»ñÇÝ,

³ÛÉ¨ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ýù ëï»ÕÍáõÙ Ý»ñÏ³Û³óÝ»Éáõ Çñ»Ýó ³½·³-

ÛÇÝ ëáíáñáõÛÃÝ»ñÁ, Ùß³ÏáõÛÃÁª μ³ñ»Ï³ÙáõÃÛ³Ý Ï³Ùáõñç ëï»ÕÍ»Éáí

ï³ñμ»ñ ³½·»ñÇ »ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñÇ ÙÇç¨:

Ð³ßíÇ ³éÝ»Éáí ³é³ç³¹ñí³Í ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñÁª μáõÑ³Ï³Ý

Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ³é³ç³ñÏáõÙ »Ýù Ùß³Ï»É ûï³ñ»ñÏñ³óÇ áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Û»ñ»ÝÇ áõëáõóÙ³Ý ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÝ»ñ ¨

Íñ³·ñ»ñ:

24

¶ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ

1. êáõùÇ³ëÛ³Ý Ð. ì., Â³Ù³½Û³Ý ¶. ²., ¶Çï³Ï³Ý ³ßË³ïáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÇ ÅáÕáí³Íáõ, ºñ¨³Ý, 2000, ¿ç 573-574:

2. êáõùÇ³ëÛ³Ý Ð. ì., ²í»ïÇëÛ³Ý ². ê., ÂáéáõÝÛ³Ý Ü. ²., ´ÅßÏ³·Ç-

ï³Ï³Ý ËáëùÇ ¹³ë³í³Ý¹áõÙÝ ³Ý·É³Ëáë ËÙμ»ñáõÙ, ºä´Ð 17-ñ¹

áõëáõÙÝ³Ù»Ãá¹³Ï³Ý ÏáÝý»ñ³Ýë, ºñ¨³Ý, 2004, ¿ç 82- 83:

3. ºñ¨³ÝÇ å»ï³Ï³Ý μÅßÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³Ý 1920-1930 – 1995/

ý³ÏáõÉï»ï, ÇÝëïÇïáõï, Ñ³Ù³Éë³ñ³Ý/, ºñ¨³Ý 2005, ¿ç 37:

Ðåçþìå

Îáó÷åíèå èíîñòðàííûõ ñòóäåíòîâ â Àðìåíèè

Ñóêèàñÿí Ã. Â., Òîðóíÿí Í. À., Ãåâîðãÿí À. Ì.

Íà äàííûé ìîìåíò â Ðåñïóáëèêå Àðìåíèÿ âàæíîé çàäà÷åé

ÿâëÿåòñÿ îáó÷åíèå àðìÿíñêîìó íå òîëüêî êàê ðîäíîìó, íî è êàê

èíîñòðàííîìó ÿçûêà. Ýòî îáóñëîâëåíî òåì îáñòîÿòåëüñòâîì,

÷òî â óíèâåðñèòåòàõ ðåñïóáëèêè ïîëó÷àþò îáðàçîâàíèå

èíîñòðàííûå ãðàæäàíå èç ðàçíûõ ñòðàí. Êðîìå îðãàíèçàöèè

îáó÷åíèÿ ïðîôåññèîíàëüíûõ ïðåäìåòîâ, íåîáõîäèìî îáåñïå-

÷èòü èì çíàíèå àðìÿíñêîãî ÿçûêà êàê äëÿ îáùåíèÿ íà ïîâñåäíåâ-

íî-áûòîâîì óðîâíå, òàê è íà ïðîôåññèîíàëüíîì óðîâíå.

25

²ð²¶²òì²Ì àôêàôòØ²Ü Î²¼Ø²ÎºðäàôØÀ Ð²Úàò Èº¼ìÆ ¸²êºðÆÜ

´³ÕáõÙÛ³Ý ê. È,ÐáíÑ³ÝÝÇëÛ³Ý ². ¾.

ºäÐ

²ñ¹ÛáõÝ³í»ï áõëáõóáõÙ Ï³½Ù³Ï»ñå»Éáõ Ñ³Ù³ñ áõëáõóãÇÝ

(¹³ë³ËáëÇÝ) Ý»ñÏ³Û³óíáÕ ³é³çÇÝ å³Ñ³ÝçÁ, ³Ýßáõßï, ¹³ë³-

í³Ý¹íáÕ ³é³ñÏ³ÛÇ Ëáñ ¨ μ³½Ù³ÏáÕÙ³ÝÇ ÇÙ³óáõÃÛáõÝÝ ¿, ³ÛÝáõ-

Ñ»ï¨ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ áõ ¹ñ³Ýó Çñ³Ï³Ý³óÙ³ÝÝ

áõÕÕí³Í »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ÁÝïñáõÃÛáõÝ Ï³ï³ñ»-

Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ ¨ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý³ÉÁ: Î³ñ× ³ë³Í,

Íñ³·ñ³ÛÇÝ ÝÛáõÃÁ ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Éáí` Ç±Ýã ëáíáñ»óÝ»É, ÇÝãáõ± ëá-

íáñ»óÝ»É ¨ ÇÝãå»±ë ëáíáñ»óÝ»É: 1-ÇÝ Ñ³ñó³¹ñáõÙÝ áõÝÇ ×³Ý³ãá-

Õ³Ï³Ý-ÇÙ³ó³Ï³Ý ³ñÅ»ù, 2-ñ¹Á ß»ßï³¹ñáõÙ ¿ ëáíáñ»óÝ»Éáõ

Ýå³ï³ÏÁ, 3-ñ¹Áª ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ï»ñåÁ, ³ÛëÇÝùÝª »Õ³Ý³ÏÁ, ÙÇ-

çáóÝ»ñÝ áõ Ó¨»ñÁ, ³ÛÉ Ï»ñåª Ù»Ãá¹³μ³ÝáõÃÛáõÝÁ:

Ø»Ãá¹Á ëáíáñ»óÝáÕÇª áõëáõóãÇ, ¨ ëáíáñáÕÇª ³ß³Ï»ñïÇ, Ñ³-

Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛ³Ý Ó¨Ý ¿ª ÙÇïí³Í áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ Ç-

ñ³Ï³Ý³óÙ³ÝÁ: ÆÑ³ñÏ», Ù»Ãá¹Ý»ñÇ ÁÝïñáõÃÛ³Ý Ñ³ñóáõÙ áõëáõóÇ-

ãÁ ³½³ï ¿, ÙÇ³ÛÝ Ã» ÁÝïñáõÃÛáõÝÁ ãÇ Ï³ñáÕ ÇÝùÝ³Ýå³ï³Ï ÉÇ-

Ý»É: ²ñ¹ÛáõÝ³í»ï ¹³ë³í³Ý¹áõÙÝ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ Ù»Ãá¹³Ï³Ý

ÑÝ³ñÝ»ñÇ, í³ñÅáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇçáóáí, áñáÝù û·ÝáõÙ »Ý Ñ³ÕÃ³Ñ³-

ñ»Éáõ ¹»åÇ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ýå³ï³Ï ï³ÝáÕ ×³Ý³å³ñÑÝ»ñÇ ¹Åí³-

ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ²Û¹ ×³Ý³å³ñÑÇÝ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ³í³Ý¹³Ï³Ý ¨

Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó Ù»Ãá¹Ý»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï Ñ³Ù³ÏóáõÙÁ Ï³ñáÕ ¿

ó³ÝÏ³ÉÇ ³ñ¹ÛáõÝù ï³É:

àõëáõóÙ³Ý ³í³Ý¹³Ï³Ý Ù»Ãá¹Ý»ñÇ ÑÇÙùáõÙ ÁÝÏ³Í »Ý å³ï-

ñ³ëïÇ å³ñ½ ·Çï»ÉÇùÇ ÷áË³ÝóáõÙÁ ëáíáñáÕÇÝ ¨ ëáíáñáÕÇ ÏáÕ-

ÙÇó ³Û¹ ·Çï»ÉÇùÇ å³ñ½ í»ñ³ñï³¹ñáõÙÁ: ²Û¹ Ï»ñå ëáíáñáÕÁ

¹³éÝáõÙ ¿ áõëáõóãÇ Ññ³Ñ³Ý·Ý»ñÇ å³ëÇí ÏñáÕÁ:

26

àõëáõóÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó áñáß Ù»Ãá¹Ý»ñ Ï³ñ¨áñáõÙ »Ý ëáíá-

ñáÕÇ ÇÝùÝáõñáõÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý, ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ

Ó»éùμ»ñÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ Ýñ³ ³ÝÙÇç³Ï³Ý Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛ³Ý

ËÃ³ÝáõÙÁ:

²Ûë ËÝ¹ÇñÝ»ñÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ¹³ë³í³Ý¹áÕÇó å³-

Ñ³ÝçíáõÙ »Ý ×ÏáõÝ Ùáï»óáõÙÝ»ñ, áõëáõóÙ³Ý Ýáñ, ³í»ÉÇ ³ñ¹ÛáõÝ³-

í»ï »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇ Ý»ñ¹ñáõÙÝ»ñª Ñ³ßíÇ ³éÝ»Éáí ¨° ë»÷³Ï³Ý ÷áñ-

Óáí Ó»éùμ»ñáõÙÝ»ñÁ, ¨° áõëáõóÙ³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÷áñÓÁ:

ºäÐ-Ç ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÇ ·áñÍ³éáõÛÃÝ»ñÇó

Ù»ÏÝ ¿É áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ý³Ë³å³ïñ³ëïáõÙÝ ¿ μáõÑ ÁÝ¹áõÝí»Éáõ Ñ³-

Ù³ñ ÐÐ 12-³ÙÛ³ ¹åñáóÇ Íñ³·ñáí:

Î»ÝïñáÝáõÙ ëáíáñáÕ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³½ÙÝ áõÝÇ Çñ ³-

é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: Æ ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝ Ð³Û³ëï³ÝÇ ¹åñáó-

Ý»ñÇ ßñç³Ý³í³ñïÝ»ñÇª Ï»ÝïñáÝáõÙ ëáíáñáÕÝ»ñÇª Ñ³Ûáó É»½íÇó

áõÝ»ó³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñÁ ³ÝÑ³Ù³ã³÷ »Ý: ÊáëùÁ

Ñ³Û»ñ»ÝÁª áñå»ë ûï³ñ É»½áõ ëáíáñáÕÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ ã¿, ³ÛÉ Ñ³Û»ñ»-

ÝÇÝ ùÇã Ã» ß³ï ïÇñ³å»ïáÕÝ»ñÇ: ¶³ÕïÝÇù ã¿, áñ ûï³ñ å»ïáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñáõÙ ·áñÍáÕ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¹åñáóÝ»ñáõÙ (»Ã» ¹ñ³Ýù ·áñÍáõÙ

»Ý) Ñ³Û³·Çï³Ï³Ý ³é³ñÏ³Ý»ñÇ Å³Ù³ù³Ý³ÏÁ í»ñçÇÝ ï³ëÝ³Ù-

Û³ÏÝ»ñáõÙ ëñÁÝÃ³ó Ïñ×³ïí»É ¿, áñÇ Ñ»ï¨³ÝùÁ ß³ï É³í ½·áõÙ »Ý

Ýñ³Ýó Ñ»ï å³ñ³åáÕ ¹³ë³ËáëÝ»ñÁ: ²Ýßáõßï, Ù»ñ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ

Ù³Ûñ»ÝÇ É»½íáí (Ã»Ïáõ½ μ³ñμ³éáí) Ñ³Õáñ¹³ÏóíáõÙ, ·ñáõÙ-Ï³ñ-

¹áõÙ »Ý, μ³Ûó 150 μ³é³Ýáó ÙÇ Ã»É³¹ñáõÃÛ³Ý Ù»ç ÙÇçÇÝ Ñ³ßíáí 50

áõÕÕ³·ñ³Ï³Ý ëË³É »Ý ³ÝáõÙ, ÇëÏ Ï»ï³¹ñáõÃÛ³ÝÁ ³Ý·³Ù Ñ³ñÏ

ãÏ³ ³Ý¹ñ³¹³éÝ³Éáõ: ´³Ý³íáñ ËáëùáõÙ ¿É ·»ñ³ÏßéáõÙ ¿ μ³ñμ³-

é³ÛÇÝ ÑÝãáõÙÁ, áñÁ »ñμ»ÙÝ ³ë»ÉÇùÁ ¹³ñÓÝáõÙ ¿ ·ñ»Ã» ³ÝÑ³ëÏ³-

Ý³ÉÇ: ÜáõÛÝ ËÙμáõÙ Ñ³×³Ë ÁÝ¹·ñÏíáõÙ »Ý Ý³¨ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¹åñáó-

Ý»ñ ã³í³ñï³Í áõë³ÝáÕÝ»ñ, áñáÝù Ýí³½³·áõÛÝ μ³é³å³ß³ñáí

ÙÇ Ï»ñå Ñ³Õáñ¹³ÏóíáõÙ »Ý, μ³Ûó ·ñ»Ã» ã»Ý ïÇñ³å»ïáõÙ ·ñ³-

íáñ ËáëùÇÝ Ï³Ù ï³é»ñÁ ·Çï»Ý, μ³Ûó μ³é³å³ß³ñÁ ³éûñÛ³-Ï»Ý-

27

ó³Õ³ÛÇÝÇó ãÇ μ³ñÓñ³ÝáõÙ: ºÃ» ëñ³Ý ·áõÙ³ñ»Ýù Ý³¨ áõë³ÝáÕÝ»-

ñÇª ï³ñμ»ñ Å³ÙÏ»ïÝ»ñáõÙ Å³Ù³ÝáõÙÁ (»ñμ»ÙÝ ÝáÛ»Ùμ»ñÇÝ, ¹»Ï-

ï»Ùμ»ñÇÝ), ³å³ Í³é³ó³Í ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ Ñ³ÕÃ³Ñ³ñ»Éáõ, áõëáõÙÝ³-

Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁ Ï³ÝáÝ³íáñ»Éáõ ¨ í»ñçÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÇÝ Ñ³ë-

Ý»Éáõ áõÕÇÝ»ñÇ ÷ÝïñïáõùÁ ¹³éÝáõÙ ¿ Ï³ñ¨áñ³·áõÛÝÁ: ÐÇÙÝ³Ï³Ý

¨ ³í³· ¹åñáóÇ áõÃ ï³ñáõÙ ³Ýó³Í Ñ³Ûáó É»½íÇ ¹³ëÁÝÃ³óÁ

å»ïù ¿ ³ÝóÝ»É ³é³í»É³·áõÛÝÁ 8 ³ÙëáõÙ 320 Å³Ùáí: ÐÝ³ñ³íá±ñ

¿, Ã»± ³ÝÑÝ³ñÇÝ: ²Ñ³ ³Ûëï»Õ ¿, áñ û·ÝáõÃÛ³Ý ¿ Ñ³ëÝáõÙ ³ñ³·³ó-

í³Í áõëáõóÙ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³Ý, áñÇ ÑÇÙùáõÙ ¹ñí³Í å»ïù ¿ ÉÇÝÇ áõ-

ëáõóÙ³Ý, áõëáõÙÝ³éáõÃÛ³Ý ³ß³Ï»ñï³Ï»ÝïñáÝ Ùáï»óáõÙÁ, áõ-

ëáõóÙ³Ý ·áñÍÝ³Ï³Ý áõÕÕí³ÍáõÃÛáõÝÁ:

öáËÝ»ñ·áñÍáõÝ (ÇÝï»ñ³ÏïÇí) ¨ ³í³Ý¹³Ï³Ý É³í³·áõÛÝ Ù»-

Ãá¹Ý»ñÇ Ñ³Ù³ÏóáõÙÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë ëáíáñáÕÝ»ñÇÝ

¹³ñÓÝ»Éáõ ¹³ëÇ ³ÏïÇí Ù³ëÝ³ÏÇóÝ»ñª Ýñ³Ýó Ý»ñ·ñ³í»Éáí ï³-

ñ³ï»ë³Ï ³é³ç³¹ñ³ÝùÝ»ñáõÙ ³ÛÝå»ë, áñ Ýñ³Ýù ·Çï³Ïó³μ³ñ

Ûáõñ³óÝ»Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÁ, Ó»éù μ»ñ»Ý ÇÝùÝáõñáõÛÝ Ùï³Í»Éáõ,

μ³Ý³íÇ×»Éáõ, ÙÇÙÛ³Ýó Éë»Éáõ, ÙÇÙÛ³ÝóÇó ëáíáñ»Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝ-

Ý»ñ áõ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñ, ¨ ³Ûë ·áñÍÁÝÃ³óÇÝ ¹³ë³í³Ý¹áÕÁ å»ïù ¿

Ù³ëÝ³ÏóÇ ³é³í»É³å»ë Ñ³Ù³Ï³ñ·áÕÇ, ËáñÑñ¹³ïáõÇ, áõÕÕáñ-

¹áÕÇ, Ëñ³ËáõëáÕÇ ¹»ñáí:

Ð³Ûáó É»½íÇ ¹³ëÁÝÃ³óÁ Íñ³·ñáí Ý³Ë³ï»ëí³Í ³ÝÑñ³Å»ßï

¨ μ³í³ñ³ñ ·Çï»ÉÇùÝ»ñ ¿ ï³ÉÇë É»½í³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç μáÉáñ

μ³ÅÇÝÝ»ñÇ í»ñ³μ»ñÛ³É, μ³Ûó »ÉÝ»Éáí Å³Ù³Ý³ÏÇ ëÕáõÃÛáõÝÇó, áõ-

ëáõóÙ³Ý Ýå³ï³Ï³¹ñáõÙÇó áõ ³ñ³·³óí³Í áõëáõóÙ³Ý Ù»Ãá¹Ç-

Ï³ÛÇ å³Ñ³ÝçÝ»ñÇóª ß³ï Ñ³×³Ë ³Û¹ μ³ÅÇÝÝ»ñÁ Ñ³Ù³ÏóíáõÙ »Ý,

³é³í»É Ï³ñ¨áñíáõÙ ¿ É»½í³ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ³ÛÝ ÇñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ

áõëáõóáõÙÁ, áñáÝó ÇÙ³óáõÃÛáõÝÁ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿. ù»ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý áõ-

ëáõóáõÙÝ áõÝ»ÝáõÙ ¿ ·áñÍÝ³Ï³Ý ß»ßï³¹ñáõÙ:

²Ûëå»ëª §àõÕÕ³·ñáõÃÛáõÝ, áõÕÕ³ËáëáõÃÛáõÝ¦ Ã»Ù³ÛÇÝ ½áõ·ÁÝ-

Ã³ó Ñ³×³Ë Ñ³ñÏ ¿ ÉÇÝáõÙ ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É μ³é³·ÇïáõÃÛ³ÝÁ

28

(ÇÙ³ëï³μ³ÝáõÃÛáõÝ, μ³é³Ï³½ÙáõÃÛáõÝ), μ³ó³ïñ»É μ³éÇ ÇÙ³ë-

ïÁ, ëïáõ·³μ³Ý»É μ³éÁª »ÝÃ³ñÏ»Éáí μ³é³Ï³½Ù³Ï³Ý í»ñÉáõÍáõÃ-

Û³Ý, ¨ ³Ûë »Õ³Ý³Ïáí ³Ùñ³Ï³Û»É μ³éÇ ×Çßï ·ñáõÃÛáõÝÁ: ÜáõÛÝ

Ï»ñå §´³é³·ÇïáõÃÛáõÝ¦ μ³ÅÇÝÁ Ýå³ëïáõÙ ¿ áõÕÕ³·ñáõÃÛ³Ý ³Ù-

ñ³åÝ¹Ù³ÝÁ, ù³ÝÇ áñ μ³éÁª áñå»ë ÙÇ³íáñ, ¹³éÝáõÙ ¿ ³í»ÉÇ ×³-

Ý³ã»ÉÇ, Ñ³ëÏ³Ý³ÉÇ: ²Ûëå»ëª Ó-Í-ó áõÕÕ³·ñáõÃÛáõÝÁ áõëáõó³Ý»ÉÇë

Ùßï³Ï³Ý ß÷áÃ »Ý ëï»ÕÍíáõÙ –í³Íù ¨ -³óù í»ñç³Í³Ýó áõÝ»óáÕ

μ³é»ñÁ, ³ë»Ýùª Ï»óí³Íù, Ï³½Ùí³Íù, ÑÛáõëí³Íù ¨ ÁÝã³óù,

ÑÇ³óù, ëÉ³óù. »Ã» μ³ó³ïñíáõÙ ¿ μ³éÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁª ³ñ-

Ù³ï+í³Íù ³Í³Ýó, ³ñÙ³ï+³óù ³Í³Ýó, ß÷áÃÁ í»ñ³ÝáõÙ ¿: Ø»Ï

³ÛÉ ûñÇÝ³Ïª Óí³Í»Õ (ß³ï»ñÁ ÑÝãáõÙ »Ý Óí³Ó»Õ), Ùï³ÍÙáõÝù,

Ýí³·³Íáõ, ÃÛáõñÇÙ³óáõÃÛáõÝ, Ùï³ó³ÍÇÝ, ³ë³óí³Íù μ³é»ñÁ »Ý-

Ã³ñÏ»Éáí μ³é³Ï³½Ù³Ï³Ý í»ñÉáõÍáõÃÛ³Ý, Çñ³ñÇó ³Ýç³ï»Éáí

³ñÙ³ïÝ»ñÁ, ³Í³ÝóÝ»ñÁ, μ³é³Ï³½Ù³Ï³Ý μ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ, μ³-

ó³ïñ»Éáí Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÇ ÇÙ³ëïÁ` ëË³Éí»Éáõ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃ-

ÛáõÝÁ ·ñ»Ã» ½ñáÛ³ÝáõÙ ¿:

àõÕÕ³·ñáõÃÛ³Ý, áõÕÕ³ËáëáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³íáñ áõëáõóáõÙÁ »ñÏ³-

ñ³ï¨ ¨ ³ßË³ï³ï³ñ ·áñÍÁÝÃ³ó ¿. Ï³ÝáÝÝ»ñ ³Ý·Çñ ³Ý»É ï³-

Éáíª Ù»Ï-»ñÏáõ ³ÙëáõÙ ³ÝÑÝ³ñ ¿ Ñ³ëÝ»É μ³í³ñ³ñ ³ñ¹ÛáõÝùÇ: ºñ-

Ï³ñ ï³ñÇÝ»ñ ¿, áñ Ù»ñ ¹³ë»ñÇÝ ÏÇñ³éáõÙ »Ýù áõÕÕ³·ñáõÃÛ³Ý áõ-

ëáõóÙ³Ý ÙÇ ÑÝ³ñ, áñÁ ½·³ÉÇáñ»Ý Ïñ×³ïáõÙ ¿ ëË³ÉÝ»ñÇ ÃÇíÁ:

ÐÝ³ñÁ ÏáãíáõÙ ¿ §úñ³Ï³Ý 15 μ³é¦: ²ÝÏ³Ë ¹³ë³ÝÛáõÃÇ Ã»Ù³ÛÇóª

·ñ³ï³Ëï³ÏÇÝ ·ñíáõÙ »Ý ³é³í»É ¹Åí³ñ, ë³Ï³í Ñ³Ý¹ÇåáÕ,

áõÕÕ³·ñ³Ï³Ý ß÷áÃ ëï»ÕÍáÕ 15 μ³é ¨ ·ñ³ÝóíáõÙ ï»ïñ»ñáõÙ:

î³ÝÁ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ μ³é³ñ³ÝÇ û·ÝáõÃÛ³Ùμ Ï³Ù ÇÝùÝáõñáõÛÝ Ï³½-

ÙáõÙ »Ý ³Û¹ μ³é»ñÇ Ýáñ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñ, ¹ñ³Ýù ·áñÍ³ÍáõÙ Ý³-

Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù»ç: ºñμ Éñ³ÝáõÙ ¿ 100 μ³éÁ, ïñíáõÙ ¿ Ýáñ ëá-

íáñ³Í μ³é»ñÝ ÁÝ¹·ñÏáÕ Ã»É³¹ñáõÃÛáõÝ: àõë³ÝáÕÝ»ñÁ Ï³ï³ñáõÙ

»Ý ÷áËëïáõ·áõÙ ¨ ÷áË·Ý³Ñ³ïáõÙ: ²Ûë ÑÝ³ñÁ É³í ÙÇçáó ¿ Ý³¨ Ç-

Ù³ëïáí ¹Åí³ñ μ³é»ñÇ μ³ó³ïñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ëáíáñ»óÝ»Éáõ Ñ³-

Ù³ñ:

29

àõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ß³ï ³ÏïÇí³óÝáõÙ ¨ ¹³ëÁ ³ßËáõÛÅ áõ Ñ»-

ï³ùñùÇñ »Ý ¹³ñÓÝáõÙ Ï³ï³Ï-Ñ³Ý»ÉáõÏ ¹³ë»ñÁ: ¸³ëÇ ³Ûë ïÇåÁ

ÏÇñ³é»ÉÇ ¿ ó³ÝÏ³ó³Í Ã»Ù³ ³Ù÷á÷»ÉÇë: Î³ï³Ï-Ñ³ñó³¹ñáõÙÝ»-

ñáí ³é³ç³¹ñ³ÝùÝ»ñ Ñ³ÝÓÝ³ñ³ñíáõÙ »Ý Ý³¨ Çμñ¨ ÇÝùÝáõñáõÛÝ

³ßË³ï³Ýùª ï³ÝÁ Ï³ï³ñ»Éáõ ¨ ¹³ëÇÝ Ý»ñÏ³Û³óÝ»Éáõ, ÇëÏ Éë³-

ñ³ÝáõÙ ËÙμ³Ï³ÛÇÝ ³ßË³ï³ÝùÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ ÁÝïñíáõÙ »Ý ëñ³-

ÙÇï Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¨ ÉáõÍíáõÙ »Ý ³é³ç³¹ñ³ÝùÝ»ñÁ: È³í ³ß-

Ë³ï³ÝùÝ»ñÁ ³ñÅ³Ý³ÝáõÙ »Ý Ëñ³Ëáõë³ÝùÇ:

Î³ï³Ï-¹³ë»ñ »Ýù ³ÝóÏ³óÝáõÙ §àõÕÕ³·ñáõÃÛáõÝ¦ Ã»Ù³Ý

³Ù÷á÷»ÉÇë: ÖÇßï ¿, ¹Åí³ñ áõÕÕ³·ñáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ μ³é»ñÇ Ù»Í

ù³Ý³Ï ãÇ ÁÝ¹·ñÏíáõÙ Ñ³ñó³ñ³ÝÝ»ñáõÙ, μ³Ûó ÁÝ¹·ñÏí³Í, Çñáù

¹Åí³ñ, μ³é»ñÁ ³ÛÉ¨ë ëË³É ã»Ý ·ñáõÙ:

Î³ï³Ï-Ñ³ñóáõÙ ¹³ëÇó ÙÇ »ñÏáõ ûñÇÝ³Ï.

1. àñå»ë ³ñÙ³ïª é-áí »Ýù í»ñç³ÝáõÙ, μ³Ûó Ñ»Ýó ÏñÏÝíáõÙ

»Ýù, ÇÝùÝ»ñë ¿É ã»Ýù Ñ³ëÏ³ÝáõÙ, Ã» Ù»ñ Ï»ëÁ ÇÝãáõ ÷³÷Ï»ó, -ñ-

¹³ñÓ³í: ¶ÉË³ó³í³Ýù »Ýù Ó»½ Ñ³Ù³ñ, μ³Ûó ÁÝ¹³Ù»ÝÁ 6-Ý »Ýù,

Ãí³ñÏ»ù ÝáñÇó, áñ ãÙáé³Ý³ù:

2. ºÃ» Ù»½ ·½·½»ù, ·áÑ ÏÉÇÝ»ù, ù³ÝÇ áñ Ù³ë-Ù³ë ³Ý»Éáí

Ï×³Ý³ã»ù Ù»½ áõ Ç í»ñçá ×Çßï Ï·ñ»ùª ³½³ï»Éáí Ù»½ Ï³ñÙÇñ

·ñãÇ ³ÝËÝ³ Ñ³ñí³ÍÝ»ñÇó: ²Ûá°, Ñá·»Ñ³Ý μ³é»ñ »Ýù, μ³Ûó ×³Ý³-

ã»ÉÇ. ÷áñÓ»ù ëïáõ·³μ³Ý»Éáí ÑÇÙÝ³íáñ»É Ù»ñ áõÕÕ³·ñáõÃÛáõÝÁ:

²ÛÝáõÑ»ï¨ μ³Å³ÝíáõÙ »Ý ù³ñï»ñª Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñáõÙ ¹Åí³ñ áõÕ-

Õ³·ñáõÃÛ³Ùμ 5 μ³éª Ñ³åßï³å, Ñ³÷ßï³Ï»É, ³Ýμ³ëÇñ, ³Ùμ³-

ñÇßï, ³Ý¹³Ù³ÉáõÛÍ, ×ñ³·³ÉáõÛó, ãÝ³ßË³ñÑÇÏ, ³å³ßË³ñ»É ¨

³ÛÉÝ: àõë³ÝáÕÝ»ñÁ ½áõÛ·»ñáí Ï³ï³ñáõÙ »Ý ³ßË³ï³ÝùÁ,

§·½·½áõÙ¦ μ³éÁ, ëáíáñáõÙ ¨° ÇÙ³ëïÁ, ¨° áõÕÕ³·ñáõÃÛáõÝÁ:

Æ ¹»å, ¹³ëÇ ³Ûë ïÇåÁ Ññ³ß³ÉÇ ³ñ¹ÛáõÝù ¿ ï³ÉÇë §´³Û¦ Ã»-

Ù³Ý ³ÝóÝ»ÉÇë, áñ §Ò¨³μ³ÝáõÃÛ³Ý¦ μ³ÅÝáõÙ ³Ù»Ý³¹Åí³ñÝ ¿ áõ

Í³í³ÉáõÝÁ: àõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ù»ç ³ßËáõÛÅ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝ ³é³-

ç³óÝ»Éáíª Ã»Ù³ÛÇ Ûáõñ³óáõÙÁ ¹³éÝáõÙ ¿ ·ñ»Ã» Ë³Õáõå³ñ, ÇëÏ

ëï³ó³Í ·Çï»ÉÇùÁª ÑÇÙÝ³íáñ:

30

3. êïáõ·áõÙ ·Í³å³ïÏ»ñáí.

§´³éÇ ïáÑÙ³Í³éÁ¦ ·Í³å³ïÏ»ñÁ ¹Çï³ñÏíáÕ μ³éÁ Ý»ñÏ³-

Û³óÝáõÙ ¿ ï³ñ³ï»ë³Ï Ï³å»ñáíª μ³é³ñÙ³ï, ³ñï³ë³ÝáõÃÛáõÝ,

ÇÙ³ëïÇ μ³ó³ïñáõÃÛáõÝ, Ýñ³Ýáí Ï³½ÙíáÕ Ýáñ μ³é»ñ, ·áñÍ³-

ÍáõÃÛáõÝ Ý³Ë³¹³ëáõÃÛ³Ý Ù»ç, ÑáÙ³ÝÇßÝ»ñ, Ñ³Ï³ÝÇßÝ»ñ (»Ã» áõ-

ÝÇ): ú·ÝáõÙ ¿ Ï³ÝáÝ³íáñ»Éáõ, Ç ÙÇ μ»ñ»Éáõ ÇÙ³ó³ÍÁ, ³Û¹ Ï³å»ñÇ

ÙÇçáóáí ³ÙμáÕç³óÝ»Éáõ §´³é³·ÇïáõÃÛáõÝÇó¦ ëï³ó³Í ·Çï»ÉÇù-

Ý»ñÁ:

²Ûë ³Ù»Ýáí Ñ³Ý¹»ñÓª ¹³ëÁÝÃ³óÇ μáÉáñ ÷áõÉ»ñáõÙ ¿É ³ñ³-

·³óí³Í áõëáõóáõÙÁ ³ÛÝù³Ý ¿É ³ñ³· ãÇ ÉÇÝÇ, »Ã» ¹ñ³Ý ãÝå³ëïÇ

áõë³ÝáÕÇ ÇÝùÝáõñáõÛÝ ³ßË³ï³ÝùÁ ßï»Ù³ñ³ÝÝ»ñáí, Ñ³ñó³ß³-

ñ»ñáí, ¹³ë³ËáëÇ ·áñÍáõÝ ÙÇç³ÙïáõÃÛ³Ùμ, ³ÝÑ³ï³Ï³Ý ³ßË³-

ï³Ýùáí, áõë³ÝáÕÇÝ û·Ý»Éáõ å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃÛ³Ùμ:


1. Î³éáõóáÕ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý ÑÇÙáõÝùÝ»ñÁ ¨ Ù»Ãá¹Ý»ñÁ, Ó»éÝ³ñÏ

áõëáõóÇãÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, §îÇ·ñ³Ý Ø»Í¦, 2005 Ã.:

2. àõëáõóÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó Ù»Ãá¹Ý»ñ, ÑÝ³ñÝ»ñ, í³ñÅáõÃÛáõÝ-

Ý»ñ, ÎñÃáõÃÛ³Ý ³½·³ÛÇÝ ÇÝëïÇïáõï, Èáéáõ Ù³ëÝ³×ÛáõÕ, ù.

ì³Ý³Óáñ, 2008 Ã.:

Summary

Organization of the Fast Way of Teaching Armenia

The article presents an intensive way of teaching Armenian

based on the given tables to meet the intermediate level students’

needs.

31

¶ðàôêàôòØ²Ü ²è²ÜÒÜ²Ð²îÎàôÂÚàôÜÜºðÀ Ð²Úàò Èº¼ìÆ ²ð²¶²òì²Ì àôêàôòØ²Ü ¶àðÌÀÜÂ²òàôØ

´³ÕáõÙÛ³Ý ê. È. , ÐáíÑ³ÝÝÇëÛ³Ý ². ¾. ºäÐ

¶ñáõëáõóáõÙÁ Ñ³Û»ñ»ÝÇª áñå»ë ûï³ñ É»½íÇ áõëáõóÙ³Ý ¹³ëÁÝ-

Ã³óÇ Ý³ËÝ³Ï³Ý (ÙáõïùÇ) ÷áõÉÝ ¿: Ð³Û»ñ»Ý ï³é»ñÁ (ÑÝãÛáõÝÝ»ñÁ)

×³Ý³ã»ÉÁ, ¹ñ³Ýó ³ñï³ë³Ý³Ï³Ý ï»ËÝÇÏ³ÛÇÝ ïÇñ³å»ï»ÉÁ,

·ñ»Éáõ ¨ Ï³ñ¹³Éáõ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñ Ùß³Ï»ÉÁ, ÇÝãå»ë Ý³¨ ëñ³Ý

½áõ·ÁÝÃ³ó Ï³å³Ïóí³Í μ³Ý³íáñ Ëáëù Ï³½Ù»Éáõ Ýí³½³·áõÛÝ

ÙÇ³íáñÝ»ñÇÝ Í³ÝáÃ³óÝ»ÉÁ ³Ûë ÷áõÉÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÝ

»Ý: Ìñ³·ñáí ³é³ÝÓÝ³óí³Í Å³Ù³ù³Ý³ÏÁª 30 Éë³ñ³Ý³ÛÇÝ Å³Ù

(5 ¹³ë), μ³í³ñ³ñ ¿ í»ñÁ Ýßí³ÍÝ Çñ³óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ:

¶ñáõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁ ëÏë»ÉÇë Ý»ñÏ³Û³óíáõÙ ¿ Å³Ù³Ý³-

Ï³ÏÇó Ñ³Ûáó É»½íÇ ³Ûμáõμ»ÝÁª ïå³·Çñ ¨ Ó»é³·Çñ ï³ñμ»ñ³ÏÝ»-

ñáí: îå³·Çñ ï³éÇ ÏáÕùÇÝ ·ñíáõÙ ¿ Ó»é³·ÇñÁ, áñÇó Ñ»ïáª ï³-

é³¹³ñÓáõÃÛ³Ý Ýß³ÝÁ ¨ ÑÝãáõÙÁ ÙÇçÝáñ¹ É»½áõÝ»ñÇ (³Ý·É»ñ»Ý,

å³ñëÏ»ñ»Ý, éáõë»ñ»Ý) Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ÑÝãÛáõÝÝ»ñáí Ï³Ù

ÑÝãÛáõÝ³Ýß³ÝÝ»ñáí: ²ÛÝáõÑ»ï¨ ¹³ë ³é ¹³ë áõëáõó³ÝíáõÙ ¿ Ñ³Ûáó

³Ûμáõμ»ÝÁª ÑÝãÛáõÝÁ, Ñ»ïáª ï³éÁ:

î³ñÇÝ»ñÇ ÷áñÓÁ óáõÛó ¿ ïí»É, áñ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ¿ ·ñáõ-

ëáõóÙ³Ý ÷Ýç³Ó¨ »Õ³Ý³ÏÁª Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ÷ÝçáõÙ Ý»ñ³é»Éáí 10-

12 ï³é: ²é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ ïñíáõÙ »Ý μáÉáñ Ó³ÛÝ³íáñÝ»ñÁ, ¹ñ³Ýó

½áõ·ÁÝÃ³óª μ³Õ³Ó³ÛÝÝ»ñÁ, áñáÝó áõëáõóÙ³Ý Ñ»ñÃ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ

å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í ¿ ¨° ¹ñ³Ýó ·áñÍ³ÍáõÃÛ³Ý Ñ³×³Ë³Ï³ÝáõÃÛ³Ùμ,

¨° Ëáëù³ÛÇÝ ³é³çÝ³Ñ»ñÃ ÙÇ³íáñÝ»ñ Ï³½Ù»Éáõ ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃ-

Û³Ùμ:

², Ç, û (á), ¿ (») Ó³ÛÝ³íáñÝ»ñÇ ³ñï³ë³ÝáõÃÛ³Ý Ñ»ï Ï³åí³Í

¹Åí³ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ·ñ»Ã» ã»Ý ÉÇÝáõÙ: ¸Åí³ñ ¿ ÁÏ³ÉíáõÙ Á Ó³ÛÝ³íá-

32

ñÁ. Ñ³ïÏ³å»ë å³ñëÇÏ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ë³ ·ñ»Ã» ³ÝÑ³Õ-

Ã³Ñ³ñ»ÉÇ ËÝ¹Çñ ¿, ¨ Å³Ù³Ý³Ï áõ Ñ³Ùμ»ñáõÃÛáõÝ ¿ å³Ñ³ÝçáõÙ

å»ïù »Õ³Í ³ñ¹ÛáõÝùÁ ëï³Ý³Éáõ Ñ³Ù³ñ: Ò³ÛÝ³íáñÝ»ñÇ ß³ñùÁ

Ý»ñÏ³Û³óÝ»ÉÇë ëáíáñáÕÝ»ñÇ áõß³¹ñáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ Ññ³íÇñ»É

¿(»)-Ç, û(á)-Ç ÑÝãÛáõÝ³Ï³Ý ¨ ï³é³ÛÇÝ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ,

μ³ó³ïñ»É, áñ ¿ ÑÝãÛáõÝÇ Ñ³Ù³ñ Ñ³Û»ñ»ÝÁ áõÝÇ ¿ ¨ » ï³é»ñÁ, û

ÑÝãÛáõÝÇ Ñ³Ù³ñª û ¨ á ï³é»ñÁ:

îíÛ³É ¹³ëáõÙ ÁÝ¹·ñÏí³Í Ó³ÛÝ³íáñÝ»ñÇ ¨ μ³Õ³Ó³ÛÝÝ»ñÇ

ïå³·Çñ ¨ Ó»é³·Çñ ß³ñù»ñÁ Ý»ñÏ³Û³óÝ»Éáõó Ñ»ïá å»ïù ¿ μ³ñÓ-

ñ³Ó³ÛÝ ¨ Ñëï³Ï ÑÝã»É ï³é»ñÁ ¨ ÏñÏÝ»É ï³É áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ: ²ÛÝáõ-

Ñ»ï¨ ïñíáõÙ ¿ í³ñÅáõÃÛáõÝª Éë»É, ÏñÏÝ»É, Ï³ñ¹³É å³Ñ³Ýçáí, Ó³Û-

Ý³íáñ+μ³Õ³Ó³ÛÝ (³ë»Ýùª ³Ù-ÇÙ-áõÙ-ûÙ-¿Ù-ÁÙ), μ³Õ³Ó³ÛÝ+Ó³ÛÝ³-

íáñ (Ù³-ÙÇ-Ùáõ-Ùû-Ù¿-ÙÁ) ÑÝãÛáõÝ³Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñáí:

Ð³çáñ¹ í³ñÅáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ëáëù³ÛÇÝ ÙÇ³íáñÁ μ³éÝ ¿. áõëáõ-

ó³ÝíáÕ ï³é»ñÁ ÉÇÝáõÙ »Ý ï³ñμ»ñ ¹Çñù»ñáõÙª μ³é³ëÏ½μáõÙ, μ³-

é³ÙÇçáõÙ, μ³é³í»ñçáõÙ: ò³ÝÏ³ÉÇ ¿, áñ ÁÝïñí³Í μ³é»ñÁ ÉÇÝ»Ý

ÙÇ³í³ÝÏ Ï³Ù »ñÏí³ÝÏ, ÑÝ³ñ³íáñÇÝëª ·áñÍ³Í³Ï³Ý (¹ñ³Ýó

Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛáõÝÁ ïñíáõÙ ¿ Éáõë³ÝóùáõÙ áõë³ÝáÕÇÝ Ñ³ëÏ³Ý³ÉÇ

É»½íáí): àõë³ÝáÕÝ»ñÁ ÉëáõÙ »Ý, ÏñÏÝáõÙ μ³éÁ, ³ÛÝáõÑ»ï¨ Ï³ñ-

¹áõÙ: ¸³ë³ËáëÁ Ñ»ï¨áõÙ ¿ ³ñï³ë³ÝáõÃÛ³ÝÁ, ß»ßï³¹ñáõÃÛ³ÝÁ,

áõÕÕáõÙ ëË³ÉÝ»ñÁ: ÀÝïñí³Í ½áõÛ·»ñáí Ï³Ù »éÛ³ÏÝ»ñáí ³é³ÝÓÇÝ

ëÛáõÝ³ÏÝ»ñáí Ý»ñÏ³Û³óí³Í μ³é»ñÁ û·ÝáõÙ »Ý ³í»ÉÇ Ñëï³Ï

ï³ñμ»ñ³Ï»Éáõ ÑÝãÛáõÝÝ»ñÁ. ûñÇÝ³Ïª ï»ñ-¹»ñ-Ã»ñ, Ï³Ù-·³Ù,

å³ï-μ³¹, ×³ÝÏ-ç³Ýù ¨ ³ÛÉÝ:

î³éáõëáõóÙ³Ý ³é³çÇÝ ÇëÏ ¹³ëÇó ëÏë³Íª Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ý»ñÙáõÍ»É

Ï³å³Ïóí³Í ËáëùÇ Ýí³½³·áõÛÝ ÙÇ³íáñÝ»ñª μ³é³Ï³å³ÏóáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñ (ÇÙ ¹³ëÁ, ³Ûë ³ÙÇë, Ýñ³ Ù³ÛñÁ), å³ñ½ Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÇ Ù³Ýñ³Ï³Õ³å³ñÝ»ñ (³Ýó³Í ÑÝãÛáõÝÝ»ñÇ ßñç³Ý³ÏáõÙ). ûñÇ-

Ý³Ïª ê³ ë³ñ ¿: Ü³ ²ÝÝ³Ý ¿: Ø³ëÇë ë³ñÁ ëÇñáõÝ ¿ ¨ ³ÛÉÝ:

33

²ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ý³¨ ·³Õ³÷³ñ ï³É áñáßÛ³É Á/Ý Ñá¹Ç Ù³ëÇÝ

ÙÇçÝáñ¹ É»½íÇª ³ë»Ýù ³Ý·É»ñ»ÝÇ ûñÇÝ³Ïáíª ë»Õ³Ý-table, ë»Õ³ÝÁ-

the table: êÏë³Í »ñÏñáñ¹ ¹³ëÇó, »ñμ áõÝ»Ýù ï³é»ñÇ (ÑÝãÛáõÝÝ»ñÇ)

³í»ÉÇ Ù»Í ù³Ý³ÏáõÃÛáõÝ, ¹³ëÇ Ù»ç Ý»ñ³éíáõÙ »Ý ³í»ÉÇ Í³í³-

ÉáõÝ Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñ, Ï³½ÙíáõÙ »Ý ÷áùñÇÏ »ñÏËáëáõÃÛáõÝÝ»ñª

¹ñ³Ï³Ý ¨ ÅËï³Ï³Ý å³ï³ëË³ÝÝ»ñáí: úñÇÝ³Ïª – ê³ Ù³ùáõ±ñ

ë»ÝÛ³Ï ¿: - ²Ûá°, ë³ Ù³ùáõñ ë»ÝÛ³Ï ¿: - à°ã, ë³ Ù³ùáõñ ë»ÝÛ³Ï ã¿:

²Ûë ·ÇñùÁ Ýáñ ¿, ÇëÏ ³ÛÝ ·ÇñùÁ Ýáñ ã¿. ÑÇÝ ¿:

àñå»ë ÇÝùÝáõñáõÛÝ ³ßË³ï³Ýù ïñíáõÙ »Ý μ³é»ñ, áñáÝóáí áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÁ Ï³½ÙáõÙ »Ý Ýáñ μ³é³Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ, ¹ñ³Ýóáí ¿Éª

Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñ: ²é³çÇÝ ³Ý·³Ù Ñ³Ý¹ÇåáÕ μ³é»ñÇ ÏáÕùÇÝ

·ñíáõÙ »Ý ¹ñ³Ýó Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÙÇçÝáñ¹ É»½íáí Ï³Ù áõë³-

ÝáÕÇÝ ³ñ¹»Ý Í³ÝáÃ Ñ³Û»ñ»Ý ÑáÙ³ÝÇßÁ: ´³é³ó³ÝÏÇ ÁÝïñáõÃÛáõ-

ÝÁ ¨ë Ï³ñ¨áñ ¿. ó³ÝÏ³ÉÇ ¿, áñ ¹ñ³Ýù ÉÇÝ»Ý ¹³ëÇ ÁÝÃ³óùáõÙ, ³-

éûñÛ³ÛáõÙ ³é³í»É ·áñÍ³Í³Ï³Ý μ³é»ñ:

Üáñ ëáíáñ³Í μ³é»ñÁ, ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÑÇßáÕáõÃÛ³Ý

Ù»ç ³Ùñ³Ï³Û»ÉáõÝ Ýå³ëïáõÙ »Ý ÷áùñ³Í³í³É »ñÏËáëáõÃÛáõÝÝ»-

ñÁ, Ñ³ñóáõå³ï³ëË³ÝÝ»ñÁ, áñáÝó ûñÇÝ³ÏÝ»ñÁ ïñíáõÙ »Ý, ÇëÏ

áõë³ÝáÕÝ»ñÁ Ï³½ÙáõÙ »Ý Ýáñ»ñÁ, Çñ³ñ Ñ»ï »ñÏËáëáõÙ: ¸³ë³Ëá-

ëÁ áõß³¹ñáõÃÛ³Ùμ Ñ»ï¨áõÙ ¿ ÑÝãÛáõÝÝ»ñÇ, μ³é»ñÇ ×Çßï ³ñï³ë³-

ÝáõÃÛ³ÝÁ, ß»ßï³¹ñáõÃÛ³ÝÁ, áõÕÕáõÙ ëË³ÉÝ»ñÁ, ÏñÏÝ»É ï³ÉÇë,

ÙÇÝã¨ Ñ³ëÝáõÙ ¿ ³ÏÝÏ³ÉíáÕ ³ñ¹ÛáõÝùÇÝ:

Ð³çáñ¹³μ³ñ ³ÝóÝ»Éáí ÙÛáõë ï³é»ñÁ (ÑÝãÛáõÝÝ»ñÁ)ª ÑÁÝÃ³óë

·³Õ³÷³ñ ¿ ïñíáõÙ Ñá·Ý³ÏÇ ÃíÇ Ï³½ÙáõÃÛ³Ý, ³ÝÓÝ³Ï³Ý ¹»ñ³-

ÝáõÝÝ»ñÇ, ³é³í»É ·áñÍ³Í³Ï³Ý ³ÝÓÝ³ÝÇß ¨ Çñ³ÝÇß ·áÛ³Ï³ÝÝ»-

ñÇ ë»é³Ï³Ý ÑáÉáí³Ó¨»ñÇ Ù³ëÇÝª ³é³Ýó ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ï»ñÙÇÝ-

Ý»ñÇ, Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý Ñ³ñó»ñáí, ·Í³å³ïÏ»ñÝ»ñáí:

¶ñáõëáõóÙ³Ý í»ñçÇÝ ÷áõÉáõÙ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ Í³ÝáÃ³ÝáõÙ »Ý

μ³ÛÇ Ý»ñÏ³ Å³Ù³Ý³ÏÇ Ï³½ÙáõÃÛ³ÝÁ: Æμñ¨ ß»ÕáõÙª ³é³ÝÓÝ³ó-

íáõÙ ¿ áõÝ»Ù, ·Çï»Ù, Ï³Ù, ·³É, ï³É, É³É μ³Û»ñÇ Ý»ñÏ³ Å³Ù³Ý³-

34

ÏÁ: ²Ýå³ÛÙ³Ý å»ïù ¿ Ýß»É, áñ »Ù-Á ß»ßï ãÇ ÏñáõÙ, ³ñï³ë³ÝíáõÙ

¿ ¿Ù ¨ ÅËï³Ï³Ý ËáÝ³ñÑÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï »½³ÏÇ 3-ñ¹ ¹»ÙùáõÙ ¹³é-

ÝáõÙ ¿ ãÇ: ÜÛáõÃÁ ³Ùñ³åÝ¹íáõÙ ¿ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý í³ñÅáõÃÛáõÝ-

Ý»ñáí, »ñÏËáëáõÃÛáõÝÝ»ñáí, å³ñμ»ñ³μ³ñ ïñíáõÙ »Ý ÷áùñ³Í³-

í³É μ³é³ÛÇÝ Ã»É³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, ³ñï³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñ:

ÀÝ¹Ñ³Ýñ³å»ë ï³é»ñÇ áõëáõóáõÙÝ ³í³ñï»Éáõó Ñ»ïá ·áñÍ-

Ý³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÁ ¹³éÝáõÙ »Ý μ³½Ù³ï»ë³Ï, »ñÏËáëáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñáõÙ ÁÝ¹·ñÏíáõÙ »Ý ³í»ÉÇ ß³ï μ³é»ñ áõ Ñ³ñó»ñ, ¨, áñ

Ï³ñ¨áñ ¿, áõë³ÝáÕÝ»ñÝ ³ëïÇ×³Ý³μ³ñ Ñ³ÕÃ³Ñ³ñáõÙ »Ý ³ÝÍ³-

ÝáÃ É»½íÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ áõÝ»ó³Í Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý í³ËÁ, áõëáõÙÝ³-

éáõÃÛ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁ ¹³éÝáõÙ ¿ ³í»ÉÇ Ñ»ï³ùñùÇñ áõ Ñ³×»ÉÇ:

²Ûë »Õ³Ý³Ïáí ÙÇÝã¨ ·ñáõëáõóÙ³Ý ÷áõÉÇ ³í³ñïÁ (Ù»Ï ß³-

μ³Ã) Ñ³Û»ñ»Ý Ýáñ ëáíáñáÕ áõë³ÝáÕÝ ³ñ¹»Ý áõÝ»ÝáõÙ ¿ Ñ³Õáñ-

¹³Ïóí»Éáõ Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï Ýí³½³·áõÛÝ μ³é³å³ß³ñ, Ó»éù ¿

μ»ñáõÙ Ï³å³Ïóí³Í Ëáëù Ï³½Ù»Éáõ ï³ññ³Ï³Ý Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ,

áñáÝù ÑÇÙù »Ý ¹³éÝáõÙ Ñ³çáñ¹ ÷áõÉÇ ¹Åí³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ»ßï

Ñ³ÕÃ³Ñ³ñ»ÉáõÝ:

²Ýßáõßï, ³Ûë Ï³ñ× ÷áõÉáí ãÇ ³í³ñïíáõÙ ·ñáõëáõóÙ³Ý ·áñÍ-

ÁÝÃ³óÁ: ºñÏ³ñ Å³Ù³Ý³Ï ¿ å³Ñ³ÝçíáõÙ ³ñï³ë³Ý³Ï³Ý ³ÝÑ³ñ-

ÃáõÃÛáõÝÝ»ñÁ í»ñ³óÝ»Éáõ, áõë³ÝáÕÇ Ñ³Û»ñ»Ý ËáëùÁ Ñëï³Ï áõ

Ñ³ëÏ³Ý³ÉÇ ¹³ñÓÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ: Ð»ï¨áÕ³Ï³Ý ³ßË³ï³Ýù ¿ å³-

Ñ³ÝçíáõÙ, áñ Ñ³Û»ñ»Ý Ýáñ ëáíáñáÕ áõë³ÝáÕÁ Ï³ñáÕ³Ý³ ï³ñμ»-

ñ³Ï»É Ù»Í³ï³é, ïå³ï³é ¨ Ó»é³·Çñ (Ú, ò, æ, î ¨ ³ÛÉÝ) ï³é³-

ï»ë³ÏÝ»ñÁ:

²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ·ñáõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ ³Ù»Ý³¹Åí³ñÁ

»é³ëïÇ×³Ý μ³Õ³Ó³ÛÝ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç å³ñ½ ËáõÉ»ñÇ áõëáõ-

óáõÙÝ ¿, ù³ÝÇ áñ áñáß É»½áõÝ»ñáõÙ ¹ñ³Ýù μ³ó³Ï³ÛáõÙ »Ý, ¨ ûï³-

ñ³½·Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÁ ³Û¹ μ³Õ³Ó³ÛÝÝ»ñÁ ³ñï³μ»ñ»ÉÇë Ï³°Ù Ó³Û-

Ý»Õ³óÝáõÙ »Ý, Ï³°Ù ßÝã»Õ³óÝáõÙ. ûñÇÝ³Ïª Í-Ý ³ñï³ë³ÝáõÙ »Ý

Ï³°Ù Ó, Ï³°Ù ó: Þ÷áÃáõÙ »Ý Ý³¨ ñ ¨ é, Õ ¨ Ë μ³Õ³Ó³ÛÝÝ»ñÁ. »Ã»

35

³Ý·³Ù ï³ñμ»ñ³ÏáõÙ »Ý, Ù»Í É³ñáõÙáí »Ý ³ñï³μ»ñáõÙ: Ð³×³Ë

ã»Ý ÉëáõÙ ·³ÕïÝ³í³ÝÏÇ Á-Ý Ï³Ù ³Ýï»ëáõÙ »Ý μ³é³í»ñçÇ Á á-

ñáßÛ³É Ñá¹Á:

¶ñáõëáõóÙ³Ý ÷áõÉáõÙ áõëáõóáõÙÝ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ¹³ñÓÝ»Éáõ Ñ³-

Ù³ñ Ï³ñ»ÉÇ ¿ û·ï³·áñÍ»É ¨° ³í³Ý¹³Ï³Ý ÷áñÓí³Í ÙÇçáóÝ»ñª

·Í³å³ïÏ»ñÝ»ñ, ³ÕÛáõë³ÏÝ»ñ, å³ïÏ»ñ³½³ñ¹ ù³ñï»ñ, Ó³ÛÝ»-

ñÇ½Ý»ñ, ¨° Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñ: Ð³Ù³Ï³ñ·ã³ÛÇÝ ¨

ÉëáÕ³Ï³Ý Ñ³ïáõÏ Ñ³ñÙ³ñ³ÝùÝ»ñáí Ñ³·»ó³Í áõ Éë³ñ³ÝÇ ³é-

Ï³ÛáõÃÛáõÝÁ ¿É ³í»ÉÇ ÏÝå³ëïÇ Ñ³Û»ñ»ÝÇ áõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»-

ïáõÃÛ³Ý μ³ñÓñ³óÙ³ÝÁ:


1. Gevorkian A.V., East Armenian Course, Yerevan, 2000.

2. Saqayan D., Eastern Armenian For The Eanglish-speaking World,

YSU, 2007:

Summary

Peculiarities of Teaching Armenian Writing in the

Fast Study Process

The article aims at introducing teaching/learning of Armenian

sounds and letters in a short period of time. Word derivation,

sentence structure and other languange bound peculiarities of

Armenian are illustrated to facilitate teaching at the beginners’ level.

36

¸²ê-²ÚòºÈàôÂÚàôÜÜºðÆ ¸ºðÀ úî²ð²¼¶Æ àôê²ÜàÔÜºðÆ Ð²ÚºðºÜÆ àôêàôòØ²Ü ¶àðÌÀÜÂ²òàôØ

ä»ïñáëÛ³Ý ê. ê.

ºäÐ

úï³ñ³½·Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³Û»ñ»Ý áõëáõó³Ý»Éáõ ·áñÍÁÝÃ³-

óáõÙ Ù»Í Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝ ¨ Ï³ñ¨áñáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý ¹³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÁ, áñáÝù, ³ÝÏ³ëÏ³Í, ËÃ³ÝáõÙ »Ý áã ÙÇ³ÛÝ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ É»½-

í³Ï³Ý áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óáõÙÁ, ³ÛÉ¨ Ýå³ëïáõÙ »Ý Ýñ³Ýó

Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÇÝ ÇÝï»·ñí»ÉáõÝ, ÇÝãå»ë Ý³¨ Ñ³Ûáó å³ï-

ÙáõÃÛ³Ý, Ùß³ÏáõÛÃÇ, Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ï»Ýó³ÕÇ Ù³ëÇÝ áõÝ»ó³Í ·Çï»ÉÇù-

Ý»ñÇ Ñ³ñëï³óÙ³ÝÁ:

¸³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ μ³ó³éÇÏ Ï³ñ¨áñ Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý

Ý³¨ ûï³ñ³½·ÇÝ»ñÇ ËáëùÇ ½³ñ·³óÙ³Ý` μ³é³å³ß³ñÇ Ñ³ñÁë-

ï³óÙ³Ý, å³ïÙ»Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛ³Ý Ùß³ÏÙ³Ý, μ³Ý³íáñ áõ ·ñ³íáñ

ËáëùÇ Ï³ï³ñ»É³·áñÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ, ù³ÝÇ áñ Ýñ³Ýù ÑÝ³ñ³íáñáõÃ-

ÛáõÝ »Ý áõÝ»ÝáõÙ Ñ³Û»ñ»Ýáí Ñ³Õáñ¹³Ïóí»Éáõ áõñÇßÝ»ñÇ Ñ»ï:

¸³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÑÇÙÝíáõÙ »Ý Éë³ñ³ÝÇó ¹áõñë áõëáõÙÝ³-

ëÇñíáÕ Ã»Ù³ïÇÏ ÁÝ¹Ñ³ÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»óáÕ ³é³ñÏ³Ý»ñÇ Ï³Ù

»ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ ¹ÇïÙ³Ý íñ³, áñáÝù ½áõ·³ÏóíáõÙ »Ý ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ¨

ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Õáñ¹Ù³Ùμ:²ÛëåÇëÇ ¹³ë»ñÇ ÙÇ Ù³ëÁ Ý³Ëáñ-

¹áõÙ ¿ ¹³ë³ÝÛáõÃÇ Ù³ïáõóÙ³ÝÁ ¨ ÑáÕ ¿ Ý³Ë³å³ïñ³ëïáõÙ Ýñ³

Ëáñ Ûáõñ³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ, ÙÛáõë Ù³ëÁ Ñ³çáñ¹áõÙ ¿ ÝÛáõÃÇ Ù³ïáõóÙ³-

ÝÁ` ³Ùñ³åÝ¹»Éáí Ñ³Õáñ¹í³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ Ûáõñ³óáõÙÁ: Î³Ý Ý³¨

¹³ë³ÝÛáõÃÇ áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃÛ³Ý ³í³ñïÇÝ ÝíÇñí³Í ³Ù÷á÷Çã

¹³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝù ¹ÇïíáõÙ »Ý áñå»ë áõëáõÙÝ³ûÅ³Ý¹³Ï

ÙÇçáó ¨ û·ÝáõÙ »Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ¨

Ýå³ï³Ï³ëÉ³ó Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³ÝÁ: ¸³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõÝ»Ý

³ÛÉ áñ³Ï ¨ ¹³ëÇ ³é³ÝÓÇÝ ï»ë³Ï »Ý: ²Ûë ³éáõÙáí ³ÛëåÇëÇ ¹³-

37

ë»ñÝ áõÝ»Ý Çñ»Ýó Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý, ³ÝóÏ³óÙ³Ý áõ ¹³ë³ÝÛáõÃ»ñÇ

Ùß³ÏÙ³Ý áñáß³ÏÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·Á, áñÁ ÝÙ³Ý ã¿ ÙÛáõë ¹³ë»ñÇ Å³Ù³-

Ý³Ï ï³ñíáÕ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ Ó¨»ñÇÝ:

¸³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ù»Í ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ý ÁÝÓ»éáõÙ

ûï³ñ³½·Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ áã ÙÇ³ÛÝ ½³ñ·³óÝ»Éáõ É»½í³Ï³Ý

ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ³ÛÉ¨ ÙáïÇÏÇó Í³ÝáÃ³Ý³Éáõ ïíÛ³É É»½áõÝ ÏñáÕ

³½·Ç å³ïÙáõÃÛ³ÝÁ, Ùß³ÏáõÛÃÇÝ ¨ Ï»Ýó³ÕÇÝ:

²ÛëåÇëÇ ¹³ë»ñÁ ûï³ñ³½·Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Éë³ñ³ÝáõÙ Ï³ñáÕ

»Ý áõÝ»Ý³É Ùáï³íáñ³å»ë Ñ»ï¨Û³É Ï³éáõóí³ÍùÁ.

³ ¸³ë-³Ûó»ÉáõÃÛ³Ý Ý³Ë³å³ïñ³ëïáõÙ, áñÇ ÁÝÃ³óùáõÙ áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÝ ëï³ÝáõÙ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï Ý³ËÝ³Ï³Ý ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ

¹³ë-³Ûó»ÉáõÃÛ³Ý ³ÝóÏ³óÙ³Ý í³ÛñÇ(ïíÛ³É Ù³ñ½Ç ï³ñ³ÍáõÃÛ³Ý,

μÝ³ÏãáõÃÛ³Ý Ãí³ù³Ý³ÏÇ, ù³Õ³ùÝ»ñÇ, å³ïÙ³×³ñï³ñ³å»ï³-

Ï³Ý Ñáõß³ñÓ³ÝÝ»ñÇ), Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ¨ ³ÛÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ Ó¨»ñÇ

¨ ÙÇçáóÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: àõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ïñíáõÙ ¿ Ý³¨ Ñ³Ù³å³ï³ë-

Ë³Ý μ³é³ó³ÝÏÇ (ûñÇÝ³Ï` ÏÇñ×, áÉáñ³Ý, »Ï»Õ»óÇ, í³Ýù, Ëáñ³Ý,

ÃáÝÇñ, ûç³Ë, ÏáÃáÕ, Ñáõß³ñÓ³Ý, ³ñ¨³ÛÇÝ Å³Ù³óáõÛó ¨ ³ÛÉÝ) μ³-

ó³ïñáõÃÛáõÝÁ:

μ ¸³ë-³Ûó»ÉáõÃÛ³Ý ³ÝóÏ³óáõÙ, áñÁ Ýß³Ý³ÏáõÙ ¿ ïíÛ³É í³Û-

ñÇ, å³ïÙ³Ï³Ý Ñáõß³ñÓ³ÝÇ ¹ÇïáõÙÁ, áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÏáÉ»ÏïÇí

Ï³Ù ³ÝÑ³ï³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÇ Ñ³ÝÓÝ³ñ³ñáõÙÁ, ³Ûë μáÉáñ ³ß-

Ë³ï³ÝùÝ»ñÇ Õ»Ï³í³ñáõÙÁ:

· ¸³ë³ÝÛáõÃÇ Ñ³Õáñ¹áõÙ, áñÁ Ï³ï³ñíáõÙ ¿ ¹³ë-³Ûó»ÉáõÃ-

Û³Ý Å³Ù³Ý³Ï ëï»ÕÍí³Í ³Ù»Ý³Ñ³ñÙ³ñ å³ÑÇÝ (ß³ï Ñ³×³Ë

³ÛÝ ³ÝóÏ³óíáõÙ ¿ ÙÇÝã¨ ïíÛ³É í³ÛñÁ Ñ³ëÝ»Éáõ ×³Ý³å³ñÑÇÝ,

³íïáμáõëáõÙ):

¹ ¸³ë-³Ûó»ÉáõÃÛ³Ý ³ÝóÏ³óÙ³Ý ³Ù÷á÷áõÙ, áñÝ ³ÛëåÇëÇ

¹³ë»ñÇ Ï³ñ¨áñ μ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿, ¨ Ï³ñ»ÉÇ ¿ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É

»ñÏáõ Ó¨áí` Ï³Ù ¹³ëÇ ³ÝóÏ³óÙ³Ý í³ÛñáõÙ, Ï³Ù ¿É ÃáÕÝ»Éáí Ñ³-

çáñ¹ ûñí³Ý, áñå»ë½Ç Éë³ñ³ÝáõÙ ³Ù÷á÷áõÙÝ ³í»ÉÇ Ñ³Ý·³Ù³Ýá-

38

ñ»Ý Ï³ï³ñíÇ, ù³ÝÇ áñ ³Û¹å»ë ³í»ÉÇ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ÏÉÇÝÇ: Üå³-

ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ »Ýù ·ïÝáõÙ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³ÝÓÝ³ñ³ñ»É ·ñ»Éáõ

ïÝ³ÛÇÝ ß³ñ³¹ñáõÃÛáõÝ ¹³ë-³Ûó»ÉáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ, ù³ÝÇ áñ ÝÛáõÃÇ

ÏáÝÏñ»ïáõÃÛáõÝÝ ÁÙμéÝ»ÉÇ áõ ¹ÛáõñÇÝ ¿ ÉÇÝáõÙ ³ÛÝ í»ñ³ñï³¹ñ»Éáõ

Ñ³Ù³ñ:

¸³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï å»ïù ¿

Ñ³ßíÇ ³éÝ»É, Ã», μ³óÇ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ áõëáõóáõÙÇó, É»½í³Ï³Ý ÇÝã

Ýå³ï³ÏÝ»ñ ¿ Ñ»ï³åÝ¹áõÙ, É»½í³Ï³Ý ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó ÇÝã Ýáñ

μ³Ý ¿ ï³Éáõ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ: ²Ûë ¹³ë»ñÁ áã ÙÇ³ÛÝ Ñ³ñëï³óÝáõÙ

»Ý áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ùï³ÍáÕáõÃÛáõÝÁ, É³ÛÝ³óÝáõÙ Ýñ³Ýó ³ßË³ñÑ³-

×³Ý³ãáÕáõÃÛ³Ý ¨ ³ßË³ñÑÁÝÏ³ÉÙ³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñÁ, Ñ³Ù³ÉñáõÙ »Ý

áõë³ÝáÕÝ»ñÇ μ³é³å³ß³ñÁ Ýáñ³Ýáñ μ³é»ñáí áõ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñáí, ¹³ñÓí³ÍùÝ»ñáí, ³ÛÉ¨ ×ßïíáõÙ ¨ ÑÕÏíáõÙ ¿ Ýñ³Ýó` ³-

í»ÉÇ í³Õ ëáíáñ³Í μ³é³å³ß³ñÁ:

úï³ñ³½·Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³ñ¹»Ý ³í³Ý¹³Ï³Ý »Ý ¹³ñ-

Ó»É ÙÇ ß³ñù ¹³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ÝóÏ³óáõÙÁ: ¶ñáõëáõóÙ³Ý

÷áõÉÇ ³í³ñïÇÝ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ Ï³½Ù³Ï»ñåíáõÙ ¿ ¹³ë-³Û-

ó»ÉáõÃÛáõÝ ²ñ³·³ÍáïÝÇ Ù³ñ½` Ñ³Ûáó ï³é»ñÇ Ñáõß³Ñ³Ù³ÉÇñ-

ê³ÕÙáë³í³Ýù-ÐáíÑ³Ý³í³Ýù-úß³Ï³Ý »ñÃáõÕáí, áñÇ ÁÝÃ³óùáõÙ

Ýñ³Ýù Í³ÝáÃ³ÝáõÙ »Ý áã ÙÇ³ÛÝ Ð³Û³ëï³ÝÇ å³ïÙ³Ï³Ý, Ùß³Ïáõ-

Ã³ÛÇÝ Ñáõß³ñÓ³ÝÝ»ñÇÝ, ³Ûó»ÉáõÙ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ñ³ÛÇ Ñ³Ù³ñ

ëñμ³ï»ÕÇ ¹³ñÓ³Í Ø³ßïáóÇ ßÇñÇÙÁ, ³ÛÉ¨ ³Ï³Ý³ï»ë áõ Ù³ëÝ³-

ÏÇó »Ý ÉÇÝáõÙ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý É³í³ßÇ ÃËÙ³ÝÁ ²ñï³ß³í³Ý ·ÛáõÕáõÙ: àõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñí³ ÁÝÃ³óùáõÙ Ù»ñ Ï»ÝïñáÝáõÙ ³ÝóÏ³ó-

íáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù ¹³ë-³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ. ûñÇÝ³Ï` ²ñ³ñ³ïÇ ¨ ì³Ûáó

ÓáñÇ Ù³ñ½»ñ` Êáñ ìÇñ³å- ä³ñáõÛñ ê¨³ÏÇ ïáõÝ-Ã³Ý·³ñ³Ý–²ñ»-

ÝÇ–Üáñ³í³Ýù »ñÃáõÕáí, ÇÝãå»ë Ý³¨ ¶»Õ³ñùáõÝÇùÇ ¨ î³íáõßÇ

Ù³ñ½»ñ` ê¨³ÝÇ Ã»ñ³ÏÕ½Ç–¶áß³í³Ýù–Ð³Õ³ñÍÇÝ »ñÃáõÕáí ¨

³ÛÉÝ: ²Ûë ¹³ë»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ý³Ëûñáù ïñíáõÙ »Ý

39

Ã»ñÃÇÏÝ»ñ` »ñÃáõÕáõ ÝÏ³ñ³½³ñ¹, Ñ³Ù³éáï áõ å³ñ½ μ³ó³ï-

ñáõÃÛ³Ùμ:

²ÛëåÇëÇ ¹³ë»ñÇ ³ÝóÏ³óáõÙÁ Ýå³ëïáõÙ ¿ Ý³¨ ï³ñμ»ñ ÏñáÝ-

Ý»ñ ¹³í³ÝáÕ ûï³ñ³½·Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÙÇç¨ »Õ³Í ÷áËÑ³ñ³μ»-

ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ μ³ñ»É³íÙ³ÝÁ:

¶ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ 1. ².º.î»ñ-¶ñÇ·áñÛ³Ý, Ð³Ûáó É»½íÇ Ù»Ãá¹ÇÏ³, §ÈáõÛë¦ Ññ³ï., ºñ.-

1980

2. Ø.¶.²ëïí³Í³ïñÛ³Ý, úï³ñ É»½áõÝ»ñÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ù»Ãá¹Ç-

Ï³, §ÈáõÛë¦ Ññ³ï., ºñ.- 1985

Ðåçþìå

Â ñòàòüå ðàññìàòðèâàåòñÿ ðîëü è çíà÷åíèå îòêðûòûõ

óðîêîâ â ïðîöåññå îáó÷åíèÿ èíîñòðàííûõ ñòóäåíòîâ àðìÿíñêî-

ìó ÿçûêó â Ìåæäóíàðîäíîì îáðàçîâàòåëüíîì öåíòðå ÅÃÓ.

Summary

The Role of Lesson Attendance in the Process of Teaching Armenian

to Foreign Students

The article discusses the importance of “outdoor classes” in the

process of teaching Armenian to foreigners at the International

Educational Center of YSU.

40

²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ

øºð²Î²Ü²Î²Ü ÆØ²êîÆ àô øºð²Î²Ü²Î²Ü ÒºìºðÆ

î²ð´ºðàôÚÂàôÜÜºðÆ Þàôðæ

¸»ÙÇñ×Û³Ý ². Ð³Û³ëï³ÝáõÙ üñ³ÝëÇ³Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³Ý

Ð³ÛïÝÇ ÇñáÕáõÃÛáõÝ ¿, áñ ·ñ³Ï³Ý »ñÏáõ Ñ³Û»ñ»ÝÝ»ñÇ ï³ñμ»-

ñ³ÏÙ³Ý ÑÇÙùáõÙ ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ ¹ñíáõÙ ¿ É»½í³Ï³Ý »ñÏáõ áÉáñï`

ÑÝãÛáõÝ³μ³ÝáõÃÛáõÝÁ ¨ ù»ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ: ºÃ» ³é³çÇÝáõÙ ÑÇÙÝ³-

Ï³Ý ï³ñμ»ñáõÛÃáõÝÁ μ³Õ³Ó³ÛÝÝ»ñÇ ³ñï³ë³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç ¿, ³å³

ù»ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý, ³í»ÉÇ ëïáõÛ·` Ó¨³μ³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç` ï³ñμ»ñáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ ·áÛ³ÝáõÙ »Ý »ñÏáõ Ù»Í Ñ³ñ³óáõÛóÝ»ñáõÙ` ·áÛ³Ï³ÝÇ Ñá-

ÉáíÙ³Ý ¨ μ³ÛÇ ËáÝ³ñÑÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñáõÙ:

²Ûë ³Ù»ÝÇ Ù»ç ¿É ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ï»ïÁ Ý»ñÏ³ Å³Ù³Ý³ÏÇ Ï³½ÙáõÃ-

ÛáõÝÝ ¿, áñ`

³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ Ñ³Ù³ñ Ýß³Ý³íáñíáõÙ ¿ –áõÙ (-Çë) í»ñç³-

íáñáõÃÛ³Ùμ,

³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ Ñ³Ù³ñ` ÏÁ (-Ïáõ) »Õ³Ý³ÏÇãáí,

ÇëÏ å³ñëÏ³Ñ³Ûáó ÊáÛÇ μ³ñμ³éÇ Ñ³Ù³ñ, áñ ãμ³ñÓñ³ó³í

·ñ³Ï³Ý ³ëïÇ×³ÝÇ` ë í»ñç³íáñáõÃÛ³Ùμ.

³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»Ý ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»Ý ÊáÛÇ μ³ñμ³é

ËáëáõÙ »Ù ÏÁ ËûëÇÙ, Ëáë»ë »Ù,

Ï³ñ¹áõÙ »Ù ÏÁ Ï³ñ¹³Ù Ï³ñ¹³ë »Ù

·³ÉÇë »Ù ÏÁ//Ïáõ ·³Ù ÇÏÛ³ë »Ù

´³ñ»μ³Ëï³μ³ñ, μ³é³å³ß³ñÇ ¨ μ³é³ÙÃ»ñùÇ ·áñÍ³ÍáõÃ-

ÛáõÝÁ »ñÏáõ ·ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ·»ñ³½³Ýó³å»ë Ñ³ÙÁÝ¹Ñ³Ýáõñ

¿, Ã»¨ Ï³ ·ñ³Ï³Ý μ³é³å³ß³ñÇ ·áñÍ³ÍáõÃÛ³Ý Ý³ËÁÝïñ»ÉÇáõÃ-

41

Û³Ý ³ëïÇ×³Ý: ²Ûëå»ë, ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ÏñáÕÝ»ñÁ Ã»° μ³Ý³íáñ,

Ã»° ·ñ³íáñ ËáëùáõÙ Ñ³Ïí³Í »Ý ÏÇñ³é»Éáõ í»ñ³μ»ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ

Ù»Í Ù³ëÁ (³Ýï³ñ³ÏáõÛë, Ñ³ñÏ³í, ³Ýßáõßï, μÝ³Ï³Ý³μ³ñ,

Ã»ñ¨ë, ³Ù»Ý¨ÇÝ, μÝ³í, ³ÛÉ¨ë…), ÇëÏ ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ÏñáÕÝ»ñÁ

Ý³ËÁÝïñáõÙ »Ý ³í»ÉÇ ³éûñÛ³ μ³é³å³ß³ñ (³Ýå³ÛÙ³Ý, μáÉáñ

¹»åù»ñáõÙ, »ñμ»ù, áã ÙÇ ¹»åùáõÙ, ¿É…)ª μ³ñÓñ³á× μ³é»ñÇ ÏÇñ³-

éáõÙÁ ÃáÕÝ»Éáí ·ñ³íáñ ËáëùÇÝ:

Ð³½í³¹»å Ñ³Ý¹ÇåáõÙ »Ý Ý³¨ ÙÇ¨ÝáõÛÝ μ³éÇ Ñ³Ï³Ýß³ÛÇÝ

ÁÝÏ³ÉáõÙÝ»ñ (ûñÇÝ³Ï` Ó·»É μ³éÁ ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝáõÙ Ýß³Ý³ÏáõÙ ¿

ù³ß»É, ÇëÏ ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝáõÙ` μ³ó ÃáÕÝ»É):

ÐÇßÛ³É å³ñ³·³Ý»ñÁ óáõÛó »Ý ï³ÉÇë, áñ ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ

ÑÇÙùáí áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ áõëáõóáõÙÁ å»ïù ¿ Ë³ñëËíÇ

½áõÛ· ·ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ³Ù»Ù³ï³Ï³Ý ù»ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý áõëáõÙÝ³ëÇ-

ñáõÃÛ³Ý íñ³ ¨ å³ñ½Çó ¹»åÇ μ³ñ¹Á ·Ý³Éáõ ëÏ½μáõÝùáí Ý»ñÏ³-

Û³óíÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·³ÛÇÝ ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ù³Ýñ³-

Ù³ëÁ: ¸ñ³ Ñ³Ù³ñª

1. ÐÝãÛáõÝ³μ³ÝáõÃÛ³Ý áÉáñïáõÙ Ý»ñÏ³Û³óíáõÙ »Ý.

³) 2 ·ñ³Ï³ÝÝ»ñáõÙ ÁÝ¹áõÝí³Í ³Ûμáõμ»ÝÝ»ñÁ, Ýñ³ÝóáõÙ ³é-

Ï³ ¨ μ³ó³Ï³ ôõ ï³éÁ, ¨ Ïó³·ÇñÁ:

μ) Ò³ÛÝ³íáñÝ»ñÇ, »ñÏÑÝãÛáõÝ-»ñÏμ³ñμ³éÝ»ñÇ (Ý³¨ »é³μ³ñ-

μ³éÝ»ñÇ) ·ñáõÃÛ³Ý ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ (ºñ»ÙÛ³Ý-ºñ»Ù»³Ý, ·áõÛÝ-

·áÛÝ, ÑÛáõÃ-ÑÇõÃ, ³í³·-³õ³·, Ñ³éÝ»ó-Ñ³ñ»³õ…):

·) ºé³ß³ñù μ³Õ³Ó³ÛÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·Á` ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝáõÙ

ËáõÉ μ³Õ³Ó³ÛÝÝ»ñÇ (å, Ï, ï, Í, ×) ÑÝãÙ³Ý μ³ó³Ï³ÛáõÃÛ³Ùμ.

Ó³ÛÝ»ÕÝ»ñ å³ñ½ ËáõÉ»ñ ßÝã»Õ ËáõÉ»ñ

μ å ÷

· Ï ù

¹ ï Ã

Ó Í ó

ç × ã

42

¹) ´³é³Ï³½ÙáõÃÛ³Ý ¨ μ³é³μ³ñ¹Ù³Ý Å³Ù³Ý³Ï Ó³ÛÝ³íáñ-

Ý»ñÇ ¨ »ñÏÑÝãÛáõÝÝ»ñÇ ÑÝãÛáõÝ³÷áËÙ³Ý Ï³Ù å³Ñå³ÝÙ³Ý ï³ñ-

μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: úñÇÝ³Ïª

³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»Ý ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»Ý

ïáõÝ-ï³Ý ïáõÝ-ïáõÝÇ

ÓáõÏ-ÓÁÏ³Ý ÓáõÏ-ÓáõÏÇ

μáõÛÝ-μÁÝÇ μáõÛÝ-μáõÛÝÇ

2. Ò¨³μ³ÝáõÃÛ³Ý áÉáñïáõÙ å³ñ½³μ³ÝíáõÙ »Ý.

³) ¶áÛ³Ï³ÝÇ Ñá·Ý³ÏÇ ÃíÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ:

Ø³ëÝ³ÏÇ ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ÝßíáõÙ »Ýª

Ù³ñ¹ÇÏ-Ù³ñ¹»ñ, Ï³Ý³Ûù-ÏÇÝ»ñ, éáõëÝ»ñ-éáõë»ñ, ÓÏÝ»ñ-Óáõ-

Ï»ñ, ÍÝÏÝ»ñ-ÍáõÝÏ»ñ, ÝéÝ»ñ-Ýáõé»ñ ¨ ³ÛÉ μ³é»ñ:

μ) ÐáÉáíÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñÇ ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ. Ù³ëÝ³íáñ³-

å»ë`³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ 7 ÑáÉáíÇ ¹ÇÙ³ó ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ 4 ÑáÉá-

íáí Ñ³ñ³óáõÛóÁ.

1. áõÕÕ³Ï³Ý 1. áõÕÕ³Ï³Ý-Ñ³Ûó³Ï³Ý

2. ë»é³Ï³Ý 2. ë»é³Ï³Ý-ïñ³Ï³Ý

3. ïñ³Ï³Ý -

4. Ñ³Ûó³Ï³Ý -

5. μ³ó³é³Ï³Ý 3. μ³ó³é³Ï³Ý

6. ·áñÍÇ³Ï³Ý 4. ·áñÍÇ³Ï³Ý

7. Ý»ñ·áÛ³Ï³Ý -

·) ²Í³Ï³ÝÇ ·»ñ³¹ñ³Ï³ÝÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁª

³Ù»ÝÇó-³Ù»Ý¿Ý ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáí:

¹) ´³ÛÇ ËáÝ³ñÑáõÙÁª »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇ ¨ Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñÇ ï³ñμ»-

ñáõÃÛáõÝÝ»ñáí: ²Ûëï»Õ ³é³í»É³å»ë áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ¿ ¹³ñÓíáõÙ

43

μ³Û³Ï³Ý Ï(Á) ¨ åÇïÇ (å»ïù ¿) »Õ³Ý³ÏÇãÝ»ÇÝ, áñáÝù ³ñ¨»É³Ñ³-

Û»ñ»ÝáõÙ ÝßáõÙ »Ý »Õ³Ý³Ï (å³ÛÙ³Ý³Ï³Ý ¨ Ñ³ñÏ³¹ñ³Ï³Ý), ÇëÏ

³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝáõÙ` Å³Ù³Ý³Ï (Ý»ñÏ³ ¨ ³å³éÝÇ):

3. È»½í³Ï³Ý ¿³Ï³Ý ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ÁÝÏ³É»É ï³Éáõ ï»-

ë³Ï»ïÇó Ï³ñ¨áñ ¿ Ý³¨ Ù³ëÝÇÏ³íáñÙ³Ý Ï³Ù Ù³ëÝÇÏÝ»ñÇ ÏóÙ³Ý

Ã»Ù³Ý: ¸ñ³Ýù ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ »ñ¨áõÙ »Ý.

Á, Ý, ë, ¹ Ñá¹»ñÇ, »ñ-Ý»ñ Ñá·Ý³Ï»ñï»ñÇ ·áñÍ³ÍáõÃÛ³Ý,

³Í³Ï³ÝÝ»ñÇ ·»ñ³¹ñ³Ï³Ý ³ëïÇ×³ÝÇ Ï³½Ù³íáñÙ³Ý Å³-

Ù³Ý³Ï,

ÑáÉáíÙ³Ý ¨ ËáÝ³ñÑÙ³Ý í»ñç³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ,

ÇÝãå»ë Ý³¨ μ³Û³Ï³Ý ÏÁ, åÇïÇ »Õ³Ý³ÏÇãÝ»ñÇ, Ïñ³íáñ³-

Ï³Ý ¨ ³ÛÉ ³Í³Ýó»ñÇ ·áñÍ³ÍáõÃÛ³Ý å³ñ³·³ÛáõÙ:

úñÇÝ³Ï` ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝáõÙ ÏáõÝ»Ý³Ýù Ù³ëÝÇÏ³íáñí³Í μ³-

é»ñÇ ³ÛëåÇëÇ ß³ñù.

ÙÇïùÁ, ÙÇïùë, Ùïù»ñ, Ëáë»óÇ, Ùï³Í»ù, Ù³ñ¹ÇÏ, ÏËáë»Ù (³-

å³éÝÇ Å-Ï, å³ÛÙ. Ý»ñÏ³), ·»ñÍ³Ýñ, É³í³·áõÛÝ, ³Ù»Ý³É³í, Ëá-

Ý³ñÑí»É, ÝÏ³ñí»É, ÃéãÏáï»É, ã·Ý³É,

ÇëÏ ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝáõÙ` ³ÛëåÇëÇ.

ÙÇïùÁ, ÙÇïùë Ý³¨ ÇÙ ÙÇïùë, ÙÇïù»ñ, Ëûë»ó³, Ùï³-

Í»ù//Ùï³Í»ó»ù, Ù³ñ¹»ñ//Ù³ñ¹ÇÏ, ÏÁ ËûëÇÙ (ë³ÑÙ. Ý»ñÏ³.), ·»ñ-

Í³Ýñ, É³í³·áÛÝ, ³Ù»Ý³É³í, ËáÝ³ñÑíÇÉ, ÝÏ³ñíÇÉ, ÃéãÏáïÇÉ,

ã·Ý³É:

4. Î³ñ¨áñ ¿ Ý³¨ ûÅ³Ý¹³Ï ¨ ëå³ë³ñÏáõ μ³é»ñÇ Ñ³Ù»Ù³-

ïáõÃÛáõÝÁ, áñáÝù Ó»éù »Ý μ»ñ»É ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý Ù³ëÝÇÏÇ ³ñÅ»ù:

ºñÏáõ ·ñ³Ï³ÝÝ»ñáõÙ ¿É ¹ñ³Ýù »Ý`

1. »Ù ûÅ³Ý¹³Ï μ³ÛÝ` Çñ ËáÝ³ñÑí³Í Ó¨»ñáí,

2. ³ñ·»É³Ï³Ý Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ ÙÇ° Ù³ëÝÇÁ,

3. μ³Û³Ï³Ý åÇïÇ ¨ Ï(Á) »Õ³Ý³ÏÇãÝ»ñÁ,

4. ÙÇ//ÙÁ ³Ýáñáß Ñá¹Á,

44

5. ³Í³Ï³ÝÇ Ñ³Ù»Ù³ïáõÃÛ³Ý ³ëïÇ×³Ý Ï³½ÙáÕ ³í»ÉÇ, ³é³-

í»É, ³Ù»ÝÇó//³Ù»Ý»Ý μ³é»ñÁ ¨ ³ÛÉÝ:

úñÇÝ³Ï` ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝáõÙ ÏÉÇÝÇª

·ñ»É »ù, ÙÇ° ·ñÇñ, åÇïÇ ·ñ»ù, ÙÇ ïáõÝ, ³í»ÉÇ Ù»Í, ³Ù»ÝÇó ·»-

Õ»óÇÏ…

³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝáõÙ`

·ñ»ñ ¿ù, ÙÇ° ·ñÇñ, åÇïÇ ·ñ¿ù, ïáõÝ ÙÁ, ³í»ÉÇ Ù»Í, ³Ù»Ý¿Ý ·»-

Õ»óÇÏ…

5. ÐÇßÛ³É ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ³í»É³óÝ»É Ý³¨.

³) Éñ³óáõóÇã μ³ßËÙ³Ý Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛ³Ý Ù»ç ·ïÝíáÕ Ó¨»ñÁ,

ÇÝãå»ë`


ûñ-ûñÇ//ûñí³

Ù³ùñáõÃÛáõÝ-Ù³ùñáõÃÛ³Ùμ

ûñ-ûñÇ//ûñí³Ý//ûñ¿

Ù³ùñáõÃÛáõÝ-Ù³ùñáõÃÛ³Ùμ//Ù³ù-

ñáõÃÛáõÝáí

μ) ½áõ·³Ó¨ ÑáÉáíáõÙÝ»ñÁ`


Ý³í-Ý³íÇ

Íáí-ÍáíÇ

Ý³í-Ý³õáõ//Ý³õÇ

Íáí- Íáíáõ//ÍáíÇ

·) Ñá·Ý³ÏÇÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ.


Ù³ñ¹-Ù³ñ¹ÇÏ

ÏÇÝ-Ï³Ý³Ûù

Ù³ñ¹-Ù³ñ¹»ñ//Ù³ñ¹ÇÏ

ÏÇÝ-ÏÇÝ»ñ//Ï³Ý³Ûù

ÓáõÏ-ÓÏÝ»ñ ÓáõÏ-ÓáõÏ»ñ

¹áõé-¹éÝ»ñ ¹áõé-¹áõé»ñ//¹áõéÝ»ñ//¹éÝ»ñ

45

²Ûëù³ÝÇó Ñ»ïá Ñ³ñÏ »Ýù Ñ³Ù³ñáõÙ Ýß»É, áñ »ñÏáõ ·ñ³Ï³Ý

Ñ³Û»ñ»ÝÝ»ñÇ ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÝßÙ³Ùμ áõëáõóÙ³Ý í»ñçÝ³Ï³Ý

Ýå³ï³ÏÁ, ÇÑ³ñÏ», Ñ³Ûáó É»½íÇ Ñ³ñëïáõÃÛ³Ý áõëáõóáõÙÝ ¿, Ñ³Û»-

ñ»ÝÇ ³Ýëå³é ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »ñÏ³ÏÇ ÏÇñ³éáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ

ÑáÕ ëï»ÕÍ»ÉÁ:


1. Úáõ.²í»ïÇëÛ³Ý, ²ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ¨ ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ½áõ·³¹-

ñ³Ï³Ý ù»ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ, ºäÐ Ññ³ï., ºñ¨³Ý, 2007, ¿ç 16-237:

2. ². êáõùÇ³ëÛ³Ý, ÐÝãÛáõÝ³μ³ÝáõÃÛáõÝ, ºäÐ Ññ³ï., ºñ¨³Ý, 1982:

3. Ò¨³μ³ÝáõÃÛáõÝ, Ø. ²ë³ïñÛ³Ý, ºäÐ Ññ³ï., ºñ¨³Ý, 1982:

4. Ü. ä³éÝ³ëÛ³Ý, Ä. Ø³ÝáõÏÛ³Ý, Ð³Ûáó É»½íÇ ÇÝùÝáõëáõÛó, ºñ¨³Ý,

1990, ¿ç 18-317:

Ðåçþìå

Î ðàçíèöå ìåæäó ãðàììàòè÷åñêèì çíà÷åíèåì è ãðàììàòè÷åñêèìè ôîðìàìè âîñòî÷íîàðìÿíñêîãî è

çàïàäíîàðìÿíñêîãî ÿçûêîâ

Äåìèð÷ÿí À., Ôðàíöóçñêèé óíèâåðñèòåò â Àðìåíèè

ßçûêîâûå ðàçëè÷èÿ â äâóõ àðìÿíñêèõ ëèòåðàòóðíûõ ÿçûêàõ

ïðåæäå âñåãî ïðîÿâëÿþòñÿ â ôîíåòèêå è ìîðôîëîãèè, â ÷àñò-

íîñòè, â ïðîèçíîøåíèè ñîãëàñíûõ è â ñòðóêòóðå ãëàãîëà

íàñòîÿùåãî âðåìåíè (-áõÙ//ÏÁ). Äëÿ ýòîãî èçó÷åíèå îðãàíèçîâû-

âàåòñÿ íà áàçå ñðàâíèòåëüíîé ãðàììàòèêè ïî ïðèíöèïó îò

ïðîñòîãî ê ñëîæíîìó è èíòåðïðåòèðóþòñÿ:

1. ôîíåòè÷åñêèå ðàçëè÷èÿ, îáóñëîâëåííûå îòñóòñòâèåì

èëè íàëè÷èåì áóêâ â àëôàâèòå (õ, ¨), îòñóòñòâèåì ãëóõèõ ñîã-

46

ëàñíûõ (å, Ï, ï, Í, ×) â çàïàäíîàðìÿíñêîì, ôîíåòè÷åñêèìè

èçìåíåíèÿìè âî âðåìÿ ñëîâîîáðàçîâàíèÿ (ïáõÝ-ïÁÝ»ñ, ïáõÝ-

ïáõÝ»ñ) è ò. ä.,

2. ìîðôîëîãè÷åñêèå ðàçëè÷èÿ âî ìíîæåñòâåííîì ÷èñëå èìåí

ñóùåñòâèòåëüíûõ (Ï³Ý³Ûù-ÏÇÝ»ñ), â ñòðóêòóðå ïðåâîñõîäíîé

ñòåïåíè èìåí ïðèëàãàòåëüíûõ (³Ù»ÝÇó É³í//³Ù»Ý»Ý É³í), â ïà-

ðàäèãìå ñêëîíåíèÿ ñóùåñòâèòåëüíûõ è ñïðÿæåíèÿ ãëàãîëîâ,

3. òàêæå ïðè óïîòðåáëåíèè ÷àñòèö (ÙÇïùë- ÙÇïùë//ÇÙ

ÙÇïùë, ÙÇ ïáõÝ-ïáõÝ ÙÁ),

4. âñïîìîãàòåëüíîãî ãëàãîëà è âñïîìîãàòåëüíûõ ñëîâ (·ñ»É

»ù-·ñ»ñ ¿ù),

5. â äîïîëíèòåëüíûõ ðàñïðåäåëåíèÿõ ðàçíûõ ôîðì îäíîãî è

òîãî æå ñëîâà (ûñ-ûñÇ//ûñí³, ûñ-ûñÇ//ûñí³Ý//ûñ¿).

47

Ð²Ú Èº¼àôÆ ºô ØÞ²ÎàÚÂÆ àôêàôòàôØÀ ºô î²ð²ÌàôØÀ

êöÆôèøÆ Ø¾æ àôêàôòØ²Ü öàðÒ¾

ìÇáÉ¿Ã³ Ü³Éã³×»³Ý Â³ß×»³Ý

ÎÇåñáëÇ ä»ï³Ï³Ý Ð³Ù³Éë³ñ³Ý

Ð³Û ÅáÕáíáõñ¹Á ¹³ñ»ñ ß³ñáõÝ³Ï å³ïÙáõÃ»³Ý ÁÝÃ³óùÇÝ

Ïñó³õ ·áÛ³ï»õ»É Çñ É»½áõÇÝ áõ ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý ³Ùáõñ Ï³éã³Í

ÙÝ³Éáí: ò»Õ³ëå³ÝáõÃ»Ý¿Ý »ïù ÅáÕáíáõñ¹Á Ïñó³õ í»ñ³åñÇÉ, á-

ñáíÑ»ï»õ Ñ³Û»ñ¿ÝÁ ÑÝã»óáõó áñå¿ë ³½·³ÛÇÝ Ù³ù³éÙ³Ý ÙÇ³ëÝ³-

Ï³Ý »ñ·: ²Û¹ »ñ·ÇÝ Ù¿ç ½·³ó Çñ ³½·³ÛÇÝ ÇÝùÝáõÃ»³Ý »õ ÉÇÝ»Éáõ-

Ã»³Ý ËáñÑáõñ¹Á:

ê÷ÇõéùÇ ï³ñ³ÍùÇÝ Ñ³Û»ñ¿ÝÁ »õ Ñ³Û Ùß³ÏáÛÃÁ »Õ³Ý Ñá·»õáñ

Ñ³Ûñ»ÝÇù: Ð³Û»ñ¿ÝÁ ³½·³ÛÇÝ áõÅ »õ ·áÛáõÃ»³Ý ·ñ³õ³Ï³Ý ¹³ñ-

Ó³õ, ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý áñå¿ë Ñ»ï»õ³Ýùª ï³ñμ»ñ »ñÏÇñÝ»ñáõ Ù¿ç

Íáõ³ñ³Í Ñ³Ûáñ¹ÇÝ»ñáõ Ñ³Ù³ñ: ÄáÕáíáõñ¹Á Ñ³Û»ñ¿Ýáí Éáõë³õáñ»ó

áõ å³Ñå³Ý»ó ³½·³ÛÇÝ å³ïÏ³Ý»ÉÇáõÃ»³Ý ·Çï³ÏóáõÃÇõÝÁ: ²Û-

ëûñ ê÷ÇõéùÇ Ù¿ç Ýáñ Ù³ñï³Ññ³õ¿ñÝ»ñáõ ¹ÇÙ³ó Ù»ñ ³½·³ÛÇÝ ·á-

Û³ï»õÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ýáñ ë»ñáõÝ¹Ý»ñáõÝ Ñ³ñ³½³ï á-

·Çáí »õ Ýáñ ³õÇõÝáí ß³ñáõÝ³Ï»É Ñ³Û É»½áõÇÝ »õ ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý

áõëáõóáõÙÁ:

²Ûëûñáõ³Ý Ñ³Û ³ß³Ï»ñïÁ »õ áõë³ÝáÕÁ ÇÝãå¿±ë ÏñÝ³Û ëÇñ»É áõ

ï¿ñ Ï³Ý·ÝÇÉ É»½áõÇ »õ Ùß³ÏáÛÃÇ ÙÁ, í»ñç³å¿ë ³½·áõÃ»³Ý ÙÁ, á-

ñáõÝ ³ÝÑ³Õáñ¹ ¿: Ð»ï»õ³μ³ñ ÇÝãå¿±ë ÏñÝ³Û Ñ³Ûûñ¿Ý ³åñÇÉ: ÆÝã-

å¿ë μáÉáñ Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñáõÝ Ù¿ç, ³é³çÝ³Ñ»ñÃ ËÝ¹Çñ ¿ Ã³÷³Ýó»É

³ß³Ï»ñïÇÝ »õ áõë³ÝáÕÇÝ Ý»ñ³ßË³ñÑÁ »õ Ñ³Õáñ¹³ÏÇó ¹³ñÓÝ»É

áõ ëÇñóÝ»É Ñ³Û»ñ¿Ý É»½áõÝ »õ ·ñ³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ: Ð³Û ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý

ÁÝ¹Ù¿ç¿Ý áõë³ÝáÕÝ»ñÁ ÏÁ ×³Ùμáñ¹»Ý ¹¿åÇ Çñ»Ýó ³ñÙ³ïÝ»ñÁ, ÏÁ

×³ÝãÝ³Ý Çñ»Ýó ³Ýó»³ÉÁ »õ ÏÁ ·ïÝ»Ý Çñ»Ýó Ñ³Ù³ñ Ùï³ÍáõÙÇ,

Ûáõ½áõÙÇ Ý³»õ ³½·³ÛÇÝ Ñå³ñïáõÃ»³Ý å³ï×³éÝ»ñ: ÆÝãå¿ë μ³-

48

Ý³ëï»ÕÍÁ Ï΄Áë¿« §ú¹Ç, çáõñÇ, Ñ³óÇ ÝÙ³Ý Ù»Ýù å¿ïù áõÝÇÝù

Ñå³ñïáõÃ»³Ý¦, ³½·³ÛÇÝ Ñå³ñïáõÃ»³Ý:

Ð³Û»ñ¿Ýáí »õ Ñ³Û ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ùμ ÏÁ μ³óáõÇ Ñ³Û ³ßË³ñÑÁ

Ñ³Û å³ï³ÝÇÇÝ »õ »ñÇï³ë³ñ¹ÇÝ ¹ÇÙ³ó: Ðá·»íÇ×³ÏÝ»ñáõ »õ ³ß-

Ë³ñÑ³Û»³óùÝ»ñáõ ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý í»ñÉáõÍáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ùÝÝ³ñÏáõÙÝ»-

ñÁ ÏÁ ½³ñ·³óÝ»Ý Ùï³Í»É³Ï»ñå»ñÁ, ÏÁ Ùûï»óÝ»Ý ³ÝáÝó Ùï³-

ÍáõÙÝ»ñÁª ³ÝÏ³Ë ³ÝáÝó ï³ñμ»ñ ³åñ»É³Ï»ñåÇÝ Ï³Ù áõÝ»ó³Í

ï»Õ³Ï³Ý ëáíáñáõÃÇõÝÝ»ñáõÝ ³½¹»óáõÃ»³Ý:

Ð³Û»ñ¿ÝÇ »õ Ñ³Û ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý áõëáõóáõÙáí ë÷Çõéù³Ñ³Û áõ-

ë³ÝáÕÇÝ Ùûï ÏÁ ëï»ÕÍáõÇ Ñ³Ûñ»ÝÇùÇ ·³Õ³÷³ñÁ: Ð»ï»õ³μ³ñ Çñ

Ùï³å³ïÏ»ñÇÝ áõ Ý»ñ³ßË³ñÑÇÝ Ù¿ç ³Ý Ï΄áõÝ»Ý³Û Ñ³Ûñ»ÝÇùÁ Çμ-

ñ»õ Çñ³Ï³Ý ·áÛáõÃÇõÝ »õ ³ñÅ¿ù: àõëáõÙÝ³éáõÃ»³Ý Ñ³Ù³ñ ×Çß¹

ÁÝïñáõ³Í áõ Ù³ïáõóáõ³Í ·ñ³Ï³Ý ·áñÍ»ñÁ ÏÁ ëï»ÕÍ»Ý Ñ³Ûñ»Ý³-

ëÇñáõÃÇõÝ áõ Ï³Ýã` ¹¿åÇ Ñ³Ûñ»ÝÇù »õ ³½·³ÛÇÝ ÇÝùÝáõÃÇõÝ:

²ÝÑñ³Å»ßï ¿ í»ñ³Ï»Ý¹³Ý³óÝ»É å³ïÙ³Ï³Ý Ñ³Ûñ»ÝÇùÁ

·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý ÁÝ¹Ù¿ç¿Ý: ²ñ»õÙï³Ñ³Û Ã¿ ³ñ»õ»É³Ñ³Û ·ñ³Ï³Ý

·áñÍ»ñáõ ÁÝïñ³ÝÇáí ÙÁ ÏÁ Ý»ñÏ³Û³óáõÇ Ñ»éáõ »õ ÙûïÇÏ »ñÏÇñÁ:

ÎÁ ëï»ÕÍáõÇ áõë³ÝáÕÝ»ñáõ Ùï³ÑáñÇ½áÝÇÝ Ñ³Ûñ»ÝÇ ³Ýó»³ÉÁ: ÎÁ

ëï»ÕÍáõÇ Ï³åÁ ³Ýó»³ÉÇ Ñ»ï, ³ÛÝ ³Ýó»³ÉÇÝ, áñáõÝ Ñ»ïÝáñ¹Ý»ñÝ

»Ý »õ Çñ³õ³ï¿ñ»ñÁ:

È»½áõÇ »õ ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý áõëáõóáõÙÁ Ý³»õ ³½·³ÛÇÝ ¹³ëïÇ³-

ñ³ÏáõÃÇõÝ ¿: Ø³ñ¹Ï³ÛÇÝ áõ ³½·³ÛÇÝ ³ñÅ¿ùÝ»ñáõ, μ³ñáÛ³Ï³Ý

ëÏ½μáõÝùÝ»ñáõ Ñ³Ý¹¿å í»ñ³μ»ñÙáõÝù Û³é³ç³óÝ»ÉÁ, ùÝÝ³ñÏáõÙ

½³ñ·³óÝ»ÉÁ, ÝÏ³ñ³·Çñ Ï»ñï»É ¿ »õ ³ßË³ñÑ³Û»³óù ëï»ÕÍ»É:

Ð³Ù³ßË³ñÑ³ÛÝ³óÙ³Ý ÙÃÝáÉáñïÇÝ Ù¿ç Ñ³Û»ñ¿Ýáí ÏÁ ëï»Õ-

ÍáõÇ ï³ñμ»ñ ÍÝÝ¹³í³Ûñ áõÝ»óáÕ ë÷Çõéù³Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñáõ ³½-

·³ÛÇÝ ¹ÇÙ³·ÇÍÁ »õ å³ïÏ³Ý»ÉÇáõÃ»³Ý ·Çï³ÏóáõÃÇõÝÁ, ³ÛÝ ³½-

·³ÛÇÝ ¹ÇÙ³·ÇÍÁ, áñáí ÏÁ Ý»ñÏ³Û³Ý³Ý ³ßË³ñÑÇÝª μ³½Ù»ñ³Ý· É»-

½áõÝ»ñáõ áõ Ùß³ÏáÛÃÝ»ñáõ Ù¿çª áõÝ»Ý³Éáõ ÑÇÝ ù³Õ³ù³ÏñÃáõÃ»³Ùμ

Ñ³ñáõëï, Çõñ³Û³ïáõÏ Çñ»Ýó Ý»ñ¹ñáõÙÁ:

49

Ð³Ûñ»ÝÇùÁ Çñ ·Çï³Ï³Ý Ñ½ûñ áõÅ³Ï³ÝáõÃ»³Ùμ Ï΄ÁÝÓ»é¿ »-

½³ÏÇ Ï³ñ»ÉÇáõÃÇõÝ ë÷Çõéù³Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñáõÝ Ñ³Ù³ñª ëï³Ý³É

Çñ»Ýó μ³ñÓñ³·áÛÝ ÏñÃáõÃÇõÝÁ Ñ³Ûñ»ÝÇ ÑáÕÇÝ íñ³Û: ²Ûëï»Õ,

ÏñÃáõÃÇõÝ ëï³Ý³Éáõ, Ù³ëÝ³·Çï³Ý³Éáõ ³éÁÝÃ»ñ Ï³Û Ñ³Ûñ»Ý³-

×³Ý³ãáõÙÇ ³é³ÝÓÝ³Û³ïáõÏ ÑÝ³ñ³õáñáõÃÇõÝÁ: ²é³õ»É »õë, Ñ³Û

É»½áõÇ áõ ·ñ³Ï³ÝáõÃ»³Ý Ù³ëÝ³·¿ïÝ»ñÁ ·Çï³Ï³Ý »õ ·Çï³Ïó³-

Ï³Ý å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃ»³Ùμ »õ Ë³Ý¹³í³éáõÃ»³Ùμ ÏÁ ÝáõÇñáõÇÝ

Ñ³Û»ñ¿ÝÇ áõëáõóÙ³Ý áõ ï³ñ³ÍÙ³Ý:

Ð³Û»ñ¿ÝÁ Ñ³½³ñ³Ù»³ÏÝ»ñáõ Ù»ñ Ùß³ÏáÛÃÇÝ áõ å³ïÙáõÃ»³Ý

íÏ³Ý ¿ »õ ³ñï³Û³ÛïÇãÁ: Ø»ñ ÑÝ³Ù»³Û »ñÏñ¿Ý »ÏáÕ áõ ³ßË³ñÑ³-

ë÷Çõé Ñ³Û ë»ñáõÝ¹Ý»ñÁ Çñ³ñáõ Ï³åáÕ Ñá·»õáñ Ï³ÙáõñçÝ ¿ »õ

ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý ×³Ùμ³Ý Ñ³ÛáõÃ»³Ý:

²½·³ÛÇÝ μáÉáñ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáõ íñ³Û Ù»ñ ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý å³ñ-

ï³Ï³ÝáõÃÇõÝÝ ¿ ½³ñ·³óÝ»É áõ ï³ñ³Í»É Ñ³Û»ñ¿ÝÁ, áñå¿ë½Ç ·³-

ÉÇù áõë³ÝáÕÝ»ñáõ ë»ñáõÝ¹Ý»ñÁ Ñ³Û»ñ¿Ýáí Éë»Ý Ù»ñ §²ÝÉé»ÉÇ ½³Ý-

·³Ï³ï³Ý¦ ÕûÕ³ÝçÝ»ñÁ, ½·³Ý êÇ³Ù³ÝÃáÛÇÝ §ä³Ûù³ñÁ¦, Ý»ñ-

ßÝãáõÇÝ ³½·ÇÝ Ê»ÝÃ»ñáõÝ ëËñ³·áñÍáõÃÇÝÝÝ»ñáí »õ Ñ³ëÏÝ³Ý

è³Ýãå³ñÝ»ñÇ Ï³ÝãÁ: ì»ñç³å¿ë, áñå¿ë½Ç ³ÝáÝù ·Çï³ÏÇó ¹³é-

Ý³Ý Ù»ñ å³å»ñáõ »õ μÇõñ³õáñ Ý³Ñ³ï³ÏÝ»ñáõ ½áÑáÕáõÃ»³Ýª ÉÇ-

Ý»ÉáõÃ»³Ý »õ ²½³ïáõÃ»³Ý Ö³Ý³å³ñÑÇÝ »õ Ýáñ Ï³ÛÍ»ñ μéÝÏÇÝ

³ÝáÝó Ý»ñ³ßË³ñÑÇÝ Ù¿çª Ñ³Û»ñ¿Ý É»½áõÇ, Ñ³Û ÅáÕáíáõñ¹Ç »õ Ù»ñ

Ñ³Ûñ»ÝÇùÇ å³ßïå³ÝáõÃ»³Ý »õ Û³ñ³ï»õáõÃ»³Ý Ñ³Ù³ñ:

50

Ð²ÚºðºÜÆ Ðð²Ø²Ú²Î²Ü ºÔ²Ü²ÎÆ àôêàôòàôØÀ

²Ü¶È²Êàê àôê²ÜàÔÜºðÆÜ

ØÇÝ³ëÛ³Ý ê. ê.


²Ý·ÉÇ³Ëáë áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³Û»ñ»Ý áõëáõó³Ý»Éáõ ¹³ëÁÝÃ³óÁ

(120 Å³Ù) Ñ³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý Ýå³ï³Ï áõÝÇ: àõë³ÝáÕÝ»ñÁ É»½áõ »Ý

ëáíáñáõÙ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ ³åñ»ÉÇë Çñ»Ýó ³éûñÛ³-Ï»Ýó³Õ³ÛÇÝ ¨ áõ-

ëáõÙÝ³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ ÉáõÍ»É Ï³ñáÕ³Ý³Éáõ Ñ³Ù³ñ: ²ÛÝ »ñÏËá-

ëáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, áñ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ å»ïù ¿ í³ñ»Ý ÷áÕáóáõÙ, Ë³Ýáõ-

ÃáõÙ ¨ ³ÛÉÝ, Ýñ³Ýù μ³í³Ï³Ý Ñ³×³Ë Éë»Éáõ »Ý Ññ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³-

Ý³ÏÇ Ó¨»ñ ¨ ³Û¹ Ó¨»ñÁ ·áñÍ³Í»Éáõ Ï³ñÇù »Ý áõÝ»Ý³Éáõ: ´³óÇ

³Û¹` Ñ³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý Ýå³ï³Ïáí É»½áõ ëáíáñ»óÝ»ÉÇë Ññ³Ù³Û³-

Ï³Ý Ó¨»ñÇ áõëáõóáõÙÁ áã ÙÇ³ÛÝ ¹³ëÇ Ýå³ï³Ï ¿, ³ÛÉ Ý³¨ ÙÇçáó.

¹³ëÇ Å³Ù³Ý³Ï ¹³ë³í³Ý¹áÕÁ ëáíáñáÕÝ»ñÇ Ñ»ï å»ïù ¿ ÑÝ³ñ³-

íáñÇÝë ßáõï ëÏëÇ Ñ³Õáñ¹³Ïóí»É áõëáõó³ÝíáÕ É»½íáí: àõë³ÝáÕ-

Ý»ñÇ Ñ»ï Ñ³Õáñ¹³Ïóí»ÉÇë Ý³ ³Ù»ÝÇó ß³ï û·ï³·áñÍáõÙ ¿ Ññ³-

Ù³Û³Ï³ÝÇ Ó¨»ñ (Ï³ñ¹³°, ·ñÇ°ñ, ³ë³°, ÏÇÏÝÇ°ñ, å³ïÙÇ°ñ, ÝëïÇ°ñ ¨

³ÛÉÝ):

ºÃ» Ûáõñ³óÙ³Ý ï»ë³Ï»ïÇó Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ó¨»ñÁ μáí³Ý¹³-

Ï³ÛÇÝ åÉ³ÝáõÙ ¹Åí³ñáõÃÛáõÝ ã»Ý Ý»ñÏ³Û³óÝáõÙ (Ñ³Û»ñ»ÝáõÙ ¨

³Ý·É»ñ»ÝáõÙ ¹ñ³Ýù Ñ³ÙÁÝÏÝáõÙ »Ý ¨° Çñ»Ýó ÇÙ³ëïÝ»ñáí, ¨° ÏÇñ³-

éáõÃÛ³Ùμ. ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ »Ý Ññ³Ù³Ý, Ñáñ¹áñ, ËÝ¹ñ³Ýù, Ã»É³¹-

ñ³Ýù, å³ïí»ñ), ³å³ ÝáõÛÝÁ ã»Ýù Ï³ñáÕ ³ë»É ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛ³Ý

åÉ³ÝÇ Ï³Ù »Õ³Ý³Ï³Ó¨Ç Ï³½ÙáõÃÛ³Ý Ûáõñ³óÙ³Ý Ù³ëÇÝ:

Ðñ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ áõëáõó³Ý»ÉÇë ³í»ÉÇ

Ù»Í ¹Åí³ñáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ý Í³·áõÙ, ù³Ý Ý»ñÏ³ÛÇ Ï³½ÙáõÃÛ³Ý áõëáõó-

Ù³Ý Å³Ù³Ý³Ï, áñáíÑ»ï¨ Ý³Ë` μ³óÇ » ËáÝ³ñÑÙ³Ý å³ñ½ μ³Û»ñÇ

»½³ÏÇÇó áõ Ñá·Ý³ÏÇÇó, ¨ ³ ËáÝ³ñÑÙ³Ý å³ñ½ μ³Û»ñÇ »½³ÏÇÇó,

51

³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛáõÝ ¿ ³é³ç³ÝáõÙ áõëáõó³Ý»É Ý³¨ ³ÛÝåÇëÇ μ³-

Û³Ó¨»ñ, áñáÝó Ï³½ÙáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³Ï ³ÝÑÝ³ñ ¿ Ëáõë³÷»É ³ÝóÛ³-

ÉÇ ÑÇÙùÇ áõëáõóáõÙÇó (áñÇÝ áõë³ÝáÕÝ»ñÝ ³é³çÇÝ ³Ý·³Ù ³Ûëï»Õ

»Ý Ñ³Ý¹ÇåáõÙ), ¨ »ñÏñáñ¹` Ý»ñÏ³ Å³Ù³Ý³ÏáõÙ Ï³ÝáÝ³íáñ ß³ï

μ³Û»ñ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝáõÙ ³ÝÏ³ÝáÝáõÃÛáõÝ »Ý ¹ñë¨áñáõÙ:

â»Ýù Ï³ñáÕ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ Ý»ñÙáõÍ»É Ý»ñÏ³

Å³Ù³Ý³ÏÇ áõëáõóÙ³ÝÁ ½áõ·³Ñ»é, áñáíÑ»ï¨ »ñÏáõ ÑÇÙù»ñÁª Ý»ñ-

Ï³ÛÇ ¨ ³ÝóÛ³ÉÇ, ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï Ù³ïáõó»ÉÝ ³ÝÝå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ¿

¨ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ áñáß³ÏÇ ¹Åí³ñáõÃÛáõÝ ¿ Ý»ñÏ³Û³óÝáõÙ

(§³ÝóÛ³ÉÇ ÑÇÙù¦ Ñ³ëÏ³óáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ ³é³çÇÝ ³Ý·³Ù ³Ûëï»Õ ¿

·³Õ³÷³ñ ïñíáõÙ): ä³ï³Ñ³Ï³Ý ã¿, áñ Ñ³Û»ñ»ÝÇ áñáß ¹³ëÁÝ-

Ã³óÝ»ñáõÙ ¨ ¹³ë³·ñù»ñáõÙ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÁ Ý»ñÙáõÍíáõÙ ¿ μ³í³-

Ï³Ý áõß [2, 251], [3, 126]:

Ðñ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ó¨»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·í³Í áõëáõóáõÙÁ

ÑÝ³ñ³íáñ ¿ ëÏë»É ÙÇ³ÛÝ Ý»ñÏ³ Å³Ù³Ý³ÏÇ áõëáõóáõÙÇó áõ Ûáõñ³-

óáõÙÇó Ñ»ïá, ë³Ï³ÛÝ å»ïù ¿ Ýß»É Ý³¨, áñ ³Ûë Ó¨»ñÇ ³í»ÉÇ áõß

Ý»ñÙáõÍáõÙÁ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ã¿, »Ã» ÝÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Ýù ¹ñ³Ýó

Ñ³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý Ï³ñ¨áñ Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝÁ:

àñå»ë½Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÝ ³Ûë Ó¨»ñÁ Ñ³ëÏ³Ý³Ý áõ Ý³¨ ÏÇñ³é»Ý

Çñ»Ýó ËáëùáõÙ, å»ïù ¿ ÇÙ³Ý³Ý ¹ñ³Ýó ÇÙ³ëïÁ, ÏÇñ³éáõÃÛáõÝÁ ¨

Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ: ÆÝãå»ë í»ñ¨áõÙ ³ñ¹»Ý Ýßí»ó, μáí³Ý¹³Ï³ÛÇÝ åÉ³-

ÝáõÙ ³Ûë »ñ¨áõÛÃÝ»ñÁ »ñÏáõ É»½áõÝ»ñáõÙ Ñ³ÙÁÝÏÝáõÙ »Ý: §¶áñÍ³-

é³Ï³Ý-ÇÙ³ëï³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ »ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃÛ³Ý

Å³Ù³Ý³Ï »ñÏáõ É»½áõÝ»ñáõÙ Ñ³ÙÁÝÏÝÙ³Ý ¹»åùáõÙ ËáñÑáõñ¹ ¿

ïñíáõÙ ½áõ·³Ñ»é Ý»ñÏ³Û³óÝ»É Ñ³Ù³Ýß³Ý³ÏÝ»ñÁ Ï³Ù Ï³ï³ñ»É

Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛáõÝ: ÆÙ³ëïÇ μ³ó³ïñáõÃÛáõÝ ãÇ å³Ñ³ÝçíáõÙ¦ [1, 23]:

ÀÝ¹³Ù»ÝÁ ½áõ·³¹ñ»Éáí áõ Ã³ñ·Ù³Ý»Éáí Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ó¨»ñÁ`

³ÝóÝáõÙ »Ýù Ï³½ÙáõÃÛ³ÝÁ:

Ü»ñÏ³ Å³Ù³Ý³ÏÇ Ï³½ÙáõÃÛ³Ý áõëáõóáõÙÝ ³í³ñï»Éáõó Ñ»ïá

μ³ó³ïñíáõÙ »Ý » ËáÝ³ñÑÙ³Ý å³ñ½ μ³Û»ñÇ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ó¨»-

52

ñÁ, ù³ÝÇ áñ ëñ³Ýù Ï³½ÙáõÙ »Ý ³ñ¹Ç Ñ³Û»ñ»ÝÇ μáÉáñ μ³Û»ñÇ »ñÏáõ

»ññáñ¹Á: ´³ó³ïñáõÃÛáõÝÁ ïñíáõáÙ ¿ Ï³ÝáÝÇ ¨ ÝÙáõßÇ ÙÇçáóáí:

àñå»ë » ËáÝ³ñÑÙ³Ý μ³Û»ñÇ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ñá·Ý³ÏÇÇ Ó¨»ñª Ý³-

ËÁÝïñ»ÉÇ »Ý áã Ã» ³ÝóÛ³ÉáõÙ ÁÝ¹áõÝí³Í ·ñ»ó»°ù, Ýëï»ó»°ù, ³ÛÉ

Ý»ñÏ³ÛÇ ÑÇÙùÇó Ï³½ÙíáÕ Ó¨»ñÁ` ·ñ»°ù, Ýëï»°ù. §… » ËáÝ³ñÑÙ³Ý

³ÝÝ»ñ³Í³Ýó μ³Û»ñÇ Ý³¨ Ý»ñÏ³ÛÇ ÑÇÙùÇó Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ñá·Ý³-

ÏÇÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ (·ñ+»°ù, »ñ·+»°ù, Ï³Ý·Ý+»°ù, ÷áË.` ·ñ»ó+»°ù, »ñ-

·»ó+»°ù, Ï³Ý·Ý»ó+»°ù), áñ ÙÇ ù³ÝÇ ï³ëÝ³ÙÛ³Ï ³é³ç Ñ³½í³¹»å

¿ñ Ñ³Ý¹ÇåáõÙ ¨ Ñ³Ù³ñíáõÙ ¿ñ ëË³É, §³ÛÅÙ Ù»Í ÏÇñ³éáõÃÛáõÝ áõ-

Ý»Ý³Éáõ å³ï×³éáí¦ ³ÛÉ¨ë ëË³É ãÇ Ñ³Ù³ñíáõÙ¦ [4, ¿ç 4]: ´³óÇ

³Û¹ª Ý»ñÏ³ÛÇ ÑÇÙùÇó Ï³½ÙíáÕ Ó¨»ñÁ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó, ³Ý-

ßáõßï, ß³ï ³í»ÉÇ Ñ»ßï »Ý Ûáõñ³óíáõÙ, ù³Ý ³ÝóÛ³É Ï³ï³ñÛ³ÉÇ

ÑÇÙùÇó Ï³½ÙíáÕÝ»ñÁ:

Ðñ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·í³Í áõëáõóáõÙÁ Ï³ñ»ÉÇ ¿

μ³Å³Ý»É ÙÇ ù³ÝÇ ÷áõÉÇª 1) å³ñ½ μ³Û»ñÇ Ññ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ

Ó¨»ñÇ Ï³½ÙáõÃÛ³Ý áõëáõóáõÙ, áñÁ áõÝÇ »ñÏáõ »ÝÃ³÷áõÉª ³) » Ëá-

Ý³ñÑÙ³Ý å³ñ½ μ³Û»ñÇ, μ) ³ ËáÝ³ÑÙ³Ý å³ñ½ μ³Û»ñÇ Ññ³Ù³Û³-

Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ó¨»ñÇ Ï³½ÙáõÃÛ³Ý áõëáõóáõÙ, 2) ³Í³Ýó³íáñ μ³Û»-

ñÇ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ó¨»ñÇ Ï³½ÙáõÃÛ³Ý áõëáõóáõÙ, áñÝ ¿É ïñáÑíáõÙ ¿`

Áëï ÑÇÙù³Ï³½ÙÇã ³Í³ÝóÝ»ñÇª ³) -³Ý, μ) -»Ý, ·) -Ý, ¹) -ã, ») -óÝ:

ì»ñçÇÝÝ»ñÇë áõëáõóÙ³Ý Ñ³çáñ¹³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÁÝïñáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ

ÏËáëíÇ áõ Ù»ÏÝ³μ³ÝíÇ ³í»ÉÇ áõß:

² ËáÝ³ñÑÙ³Ý å³ñ½ μ³Û»ñÇ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ó¨»ñÇÝ (·Ý³°,

·Ý³ó»°ù, Ï³ñ¹³°, Ï³ñ¹³ó»°ù, Ë³Õ³°, Ë³Õ³ó»°ù) Í³ÝáÃ³óÝ»ÉÇë

μ³ó³ïñíáõÙ ¿, áñ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ó¨»ñÁ Ï³½Ù»ÉÇë Ï³ñ¨áñ ¹»ñ áõ-

ÝÇ μ³ÛÇ ëÏ½μÝ³Ó¨Ç Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ. Ï³ñ¹³ó Ó¨Á Ï³ñ¹³É μ³ÛÇ ³Ýó-

Û³ÉÇ ÑÇÙùÝ ¿, áñÇó ¨ Ï³½ÙíáõÙ ¿ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ñá·Ý³ÏÇÝ: àõëïÇ

ã³÷³½³Ýó Ï³ñ¨áñ ¿ μ³ÛÇ ëÏ½μÝ³Ó¨Ç Ï³Ù Ï³½ÙáõÃÛ³Ý ï³ñμ»-

ñ³ÏáõÙÁ:

53

àõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ý»ñÏ³Û³óíáõÙ ¿ ³ÕÛáõë³Ï, áñáõÙ Ýßí³Í »Ý μá-

Éáñ Å³Ù³Ý³Ï³Ó¨»ñÝ áõ μ³Û»ñÇ ËÙμ»ñÁ. ³é³ÛÅÙ ³ÕÛáõë³ÏÁ Éñ³ó-

í³Í ¿ ÙÇ³ÛÝ Ýñ³Ýó Í³ÝáÃ Ó¨»ñáí: ²Ù»Ý ÙÇ Ýáñ Å³Ù³Ý³Ï³Ó¨ Ý»ñ-

ÙáõÍí»ÉÇë ï»Õ³¹ñíáõÙ ¿ ³ÕÛáõë³ÏÇ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý í³Ý¹³-

ÏáõÙ: ²ñ¹ÛáõÝùáõÙ Ñ³Ûáó É»½íÇ ¹³ëÁÝÃ³óÇ Ñ³Ù³ñ Ý³Ë³ï»ëí³Í

Å³Ù³Ý³Ï³Ó¨»ñÁ ëáíáñ»Éáõó Ñ»ïá å»ïù ¿ ëï³óíÇ ³ÛëåÇëÇ ³Õ-

Ûáõë³Ï.

Infinitive

Present Tense

Future 1

Past Conti-nuous

Imperative Present Perfect

Past Indefinite

Future Tense 2

·ñ»É /·ñ»ó/

·ñáõÙ »Ù

·ñ»Éáõ »Ù

·ñáõÙ ¿Ç

·ñÇ°ñ ·ñ»°ù

·ñ»É »Ù ·ñ»óÇ ·ñ»óÇñ

Ï·ñ»Ù

Ï³ñ-¹³É /Ï³ñ-¹³ó/

Ï³ñ-¹áõÙ »Ù

Ï³ñ-¹³Éáõ »Ù

Ï³ñ-¹áõÙ ¿Ç

Ï³ñ¹³° Ï³ñ¹³-ó»°ù

Ï³ñ-¹³ó»É »Ù

Ï³ñ¹³-óÇ Ï³ñ-¹³óÇñ

ÏÏ³ñ-¹³Ù

·ïÝ»É /·ï/

·ïÝáõÙ »Ù

·ïÝ»-Éáõ »Ù

·Áï-ÝáõÙ ¿Ç

·ïÇ°ñ ·ï»°ù

·ï»É »Ù

·ï³ ·ï³ñ

Ï·ïÝ»Ù

áõß³-Ý³É /áõ-ß³ó/

áõß³-ÝáõÙ »Ù

áõß³-Ý³Éáõ »Ù

áõß³-ÝáõÙ ¿Ç

áõß³óÇ°ñ áõß³ó»°ù

áõß³-ó»É »Ù

áõß³ó³ áõß³ó³ñ

Ïáõß³-Ý³Ù

í³-Ë»-Ý³É /í³-Ë»ó/

í³Ë»-ÝáõÙ »Ù

í³Ë»-Ý³Éáõ »Ù

í³Ë»-ÝáõÙ ¿Ç

í³Ë»óÇ°ñ í³Ë»ó»°ù

í³Ë»-ó»É »Ù

í³Ë»ó³ í³Ë»-ó³ñ

Ïí³-Ë»-Ý³Ù

Ïáñ-ã»É /Ïáñ/

ÏáñãáõÙ »Ù

Ïáñã»-Éáõ »Ù

Ïáñ-ãáõÙ ¿Ç

ÏáñÇ°ñ Ïáñ»°ù

Ïáñ»É »Ù

Ïáñ³ Ïáñ³ñ

ÏÏáñ-ã»Ù

Ïáñó-Ý»É

/Ïáñóñ/

Ïáñó-ÝáõÙ »Ù

Ïáñó-Ý»Éáõ »Ù

Ïáñó-ÝáõÙ ¿Ç

Ïáñóñáõ° Ïáñóñ»°ù

Ïáñó-ñ»É »Ù

ÏáñóñÇ ÏáñóñÇñ

ÏÑ³ñó-Ý»Ù

54

Ø»Ãá¹³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñáí ³é³ç³ñÏáõÙ »Ýù ³Ûë ËÙμ»ñÇ

Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ μ³ó³ïñ»Éáõó Ñ»ïá ëñ³Ýù å³ÛÙ³Ý³Ï³Ýáñ»Ý ³Ý-

í³Ý»É ·ñ»É ËÙμÇ, Ï³ñ¹³É ËÙμÇ, ·ïÝ»É ËÙμÇ μ³Û»ñ, áã Ã» ³ Ëá-

Ý³ñÑÙ³Ý å³ñ½ μ³Û»ñ Ï³Ù Ý ëáëÏ³Í³Ýó áõÝ»óáÕ μ³Û»ñ: Ø»ñ ÷áñ-

ÓÁ óáõÛó ¿ ï³ÉÇë, áñ ³Ûëå»ë áõë³ÝáÕÝ»ñÁ Ýáñ μ³Û ëáíáñ»ÉÇë ß³ï

³í»ÉÇ ³ñ³· »Ý Ñ³ëÏ³ÝáõÙ, Ã» ³ÛÝ ÇÝã Ï³½ÙáõÃÛáõÝ áõÝÇ ¨ ÇÝã

í»ñç³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ å»ïù ¿ ëï³Ý³:

²ÕÛáõë³ÏÁ Éñ³óÝ»Éáí ÙÇ³ÛÝ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ³ñ¹»Ý Í³ÝáÃ Ó¨»-

ñáí` Ñ³ÝÓÝ³ñ³ñáõÃÛáõÝ ¿ ïñíáõÙ Ñ³Ù»Ù³ï»Éáõ ³ÝóÛ³ÉÇ ¨ Ý»ñÏ³-

ÛÇ ÑÇÙù»ñÁ ¨ ÇÝùÝáõñáõÛÝ³μ³ñ ·ïÝ»Éáõ ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

²ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ý³¨ μ³ó³ïñ»É, áñ Ý»ñÏ³ÛÇ ¨ ³ÝóÛ³ÉÇ ÑÇÙù»ñÁ »ñ-

μ»ù ã»Ý Ñ³ÙÁÝÏÝáõÙ:

ºññáñ¹Á ³Ý ëáëÏ³Í³Ýó³íáñ μ³Û»ñÇ ËáõÙμÝ ¿ (Ùáé³Ý³É, áõ-ß³Ý³É, Ñ³ëÏ³Ý³É): Ð³Û»ñ»ÝÇ ¹³ëÁÝÃ³óÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ Ý»ñ-

ÙáõÍíáÕ μ³Û»ñÇ Ù»ç μ³í³Ï³Ý Ù»Í ÃÇí »Ý Ï³½ÙáõÙ ³Ûë Ï³½ÙáõÃ-

Û³Ý μ³Û»ñÁ: àõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ μ³ó³ïñíáõÙ ¿, áñ ³ ËáÝ³ñÑÙ³Ý μ³-

Û»ñÁ í»ñç³íáñáõÃÛáõÝÇó ³é³ç Ï³ñáÕ »Ý áõÝ»Ý³É ³Ý Ù³ëÝÇÏÁ, ¨

Ýñ³Ýó Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÁ Ï³½ÙíáõÙ ¿ ³ÝóÛ³ÉÇ ÑÇÙùÇó` Ùáé³ó, áõß³ó, Ñ³ëÏ³ó, ëï³ó, áñáÝó íñ³ ³í»É³ÝáõÙ »Ý -Çñ, -»ù í»ñç³íáñáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ: Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ýáñ ËÙμÇ Ññ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ï³½-

ÙáõÃÛ³Ý Ó¨»ñÁ ³í»É³ÝáõÙ »Ý ³ÕÛáõë³ÏáõÙ, áñå»ë½Ç Ýáñ ï»Õ»-

ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ Ûáõñ³óÝ»Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·í³Í Ó¨áí ¨

ãË××í»Ý Ó¨»ñÇ μ³½Ù³½³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç:

Ð³çáñ¹Á Ý ëáëÏ³Í³Ýó³íáñ μ³Û»ñÇ ËáõÙμÝ ¿ (ÙïÝ»É, Ñ³·Ý»É,

·ïÝ»É ¨ ³ÛÉÝ): ´³ó³ïñíáõÙ ¿, áñ ³Ûë ËÙμÇ μ³Û»ñÁ Ññ³Ù³Û³Ï³-

ÝáõÙ » ËáÝ³ñÑÙ³Ý μ³Û»ñÇ ÝÙ³Ý ëï³ÝáõÙ »Ý –Çñ, -»ù í»ñç³íá-

ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, μ³Ûó ¹ñ³Ýù ³í»É³ÝáõÙ »Ý ³ÝóÛ³ÉÇ ÑÇÙùÇ íñ³ (Ùï,

Ñ³·, Ñ³ë, ·ï): Üå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ¿ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ½·áõß³óÝ»É,

áñ Ï³Ý μ³Û»ñª Ï³Ý·Ý»É, Ù»ÏÝ»É, Ñ³Ý»É áñáÝó Ù»ç Ý ÑÝãÛáõÝÁ ³ñÙ³-

ïÇ ÑÝãÛáõÝ ¿, ³ÛÉ áã Ã» ³Í³Ýó, áõëïÇ ëñ³Ýù » ËáÝ³ñÑÙ³Ý å³ñ½

Ï³Ù ·ñ»É ËÙμÇ μ³Û»ñ »Ý:

55

²å³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³çáñ¹³μ³ñ Ù³ïáõóíáõÙ ¿ å³ï×³é³-

Ï³Ý ³Í³Ýó áõÝ»óáÕ, Ï³Ù å³ï×³é³Ï³ÝÝ»ñÇ ÝÙ³ÝáõÃÛ³Ùμ Ëá-

Ý³ñÑíáÕ μ³Û»ñÇ (í»ñóÝ»É, Ñ³ñóÝ»É, ÏáñóÝ»É), Ñ»ïáª »Ý ëáëÏ³-

Í³Ýó (í³Ë»Ý³É, Ùáï»Ý³É), ³å³ª ã ëáëÏ³Í³Ýó áõÝ»óáÕ μ³Û»ñÇ (Ïáñã»É, ÷³Ëã»É) Ññ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ó¨»ñÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ:

ºÃ» Ý»ñÏ³Û³óÝáõÙ »Ýù áñáß³ÏÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ μ³Û»ñÇ

ËáõÙμ, ûñÇÝ³Ï` ÏáñóÝ»É μ³ÛÇ ËáõÙμÁ, ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ñ³Ù³Éñ»É ³ÛÝ

μ³í³ñ³ñ ù³Ý³ÏáõÃÛ³Ùμ μ³Û»ñáí (í»ñóÝ»É, Ñ³ñóÝ»É, áõñ³Ë³ó-Ý»É, Ùáï»óÝ»É, í»ñç³óÝ»É, μ³ñÓñ³óÝ»É), áñå»ë½Ç áõë³ÝáÕÇ ·Ç-

ï³ÏóáõÃÛ³Ý Ù»ç ³ÛÝ ïå³íáñíÇ áñå»ë Ï³ÝáÝ³íáñ μ³Û, ³ÛÉ³å»ë

Ý³ ÏáñóÝ»É μ³ÛÁ ÏÁÝÏ³ÉÇ áñå»ë ³ÝÏ³ÝáÝ μ³Û:

ºÃ» Ýí³½³·áõÛÝ μ³é³å³ß³ñÇ Ù»ç Ý»ñ³éí³Í ã»Ý »Ý ¨ ã ëáëÏ-

³Í³Ýó áõÝ»óáÕ ³ÛÝù³Ý μ³Û»ñ, áñå»ë½Ç ¹ñ³Ýù ³é³ÝÓÇÝ ËáõÙμ

Ï³½Ù»Ý, ¨ »Ã» áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ¹ñ³Ýù Ï³ñáÕ »Ý ÁÝÏ³Éí»É áñ-

å»ë ³ÝÏ³ÝáÝ μ³Û»ñ, μ³Û»ñÇ ³Û¹ ËáõÙμÁ Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ý»ñÙáõÍ»É ß³ï

³í»ÉÇ áõß Ï³Ù ÃáÕÝ»É Ñ³çáñ¹ ÷áõÉÇÝ, ÇëÏ Ù»Ï-»ñÏáõ ·áñÍ³Í³Ï³Ý

μ³Û»ñ Ý»ñÏ³Û³óÝ»É áñå»ë μ³é³ÛÇÝ ÙÇ³íáñÝ»ñ:

²é³ÝÓÇÝ-³é³ÝÓÇÝ μ³Û»ñÇ ËÙμ»ñÇ Ññ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ

Ó¨»ñÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ μ³ó³ïñ»Éáõó μ³óÇ` Í³ÝáÃáõÃÛáõÝ ¿ ïñíáõÙ

ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ Ï³ÝáÝÝ»ñÇÝ, áñáÝù í»ñ³μ»ñáõÙ »Ý áã ÙÇ³ÛÝ ³é³ÝÓÇÝ

ËÙμ»ñÇ: úñ.` Ý»ñÏ³ÛÇ ÑÇÙùÇó »Ý Ï³½ÙíáõÙ » ËáÝ³ñÑÙ³Ý å³ñ½

μ³Û»ñÇ (·ñ»É ËÙμÇ) Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ »½³ÏÇ áõ Ñá·Ý³ÏÇ Ãí»ñÇ Ó¨»ñÁ

¨ ³ ËáÝ³ñÑÙ³Ý å³ñ½ μ³Û»ñÇ (Ï³ñ¹³É) »½³ÏÇ ÃíÇ Ó¨»ñÁ, ÇëÏ

³ÝóÛ³ÉÇ ÑÇÙùÇó Ï³½ÙíáõÙ »Ý ³Ý, »Ý, Ý, ã ëáëÏ³Í³Ýó³íáñ μ³Û»ñÇ

»½³ÏÇ áõ Ñá·Ý³ÏÇ Ãí»ñÇ Ó¨»ñÁ, ³ ËáÝ³ñÑÙ³Ý å³ñ½ μ³Û»ñÇ ¨

å³ï×³é³Ï³Ý ³Í³Ýó áõÝ»óáÕ μ³Û»ñÇ Ñá·Ý³ÏÇÇ Ó¨»ñÁ: Ü³¨` »-

½³ÏÇ ÃíáõÙ -Çñ í»ñç³íáñáõÃÛáõÝÝ »Ý ëï³ÝáõÙ ·ñ»É, ·ïÝ»É, áõß³-

Ý³É, í³Ë»Ý³É, Ïáñã»É ËÙμ»ñÇ μ³Û»ñÁ, -³ í»ñç³íáñáõÃÛáõÝÝ »Ý

ëï³ÝáõÙ Ï³ñ¹³É ËÙμÇ μ³Û»ñÁ, -áõ í»ñç³íáñáõÃÛáõÝ` ÏáñóÝ»É

ËÙμÇ μ³Û»ñÁ, ÇëÏ Ñá·Ý³ÏÇ ÃíáõÙ μáÉáñ μ³Û»ñÁ ëï³ÝáõÙ »Ý -»ù

í»ñç³íáñáõÃÛáõÝÁ:

56

²ÝíÇ×»ÉÇ ¿, áñ áõë³ÝáÕÁ å»ïù ¿ ïÇñ³å»ïÇ μ³ÛÇ ËáÝ³ñÑ-

í³Í Ó¨»ñÇ Ù³ëÇÝ Ýí³½³·áõÛÝ ï»ë³Ï³Ý ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ-

·Ç: Ø»ñ ËÝ¹ÇñÝ ¿ å³ñ½»É, Ã»ª §…ÇÝãåÇëÇÝ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ ³Û¹ Ñ³-

Ù³Ï³ñ·Á, áñå»ë½Ç ³é³çÇÝ` ãÉÇÝÇ ã³÷³½³Ýó Í³í³ÉáõÝ, ¨ ³ÛÝ

ÑÝ³ñ³íáñ ÉÇÝÇ ·áñÍÝ³Ï³ÝáõÙ ÏÇñ³é»É Ýí³½³·áõÛÝ μ³é³å³ß³-

ñÇ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõÙ, ¨ »ñÏñáñ¹` áñ ³ÛÝ Ï³ñ»ÉÇ ÉÇÝÇ û·ï³·áñÍ»É áõ-

ëáõóáõÙÝ ÇÝùÝáõñáõÛÝ ß³ñáõÝ³Ï»Éáõ ¹»åùáõÙ¦ [5, ¿ç 95]:

²ñ·»É³Ï³Ý Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ Ó¨»ñÁ Ý»ñÙáõÍíáõÙ »Ý ¹ñ³Ï³ÝÇÝ

½áõ·³Ñ»é. μ³Û»ñÇ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ËÙμÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ Ûáõñ³óÝ»ÉÇë

ëáíáñáõÙ »Ý Ý³¨ ³ñ·»É³Ï³ÝÇ Ó¨»ñÁ, ù³ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù Ï³½ÙíáõÙ

»Ý ¹ñ³Ï³ÝÇ Ó¨»ñÇó:

º°Ï - ³ñÇ° Ñ³í³ë³ñ³ñÅ»ù Ó¨»ñÇó, Ï³ñÍáõÙ »Ýù, Ý³ËÁÝïñ»ÉÇ

¿ ³ñÇ Ó¨Á` Ëáë³Ïó³Ï³Ý É»½íáõÙ ³í»ÉÇ ï³ñ³Íí³Í ÉÇÝ»Éáõ å³ï-

×³éáí:

§² ËáÝ³ñÑÙ³Ý ³ÝÝ»ñ³Í³Ýó μ³Û»ñÇ Ñ³Ù³μ³ÝáõÃÛ³Ùμ Ï³½Ù-

íáÕ Ñá·Ý³ÏÇ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÇ ½áõ·³Ñ»é μ³Û³Ó¨»ñÇó` ³ë³ó»°ù //³-ë»°ù , ·áñÍ³Í³Ï³Ý ¿ »ñÏñáñ¹` Ï³ÝáÝ³íáñ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ: ... ²ë»É

μ³ÛÇ ³ñ·»É³Ï³ÝÝ ¿ ÙÇ° ³ë³, ÙÇ° ³ë»ù: …²Ý·áñÍ³Í³Ï³Ý ¿ Ý³¨

ÙÇ° ³ë³ó»ù Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ¦ [4, ¿ç 4]:

àõë³ÝáÕÝ»ñÁ Ññ³Ù³ÝÇ, ËÝ¹ñ³ÝùÇ ³ñï³Ñ³ÛïÙ³Ý ÙÛáõë ÙÇ-

çáóÝ»ñÇÝ ã»Ý Í³ÝáÃ³ÝáõÙ (·Ý³Ýù, Ï·Ý³ë, Ï·Ý³±ë ¨ ³ÛÉÝ), áñáí-

Ñ»ï¨ Ù»ñ áõÝ»ó³Í Å³Ù³ù³Ý³ÏÁ ãÇ μ³í³ñ³ñáõÙ: ø³ÝÇ áñ áõë³-

ÝáÕÝ»ñÇÝ ³ñ¹»Ý Í³ÝáÃ ¿ Ï³ñáÕ »ë/»ù + ³Ýáñáß ¹»ñμ³Û Ï³Õ³å³-

ñÁ, Ï³ñÍáõÙ »Ýù, áñ Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ý»ñÙáõÍ»É Ñ³ñó³Ï³Ý ÑÝã»ñ³Ý·áí

ÏÇñ³éáõÃÛáõÝÁ, áñÁ Ï³ñáÕ ¿ ³ñï³Ñ³Ûï»É ËÝ¹ñ³Ýù (Ï³ñá±Õ »ë

û·Ý»É, Ï³ñá±Õ »ù ³ë»É), ë³Ï³ÛÝ ÙÇ³ÛÝ Ññ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ

Ó¨»ñÁ ëáíáñ»Éáõó Ñ»ïá:

Ðñ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ áõ ÏÇñ³éáõÃÛáõÝÁ Ûáõ-

ñ³óÝ»ÉáõÝ Ýå³ëïáõÙ »Ý ³éûñÛ³-Ï»Ýó³Õ³ÛÇÝ Ã»Ù³Ý»ñáí »ñÏËá-

ëáõÃÛáõÝÝ»ñÁª §öáÕáóáõÙ¦, §Ê³ÝáõÃáõÙ¦, §¶ñ³¹³ñ³ÝáõÙ¦, §´³Ý-

ÏáõÙ¦, §´ÅßÏÇ Ùáï¦ ¨ ³ÛÉÝ:

57

Ðñ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ó¨»ñÇ Ñ»ï ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï Ý»ñÙáõÍíáõÙ

»Ý Ý³¨ ËÝ¹ñáõÙ »Ù, ËÝ¹ñ»Ù ù³Õ³ù³í³ñ³Ï³Ý Ó¨»ñÁ` óáõó³¹ñ»-

Éáí ¹ñ³Ýó ÏÇñ³éáõÃÛáõÝÁ ¨° Ý³Ë³¹³ëáõÃÛ³Ý ëÏ½μáõÙ, ¨° í»ñçáõÙ,

¨° ÙÇç³¹³ë ¹ÇñùáõÙ:


1. Âàãíåð Â. Í., Ìåòîäèêà ïðåïîäàâàíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà àíãëî-

ãîâîðÿùèì è ôðàíêîãîâîðÿùèì íà îñíîâå ìåæÿçûêîâîãî ñî-

ïîñòàâèòåëüíîãî àíàëèçà. Ì.:2001, 384 ñ.

2. A. V. Gevorkian, East Armenian Coruse, Yerevan, 2000, 313 p.

3. Dora Sakayan, Eastern Armenian, For the English-speaking World,

Yerevan, 2007, 535 ¿ç

4. ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý, î»Õ³ß³ñÅ»ñ Ñ³Û»ñ»ÝÇ ³ÝÏ³ÝáÝ ¨ å³Ï³-

ë³íáñ μ³Û»ñÇ ËáÝ³ñÑÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ, §´³Ýμ»ñ ºñ¨³ÝÇ

Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ¦, ´³Ý³ëÇñáõÃÛáõÝ, 133.2, 2011Ã.

5. Îñòàïåíêî Â. È., Îáó÷åíèå ðóññêîé ãðàììàòèêå èíîñòðàíöåâ

íà íà÷àëüíîì ýòàïå_ Ì., Ðóñ. ßç., 1987, 144ñ.

58

Summary

Teaching the Armenian Imperative Mood to

English-speaking Students

The paper presents the peculiarities of teaching the Armenian

Imperative Mood to English-speaking students. It aims at revealing

difficulties connected with the formation of the Imperative Mood in the

process of teaching. The ways of overcoming these difficulties are

suggested: they present a certain strategy of introducing the material

related subjects, a minimum amount of grammatical forms included in

the curriculum as well as literary and colloquial variants of parallel

forms.

Ðåçþìå

Îáó÷åíèå ôîðìàì ïîâåëèòåëüíîãî íàêëîíåíèÿ àðìÿíñêîãî

ÿçûêà àíãëîãîâîðÿùèõ ñòóäåíòîâ

Â ñòàòüå ïðåäñòàâëåíî îáó÷åíèå ïîâåëèòåëüíîìó íàêëîíå-

íèþ àðìÿíñêîãî ÿçûêà àíãëîãîâîðÿùèõ ñòóäåíòîâ. Îïðåäåëèâ

òðóäíîñòè â ïðîöåññå îáó÷åíèÿ, êîòîðûå ñâÿçàíû ñ ôîðìîîá-

ðàçîâàíèåì, ïðåäëàãàþòñÿ ñïîñîáû èõ ïðåîäîëåíèÿ; îïðåäåëåí-

íàÿ ñòðàòåãèÿ ïðåäñòàâëåíèÿ ìàòåðèàëà, ñâÿçàííûå òåìû. Òàê

æå ïðåäëàãàåòñÿ ìèíèìàëüíûé îáúåì ãðàììàòè÷åñêèõ ôîðì, èç

ïàðàëåëüíûõ ôîðì_ëèòåðàòóðíî-ðàçãîâîðíûå âàðèàíòû.

59

úï³ñ É»½áõÝ»ñÇ

¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý


60

61

úî²ðºðÎðÚ² àôê²ÜàÔÜºðÆ ÆÜøÜàôÂÚ²Ü ÊÜ¸ÆðÜºðÀ

Üàð Èº¼ì²ØÞ²ÎàôÂ²ÚÆÜ ØÆæ²ì²ÚðàôØ

ºñÝç³ÏÛ³Ý Ü. ì.

ºäÐ

....the search for our Significant Other, without whom we cannot

form our own self-identity,

for a self does not exist, save through interactions with others...

êáõÛÝ Ñá¹í³ÍÁ Ýå³ï³Ï áõÝÇ Ý»ñÏ³Û³óÝ»Éáõ É»½íÇ áõëáõóãÇ

áñáß ¹Çï³ñÏáõÙÝ»ñ áõë³ÝáÕÇ ÇÝùÝáõÃÛ³Ý áõ Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç

áõÝ»ó³Í ï»ÕÇÝ áõ ¹»ñÇÝ ³éÝãíáÕ ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ Ï³å³ÏóáõÃÛ³Ùμ:

¶áñÍÁÝÏ»ñÝ»ñÇë ÷áñÓÝ áõ ËáëùÁ, ¨ ÇÙ ïå³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ³Ý-

·»óÝáõÙ »Ý ³ÛÝ Ñ³Ùá½Ù³Ý, áñ áã ÙÇ³ÛÝ ûï³ñ, ³ÛÉ¨ Í³·áõÙáí Ñ³Û

»ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñÇ Ñ³Ù³ñ μ³½áõÙ ËÝ¹ÇñÝ»ñ »Ý Í³·áõÙ ¹³ë³Ëáë -

áõë³ÝáÕ Ñ³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý ¹³ßïáõÙ: Ð³Û³½·Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³-

Ù³ñ ³Û¹ ¹³ßïÁ Ð³Û³ëï³Ý ³ßË³ñÑÝ ¿, ÇëÏ ³ÛÉ³½·Ç áõë³ÝáÕÝ»-

ñÇ Ñ³Ù³ñª å³ñ½³å»ë ÙÇ ûï³ñ »ñÏÇñ áõ ÏñÃûç³Ë: ºñÏáõ ¹»å-

ùáõÙ ¿É Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝáõÙ ÏñÃáõÃÛáõÝ ëï³óáÕ û-

ï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ Ñ³ÛïÝíáõÙ »Ý Çñ»Ýó Ñ³Ù³ñ ³ÝÑ³Ûï

ûñ»ÝùÝ»ñáí ·áñÍáÕ Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙª Ýáñ É»½í³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÙÇç³-

í³ÛñáõÙ, áñÁ Ã»É³¹ñáõÙ áõ å³ñï³¹ñáõÙ ¿ í³ñù³·Í³ÛÇÝ ¿ÃÇÏ»ïÇ

Ýáñ Ï³ÝáÝÝ»ñ, áñáÝù ³ÝËáõë³÷»ÉÇáñ»Ý áõ ³ÝÙÇç³Ï³Ýáñ»Ý

³éÝãíáõÙ »Ý Ýñ³Ýó áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ Ñ»ï. ûñÇÝ³Ï, Ñ³-

×³Ë ¹³ë³Ëáë-áõë³ÝáÕ Ï³åÝ áõ Ñ³Õáñ¹³ÏóáõÙÁ ³ÝÑ³çáÕ »Éù ¿

áõÝ»ÝáõÙ, ù³ÝÇ áñ ¹³ë³ËáëÁ Ó·ïáõÙ ¿ Çñ»Ý ÝÙ³Ý»óÝ»É áõë³Ýá-

ÕÇÝª ï»Õ³íáñ»Éáí Ýñ³Ý áñáß³ÏÇ, »ñμ»ÙÝ Ý³¨ ë»÷³Ï³Ý í³ñ-

ù³·ÍÇ ³ñÅ»Ñ³Ù³Ï³ñ·³ÛÇÝ ë³Ý¹Õ³ÏáõÙ: ê³ Ù³ë³Ùμ μ³ó³ïÁñ-

íáõÙ ¿ Ù»ñ Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý, ÇÝãå»ë Ý³¨ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³-

62

ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ·ñ»Ã» ÙáÝá¿ÃÝÇÏ ³½·³ÛÇÝ Ï³½Ùáí, Ù³ë³Ùμ ¿É Ý³Ë-

ÏÇÝ ËáÑñ¹³ÛÇÝ Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝáõÙ Ï³Õ³å³ñí³Í å³ïÏ»ñ³-

óáõÙÝ»ñÇ ¨ ÇÝùÝ³å³ïÏ»ñ³óáõÙÝ»ñÇ ÇÝ»ñóÇ³ÛÇ ³éÏ³ÛáõÃÛ³Ùμ

ÏñÃ³Ï³Ý ¹ÇëÏáõñëáõÙ: ´Ý³Ï³Ý³μ³ñ, ³Ûë å³ñ³·³ÛáõÙ, ¹³ë³-

í³Ý¹Ù³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ ãÇ ÏÇñ³éíáõÙ μ³½Ù³½· áõ μ³½Ù³Ùß³-

ÏáõÃ³ÛÇÝ Éë³ñ³ÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ Ý³Ë³ï»ëí³Í áõëáõóáõÙª Ç ï³ñμ»-

ñáõÃÛáõÝ μ³½Ù³ÃÇí ³ñ¨»ÉÛ³Ý/³ñ¨ÙïÛ³Ý μ³½Ù³½· Éë³ñ³ÝÝ»ñÇ,

áñï»Õ ³í³Ý¹³μ³ñ ·áñÍáõÙ ¿ μ³½Ù³Ï³ñÍáõÃÛ³Ý (åÉÛáõñ³ÉÇ½Ù) áõ

Ñ³Ý¹áõñÅáÕ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹Ý»ñÇ ëÏ½μáõÝùÁ: Àëï ¿áõÃÛ³Ý,

ûï³ñ»ñÏñÛ³ (Ñ³Û/³ÛÉ³½·Ç) áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÏñÃ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ

ï»Õ ·ïÝáÕ ³ÝÑ³çáÕ Ñ³Õáñ¹³ÏóÙ³Ý Çñ³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁª Ýñ³Ýó

³ÝÓÝ³Ï³Ý/Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý ÁÝÏ³ÉáõÙÝ»ñÝ áõ, áñáß ¹»åù»ñáõÙ Ý³¨

³½·³ÛÇÝ ÇÝùÝáõÃÛáõÝÁ, §ÁÙμáëï³ÝáõÙ »Ý¦ ¨ ³Û¹åÇëáí É»½í³Ï³Ý

áõ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ Ó¨³íáñíáõÙ »Ý

áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁ ËáãÁÝ¹áïáÕ Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñª É»-

½áõ-Ùß³ÏáõÛÃ-ÇÝùÝáõÃÛáõÝ Ë³ãáõÕÇÝ»ñáõÙ: ì»ñáÝßÛ³É μ³Ý³Ó¨Á

μ³½Ù³ÝÇëï ¿. Ù³ëÝ³íáñ»óÝ»Éáí Ýß»Ýù, áñ ÝáõÛÝÇëÏ É³í³·áõÛÝ

áõëáõÙÝ³¹ÇïáÕ³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñÇ ¨ ³ÝÃ»ñÇ ¹³ë³·ñù»ñÇ ÏÇñ³é-

Ù³Ý ¹»åùáõÙ ¿É áõëáõóáõÙÁ Ã»ñÇ ÏÉÇÝÇ ³é³Ýó áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÏáÕ-

ÙÇó Çñ»Ýó ¹»ñ³Ï³ï³ñáõÃÛ³Ý ÁÝÏ³ÉÙ³Ý áõ ÇÝùÝ³·Çï³ÏóáõÃÛ³Ý

Ý»ñ¹³ßÝ³Ï Ñ³Ù³Ï»óáõÃÛ³Ýª ³Ùñ³·ñí³Í ¹³ë³Ëáë-áõë³ÝáÕ Ñ³-

ë³ñ³Ï³Ï³Ý/Ñ³Ù³ÛÝù³ÛÇÝ å³ïÏ³Ý»ÉáõÃÛ³Ý »ñÏáõëï»ù ËáñÝ

ÁÙμéÝáõÙáí:

Ø»ñ ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ ßñç³Ý³ÏáõÙ ³ÝÑñ³Å»ßï »Ýù Ñ³Ù³ñáõÙ

Ï³ñ¨áñ»É ³ÛÝ ÷³ëïÁ, áñ É»½íÇ áõëáõóáõÙÝ áõ áõëáõÙÝ³éáõÃÛáõÝÁ

í³Õáõó ³ñ¹»Ý ÁÝ¹·ñÏáõÙ ¿ É³ÛÝ³Í³í³É áõ μ³½Ù³ÝÇëï ÏñÃ³-

Ï³Ý áÉáñï, áñÝ ³Ûëûñ ¹áõñë ¿ ëáëÏ ³í³Ý¹³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÝ»ñÇ

ßñç³Ý³ÏÇó: Ü³ËÏÇÝáõÙ ûï³ñ É»½áõÝ ¹³ë³í³Ý¹íáõÙ ¿ñ ÛáõñáíÇ

ÙÇ³ÛÝ Ù»Ï ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó, ³ÛëÇÝùÝ ÝáõÛÝ å³ÃáëÁ ÝÏ³ï»ÉÇ ¿ñ Ã»°

ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý Ï³ñ·Ç μ³ó³ïñáõÃÛ³Ý, ¨ Ã»°, ³ë»Ýù, ß»ùëåÇñÛ³Ý

63

Ð³ÙÉ»ïÇ Ù³ëÇÝ ¹³ë³Ëáë»ÉÇë: ²Ûëûñ ÝáõÛÝÇëÏ ·áñÍÝ³Ï³Ý/μÇ½-

Ý»ë Ýå³ï³ÏÝ»ñáí ûï³ñ É»½íÇ áõëáõóáõÙÁ ÑáõÙ³ÝÇëï³Ï³Ý

ÙïùÇ ³Ýù³Ïï»ÉÇ μ³Õ³¹ñÇãÝ ¿, áñÁ ë»ñïáñ»Ý ³éÝãíáõÙ ¿ ÙÇç-

Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ñ³Õáñ¹³ÏóÙ³ÝÁ ï³ñ³μÝáõÛÃ Çñ³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ:

Î³ñ¨áñ»Éáí Ù³Ûñ»ÝÇ É»½íÇ ¹»ñÁ áñå»ë ÇÝùÝáõÃÛ³Ý, ÇëÏ ûï³ñ

É»½íÇÝÁª áñå»ë ³ßË³ï³Ýù³ÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý »ñ³ßËÇù, Ýß»Ýù,

áñ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñáõÙ ³éÏ³ Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý ·ÇïáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÝ áõ ÙÇç·Çï³Ï³ñ·³ÛÇÝ ³é³ñÏ³Ý»ñÁ (å³ïÙáõÃÛáõÝ, ÷ÇÉÇëá-

÷³ÛáõÃÛáõÝ, Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ (ëáóÇ³É³Ï³Ý Ù³ñ¹³μ³ÝáõÃÛáõÝ, Ñ³Ý-

ñ³É»½í³μ³ÝáõÃÛáõÝ, »ñÏñ³·ÇïáõÃÛáõÝ ¨ ³ÛÉÝ), É»½í³Ï³Ý áõ É»½-

í³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ μ³Õ³¹ñÇãÇ ß»ßï³¹ñáõÙáí, Ñ³Ù³ÑáõÝã »Ý Ù»ñ

Ñ³ñó³¹ñÙ³ÝÁ: ì»ñáÝßÛ³É áÉáñïÝ»ñáõÙ ³éÏ³ Ñ»Ýù³ÛÇÝ ·Çï»ÉÇù-

Ý»ñÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ý ÁÝÓ»éáõÙ áõë³ÝáÕÇÝ Í³ÝáÃ³Ý³Éáõ Ñ³-

ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ÛÝù³ÛÇÝ ÏÛ³ÝùÇ, ¨ áñáß ³éáõÙáíª Ý³¨ ù³Õ³-

ù³óÇáõÃÛ³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ Ñ»ï: ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ ÝÏ³ï»É, ³ÛÝáõ³-

Ù»Ý³ÛÝÇí, áñ ûï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñáõÙ

ÑÝ³ñ³íáñ ã¿, ¨ Ñ³ñÏ ¿É ãÏ³ ÁÝ¹·ñÏ»É ã³÷³½³Ýó Ù»Í Ãíáí ï»ë³-

Ï³Ý ³é³ñÏ³Ý»ñ, »ÉÝ»Éáí ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ Ýå³ï³Ï³áõÕÕí³-

ÍáõÃÛáõÝÇó: ÎñÏÇÝ ³Ý·³Ù ÁÝ¹·Í»Éáí É»½íÇ ¨ ÇÝùÝáõÃÛ³Ý Ù³ñ¹áõÝ

Ç í»ñáõëï ïñí³Í ÙÇ³ëÝáõÃÛáõÝÁ, Ýß»Ýù, áñ ³Ûë μ³óÁ Ï³ñ»ÉÇ ¿

Éñ³óÝ»É ó³ÝÏ³ó³Í (ûï³ñ/Ù³Ûñ»ÝÇ) É»½í³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ μÝáõÛÃÇ

ÝÛáõÃ»ñÇ ÙÇçáóáí, áñáÝó ÇÙ³óáõÃÛáõÝÁ ÏÝå³ëïÇ áõë³ÝáÕÇ »ë-Ç ¨

ÙÇç³í³ÛñÇ ÁÝÏ³ÉÙ³Ý í»ñ³μ»ñÛ³É ·Çï»ÉÇùÇ ïÇñ³å»ï»ÉáõÝ:

úï³ñ É»½íÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ, ³Ýßáõßï ÝÏ³ïÇ

³éÝ»Éáí É»½í³Ï³Ý ·Çï»ÉÇùÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÁ ù³Õ³ù³óÇáõÃÛ³Ý áõ

Ñ³Ù³ÛÝù³ÛÇÝ å³ïÏ³Ý»ÉáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ, Ñ»Ýù³ÛÇÝ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁ

Ï³ñáÕ »Ý Ù³ïáõóí»É Áëï ï»ùëïÇ μáí³Ý¹³ÏáõÃÛ³Ý ÁÝïñáõÃÛ³Ý

áõ μ³é³å³ß³ñÇ, ÇÝãå»ë Ý³¨ Ýñ³ ×³Ý³ãáÕ³Ï³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ï-

ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ï³ñ¨áñ»ÉáõÝ: ²í»ÉÇ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ¿ ÝÙ³ÝûñÇ-

Ý³Ï ß»ßï³¹ñáõÙáí ×³Ý³ãáÕ³Ï³Ý ÝÛáõÃ»ñÇ áõëáõóáõÙÁ Çñ³Ï³-

64

Ý³óÝ»É ËÃ³Ý»Éáõí áõë³ÝáÕÇ ÇÝùÝáõñáõÛÝ ³ßË³ï³Ýù Ï³ï³ñ»Éáõ

ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñÝ ³ÛëûñÛ³ μ³ñÓñ³·áõÛÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ-

·Ç é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý ³é³çÝ³Ñ»ñÃ ËÝ¹ÇñÝ»ñÇó ¿: ÆÝùÝáõñáõÛÝ

áõëáõÙÝ³éáõÃÛ³Ý ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ μ³½Ù³ÃÇí »Ý. Ý³Ë¨³é³ç

³ÛÝ ËÃ³ÝáõÙ ¿ áõë³ÝáÕÇ Ý³Ë³Ó»éÝáõÃÛáõÝÁ Ã»Ù³ÛÇ ÁÝïñáõÃÛ³Ý,

Ùï³íáñ áõÝ³ÏáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý áõ ùÝÝ³Ï³Ý Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý, ¨

ÁÝ¹Ñ³Ýñ³å»ë Ï»Ýë³·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÙÇ Ï³ñ¨áñ Ñ³ïí³ÍÇª ëï»Õ-

Í³·áñÍ³Ï³Ý í»ñ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó: ÆëÏ, Ï³ñ»ÉÇ ¿

÷³ëï»É, áñ áõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛ³Ý ³Ù»Ý³¿³Ï³Ý ³é³-

í»ÉáõÃÛáõÝÁ áõë³ÝáÕÇ ³ÏïÇí Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛáõÝÝ ¿ ïíÛ³É ÏñÃ³Ï³Ý

Ñ³Ù³ÛÝùÇ ÏÛ³ÝùáõÙª ë»÷³Ï³Ý ¹»ñ³Ï³ï³ñáõÃÛ³Ý áõ (ÇÝùÝáõÃ-

Û³Ý) å³ïÏ³Ý»ÉáõÃÛ³Ý ÉÇ³ñÅ»ùáõÃÛ³Ý ·Çï³ÏóáõÃÛ³Ùμ:

ÆÝùÝáõÃÛ³Ý μ³½Ù³ÝÇëï Ñ³ñ³óáõÛóÇ ÝÇëï»ñÇó Ù»ÏÝ ¿É, áõ-

ñ»ÙÝ ÝáõÛÝ³ÝáõÙ ¿ Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý/ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ¹»ñÇ ÁÝÏ³É-

Ù³Ý Ñ»ï. ûï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Õáñ¹³ÏóÙ³Ý í³ñù³-

·Í³ÇÝ ¿ÃÇÏ»ïÁ Ýáñ É»½í³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÙÇç³í³ÛñáõÙ »ñμ»ÙÝ Ó³-

ËáÕíáõÙ ¿ áã ÙÇ³ÛÝ É»½í³Ï³Ý, ³ÛÉ¨ Ýñ³Ýó Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý áõ Ñ³Ý-

ñáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ ·Çï»ÉÇùÇ Ã»ñÇ ÉÇÝ»Éáõ å³ï×³éáí:

¸³ï»Éáí å³ïÙáõÃÛ³Ý ¹³ë»ñÇó ù³Õ³ù³óÇáõÃÛáõÝÁ ï³ñμ»ñ

ù³Õ³ù³Ï³Ý Ï³éáõÛóÝ»ñÇ ûñáù ÙÇ³Ý·³Ù³ÛÝ ï³ñμ»ñ μÝáõÛÃ ¿ áõ-

Ý»ó»Éª Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý»Éáí ïíÛ³É Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ·»ñ³ñÅ»ùÇÝ

¨, Áëï ³Û¹Ù ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇó å³Ñ³ÝçíáÕ í³ñù³·ÍÇÝ. ³Ûëå»ë,

ÑÇÝ ÑáõÝ³Ï³Ý åáÉÇëÁ é³½Ù³Ï³Ý Ï³éáõÛó ¿ñ, ¨ ûñÇÝ³Ï êå³ñï³-

ÛÇ Ã»° ù³Õ³ù³Ï³Ý í»ñÝ³Ë³íÁ ¨ Ã»° ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÁ ÙÇ³íáñí³Í

¿ÇÝ Ñ³ÙÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ³é³ùÇÝáõÃÛ³Ý áõ μ³ñ»Ù³ë-

ÝáõÃÛ³Ý, é³½Ù³ï»Ýã á·áõ, å³ñïáõÃÛ³Ý, ¨ é³½Ù³Ï³Ý ¹³ëïÇ³-

ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ï³ï³ñ»ÉáõÃÛ³Ý ·»ñ³ñÅ»ùáí: Ð³ÛÏ³Ï³Ý å³ïÙ³Ùß³-

ÏáõÃ³ÛÇÝ ³ÝóÛ³ÉÝ áõ Ý»ñÏ³Ý ÝáõÛÝå»ë Ñ³ñáõëï »Ý Ýß³Ý³íáñ Ç-

ñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñáí, Çñ³Ï³Ý, ³é³ëå»É³Ï³Ý áõ ·ñ³Ï³Ý Ñ»ñáë-

Ý»ñáí, áñáÝù ÛáõñáíÇ ÁÝ¹ûñÇÝ³Ï»Éáõ ¨ ù³Õ³ù³óÇ Ï»ñï»Éáõ áõÅ

65

áõÝ»Ý: ²ëí³ÍÇ Ñ³Ù³ï»ùëïáõÙ Ñ»ï³ùñùÇñ ¿ ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É Ñ³Û

ê÷ÛáõéùÇ å³ïÙ³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ó¨³íáñÇã Ýß³Ý³ÏáõÃÛ³ÝÁ, Ù³ëÝ³-

íáñ³å»ë ù³Õ³ù³ÛÇÝ Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ³éûñ»³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÷á÷á-

ËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³éáõÙáí, ù³ÝÇ áñ Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý ÏÛ³ÝùáõÙ Ó¨³-

íáñíáÕ ³ñÅ»Ñ³Ù³Ï³ñ·Á ³Ýμ³Å³Ý»ÉÇ ¿ Ýñ³ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ùï³-

ÍáÕáõÃÛáõÝÇó, ¨ ³Ù»Ý³Ï³ñ¨áñÁª Çñ³í³Ï³Ý Ï³ñ·³íÇ×³ÏÇó:

âÑ³í³ÏÝ»Éáí ÁÝ¹Ñ³Ýñ³óÝ»Éáõ Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý áõ ù³Õ³ù³Ï³Ý

·áñÍÁÝÃ³óÝ»ñÇ μÝáõÃ³·ÇñÁ, Ýß»Ýù, áñ ³ÛëûñÛ³ ºñ¨³ÝÇ ¿ÃÝÇÏ

Ë×³ÝÏ³ñÝ Çñ μ³½Ù³½³ÝáõÃÛ³Ùμ ÙÇ³Ý·³Ù³ÛÝ ï³ñμ»ñ ¿ 60-³-

Ï³ÝÝ»ñÇó ï³ñμ»ñ ³éáõÙÝ»ñáí: ê³ í»ñ³μ»ñáõÙ ¿ Ñ³ïÏ³å»ë û-

ï³ñ³½·Ç ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ ³×ÇÝ, ¨, μÝ³Ï³Ý³μ³ñª ù³Õ³ù³ÛÇÝ ³-

éûñÛ³ÛáõÙ ³éÏ³ Ýáñ ³ñÅ»ùÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·ÇÝ:

ø³Õ³ù³óÇáõÃÛáõÝÁ, ³é³í»É ¨ë ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ¹³ëïÇ³ñ³-

ÏáõÃÛáõÝÁ, Áëï áñáß Ñ»ÕÇÝ³ÏÝ»ñÇ, ¹»ñ³Ï³ï³ñáõÃÛáõÝ ¿, áñÁ

å»ïù ¿ ëáíáñ»É. ³ÛÝ å³ñï³Ï³ÝáõÃÛáõÝ ¿, Çñ³íáõÝù, ÷áñÓ áõ ÑÁÙ-

ïáõÃÛáõÝ ¨, ³Ù»Ý³Ï³ñ¨áñÁª Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛáõÝ Ù»Í áõ ÷áùñ ËÙμ³-

Ñ³Ù³ÛÝù³ÛÇÝ ÏÛ³ÝùÇÝ: ²ëí³ÍÇ Ñ³Ù³ï»ùëïáõÙ ³ÝÑñ³Å»ßï »Ýù

Ñ³Ù³ñáõÙ ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É ù³Õ³ù³óÇáõÃÛáõÝ (citizenship) ¨ ù³Õ³-

ù³óÇ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ (¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃÛáõÝ/civic education) »½ñ»-

ñÇÝ, áñáÝó ÏÇñ³éáõÃÛ³Ý áõ Ñ³Û»ó³Ï»ñå³ÛÇÝ ¹³ßïÝ ÁÝ¹·ñÏáõÙ ¿

Çñ³í³Ï³Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý, Ñ³Ù³ÛÝù³ÛÇÝ, Ñ³Ýñ³ÛÇÝ, Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ

É³ÛÝ³Í³í³É ·áñÍÁÝÃ³óÝ»ñ, áñáÝó ÑÇÙùáõÙ ÁÝÏ³Í »Ý Ù³ñ¹áõ Ç-

ñ³íáõÝùÝ»ñÇ, ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý áñáßáõÙÝ»ñ Ï³-

Û³óÝ»Éáõ ¨ Ù³ñ¹áõ Ï»Ýë³·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý μ³½áõÙ ³ÛÉ áÉáñïÝ»ñ:

²Ù÷á÷»Éáí ûï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÇÝùÝáõÃÛ³Ý ³Ýë³ÑÙ³Ý

ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ ùÝÝ³ñÏáõÙÁ Ýáñ É»½í³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³ÝñáõÛ-

ÃáõÙ, Ýß»Ýù, áñ ¹»é¨ë μ³½Ù³ÃÇí ÇÝãáõÝ»ñ áõ ÇÝãå»ëÝ»ñ ³ÏÝÏ³-

ÉáõÙ »Ý ³ñÓ³·³ÝùÇ:

66


1. Richardson Robin (2005) Representing Britain as a diverse

society.// Citizenship and language learning: international

perspective. Stoke on Trent: Trentam.

2. Starkey Hugh (2005). Language Teaching for Democratic

Citizenship. Stoke on Trent, Trentham.

Summary

Some Aspects of Foreign Students’ Identity in a

New Linguocultural Environment

Nvard Yernjakyan, YSU

This article addresses the huge paradigm of identity and

community values in the educational practices, particularly at the

YSU Foreign Students’ Intercultural Educational Center. To specify

the target-issue as that of a successful teacher-student interaction in

many ways, it should be mentioned that learning about and being

helpfully involved in the new linguocultural community life identifies

with the importance of being an active member of the local

educational community. Understanding and acknowledging this as a

background knowledge of a concept of civics will be helpful for both

the teachers and students.

67

ÐÎËÜ ÑËÎÂÎÎÁÐÀÇÎÂÀÍÈß Â ÏÎÍÈÌÀÍÈÈ

ÍÀÖÈÎÍÀËÜÍÛÕ (ðóññêîé è àðìÿíñêîé)

ßÇÛÊÎÂÛÕ ÊÀÐÒÈÍ ÌÈÐÀ

Àðóòþíÿí Â. Í.

ÅÃÓ

Â êàæäîì ÿçûêå âûäåëÿþòñÿ ðàçíûå óðîâíè ñóùåñòâîâàíèÿ

è èññëåäîâàíèÿ, òî åñòü ëþáîé ÿçûê – ýòî ìíîãîóðîâíåâàÿ

ñòðóêòóðà. Àíàëèç ïîêàçûâàåò, ÷òî â êàæäîì ÿçûêå (èëè ãðóïïå

ÿçûêîâ) ïî-ðàçíîìó ïðåäñòàâëåíû, îòðàæåíû, âûðàæåíû ðàçëè÷-

íûå óðîâíè ÿçûêîâîé ôîðìû.

Ïî åäèíîäóøíîìó ìíåíèþ èññëåäîâàòåëåé, äëÿ ñèñòåìíîãî

ïîíèìàíèÿ ñóùíîñòè è ñòðóêòóðû ðóññêîãî ÿçûêà, âçàèìîñâÿ-

çàííîñòè åãî ðàçíîóðîâíåâûõ ïîêàçàòåëåé, ìíîãèõ ìåíòàëüíûõ

îñîáåííîñòåé ðóññêîãî ÷åëîâåêà, îñîáåííîñòåé ïîñòðîåíèÿ íà-

öèîíàëüíîé ÿçûêîâîé êàðòèíû ìèðà ñëîâîîáðàçîâàíèå

ïðåäñòàâëÿåòñÿ âàæíåéøèì, ïåðâîñòåïåííûì ëèíãâèñòè÷åñêèì

óðîâíåì.

Âåäü èìåííî ñëîâîîáðàçîâàíèå, ñ îäíîé ñòîðîíû, ÿâëÿåòñÿ

ïðè ëþáûõ ïîäõîäàõ è ïðèíöèïàõ èññëåäîâàíèÿ îäíèì èç ñàìûõ

çíà÷èìûõ è ñâîåîáðàçíûõ óðîâíåâûõ ïîêàçàòåëåé âñåõ ñëîâ

ðóññêîãî ÿçûêà, à ñ äðóãîé ñòîðîíû, ñëîâîîáðàçîâàíèå ïåðåïëå-

òàåòñÿ ñî âñåìè äðóãèìè óðîâíÿìè ñóùåñòâîâàíèÿ è èññëåäîâà-

íèÿ ÿçûêà: ôîíåòèêîé, ãðàôèêîé, ëåêñèêîé, ñîáñòâåííî ìîðôî-

ëîãèåé, ñèíòàêñèñîì, ñòèëèñòèêîé.

Îäíàêî ñëåäóåò îòìåòèòü, ÷òî ïðè îáùåì ïîíèìàíèè çíà-

÷èìîñòè ñëîâîîáðàçîâàòåëüíîãî óðîâíÿ, åñëè åäèíèöû ñëîâîîá-

ðàçîâàíèÿ (â òîì ÷èñëå è ìîðôåìèêè) è ðàññìàòðèâàþòñÿ â

ó÷åáíîé ëèòåðàòóðå, òî îáû÷íî òîëüêî ñ ôîðìàëüíîé òî÷êè

68

çðåíèÿ, êàê ñïîñîá îïèñàíèÿ ôîðìû è ñòðóêòóðû ñëîâà, à îñî-

áåííîñòè ôóíêöèîíàëüíî-ñåìàíòè÷åñêîãî ïëàíà ÷àñòî

îñòàþòñÿ â òåíè. Åäèíñòâåííàÿ ìîðôåìà, êîòîðàÿ îáû÷íî ñå-

ìàíòèçèðóåòñÿ è ïðåäñòàâëÿåòñÿ êàê ñîâîêóïíîñòü ôóíêöèî-

íàëüíûõ ñâÿçåé (ñëîâîîáðàçîâàòåëüíîå ãíåçäî) – ýòî êîðåíü. Ïî

íàøåìó ïðåäñòàâëåíèþ, àíàëèç ñëîâîîáðàçîâàòåëüíîãî ãíåçäà

ñëóæèò òîëüêî äëÿ ïîêàçàõ ôàêòà ó÷àñòèÿ/íåó÷àñòèÿ òîãî èëè

èíîãî êîðíÿ â ôîðìàëüíîì ïðåäñòàâëåíèè òîãî èëè èíîãî ïîíÿ-

òèÿ, òî åñòü â ñèñòåìíîé îðãàíèçàöèè ëåêñèêè, íî íå ñòàíî-

âèòñÿ ôîðìîé àíàëèçà ñåìàíòè÷åñêèõ õàðàêòåðèñòèê ñîñòàâ-

ëÿþùèõ ñëîâî ìîðôåì, êàê òàêîâûõ, êàê îòëè÷àþùèõ åãî îò

äðóãèõ åäèíèö ÿçûêà.

Îäíèì ñëîâîì, â î÷åðåäíîé ðàç ïðîèñõîäèò, íà íàø âçãëÿä,

ñìåøåíèå ïîêàçàòåëåé ðàçëè÷íûõ óðîâíåé, öåëåé è çàäà÷ êàæäî-

ãî èç íèõ, ÷òî îñîáåííî ÿðêî ïðîÿâëÿåòñÿ ïðè ïðîÿñíåíèè êîíê-

ðåòíîé ðîëè îïðåäåëåííûõ ñîñòàâëÿþùèõ (â ÷àñòíîñòè ñëî-

âîîáðàçîâñàòåëüíûõ) ïðè ðåêîíñòðóêöèè ñëîâîîáðàçîâàòåëü-

íûõ ïðèíöèïîâ ïîñòðîåíèÿ íàöèîíàëüíîé ÿçûêîâîé êàðòèíû ìè-

ðà.

Ýòîò ôàêò òåì áîëåå áðîñàåòñÿ â ãëàçà â íàøå âðåìÿ,

êîãäà ïðè èññëåäîâàíèè ëþáîãî óðîâíÿ, âñåõ ñèñòåì ÿçûêîâîé

ôîðìû ëèíãâèñòû âñå ÷àùå îáðàùàþòñÿ ê àíàëèçó çíà÷èìûõ äëÿ

àíòðîïîöåíòðè÷åñêîé êîíöåïöèè êîìïîíåíòîâ ÿçûêà: çíà÷å-

íèé, ñåìàíòèêè, ôóíêöèîíàëüíûõ îñîáåííîñòåé âñåõ ÿçûêîâûõ

åäèíèö, êîãíèòèâíîé çíà÷èìîñòè ðàçíîóðîâíåâûõ ýëåìåíòîâ

ÿçûêà, ñîïîñòàâëåíèþ ðàçëè÷íûõ ÿçûêîâ, â òîì ÷èñëå è íà óðîâ-

íå ìîðôåì, è ò.ï.

Ýòîò ñîâðåìåííûé àñïåêò ëèíãâèñòè÷åñêèõ èññëåäîâàíèé

ïðåäïîëàãàåò ðàáîòó â äâóõ íàïðàâëåíèÿõ:

69

1) èññëåäîâàíèÿ, ñâÿçàííûå ñ èçó÷åíèåì è ïðåäñòàâëåíèåì

ðóññêîé ÿçûêîâîé êàðòèíû ìèðà;

2) ìåòîäè÷åñêèå èññëåäîâàíèÿ, êîòîðûå äîëæíû ïîìî÷ü

ëó÷øå ïîíÿòü îñîáåííîñòè ðàçëè÷íûõ óðîâíåé ðóññêîãî ÿçûêà, â

÷àñòíîñòè ñëîâîîáðàçîâàòåëüíîãî.

Â ïëàíå ïðåäñòàâëåíèÿ ðóññêîé ÿçûêîâîé êàðòèíû ìèðà èññ-

ëåäîâàòåëè îáðàùàþò âíèìàíèå íà òå ýëåìåíòû (ñëîâîîáðàçî-

âàòåëüíûå), êîòîðûå ñîäåðæàò óêàçàíèå íà ñâîåîáðàçèå ìèðî-

ïîíèìàíèÿ, ìèðîâîñïðèÿòèÿ, ìèðîâèäåíèÿ ðóññêîãî íàðîäà, ÷òî

îñîáåííî ÿðêî ïðîÿâëÿåòñÿ ïðè ñîïîñòàâëåíèè ÿçûêîâ, òîãî

ñìûñëà, êîòîðûé âêëàäûâàåò â òî èëè èíîå ïîíÿòèå îïðåäåëåí-

íûé íàðîä (ìàñëî, ïðåäñåäàòåëü, ñóäüáà, ïîäñâå÷íèê, âîñïèòà-

íèå, ðó÷êà, ïîäíîæêà è ò.ä.).

Â ïðàêòèêå ïðåïîäàâàíèÿ ñëîâîîáðàçîâàíèÿ ñëåäóåò êîì-

ìåíòèðîâàòü ïîäîáíûì îáðàçîì ÿçûêîâûå åäèíèöû äâóõ òèïîâ:

- íàèáîëåå ÷àñòîòíûå, òèïè÷íûå ÿçûêîâûå ôàêòû ÿçûêîâ

(ãëàãîëüíûå ïðåôèêñû, óìåíüøèòåëüíî-ëàñêàòåëüíûå ñóôôèê-

ñû ñóùåñòâèòåëüíûõ, ðåãóëÿðíûå çàèìñòâîâàíèÿ âî âñåõ îá-

ëàñòÿõ è ò.ä.;

- íàèáîëåå ÿðêèå, îáðàçíûå, ñîïîñòàâèìûå ñ íàöèîíàëüíûìè

ïðèíöèïàìè êîíöåïòóàëèçàöèè ìèðà ôàêòû (ïîäñíåæíèê, èñ-

ïîëüçîâàòü, íàèçóñòü, ñëûøàòü – óñëûøàòü, ïîìíèòü – âñïîì-

íèòü è ò.ä.).

Â îáîèõ ñëó÷àÿõ ñëåäóåò îáðàùàòü îñîáîå âíèìàíèå íà àíà-

ëèç òåõ ôàêòîâ è ïîêàçàòåëåé èçó÷àåìîãî ÿçûêà, êîòîðûõ íåò

â ðîäíîì.

70

²Ù÷á÷áõÙ

´³é³Ï³½ÙáõÃÛ³Ý ¹»ñÁ ³½·³ÛÇÝ (Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¨ éáõë³Ï³Ý)

É»½í³Ï³Ý å³ïÏ»ñÇ Ñ³ëÏ³óáÕáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ

Ü. ì. Ð³ñáõÃÛáõÝÛ³Ý

Ä³Ù³Ý³Ï³ÏÇó É»½í³μ³ÝáõÃÛ³Ý ³Ù»Ý³Ï³ñ¨áñ áõÕÕáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÇó ¿ ³ßË³ñÑÇ É»½í³Ï³Ý å³ïÏ»ñÇ Ñ»ï³½áïáõÃÛáõÝÁ: ²Û¹ Ã»-

Ù³ÛÇÝ ¿ ÝíÇñí³Í ³Ûë Ñá¹í³ÍÁ:

Summary

Тhe Role of the Word-formation in the Context of the National

(Russian and Armenian) Linguistic Picture of the World

Harutyunyan V.N.

This article is devoted to the explanation of the word-formation

level in understanding the national (Russian) linguistic picture of the

world.

71

ÃËÀÃÎËÜÍÎÅ ÑËÎÂÎÎÁÐÀÇÎÂÀÍÈÅ Â ÏÐÀÊÒÈÊÅ

ÏÐÅÏÎÄÀÂÀÍÈß ÐÓÑÑÊÎÃÎ ßÇÛÊÀ

Àðóòþíÿí Â. Í.,

ÅÃÓ

Ñëîâîîáðàçîâàíèå îáåñïå÷èâàåò ïðåîáëàäàþùóþ ÷àñòü

ïðîöåññà ëåêñè÷åñêîé íîìèíàöèè, à ýòî çíà÷èò, ÷òî åãî ðåçóëü-

òàòû èãðàþò âàæíóþ ðîëü â ðàçâèòèè ïîçíàâàòåëüíûõ ïðîöåñ-

ñîâ, âûñòóïàþò êàê âàæíåéøåå ñðåäñòâî îáîãàùåíèÿ ëåêñè÷åñ-

êîãî ìàññèâà ëþáîãî ÿçûêà, â òîì ÷èñëå è ðóññêîãî.

Îñîáåííî âàæíî äëÿ ñèñòåìû ñëîâîîáðàçîâàíèÿ ëþáîãî ÿçû-

êà èññëåäîâàíèå ïðîèçâîäíîãî ñëîâà, òî åñòü òàêîãî ñëîâà, êî-

òîðîå îáëàäàåò ðàñ÷ëåíåííîé ñòðóêòóðîé, ñîñòîÿùåé èç ñå-

ìàíòè÷åñêè çíà÷èìûõ êîìïîíåíòîâ,è êîòîðîå ÿâëÿåòñÿ ðåçóëü-

òàòîì ðàáîòû ñîçíàíèÿ ïî óïîðÿäî÷åíèþ ÿçûêîâûìè ñðåäñòâà-

ìè ñâÿçåé è îòíîøåíèé ìåæäó ïðåäìåòàìè.

Â ðàçíûõ ÿçûêàõ ñëîâîîáðàçîâàíèå êàê óðîâíåâàÿ îðãàíèçà-

öèÿ ëåêñè÷åñêèõ åäèíèö èãðàåò ðàçëè÷íóþ ðîëü. Äëÿ ðóññêîãî

ÿçûêà ñëîâîîáðàçîâàíèå ÿâëÿåòñÿ âàæíåéøèì óðîâíåì ðàñ÷ëåíå-

íèÿ, êîíöåïòóàëèçàöèè, âûðàæåíèÿ íàöèîíàëüíîãî ìèðîïîíèìà-

íèÿ, ñðåäñòâîì ïîñòðîåíèÿ íàöèîíàëüíîé ÿçûêîâîé êàðòèíû

ìèðà. Îäíèì èç äîêàçàòåëüñòâ âñåãî ýòîãî ÿâëÿåòñÿ òîò

ôàêò, ÷òî îíî íåïîñðåäñòâåííî ñâÿçàíî ñî âñåìè äðóãèìè óðîâ-

íÿìè ÿçûêà: ôîíåòèêîé, ëåêñèêîé, ãðàììàòèêîé, ñòèëèñòèêîé.

Ìíîãèå àñïåêòû ýòîãî ðàçäåëà ëèíãâèñòèêè äîñòàòî÷íî

äàâíî èññëåäóþòñÿ òåîðåòèêàìè ÿçûêà, è, â ïåðâóþ î÷åðåäü,

ðå÷ü èäåò î ôîðìàëüíîé õàðàêòåðèñòèêå ìîðôåì ðàçíîãî òè-

ïà. Íî äàæå è îíè â êîíêðåòíûõ ìåòîäè÷åñêèõ ðàçðàáîòêàõ è â

ó÷åáíîé ëèòåðàòóðå ïðåäñòàâëåíû ÷èñòî ôîðìàëüíî, ñëèøêîì

ïîâåðõíîñòíî. Åñëè æå ãîâîðèòü î ôóíêöèîíàëüíî-ñåìàíòè÷åñ-

72

êèõ ïîêàçàòåëÿõ òåõ èëè èíûõ ìîðôåì, ÷òî ÿâëÿåòñÿ ÷àñòüþ

îáùåé òåíäåíöèè ðàçâèòèÿ èíòåðåñà èññëåäîâàòåëåé èìåííî ê

ýòèì õàðàêòåðèñòèêàì ÿçûêîâûõ åäèíèö, òî ìîæíî ñêàçàòü,

÷òî îíè îãðàíè÷èâàþòñÿ òîëüêî àíàëèçîì ñìûñëà è ôóíêöèî-

íàëüíîé çíà÷èìîñòè êîðíåâûõ ìîðôåì.

Ñëåäóåò îòìåòèòü, ÷òî â íàñòîÿùåå âðåìÿ èìåííî òàêîé

ðàêóðñ è ëèíãâèñòè÷åñêîãî, è ìåòîäè÷åñêîãî ðàññìîòðåíèÿ

îñîáåííîñòåé ñëîâîîáðàçîâàíèÿ è èíòåðåñåí, è àêòóàëåí äëÿ

õàðàêòåðèñòèêè âñåõ ÷àñòåé ðå÷è, â ÷àñòíîñòè, ãëàãîëà.

Îñîáîå âíèìàíèå ñîâðåìåííûõ íàó÷íûõ èññëåäîâàíèé ê àíà-

ëèçó ïîçíàâàòåëüíûõ, îíîìàñèîëîãè÷åñêèõ, íîìèíàöèîííûõ ïî-

êàçàòåëåé ÿçûêîâûõ åäèíèö ðàçíûõ óðîâíåé íåèçáåæíî äîëæåí

ïðèâåñòè è ê èçìåíåíèþ ïîäõîäîâ ïðè ïðàêòè÷åñêîì ïðåäñòàâ-

ëåíèè îñîáåííîñòåé ÿçûêà, òî åñòü â ïðàêòèêå ïðåïîäàâàíèÿ.

Óñâîåííûå ñëîâîîáðàçîâàòåëüíûå ìîäåëè ïðè èçó÷åíèè ÿçûêà

ìîãóò ñëóæèòü ñâîåãî ðîäà àëãîðèòìîì ïîíèìàíèÿ è ïðîäóöèðî-

âàíèÿ íîâûõ íåèçó÷åííûõ ñëîâ, ðîäñòâåííûõ óæå èçó÷åííûì, òàê

êàê â ýòîì ñëó÷àå ïðåäñòàâëåííûå îïðåäåëåííûì îáðàçîì ñëî-

âîîáðàçîâàòåëüíûå àôôèêñû ïåðåñòàþò âîñïðèíèìàòüñÿ êàê

íå÷òî íîâîå, è èõ ïîÿâëåíèå (äà åùå è â îïðåäåëåííîì ñèíòàê-

ñè÷åñêîì îêðóæåíèè (êîíòåêñòå) ñòàíîâèòñÿ â çíà÷èòåëüíîé

ñòåïåíè ïðåäñêàçóåìûì è ÿñíûì.

Ïðàêòè÷åñêàÿ çíà÷èìîñòü ðåøåíèÿ çàäà÷è ñèíòåçà çíà÷å-

íèÿ ìíîãîìîðôåìíîãî ñëîâà ïî ñóììå çíà÷åíèé ñîñòàâëÿþùèõ

åãî ìîðôåì âûÿâëÿåòñÿ, ïðåæäå âñåãî, â ïðåäñòàâëåíèè íàèáî-

ëåå ïðîäóêòèâíûõ è ðåãóëÿðíî èñïîëüçóåìûõ ìîðôåì. Òàêîâû,

íàïðèìåð, ãëàãîëüíûå ïðèñòàâêè (ñ îïîðîé íà ãëàãîëû äâèæåíèÿ:

âûåõàòü, âúåõàòü, ñúåõàòü, äîåõàòü, ïåðååõàòü) âûðåçàòü,

ðàçáèòü, îòîðâàòü, ïîäîãðåòü è ò.ä.; ñóôôôèêñàëüíûå îáðà-

çîâàíèÿ íàçâàíèé ëèö ïî îïðåäåëåííîìó ïðèçíàêó: æóðíàëèñò,

73

ôóòáîëèñò, òàêñèñò; àðìååö, ãâàðäååö, ãîðåö; ó÷åíèê, íàñëåä-

íèê, øêîëüíèê; ó÷èòåëü, ñòðîèòåëü, èçäàòåëü è ò.ä.; ñóôôèê-

ñàëüíûå îáðàçîâàíèÿ îò ïðèëàãàòåëüíûõ èëè îò äðóãèõ ÷àñòåé

ðå÷è, âûðàæàþùèå ñòåïåíü èíòåíñèâíîñòè ïðèçíàêà: ãîëóáîâà-

òûé, òîíêîâàòûé, óçêîâàòûé; äîæäëèâûé, çàáîòëèâûé, òà-

ëàíòëèâûé; óìåíüøèòåëüíî-ëàñêàòåëüíûå ñëîâà ñ ñóôôèêñîì -

èê (ðîòèê, äîìèê, íîñèê, ñòîëèê) è ò.ä.

Èçâåñòíî, ÷òî îäíîé èç âàæíåéøèõ õàðàêòåðèñòèê ðóññêî-

ãî ãëàãîëà ÿâëÿåòñÿ åãî ðàçâèòàÿ ïðåôèêñàëüíàÿ ñèñòåìà. Îíà

èãðàåò âàæíóþ ðîëü è â ñôåðå âèäîîáðàçîâàíèÿ, è â îïðåäåëå-

íèè ñïîñîáîâ ãëàãîëüíîãî äåéñòâèÿ, è ïðè ñåìàíòè÷åñêîì âûáî-

ðå òîãî èëè èíîãî ïðåôèêñàëüíîãî ãëàãîëà.

Âî ìíîãèõ ÿçûêàõ, â ÷àñòíîñòè, â àðìÿíñêîì, íåò ïîäîáíîé

ðàçâèòîé ñèñòåìû ïðåôèêñàöèè, è ìíîãèå çíà÷åíèÿ ïðåôèê-

ñàëüíûõ ãëàãîëîâ ïðîñòî íå äèôôåðåíöèðóþòñÿ â ïðåäåëàõ îä-

íîé ëåêñè÷åñêîé åäèíèöû, à ïåðåäàþòñÿ ëèáî îïèñàòåëüíûìè

îáîðîòàìè, ëèáî âîîáùå íå ðàçëè÷àþòñÿ.

Ïðàêòèêà ïðåïîäàâàíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà êàê èíîñòðàííîãî

ïîêàçûâàåò, ÷òî çàòðóäíåíèÿ ïðè èçó÷åíèè ðàçëè÷íûõ ëåêñèêî-

ãðàììàòè÷åñêèõ êàòåãîðèé ãëàãîëà âîçíèêàþò òîãäà, êîãäà

ïîÿâëÿåòñÿ ïðîáëåìà âûáîðà ïðåôèêñàëüíîãî ãëàãîëà äëÿ ïåðå-

äà÷è ñîîòâåòñòâóþùåé èíôîðìàöèè.

Äëÿ ïðàâèëüíîãî, ñîîòâåòñòâóþùåãî ñèòóàöèè, ïîñòðîå-

íèÿ âûñêàçûâàíèÿ íåîáõîäèìî ñîçäàíèå ó ó÷àùèõñÿ ïðåäñòàâëå-

íèÿ î ôóíêöèîíàëüíîé ñèñòåìíîñòè ñåìàíòèêè ðóññêèõ ïðå-

ôèêñîâ. Ïîäîáíàÿ ïðîöåäóðà, íà íàø âçãëÿä, ñîñòîèò èç òðåõ

ýòàïîâ:

çàêðåïëåíèå ñåìàíòèêè ðóññêèõ ïðåôèêñîâ íà ïðèìåðå

ãëàãîëîâ äâèæåíèÿ;

74

îòðàáîòêà ñåìàíòèêè ïðèñòàâîê íà ïðèìåðå íàèáîëåå

òèïè÷íûõ è ìíîãî÷èñëåííûõ â ïëàíå âîçìîæíîñòåé ïðè-

ñîåäèíåíèÿ ïðèñòàâîê ãëàãîëîâ;

âûÿâëåíèå îáüÿñíèìûõ ñëó÷àåâ íåïðèñîåäèíåíèÿ òåõ èëè

èíûõ ïðèñòàâîê.

Ïîñëåäîâàòåëüíîå çàêðåïëåíèå ñåìàíòèêè ðóññêèõ ïðåôèê-

ñîâ ñëåäóåò ïðîäîëæèòü è ïðè ïðåçåíòàöèè ñîîòâåòñòâóþùèõ

ñëîâ äðóãèõ ÷àñòåé ðå÷è.

Èìåííî ôóíêöèîíàëüíî-ñåìàíòè÷åñêèé ïîäõîä ê ïðåäñòàâ-

ëåíèþ àôôèêñîâ ëþáîãî òèïà ïîçâîëèò íàèáîëåå èíòåðåñíî è

ñèñòåìàòèçèðîâàííî ïðåäñòàâèòü íå òîëüêî íàèáîëåå ñëîæ-

íóþ ÷àñòü ðå÷è ðóññêîãî ÿçûêà – ãëàãîë, íî è âñþ ñèñòåìó ëåê-

ñè÷åñêîé íîìèíàöèè ÿçûêà.

²Ù÷á÷áõÙ

´³Û³Ï³Ý μ³é³Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ éáõë»ñ»ÝÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý

·áñÍÁÝÃ³óáõÙ

Ð³ñáõÃÛáõÝÛ³Ý ì.Ü.

ºäÐ

èáõë»ñ»ÝÇ μ³é³å³ß³ñÇ Ó¨³íáñÙ³Ý Ù»ç Ï³ñ¨áñ ¹»ñ »Ý Ë³-

ÕáõÙ μ³é»ñÇ ëï»ÕÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ û·ï³·áñÍíáÕ Ó¨áõÛÃÝ»ñÇ ï»ë³Ï-

Ý»ñÝ áõ »Õ³Ý³ÏÝ»ñÁ:Ð³ïÏ³å»ë ³Û¹ ÷³ëïÁ Ï³ñ¨áñ ¿ éáõë»ñ»ÝÇ

μ³Û³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á Ñ³ëÏ³Ý³Éáõ ¨ ×Çßï û·ï³·áñÍ»Éáõ Ñ³Ù³ñ,

áñÁ ÑÝ³ñ³íáñ ¿ ÙÇ³ÛÝ éáõë»ñ»ÝÇ Ý³Ë³Í³ÝóÝ»ñÇ ÇÙ³ëïÁ Ñ³ë-

Ï³Ý³Éáõ ¹»åùáõÙ:

75

ÈÑÏÎËÜÇÎÂÀÍÈÅ ÇÂÓÊÎÇÀÏÈÑÈ Â ÏÐÎÖÅÑÑÅ

ÎÁÓ×ÅÍÈß ÐÓÑÑÊÈÌ ÃËÀÃÎËÎÌ ÄÂÈÆÅÍÈß

Áàáàõàíÿí Ì. Ã.

ÅÃÓ

Îäíèì èç ïðèíöèïîâ ìåòîäà àêòèâèçàöèè ðåçåðâíûõ âîç-

ìîæíîñòåé îáó÷àåìîãî ÿâëÿåòñÿ ãëîáàëüíîå èñïîëüçîâàíèå âñåõ

ñðåäñòâ âîçäåéñòâèÿ íà ñîçíàíèå è ìûøëåíèå ó÷àùåãîñÿ.

Ïðè îáó÷åíèè ðóññêèì ãëàãîëàì äâèæåíèÿ, îñîáåííî íà íà-

÷àëüíîì ýòàïå, íàèáîëåå ýôôåêòèâíûìè ñðåäñòâàìè âîç-

äåéñòâèÿ ÿâëÿþòñÿ çâóêîòåõíè÷åñêèå, êîòîðûå äàþò âîçìîæ-

íîñòü ðåàëüíîé ïðàêòèêè ñëóõîâîãî âîñïðèÿòèÿ ðå÷è.

Ýôôåêòèâíîñòü îáó÷åíèÿ ðå÷åâîìó âçàèìîäåéñòâèþ àóäè-

ðîâàíèÿ è ãîâîðåíèÿ âî ìíîãîì îïðåäåëÿåòñÿ âûáîðîì èñòî÷íè-

êà èíôîðìàöèè, êîòîðûé, ñ îäíîé ñòîðîíû, äîëæåí îáåñïå÷èòü

àêòèâèçàöèþ ñëóõîâîé ðåöåïòèâíîé äåÿòåëüíîñòè, à ñ äðóãîé

– ñîçäàòü êîììóíèêàòèâíóþ îñíîâó è ñòèìóë äëÿ ãîâîðåíèÿ. Öå-

ëåñîîáðàçíîñòü èñïîëüçîâàíèÿ ôîíîìàòåðèàëîâ äëÿ ðåøåíèÿ

ýòîé ïðîáëåìû î÷åâèäíà, òàê êàê îíè îòêðûâàþò øèðîêèå âîç-

ìîæíîñòè äëÿ âçàèìîñâÿçàííîãî ðàçâèòèÿ àóäèðîâàíèÿ è ãîâî-

ðåíèÿ â óñëîâèÿõ, áëèçêèõ ê óñëîâèÿì ðåàëüíîãî êîììóíèêàòèâíî-

ãî ôóíêöèîíèðîâàíèÿ.

Ïðàêòèêà ñëóõîâîãî âîñïðèÿòèÿ ðå÷è ïðèîáðåòàåò î÷åíü

áîëüøóþ çíà÷èìîñòü, ïîñêîëüêó äâà âàæíûõ ÑÌÈ (òåëåâèäåíèå

è ðàäèî) ðåàëèçóþòñÿ â çâóêîâîé ôîðìå, ÷òî äàåò âîçìîæíîñòü

ýôôåêòèâíîé îðãàíèçàöèè ðàáîòû ñî ñòóäåíòàìè.

Óðîêè ñ èñïîëüçîâàíèåì çâóêîòåõíèêè îñíîâàíû íà ïðèíöè-

ïå êîìïëåêñíîé è ñèòóàòèâíî-òåìàòè÷åñêîé îðãàíèçàöèè ÿçû-

êîâîãî ìàòåðèàëà. Çäåñü èìååòñÿ â âèäó íåîáõîäèìîñòü ïðàê-

76

òè÷åñêîé ðàáîòû íà êàæäîì çàíÿòèè íàä ôîíåòèêîé, ãðàììà-

òèêîé è ëåêñèêîé ðóññêîãî ÿçûêà, õîòÿ è íå âñåãäà â îäèíàêîâîì

ñîîòíîøåíèè. Âûáîð òîãî èëè èíîãî ôîíåòè÷åñêîãî, ãðàììà-

òè÷åñêîãî è ëåêñè÷åñêîãî ìàòåðèàëà íå ìîæåò áûòü ñëó÷àé-

íûì, ïðîèçâîëüíûì. Îí äîëæåí áûòü ÷åì-òî îïðàâäàí. Òàêèì

“îïðàâäàíèåì” ÿâëÿåòñÿ òà èëè èíàÿ òèïîâàÿ êîììóíèêàòèâíàÿ

ñèòóàöèÿ, âîêðóã êîòîðîé è ñãðóïïèðîâàí âåñü ìàòåðèàë.

Èñïîëüçîâàíèå ôîíîçàïèñåé ñïîñîáñòâóåò àêòèâèçàöèè

ó÷åáíîé äåÿòåëüíîñòè, à òàêæå äàåò âîçìîæíîñòü ìîäåðíèçà-

öèè ó÷åáíîãî ïðîöåññà îáó÷åíèÿ. Ïðè ýòîì äîëæåí âåñòèñü

ïîèñê íåñòàíäàðòíûõ ôîðì óðîêîâ, êîòîðûå îòëè÷àþòñÿ

ïðåæäå âñåãî íîâèçíîé, îðèãèíàëüíîñòüþ.

Ôîíîãðàììà ñëóæèò îïîðîé ïðè îáó÷åíèè ãîâîðåíèþ, òàê

êàê ïîçâîëÿåò óñïåøíî âûïîëíèòü ðÿä óïðàæíåíèé, ïîäãîòàâëè-

âàþùèõ ðå÷ü, òðåíèðóþùèõ è àâòîìàòèçèðóþùèõ óïîòðåáëå-

íèå ãëàãîëîâ äâèæåíèÿ. Ïðè ýòîì âñå òðåíèðîâî÷íûå óïðàæíå-

íèÿ îñóùåñòâëÿþòñÿ íà êîììóíèêàòèâíîé îñíîâå, ïðèáëèæåíû ê

óñëîâèÿì ðåàëüíîãî îáùåíèÿ. Ó÷àùèìñÿ äîëæíà áûòü ïîíÿòíà

âîçìîæíîñòü èñïîëüçîâàíèÿ ìàòåðèàëà óïðàæíåíèé â æèçíåííûõ

ñèòóàöèÿõ.

Îáû÷íî ñèñòåìà òðåíèðîâî÷íûõ óïðàæíåíèé âêëþ÷àåò ïîý-

òàïíîå ôîðìèðîâàíèå íàâûêà – èììèòàòèâíûå, ïîäñòàíîâî÷-

íûå, òðàíñôîðìàöèîííûå è âîïðîñî-îòâåòíûå. Êàæäîå èç ïîä-

îáðàííûõ óïðàæíåíèé ñëåäóåò ïîâòîðÿòü íà íåñêîëüêèõ óðîêàõ,

ïîýòàïíî çàìåíÿÿ óñâîåííûé ìàòåðèàë íîâûì. Áîëåå òîãî, îäíî

óïðàæíåíèå ïðè îáó÷åíèè íèêîãäà íå äàåò êîíå÷íîãî ýôôåêòà

äàæå ïî îòíîøåíèþ ê ÷àñòíîé ïðîìåæóòî÷íîé öåëè.

Ðàññìîòðèì ýòè ôîíîóïðàæíåíèÿ, îñíîâàííûå íà çâóêîçà-

ïèñè.

77

1. Ñëóøàéòå, ïîâòîðÿéòå, ÷èòàéòå.

à) â [â] â óíèâåðñèòåò, â ìóçåé, â ìàãàçèí, â áóôåò, â á-

èáëèîòåêó, â áàíê…

â [ô] â ïàðê, â òåàòð, â öåíòð, â êèíî…

íà ñòàäèîí, íà ôàêóëüòåò, íà ïî÷òó, íà ïëîùàäü, íà óëèöó

á) ß èäó â áèáëèîòåêó ß åäó â áèáëèîòåêó

Òû èäåøü â ïàðê Òû åäåøü â ïàðê

Îí èäåò â áèáëèîòåêó Îí åäåò â

á èáëèîòåêó

Îíà èäåò â òåàòð Îíà åäåò â òåàòð

Ìû èäåì ìóçåé Ìû åäåì â ìóçåé

Âû èäåòå â ìàãàçèí Âû åäåòå â ìàãàçèí

Îíè èäóò â óíèâåðñèòåò Îíè åäóò â

óíèâåðñèòåò

â) ß åäó â Ìîñêâó Ìû åäåì â Ãðóçèþ

Òû åäåøü â Èðàí Âû åäåòå â Êèåâ

Îí åäåò â Êèòàé Îíè åäóò â Àðìåíèþ

Îíà åäåò â Ïàðèæ

2. Ñëóøàéòå, ïîâòîðÿéòå.

ß õîæó â ìóçåé ß åçæó â ìóçåé

Òû õîäèøü â òåàòð Òû åçäèøü â òåàòð

Îí õîäèò â áèáëèîòåêó Îí åçäèò â

áèáëèîòåêó

Îíà õîäèò â ìàãàçèí Îíà åçäèò â ìàãàçèí

Ìû õîäèì â ïàðê Ìû åçäèì â ïàðê

Âû õîäèòå íà ñòàäèîí Âû åçäèòå íà

ñòàäèîí

Îíè õîäÿò â áàññåéí Îíè åçäÿò â áàññåéí

3. Ñëóøàéòå ñîîáùåíèÿ è âûïîëíÿéòå çàäàíèå ïî îáðàçöó.

Îáðàçåö: – Âèêòîð ëþáèò êèíî.

78

– Îí èäåò â êèíîòåàòð. Îí ÷àñòî õîäèò â êèíîòåàòð.

1. Îí ëþáèò öèðê.

2. Ïîäðóãè ëþáÿò ãóëÿòü â ïàðêå.

3. ß ëþáëþ ïëàâàòü â áàññåéíå.

4. Àííà ëþáèò çàíèìàòüñÿ â áèáëèîòåêå.

5. Ñåðãåé ëþáèò òåàòð.

4. Ñëóøàéòå ñîîáùåíèÿ è âûïîëíÿéòå çàäàíèå ïî îáðàçöó.

Îáðàçåö: – Îí åäåò â Ïåòåðáóðã (Ìîñêâà).

– Íåò, îí åäåò íå â Ïåòåðáóðã, à â Ìîñêâó. Îí ÷àñòî

åçäèò òóäà.

1. Äðóçüÿ åäóò íà äà÷ó (ýêñêóðñèÿ).

2. Àííà åäåò ê ñåñòðå (ìàòü)

3. Èâàí Èâàíîâè÷ åäåò â óíèâåðñèòåò (áàíê).

4. Ðîäèòåëè Íàòàøè åäóò íà ìîðå â Ñî÷è (Áàòóìè).

5. Àðòåì åäåò â Èòàëèþ (Ôðàíöèÿ).

Êîãäà ñòóäåíòû óæå èìåþò îïðåäåëåííûé îïûò çàíÿòèé ñ

èñïîëüçîâàíèåì çâóêîçàïèñè, ñëåäóåò ïåðåõîäèòü ê ðàáîòå íàä

ñâÿçíûì òåêñòîì.

Ïðè êîììóíèêàòèâíîé îðèåíòèðîâàííîñòè ñîâðåìåííîé

ìåòîäèêè ïðàâèëüíàÿ îðãàíèçàöèÿ îáó÷åíèÿ àóäèðîâàíèþ, êàê

îòìå÷àåò À.À. Ïàññîâ, ÿâëÿåòñÿ îäíèì èç îñíîâíûõ óñëîâèé óñ-

ïåøíîãî îâëàäåíèÿ ÿçûêîì. Âåäü â ó÷åáíî-âîñïèòàòåëüíîì ïðî-

öåññå àóäèðîâàíèå âûïîëíÿåò ìíîæåñòâî âñïîìîãàòåëüíûõ

ôóíêöèé. Îíî ñòèìóëèðóåò ó÷åáíóþ è ðå÷åâóþ äåÿòåëüíîñòü ó-

÷àùèõñÿ, èñïîëüçóåòñÿ äëÿ çíàêîìñòâà ñ íîâûì ÿçûêîâûì è ðå-

÷åâûì ìàòåðèàëîì, âûñòóïàåò êàê ñðåäñòâî ôîðìèðîâàíèÿ íà-

âûêîâ è óìåíèé âî âñåõ äðóãèõ âèäàõ ðå÷åâîé äåÿòåëüíîñòè,

ñïîñîáñòâóåò ïîääåðæàíèþ äîñòèãíóòîãî óðîâíÿ âëàäåíèÿ

ðå÷üþ, ïîâûøàåò ýôôåêòèâíîñòü îáðàòíîé ñâÿçè è ñàìîêîíò-

ðîëÿ.

79

Ôîíîòåêñò äîëæåí ñîäåðæàòü àêòóàëüíóþ èíôîðìàöèþ

ñòðàíîâåä÷åñêîãî õàðàêòåðà, ïîäíèìàòü àêòóàëüíûå, ñîöèàëü-

íî çíà÷èìûå âîïðîñû. Ýòî ìîáèëèçóåò âíèìàíèå ó÷àùèõñÿ è

òåì ñàìûì ïîâûøàåò ýôôåêòèâíîñòü çàäàíèÿ. Èíòåðåñóþùàÿ

ñòóäåíòîâ èíôîðìàöèÿ ïîðîæäàåò ó íèõ ìíîæåñòâî ñìûñëîâûõ

ñâÿçåé, êîòîðûå ïðè ïîìîùè ïðåïîäàâàòåëÿ ðåàëèçóþòñÿ íà

ðóññêîì ÿçûêå.

1. à). Ïðî÷èòàéòå òåêñò è âûïèøèòå âñå ãëàãîëû äâèæå-

íèÿ. Ïåðåâåäèòå èõ íà àðìÿíñêèé ÿçûê.

ËÎØÀÄÜ-ÏÎ×ÒÀËÜÎÍ

Îäíàæäû äâà ìàëü÷èêà åõàëè íà âåëîñèïåäàõ â ñîñåäíþþ äå-

ðåâíþ. Âäðóã âïåðåäè îíè óâèäåëè ëîøàäü, êîòîðàÿ áåæàëà ïî

äîðîãå áåç ÷åëîâåêà è âåçëà íà ñïèíå êàêóþ-òî ñóìêó. Òàê îíè å-

õàëè, à ëîøàäü áåæàëà ìèíóò ñîðîê. Íàêîíåö îíè ïðèåõàëè â äå-

ðåâíþ. Ëîøàäü îñòàíîâèëàñü îêîëî âòîðîãî äîìà, ìàëü÷èêè òî-

æå îñòàíîâèëèñü è ñòàëè íàáëþäàòü çà ëîøàäüþ. Â ýòî âðåìÿ

èç äîìà âûøåë ìóæ÷èíà, âçÿë ñóìêó è â ýòîò ìîìåíò óâèäåë, ÷òî

ìàëü÷èêè ñ ëþáîïûòñòâîì ñìîòðÿò íà íåãî. Òîãäà îí ðàññêàçàë

èì, ÷òî ýòî ëîøàäü î÷åíü óìíàÿ, îíà õîðîøî çíàåò äîðîãó è áå-

ãàåò îò ñòàíöèè äî äåðåâíè îäíà, âîçèò æèòåëÿì äåðåâíè ïî÷-

òó: ãàçåòû, æóðíàëû, ïèñüìà. Æèòåëè ëþáÿò ýòó ëîøàäü è íà-

çûâàþò åå “íàøà Óìíèöà”.

á) Îòâåòüòå íà âîïðîñû.1. Êóäà åõàëè ìàëü÷èêè? 2. Íà ÷åì

îíè åõàëè? 3. Êîãî îíè óâèäåëè âïåðåäè íà äîðîãå? 4. Êóäà áåæà-

ëà ëîøàäü? 5. ×òî îíà âåçëà? 6. Ñêîëüêî âðåìåíè ìàëü÷èêè åõà-

ëè äî äåðåâíè? 7. Êóäà ïðèáåæàëà ëîøàäü? 8. Êóäà ïðèåõàëè

ìàëü÷èêè? 9. ×òî óçíàëè ìàëü÷èêè? 10. ×òî âîçèò ëîøàäü? 11.

Êîìó îíà âîçèò ïî÷òó? Ïî÷åìó îíà âîçèò ïî÷òó îäíà, áåç ÷åëî-

80

âåêà? 12. Êàê íàçûâàþò åå æèòåëè äåðåâíè è ïî÷åìó? 13. Êàê

áû âû íàçâàëè ýòîò ðàññêàç?

â) Ïîñëå ïîâòîðíîãî ÷òåíèÿ ïðåäëàãàåòñÿ çàïèñàòü âñå

âñòðå÷àþùèåñÿ â òåêñòå ãëàãîëû äâèæåíèÿ è ïðîñïðÿãàòü èõ.

2. Ñòóäåíòû çàðàíåå ïîëó÷àþò òåêñò ñ ïðîïóùåííûìè

ãëàãîëàìè äâèæåíèÿ. Òåêñò ïðîñëóøèâàåòñÿ äâàæäû, ïîñëå ÷åãî

ïðîâåðÿåòñÿ ïîíèìàíèå òåêñòà. Çàòåì ñòóäåíòàì ïðåäëà-

ãàåòñÿ âñòàâèòü ïðîïóùåííûå ãëàãîëû äâèæåíèÿ.

Îäíèì èç âèäîâ ðàáîòû ñ àóäèîòåêñòîì ÿâëÿåòñÿ ïèñüìåí-

íûé ïåðåâîä çâóêîçàïèñè ñ ðóññêîãî íà ðîäíîé ÿçûê ó÷àùåãîñÿ (â

íàøåì ñëó÷àå – íà àðìÿíñêèé). Ýòî óïðàæíåíèå íà ïîíèìàíèå.

Âíà÷àëå ñòóäåíòû äîëæíû ïðîñëóøàòü òåêñò. Çàòåì ñëåäóåò

ïðèñòóïèòü ê ïåðåâîäó îòäåëüíûõ ïðåäëîæåíèé. Ïàóçà ìåæäó

ïðåäëîæåíèÿìè äîëæíà ñîñòàâëÿòü 1-2 ìèíóòû. Ïî îêîí÷àíèè

âûïîëíåíèÿ óïðàæíåíèÿ ó÷àùèåñÿ ìîãóò ñðàâíèòü ñâîé ïåðåâîä

ñ îðèãèíàëîì. Ýòî çàäàíèå õîðîøî ðàçâèâàåò íå òîëüêî âíèìà-

íèå è ïàìÿòü, íî è ÿçûêîâóþ ñïîñîáíîñòü, ÷óâñòâî ÿçûêà.

Íàèáîëåå ñëîæíûé âèä çàäàíèÿ – ïåðåñêàç çâóêîçàïèñè

òåêñòà áåç ãðàôè÷åñêîé îïîðû. Ïîýòîìó íà÷èíàòü ýòîò âèä

ðàáîòû íóæíî ñ íåáîëüøèõ òåêñòîâ, ñîäåðæàùèõ èíòåðåñíóþ

èíôîðìàöèþ, ïîñòåïåííî óâåëè÷èâàÿ îáúåì.

Ïðèâåäåì ïðèìåð ïîäîáíîãî òåêñòà.

ÏÎÆÀÐÍÀß ÑÎÁÀÊÀ

Îäèí ðàç â ãîðîäå áûë ïîæàð. Êîãäà ïîæàðíûå ïîäúåõàëè ê

äîìó, ê íèì ïîäáåæàëà æåíùèíà. Îíà ïëàêàëà è ãîâîðèëà, ÷òî â

äîìå îñòàëàñü åå ìàëåíüêàÿ äî÷êà. Ïîæàðíûå ïðèêàçàëè ñîáàêå:

“Áåãè â äîì”. Ñîáàêà âáåæàëà â äîì. ×åðåç ïÿòü ìèíóò îíà âûáå-

æàëà èç äîìà. Îíà íåñëà äåâî÷êó. Ìàòü âçÿëà äî÷êó íà ðóêè. Íî

81

ñîáàêà îïÿòü ïî÷åìó-òî ïîáåæàëà â äîì. Âñå ïîäóìàëè, ÷òî â

äîìå îñòàëèñü åùå ëþäè. Ñêîðî ñîáàêà âûáåæàëà èç äîìà. Âñå -

çàñìåÿëèñü: îíà íåñëà êóêëó.

Äëÿ äîñòèæåíèÿ îïðåäåëåííîãî ýôôåêòà çàíÿòèÿ ñ ïðèìå-

íåíèåì çâóêîçàïèñè ñëåäóåò ïðîâîäèòü ðåãóëÿðíî. Ñèñòåìàòè-

÷åñêîå èñïîëüçîâàíèå òåõíè÷åñêèõ ñðåäñòâ ïîçâîëÿåò:

ïîâûñèòü ýôôåêòèâíîñòü îáó÷åíèÿ;

ðàçâèòü ïîçíàâàòåëüíóþ àêòèâíîñòü, ñàìîñòîÿòåëü-

íîñòü, ïîâûñèòü èíòåðåñ ê ó÷åáå, ê èçó÷àåìîìó ïðåäìå-

òó;

ñîâåðøåíñòâîâàòü ôîðìû îðãàíèçàöèè ó÷åáíîé äåÿ-

òåëüíîñòè;

ó÷èòûâàòü èíäèâèäóàëüíûå îñîáåííîñòè ó÷àùèõñÿ, ðàç-

âèâàòü èõ ñïîñîáíîñòè.

Òàêèì îáðàçîì, ïðèìåíåíèå çâóêîçàïèñè â ïðîöåññå îáó÷å-

íèÿ ðóññêèì ãëàãîëàì äâèæåíèÿ ïîçâîëÿåò ïîäãîòîâèòü ó÷àùèõ-

ñÿ ê âîñïðèÿòèþ ðóññêîé ðå÷è, çâó÷àùåé ïî ðàäèî è òåëåâèäå-

íèþ, ÷òî ïðåäñòàâëÿåòñÿ íàì î÷åíü âàæíûì.

Ëèòåðàòóðà

1. Áîãîìîëîâ À. Í. Ìóëüòèìåäèéíûé êóðñ “Âçàèìîïîíèìàíèå”

(îïûò ðåàëèçàöèè íîâûõ òåõíîëîãèé â îáó÷åíèè ðóññêîìó ÿ-

çûêó êàê èíîñòðàííîìó) // Ìèð ðóññêîãî ñëîâà, 2000, N1 –

ñ.93-97.

2. Áîãîìîëîâ À. Í. Íîâîñòè èç Ðîññèè. Ðóññêèé ÿçûê â ñðåäñò-

âàõ ìàññîâîé èíôîðìàöèè. – Ì.: Ðóññêèé ÿçûê. Êóðñû, 2003,

2004 – 93ñ.

3. Ãðîìîâà Î. À. Àóäèîâèçóàëüíûé ìåòîä è ïðàêòèêà åãî

ïðèìåíåíèÿ. – Ì.: Âûñøàÿ øêîëà, 1977 – 100ñ.

82

4. Èáðîõèìîâ Ñ. Ï. Ãëàãîëû äâèæåíèÿ è îñîáåííîñòè èõ

èçó÷åíèÿ // Ðóññêèé ÿçûê â íàöèîíàëüíîé øêîëå, 1989, N11 –

ñ.45-48.

5. Ëàïòåâà Î. À. Æèâàÿ ðóññêàÿ ðå÷ü ñ òåëåýêðàíà: Ðàçãîâîð-

íûé ïëàñò òåëåâèçèîííîé ðå÷è â íîðìàòèâíîì àñïåêòå. – Ì.,

2003 – 151ñ.

²Ù÷á÷áõÙ

èáõë»ñ»ÝÇ ß³ñÅÙ³Ý μ³Û»ñÇ áõëáõóÙ³Ý ëÏ½μÝ³Ï³Ý ÷áõÉáõÙ

³é³í»É ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï »Ý Ó³ÛÝ³ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñÁ, áñáÝù

ËáëùÇ Ó³ÛÝ³ÛÇÝ ÁÝÏ³ÉÙ³Ý ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ý ï³ÉÇë: Ò³ÛÝ³·-

ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÏÇñ³éáõÙÁ Ýå³ëïáõÙ ¿ áõëáõóÙ³Ý ³ÏïÇí³óÙ³ÝÁ,

ÇÝãå»ë Ý³¨ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ Ýá-

ñ³óÙ³ÝÁ:

²Û¹áõÑ³Ý¹»ñÓ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ áñáÝ»É ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ýáñ³Ýáñ

Ù»Ãá¹Ý»ñ, áñáÝù Ï³é³ÝÓÝ³Ý³Ý Ý³¨ Çñ»Ýó Ûáõñ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»-

ñáí:

Ò³ÛÝ³·ñáõÃÛáõÝÁ μ³Ý³íáñ ËáëùÇ ÑÇÙùÝ ¿, ù³ÝÇ áñ ³ÛÝ ÑÝ³-

ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùμ Ï³ï³ñ»É ÙÇ ß³ñù í³ñÅáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñ, áñáÝóáõÙ ³éÏ³ »Ý éáõë»ñ»ÝÇ ß³ñÅÙ³Ý μ³Û»ñÁ: öáñÓÝ³-

Ï³Ý í³ñÅáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ »Ý Ñ³Õáñ¹³ÏóÙ³Ý ÑÇÙùÇ

íñ³, áñÁ Çñ³Ï³Ý ß÷Ù³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇÝ Ùáï ¿: êáíáñáÕÝ»ñÇÝ

Ñ³ëÏ³Ý³ÉÇ åÇïÇ ÉÇÝÇ ß³ñÅÙ³Ý μ³Û»ñÇ ×Çßï ·áñÍ³ÍáõÃÛáõÝÁ:

Ò³ÛÝ³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ·áñÍ³ÍáõÃÛáõÝÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë,

Ñ³ïÏ³å»ë é³¹ÇáÛáí ¨ Ñ»éáõëï³ï»ëáõÃÛ³Ùμ, ×Çßï ÁÝÏ³É»Éáõ

éáõë»ñ»Ý ËáëùÁ:

83

ËÈÍÃÂÎÄÈÄÀÊÒÈ×ÅÑÊÈÅ ÎÑÍÎÂÛ ÎÁÓ×ÅÍÈß

ÄÂÓÂÈÄÎÂÛÌ ÃËÀÃÎËÎÌ ÐÓÑÑÊÎÃÎ ßÇÛÊÀ

Àéâàçÿí Í. Ñ.

ÅÃÓ

Êàòåãîðèÿ âèäà, íàðÿäó ñ êàòåãîðèÿìè âðåìåíè, íàêëîíåíèÿ

è ëèöà, ÿâëÿåòñÿ ãëàâíåéøèì ìîðôîëîãè÷åñêèì ïðèçíàêîì ãëàãî-

ëà. Íåò ãëàãîëà âíå âèäà. Îí âûðàæàåò òó “çîíó ñìûñëîâ” (Þ.Ñ.

Ìàñëîâ), êîòîðàÿ â äðóãèõ ÿçûêàõ âûðàæàåòñÿ äðóãèìè ãðàììà-

òè÷åñêèìè è ëåêñè÷åñêèìè ñïîñîáàìè. Êàê ãðàììàòè÷åñêàÿ êà-

òåãîðèÿ âèä îáëàäàåò ñèñòåìîé ôîðìàëüíî âûðàæåííûõ ïðî-

òèâîïîñòàâëåíèé ÷àñòíûõ ãðàììàòè÷åñêèõ çíà÷åíèé ñîâåðøåí-

íîãî è íåñîâåðøåííîãî âèäà, ò.å. îáðàçóåò âèäîâóþ îïïîçèöèþ,

âèäîâóþ ïàðó.

Íóæíî îòìåòèòü, ÷òî ìíîãèì ÿçûêàì, êîòîðûå ÿâëÿþòñÿ

ðîäíûìè äëÿ ñòóäåíòîâ-èíîñòðàíöåâ, êàòåãîðèÿ âèäà íå

ñâîéñòâåííà. Êîíå÷íî æå, èìåþòñÿ ñðåäñòâà, ñ ïîìîùüþ êîòî-

ðûõ òàê èëè èíà÷å ìîãóò áûòü ïåðåäàíû âèäîâûå çíà÷åíèÿ

ðóññêîãî ãëàãîëà, ÷åìó âî ìíîãîì ñïîñîáñòâóåò ðàçâèòàÿ

ñèñòåìà âðåìёí (íàïð., â àðìÿíñêîì ÿçûêå), íî âñё ýòî î÷åíü

îòëè÷àåòñÿ îò ñîîòâåòñòâóþùèõ ÿâëåíèé ðóññêîãî ÿçûêà.

Ó ñòóäåíòà, ñëàáî âëàäåþùåãî ðóññêèì ÿçûêîì, ìåäëåííî

ôîðìèðóåòñÿ óìåíèå ïðàâèëüíî èñïîëüçîâàòü ðàçíîîáðàçíûå

ïåðåäà÷è âèäîâûõ çíà÷åíèé. Îñîáûå òðóäíîñòè âîçíèêàþò è

ïðè èñïîëüçîâàíèè â ðå÷è òàê íàçûâàåìûõ äâóâèäîâûõ ãëàãîëîâ.

Ýòî ãëàãîëû, ñîâìåùàþùèå çíà÷åíèÿ ñîâåðøåííîãî è íåñî-

âåðøåííîãî âèäà. Õîòÿ îíè ëèøåíû ôîðìàëüíîãî âûðàæåíèÿ çíà-

÷åíèé âèäà, íî â óñëîâèÿõ êîíòåêñòà ìîãóò âûñòóïàòü ñîîò-

âåòñòâåííî îäíîìó âèäó.

84

Ñëåäóåò îòìåòèòü, ÷òî ãëàãîëû òàêîãî òèïà ïîÿâèëèñü â

ðóññêîì ÿçûêå èçäàâíà (æåíèòü, êàçíèòü, ìèëîâàòü, âåëåòü,

âåí÷àòü(ñÿ), áåæàòü (èç ïëåíà), îáåùàòü, ðàíèòü è ò.ä.). Ñ ðàç-

âèòèåì íàó÷íî-òåõíè÷åñêîãî ïðîãðåññà ýòà ãðóïïà ãëàãîëîâ

ñòàëà àêòèâíî ïîïîëíÿòüñÿ (òåëåôîíèçèðîâàòü, èíäóêòèðî-

âàòü, ìåõàíèçèðîâàòü, ýëåêòðèôèöèðîâàòü, îðèåíòèðî-

âàòü(ñÿ), èíòåãðèðîâàòü, àäàïòèðîâàòü(ñÿ) è ò.ä.)

Ïðè îáúÿñíåíèè ýòîé ãðàììàòè÷åñêîé êàòåãîðèè â èíîñò-

ðàííîé àóäèòîðèè íóæíî àêöåíòèðîâàòü âíèìàíèå ñòóäåíòîâ

ïðåæäå âñåãî íà òîì, ÷òî äâóâèäîâîñòü äîïóñêàþò ãëàãîëû ñ

ïðåîáëàäàíèåì ðåçóëüòàòèâíîãî çíà÷åíèÿ, çíà÷åíèÿ íîâîãî

ñîñòîÿíèÿ, ê êîòîðîìó ïðèâîäèò îñóùåñòâëåíèå äåéñòâèÿ (æå-

íèòü, ýêñïðîïðèèðîâàòü, ëèêâèäèðîâàòü, óòèëèçèðîâàòü è

ò.ä.). Ïðîöåññíîå çíà÷åíèå òàêèõ äâóâèäîâûõ ãëàãîëîâ îñëàáëå-

íî.

Óñòîé÷èâî èñïîëüçóþòñÿ â çíà÷åíèÿõ îáîèõ âèäîâ äâóâèäî-

âûå ãëàãîëû, îáîçíà÷àþùèå ïîñòåïåííûå èçìåíåíèÿ, êàæäóþ

ñòàäèþ êîòîðûõ ìîæíî ñ÷èòàòü íîâûì ñîñòîÿíèåì (àâòîìà-

òèçèðîâàòü, ýëåêòðèôèöèðîâàòü, ðåôîðìèðîâàòü è ò.ä.).

Ìíîãèå èç íèõ îáðàçîâàíû îò èìёí, óêàçûâàþùèõ íà íîâîå

ñîñòîÿíèå, íàïðèìåð, “êîíêðåòèçèðîâàòü” – “äåëàòü êîíêðåò-

íûì”, “êàíîíèçèðîâàòü” – “ïðåâðàùàòü â êàíîí”.

Ïî ìåðå ðàçâèòèÿ ÿçûêîâîãî ÷óòüÿ ñòóäåíòàìè óñâàè-

âàþòñÿ áîëåå òðóäíûå ñëó÷àè ôóíêöèîíèðîâàíèÿ äâóâèäîâûõ

ãëàãîëîâ â ðå÷è. Â ÷àñòíîñòè, îòìå÷àåòñÿ, ÷òî äâóâèäîâîñòü

õàðàêòåðíà äëÿ ãëàãîëîâ ñ ñóôôèêñàìè –îâà-(òü), -èðîâà(òü)-:

(âîåíèçèðîâàòü, ëîêàëèçîâàòü, àòòåñòîâàòü, îðãàíèçîâàòü,

òåëåôîíèðîâàòü è ò.ï.); äëÿ ãëàãîëîâ ñ ñóôôèêñàìè –à(òü), -

è(òü), -å(òü): (îáåùàòü, âåí÷àòü, êàçíèòü, ìîëâèòü, ðàíèòü,

âåëåòü è ò.ï.).

85

Ðåøàþùóþ ðîëü â âîïðîñàõ óïîòðåáëåíèÿ äâóâèäîâûõ ãëàãî-

ëîâ è îïðåäåëåíèÿ ñòåïåíè íåîáõîäèìîñòè ôîðìàëüíîãî âûðà-

æåíèÿ âèäîâ ãëàãîëà èãðàåò ñåìàíòè÷åñêèé ôàêòîð.

Â áîëüøèíñòâå ôîðì äâóâèäîâûå ãëàãîëû ìîãóò áûòü

óïîòðåáëåíû êàê â çíà÷åíèè ñîâåðøåííîãî, òàê è â çíà÷åíèè íå-

ñîâåðøåííîãî âèäà. Íàïðèìåð, ãëàãîëû “êàçíèòü” , “èñïîëüçî-

âàòü”,” îáñëåäîâàòü”, ãîñïèòàëèçèðîâàòü” ìîãóò áûòü êàê ñî-

âåðøåííîãî, òàê è íåñîâåðøåííîãî âèäà â ñëåäóþùèõ ôîðìàõ: â

èíôèíèòèâå; â ôîðìå ïðîøåäøåãî âðåìåíè (îáñëåäîâàë, êàçíèë,

èñïîëüçîâàë, ãîñïèòàëèçèðîâàë); â ôîðìå ñîñëàãàòåëüíîãî íàê-

ëîíåíèÿ (îáñëåäîâàë áû, êàçíèë áû, èñïîëüçîâàë áû, ãîñïèòàëè-

çèðîâàë áû); â ôîðìå ïîâåëèòåëüíîãî íàêëîíåíèÿ (îáñëåäóé(òå),

êàçíè(òå), èñïîëüçóé(òå), ãîñïèòàëèçèðóé(òå); â ôîðìå äåéñò-

âèòåëüíîãî ïðè÷àñòèÿ ïðîøåäøåãî âðåìåíè (îáñëåäîâàâøèé,

êàçíèâøèé, èñïîëüçîâàâøèé, ãîñïèòàëèçèðîâàâøèé). Â ýòèõ ñëó-

÷àÿõ âèäîâîå çíà÷åíèå óñòàíàâëèâàåòñÿ îáû÷íî èç êîíòåêñòà,

à òàêæå áëàãîäàðÿ ñîïðîâîæäàþùèì ãëàãîëàì ñ ôîðìàëüíî âû-

ðàæåííûì âèäîâûì çíà÷åíèåì: Âðà÷ íåñêîëüêî ðàç îáñëåäîâàë

ïàöèåíòà è ïðåäóïðåæäàë î ïîñëåäñòâèÿõ.

Áûâàåò ïðåäñòàâëåíà êàê ôîðìà íàñòîÿùåãî âðåìåíè íå-

ñîâåðøåííîãî âèäà, òàê è ôîðìà áóäóùåãî âðåìåíè ñîâåðøåííî-

ãî âðåìåíè: Êàê òîëüêî ïàöèåíòà îáñëåäóþò, åãî íàïðàâÿò â

ñòàöèîíàð. Âðà÷ îáñëåäóåò áîëüíîãî è îòïðàâëÿåò åãî â ñòà-

öèîíàð. Â äðóãèõ ôîðìàõ äâóâèäîâûå ãëàãîëû èìåþò ðàçíûå îá-

ðàçîâàíèÿ äëÿ ñîâåðøåííîãî è íåñîâåðøåííîãî âèäà.

Îïðåäåëèòü âèäîâîå çíà÷åíèå äâóâèäîâîãî ãëàãîëà ïîçâî-

ëÿþò ôàçîâûå ãëàãîëû: â ñî÷åòàíèè ñ íèìè ãëàãîë âñåãäà

èìååò çíà÷åíèå íåñîâåðøåííîãî âèäà: íà÷íó, ñòàíó, çàêîí÷ó,

îáñëåäîâàòü.

86

Îò äâóâèäîâûõ ãëàãîëîâ ìîãóò áûòü îáðàçîâàíû ãëàãîëû

ñîâåðøåííîãî è íåñîâåðøåííîãî âèäà. Ýòî äîñòèãàåòñÿ äâóìÿ

ñïîñîáàìè: ïðåôèêñàöèåé è ñóôôèêñàöèåé.

I. Ïðèñîåäèíåíèå ÷èñòîâèäîâîãî ïðåôèêñà ê äâóâèäîâîìó

ãëàãîëó îáðàçóåò ãëàãîë ñîâåðøåííîãî âèäà: ïîæåíèòü,

âûìîëâèòü, óíàñëåäîâàòü, îòïàðèðîâàòü.

II. Íåêîòîðûå äâóâèäîâûå ãëàãîëû îáðàçóþò ãëàãîëû íåñî-

âåðøåííîãî âèäà ïóòёì ïðèñîåäèíåíèÿ ñóôôèêñà –èâà-(-

ûâà-). Äâóâèäîâîé ãëàãîë áåç ýòîãî ñóôôèêñà ìîæåò

ñòàòü ãëàãîëîì ñîâåðøåííîãî âèäà. Òàêîâà ïàðà àðåñòî-

âàòü-àðåñòîâûâàòü.Íî åñòü ñëó÷àè, êîãäà ýòîãî íå

ïðîèñõîäèò. Òàê, â ïàðå îðãàíèçîâàòü-îðãàíèçîâûâàòü

ãëàãîë “îðãàíèçîâàòü” ÿâëÿåòñÿ ãëàãîëîì ñîâåðøåííîãî

âèäà: Ìû îðãàíèçîâàëè êðóæîê. Íî ýòîò æå ãëàãîë ìîæåò

áûòü óïîòðåáëёí è â çíà÷åíèè íåñîâåðøåííîãî âèäà:

Îáû÷íî ìû îðãàíèçóåì ëåêöèè â çàëå. Îáðàçîâàíèå ãëàãî-

ëà “îðãàíèçîâûâàòü” ñ ôîðìàëüíî âûðàæåííûì çíà÷åíèåì

íåñîâåðøåííîãî âèäà íå ïðåâðàòèëî ãëàãîë “îðãàíèçî-

âàòü” â ãëàãîë ñîâåðøåííîãî âèäà.

Íàó÷èòü ñòóäåíòîâ ïðàâèëüíî óïîòðåáëÿòü â ðå÷è äâóâè-

äîâûå ãëàãîëû ìîæíî â òîì ñëó÷àå, åñëè ðàáîòà ïî óñâîåíèþ

ýòîé êàòåãîðèè ãëàãîëà áóäåò ïðîâîäèòüñÿ íà ïðîòÿæåíèè

âñåãî ïðîöåññà îáó÷åíèÿ ðóññêîìó ÿçûêó.


1. Áîíäàðåíêî À. Â. Âèä è âðåìÿ ðóññêîãî ãëàãîëà. Ì., 1971

2. Âèíîãðàäîâ Â. Â. Ðóññêèé ÿçûê. Ì., 1947

3. Ðîæêîâà Ã. È. Ê ëèíãâèñòè÷åñêèì îñíîâàì ïðåïîäàâàíèÿ ðóññ-

êîãî ÿçûêà èíîñòðàíöàì. Ì., 1977

87

4. Øàêèðîâà Ë. Ç. Âèäû ãëàãîëà â ðóññêîì ÿçûêå. Ë., 1978

5. Øàìàíñêèé Í. Ì. Ñîâðåìåííûé ðóññêèé ëèòåðàòóðíûé ÿçûê.

Ë., 1981

²Ù÷á÷áõÙ

èáõë³ó É»½íÇ »ñÏÓ¨Û³Ý μ³Û»ñÇ áõëáõóÙ³Ý

É»½í³¹Ç¹³ÏïÇÏ ÑÇÙáõÝùÝ»ñÁ

²Ûí³½Û³Ý Ü. ê.

ºäÐ

Ðá¹í³ÍáõÙ ßáß³÷íáõÙ ¿ éáõë³ó É»½íÇª áñå»ë ûï³ñ É»½íÇ

¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ »ñÏÓ¨Û³Ý μ³Û»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÇÙ-

Ý³ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ:

88

ÕÓÄÎÆÅÑÒÂÅÍÍÛÉ ÒÅÊÑÒ È ÌÅÆÊÓËÜÒÓÐÍÀß

ÊÎÌÌÓÍÈÊÀÖÈß

Áàãäàñàðÿí À. Ð., Íåðñèñÿí Ì. Â.

ÅÃÓ

Òåêñò ÿâëÿåòñÿ ó÷åáíîé åäèíèöåé ïðè îáó÷åíèè èíîñòðàí-

íîìó ÿçûêó.Îí ïîêàçûâàåò çàêîíîìåðíîñòè ôóíêöèîíèðîâàíèÿ

ñëîâà, à ñîñòàâëÿþùèå åãî ÿçûêîâûå åäèíèöû ñëóæàò îáðàçöîì

äëÿ ïîñòðîåíèÿ ó÷àùèìèñÿ ñîáñòâåííîãî òåêñòà.

Îñîáåííîñòè èñïîëüçîâàíèÿ õóäîæåñòâåííûõ òåêñòîâ ïðè

îáó÷åíèè èíîñòðàííîìó ÿçûêó çàâèñÿò îò ýòàïà îáó÷åíèÿ,

óðîâíÿ ÿçûêîâûõ çíàíèé ó÷àùèõñÿ. Íà ýëåìåíòàðíîì óðîâíå îâ-

ëàäåíèå ÿçûêîì ñâîäèòñÿ ê ïîíèìàíèþ ëåêñèêî-ãðàììàòè÷åñêèõ

ïðàâèë ñî÷åòàåìîñòè åäèíèö ÿçûêà è èõ çàïîìèíàíèþ. Íà ñëå-

äóþùåì óðîâíå, àêòèâèçèðóåòñÿ óñâîåííûé ìàòåðèàë, ôîðìè-

ðóåòñÿ èíäèâèäóàëüíàÿ ðå÷ü îáó÷àåìîãî. Èìåííî íà ýòîì ýòàïå

âàæíóþ ðîëü èãðàåò õóäîæåñòâåííûé òåêñò, êîòîðûé ïîìî-

ãàåò îñâîèòüñÿ â íîâîì ÿçûêîâîì ïðîñòðàíñòâå, ñêîððåêòèðî-

âàòü óñâîåííûå ëåêñèêî-ãðàììàòè÷åñêèå ïðàâèëà â ñîîòâåòñò-

âèè ñ äðóãèìè îñîáåííîñòÿìè èçó÷àåìîãî ÿçûêà: êîííîòàòèâíû-

ìè, ïðåöåäåíòíûìè, ëèíãâîêóëüòóðîëîãè÷åñêèìè è ò.ä. [1].

Îäíàêî ñ ñîæàëåíèåì ïðèõîäèòñÿ êîíñòàòèðîâàòü, ÷òî

ìíîãèå ó÷åáíèêè ðóññêîãî ÿçûêà(÷òî, â ÷àñòíîñòè, îòíîñèòñÿ

ê àðìÿíñêèì, íàöèîíàëüíûì ó÷åáíèêàì ðóññêîãî ÿçûêà) ïîñòðîå-

íû ïî ïðèíöèïó “ïðî÷èòàòü”,”çàïîìíèòü”,”ïåðåñêàçàòü”. Ïðî-

öåññ îáó÷åíèÿ ñâîäèòñÿ ê òîìó,÷òî “ñóáúåêò ïåðåäàåò íåêóþ

èíôîðìàöèþ…,êîòîðóþ ïîëó÷àòåëü äîëæåí âñåãî-íàâñåãî ïðè-

íÿòü, ïîíÿòü (ïðàâèëüíî äåêîäèðîâàòü), õîðîøî óñâîèòü è â

ñîîòâåòñòâèè ñ ýòèì ïîñòóïèòü” [2, c. 146].Òàêîå, ÷èñòî ìåõà-

89

íè÷åñêîå óñâîåíèå íå ÿâëÿåòñÿ îáó÷åíèåì â ñîáñòâåííîì ñìûñ-

ëå ýòîãî ñëîâà-òåðìèíà, ò.å. òàêîå îáó÷åíèå íå ïðèâîäèò ê îâ-

ëàäåíèþ èíîñòðàííûì ÿçûêîì.

Îâëàäåíèå èíîñòðàííûì ÿçûêîì íåâîçìîæíî áåç èçó÷åíèÿ

êóëüòóðû äðóãîãî íàðîäà, èáî ÿçûê - ýòî õðàíèòåëü è íîñèòåëü

êóëüòóðû. Îäíîé èç õàðàêòåðèñòèê ñîâðåìåííîãî ñîñòîÿíèÿ

òåîðèè è ìåòîäèêè ïðåïîäàâàíèÿ ÿçûêà ÿâëÿåòñÿ âîçìîæíîñòü

“ñîçäàâàòü… ñòðóêòóðû, âûðàæàþùèå çíà÷èòåëüíî áîëüøå,

÷åì èç íèõ ìîæíî èçâëå÷ü ïóòåì ëèíãâèñòè÷åñêîãî àíàëèçà”[3,

ñ.260], ò. å. òåçèñ î òîì, ÷òî ñîäåðæàíèå õóäîæåñòâåííîãî

òåêñòà ÷àñòî ïðåâûøàåò ñîäåðæàíèå ÿçûêîâûõ ñðåäñòâ åãî

îôîðìëåíèÿ, äîëæåí ó÷èòûâàòüñÿ è â ïðîöåññå ïðåïîäàâàíèÿ

ÿçûêà.

Ýòà ðàçíèöà îáû÷íî áûâàåò âûðàæåíà èìïëèöèòíî, íî îíà

ïîíÿòíà äëÿ íîñèòåëÿ ÿçûêà, ïîñêîëüêó äëÿ íåãî ñîîòâåòñò-

âóþùàÿ ÿçûêó êóëüòóðà - ýòî åñòåñòâåííàÿ ñðåäà îáèòàíèÿ, è

îí ïîíèìàåò òåêñò âî âñåõ åãî ñâÿçÿõ ñ êóëüòóðîé, âî âñåì áî-

ãàòñòâå. Äëÿ èçó÷àþùåãî ÿçûê ýòî ñîâñåì íå òàê: ÷àñòü èí-

ôîðìàöèè óòðà÷èâàåòñÿ, ò.ê. èíîñòðàíåö - ýòî ïðåäñòàâè-

òåëü (íîñèòåëü) èíîãî ñîöèîêóëüòóðíîãî ñîîáùåñòâà.

Ïðèâåäåì íåñêîëüêî ïðèìåðîâ ñ êîììåíòàðèÿìè.

“ Êàæäîìó Ìîöàðòó ïî Ñàëüåðè !” (Â.Ïüåöóõ “ Íèçêèé æàíð”).

“Âîåííûå ïëàâàþùèå ïëàòôîðìû è ðå÷íûå òðàìâàé÷èêè

ñíèìàþò ìîêðûõ òðÿñóùèõñÿ ëþäåé ñ äåòüìè è äîìàøíèìè æè-

âîòíûìè… Êàê äåäóøêà Ìàçàé çàéöåâ…” (Ì.Âåëëåð “Áåëûé îñ-

ëèê”).

“Çäåñü åõàë Ðàäèùåâ, çäåñü åõàëà Àííà Êàðåíèíà, çäåñü åõà-

ëî ëåíèíñêîå ïðàâèòåëüñòâî” (Ì.Âåëëåð “Ìèëèöåéñêèé ïðîòî-

êîë”).

“Êàìåíü çà ïàçóõîé, êàìåíü â íàø îãîðîä, êòî-òî êàìåíü ïî-

ëîæèë â åãî ïðîòÿíóòóþ ðóêó,-- êîðî÷å, îò ýòîãî êàìíÿ â ó÷èëè-

90

ùå ðàñõîäÿòñÿ áóðíûå êðóãè ïî âîäå.” (Ì.Âåëëåð “Èìåíè Íàõèìî-

âà”).

Êàê ìû âèäèì, ïîíèìàíèå âñåõ ñëîâ â ñîâðåìåííîì òåêñòå

íå ãàðàíòèðóåò èíîñòðàíöó ïîíèìàíèå òåêñòà - ñìûñë òåêñòà

îòëè÷àåòñÿ îò áóêâåííîãî çíàíèÿ. Ìîæíî ïðåäïîëîæèòü, ÷òî

òàêîå ñîîòíîøåíèå ñìûñëîâ â ñîâðåìåííîì òåêñòå ðåàëèçóåò

íåñêîëüêî ïðèíöèïîâ: ýìîöèîíàëüíîñòü, îöåíî÷íîñòü, ïðèíöèï

ýêîíîìèè è ò.ä., ïîñêîëüêó èçó÷åíèå ðóññêîãî ÿçûêà ïðåâðà-

ùàåòñÿ â ñëîæíûé ïðîöåññ îáó÷åíèÿ èíîé êóëüòóðå, êîãäà

èíîñòðàíåö ïûòàåòñÿ ïîíÿòü èíóþ ñèñòåìó öåííîñòåé, èíîå

âîñïðèÿòèå äåéñòâèòåëüíîñòè [4].

Ïðîöåññ èçó÷åíèÿ ñîâðåìåííîãî õóäîæåñòâåííîãî òåêñòà

ñòàíîâèòñÿ óâëåêàòåëüíûì ïóòåøåñòâèåì â ìèð ðóññêîé êóëü-

òóðû, â êîòîðîì íåîáõîäèìî âûäåëèòü íåñêîëüêî ýòàïîâ : ïðî-

÷èòàòü òåêñò, ïîíÿòü òåêñò , à çàòåì àêòèâèçèðîâàòü àññî-

öèàòèâíûå çíàíèÿ. Â ýòîì ñëó÷àå ïîëó÷àòåëü èíôîðìàöèè óñ-

âîèò òåêñò â ïîëíîì îáúåìå è åãî æäåò êîììóíèêàòèâíàÿ óäà-

÷à.


1. Áóðâèêîâà Í. Á., Êîñòîìàðîâ Â. Ã. Æèçíü â ìèìîëåòíûõ ìåëî-

÷àõ. Ñ - Ïåòåðáóðã. 2006.

2. Êàãàí Ì. Ñ. Ìèð îáùåíèÿ. Ì. 1988.

3. Êàñàâèí È. Ò. ßçûê ïîâñåäíåâíîñòè: ìåæäó ëîãèêîé è ôåíîìå-

íîëîãèåé. Âîïðîñû ôèëîñîôèè. N 5.2003.

4. Ïàññîâ Å. È. Êîììóíèêàòèâíîñòü : ïðîøëîå,íàñòîÿùåå, áóäó-

ùåå.Ðóññêèé ÿçûê çà ðóáåæîì. N5. 2010.

91

²Ù÷á÷áõÙ

¶»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ï»ùëïÁ ¨ ÙÇçÙß³ÏáõÃ³ÛÇÝ

Ñ³Õáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝÁ

´³Õ¹³ë³ñÛ³Ý ². è., Ü»ñëÇëÛ³Ý Ø. ì.

ºäÐ

²Ûë Ñá¹í³ÍáõÙ ùÝÝ³ñÏíáõÙ »Ý ï»ùëïÇª áñå»ë áõëáõóÙ³Ý

ÙÇ³íáñÇ ¨ ÙÇçÙß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ñ³Õáñ¹³ÏóÙ³Ý Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

Ð³ïáõÏ áõß³¹ñáõÃÛ³Ý ¿ ³ñÅ³Ý³ÝáõÙ ³ÛÝ ÷³ëïÁ, áñ ·»Õ³ñí»ë-

ï³Ï³Ý ï»ùëïÝ áõÝÇ ³í»ÉÇ μ³ñ¹ ÇÙ³ëï³ÛÇÝ Ï³éáõóí³óù, ù³Ý

ïíÛ³É É»½íÇ ½áõï μ³é³Ï³Ý ¨ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý óáõó³ÝÇßÝ»ñÁ:

Summary

Text and Cross Cultural Communications

Baghdasaryan A. R., Nersisyan M. V.

YSU

In this article the relations of the text, as an educational unit, and

cross cultural communication are discussed. It is important to

mention, that the text has a more complicated semantic structure than

those of merely grammatical and vocabulary indexes.

92

ÔÎÐÌÈÐÎÂÀÍÈÅ Ó×ÅÁÍÎ-ÏÎÇÍÀÂÀÒÅËÜÍÎÉ

ÌÎÒÈÂÀÖÈÈ ÑÒÓÄÅÍÒÎÂ Â ÍÀÖÈÎÍÀËÜÍÎÉ

ÀÓÄÈÒÎÐÈÈ

Àðìåíÿí À.

ÅÃÓ

Ôîðìèðîâàíèå ïîëîæèòåëüíîãî îòíîøåíèÿ ê ó÷åáíîé äåÿ-

òåëüíîñòè è íàëè÷èå îïðåäåëåííîé ñôîðìèðîâàííîñòè ó÷åáíî-

ïîçíàâàòåëüíûõ ìîòèâîâ ïîçâîëèò îáåñïå÷èòü óñâîåíèå ïðåä-

ëîæåííîãî ó÷åáíîãî ìàòåðèàëà.

Ïðåïîäàâàòåëü äîëæåí ñîçäàâàòü ýëåìåíòû çàíèìàòåëü-

íîñòè, èñïîëüçóåìûå íà ðàçëè÷íûõ ýòàïàõ óðîêà, òåì ñàìûì

ïîëüçóÿñü ìîòèâàöèåé êàê ñðåäñòâîì îáó÷åíèÿ. Ïîÿâëÿåòñÿ ìî-

òèâ ó÷åáíîãî äåéñòâèÿ: åìó èíòåðåñíî ñëóøàòü îáúÿñíåíèå

ïðåïîäàâàòåëÿ. Îí ñòàâèò öåëüþ îáó÷åíèÿ èíîñòðàííîìó ÿçû-

êó ðàçâèòèå ýòîãî íîâîãî ìîòèâà, è âîò óæå ó÷àùåìóñÿ òðóä-

íî, íî èíòåðåñíî âûïîëíÿòü áîëåå ñëîæíóþ óìñòâåííóþ ðàáî-

òó. Ýòà ðàáîòà âñå ÷àùå ñâÿçàíà ñ ñàìîîáðàçîâàíèåì. Çäåñü

óæå ìîòèâàöèÿ âûñòóïàåò êàê ðåçóëüòàò îáó÷åíèÿ è âîñïèòà-

íèÿ. Ýòî, íà íàø âçãëÿä, è ïîçâîëÿåò îáúåäèíèòü â ñèñòåìå

ïðåïîäàâàíèÿ èíîñòðàííîãî ÿçûêà âñå òðè îñîáåííîñòè ìîòè-

âàöèè êàê öåëè, ñðåäñòâà è ðåçóëüòàòà.

Â ìåòîäè÷åñêîé òåîðèè ðàçëè÷àþò ýïèçîäè÷åñêèå è

ïîñòîÿííûå ìîòèâû. Ïåðâûå âîçíèêàþò ýïèçîäè÷åñêè â ïðîöåñ-

ñå äåÿòåëüíîñòè â èíòåðåñóþùåé îáëàñòè â ëþáûõ óñëîâèÿõ.

Íåîáõîäèìî îòìåòèòü, ÷òî æåëàíèå ÷òî-òî äåëàòü äëÿ óãëóá-

ëåíèÿ ñâîèõ ïîçíàíèé îá èíîÿçû÷íîé êóëüòóðå – ýòî âñåãî ëèøü

ïåðâàÿ, õîòÿ è íåîáõîäèìàÿ ñòóïåíü ôîðìèðîâàíèÿ óñòîé÷èâîé

ìîòèâàöèè è ïîòðåáíîñòè â ñàìîîáðàçîâàíèè.

93

“Ñ òåõ ïîð êàê â ÷åëîâå÷åñêîì îáùåñòâå âîçíèêëà íåîáõî-

äèìîñòü â îáó÷åíèèè èíîñòðàííîìó ÿçûêó, ïîÿâèëàñü è çàäà÷à

ïîèñêà ýôôåêòèâíûõ ïóòåé äîñòèæåíèÿ öåëè”[1: 3]. Çíàíèÿ, ïîëó÷åííûå ñàìîñòîÿòåëüíî, ïóòåì ïðåîäîëåíèÿ

ïîñèëüíûõ òðóäíîñòåé, óñâàèâàþòñÿ ïðî÷íåå, ÷åì ïîëó÷åííûå â

ãîòîâîì âèäå îò ïðåïîäàâàòåëÿ, âåäü â õîäå ñàìîñòîÿòåëüíîé

ðàáîòû êàæäûé ó÷àùèéñÿ íåïîñðåäñòâåííî ñîïðèêàñàåòñÿ ñ óñ-

âàèâàåìûì ìàòåðèàëîì, êîíöåíòðèðóåò íà íåì âñå ñâîå âíèìà-

íèå, ìîáèëèçóÿ âñå ðåçåðâû ýìîöèîíàëüíîãî, èíòåëëåêòóàëüíî-

ãî è âîëåâîãî õàðàêòåðà. Îñòàâàòüñÿ íåéòðàëüíî-ïàññèâíûì

îí íå ìîæåò.

Ïîìèìî òîãî, ÷òî ñàìîñòîÿòåëüíàÿ ðàáîòà âûçûâàåò àê-

òèâíîñòü ó÷àùèõñÿ, îíà îáëàäàåò åùå îäíèì âàæíûì äîñ-

òîèíñòâîì – íîñèò èíäèâèäóàëüíûé õàðàêòåð. Êàæäûé ñòó-

äåíò èñïîëüçóåò èñòî÷íèê èíôîðìàöèè â çàâèñèìîñòè îò

ñîáñòâåííûõ ïîòðåáíîñòåé è âîçìîæíîñòåé. Ýòî ñâîéñòâî ñà-

ìîñòîÿòåëüíîé ðàáîòû ïðèäàåò åé ãèáêèé àäàïòèâíûé õàðàê-

òåð, ÷òî çíà÷èòåëüíî ïîâûøàåò îòâåòñòâåííîñòü êàæäîãî

ó÷àùåãîñÿ è, êàê ñëåäñòâèå, åãî óñïåâàåìîñòü. Â ðàöèîíàëüíîì

èñïîëüçîâàíèè ñàìîñòîÿòåëüíîé ðàáîòû, íåñîìíåííî, êðîþòñÿ

çíà÷èòåëüíûå ðåçåðâû ïîâûøåíèÿ óðîâíÿ ó÷åáíî-ïîçíàâàòåëü-

íîé ìîòèâàöèè.

Íåò íåîáõîäèìîñòè äîêàçûâàòü, ÷òî êàê áû õîðîøî íå áûë

ïðîâåäåí óðîê ïî èíîñòðàííîìó ÿçûêó, ñàì ïî ñåáå îí íå ìîæåò

îáåñïå÷èòü óñâîåíèå ïðåäìåòà ó÷àùèìèñÿ, ïîñêîëüêó ïîñëåäíå-

ìó ïðè îòñóòñòâèè åñòåñòâåííîé èíîÿçû÷íîé ñðåäû íóæíà öå-

ëåíàïðàâëåííàÿ è îðãàíèçîâàííàÿ ïðàêòèêà. Ìîæíî ïðîâåñòè

àíàëîãèþ ñ îáó÷åíèåì èãðå íà ìóçûêàëüíîì èíñòðóìåíòå, ãäå

êàê èçâåñòíî, íåëüçÿ íàó÷èòüñÿ èãðàòü òîëüêî íà çàíÿòèÿõ ñ

ïðåïîäàâàòåëåì â óðî÷íîå âðåìÿ, íóæíî ìíîãî ðàáîòàòü äîìà.

94

Îâëàäåíèå èíîñòðàííûì ÿçûêîì ñâÿçàíî ñ ôîðìèðîâàíèåì ó

ó÷àùèõñÿ ïðîèçíîñèòåëüíûõ, ëåêñè÷åñêèõ, ãðàììàòè÷åñêèõ, îð-

ôîãðàôè÷åñêèõ è äðóãèõ íàâûêîâ, íà îñíîâå êîòîðûõ ðàçâè-

âàþòñÿ è ñîâåðøåíñòâóþòñÿ óìåíèÿ ïîíèìàòü ðå÷ü íà ñëóõ, ãî-

âîðèòü, ÷èòàòü è ïèñàòü. Íàâûêè æå, êàê èçâåñòíî, âûðàáàòû-

âàþòñÿ òîëüêî â õîäå ñèñòåìàòè÷åñêîãî âûïîëíåíèÿ îïðåäå-

ëåííûõ äåéñòâèé ñ ó÷åáíûì ìàòåðèàëîì, ò.å. òàêèõ äåéñòâèé,

êîòîðûå ïîçâîëÿþò ìíîãîêðàòíî ñëóøàòü, ïðîèçíîñèòü, ÷è-

òàòü è ïèñàòü íà èçó÷àåìîì ÿçûêå.

Îâëàäåíèå èíîñòðàííûì ÿçûêîì òðåáóåò ïîñòîÿííîé,

ñèñòåìàòè÷åñêîé ðàáîòû ñòóäåíòîâ.

Îòäàâàÿ ñåáå îò÷åò â ïðåèìóùåñòâàõ ñàìîñòîÿòåëüíîé

ðàáîòû êàê òàêîâîé, íàì ïðåäñòîèò âûÿâèòü åå ïðèìåíèìîñòü

ê ïðåäìåòó “èíîñòðàííûé ÿçûê” êàê êîììóíèêàòèâíîìó ïðîöåññó.

Íåñîìíåííî, óñòíàÿ ðå÷ü è â ïåðâóþ î÷åðåäü ãîâîðåíèå îñó-

ùåñòâëÿåòñÿ íåïîñðåäñòâåííî â ïðèñóòñòâèè ñîáåñåäíèêîâ,

ðîëü êîòîðûõ âûïîëíÿåò ïðåïîäàâàòåëü è ñòóäåíòû. Îäíàêî

îáó÷åíèå ãîâîðåíèþ ïðåäïîëàãàåò îïðåäåëåííûå ñòàäèè,

çâåíüÿ ðàáîòû íàä ÿçûêîâûì ìàòåðèàëîì – çíàêîìñòâî ñ íèì è

÷àñòè÷íî òðåíèðîâêó â åãî óïîòðåáëåíèè. ×òî êàñàåòñÿ ÷òå-

íèÿ, òî ýòîò âèä äåÿòåëüíîñòè ñîâåðøàåòñÿ ÷èòàòåëåì ãëàâ-

íûì îáðàçîì íàåäèíå ñ ñîáîé, ñëåäîâàòåëüíî, ñàìîñòîÿòåëüíàÿ

ðàáîòà âïîëíå åìó ñîîòâåòñòâóåò.“Ìåòîäè÷åñêîå îïðåäåëå-

íèå ÷òåíèÿ ìîæåò áûòü ïîëíûì, åñëè â íåì íàéäåò îòðàæåíèå

íå òîëüêî íà÷àëüíîå çâåíî(òåõíèêà ÷òåíèÿ). íî è åãî êîíå÷íîå

çâåíî, ò. å. èìåííî òî, ÷òî âåäåò ê èçìåíåíèþ â ïñèõè÷åñêîì

ñîñòîÿíèè.Òàêèì áëèçêèì êîíå÷íîìó ñóùåñòâåííûì çâåíîì ÿâ-

ëÿåòñÿ ïîíèìàíèå ÷èòàåìîãî” [2: 10]. ×åì ìåíüøå ðàáîòàåò ïðåïîäàâàòåëü â àóäèòîðèÿõ, òåì

áîëåå íåîáõîäèìîé è çíà÷èìîé äëÿ ñòàíîâëåíèÿ ó÷åáíî-ïîçíàâà-

95

òåëüíîé ìîòèâàöèè ñòàíîâèòñÿ öåëåíàïðàâëåííàÿ ñàìîñòîÿ-

òåëüíàÿ âíåàóäèòîðíàÿ ðàáîòà ó÷àùèõñÿ.

Âàæíûì ôàêòîðîì, îêàçûâàþùèì ðåøàþùåå âîçäåéñòâèå íà

ôîðìèðîâàíèå ó÷åáíûõ èíòåðåñîâ ó÷àùåãîñÿ ÿâëÿåòñÿ ëè÷íàÿ

ïîçíàâàòåëüíàÿ òâîð÷åñêàÿ àêòèâíîñòü, ñàìîñòîÿòåëüíîñòü

ìûñëè, ïîòðåáíîñòü â ñàìîâîñïèòàíèè è ñàìîîáðàçîâàíèè.

Âîñïèòàíèå â ó÷àùèõñÿ ãëóáîêîãî èíòåðåñà ê èíîÿçû÷íîé

êóëüòóðå è ïîòðåáíîñòè â ñàìîîáðàçîâàíèè – ñëîæíûé ïðîöåññ,

ñâÿçàííûé ñ èçó÷åíèåì ëè÷íîñòè øêîëüíèêà, ìîòèâîâ åãî ïîâå-

äåíèÿ è ó÷åíèÿ, ÷òî íåîáõîäèìî äëÿ ðàçâèòèÿ èíäèâèäóàëüíûõ

ñêëîííîñòåé è èíòåðåñîâ âñåõ ó÷àùèõñÿ. Â ñîâðåìåííîé ìåòî-

äè÷åñêîé òåîðèè ìíîãèå âîïðîñû, ñâÿçàííûå ñ ðåøåíèåì ýòèõ

ïðîáëåì, äîñòàòî÷íî õîðîøî èçó÷åíû è èññëåäîâàíû. Ðàçðà-

áîòêà êîíêðåòíîãî ìåòîäè÷åñêîãî ìàòåðèàëà äëÿ ó÷àùèõñÿ

äîëæíà âêëþ÷àòü:

- äèôôåðåíöèðîâàííûå çàäàíèÿ äëÿ ñàìîñòîÿòåëüíîé ðà-

áîòû ðàçëè÷íîé ñòåïåíè òðóäíîñòè;

- âàðèàíòû êðàòêîâðåìåííûõ è äëèòåëüíûõ ïðîãðàìì ñà-

ìîâîñïèòàíèÿ è ñàìîîáðàçîâàíèÿ äëÿ ó÷àùèõñÿ;

- ìåòîäè÷åñêèå óêàçàíèÿ è ðåêîìåíäàöèè ïî èçó÷åíèþ îò-

äåëüíûõ íàèáîëåå ñëîæíûõ âîïðîñîâ, ïðîáëåì ó÷åáíîé

ïðîãðàììû;

- ïðîãðàììû ïîçíàâàòåëüíûõ áåñåä, âå÷åðîâ, äèñêóññèé.

Îñíîâíûìè ïðåäïîñûëêàìè, îáåñïå÷èâàþùèìè óñïåõ ðåøå-

íèÿ ïðîáëåìû èíòåðåñà â ïîâñåäíåâíîé ïðàêòèêå, ìåòîäèñòû

íàçûâàþò: òâîð÷åñêîå ïðèìåíåíèå êàæäûì ó÷èòåëåì ïðèíöèïîâ

è ìåòîäîâ îáó÷åíèÿ è âîñïèòàíèÿ; îâëàäåíèå èñêóññòâîì ïðî-

áóæäåíèÿ è ðàçâèòèÿ èíòåðåñà ê çíàíèÿì, ñîçäàíèÿ ñèòóàöèé

çàèíòåðåñîâûâàíèÿ, îæèäàíèÿ è ò.ä.; òâîð÷åñêèé ìèêðîêëèìàò

â ïåäàãîãè÷åñêîì êîëëåêòèâå. Ýôôåêò âçàèìîäåéñòâèÿ âñåõ

96

óñëîâèé è ïðåäïîñûëîê îïðåäåëÿåòñÿ ïðåæäå âñåãî òåì, íàñ-

êîëüêî óñïåøíî îâëàäåë ïðåïîäàâàòåëü èíîñòðàííîãî ÿçûêà ìå-

òîäàìè òâîð÷åñêîé äåÿòåëüíîñòè.

Èòàê, ñëåäóåò, ÷òî ïðåïîäàâàòåëü îáÿçàí ðàáîòàòü íàä

ëåêñè÷åñêèì è ãðàììàòè÷åñêèì ìàòåðèàëîì è ââîäèòü òâîð÷åñ-

êèå âèäû ðàáîò äëÿ ïîçíàâàòåëüíîé ìîòèâàöèè ñòóäåíòîâ.


1. Àëõàçèøâèëè À. À. Îñíîâû îâëàäåíèÿ óñòíîé èíîñòðàííîé

ðå÷üþ Ìîñêâà èçä. “Ïðîñâåùåíèå”,1988ã.,ñ.3.

2. Áåðìàí È. Ì. è Áóõáèíäåð Â. À. Î÷åðêè ìåòîäèêè îáó÷åíèÿ

÷òåíèþ íà èíîñòðàííûõ ÿçûêàõ, Ì., èçä.“Íàóêà”, 1977ã., ñ. 10.

97

ÈÑÏÎËÜÇÎÂÀÍÈÅ ÏÐÀÊÒÈ×ÅÑÊÈÕ ÓÏÐÀÆÍÅÍÈÉ Â

ÏÐÎÖÅÑÑÅ ÐÀÁÎÒÛ Ñ

ËÈÍÃÂÎÑÒÐÀÍÎÂÅÄ×ÅÑÊÈÌÈ ÒÅÊÑÒÀÌÈ ÏÐÈ

ÎÁÓ×ÅÍÈÈ ÐÓÑÑÊÎÌÓ ßÇÛÊÓ ÊÀÊ ÈÍÎÑÒÐÀÍÍÎÌÓ

Áàëÿí Ã. À.

ÅÃÓ

Ãëàâíîé öåëüþ èçó÷åíèÿ ëþáîãî èíîñòðàííîãî ÿçûêà ÿâ-

ëÿåòñÿ êîììóíèêàöèÿ íà äàííîì ÿçûêå, à òàêæå ñîöèîêóëüòóð-

íàÿ è êóëüòóðíàÿ àäàïòàöèÿ ó÷àùèõñÿ â íåçíàêîìîé ñòðàíå.

Ïîýòîìó îäíîé èç íåîòúåìëèìûõ ÷àñòåé ïðåïîäàâàíèÿ èíîñò-

ðàííîãî ÿçûêà ñòàíîâèòñÿ çíàêîìñòâî ñ èñòîðèåé, ãåîãðà-

ôèåé, êóëüòóðîé, ïñèõîëîãèåé è òðàäèöèÿìè íàðîäà, ÿçûê êîòî-

ðîãî èçó÷àåòñÿ ñòóäåíòàìè-èíîñòðàíöàìè. Ýòè çàäà÷è è ïîìî-

ãàåò ðåøèòü ëèíãâîñòðàíîâåäåíèå êàê ïðåäìåò (òåðìèí ïîÿ-

âèëñÿ â ÿçûêîçíàíèè â 60-å ãîäû ÕÕ âåêà). Îñîáåííîñòü ðàáîòû

ñî ñòóäåíòàìè-èíîñòðàíöàìè, èçó÷àþùèìè ðóññêèé ÿçûê â Àð-

ìåíèè, çàêëþ÷àåòñÿ â òîì, ÷òî, æèâÿ â Àðìåíèè, îíè áîëüøå

çíàêîìÿòñÿ íå ñ êóëüòóðîé è èñòîðèåé ñòðàíû è íàðîäà, ÿçûê

êîòîðîãî èçó÷àþò, à ñ êóëüòóðîé è èñòîðèåé ñòðàíû ïðîæèâà-

íèÿ, â íàøåì ñëó÷àå – Àðìåíèè.

Ïðè îáó÷åíèè ðóññêîìó ÿçûêó ýëåìåíòû ñòðàíîâåäåíèÿ ñî-

÷åòàþòñÿ ñ ÿçûêîâûìè è íàöèîíàëüíî-êóëüòóðíûìè ðåàëèÿìè,

êîòîðûå âûñòóïàþò íå òîëüêî â êà÷åñòâå ñðåäñòâà êîììóíè-

êàöèè, íî è êàê ñïîñîá îçíàêîìëåíèÿ èíîñòðàíöåâ ñ íîâîé äëÿ

íèõ äåéñòâèòåëüíîñòüþ.

Òåêñòû ïî ëèíãâîñòðàíîâåäåíèþ ìîæíî èñïîëüçîâàòü óæå ñ

ïåðâûõ óðîêîâ îáó÷åíèÿ ðóññêîìó ÿçûêó êàê èíîñòðàííîìó, è äà-

ëåå – íà âñåõ ýòàïàõ îáó÷åíèÿ. Íî çíàêîìñòâî ñ èñòîðèåé, ãåîã-

ðàôèåé, êóëüòóðîé, ëèòåðàòóðîé íàðîäà ïðåäïîëàãàåò áîëü-

98

øîå êîëè÷åñòâî òåðìèíîâ, íåçíàêîìûõ ëåêñè÷åñêèõ åäèíèö, íà-

ëè÷èå êîòîðûõ çàòðóäíÿåò ïîíèìàíèå è óñâîåíèå èíôîðìàöèè

òåêñòîâ. Ïîýòîìó î÷åíü âàæíî â ðàáîòå ñ ïîäîáíûìè òåêñòà-

ìè èñïîëüçîâàòü ðàçëè÷íûå ïðàêòè÷åñêèå óïðàæíåíèÿ, ñïî-

ñîáñòâóþùèå ëó÷øåìó óñâîåíèþ êàê ÿçûêîâîãî, òàê è ñòðàíî-

âåä÷åñêîãî è êóëüòóðîëîãè÷åñêîãî ìàòåðèàëà.

Äëÿ îáëåã÷åíèÿ ðàáîòû ñ òåêñòîì öåëåñîîáðàçíî èñïîëü-

çîâàòü ðàçëè÷íûå òèïû ïðåäòåêñòîâûõ çàäàíèé, êàê ëåêñè÷åñ-

êèõ, òàê è êîììóíèêàòèâíûõ. Ó÷àùèìñÿ ïðåäëàãàåòñÿ ïðåäâàðè-

òåëüíî îçíàêîìèòüñÿ ñ òåìîé, îáñóæäàåìîé â òåêñòå, ñðàâ-

íèòü å¸ ñ óæå èìåþùèìèñÿ ó ñòóäåíòîâ çíàíèÿìè è ðåàëèÿìè

ñâîåé (èëè ëþáîé äðóãîé) ñòðàíû. Ýòà ðàáîòà íàïðàâëåíà íà

îáåñïå÷åíèå êîììóíèêàòèâíîé êîìïåòåíöèè â ïðîöåññå ìåæ-

êóëüòóðíîé êîììóíèêàöèè. Â êà÷åñòâå ïðåäòåêñòîâîãî çàäàíèÿ

ìîæíî òàêæå èñïîëüçîâàòü çàäàíèå íà ñàìîñòîÿòåëüíîå ïîíè-

ìàíèå íåêîòîðûõ ñëîæíûõ ñëîâ, âñòðå÷àþùèõñÿ â òåêñòå, ñ ïî-

ìîùüþ âõîäÿùèõ â èõ ñîñòàâ êîðíåé óæå çíàêîìûõ ñëîâ. Âîçìîæ-

íî ïðîâåäåíèå ðàçëè÷íûõ âèäîâ ïðåäòåêñòîâîé ñëîâàðíîé ðàáî-

òû, òàêèõ, êàê ââåäåíèå íîâûõ ñëîâ â ñîñòàâå ñëîâîñî÷åòàíèé,

ðóññêèõ èäèîì è ôðàçåîëîãèçìîâ, îáëåã÷àþùèõ ïîíèìàíèå è

äàëüíåéøåå èñïîëüçîâàíèå äàííûõ ñëîâ â òåêñòå; ïðåäâàðè-

òåëüíîå çíàêîìñòâî ñ êëþ÷åâûìè ñëîâàìè è ñëîâîñî÷åòàíèÿìè

òåêñòà. Ïîäîáíûå âèäû ïðåäòåêñòîâûõ çàäàíèé, ïðåäâàðè-

òåëüíîå äðîáëåíèå íîâîãî ëåêñè÷åñêîãî è êóëüòóðîëîãè÷åñêîãî

ìàòåðèàëà îáëåã÷àþò äàëüíåéøóþ ðàáîòó ñ òåêñòîì è âîñï-

ðèÿòèå ó÷àùèìèñÿ òåêñòà êàê öåëîñòíîé åäèíèöû.

Â êà÷åñòâå ïîñëåòåêñòîâûõ çàäàíèé ìîæíî èñïîëüçîâàòü

êàê ðå÷åâûå óïðàæíåíèÿ, íàïðàâëåííûå íà çàêðåïëåíèå ñëîâàðíî-

ãî ìàòåðèàëà â ïðîöåññå êîììóíèêàöèè, òàê è ëåêñèêî-ãðàììàòè-

÷åñêèå, ïîìîãàþùèå èñïîëüçîâàòü â ðå÷è íåêîòîðûå óæå èìåþ-

ùèåñÿ ó ó÷àùèõñÿ çíàíèÿ ïî ðóññêîé ãðàììàòèêå, ëåêñèêå, ìîðôî-

ëîãèè. Â êà÷åñòâå ðå÷åâûõ ìîæíî èñïîëüçîâàòü óñòíûå óïðàæíå-

99

íèÿ íà âûäåëåíèå ãëàâíîé èíôîðìàöèè òåêñòà, ðàñïðåäåëåíèå

òåêñòîâîé èíôîðìàöèè â ïðàâèëüíîé ïîñëåäîâàòåëüíîñòè,

ñîñòàâëåíèå ïëàíà òåêñòà (ñæàòîãî èëè ïîäðîáíîãî), ñàìîñòîÿ-

òåëüíîå ñîñòàâëåíèå âîïðîñîâ ê òåêñòó, èñïîëüçîâàíèå âîïðîñ-

íî-îòâåòíîé ôîðìû â ðå÷è, îáùåíèå ñ äðóãèìè ñòóäåíòàìè ïî

äàííîé òåìå, äîïîëíåíèå ïðåäëîæåíèé ïîäõîäÿùèìè ïî ñìûñëó

ñëîâàìè è ñëîâîñî÷åòàíèÿìè, èñïîëüçîâàíèå íåîáõîäèìûõ ÿçûêî-

âûõ ñðåäñòâ äëÿ âûðàæåíèÿ ñîáñòâåííîãî ìíåíèÿ è ò.ä.

Â êà÷åñòâå ëåêñèêî-ãðàììàòè÷åñêèõ ìîæíî èñïîëüçîâàòü óï-

ðàæíåíèÿ íà âûäåëåíèå èç òåêñòà ñîáñòâåííûõ èìåí ñóùåñòâè-

òåëüíûõ, ñòðàíîâåä÷åñêèõ òåðìèíîâ; íàõîæäåíèå ñèíîíèìîâ èëè

àíòîíèìîâ ê âûäåëåííûì ñëîâàì; ðàçâёðíóòîå ÷òåíèå àááðåâèà-

òóð è ñîêðàùåíèé, ñîäåðæàùèõñÿ â òåêñòå; ïîëó÷åíèå ôîðì ðàç-

ëè÷íûõ ÷àñòåé ðå÷è è ñîñòàâëåíèå ñëîâîñî÷åòàíèé ñ ïîëó÷åííû-

ìè ñëîâàìè (íàïðèìåð, îò äàííûõ ñóùåñòâèòåëüíûõ îáðàçîâàòü

ïðèëàãàòåëüíûå, îò ãëàãîëîâ – ñóùåñòâèòåëüíûå è íàîáîðîò).

Ïîäîáíûå óïðàæíåíèÿ ïîìîãóò çàêðåïèòü ìàòåðèàë ñòðàíîâåä-

÷åñêèõ òåêñòîâ, îáëåã÷èòü åãî óñâîåíèå è ñäåëàòü ðàáîòó ñ èí-

ôîðìàöèåé òåêñòà áîëåå èíòåðåñíîé è ïðîäóêòèâíîé.

²Ù÷á÷áõÙ

¶áñÍÝ³Ï³Ý í³ñÅáõÃÛáõÝÝ»ñÇ û·ï³·áñÍáõÙÁ »ñÏñ³·ñ³Ï³Ý

ï»ùëï»ñáí ³ßË³ï»ÉÇë éáõë»ñ»ÝÁª áñå»ë ûï³ñ É»½áõ

¹³ë³í³Ý¹»Éáõ åñáó»ëáõÙ

´³ÉÛ³Ý ¶. ². ºäÐ

Ðá¹í³ÍáõÙ ËáëíáõÙ ¿ »ñÏñ³·ñ³Ï³Ý ï»ùëï»ñÇ û·ï³·áñÍ-

Ù³Ý Ï³ñ¨áñáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ ûï³ñ É»½íÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý åñáó»ëáõÙ:

²é³ç³ñÏíáõÙ »Ý ï³ñμ»ñ ï»ë³ÏÇ Ý³Ë³ï»ùëï³ÛÇÝ ¨ Ñ»ïï»ùë-

ï³ÛÇÝ í³ñÅáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝù Ýå³ëïáõÙ »Ý ÇÝãå»ë ûï³ñ É»½íÇ

³ñ³· Ûáõñ³óÙ³ÝÁ, ³ÛÝå»ë ¿É ëáóÇ³É-Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ¨ É»½í³Ï³Ý ³-

¹³åï³óÇ³ÛÇÝ:

100

üð²ÜêºðºÜÆ ²ð¸ÚàôÜ²ìºî àôêàôòàôØ

êÎêÜ²ÎÜºðÆ Ð²Ø²ð (êáñμáÝÇ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ ýñ³Ýë»ñ»Ý É»½íÇ ¹³ë³·ñùÇ ûñÇÝ³Ïáí)

Î³ñ³å»ïÛ³Ý Ø. ¼.

ºäÐ

üñ³Ýë»ñ»Ýáí (³ñï³ë³ÑÙ³ÝÛ³Ý Ññ³ï³ñ³ÏáõÃÛ³Ý) Ù»Ãá¹³-

Ï³Ý Ó»éÝ³ñÏÝ»ñÇ ¨ ¹³ë³·ñù»ñÇ Ñ»ï Í³ÝáÃáõÃÛáõÝÁ íÏ³ÛáõÙ ¿

³ÛÝ Ù³ëÇÝ, áñ ûï³ñ É»½íÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ñ³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý

áõÕÕí³ÍáõÃÛáõÝÁ ³í»ÉÇ áõ ³í»ÉÇ Ù»Í ï³ñ³ÍáõÙ ¿ ëï³ÝáõÙ: ä³Ñ-

å³ÝíáõÙ »Ý ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý Ó¨»ñÇ ¨ Ï³éáõóí³ÍùÝ»ñÇ Ý³ËÝ³Ï³Ý

·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ Ûáõñ³óÙ³Ý, ÇÝãå»ë Ý³¨ ïíÛ³É Ã»Ù³ÛÇ Ï³Ù Çñ³¹-

ñáõÃÛ³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ Ñ³Õáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý Ñ³-

Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï μ³é³å³ß³ñÇ ïÇñ³å»ïÙ³Ý ïñ³Ù³μ³Ý³Ï³Ý

ã³÷³ù³Ý³ÏÁ: ²Ñ³ Ã» ÇÝãáõ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ó»éÝ³ñÏÝ»ñÁ, Çñ»Ýó

ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáí Ñ³Ý¹»ñÓ, Ùßï³å»ë Ý»ñ³éáõÙ »Ý Ù»Í³ù³-

Ý³Ï ³ÛÝåÇëÇ ÝÛáõÃ»ñ ¨ ³é³ç³¹ñ³ÝùÝ»ñ, áñáÝù Ñ³ñÏ³¹ñáõÙ »Ý

ëáíáñáÕÝ»ñÇÝ Ñ³Õáñ¹³Ïóí»Éáõ ûï³ñ É»½íáí:

Ð³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ïÇñ³å»ïáõÙÁ »ÝÃ³¹-

ñáõÙ ¿ Ëáëù³ÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý 4 ï»ë³ÏÝ»ñÇ` áõÝÏÝ¹ñÙ³Ý, μ³-

Ý³íáñ ËáëùÇ, ÁÝÃ»ñó³ÝáõÃÛ³Ý ¨ ·ñ³íáñ ËáëùÇ Ûáõñ³óáõÙ, ÁÝ¹ á-

ñáõÙ ÙÇÙÛ³Ýó Ñ»ï ë»ñï ÷áËÏ³å³ÏóáõÃÛ³Ý Ù»ç: ´áÉáñ ³é³ç³¹-

ñ³ÝùÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ¿ Ñ³Ù³ñíáõÙ ³ÛÝ, áñ ¹ñ³Ýù å»ïù ¿

ÑÝ³ñ³íáñÇÝë Ñ³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý áõÕÕí³ÍáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý³Ý: ²ÙμáÕç

áõëáõÙÝ³Ï³Ý åñáó»ëÁ Ñ³·»ó³Í ¿ ³Û¹åÇëÇ ÷áËÏ³å³ÏóáõÃÛ³Ùμ,

Ù³ëÝ³íáñ³å»ë áõÝÏÝ¹ñÙ³Ý åñáó»ëÁ, áñÇÝ ³é³í»É³·áõÛÝë ¿ áõ-

ß³¹ñáõÃÛáõÝ ¹³ñÓíáõÙ ³ñï³ë³ÑÙ³ÝÛ³Ý Ó»éÝ³ñÏÝ»ñáõÙ:

êïáñ¨ Ý»ñÏ³Û³óÝáõÙ »Ýù §Cours de la Sorbonne. Langue et

Civilisation française¦ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ó»éÝ³ñÏÁ, áñÇ Ñ»ÕÇÝ³ÏÝ»ñÁ

101

(Yasmina Berchiche, Martine Dubois, Reine Mimran) ¹»é¨ë Ý³Ëáñ¹

¹³ñÇ ëÏ½μÇó ¹³ë³í³Ý¹áõÙ »Ý êáñμáÝÇ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝáõÙ ï³ñμ»ñ

»ñÏñÝ»ñÇó Å³Ù³Ý³Í ¨ É»½í³Ï³Ý ï³ñμ»ñ Ù³Ï³ñ¹³Ï áõÝ»óáÕ û-

ï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ: Üñ³Ýù ¹³ë³·ÇñùÁ Ï³½Ù»É »Ý

ëÏëÝ³ÏÝ»ñÇ Ï³Ù Ãí³óÛ³É ëÏëÝ³ÏÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ:

¸³ë³·ñùáõÙ Ù»Í ï»Õ ¿ Ñ³ïÏ³óíáõÙ áõÝÏÝ¹ñÙ³ÝÁ, ÁÝ¹ áñáõÙ,

³é³ÝÓÝ³óíáõÙ »Ý áõÝÏÝ¹ñáõÙÁ μÝáõÃ³·ñáÕ 5 Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ.

1. Îé³Ñ»Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝ:

2. Èë³ÍÇó áñáß³ÏÇ ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝ ù³Õ»Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝ:

3. Èë³ÍÇ í»ñ³μ»ñÛ³É ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ å³ïÏ»ñ³óáõÙ Ï³½Ù»Éáõ

Ï³ñáÕáõñÃÛáõÝ:

4. Êáë³ÏóáõÃÛ³Ý ³é³ñÏ³ÛÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ ËáëáÕÇ í»ñ³μ»ñ-

ÙáõÝùÁ, Ýñ³ ïñ³Ù³¹ñáõÃÛáõÝÁ Ñ³ëÏ³Ý³Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝ:

5. ²ÝÍ³ÝáÃ μ³é»ñÁ, μ³é³Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ³ëÏ³Ý³Éáõ

Ï³ñáÕáõÃÛáõÝ:

ÀÝ¹ áñáõÙ, ³é³çÇÝ »ñ»ù Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³-

Ù³ñ ï»ùëïÁ áõÝÏÝ¹ñáõÙ »Ý Ù»Ï ³Ý·³Ù, ÇëÏ í»ñçÇÝ »ñÏáõëÇ Ñ³-

Ù³ñª »ñÏáõ Ï³Ù »ñ»ù ³Ý·³Ù:

àõëáõÙÝ³Ï³Ý åñáó»ëÁ ³ÏïÇí³óÝ»Éáõ Ù»Í ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ-

Ý»ñ »Ý ÁÝÓ»éáõÙ Ý³¨ Ë³Õ»ñÁ, Ë³ãμ³é»ñÁ: ²Ý·³Ù ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý

í³ñÅáõÃÛáõÝÁ Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ï³ï³ñ»É Ë³ÕÇ Ó¨áí, Ùñó»Éáõ »Õ³Ý³Ïáí`

ëáíáñáÕÝ»ñÇÝ μ³Å³Ý»Éáí ÙÇ ù³ÝÇ ËÙμ»ñÇ:

ì»ñÁ ÑÇß³ï³Ïí³Í ¹³ë³·ñùáõÙ ï»ùëï»ñÁ Ý»ñÏ³Û³óíáõÙ »Ý

Ã³ï»ñ³Ï³Ý åÇ»ëÇ ï»ëùáí: §²Ûë ³ßË³ñÑÁ Ã³ï»ñ³Ï³Ý Ý»ñÏ³-

Û³óáõÙ ¿, ÇëÏ Ù»Ýù` Ýñ³ Ù»ç ³åñáÕÝ»ñë, ¹»ñ³ë³ÝÝ»ñ¦, ³ëáõÙ ¿

Þ»ùëåÇñÇ Ñ»ñáëÝ»ñÇó Ù»ÏÁ: Ð»ÕÇÝ³ÏÝ»ñÁ Ù»½ ï»Õ³¹ñáõÙ »Ý ³Û¹

Ã³ïñáÝÇ Ù»ç, áñÁ Ù»½ ßñç³å³ïáÕ ³ßË³ñÑÝ ¿, ³Ûë ¹»åùáõÙ` Å³-

Ù³Ý³Ï³ÏÇó üñ³ÝëÇ³Ý: Ü»ñÏ³Û³óÙ³Ý Ñ»ñáëÝ»ñÁ ÙÇ ËáõÙμ »ñÇ-

ï³ë³ñ¹Ý»ñ »Ý, Ùï»ñÇÙ ÁÝÏ»ñÝ»ñ, áñáÝù Ñ³Ý¹»ë »Ý ·³ÉÇë Çñ»Ýó

³éûñ»³Ï³Ý ÏÛ³ÝùáõÙ, Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù»ç,

102

Ùï»ñÙÇÏ ÷áËÑ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: ²ñÍ³ñÍíáÕ å³ïÙáõÃÛáõÝÁ

áõÝÇ ëÏÇ½μ ¨ í»ñç: î»ùëï»ñÇ Ã³ï»ñ³Ï³Ý μÝáõÛÃÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃ-

ÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë Ë³Õ³ñÏ»Éáõ ÝÙ³Ý³ïÇå Çñ³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ëáíáñáÕ-

Ý»ñÇ ÙÇç¨ ¨ ³ÏïÇí³óÝ»Éáõ ¹³ë³åñáó»ëÁ:

²ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ Ù»Ãá¹ÇëïÝ»ñÇ Ï³ñÍÇùáí áõëáõÙÝ³Ï³Ý åñá-

ó»ëÇ ³ÏïÇí³óÙ³Ý ÙÇçáóÝ»ñ »Ý Ý³¨, ³Ûëå»ë Ïáãí³Í, í³í»ñ³-

Ï³Ý, μÝ³·ñÇ μÝáõÛÃ áõÝ»óáÕª ³áõÃ»ÝÃÇÏ ÝÛáõÃ»ñÁ (documents

authentiques): ²Û¹ ÝÛáõÃ»ñÇ ß³ñùÇÝ »Ý ¹³ëíáõÙ ·áí³½¹³ÛÇÝ ÝÛáõ-

Ã»ñÁ, é³¹Çá ¨ Ñ»éáõëï³ï»ë³ÛÇÝ Ñ³Õáñ¹áõÙÝ»ñÁ, Ñ³Ûï³ñ³ñáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ ¨ ³ÛÉÝ:

¸³ë³·ñùáõÙ ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïáõÏ ï»Õ ¿ ½μ³Õ»óÝáõÙ ÑÝãÛáõÝ³-

μ³ÝáõÃÛáõÝÁ, áñÁ ÙÇ ³ÙμáÕçáõÃÛáõÝ ¿ Ï³½ÙáõÙ Ýñ³ Ñ»ï, ù³ÝÇ áñ

³ÛÝ ÑÇÙÝíáõÙ ¿ Ý»ñÏ³Û³óíáÕ åÇ»ëÇ μ³é»ñÇ, Ï³éáõóí³ÍùÇ ¨ Ã»-

Ù³ïÇÏ³ÛÇ íñ³:

êáñμáÝÇ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ ¹³ë³·ÇñùÝ ³é³ÝÓÝ³ÝáõÙ ¿ Ý³¨ Ñ»-

ï³ùñùñ³ß³ñÅ »ñÏñ³·Çï³Ï³Ý ï»ùëï»ñáí, áñáÝù ß³ñáõÝ³ÏáõÙ

»Ý áõëáõÙÝ³ëÇñíáÕ Ã»Ù³ïÇÏ³Ý` ß»ßïÁ ¹Ý»Éáí Ùß³ÏáõÛÃÇ íñ³:

¸ñ³Ýù ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ý ï³ÉÇë áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³ÛïÝ³μ»ñ»Éáõ

ýñ³ÝëÇ³Ï³Ý Ùß³ÏáõÛÃÁ, Ã³ïñáÝÁ, ÏÇÝáÝ, ýñ³ÝëÇ³Ï³Ý ËáÑ³Ýá-

óÁ, »ñ³ÅßïáõÃÛáõÝÁ, ïáÝ»ñÁ ¨ ³ÛÉÝ: ¸³ë³ËáëÁ Ï³ñáÕ ¿ Ëñ³Ëáõ-

ë»É áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ, áñå»ë½Ç Ýñ³Ýù Çñ»Ýó Ñ³Û»óáÕáõÃÛ³Ùμ ½»Ïáõ-

óáõÙÝ»ñ Ï³ñ¹³Ý Çñ»Ýó ëÇñ³Í Ã»Ù³Ûáí:

ì»ñçáõÙ Ïáõ½»Ý³ÛÇÝù Ñ³Ù³éáï ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É Ý³¨ ¹³ë³-

í³Ý¹áÕÇ ¹»ñÇÝ ûï³ñ É»½íÇ áõëáõóÙ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ: Þ³ï ³ñï³-

ë³ÑÙ³ÝóÇ Ù»Ãá¹ÇëïÝ»ñ ÝßáõÙ »Ý, áñ Ñ³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý áõÕÕí³-

ÍáõÃÛ³Ùμ áõëáõóáõÙÁ ÷áËáõÙ ¿ ¹³ë³ËáëÇ ·áñÍ»É³Ï»ñåÁ ¹³-

ë³åñáó»ëáõÙ: ²ñï³ùÝ³å»ë Ýñ³ ¹»ñÁ ³ÝÝß³Ý ¿, ë³Ï³ÛÝ Çñ³Ï³-

ÝáõÙ Ý³ ã³÷³½³Ýó ¹Åí³ñÇÝ ËÝ¹Çñ ¿ ÉáõÍáõÙ. ³ÛÝ ¿` Ï³½Ù³Ï»ñ-

å»É áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ ¨ Ýñμ³ÝÏ³-

ïáñ»Ý û·Ý»É Ýñ³Ýó ³Û¹ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ, ³ÛëÇÝùÝ

Ñ³Ý¹»ë ·³É Çμñ¨ ËáñÑñ¹³ïáõ, ³ÛÉ áã Ã» ùÝÝáÕ ¹³ë³Ëáë: ²Ûë

103

ËÝ¹ñÇ ÉáõÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ Ñ³ñÏ³íáñ ¿ ß³ï É³í ×³Ý³ã»É ëáíáñáÕÝ»-

ñÇÝ, Ýñ³Ýó Ñ³ÏáõÙÝ»ñÁ, Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¨ ÑÝ³ñ³íáñáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ ¨, Áëï ³Û¹Ù, μ³Å³Ý»É áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÁ, áñáß»É Ûáõñ³-

ù³ÝãÛáõñÇÝ ïñíáÕ û·ÝáõÃÛ³Ý ã³÷Á, ï³ñμ»ñ³Ï»É å³Ñ³ÝçÙáõÝù-

Ý»ñÁ: Î³ñ¨áñ ¿ Ñëï³Ï å³ïÏ»ñ³óÝ»É ³ÛÝ ¹ñ¹³å³ï×³éÝ»ñÁ, á-

ñáÝù Ñ³ñÏ³¹ñáõÙ »Ý áõë³ÝáÕÇÝ ëáíáñ»É ûï³ñ É»½áõ ¨ ³Û¹ ÑÇÙùÇ

íñ³ û·Ý»É Ýñ³Ý` Ñ³ëÝ»Éáõ Çñ ³éç¨ ¹ñ³Í Ýå³ï³ÏÇÝ:

êáñμáÝÇ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ §üñ³Ýë»ñ»Ý É»½íÇ ¨ »ñÏñ³·ÇïáõÃ-

Û³Ý ¹³ëÁÝÃ³óÝ»ñÇ¦ ïÝûñ»Ý äÇ»é ´ñÛáõÝ»ÉÇ Ï³ñÍÇùáí ³Ûë ¹³-

ë³·ÇñùÁ Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùμ ÏÇñ³éíáõÙ ¿ Çñ»Ýó Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝáõÙ ¨

ýñ³Ýë»ñ»ÝÇ Ñ³ëï³ïáõÝ ·Çï»ÉÇùÝ»ñ ¿ ³å³ÑáíáõÙ ëáíáñáÕÝ»ñÇ

Ñ³Ù³ñ: ¸³ë³·ñùÇ Ñ»ñáëÝ»ñÁ` üñ³Ýëáõ³Ý, ²ÝÅ»É³Ý, ²É»ùë»ÛÁ,

î³Ï»áÝ ¨ ÙÛáõëÝ»ñÁ, Ï³ñáÕ »Ý ÙÇÙÛ³Ýó ßÝáñÑ³íáñ»É, áñ û·Ý»É »Ý

³é³ç³¹ÇÙ»É Çñ»Ýó ÁÝÏ»ñáçÁ, ÁÝÏ»ñáõÑáõÝ, ÙÇ Ëáëùáí` üñ³ÝëÇ³-

ÛÇÝ μ³ñ»Ï³Ù μáÉáñ ûï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ:

Ðåçþìå

Â ñòàòüå ðàññìàòðèâàþòñÿ âîçìîæíîñòè, ïðåäîñòàâëÿå-

ìûå ó÷åáíèêîì ôðàíöóçñêîãî ÿçûêà Ñîðáîííñêîãî óíèâåðñèòå-

òà (Cours de la Sorbonne. Langue et Civilisation franջaise), äëÿ ðàç-

âèòèÿ íàâûêîâ êîììóíèêàöèè è ñîòðóäíè÷åñòâà.

104

ÍÎÂÛÅ ÈÍÔÎÐÌÀÖÈÎÍÍÛÅ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÈ Â

ÏÐÎÖÅÑÑÅ ÏÐÅÏÎÄÀÂÀÍÈß ÍÅÌÅÖÊÎÃÎ ßÇÛÊÀ

Àìèðõàíÿí Ë. Ì.

ÅÃÓ

Â ïîñëåäíèå ãîäû âñё ÷àùå ïîäíèìàåòñÿ âîïðîñ î ïðèìåíå-

íèè íîâûõ èíôîðìàöèîííûõ òåõíîëîãèé â îáðàçîâàòåëüíîì ïðî-

öåññå. Ýòî íå òîëüêî íîâûå òåõíè÷åñêèå ñðåäñòâà, íî è íîâûå

ôîðìû è ìåòîäû ïðåïîäàâàíèÿ, íîâûé ïîäõîä ê ïðîöåññó îáó÷å-

íèÿ. Îñíîâíîé öåëüþ îáó÷åíèÿ èíîñòðàííûì ÿçûêàì ÿâëÿåòñÿ

ôîðìèðîâàíèå è ðàçâèòèå êîììóíèêàòèâíîé êóëüòóðû ó÷àùèõ-

ñÿ, îáó÷åíèå ïðàêòè÷åñêîìó îâëàäåíèþ èíîñòðàííûì ÿçûêîì.

Ñîâðåìåííûé óðîê â èäåàëå íå äîëæåí áûòü îãðàíè÷åí

ïðåäìåòîì è ó÷èòåëåì. Õîðîøî, êîãäà îí ÿâëÿåòñÿ Ñîáûòèåì â

öåïî÷êå ïîçíàíèÿ, èëè òî÷íåå, èññëåäîâàíèÿ ó÷àùèìèñÿ îêðó-

æàþùåãî ìèðà. Ñîáûòèå, êîòîðîå äîëæíî ïðèáëèçèòü

ñòóäåíòà ê ïîíèìàíèþ ñîâðåìåííîñòè, îñîçíàíèþ öåëîñò-

íîñòè ìèðà. Óäàðåíèÿ â ôóíêöèÿõ ñîâðåìåííîãî óðîêà ìîæíî

ðàññòàâèòü ñëåäóþùèì îáðàçîì: âîîðóæåíèå ó÷àùèõñÿ ãëóáîêè-

ìè è îñîçíàííûìè çíàíèÿìè; îáó÷åíèå ó÷àùèõñÿ ñàìîñòîÿòåëü-

íîé äåÿòåëüíîñòè ïî îâëàäåíèþ çíàíèÿìè; ôîðìèðîâàíèå ïðî÷-

íûõ ìîòèâîâ ó÷åíèÿ, ñàìîñîâåðøåíñòâîâàíèÿ, ñàìîîáó÷åíèÿ, ñà-

ìîâîñïèòàíèÿ; ôîðìèðîâàíèå íðàâñòâåííûõ îñíîâ ëè÷íîñòè,

îðèåíòèðîâàííûõ íà îáùå÷åëîâå÷åñêèå öåííîñòè è ò.ä.

Ñîâðåìåííûå ïåäàãîãè÷åñêèå òåõíîëîãèè òàêèå, êàê îáó÷å-

íèå â ñîòðóäíè÷åñòâå, èñïîëüçîâàíèå íîâûõ èíôîðìàöèîííûõ

òåõíîëîãèé, óðîêè â ôîðìå ïðåçåíòàöèé Microsoft Power Point

ïîìîãàþò ðåàëèçîâàòü ëè÷íîñòíî-îðèåíòèðîâàííûé ïîäõîä â

îáó÷åíèè, îáåñïå÷èâàþò èíäèâèäóàëèçàöèþ è äèôôåðåíöèàöèþ

105

îáó÷åíèÿ ñ ó÷ёòîì ñïîñîáíîñòåé äåòåé, èõ óðîâíÿ îáó÷åí-

íîñòè, ñêëîííîñòåé è ò.ä.

Ôîðìû ðàáîòû â ñðåäå Power Point íà óðîêàõ èíîñòðàííîãî

ÿçûêà âêëþ÷àþò:

- èçó÷åíèå ëåêñèêè;

- îòðàáîòêó ïðîèçíîøåíèÿ;

- îáó÷åíèå äèàëîãè÷åñêîé è ìîíîëîãè÷åñêîé ðå÷è;

- îáó÷åíèå ïèñüìó;

- îòðàáîòêó ãðàììàòè÷åñêèõ ÿâëåíèé.

Íà óðîêàõ íåìåöêîãî ÿçûêà ñ ïîìîùüþ êîìïüþòåðà ìîæíî

ðåøàòü öåëûé ðÿä äèäàêòè÷åñêèõ çàäà÷: ñîâåðøåíñòâîâàòü

óìåíèÿ ïèñüìåííîé ðå÷è ó÷àùèõñÿ; ïîïîëíÿòü ñëîâàðíûé çàïàñ

ó÷àùèõñÿ; ôîðìèðîâàòü óñòîé÷èâóþ ìîòèâàöèþ ê èçó÷åíèþ íå-

ìåöêîãî ÿçûêà. Íàó÷íàÿ íîâèçíà èñïîëüçîâàíèÿ ÍÈÒ ñîñòîèò â

òîì, ÷òî èíôîðìàöèîííûå òåõíîëîãèè ñïîñîáñòâóåò óñèëåíèþ

ó÷åáíîé ìîòèâàöèè èçó÷åíèÿ è ñîâåðøåíñòâîâàíèþ çíàíèé ó÷à-

ùèõñÿ.

Êîìïüþòåðíûå ïðîãðàììû, ðàçâèâàþùèå çíàíèå íåìåöêîãî

ÿçûêà:

îáó÷àþùèå ïðîãðàììû - äëÿ ïðèîáðåòåíèÿ îïðåäåëåííûõ

çíàíèé, óìåíèé è íàâûêîâ;

òðåíèðóþùèå ïðîãðàììû - äëÿ çàêðåïëåíèÿ çíàíèé è óìå-

íèé;

êîíòðîëèðóþùèå ïðîãðàììû – äëÿ êîíòðîëÿ êà÷åñòâà

çíàíèé è èõ êîððåêòèðîâàíèÿ;

èãðîâûå ïðîãðàììû

Ñ ïðèìåíåíèåì êîìïüþòåðíîé ïðîãðàììû ýôôåêòèâíåå èñ-

ïîëüçóåòñÿ âðåìÿ íà óðîêå äëÿ çàêðåïëåíèÿ óìåíèÿ è íàâûêîâ

çíàíèé ó÷àùèõñÿ. Êîíòðîëèðóþùóþ è îáó÷àþùóþ ôóíêöèè áå-

ðåò íà ñåáÿ êîìïüþòåð, êîòîðûé ÿâëÿåòñÿ áåñïðèñòðàñòíûì è

106

àáñîëþòíî îáúåêòèâíûì, ÷òî ÿâëÿåòñÿ äëÿ ó÷àùèõñÿ íåìàëî-

âàæíûì ôàêòîðîì ïðè âûïîëíåíèè ïðîâåðî÷íûõ è êîíòðîëèðóþ-

ùèõ ðàáîò. Ïðè ðàáîòå íà êîìïüþòåðå äîñòèãàåòñÿ çíà÷è-

òåëüíîå ïîâûøåíèå ìîòèâàöèè îáó÷åíèÿ íåìåöêîìó ÿçûêó ïó-

òåì èñïîëüçîâàíèÿ â óïðàæíåíèÿõ ðèñóíêîâ, êðîññâîðäîâ, íåïîñ-

ðåäñòâåííîé ðàáîòû íà êîìïüþòåðå.

Òàêèì îáðàçîì, ñðåäè âñåõ òåõíè÷åñêèõ ñðåäñòâ îáó÷åíèÿ

èíîñòðàííîìó ÿçûêó, ÿâëÿþùèõñÿ îðãàíè÷åñêèì êîìïîíåíòîì

ó÷åáíîãî ïðîöåññà, êîìïüþòåð îêàçûâàåò ñàìîå çíà÷èòåëüíîå

âîçäåéñòâèå íà õîä îáó÷åíèÿ. Ñåãîäíÿ êîìïüþòåð ñòàíîâèòñÿ

ìîùíûì êàòàëèçàòîðîì â ñèñòåìå îáó÷åíèÿ èíîñòðàííûì ÿçû-

êàì.


1. Àíäðååâ À. À. Ââåäåíèå â äèñòàíöèîííîå îáó÷åíèå. Ó÷åáíî-

ìåòîäè÷åñêîå ïîñîáèå. - Ì.: ÂÓ, 1997 – 189ñ.

2. Âëàäèìèðîâà Ë. Í. Èíòåðíåò íà óðîêàõ èíîñòðàííîãî ÿçû-

êà.// Èíîñòðàííûå ÿçûêè â øêîëå, 2002, № 3. - ñ. 39-41

3. Ãåç Í. È., Ìèðîëþáîâ À. À. Ìåòîäèêà ïðåïîäàâàíèÿ èíîñò-

ðàííûõ ÿçûêîâ. – Ì.: Âûñøàÿ øêîëà, 1982. – 412ñ.

4. Äìèòðèåâà Å. È. Îñíîâíàÿ ìåòîäè÷åñêàÿ ïðîáëåìà äèñòàí-

öèîííîãî îáó÷åíèÿ èíîñòðàííûì ÿçûêàì ÷åðåç êîìïüþòåð-

íûå òåëåêîììóíèêàöèîííûå ñåòè èíòåðíåò.// ÈßØ. – 1998,

№1. – ñ.32 – 36

5. Ëåáåäåâà Â. À. Ïðàêòè÷åñêîå èñïîëüçîâàíèå Èíòåðíåò íà

óðîêå íåìåöêîãî ÿçûêà â 7 êëàññå. // Íîâûå çíàíèÿ. – 2004,

№3. – ñ. 20 – 26

6. Ìàêàðåâè÷ È. Ã. Èñïîëüçîâàíèå Èíòåðíåòà íà óðîêå íåìåö-

êîãî ÿçûêà. // ÈßØ. - 2001, № 5. - ñ. 40-43

107

7. Ïîëàò Å. Ñ. Ìåòîä ïðîåêòîâ íà óðîêàõ èíîñòðàííîãî ÿçûêà.

// ÈßØ, 2000, №2. - ñ. 3-11

8. Donath R. Deutsch als Fremdsprache. Projekte im Internet. -

Stuttgard: Klett, 2001. – 187S.

Summary

New Information Technologies in the Process of

Teaching German

Nowadays the use of modern technologies is becoming more and

more actual. This refers not only to technical means but new forms

and methods of teaching as well. We can mention computers as one

of the most effective and main technical means in language

learning/teaching practices.

108

Ê ÂÎÏÐÎÑÓ ÎÁ ÀÊÒÓÀËÜÍÎÑÒÈ ÈÑÏÎËÜÇÎÂÀÍÈß

ÒÑÎ Â ÎÁÓ×ÅÍÈß ÐÓÑÑÊÈÌ ÔÅ Â ÀÐÌßÍÑÊÎÉ

ÀÓÄÈÒÎÐÈÈ

Êåñàÿí Ì. Ä.

ÅÃÓ

Íîâåéøèå çàäà÷è ñîâðåìåííîé âûñøåé øêîëû ïðåäúÿâëÿþò

ê ó÷åáíîìó ïðîöåññó âñå âîçðàñòàþùèå òðåáîâàíèÿ êàê â ÷àñòè

ñîâåðøåíñòâîâàíèÿ åãî ñîäåðæàíèÿ, ôîðì è ìåòîäîâ, òàê è â

÷àñòè åãî îïòèìàëüíîé îðãàíèçàöèè è óïðàâëåíèÿ. Ïåäàãîãè-

÷åñêèé ïðîöåññ â âûñøåé øêîëå ñòàíîâèòñÿ âñå áîëåå ñëîæíûì

è ìíîãîîáðàçíûì è òðåáóåò äëÿ ñâîåé ðåàëèçàöèè íîâûõ ýô-

ôåêòèâíûõ ñðåäñòâ è ìåòîäîâ ïðåïîäàâàíèÿ ñ îáÿçàòåëüíûì

óñëîâèåì íàãëÿäíîñòè îáó÷åíèÿ [3, 67].

Ïðèìåíåíèå íàãëÿäíîñòè ÿâëÿåòñÿ îäíèì èõ îñíîâíûõ äè-

äàêòè÷åñêèõ ïðèåìîâ îáó÷åíèÿ ðóññêîé ôðàçåîëîãèè â íàöèî-

íàëüíîé àóäèòîðèè. Â ïðîöåññå îáó÷åíèÿ ðóññêîìó ÿçûêó íåðóññ-

êèõ ó÷àùèõñÿ ÷àùå âñåãî èñïîëüçóþòñÿ ñðåäñòâà çðèòåëüíîé è

ñëóõîâîé íàãëÿäíîñòè.

Èç ñðåäñòâ çðèòåëüíîé íàãëÿäíîñòè íà óðîêàõ ðóññêîãî

ÿçûêà øèðîêî èñïîëüçóþòñÿ ñëåäóþùèå: çðèòåëüíî-èçîáðàçè-

òåëüíûå – èëëþñòðàöèè, ôîòîãðàôèè, êàðòèíû, ðèñóíêè è çðè-

òåëüíî-ðå÷åâûå (èëè ãðàôè÷åñêèå) – ñõåìû, òàáëèöû, ðàçëè÷íî-

ãî ðîäà òåêñòû, äèàëîãè è äðóãèå âèäû ÿçûêîâûõ êîíñòðóêöèé.

Òàê, äëÿ äîñòèæåíèÿ çðèòåëüíî-èçîáðàçèòåëüíîé íàãëÿäíîñòè,

íàìè ïðåäëàãàþòñÿ ðèñóíêè-ñìàéëû, èçîáðàæàþùèå ðàçëè÷íûå

ýìîöèè è ÷óâñòâà ÷åëîâåêà, à òàêæå èëëþñòðàöèè, ðàñêðûâàþ-

ùèå çíà÷åíèÿ ôðàçåîëîãèçìîâ. Â öåëÿõ äîñòèæåíèÿ çðèòåëüíî-

ðå÷åâîé íàãëÿäíîñòè ïðè èçó÷åíèè ëåêñèêî-ñåìàíòè÷åñêèõ êà-

109

òåãîðèé ôðàçåîëîãèçìîâ íàìè èñïîëüçóþòñÿ ñëåäóþùèå ãðàôè-

÷åñêèå òàáëèöû: àíòîíèìî-ñèíîíèìè÷åñêèõ ðÿäîâ, ñîïîñòàâè-

òåëüíûõ ðóññêî-àðìÿíñêèõ ýêâèâàëåíòíûõ ðÿäîâ, ïåðå÷íÿ çíà÷å-

íèé ìíîãîçíà÷íûõ ôðàçåîëîãèçìîâ è ò.ä.

Ãëàâíûå öåëè èñïîëüçîâàíèÿ ñðåäñòâ ñëóõîâîé íàãëÿä-

íîñòè, ïîìèìî ïåðåäà÷è ñîäåðæàòåëüíîé ñòîðîíû ÿçûêîâûõ ÿâ-

ëåíèé è ïðîöåññîâ, ñîñòîÿò â òîì, ÷òîáû ïóòåì êàê ìîæíî

áîëüøåãî ââåäåíèÿ ñëóõîâûõ îáðàçîâ ñïîñîáñòâîâàòü ïðèâèòèþ

íàâûêîâ ïîíèìàíèÿ óñòíîé ðå÷è è íàâûêîâ âëàäåíèÿ åþ. Â çàâè-

ñèìîñòè îò ýòàïà îáó÷åíèÿ ìîãóò ñòîÿòü è áîëåå êîíêðåòíûå

çàäà÷è. Òàê, â îáëàñòè ôðàçåîëîãèè – äåìîíñòðàöèÿ çâó÷àíèÿ

ôðàçåîëîãèçìà, ïðèâèòèå íàâûêîâ âû÷ëåíåíèÿ íà ñëóõ åãî â ïî-

òîêå óñòíîé ðå÷è. Êðîìå òîãî, ìû èñïîëüçóåì ðîëåâóþ èãðó:

ñòóäåíòàì ïðåäëàãàåòñÿ ñíà÷àëà âûðàçèòü ðàçëè÷íûå ýìîöèè

ïðè ïîìîùè ìåæäîìåòèé, ñîïðîâîæäàÿ çâóê àäåêâàòíûì âûðàæå-

íèåì ëèöà, à çàòåì ïîäîáðàòü ñîîòâåòñòâóþùèé äàííîé ðîëè

ôðàçåîëîãèçì.

Îãðîìíóþ ðîëü èãðàþò òåõíè÷åñêèå ñðåäñòâà îáó÷åíèÿ

(ÒÑÎ) â ðàñøèðåíèè êîììóíèêàòèâíîé êîìïåòåíöèè, ïîñêîëüêó

îíè ïîçâîëÿþò äàòü ó÷àùèìñÿ áîëåå ïîëíóþ è òî÷íóþ èíôîð-

ìàöèþ ïî èçó÷àåìîé òåìå, ïîâûøàþò íàãëÿäíîñòü îáó÷åíèÿ è

âûçûâàþò ñòðåìëåíèå ê äàëüíåéøåìó ñîâåðøåíñòâîâàíèþ ÿçû-

êîâîé êóëüòóðû [2, 21]. Ñ äðóãîé ñòîðîíû, èñïîëüçîâàíèå àóòåí-

òè÷íûõ ìàòåðèàëîâ (ðèñóíêîâ, òåêñòîâ, çâóêîçàïèñåé, âèäåî- è

êèíîìàòåðèàëîâ ò.ï.) ïîçâîëèò ðåøèòü çàäà÷ó ïðèîáùåíèÿ

ñòóäåíòîâ ê êóëüòóðíûì öåííîñòÿì íàðîäà – íîñèòåëÿ ÿçûêà.

Îòñþäà î÷åâèäíà âàæíîñòü è àêòóàëüíîñòü èçó÷åíèÿ èñïîëüçî-

âàíèÿ âèäåîìàòåðèàëîâ. Ìû ñ÷èòàåì, ÷òî ïðèìåíåíèå âèäåîìà-

òåðèàëîâ ñïîñîáñòâóåò óëó÷øåíèþ óñâîåíèÿ çíàíèé íà óðîêàõ

ðóññêîãî ÿçûêà, à èìåííî:

110

âîñïîëíåíèþ îòñóòñòâèÿ åñòåñòâåííîé ðóññêîÿçû÷íîé

ñðåäû íà âñåõ ýòàïàõ îáó÷åíèÿ è ðàñøèðåíèþ êðóãîçîðà

ó÷àùèõñÿ;

ðåàëèçàöèè âàæíîãî äèäàêòè÷åñêîãî ïðèíöèïà íàãëÿä-

íîñòè è âîñïèòàíèþ ýñòåòè÷åñêîãî âêóñà ó ó÷àùèõñÿ;

îáó÷åíèþ ñ ó÷åòîì èíäèâèäóàëüíûõ îñîáåííîñòåé êàæ-

äîãî ñòóäåíòà – îáåñïå÷åíèþ óñêîðåííîãî ôîðìèðîâà-

íèÿ è ðàçâèòèÿ íàâûêîâ ñëóõîâîãî è çðèòåëüíîãî ñàìî-

êîíòðîëÿ è ïðîÿâëåíèþ èíòåðåñà ê ïðåäìåòó ó ñòóäåí-

òîâ;

ìàêñèìàëüíîìó èñïîëüçîâàíèþ àíàëèòè÷åñêèõ ñïîñîá-

íîñòåé ñòóäåíòîâ, áîëåå ïîëíîé ìîáèëèçàöèè èõ âíóò-

ðåííèõ ðåñóðñîâ.

Èñïîëüçîâàòü â ó÷åáíîì ïðîöåññå çâóêîòåõíèêó ñëåäóåò íà

ïåðâîì ýòàïå îáó÷åíèÿ ðóññêîìó ÿçûêó, êîãäà ñòóäåíòû óæå îâ-

ëàäåëè îïðåäåëåííûìè íàâûêàìè èñïîëüçîâàíèÿ â ðå÷è ôðàçåî-

ëîãèçìîâ. Ì.Â.Ëÿõîâèöêèé âûäåëÿåò òàêèå ïðåèìóøåñòâà èñ-

ïîëüçîâàíèÿ ôîíîçàïèñåé, êàê óñèëåíèå íàãëÿäíîñòè îáó÷åíèÿ,

äîñòèæåíèÿ ñóùåñòâåííîãî ðàñøèðåíèÿ äèàïàçîíà àóäèðîâàíèÿ

èíîñòðàííîé ðå÷è, ñîçäàíèÿ áëèçêèõ ê îïòèìàëüíûì óñëîâèé äëÿ

ïîâûøåíèÿ ÷àñòîòû èñïîëüçîâàíèÿ â îáó÷åíèè îáðàçöîâ çâó÷à-

ùåé ðå÷è, îñóùåñòâëåíèÿ èíòåíñèôèêàöèè ïðîöåññà îáó÷åíèÿ è

ò.ä [4, 73].

Ïðè îáó÷åíèè ðóññêîìó ÿçûêó â íåðóññêîé àóäèòîðèè áîëåå

øèðîêèå âîçìîæíîñòè îòêðûâàþòñÿ ïðè èñïîëüçîâàíèÿ çðè-

òåëüíî-ñëóõîâîé íàãëÿäíîñòè ñ ïîìîùüþ ýêðàííî-çâóêîâûõ òåõ-

íè÷åñêèõ ñðåäñòâ: âèäåîìàãíèòîôîí, DVD, ó÷åáíîå òåëåâèäå-

íèå, êèíî. Â ñîâðåìåííîé ìåòîäèêå è ïðàêòèêå ïðåïîäàâàíèÿ

èíîñòðàííûõ ÿçûêîâ âñå ãëóáæå îñîçíàåòñÿ ðàöèîíàëüíîñòü è

ýôôåêòèâíîñòü êîìïëåêñíîãî îáó÷åíèÿ ãîâîðåíèþ, àóäèðîâà-

111

íèþ, ÷òåíèþ è ïèñüìó. Ðåçóëüòàòîì òàêîãî ñèñòåìíîãî ïîäõî-

äà ê ðåøåíèþ ìåòîäè÷åñêèõ, òåõíè÷åñêèõ è îðãàíèçàöèîííûõ

âîïðîñîâ ÿâèëîñü êîìïëåêñíîå ïðèìåíåíèå ÒÑÎ ïðè îáó÷åíèè

ðóññêîìó ÿçûêó â íàöèîíàëüíîé àóäèòîðèè, ÷òî ïîçâîëÿåò ðàç-

íîîáðàçèòü ñîäåðæàíèå è ìåòîäèêó ïðîâåäåíèÿ çàíÿòèé, ïîâû-

ñèòü àêòèâíîñòü ñòóäåíòîâ, óñèëèòü ýìîöèîíàëüíîå âîç-

äåéñòâèå íà íèõ. Ïðè ýòîì òåõíè÷åñêèå ñðåäñòâà ìåíÿþò

ñòðóêòóðó óðîêà è åãî ôîðìó. Óðîê ñ ïðèìåíåíèåì òàêèõ òåõ-

íè÷åñêèõ ñðåäñòâ – ýòî êà÷åñòâåííî íîâûé òèï óðîêà, íà êî-

òîðîì ïðåïîäàâàòåëü âûíóæäåí ñîãëàñîâûâàòü ìåòîäèêó ñâîå-

ãî îáúÿñíåíèÿ ó÷åáíîãî ìàòåðèàëà ñ òîé ìåòîäèêîé, êîòîðàÿ

ïðèíÿòà â òåëåâèçèîííîé ïåðåäà÷å, êèíîôèëüìå, çâóêîçàïèñè è

ò. ä. Ñ äðóãîé ñòîðîíû, ïðåïîäàâàòåëü îñâîáîæäàåòñÿ îò

÷àñòè ðóòèííîé ðàáîòû, ñâÿçàííîé ñ êîíòðîëåì è êîððåêöèåé

çíàíèé, óìåíèé, ïðîâåðêîé òåòðàäåé è ò.ä.

Â ýòîì ïëàíå äîñòàòî÷íî øèðîêèå âîçìîæíîñòè ïðå-

äîñòàâëÿåò êèíåìàòîãðàô.

Ïðîñìîòð õóäîæåñòâåííîãî ôèëüìà ïðåäñòàâëÿåò ñîáîé

ýôôåêòèâíîå ñðåäñòâî, îáåñïå÷èâàþùåå òó ñîâîêóïíîñòü

îáñòîÿòåëüñòâ, êîòîðàÿ âûçûâàåò ðå÷åâîå îáùåíèå, áëàãîï-

ðèÿòñòâóåò èëè ñîïóòñòâóåò åìó, ò.å. ñîçäàåò êîììóíèêà-

òèâíóþ ñèòóàöèþ [1, 8].

Ó÷åáíûå êèíîôðàãìåíòû ìîãóò áûòü ÷àñòüþ õóäîæåñò-

âåííîãî, êîðîòêîìåòðàæíîãî èëè ó÷åáíîãî ôèëüìîâ â ñîîò-

âåòñòâèè ñ ó÷åáíîé ïðîãðàììîé. Íà íàø âçãëÿä, ïðè èçó÷åíèè

ðàçäåëà ðóññêîé ôðàçåîëîãèè áûëî áû öåëåñîîáðàçíî èñïîëüçî-

âàòü ïðîñìîòðû ýêðàíèçàöèé ïðîèçâåäåíèé ðóññêèõ ïèñàòåëåé

(Ì. Å.Ñàëòûêîâ-Ùåäðèí, Í. Â. Ãîãîëü, À. Ï. ×åõîâ, Ì. À. Çîùåí-

êî, Ì. À. Áóëãàêîâ, Èëüô è Ïåòðîâ, Ì. À. Øîëîõîâ è äð.), òàê êàê

ðå÷ü èõ èçîáèëóåò ôðàçåîëîãèçìàìè. Ïîñëå âñòóïèòåëüíîé áå-

112

ñåäû ôèëüì ïðîñìàòðèâàåòñÿ îòäåëüíûìè ôðàãìåíòàìè. Ñòó-

äåíòàì ïðåäëàãàåòñÿ, ïðîñìîòðåâ ôðàãìåíò ôèëüìà, çàïè-

ñàòü è ïðîàíàëèçèðîâàòü çàïîìíèâøèåñÿ èì ôðàçåîëîãèçìû.

Äàëåå ñòóäåíòû äîëæíû ïåðåñêàçàòü ñþæåò óâèäåííîãî ôðàã-

ìåíòà è äàòü åìó ýìîöèîíàëüíóþ õàðàêòåðèñòèêó.

Íà íàø âçãëÿä, ýôôåêòèâíîñòü èñïîëüçîâàíèÿ âèäåî- è êè-

íîìàòåðàëîâ îáóñëîâëåíà, â ïåðâóþ î÷åðåäü, èõ äèíàìè÷-

íîñòüþ, êîòîðàÿ ïðèäàåò ðå÷è íàãëÿäíîñòü, íå äîñòèæèìóþ

íèêàêèìè ñòàòè÷åñêèìè èçîáðàæåíèÿìè, à òàêæå èìååò ñïîñîá-

íîñòü ñîçäàíèÿ ðå÷åâîé ñðåäû, êîòîðîé òàê íå äîñòàåò ó÷à-

ùèìñÿ ïðè îáó÷åíèè ðóññêîìó ÿçûêó.

Êàê ïîêàçàëà íàøà ïðàêòèêà ïðåïîäàâàíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà

íà íåÿçûêîâûõ ôàêóëüòåòàõ ÅÃÓ, èñïîëüçîâàíèå âèäåîìàòå-

ðèàëîâ íà óðîêàõ ÿâëÿåòñÿ íå òîëüêî èñòî÷íèêîì èíôîðìàöèè,

íî ñïîñîáñòâóåò ðàçâèòèþ âíèìàíèÿ è ïàìÿòè ó÷àùèõñÿ, è ïî-

ëîæèòåëüíî âëèÿåò íà ïðî÷íîñòü çàïå÷àòëåíèÿ ñòðàíîâåä÷åñ-

êîãî è ÿçûêîâîãî ìàòåðèàëà.

Ëèòåðàòóðû

1. Áàðàíîâà Ì. Â. Ñîâåðøåíñòâîâàíèå ãðàììàòè÷åñêîé ñòîðî-

íû äèàëîãè÷åñêîé ðå÷è ñòóäåíòîâ ïÿòîãî êóðñà ôàêóëüòå-

òà èíîñòðàííûõ ÿçûêîâ â ïðîöåññå ðàáîòû íàä âèäåîôèëü-

ìîì. //Àâòîðåôåðàò äèññ…êàíä.ïåä.íàóê. Ñ.Ïåòåðáóðã,

2001, 20 ñ., ñ.8.

2. Áàðìåíêîâà Î. È. Âèäåîçàíÿòèÿ â ñèñòåìå îáó÷åíèÿ èíîñò-

ðàííîé ðå÷è // Èíîñòðàííûå ÿçûêè â øêîëå. 1999, № 3, ñ. 20-

25.

3. Äàøêî Ë. È. Íàãëÿäíîñòü ïðè èçó÷åíèè ðóññêîãî ÿçûêà â V-VIII

êëàññàõ. Ì., Êíèãà, 2004, 324ñ.

113

4. Ëÿõîâèöêèé Ì. Â. Ìåòîäèêà ïðåïîäàâàíèÿ èíîñòðàííûõ ÿçû-

êîâ. Ì., Âûñøàÿ øêîëà, 1981, 373 ñ., ñ.67.

²Ù÷á÷áõÙ

Ð³ÛÏ³Ï³Ý Éë³ñ³ÝáõÙ éáõë³ó É»½íÇ ¹³ñÓí³ÍùÝ»ñÇ

¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ù»ç àõîØ-Ç ÏÇñ³éÙ³Ý ³ñ¹Ç³Ï³ÝáõÃÛ³Ý

Ñ³ñóÇ ßáõñç

Î»ë³Û³Ý Ø. ¸.

ºäÐ

²ßË³ï³ÝùÁ ÝíÇñí³Í ¿ Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ éáõë³ó É»½íÇ

¹³ñÓí³ÍùÝ»ñÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ù»Ãá¹³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ àõîØ-Ç

¨ ¹ÇïáÕ³Ï³Ý ³ÛÉ ÙÇçáóÝ»ñÇ û·ï³·áñÍÙ³Ý áñáß Ñ³ñó»ñÇÝ:

ÜßíáõÙ ¿ áñ, àõîØ-Ç ÏÇñ³éáõÙÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇëª μ³½Ù³-

½³Ý»É ·áñÍÝ³Ï³Ý å³ñ³åÙáõÝùÝ»ñÇ μáí³Ý¹³ÏáõÃÛáõÝÁ ¨ Ï³½-

Ù³Ï»ñåÙ³Ý áõ ³ÝóÏ³óÙ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³Ý ÏÑ³Ý¹Çë³Ý³ É³í Ý³-

Ë³¹ñÛ³É, áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ß³ñÅ³éÇÃ³ÛÇÝ Ï³ÛáõÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ Ñ³ë-

ï³ïÙ³ÝÁ: ´³óÇ ¹ñ³ÝÇó ï»ë³ ¨ ÏÇÝáÝÛáõÃ»ñÇ Ñ»ï ³ßË³ï³ÝùÁ

Ýå³ëïáõÙ ¿ ¹³ëÇ ÁÝÃ³óùáõÙ É»½í³ÛÇÝ ÙÇç³í³ÛñÇ ëï»ÕÍÙ³ÝÁ ¨

Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Õáñ¹³Ïó³Ï³Ý áõ É»½í³-Ùß³ÏáõÃ³μ³Ý³Ï³Ý

Çñ³½»ÏÙ³Ý μ³ñÓñ³óÙ³ÝÁ:

114

ØÆæØÞ²ÎàôÂ²ÚÆÜ ÎðÂàôÂÚ²Ü Æð²Î²Ü²òàôØÀ

ºäÐ ØÆæ²¼¶²ÚÆÜ ÎðÂ²Î²Ü ÎºÜîðàÜàôØ úî²ð Èº¼ìÆ

¸²ê²ì²Ü¸Ø²Ü ¶àðÌÀÜÂ²òàôØ

ä»ïñáëÛ³Ý È. ì.

ºäÐ

²Ûëûñ, »ñμ ·Éáμ³ÉÇ½³óÇ³ ¨ Ãí³ÛÝ³Ï³Ý³óáõÙ Ñ³ëÏ³óáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ ³ÛÉ¨ë ûï³ñ ¨ ËáñÃ ã»Ý ÑÝãáõÙ Ù»ñ ³Ï³ÝçÇÝ ¨ »ñμ ³ÏÁÝ-

Ñ³Ûï »Ý ³Û¹ »ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ áõÝ»ó³Í ³½¹»óáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ·ñ»Ã» μáÉáñ

μÝ³·³í³éÝ»ñáõÙ, Ñ³ñÏ »Ýù Ñ³Ù³ñáõÙ ùÝÝ³ñÏ»É ³ÛÝ ÷á÷áËáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù í»ñçÇÝ ï³ñÇÝ»ñÇÝ Ï³ï³ñí»É »Ý ÏñÃ³Ï³Ý Ùáï»-

óáõÙÝ»ñÇ ¨ Ù»Ãá¹Ý»ñÇ Ù»ç ¨ áñáÝù û·ÝáõÙ »Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï Ï»ñ-

åáí Ñ³ÕÃ³Ñ³ñ»É Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ³ñ·»ÉùÁ áõ Ñ»ßï³óÝáõÙ »Ý ß÷áõÙÁ

ï³ñμ»ñ Ùß³ÏáõÛÃÝ»ñÇ ÏñáÕÝ»ñÇ ÙÇç¨:

ØÇçÙß³ÏáõÃ³ÛÇÝ áõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛáõÝÁ Ñ³ïÏ³-

å»ë ³ÏÝÑ³Ûï ¿ ûï³ñ É»½íÇ áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ: ¸»é 1984

Ãí³Ï³ÝÇÝ ºíñ³ËáñÑáõñ¹Á Ñëï³Ïáñ»Ý Ó¨³Ï»ñå»ó ÙÇçÙß³Ïáõ-

Ã³ÛÇÝ Ñ³Ù³ï»ùëïáõÙ ûï³ñ É»½áõ ¹³ë³í³Ý¹áÕ áõëáõóÇãÝ»ñÇ

å³ïñ³ëïÙ³Ý í»ñ³μ»ñÛ³É áõÝ»ó³Í Çñ Ï³ñÍÇùÁ ¨ ¹ÇñùáñáßáõÙÁ,

áñÇÝ å»ïù ¿ Ñ»ï¨»ÇÝ ºíñ³ËáñÑñ¹Ç ³Ý¹³Ù μáÉáñ »ñÏñÝ»ñÇ Ï³-

é³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: Àëï ³Û¹Ùª ûï³ñ É»½áõ ¹³ë³í³Ý¹áÕ áõëáõóÇãÁ

áã Ã» å³ñ½³å»ë §¹³ë³ïáõ¦ ¿, áí ëáíáñáÕÝ»ñÇ Ùáï ½³ñ·³óÝáõÙ

¿ áñáß³ÏÇ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñ ¨ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ, ³ÛÉ ÙÇçÝáñ¹ ¿ Ùß³-

ÏáõÛÃÝ»ñÇ ÙÇç¨: àõëáõóãÇ ËÝ¹ÇñÝ ¿ ëáíáñáÕÝ»ñÇ Ù»ç Ó¨³íáñ»É ûμ-

Û»ÏïÇí, Ý³Ë³å³ß³ñÙáõÝùÝ»ñÇó ½»ñÍ ¨ Ñ³Ý¹áõñÅáÕ³Ï³Ý í»ñ³-

μ»ñÙáõÝù §ûï³ñ¦ Ùß³ÏáõÛÃÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ: úï³ñ É»½íÇ áõëáõÙÝ³-

ëÇñÙ³Ý Ñ»Ýó ³Ù»Ý³ëÏ½μáõÙ μ³½Ù³½³Ý ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ¨ ³ñï³-

ë³Ý³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñÇó ½³ï ëáíáñáÕÝ»ñÁ μ³ËíáõÙ »Ý Ý³¨ Ùß³-

115

ÏáõÃ³ÛÇÝ ¨ Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ Ñ»ï, áñáÝù ¿É Ë³Ý·³ñáõÙ

»Ý ß÷Ù³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇÝ:

Øß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ¨ Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý ³¹³åï³óÇ³ÛÇ μ³½Ù³ÃÇí

ËÝ¹ÇñÝ»ñ »Ý áõÝ»ÝáõÙ Ý³¨ ºäÐ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÇ

áõë³ÝáÕÝ»ñÁ, áñáÝó Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ùß³ÏáõÛÃÇÝ Ñ³Õáñ¹³ÏÇó ¹³ñÓÝ»-

Éáõ, ÇÝãå»ë Ý³¨ ÙÇç³í³ÛñÇÝ ³¹³åï³óí»Éáõ Ýå³ï³Ïáí Ï»Ýï-

ñáÝáõÙ Ï³½Ù³Ï»ñåíáõÙ »Ý ï³ñμ»ñ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ,

³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ ï»ë³ñÅ³Ý í³Ûñ»ñ:

Ð³ñÏ »Ýù Ñ³Ù³ñáõÙ Ýß»É, áñ Ï»ÝïñáÝáõÙ ¹³ë³í³Ý¹áÕ ¹³-

ë³ËáëÝ»ñÁ ÝáõÛÝå»ë μ³ËíáõÙ »Ý áñáß³ÏÇ ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ Ñ»ï` ÇÝã-

å»ë Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ, ³ÛÝå»ë ¿É Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý: ´³Ûó ³Ûë ³Ù»ÝÇó

½³ï ¹³ë³ËáëÝ»ñÇ Ùáï ³é³ç³ÝáõÙ »Ý Ù»Ãá¹³Ï³Ý μÝáõÛÃÇ

ËÝ¹ÇñÝ»ñ: ÆÝãå»ë ³ñ¹»Ý Ýß»É »Ýù, ûï³ñ É»½áõ ¹³ë³í³Ý¹áÕ áõ-

ëáõóÇãÁ/¹³ë³ËáëÁ ÙÇçÝáñ¹ ¿ ï³ñμ»ñ Ùß³ÏáõÛÃÝ»ñÇ ÙÇç¨, ÇëÏ ØÇ-

ç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝáõÙ ûï³ñ É»½áõ ¹³ë³í³Ý¹áÕ ¹³ë³-

ËáëÝ»ñÇ ·áñÍÝ ³í»ÉÇ ¿ μ³ñ¹³óÝáõÙ ³ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÁ, áñ ÉÇÝ»Éáí

ÙÇ Ùß³ÏáõÛÃÇ ÏñáÕ ¨ ³ßË³ï»Éáí ï³ñμ»ñ ³½·áõÃÛ³Ý Ý»ñÏ³Û³óáõ-

óÇãÝ»ñÇó Ó¨³íáñí³Í Éë³ñ³ÝáõÙ, Ýñ³Ýù ¹³ë³í³Ý¹áõÙ »Ý ûï³ñ

É»½áõ, ÙÇ¨ÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï ÷áñÓ»Éáí áõë³ÝáÕÝ»ñÝ Ñ³Õáñ¹³ÏÇó

¹³ñÓÝ»É áõëáõó³ÝíáÕ É»½íáí ËáëáÕ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ùß³ÏáõÛÃÇÝ:

Ð³Ùá½í³Í »Ýù, áñ Ù»½³ÝÇó Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÇÝ ÙÇßï Ñáõ½áõÙ ¿,

Ã» »ñμ ¨ ÇÝãå»ë ëÏë»É ÙÇçÙß³ÏáõÃ³ÛÇÝ áõëáõóáõÙÁ: Ü³ËÏÇÝáõÙ

ÙÇçÙß³ÏáõÃ³ÛÇÝ áõëáõóáõÙÝ áõ ÙÇçÙß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ·Çï³ÏóáõÃÛ³Ý

Ó¨³íáñáõÙÁ ³ÝÑÝ³ñÇÝ ¿ñ Ñ³Ù³ñíáõÙ ûï³ñ É»½íÇ ïÇñ³å»ïÙ³Ý

ó³Íñ Ù³Ï³ñ¹³Ï áõÝ»óáÕ Éë³ñ³ÝáõÙ: ²Ûëûñ Ñ³Ùá½í³Í Ï³ñáÕ »Ýù

³ë»É, áñ ÙÇçÙß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ·Çï³ÏóáõÃÛ³Ý Ó¨³íáñáõÙÁ É»½íÇ áõ-

ëáõóÙ³Ý ³Ýμ³Å³Ý»ÉÇ ¨ Ï³ñ¨áñ Ù³ëÝ ¿, ¨ ³Û¹ ·áñÍÁÝÃ³óÁ å»ïù

¿ ëÏë»É ûï³ñ É»½íÇ áõëáõóÙ³Ý Ñ»Ýó ëÏ½μÝ³Ï³Ý ÷áõÉáõÙ:

öáñÓ»Ýù å³ñ½³μ³Ý»É Ý³¨ Ã» ÇÝã »Ýù Ñ³ëÏ³ÝáõÙ ÙÇçÙß³-

ÏáõÃ³ÛÇÝ ·Çï³ÏóáõÃÛáõÝ ³ë»Éáí.

116

Ý³Ë¨³é³ç áõë³ÝáÕÝ»ñÁ å»ïù ¿ ËáñáõÃÛ³Ùμ Ñ³ëÏ³Ý³Ý

Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý Ùß³ÏáõÛÃÁ,

ï»ÕÛ³Ï ÉÇÝ»Ý, Ã» ÇÝãå»ë ¿ Çñ³Ýó Ùß³ÏáõÛÃÁ ÁÝÏ³ÉíáõÙ ³ÛÉ

Ùß³ÏáõÛÃÝ»ñÇ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó,

Ñ³ëÏ³Ý³É, áõëáõó³ÝíáÕ É»½íáí ËáëáÕ Ù³ñ¹ÇÏ ÇÝãå»ë »Ý

ÁÝÏ³ÉáõÙ Çñ»Ýó ÇëÏ Ùß³ÏáõÛÃÁ,

ÁÝÏ³É»É í»ñçÇÝÝ»ñÇë Ùß³ÏáõÛÃÁ:

²Ûë ³Ù»ÝÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ, ÇÝãå»ë Ý³¨ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ùáï ÙÇçÙß³-

ÏáõÃ³ÛÇÝ ÏáÙå»ï»ÝïáõÃÛáõÝ ½³ñ·³óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ³é³ç³ñÏáõÙ

»Ýù áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ ÏÇñ³é»É Ñ»ï¨Û³É ÑÝ³ñùÝ»ñÁ.

û·ïí»É ½μáë³ßñçÇÏÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ Ý³Ë³ï»ëí³Í áõÕ»óáõÛó-

Ý»ñÇó ¨ Ñ³Ù³ó³Ýó³ÛÇÝ Ï³Ûù»ñÇó, áñáÝù áã ÙÇ³ÛÝ ÝÏ³-

ñ³·ñáõÙ »Ý ïíÛ³É »ñÏñÇ Ï³Ù ù³Õ³ùÇ ï»ë³ñÅ³Ý í³Ûñ»-

ñÁ, ³ÛÉ Ý³¨ ËáñÑáõñ¹ »Ý ï³ÉÇë, Ã» áñï»Õ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ·Çß»-

ñ»É, ×³ß»É, ÇÝãå»ë Ý³¨ å³ïÙáõÙ »Ý Ã» ÇÝãÁ Ï³ñáÕ ¿ ï³-

ñûñÇÝ³Ï Ï³Ù ½í³ñ×³ÉÇ Ãí³É ïíÛ³É »ñÏñáõÙ,

û·ïí»É ï³ñμ»ñ Éñ³·ñ»ñáõÙ, ³Ùë³·ñ»ñáõÙ, Ñ³Ù³ó³Ýó³-

ÛÇÝ Ï³Ûù»ñáõÙ ïíÛ³É »ñÏÇñÝ ³Ûó»É³Í ½μáë³ßñçÇÏÝ»ñÇ

Ññ³ï³ñ³Ï³Í Ñá¹í³ÍÝ»ñÇó ¨ å³ïÙáõÃÛáõÝÝ»ñÇó,

Í³ÝáÃ³óÝ»É áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ïíÛ³É Ùß³ÏáõÛÃÇ Ù³ëÇÝ ï»Õ»-

ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ ëï³Ý³Éáõ ÑÝ³ñ³íáñ ³ÕμÛáõñÝ»ñÇÝ. ³Ûëï»Õ

¨ë ³Ùë³·ñ»ñÇ ¨ Ñ³Ù³ó³Ýó³ÛÇÝ Ï³Ûù»ñÇ Ñá¹í³ÍÝ»ñÁ ÁÝ-

Ã»ñó³ÝáõÃÛ³Ý ³Ý÷áË³ñÇÝ»ÉÇ ÝÛáõÃ Ï³ñáÕ »Ý Í³é³Û»É:

²Ûë ß³ñùÁ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ß³ñáõÝ³Ï»É, μ³Ûó ë³ÑÙ³Ý³÷³Ïí»Ýù

³Ûëù³Ýáí ¨ áñå»ë í»ñç³μ³Ý ³ë»Ýù, áñ áñ¨¿ »ñÏñÇ Ùß³ÏáõÛÃÁ ¨

É»½áõÝ ³é³ÝÓÇÝ ëáíáñ»óÝ»ÉÁ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ã»Ýù Ñ³Ù³ñáõÙ

¨ Ñ³Ùá½í³Í »Ýù, áñ ³é³í»É ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ¿ É»½íÇ áõëáõóÙ³ÝÁ

½áõ·³Ñ»é áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ Ñ³Õáñ¹³ÏÇó ¹³ñÓÝ»É ïíÛ³É É»½íáí Ëá-

ëáÕ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ùß³ÏáõÛÃÇÝ:

117


1. Becoming interculturally competent. Bennett, M. J. (2004).

2. Towards ethnorelativism: A developmental model of intercultural

sensitivity (revised). Bennett, M. J. (1993).

3. A functional analysis of educational telecomputing: A case study of

learning circles. Riel,M. (1992)

4. Crossing Cultures. Henry Knepner/ Myrna Knepner(1983)

Summary

Realization of Cross-Cultural Education in Foreign Language Teaching Process at YSU International Educational Centre

The article discusses intercultural education in general, and the

problems the foreign language teachers at International Educational

Center encounter during the learning process in particular. Some

methodological suggestions aimed to raise intercultural awareness

among students are presented in the article.

118

ОСОБЕННОСТИ ПЕРВОНАЧАЛЬНОГО ОБУЧЕНИЯ

АНГЛИЙСКОМУ ЯЗЫКУ КАК ВТОРОМУ

Ìóðàäÿí Л. М.

ЕГУ

Îáó÷åíèå âòîðîìó ÿçûêó-ýòî âåñüìà ñëîæíûé, ìíîãîãðàí-

íûé è äëèòåëüíûé ïðîöåññ. Õàðàêòåðíîé ÷åðòîé ñîâðåìåííîé

íàóêè î ÿçûêå ÿâëÿåòñÿ çàìåòíî âîçðîñøèé èíòåðåñ èññëåäîâà-

òåëåé ê èçó÷åíèþ ÿçûêà â ïðîöåññå åãî ôóíêöèîíèðîâàíèÿ.

Ìåòîäèêà ïðåïîäàâàíèÿ àíãëèéñêîãî ÿçûêà- ýòî íàóêà î çà-

êîíîìåðíîñòÿõ îáó÷åíèÿ àíãëèéñêîìó ÿçûêó- ñðåäñòâó ìåæíà-

öèîíàëüíîãî îáùåíèÿ. Ìåòîäèêà îáó÷åíèÿ àíãëèéñêîìó ÿçûêó –

ýòî íàóêà îáó÷åíèÿ âòîðîìó ÿçûêó, ïîýòîìó áîëüøîå ìåñòî îíà

óäåëÿåò ïðîáëåìàì ïðåäóïðåæäåíèÿ è ïðåîäîëåíèÿ âëèÿíèÿ ðîä-

íîãî ÿçûêà íà îâëàäåíèå âòîðûì ÿçûêîì. ×òîáû ïðåîäîëåòü èí-

òåðôåðåíöèþ ðîäíîãî ÿçûêà, ïðàâèëüíî âîñïðèíÿòü è âîñïðîèç-

âåñòè ÿâëåíèÿ âòîðîãî ÿçûêà, ó÷àùèéñÿ äîëæåí îñîçíàòü ìåæ’ÿ-

çûêîâûå ðàñõîæäåíèÿ, ïðåîäîëåòü ñâîè ïðåæíèå ÿçûêîâûå

ïðåäñòàâëåíèÿ è ðå÷åâûå íàâûêè.

Íàèáîëåå îáùèå èñõîäíûå ïîëîæåíèÿ, ëåæàùèå â îñíîâå îáó-

÷åíèÿ àíãëèéñêîìó ÿçûêó âûðàæåíû â ïðèíöèïàõ: äîáðîâîëü-

íîñòè îáó÷åíèÿ, ïîñëåäîâàòåëüíîñòè è ñèñòåìíîñòè, .ñîçíà-

òåëüíîñòè, íàó÷íîñòè, èíäèâèäóàëüíîãî ïîäõîäà ê ó÷àùèìñÿ,

ñâÿçè òåîðèè ñ ïðàêòèêîé, ïðî÷íîñòè çíàíèé, óìåíèé è íàâû-

êîâ.

Ïðè èçëîæåíèè ó÷åáíîãî ìàòåðèàëà ïðåïîäàâàòåëþ íåîáõî-

äèìî ïðèäåðæèâàòüñÿ ñòðîãîé ïîñëåäîâàòåëüíîñòè, âûòåêàþ-

ùåé èç ëîãèêè ñîîáùàåìîãî ìàòåðèàëà, äîñòóïíîñòè è ïîñòå-

ïåííîãî óñëîæíåíèÿ. Ïîñëåäîâàòåëüíîñòü è ñèñòåìàòè÷íîñòü

119

èìåþò â âèäó òàêæå ñòðîãóþ ïðååìñòâåííóþ ñâÿçü èçó÷àåìîãî

ìàòåðèàëà ñ ïðîéäåííûì è ñ òåì, ÷òî íàìå÷àåòñÿ èçó÷àòü â

áóäóùåì.

ßçûê ëó÷øå âñåãî óñâàèâàåòñÿ àêóñòè÷åñêèì ïóòåì, ïîñ-

êîëüêó îí ïî ïðèðîäå ñâîåé ïðîäóêò çâóêîâîé ìàòåðèè. Êîãäà

îïîðà íà ñëóõîâóþ ñòîðîíó ÿçûêà ñëàáà è îí â îñíîâíîì ïðåä’ÿâ-

ëÿåòñÿ çðèòåëüíûì ïóòåì, ïðîöåññû, äåëàþùèå óñâîåíèå ðå÷è

òàêèì áûñòðûì è ïðîäóêòèâíûì, ïðîòåêàþò íåäîñòàòî÷íî

àêòèâíî. Âûó÷åííîå ÷åðåç çðåíèå ñ òðóäîì àêòèâèçèðóåòñÿ â

óñòíîé ðå÷è è íå ñîçäàåò áëàãîïðèÿòíîé ïî÷âû äëÿ äàëüíåéøå-

ãî óñâîåíèÿ çíàíèé. Ïðè ÷èñòî ñëóõîâîì ïðåä’ÿâëåíèè ÿçûêîâîãî

ìàòåðèàëà ãàðàíòèðîâàíî ïðàâèëüíîå ïðîèçíîøåíèå, îïðàâäà-

íû è åñòåñòâåííû ìíîãîêðàòíûå ïîâòîðåíèÿ, ïîñêîëüêó äðóãèõ

îïîð, êðîìå ñëóõà, äëÿ çàïîìèíàíèÿ íåò.

Ïðè îáó÷åíèè ðîäíîìó ÿçûêó ïðåïîäàâàòåëü èìååò âîçìîæ-

íîñòü äàâàòü ó÷àùèìñÿ ïðîñòðàííûå îïðåäåëåíèÿ òîãî èëè

äðóãîãî ïîíÿòèÿ, èñïîëüçóÿ â ýòèõ ñëó÷àÿõ õîðîøî èçâåñòíûå

ó÷àùèìñÿ ñëîâà. Òàêèì æå ñïîñîáîì îí ìîæåò ïðîâåðèòü ãëóáè-

íó è ïðàâèëüíîñòü ïîíèìàíèÿ ó÷àùèìèñÿ òîãî èëè èíîãî ñëîâà,

òðåáóÿ îá’ÿñíåíèÿ åãî çíà÷åíèÿ. Ýòîé âîçìîæíîñòè ëèøåí ïðå-

ïîäàâàòåëü íà ïåðâîíà÷àëüíîé ñòóïåíè îáó÷åíèÿ èíîñòðàííî-

ìó ÿçûêó. Â ýòîì ñëó÷àå âåëèêî çíà÷åíèå íàãëÿäíîñòè â îáó÷å-

íèè àíãëèéñêîìó ÿçûêó.

Äëÿ îðãàíèçàöèè îáó÷åíèÿ èíîñòðàííîìó ÿçûêó êàê íåðîä-

íîìó è äîñòèæåíèÿ îïòèìàëüíîãî ýôôåêòà ïðè îòíîñèòåëüíî

íåáîëüøèõ çàòðàòàõ ó÷åáíîãî âðåìåíè è â óñëîâèÿõ îòñóòñò-

âèÿ èëè íåäîñòàòî÷íîñòè ðå÷åâîé ñðåäû îñîáîå çíà÷åíèå ïîëó-

÷àåò âûáîð ìåòîäà îáó÷åíèÿ. Â èñòîðèè èçó÷åíèÿ âòîðîãî ÿçû-

êà èçâåñòíû òðè îñíîâíûõ ìåòîäà: 1. íàòóðàëüíûé (ïðÿìîé), 2.

ïåðåâîäíîé (ñðàâíèòåëüíûé), 3. êîìáèíèðîâàííûé (ñìåøàííûé).

120

Ñóòü ïðÿìîãî ìåòîäà çàêëþ÷àåòñÿ â òîì, ÷òî àíãëèéñêèé

ÿçûê îáó÷àåòñÿ áåç ïîìîùè ðîäíîãî, áåç ó÷åòà åãî îñîáåí-

íîñòåé. Oí èçó÷àåòñÿ íåïîñðåäñòâåííî, ïóòåì ïðÿìîãî óñâîå-

íèÿ àíãëèéñêèõ ñëîâ è ôðàç.

Îñíîâíàÿ ïîëîæèòåëüíàÿ ÷åðòà íàòóðàëüíîãî ìåòîäà-íàã-

ëÿäíîñòü. Ýòîò ìåòîä âûçûâàåò àêòèâíîñòü ó÷àùèõñÿ, êîòî-

ðàÿ áàçèðóåòñÿ íà èõ æåëàíèè áûñòðåå íàó÷èòüñÿ ãîâîðèòü ïî-

àíãëèéñêè. Ýòîìó ñïîñîáñòâóþò íåïîñðåäñòâåííî ëåêñè÷åñêèå

óðîêè, ñâÿçàííûå ñ æèâîé ðàçãîâîðíîé ðå÷üþ.

Ïåðåâîäíîé èëè ñðàâíèòåëüíî-ãðàììàòè÷åñêèé ìåòîä

îáåñïå÷èâàåò áîëåå òî÷íîå ïîíèìàíèå çíà÷åíèé ñëîâ è âñåãî

÷èòàåìîãî; óñâîåíèå åãî îñóùåñòâëÿåòñÿ ñîçíàòåëüíî, áûñòðî

è áåç íàïðÿæåíèÿ. Óñâîåíèå ãðàììàòè÷åñêîãî ñòðîÿ èçó÷àåìîãî

ÿçûêà ïðîâîäèòñÿ ïîñðåäñòâîì ñðàâíåíèÿ ãðàììàòè÷åñêîãî

ñòðîÿ ðîäíîãî è àíãëèéñêîãî ÿçûêà. Èçëàãàÿ ó÷åáíûé ìàòåðèàë

ïî ýòîìó ìåòîäó, íóæíî íå òîëüêî ó÷èòûâàòü çíàíèå ó÷àùèìè-

ñÿ çàêîíîâ è ïðàâèë ãðàììàòèêè è îðôîãðàôèè ðîäíîãî ÿçûêà,

íî è îïèðàòüñÿ íà íèõ.

Ñîïîñòàâèòåëüíîå îïèñàíèå èíîñòðàííîãî è ðîäíîãî ÿçû-

êîâ ïðåäïîëàãàåò “âñåñòîðîííèé àíàëèç è òùàòåëüíóþ õàðàê-

òåðèñòèêó äèôôåðåíöèàëüíîãî è îáùåãî íà âñåõ ÿçûêîâûõ

óðîâíÿõ”.1

Ïîäëèííî íàó÷íîé îñíîâîé äëÿ ñîçäàíèÿ ìåòîäèêè îáó÷åíèÿ

àíãëèéñêîìó ÿçûêó ÿâëÿþòñÿ ëèíãâèñòè÷åñêèå èññëåäîâàíèÿ ïî

ñîïîñòàâèòåëüíîìó èçó÷åíèþ èíîñòðàííîãî è ðîäíîãî ÿçûêîâ,

âêëþ÷àþùèå òàêæå òùàòåëüíîå èçó÷åíèå â ñîïîñòàâèòåëüíîì

ïëàíå ïðîöåññîâ îñóùåñòâëåíèÿ ðå÷åâîé äåÿòåëüíîñòè íà àíã-

ëèéñêîì è ðîäíîì ÿçûêå. Ê ñîæàëåíèþ, ñîïîñòàâèòåëüíûõ èññëå-

äîâàíèé àíãëèéñêîãî è àðìÿíñêîãî ÿçûêà â ýòîì ïëàíå åùå î÷åíü

ìàëî.

121

Íàèáîëåå óäîáíàÿ è îáùåïðèçíàííàÿ ôîðìà îðãàíèçàöèè

îáó÷åíèÿ, ïåðåäà÷è è óñâîåíèÿ çíàíèé, óìåíèé è íàâûêîâ-ýòî

óðîê. Îí áûë è îñòàåòñÿ îñíîâíûì çâåíîì ó÷åáíîãî ïðîöåññà.

Óðîêè ïî èíîñòðàííîìó ÿçûêó ìîæíî ïîäðàçäåëÿòü íà ñëåäóþ-

ùèå òèïû: óðîê èçó÷åíèÿ íîâîãî ó÷åáíîãî ìàòåðèàëà, óðîê ñî-

âåðøåíñòâîâàíèÿ èìåþùèõñÿ çíàíèé, óìåíèé è íàâûêîâ, óðîê

îáîáùåíèÿ è ñèñòåìàòèçàöèè çíàíèé, êîìáèíèðîâàííûé óðîê,

óðîê êîíòðîëÿ, ïðîâåðêè è îöåíêè çíàíèé, óìåíèé è íàâûêîâ ó÷à-

ùèõñÿ.

Íàðÿäó ñ ýòèìè øèðîêî ïðèìåíÿåìûìè ôîðìàìè ñëåäóåò

óïîìÿíóòü òàêæå î íåêîòîðûõ, ñâîåîáðàçíûõ, íåîáûäåííûõ

ó÷åáíûõ çàíÿòèÿõ, êîòîðûå òðóäíî âêëþ÷èòü â äàííóþ êëàññè-

ôèêàöèþ. Ýòî óðîêè àíàëèçà è èñïðàâëåíèÿ îøèáîê, óðîêè-ýêñ-

êóðñèè è.ò.ä. Êà÷åñòâî îáó÷åíèÿ îïðåäåëÿåòñÿ âûáîðîì íóæíî-

ãî ìåòîäà â äàííûé ìîìåíò è óìåëûì ñî÷åòàíèåì ðàçëè÷íûõ ìå-

òîäîâ ïðåïîäàâàíèÿ. Âûáîð ìåòîäà îáóñëîâëåí äèäàêòè÷åñêîé

öåëüþ êàæäîãî êîíêðåòíîãî óðîêà.

Êàê âèäíî èç ñêàçàííîãî, îáó÷åíèå âòîðîìó ÿçûêó- ýòî

âåñüìà ñëîæíûé, ìíîãîãðàííûé è äëèòåëüíûé ïðîöåññ. Ìåòîäû

è ïðèåìû îáó÷åíèÿ äàæå â ïðåäåëàõ îäíîãî óðîêà ìîãóò ìåíÿòü-

ñÿ â çàâèñèìîñòè îò ó÷åáíîé ñèòóàöèè, ïðåäìåòà è ñðåäñòâ

îáó÷åíèÿ, óðîâíÿ çíàíèé è íàâûêîâ ó÷àùèõñÿ, èõ âîçðàñòíûõ è

èíòåëëåêòóàëüíûõ îñîáåííîñòåé. Ïîýòîìó íå ìîæåò áûòü îä-

íîãî óíèâåðñàëüíîãî èëè îñíîâíîãî ìåòîäà. Ïðåäëàãàåìàÿ íàìè

êîíöåïöèÿ-ýòî åäèíñòâî ïðåïîäàâàòåëüñêèõ ïðèåìîâ, íè îäèí

èç êîòîðûõ íå àáñîëþòèçèðóåòñÿ è êàæäîìó èç êîòîðûõ îòâî-

äèòñÿ ñâîÿ ðîëü è ñâîå ìåñòî.

122


1. Øàíñêèé Í. Ì., Åôðåìîâ Ò.Ô. “ Ëèíãâèñòè÷åñêîå îïèñàíèå

ðóññêîãî ÿçûêà â ó÷åáíûõ öåëÿõ, Ì., 1981. ñ. 4

2. Ëåîíòüåâ À. À. “ Ñîäåðæàíèå ïîíÿòèÿ èíòåíñèâíîãî îáó÷å-

íèÿ è òåîðåòè÷åñêàÿ îñíîâà èíòåíñèâíîãî êóðñà àíãëèéñêî-

ãî ÿçûêà” Ì 1979

3. Âÿòþòíåâ Ì. Í. “ Î ìåòîäàõ îáó÷åíèÿ ÿçûêàì æ-ë ÐßÍØ 1970

N 6

4. Ëåîíòüåâ À. À. “ Èññëåäîâàíèÿ äåòñêîé ðå÷è” â êí: “ Îñíîâû

òåîðèè ðå÷åâîé äåÿòåëüíîñòè”.

5. Ñóõîìëèíñêèé Â. À. “ Èçáðàííûå ïåäàãîãè÷åñêèå ñî÷èíåíèÿ”-Ì

1979

6. Àðòåìîâ Â. À. “ Ëåêöèè ïî ïñèõîëîãèè”.- Õàðüêîâ 1

²Ù÷á÷áõÙ

Ü»ñÏ³ÛáõÙë ûï³ñ É»½íÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ù»Ãá¹Ý»ñÇ áõëáõÙÝ³-

ëÇñáõÃÛáõÝÁ ·ïÝíáõÙ ¿ ³ÛÝ ÷áõÉáõÙ, »ñμ í»ñ³Ý³ÛíáõÙ »Ý ³Ý·³Ù

Ï³ëÏ³Í ãÑ³ñáõóáÕ ß³ï ¹ñáõÛÃÝ»ñ:

Ø»Ãá¹Ý»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý Ó¨»ñÁ Ï³Ëí³Í »Ý ÙÇ ß³ñù ·áñÍáÝÝ»-

ñÇóª Ù³ïáõóíáÕ ¹³ë³ÝÛáõÃ»ñÇó, ëáíáñáÕÝ»ñÇ áõÝ»ó³Í ·Çï»ÉÇù-

Ý»ñÇó, ï³ñÇùÇó, ÇÝãå»ë Ý³¨ ³é³ñÏ³ÛÇÝ Ñ³ïÏ³óí³Í Å³Ù³ù³-

Ý³ÏÇó:

Ðá¹í³ÍÁ Ï³ñ¨áñáõÙ ¿ ûï³ñ É»½íÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Ù»Ãá¹Ý»ñÇ

¨ Ó¨»ñÇ Ýáñ³óÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁ:

123

²ðî²ê²ÐØ²ÜòÆÜºðÆ àôêàôòØ²Ü

²è²ÜÒÜ²Ð²îÎàôÂÚàôÜÜºðÀ

´ÄÞÎ²Î²Ü Ð²Ø²Èê²ð²ÜàôØ

´Çß³ñÛ³Ý Ø. Ü., Ø³ÝÃ³ßÛ³Ý Â. ¾.


1999 Ã-Çó úï³ñ É»½áõÝ»ñÇ ³ÙμÇáÝáõÙ Ùß³Ïí»ó ³Ý·É»ñ»ÝÇ

Ñ³ïáõÏ ¹³ëÁÝÃ³ó î»ë³Ï³Ý ¨ ÎÉÇÝÇÏ³Ï³Ý ³ÙμÇáÝÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó

Ý»ñÏ³Û³óí³Í ³ßË³ïáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ¸³ëÁÝÃ³óÇ Ýå³ï³ÏÝ ¿ñ.

å³ïñ³ëï»É ³Û¹ ³ßË³ïáÕÝ»ñÇÝ ³Ý·É³Ëáë ý³ÏáõÉï»ïáõÙ ³Ý·-

É»ñ»Ýáí ³ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ¹³ë³í³Ý¹»Éáõ Ñ³Ù³ñ:

2000Ã. ë»åï»Ùμ»ñÇó μ³óí»ó ³ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ

ý³ÏáõÉï»ïÁ, áñï»Õ áõëáõóáõÙÁ ï³ñíáõÙ ¿ ³Ý·É»ñ»Ýáí: 2005-

2006 ÃÃ. Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÁ ïí»ó ³Ý·É³Ëáë ý³ÏáõÉï»ïÇ ³é³çÇÝ

ßñç³Ý³í³ñïÝ»ñ: 2000Ã.-Çó ëÏë³Í û·áëïáë-ë»åï»Ùμ»ñ ³ÙÇëÝ»-

ñÇÝ Ï³½Ù³Ï»ñåíáõÙ ¿ ùÝÝáõÃÛáõÝª ÁÝïñ»Éáõ áõë³ÝáÕÝ»ñ 1-ÇÝ Ïáõñ-

ëáõÙ ëáíáñ»Éáõ Ñ³Ù³ñ: ²ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ ³ÛÝ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÁ, áõÙ

³Ý·É»ñ»ÝÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÁ ãÇ μ³í³ñ³ñáõÙ å³Ñ³ÝçÝ»ñÇÝ, áõÝ»Ý

ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ëáíáñ»Éáõ Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ý³ÏáõÉï»-

ïáõÙ, áñï»Õ Ýñ³Ýó ¹³ë³í³Ý¹áõÙ »Ý ³Ý·É»ñ»Ý, ýÇ½ÇÏ³, ùÇÙÇ³ ¨

Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛáõÝ:

úï³ñ É»½áõÝ»ñÇ ³ÙμÇáÝÁ Ùß³Ï»É ¿ Ñ³ïáõÏ ¹³ëÁÝÃ³ó (Ù»Ï

áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñí³ Í³í³Éáí) Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ý³ÏáõÉ-

ï»ïÇ ³ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ¹³ë³í³Ý¹»Éáõ Ñ³Ù³ñ: Ð³-

ïáõÏ ¹³ëÁÝÃ³óÝ ³í³ñïíáõÙ ¿ ·ñ³íáñ Ã»ëï³ÛÇÝ ùÝÝáõÃÛ³Ùμ:

øÝÝáõÃÛáõÝÁ Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùμ Ñ³ÝÓÝ³Í áõë³ÝáÕÝ»ñÝ Çñ»Ýó áõëáõÙÁ

Ï³ñáÕ »Ý ß³ñáõÝ³Ï»É Çñ»Ýó Ý³ËÁÝïñ³Í ý³ÏáõÉï»ïÇ (ÀÝ¹Ñ³-

Ýáõñ μÅßÏáõÃÛáõÝ, êïáÙ³ïáÉá·Ç³, ¸»Õ³·ÇïáõÃáõÝ) 1-ÇÝ ÏáõñëáõÙ:

Ð³ïáõÏ ¹³ëÁÝÃ³óÁ Ï³½Ù³Ï»ñå»ÉÇë Ñ³ßíÇ ¿ ³éÝí»É, áñ áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÁ ï³ñμ»ñ »ñÏñÝ»ñÇ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñ »Ý (Æñ³ÝÇ, êÇñÇ³ÛÇ,

124

ÈÇμ³Ý³ÝÇ, Æëñ³Û»ÉÇ, ²ØÜ-Ç ¨ ³ÛÉÝ): ê÷Ûáõéù³Ñ³Û ß³ï áõë³ÝáÕ-

Ý»ñ ÝáõÛÝå»ë ó³ÝÏáõÃÛáõÝ »Ý Ñ³ÛïÝáõÙ ëáíáñ»É ³Ý·É³Ëáë ý³-

ÏáõÉï»ïáõÙ:

Ìñ³·ÇñÁ Ï³½Ùí³Í ¿ 2 ÏÇë³ÙÛ³ÏÇ Ñ³Ù³ñ: ¸³ë³í³Ý¹áÕ ¹³-

ë³ËáëÝ»ñÁ û·ï³·áñÍ»É »Ý Ñ³Ýñ³Ù³ïã»ÉÇ ·ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ [ John

and Liz Soars, New Headway, English Course (Pre-intermediate,

Intermediate,), R.Murphy "English Grammar In Use", Malcolm Mann,

Steve Taylore-Knowles, Destination B2, Grammar and Vocabulary],

Éñ³óáõóÇã ÝÛáõÃ»ñª í»ñóí³Í ï³ñμ»ñ ³ÕμÛáõñÝ»ñÇó [Internet, "Test

Your Professional English", "Professional English /Medicine/ In Use"

by Eric H.Glendinning et al]: ÜÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Éáí ³ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÁ,

áñ Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ËÙμáõÙ ëáíáñáõÙ »Ý ï³ñμ»ñ ³½·»ñÇ

Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñ, Íñ³·ÇñÁ Ï³½Ù»ÉÇë Ù»Í áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ¿ ¹³ñÓ-

í»É ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ËÃ³ÝÙ³Ý íñ³, ÇÝãå»ë Ý³¨

³½·³ÛÇÝ Ùï³Í»É³Ï»ñåÇ ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ³ë³Ý»ÉÇ

¹³ñÓÝ»É ÙÛáõëÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ²ñï³ë³ÑÙ³óÇ áõë³ÝáÕÁ å»ïù ¿ Çñ»Ý

½·³ ³Ûë Ñ³ë³ñ³ÏáõÃ³Ý ÉÇÇñ³í ³Ý¹³Ù, Ï³Û³Ý³ áñå»ë ³ÝÑ³ï

[1,25]: ²Ûë Ýå³ï³Ïáí ùÝÝ³ñÏíáÕ Ã»Ù³Ý»ñÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÁ Ï³-

ï³ñí»É ¿ ËÇëï Ñ»ï¨áÕ³Ï³Ý Ó¨áí. Ã»Ù³ïÇÏ ùÝÝ³ñÏáõÙÝ»ñ ³½-

·³ÛÇÝ ïáÝ»ñÇ, ÁÝï³ÝÇùÇ, ³½·³ÛÇÝ Ùß³ÏáõÛÃÇ ¨ ³ÛÉÝÇ Ù³ëÇÝ:

Èë³ñ³Ý³ÛÇÝ ùÝÝ³ñÏáõÙÝ»ñÁ Ýå³ï³Ï áõÝ»Ý áõë³ÝáÕÝ»ñÇ

Ùáï ½³ñ·³óÝ»É μ³Ý³íáñ ËáëùÁ, μ³Ý³íÇ×»É, ÷áË³Ý³Ï»É ï»Õ»-

Ï³ïí³Ï³Ý ÝÛáõÃ»ñ, ÁÝ¹áõÝ»É, Ñ³ëÏ³Ý³É, Ñ³ñ·»É Ïáõñë-ÁÝÏ»ñáç

³½·³ÛÇÝ ¨ ÏñáÝ³Ï³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: Èë³ñ³ÝáõÙ ¹³-

ë³ËáëÁ ëï»ÕÍáõÙ ¿ É³ÛÝ ÑÝ³ñ³íáñáõÃáõÝÝ»ñ, áñ áõë³ÝáÕÁ Ï³ñá-

Õ³Ý³ Ý»ñÏ³Û³óÝ»É Çñ Ï³ñáÕáõÃáõÝÝ»ñÝ áõ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁ, ³ÝÏ³ß-

Ï³Ý¹ áõ ³½³ï Ñ³Õáñ¹³ÏóíÇ Çñ Ñ³Ù³Ïáõñë»óÇÝ»ñÇ Ñ»ï [2,36].

´³Ý³íáñ ËáëùÇ ½³ñ·³óáõÙÁ ËÇëï ÑÇÙÝí³Í ¿ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý

ÝÛáõÃ»ñÇ Ûáõñ³óÙ³Ý íñ³: Ø»Í Ï³ñ¨áñáõÃÛáõÝ ¿ ïñíáõÙ Ý³¨ ³ñ-

ï³Éë³ñ³Ý³ÛÇÝ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇÝ, áñÇ ÙÇçáóáí ³ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ

áõë³ÝáÕÁ Ï³ñáÕ ¿ Ñ³ÕÃ³Ñ³ñ»É ëÃñ»ëÁ [2,37]: ø³ÝÇ áñ ³Ûë áõë³-

ÝáÕÝ»ñÁ, áñå»ë Ï³ÝáÝ, ³é³çÇÝ ³Ý·³Ù »Ý ÉÇÝáõÙ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ,

125

Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ Õ»Ï³í³ñáõÃÛ³Ý û·ÝáõÃÛ³Ùμ å³ñμ»ñ³μ³ñ Ï³½-

Ù³Ï»ñåíáõÙ »Ý ¿ùëÏáõñëÇ³Ý»ñ ¹»åÇ Ð³Û³ëï³ÝÇ ï»ë³ñÅ³Ý

í³Ûñ»ñ: úï³ñ É»½áõÝ»ñÇ ³ÙμÇáÝÇ ³ßË³ï³ÏÇóÝ»ñÁ å³ñï³¹ÇñÁ

¨ Ñ³×»ÉÇÝ Ñ³Ù³ï»ÕáõÙ »Ý, ³ÛëÇÝùÝ ³Ý·É»ñ»ÝÇ ÇÙ³óáõÃÛ³Ý μ³-

ñ»É³íáõÙÝ áõ ½³ñ·³óáõÙÁ Ï³ï³ñíáõÙ ¿ Éë³ñ³ÝÇó ¹áõñëª Í³Ýá-

Ã³óÝ»Éáí ³ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇ ¨ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ³ÛÝ

»ñÏñÇ å³ïÙáõÃÛ³Ý ¨ Ùß³ÏáõÛÃÇ Ñ»ï, áñï»Õ Ýñ³Ýù å³ïñ³ëï-

íáõÙ »Ý ëáíáñ»É ¨ Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝ Ó»éù μ»ñ»É:


1. Çàáàâíèêîâà Ò. Þ., Òàìáîâñêèé ãîñóäàðñòâåííûé òåõíè÷åñ-

êèé óíèâåðñèòåò (ÐîññèÿÄèíü Âàí Ôûîíã (Âüåòíàì) Îñîáåí-

íîñòè ìåòîäèêè ïðåïîäàâàíèÿ ñïåöäèñöèïëèí äëÿ èíîñòðàí-

íûõ ó÷àùèõñÿ, ñáîðíèê ñòàòåé êîíôåðåíöèè (ñåêöèÿ 3) Òàì-

áîâñêèé ãîñ.òåõ. óèâåðñèòåò 2005ã, ñ.25

2. Õâàëèíà Åëåíà Àëåêñàíäðîâíà äîöåíò ÒóëÃÓ, ã. Òóëà, Îáó÷å-

íèå èíîñòðàííûõ ñòóäåíòîâ- ñáîðíèê ñòàòåé êîíôåðåíöèè

(ñåêöèÿ 3) Òàìáîâñêèé ãîñ.òåõ. óèâåðñèòåò 2005ã, ñ.36

Summary

Peculiarities of Teaching Foreigners at Medical University

Teaching English to foreign students at preclinical faculty of

YSMU has many peculiarities. Some factors should be taken into

consideration. First of all, citizens of different cultural, ethnic and

religious backgrounds study in the same group. The language is not

their mother tongue, besides, they don’t study in their homeland. So

the teaching staff should do their best to help the students adapt to a

foreign environment, so as not to feel “strangers”.

126

ÌÅÒÎÄ ÀÑÑÎÖÈÀÒÈÂÍÎÃÎ ÇÀÏÎÌÈÍÀÍÈß

ÑËÎÂÀÐÍÛÕ ÑËÎÂ

Êðèìëÿí Ì. Â.

ÑØ №21 ÌÎÐÔ

Àññîöèàöèè èãðàþò âàæíóþ ðîëü â ñòðîåíèè ëåêñè÷åñêîé

ñèñòåìû ÿçûêà, òàê êàê îòðàæàþò íåêîòîðûå ñóùåñòâåííûå

ñâÿçè ìåæäó îáúåêòàìè è ÿâëåíèÿìè ðåàëüíîãî ìèðà, à ñëåäîâà-

òåëüíî, è ìåæäó ïîíÿòèÿìè . Àññîöèàöèè â îïðåäåëåííîì ñìûñëå ìîæíî íàçâàòü åñòåñò-

âåííûìè êëàññèôèêàòîðàìè ïîíÿòèéíîãî ñîäåðæàíèÿ ëåêñèêè

ÿçûêà.

Èìåííî àññîöèàöèè ïîìîãàþò ó÷àùåìóñÿ ïîñòîÿííî ðàñøè-

ðÿòü çíà÷åíèå ñëîâà â åãî ñîçíàíèè. Íàïðèìåð, ñëîâî ÷åðíèëüíè-

öà óêàçûâàåò íå òîëüêî íà ïðåäìåò, íî è íà òî, ÷òî ýòîò

ïðåäìåò èìååò îòíîøåíèå ê öâåòó (÷åðíûé), îòíîñèòñÿ ê

êëàññó ïðåäìåòîâ-îðóäèé òðóäà (ñóôôèêñ -èë-), ÿâëÿåòñÿ

âìåñòèëèùåì ÷åãî-òî (êàê ñîëîíêà).

Ñëîâî ââîäèò ïðåäìåò â øèðîêóþ ñèñòåìó ñâÿçåé. Íàïðè-

ìåð, ñëîâî ðûáàê âûçûâàåò òàêèå ñâÿçè, êàê ðûáà, óäî÷êà, âîäà,

ðåêà è ò.ä.

Îäíèì èç êðèòåðèåâ, îïðåäåëÿþùèõ ðå÷åâîå ðàçâèòèå ðå-

áåíêà è áîãàòñòâî åãî ñëîâàðíîãî çàïàñà, ÿâëÿåòñÿ øèðîòà è

ãëóáèíà ðàçëè÷íûõ àññîöèàöèé èëè ñâÿçåé âîêðóã ïðåäìåòà, î

êîòîðîì èäåò ðå÷ü.

Õî÷åòñÿ îòìåòèòü, ÷òî ó÷èòåëü äîëæåí ïîìíèòü: àññî-

öèàòèâíûé îáðàç îáÿçàòåëüíî äîëæåí áûòü ñâÿçàí ñî ñëîâàð-

íûì ñëîâîì êàêèì-òî îáùèì ïðèçíàêîì. Àññîöèàòèâíàÿ ñâÿçü ìî-

æåò áûòü ïî öâåòó, ìåñòó ðàñïîëîæåíèÿ, ôîðìå, çâó÷àíèþ,

äåéñòâèþ, íàçíà÷åíèþ, êîëè÷åñòâó è ò.ä.

127

Ãëàâíîå, ÷òîáû àññîöèàòèâíûé îáðàç ñëîâàðíîãî ñëîâà íå

áûë íàâÿçàí ó÷åíèêó ó÷èòåëåì, à áûë áû íàéäåí èìè â ñîâìåñò-

íîé ðàáîòå. Ó÷èòåëü äîëæåí ïîìî÷ü ó÷åíèêó íàéòè ýòîò îá-

ðàç, à íå èñêàòü ýòîò îáðàç çà íåãî. È òîãäà íàøè äåòè ïîêà-

æóò ÷óäåñà âîñïðèÿòèÿ ñëîâàðíûõ ñëîâ.

Ñóòü ìåòîäà. Ìåòîä àññîöèàòèâíîãî çàïîìèíàíèÿ ñëîâàð-

íûõ ñëîâ ñîñòîèò â îáúåäèíåíèè âåðáàëüíîãî è âèçóàëüíîãî îá-

ðàçîâ â îäíî öåëîå. Òðóäíàÿ îðôîãðàììà ñëîâàðíîãî ñëîâà ñâÿ-

çûâàåòñÿ ñ ÿðêèì àññîöèàòèâíûì îáðàçîì, êîòîðûé âñïîìè-

íàåòñÿ ïðè íàïèñàíèè äàííîãî ñëîâàðíîãî ñëîâà, ïîìîãàÿ çàïîì-

íèòü îðôîãðàììó.

Îïèñàíèå ìåòîäà.

1. Çàïèñàòü ñëîâàðíîå ñëîâî è ïîñòàâèòü óäàðåíèå.

Íàïðèìåð: ïîñóäà

Âûäåëèòü çåëåíûì öâåòîì (ïîä÷åðêíóòü, îáâåñòè) ñëîã,

êîòîðûé âûçûâàåò òðóäíîñòè (ñîìíåíèå) ïðè íàïèñàíèè.

Íàïðèìåð: ïîñóäà

3. Ðàçäåëèòü ñëîâî íà ñëîãè äëÿ ïåðåíîñà

Íàïðèìåð: ïî-ñó-äà, ïîñó-äà, ïî-ñóäà

4. Íàéòè àñcîöèàòèâíûé îáðàç, ñâÿçàííûé ñî ñëîâàðíûì

ñëîâîì.

Íàïðèìåð: ëîæêà

5. Íàïèñàòü ñëîâàðíîå ñëîâî, îáúåäèíèâ åãî ñî ñëîâîì- àñ-

ñîöèàòèâíûì îáðàçîì ïî ïðèíöèïó êðîññâîðäà, íî ÷åðåç ñîìíè-

òåëüíóþ îðôîãðàììó.

Íàïðèìåð:

ë

ï î ñ ó ä à

æ

ê

à

128

6. Ïðîèëëþñòðèðîâàòü ìèíè-êðîññâîðä ðèñóíêîì.

7. Ñîñòàâèòü ïðåäëîæåíèå, â êîòîðîì èñïîëüçóþòñÿ è ñëî-

âàðíîå ñëîâî, è àññîöèàòèâíîå ñëîâî.

Íàïðèìåð: Ëîæêà – ýòî ïîñóäà.

8. Äîìàøíÿÿ ðàáîòà, êîòîðàÿ ïîìîãàåò çàêðåïèòü ñëîâàð-

íîå ñëîâî â ïàìÿòè.

9. Ïîñëå èçó÷åíèÿ îïðåäåëåííîãî êîëè÷åñòâà ñëîâàðíûõ

ñëîâ ïðîâîäèòñÿ óãëóáëåííàÿ ðàáîòà ïî èõ çàïîìèíàíèþ: ó÷è-

òåëü äèêòóåò àññîöèàòèâíîå ñëîâî, ó÷åíèêè çàïèñûâàþò

ñîîòâåòñòâóþùåå ñëîâàðíîå ñëîâî.

Òàêèì îáðàçîì, òðóäíàÿ îðôîãðàììà ñëîâàðíîãî ñëîâà ñâÿ-çûâàåòñÿ ñ ÿðêèì àññîöèàòèâíûì îáðàçîì, êîòîðûé âñïîìè-

íàåòñÿ ïðè íàïèñàíèè äàííîãî ñëîâàðíîãî ñëîâà, ïîìîãàÿ ïðà-âèëüíî íàïèñàòü îðôîãðàììó. Ðàáîòà ñî ñëîâàðíûìè ñëîâàìè íà óðîêå ïðîõîäèò áûñòðî è óâëåêàòåëüíî.

Ïî ñâîåìó îïûòó ðàáîòû ìîãó ñêàçàòü, ÷òî òàêîé ïîäõîä

äàåò î÷åíü âûñîêèé ïðîöåíò çàïîìèíàíèÿ ó÷àùèìèñÿ ñëîâ èç

«Ñëîâàðÿ», ïðè÷åì áåç çóáðåæêè è ñïåöèàëüíîãî çàó÷èâàíèÿ.

Óñïåøíîìó çàïîìèíàíèþ ñëîâàðíûõ ñëîâ òàêæå ñïîñîáñò-

âóåò ñîáëþäåíèå îïðåäåëåííûõ óñëîâèé:

óñòàíîâêà íà çàïîìèíàíèå: ó÷åíèê äîëæåí õîòåòü çàïîì-

íèòü òî, ÷òî åìó íàäî çàïîìíèòü;

çàèíòåðåñîâàííîñòü: ëåã÷å çàïîìèíàåòñÿ òî, ÷òî èí-

òåðåñíî;

ÿðêîñòü âîñïðèÿòèÿ: ëó÷øå çàïîìèíàåòñÿ âñå ÿðêîå,

íåîáû÷íîå, òî, ÷òî âûçûâàåò îïðåäåëåííûå ýìîöèè;

îáðàçíîñòü: çàïîìèíàíèå, îïèðàþùååñÿ íà îáðàç, ãîðàç-

äî ëó÷øå ìåõàíè÷åñêîãî çàïîìèíàíèÿ. Àññîöèàòèâíûé

îáðàç äîëæåí áûòü ñâÿçàí ñî ñëîâàðíûì ñëîâîì êàêèì-òî

îáùèì ïðèçíàêîì è äîëæåí èìåòü â ñâîåì íàïèñàíèè íå

âûçûâàþùóþ ñîìíåíèé áóêâó.

129

Ïðèìåðû àññîöèàòèâíûõ ðèñóíêîâ äëÿ çàïîìèíàíèÿ íàïèñà-

íèé ñëîâàðíûõ ñëîâ äîëæíû áûòü ïîäãîòîâëåíû ó÷èòåëåì çàðà-

íåå, ñîãëàñíî ñïèñêó ñëîâ, êîòîðûå äîëæíû áûòü îñâîåíû íà

óðîêå. Äàëåå ïðèâîäÿòñÿ ïðèìåðû íàøèõ ðèñóíêîâ.

Îáû÷íî äåòè äîìà íå ó÷àò è íå îòêðûâàþò ñëîâàðíûå

òåòðàäè, ïîýòîìó äîìàøíåå çàäàíèå ïðè èçó÷åíèè ñëîâàðíûõ

ñëîâ è îñâîåíèè îðôîãðàôè÷åñêîé çîðêîñòè ìû çàäàþ ñëåäóþ-

ùèì îáðàçîì:

â êëàññå äåòÿì äèêòóåòñÿ ñïèñîê ñëîâàðíûõ ñëîâ äëÿ äî-

ìàøíåé ðàáîòû,

ïðåäëàãàåòñÿ äîìà ñàìîñòîÿòåëüíî íàéòè ê ñëîâàðíûì

ñëîâàì àññîöèàòèâíûå,

èñïîëüçóÿ ñëîâàðíîå è àññîöèàòèâíîå ñëîâà, ðåáёíîê

äîëæåí ñîñòàâèòü âíÿòíîå ïðåäëîæåíèå è çàïèñàòü åãî

â òåòðàäü,

çàêðåïèòü ïðîäåëàííóþ ðàáîòó, ïðîèëëþñòðèðîâàâ

ñîñòàâëåííîå ïðåäëîæåíèå.

Ñàìîå èíòåðåñíîå, ÷òî íà ñëåäóþùèé äåíü â êëàññå äåòè

áåç âñÿêîãî ïðèíóæäåíèÿ ñ íàøåé ñòîðîíû, ïîêàçûâàþò äðóã

äðóãó ñâîè ðèñóíêè è ÷èòàþò ñîñòàâëåííûå ïðåäëîæåíèÿ, ãäå

èñïîëüçîâàëè ñëîâàðíîå è àññîöèàòèâíîå ñëîâî. Ñàìè òîãî íå

ïîäîçðåâàÿ, îíè ôèêñèðóþò â ïàìÿòè íàïèñàíèå òðóäíûõ ñëîâ è

ðàçâèâàþò îðôîãðàôè÷åñêóþ çîðêîñòü, ïîñêîëüêó, çíàêîìÿñü ñ

äîìàøíåé ðàáîòîé ñâîèõ îäíîêëàññíèêîâ, ó÷åíèê ïîâòîðÿåò çà-

äàííûå ñëîâàðíûå ñëîâà ñòîëüêî ðàç, ñêîëüêî ó÷åíèêîâ â êëàññå,

âêëþ÷àÿ åãî ñàìîãî. Íåäàðîì â íàðîäå ãîâîðÿò: «Ïîâòîðåíüå –

ìàòü ó÷åíüÿ»

Âûïîëíÿÿ çàäàíèå äîìà, êàæäûé ðåáåíîê ñàì íàõîäèò àññî-

öèàòèâíûå ñëîâà, ñàì ñîñòàâëÿåò èç ïàðû «ñëîâàðíîå ñëîâî –

àññîöèàòèâíîå ñëîâî» ïðåäëîæåíèå, ñàì ðèñóåò ê íèì èëëþñò-

130

ðàöèè (íå âàæíî, êàê îí ðèñóåò, ãëàâíîå – ñàì!). Ïàìÿòü ðåáåíêà

íàäîëãî ñîõðàíèò âñå òî, ÷òî òâîð÷åñêè ïîìîãëî åìó ðàáî-

òàòü

Òàêèì îáðàçîì, è ñëîâàðíîå ñëîâî, è àññîöèàòèâíîå ñëîâî

çàêðåïëÿþòñÿ â ïàìÿòè.

Çàäà÷à ðàçâèòèÿ îðôîãðàôè÷åñêîé çîðêîñòè óñïåøíî ðå-

øàåòñÿ, åñëè òàêæå íà óðîêàõ ïðèìåíÿòü ìåòîä, êîòîðûé ìû

íàçâàëè «Óñëûøü íóæíûé çâóê». Ñíà÷àëà ìû íàçûâàåì ñëîâàðíîå

ñëîâî, íå âûäåëÿÿ ïðîáëåìíûé çâóê (òî åñòü êàê ñëûøèòñÿ, à íå

ïèøåòñÿ) è ñëåäîì íàçûâàåì àññîöèàòèâíîå ñëîâî ñ õîðîøî çâó-

÷àùèì çâóêîì. Äåòè, óñëûøàâ ïàðó ñëîâ, ñàìè áûñòðî îïðåäå-

ëÿþò, êàêóþ áóêâó íàäî ïèñàòü â ñëîâàðíîì ñëîâå è î÷åíü áûñò-

ðî çàïîìèíàþò ïðàâèëüíîå íàïèñàíèå ýòîãî ñëîâà. Íàïðèìåð:

êÎíöåðò - õÎð, êÎðàáëü - áÎöìàí, ñÎáàêà – õâÎñò.

Ðåçóëüòàòèâíîñòü ýòîé ðàáîòû, â ÷àñòíîñòè, âûðàçèëàñü

â òîì, ÷òî àññîöèàòèâíîå ñëîâî «õëåá» ê ñëîâàðíîìó «ïøåíè-

öà» íàì ïîäñêàçàëè äåòè.

Ïîñëå òùàòåëüíîé ïîäãîòîâêè, ìû ïåðåøëè íà íîâûé âèä

ðàáîòû ñî ñëîâàðíûìè ñëîâàìè - ñòàëè äèêòîâàòü äåòÿì íå

ñëîâàðíûå ñëîâà, à àññîöèàòèâíûå, ñ èñïîëüçîâàíèåì ñïîñîáà

ïðîòÿæíîãî èíòîíèðîâàíèÿ çâóêà â öåëîì ñëîâå. Íàïðèìåð: ìû

äèêòóåì «ìà-à-à-à-ñòåð», à äåòè äðóæíî ãîâîðÿò «ðàáîòà»; ìû

äèêòóåì «êî-î-î-ðì», à äåòè â îòâåò - «êîðîâà»; «õëå-å-å-á» -

«ïøåíèöà».

Ïðîöåññ çàïîìèíàíèÿ â ýòîì ñëó÷àå ïðîèñõîäèò ìãíîâåííî

è îñòàåòñÿ â ïàìÿòè íà âñþ æèçíü.

Åùå ðàç óáåæäàþñü â ïðîñòîé ïåäàãîãè÷åñêîé èñòèíå - òÿ-

ãó äåòåé ê çíàíèÿì ãóáÿò íå ïðåäìåòû, à ñïîñîá èõ ïðåïîäàâà-

íèÿ.

131

Summary

Method of Memorizing Vocabulary Words by the Help of

the Associative Method.

Krimlyan M.

The literacy standard of secondary school pupils is one of the

important problems of education. This method increases the interests

of pupils and stimulates their imagination and creative thinking.

132

ÐÎËÜ ÂÈÄÈÎÌÀÒÅÐÈÀËÎÂ Â ÏÐÎÖÅÑÑÅ

ÏÐÅÏÎÄÀÂÀÍÈß ÐÓÑÑÊÎÃÎ ßÇÛÊÀ

ÊÀÊ ÈÍÎÑÒÐÀÍÍÎÃÎ

Íåðñåñÿí À. Ñ.

ÅÃÓ

Â ìåòîäèêå ïðåïîäàâàíèÿ ÐÊÈ èìååòñÿ áîëüøîé îïûò èñ-

ïîëüçîâàíèÿ òåëåâèäåíèÿ è êèíî. Ïðèìåíåíèå âèäåîìàòåðèàëîâ

â îáó÷åíèè ðóññêîìó ÿçûêó îñíîâûâàåòñÿ íà ïðèíöèïàõ ñîâðå-

ìåííîé ìåòîäèêè ÐÊÈ, êîòîðàÿ ñòàâèò íà ïåðâîå ìåñòî êîììó-

íèêàòèâíûé ïðèíöèï. Ïðåïîäàâàíèå ëþáîãî èíîñòðàííîãî ÿçû-

êà âíå çîíû åãî ôóíêöèîíèðîâàíèÿ ñâÿçàíî ñî ìíîãèìè òðóä-

íîñòÿìè êàê äëÿ ó÷àùèõñÿ, òàê è äëÿ ïðåïîäàâàòåëåé. Â ïðîöåñ-

ñå ïðåïîäàâàíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà â àðìÿíñêîé àóäèòîðèè ýòè

òðóäíîñòè îáóñëîâëåíû îòñóòñòâèåì ó ó÷àùèõñÿ âíóòðåííåé

ìîòèâàöèè êàê “óòèëèòàðíî-ïîòðåáèòåëüñêèõ ìîòèâîâ, êîòî-

ðûå ïîäðàçóìåâàþò èñïîëüçîâàíèå èíîñòðàííîãî ÿçûêà â öåëÿõ

îáåñïå÷åíèÿ æèçíåäåÿòåëüíîñòè, òàê è ïðåäìåòíî-ôóíêöèî-

íàëüíûõ ìîòèâîâ, ôîðìèðóåìûõ âíóòðåííèì æåëàíèåì, ïîáóæäå-

íèåì ïîñòîÿííî ïîëüçîâàòüñÿ èçó÷àåìûì èíîñòðàííûì ÿçû-

êîì”,1 è ïîëíûì îòñóòñòâèåì âíåøíåé ìîòèâàöèè, òî åñòü îê-

ðóæàþùåé ñðåäû, èç êîòîðîé ñòóäåíò ìîæåò ïî÷åðïíóòü çíà-

íèÿ, ôîðìèðóþùèå åãî ëèíãâîêóëüòóðíóþ, ñîöèîêóëüòóðíóþ, ñî-

öèîëèíãâèñòè÷åñêóþ è äðóãèå êîìïåòåíöèè.

Äëÿ ïðåïîäàâàíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà êàê èíîñòðàííîãî íåîáõî-

äèìî ðåøèòü ïðîáëåìó ñîçäàíèÿ ÿçûêîâîé ñðåäû èëè õîòÿ áû

÷àñòè÷íîãî âîññîçäàíèÿ, ïîñêîëüêó âíå ÿçûêîâîé ñðåäû íåâîç-

ìîæíî äîñòè÷ü ïîñòàâëåííîé öåëè îáó÷åíèÿ ðóññêîìó ÿçûêó, êî- 1 Орехова И.А. Языковая среда есть. Языковой среды нет. / Орехова И.А. Русский язык за рубежом., 2007, N 3, с. 35-36.

133

òîðàÿ, êàê ïðàâèëî, õàðàêòåðèçóåòñÿ ïðàãìàòè÷íîñòüþ – èñ-

ïîëüçîâàíèå ðóññêîãî ÿçûêà äëÿ ïðîôåññèîíàëüíîé äåÿòåëü-

íîñòè. Êàê ñïðàâåäëèâî îòìå÷àåò Þ.Å.Ïðîõîðîâ ðóññêîìó ÿçû-

êó ñëåäóåò îáó÷àòü êàê “ñðåäñòâó ñîñóùåñòâîâàíèÿ”. “Ó÷àùèé-

ñÿ äîëæåí òî÷íî ïðåäñòàâëÿòü: ðåøàåìàÿ ìíîþ çàäà÷à îâëàäå-

íèÿ ðóññêèì ÿçûêîì â ïîëíîé ìåðå îáåñïå÷èò ìíå ñîñóùåñòâîâà-

íèå â ýòîì ìèðå â ìîåé ñôåðå äåÿòåëüíîñòè ñ òåìè, êòî âëà-

äååò ðóññêèì ÿçûêîì ñ ýòèìè æå öåëÿìè”1.

Â ïðîöåññå ïðåïîäàâàíèÿ ÐÊÈ íåîáõîäèìî ôîðìèðîâàíèå

ñîöèîêóëüòóðíîé êîìïåòåíöèè – “ñîâîêóïíîñòè çíàíèé î ñòðà-

íå èçó÷àåìîãî ÿçûêà, íàöèîíàëüíî-êóëüòóðíûõ îñîáåííîñòÿõ ñî-

öèàëüíîãî è ðå÷åâîãî ïîâåäåíèÿ íîñèòåëåé ÿçûêà è ñïîñîá-

íîñòü ïîëüçîâàòüñÿ òàêèìè çíàíèÿìè â ïðîöåññå îáùåíèÿ”2

Ñ öåëüþ ñîçäàíèÿ ÿçûêîâîé ñðåäû è ôîðìèðîâàíèÿ ñîöèî-

êóëüòóðíîé êîìïåòåíöèè ó÷àùèõñÿ â ïðîöåññå ïðåïîäàâàíèÿ

ÐÊÈ öåëåñîîáðàçíî èñïîëüçîâàòü âèäåîìàòåðèàëû ðàçíîãî ðî-

äà:

ñòðàíîâåä÷åñêèå ôèëüìû (''Ïðîãóëêè ïî Ìîñêâå'', ''Ïðî-

ãóëêè ïî Ïåòåðáóðãó'', ''Ïðîãóëêè ïî Çîëîòîìó êîëüöó''è

äð.)

ôèëüìû-ýêðàíèçàöèè ðóññêîé êëàññèêè (À.Ïóøêèí, Ì.Ëåð-

ìîíòîâ, À.×åõîâ, Ë.Òîëñòîé, Ô.Äîñòîåâñêèé è äð.)

õóäîæåñòâåííûå ôèëüìû (''Ìîñêâà ñëåçàì íå âåðèò'', ''Ìè-

ìèíî'', ''Âàì è íå ñíèëîñü'', ''Ìîëüáà'' è äð.)

íàó÷íî-ïîïóëÿðíûå ôèëüìû è ïåðåäà÷è (ñåðèÿ äîêóìåí-

òàëüíûõ ôèëüìîâ ''Òåîðèÿ íåâåðîÿòíîñòè'').

1 Прохоров Ю.Е. Социокультурные аспекты изучения русского языка: новые условия, новые потребности, новые модели./ Прохоров Ю.Е. Русский язык за рубежом., 2012, N 3, с. 10. 2 Азимов Э.Г. Новый словарь методических терминов и понятий (теория и практика обучения языкам)/ Азимов Э.Г., Щукин А.Н. М.: Издательство ИКАР, 2009. с.288

134

Ïðè èçó÷åíèè ðóññêîãî ÿçûêà âíå ÿçûêîâîé ñðåäû îñîáåííî

àêòóàëüíûì ÿâëÿåòñÿ èñïîëüçîâàíèå ó÷åáíûõ èëè õóäîæåñòâåí-

íûõ ôèëüìîâ, ïîñêîëüêó ôèëüì äàёò âîçìîæíîñòü ïîãðóçèòüñÿ

â ìèð æèâîé ðàçãîâîðíîé ðå÷è, íàó÷èòüñÿ âîñïðèíèìàòü ðóññ-

êóþ ðå÷ü â åå åñòåñòâåííîì òåìïîðèòìå è ñïîñîáñòâóåò ðàç-

âèòèþ ðå÷åâûõ íàâûêîâ ó÷àùèõñÿ. Ðàáîòà ñ ôèëüìîì òàêæå

äàёò âîçìîæíîñòü ïîçíàêîìèòüñÿ ñ ðóññêîé êóëüòóðîé è èñòî-

ðèåé.

Ìåòîäèêó ðàáîòû íàä âèäåîìàòåðèàëàìè öåëåñîîáðàçíî

ñòðîèòü ïî òðàäèöèîííîé ñõåìå, êîòîðàÿ âêëþ÷àåò:

ïðåäïðîñìîòðîâûå çàäàíèÿ (íàïðàâëåííûå íà ïîíèìàíèå

íîâîé ëåêñèêè è êëþ÷åâûõ äëÿ âèäåîìàòåðèàëà ïîíÿòèé è

ñëîâ, à òàêæå óñòàíîâêè íà âîñïðèÿòèå ãëàâíîé èíôîð-

ìàöèè, ñîäåðæàùåéñÿ â òåêñòå);

çàäàíèÿ, âûïîëíÿåìûå â ïðîöåññå ïðîñìîòðà (îòâåòû íà

âîïðîñû, íàïðàâëåííûå íà ïîíèìàíèå è óñâîåíèå ïðîñ-

ìàòðèâàåìîãî ìàòåðèàëà);

ïîñëåïðîñìîòðîâûå çàäàíèÿ (ïîìîãàþùèå çàêðåïèòü íî-

âóþ ëåêñèêó è äàþùèå âîçìîæíîñòü îáñóäèòü ïðîñìîò-

ðåííûé ìàòåðèàë, âûñêàçàòü ñâîå ìíåíèå).

Òàêèì îáðàçîì, èñïîëüçîâàíèå âèäåîìàòåðèàëîâ â êà÷åñò-

âå èñòî÷íèêà èíôîðìàöèè è îäíîãî èç ýôôåêòèâíûõ ñðåäñòâ

îáó÷åíèÿ ðóññêîìó ÿçûêó êàê èíîñòðàííîìó îáëàäàåò áîëüøèìè

âîçìîæíîñòÿìè, òàê êàê îáëàäàåò äèíàìè÷åñêîé íàãëÿäíîñòüþ,

âîçäåéñòâóåò íå òîëüêî íà ëîãè÷åñêóþ ïàìÿòü, íî è íà ýìîöèè.

Ïî äàííûì Þíåñêî, ïðè ñëóõîâîì âîñïðèÿòèè ÷åëîâåê çàïî-

ìèíàåò 15% ðå÷åâîé èíôîðìàöèè, ïðè çðèòåëüíîì – 25% âèäè-

ìîé èíôîðìàöèè, à ïðè àóäèîâèçóàëüíîì – äî 65 %.

Ñèñòåìàòè÷åñêîå èñïîëüçîâàíèå âèäåîìàòåðèàëîâ â ïðî-

öåññå ïðåïîäàâàíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà êàê èíîñòðàííîãî ñïîñîáñò-

âóåò ðàçâèòèþ êîììóíèêàòèâíîé êîìïåòåíöèè ó÷àùèõñÿ, èí-

135

òåíñèôèöèðóåò ó÷åáíûé ïðîöåññ è ïðèâèâàåò ëþáîâü ê ðóññ-

êîé ëèòåðàòóðå è êóëüòóðå.

Ñïèñîê ëèòåðàòóðû

1. Îðåõîâà È. À., ßçûêîâàÿ ñðåäà åñòü. ßçûêîâîé ñðåäû íåò./

Îðåõîâà È. À., Ðóññêèé ÿçûê çà ðóáåæîì., 2007, N 3, ñ. 35-38.

2. Ïðîõîðîâ Þ. Å., Ñîöèîêóëüòóðíûå àñïåêòû èçó÷åíèÿ ðóññêîãî

ÿçûêà: íîâûå óñëîâèÿ, íîâûå ïîòðåáíîñòè, íîâûå ìîäåëè./

Ïðîõîðîâ Þ. Å., Ðóññêèé ÿçûê çà ðóáåæîì., 2012, N 3, ñ. 4-10.

3. Àçèìîâ Ý. Ã., Íîâûé ñëîâàðü ìåòîäè÷åñêèõ òåðìèíîâ è ïîíÿ-

òèé (òåîðèÿ è ïðàêòèêà îáó÷åíèÿ ÿçûêàì)/ Àçèìîâ Ý.Ã., Ùó-

êèí À.Í. Ì.: Èçäàòåëüñòâî ÈÊÀÐ, 2009. 448ñ.

²Ù÷á÷áõÙ

î»ë³ÝÛáõÃ»ñÇ ¹»ñÁ éáõë»ñ»ÝÇª áñå»ë ûï³ñ É»½íÇ

¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ

Ðá¹í³ÍáõÙ ùÝÝ³ñÏíáõÙ »Ý éáõë»ñ»ÝÇª áñå»ë ûï³ñ É»½íÇ ¹³-

ë³í³Ý¹Ù³Ý áñáß μ³ñ¹áõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ï³åí³Í É»½í³Ï³Ý ÙÇç³í³Û-

ñÇ μ³ó³Ï³ÛáõÃÛ³Ý Ñ»ï, ÇÝãå»ë Ý³¨ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ

ï»ë³ÝÛáõÃ»ñÇ ¹»ñÁ áñå»ë É»½í³Ï³Ý ÙÇç³í³Ûñ ëï»ÕÍ»Éáõ ï³ñ-

μ»ñ³Ï:

Summary

The Potential of Video Resources in Teaching Russian as a Foreign

Language

The article explores some problems of teaching Russian as a

foreign language out of language environment. The potential of

different video resources for creating language environment should be

used to provide a respective environment.

136

137

ÎñÃáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ

¨ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ

Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³Ñ³ñó»ñ

138

139

àôêàôòØ²Ü Î²¼Ø²ÎºðäØ²Ü

²è²ÜÒÜ²Ð²îÎàôÂÚàôÜÜºðÀ Ü²Ê²ä²îð²êî²Î²Ü

ÎðÂàôÂÚ²Ü Ð²Ø²Î²ð¶àôØ

²Ã³Û³Ý Î. Æ.

ºäÐ

´áÉáÝÇ³ÛÇ ·áñÍÁÝÃ³óÁ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý ï³ñ³Íù

ëï»ÕÍ»ÉáõÝ ÙÇïí³Í ÏñÃ³Ï³Ý μ³ñ»÷áËáõÙÝ»ñÇ Ñ³çáñ¹³Ï³Ý

ßÕÃ³ ¿, áñÁ Ù³ëÝ³íáñ³å»ë Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ Ý³¨ ÐÐ ÏñÃ³¹³ß-

ïáõÙ: àñå»ë½Ç ³Û¹ ·áñÍÁÝÃ³óÁ μáõÑ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ Çñ³Ï³-

Ý³óíÇ, ³ÝÑñ³Å»ßï μ³ñ»÷áËáõÙÝ»ñ å»ïù ¿ Ï³ï³ñí»Ý Ý³¨

¹åñáó-μáõÑ ³ÝóÙ³Ý Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý Ï³Ù ÙÇÝãÑ³Ù³Éë³-

ñ³Ý³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³Ù»Ù³ï³μ³ñ Ï³ñ×³ï¨ (Ùáï 1 ï³ñÇ ï¨á-

ÕáõÃÛ³Ùμ) ïÇñáõÛÃáõÙ:

Ð³ÛïÝÇ ¿, áñ ¹³ë³Ï³Ý μáÉáñ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÝ»ñÁ, ³Û¹ ÃíáõÙ

Ý³¨ ³½·³ÛÇÝ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÝ»ñÁ, í³Õáõó áõÝ»Ý Ñ³ïáõÏ ëïáñ³-

μ³Å³ÝáõÙÝ»ñ` Ç ¹»Ùë ûï³ñ»ñÏñÛ³ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ Ý³Ë³å³ï-

ñ³ëï³Ï³Ý ý ³ÏáõÉï»ïÝ»ñÇ Ï³Ù, ÇÝãå»ë ÙÇ ß³ñù Ñ³ÛïÝÇ Ñ³-

Ù³Éë³ñ³ÝÝ»ñáõÙ »Ý ÏÇñ³éáõÙ, ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáÝ-

Ý»ñ: Üßí³Í ûÕ³ÏÝ»ñÁ, áñáÝù Ñ³×³Ë áõë³ÝáÕ³Ï³Ý ÏáÕÙáí ³Ý-

Ï³ÝË³ï»ë»ÉÇ »Ý (³Û¹ Ï³éáõÛóáõÙ Ý³Ë³å»ë ·ñ³Ýóí»Éáõ Ï³Ù ÁÝ-

¹áõÝí»Éáõ Ï³ñ· ãÏ³), Çñ»Ýó ·áñÍ³éáõÛÃÝ»ñáí Ï³ñ¨áñ ¹»ñ³Ï³-

ï³ñáõÙ áõÝ»Ý, Ù³ëÝ³íáñ³å»ë`

1. ²ñï»ñÏñÇó Å³Ù³Ý³Í ¹ÇÙáñ¹Ý»ñÇ Ý³Ë³å³ïñ³ëïáõÙ Ç-

ñ»Ýó Ý³ËÁÝïñ³Í Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛ³Ùμ` ßñç³Ýó»Éáí ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃ-

Û³Ý ëáíáñ³Ï³Ý Ï³ñ·Á` ¹³éÝ³É ºäÐ Ï³Ù Ð³Û³ëï³ÝÇ ³ÛÉ μáõÑ»-

ñÇ áõë³ÝáÕÝ»ñ:

2. úï³ñ »ñÏñÝ»ñÇó Å³Ù³Ý³Í Ñ³Ûóáñ¹Ý»ñÇ, ³ëåÇñ³ÝïÝ»ñÇ

É»½í³Ï³Ý å³ïñ³ëïí³ÍáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óáõÙ: ÊáëùÁ ÑÇÙÝ³Ï³-

ÝáõÙ í»ñ³μ»ñáõÙ ¿ Ñ³Ûáó É»½íÇ ïÇñ³å»ïÙ³ÝÁ:

140

3. ²ñï»ñÏñÇó Å³Ù³Ý³Í (³Û¹ ÃíáõÙ Ý³¨ ï³ñμ»ñ Íñ³·ñ»ñáí)

¹³ë³ËáëÝ»ñÇ Ñ³Ûáó É»½íÇÝ ïÇñ³å»ï»Éáõ ·áñÍÁÝÃ³óÇ Ï³½Ù³-

Ï»ñåáõÙ:

²Ûë ËÝ¹ÇñÝ»ñÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí Ï³½Ùí³Í »Ý

μ³½Ù³ëïÇ×³Ý ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñ, áñáÝó Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ³ñ-

¹»Ý ÇëÏ ¹³ë³åñ³ÏïÇÏ³ÛáõÙ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñ »Ý Ï³ï³ñí³Í:

ÜÏ³ï»Ýù, áñ ³é³ÝÓÝ³å»ë ËÇëï ¿ ½·³óíáõÙ ëÏëÝ³ÏÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ

Ñ³Ûáó É»½íÇ ¹³ë³·ñùÇ å³Ï³ëÁ: ²ÝÏ³ëÏ³Í ½·³óíáõÙ ¿ Ý³¨ ³Ûë

áÉáñïáõÙ ³ÝóÏ³óíáÕ μáÉáñ ³é³ñÏ³Ý»ñÇ ¨ ¹³ë³ËáëáõÃÛáõÝÝ»ñÇ

áõÕÕáõÃÛ³Ùμ ¹³ë³·ñù»ñÇ å³Ï³ë:

ü³ÏáõÉï»ïáõÙ ·áñÍáÕ ÙÇ³Ï Ñ³Ýñ³ÏñÃ³Ï³Ý ³é³ñÏ³Ý»ñÇ

³ÙμÇáÝÁ, áñÁ Ý»ñ³éáõÙ ¿ É»½í³Ï³Ý, Ñ³ë³ñ³Ï³·Çï³Ï³Ý ¨ μÝ³-

·Çï³Ï³Ý áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñ, Éáõñç ³ßË³ï³ÝùÝ»ñ ¿ ï³ÝáõÙ ÇÝãå»ë

ëáíáñáÕÝ»ñÇ Íñ³·ñ³ÛÇÝ ¨ ã³÷áñáßã³ÛÇÝ ¹³ßïÁ Ï³ñ·³íáñ»Éáõ,

³ÛÝå»ë ¿É áõëáõó³ÝíáÕ μáÉáñ ³é³ñÏ³Ý»ñÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ÝÛáõÃ³-

ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý μ³½³Ý Ñ³ñëï³óÝ»Éáõ áõÕÕáõÃÛ³Ùμ: ²Ûëï»Õ ·áñÍáõÙ

¿ ëáíáñáÕÝ»ñÇ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ` Áëï áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ëÝûñÛ³ÏÝ»ñÇ

·Ý³Ñ³ïÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á, áñÁ ÃáõÛÉ ¿ ï³ÉÇë í»ñ Ñ³Ý»É ëáíáñáÕÝ»-

ñÇ ÏáÕÙÇó áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÇ` μÉáÏÝ»ñáí ÁÝÏ³ÉÙ³Ý Ù³Ï³ñ¹³ÏÁ,

¨, áñ Ï³ñ¨áñ ¿, ³Ýó³ÍÁ ãÛáõñ³óñ³Í áõë³ÝáÕÁ ÙÇÝã¨ Ýáñ Ã»Ù³ÛÇÝ

³ÝóÝ»ÉÁ, Ñ³ëóÝáõÙ ¿ Éñ³óÝ»É Çñ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ å³Ï³ëÁ:

ÎÇë³ÙÛ³Ï³ÛÇÝ ùÝÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇó 15-20 ûñ ³é³ç Ï³½Ù³Ï»ñå-

íáõÙ »Ý ÁÝÃ³óÇÏ ùÝÝáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝù ³ÝóÝáõÙ »Ý Ã»ëï³ÛÇÝ Ï³Ù

μ³Ý³íáñ »Õ³Ý³Ïáí Ï³Ù ¿É Ñ³Ù³ÉÇñ Ó¨áí` áñå»ë í»ñçÝ³Ï³Ý

·Ý³Ñ³ï³Ï³Ý ÁÝ¹áõÝ»Éáí »ñÏáõ ùÝÝáõÃÛáõÝÇó ëï³ó³Í ·Ý³Ñ³-

ï³Ï³ÝÝ»ñÇ ÙÇçÇÝ Ãí³μ³Ý³Ï³ÝÁ` ÏÉáñ³óñ³Í Ñû·áõï áõë³ÝáÕÇ:

¸³ë³·ñùÇ å³Ï³ëÁ, áñÁ ºäÐ Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ý ³-

ÏáõÉï»ïÇ Éáõñç Ã»ñ³óáõÙÝ ¿, ëïÇåáõÙ ¿ Ù»½ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É Ù»Ãá-

¹³Ï³Ý É³ÛÝ³Í³í³É ³ßË³ï³ÝùÝ»ñ, áñáÝù ÙÇïí³Í »Ý áõëáõÙÝ³-

Ï³Ý ³é³ñ³Ï³Û³Ï³Ý ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝÁ áñ¨¿ ×³Ý³å³ñÑáí

141

(Ãí³ÛÇÝ Ï³Ù ïå³·Çñ) Ñ³ëóÝ»É áõë³ÝáÕÇÝ: È³í³·áõÛÝ ï³ñμ»-

ñ³ÏÝ ³Ûë å³ÑÇÝª Áëï ³é³ñÏ³Ý»ñÇ áõ Ñ³ïÏ³å»ë ïíÛ³É ³é³ñ-

Ï³ÛÇ ï³ñμ»ñ³Ïí³Í Ã»Ù³Ý»ñáí Ù»Ãá¹³Ï³Ý Ùß³ÏáõÙÝ»ñÇ Çñ³Ï³-

Ý³óáõÙÝ ¿, áñÇ ïå³·Çñ Ï³Ù Ãí³ÛÝ³óí³Í ûñÇÝ³ÏÁ ïñíáõÙ ¿ áõ-

ë³ÝáÕÇÝ: ²Ûë ·áñÍÁÝÃ³óÁ Ï³ñ¨áñ ¿ Ý³¨ Ýñ³Ýáí, áñ ÷³ëï³óÇ

ÑÇÙù ¿ ëï»ÕÍíáõÙ Ù»Ï-»ñÏáõ ï³ñÇ Ñ»ïá ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý áõëáõÙÝ³-

Ï³Ý Ó»éÝ³ñÏÇ, ÇëÏ ³í»ÉÇ áõß ¹³ë³·ñùÇ Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï μá-

í³Ý¹³Ï³ÛÇÝ ÝÛáõÃ áõÝ»Ý³ÉáõÝ: ²Ûë åñáó»ëÁ ¹³ë³ËáëÇó å³Ñ³Ý-

çáõÙ ¿ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý áõ Ù»Ãá¹³Ï³Ý Éáõñç å³ïñ³ëïí³ÍáõÃÛáõÝ

¨ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ³ßË³ï³Ýù:

Ø»½ Ùáï Éáõñç ³ßË³ï³ÝùÝ»ñ »Ý ëÏëí³Í ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý áõ-

ëáõÙÝ³Ù»Ãá¹³Ï³Ý Ï³μÇÝ»ïÝ»ñÇ Ï³Ñ³íáñÙ³Ý áõÕÕáõÃÛ³Ùμ: Ð³-

Ùá½í»É »Ýù, áñ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ³ÝÑñ³Å»ßï Ï³Ñ³íáñ³Ýùáí Ï³μÇ-

Ý»ïÝ»ñÇ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ñ³ïí³ÍÁ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ûÅï»É áõëáõÙÝ³-

Ýå³ëï Ñ³ïÏ³ÝÇßÝ»ñáí, áñï»Õ, μÝ³Ï³Ý³μ³ñ, Ï»ñ¨³ Ý³¨ ³Ûë

ûÕ³ÏáõÙ ³ßË³ïáÕÝ»ñÇ ÇÝùÝáõñáõÛÝ ëï»ÕÍ³·áñÍ ³ßË³ï³ÝùÁ ¨

Ýñ³Ýó` ÏñÃ³Ï³Ý Ýáñ³ÙáõÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ùáï ÉÇÝ»Éáõ ³ëïÇ×³ÝÁ:

²ÛÅÙ ÷áñÓáõÙ »Ýù Ï³Ñ³íáñí³Í áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ï³μÇÝ»ïÝ»ñáõÙ ï»-

Õ³¹ñ»É Ñ³Ù³Ï³ñ·ÇãÝ»ñ, Ñ³Ù³ó³Ýó, ÇÝãå»ë Ý³¨ ³ëïÇ×³Ý³μ³ñ

Ñ³ñëï³óÝ»É áã ÙÇ³ÛÝ ¹³ë³Ï³Ý ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý ·ñ³¹³ñ³ÝÝ»ñÁ,

³ÛÉ¨ ëï»ÕÍ»É ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý ¿É»ÏïñáÝ³ÛÇÝ Ãí³ÛÇÝ ·ñ³¹³ñ³Ý-

Ý»ñ: ÆÝãå»ë óáõÛó ¿ ï³ÉÇë ÷áñÓÁ, ³Ûëûñ` 21-ñ¹ ¹³ñáõÙ, ³ÝÑÝ³-

ñÇÝ ¿ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ¹³ë³ËáëáõÃÛáõÝ Ï³Ù ¹³ë Ï³½Ù³Ï»ñå»É ³-

é³Ýó Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý ¨ ÏñÃ³Ï³Ý ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ

û·ï³·áñÍÙ³Ý: ²Û¹ ·áñÍÁÝÃ³óÁ, áñÁ Ù»½ Ùáï ¹»é¨ë ë³ÕÙÝ³ÛÇÝ

íÇ×³ÏáõÙ ¿, áõÝÇ ½³ñ·³óÙ³Ý É³ÛÝ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝó

Ù»Ýù Ï³ñáÕ »Ýù Ñ³ëÝ»É` ³ëïÇ×³Ý³μ³ñ Ñ³ñëï³óÝ»Éáí Ý³¨

³ÝÑñ³Å»ßï ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý μ³½³Ý:

²ÙμÇáÝáõÙ Ùßï³Ï³Ý áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáÝáõÙ »Ý ¹³ë³Ëáë-

Ý»ñÇ Ù»Ãá¹³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç Ï³ï³ñ»É³·áñÍ-

142

Ù³Ý ¨ ³ÏïÇí³óÙ³Ý Ñ³ñó»ñÁ: ²Û¹ Ýå³ï³Ïáí Ù»½ Ùáï Ûáõñ³-

ù³ÝãÛáõñ ï³ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåíáõÙ »Ý ÏñÃ³Ï³Ý ·Çï³ÅáÕáíÝ»ñ, áñ-

ï»Õ ùÝÝ³ñÏíáõÙ »Ý Ù³ëÝ³íáñ³å»ë ³ñ³·³óí³Í áõëáõóÙ³Ý ÑÇÙ-

Ý³ËÝ¹ÇñÝ»ñ ¹³ë³í³Ý¹íáÕ μáÉáñ ³é³ñÏ³Ý»ñÇ ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó:

Àëï ¿áõÃÛ³Ý, ËÝ¹Çñ ¿ ¹ñí³Í ëï»ÕÍ»É ³é³ñÏ³Ý»ñÇ ³ñ³·³óí³Í

áõëáõóÙ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³Ý»ñ: ÎñÏÇÝ ÝÏ³ï»Ýù, áñ ³Ûë ËÝ¹ÇñÁ áã ÙÇ

ï»Õ ÉÇ³ñÅ»ùáñ»Ý ¹»é¨ë ÉáõÍí³Í ã¿: ä»ïù ¿ Ýß»É Ý³¨ ·Çï³Ù»Ãá-

¹³Ï³Ý Ùßï³Ï³Ý ë»ÙÇÝ³ñÝ»ñÇ ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ, áñï»Õ

¹³ë³ËáëÝ»ñÁ ùÝÝ³ñÏáõÙ »Ý Ý»ñ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý ¨ ÙÇç³é³ñÏ³Û³-

Ï³Ý Ù»Ãá¹³Ï³Ý Ý»ñ¹³ßÝ³Ï»óÙ³Ý Ñ³ñó»ñ, áñáÝù Ñ³×³Ë ÏÇñ³é-

íáõÙ »Ý ÷áË³¹³ñÓ ¹³ë³ÉëáõÙÝ»ñÇ ¨ Ñ³×³Ë³ÏÇ Ï³½Ù³Ï»ñåíáÕ

μ³ó ¹³ë»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï:

²ÙμÇáÝÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³é³Ýóù³ÛÇÝ Ñ³ñó»ñÇó ¿ Ý³¨ áõ-

ëáõÙÝ³Ï³Ý åñáó»ëÇ` ¹³ë³ÉëáõÙÝ»ñÇ ÙÇçáóáí í»ñ³ÑëÏ»Éáõ Ó¨Á:

²Ûëï»Õ, Ñ³ßíÇ ³éÝ»Éáí ³ÙμÇáÝÇ μ³½Ù³åñáýÇÉ μÝáõÛÃÁ, Ù»Ýù ¹Ç-

ÙáõÙ »Ýù ÙÇç³ÙμÇáÝ³ÛÇÝ Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛ³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ

¹³ë³ÉëáõÙÝ»ñÇ Ýå³ï³Ïáí ³ÛÉ ³ÙμÇáÝÝ»ñÇó ÑÙáõï Ù³ëÝ³·»ï-

Ý»ñÇ Ññ³íÇñÙ³Ý Ó¨Á, áñÁ ³í³ñïíáõÙ ¿ ïíÛ³É ³é³ñÏ³ÛÇ ¹³ë³-

í³Ý¹Ù³Ý Çñ³íÇ×³ÏÇ í»ñ³μ»ñÛ³É Ý»ñÏ³Û³óñ³Í ï»Õ»Ï³Ýùáí,

áñÝ ¿É ùÝÝ³ñÏíáõÙ ¿ ³ÙμÇáÝÇ ÝÇëïáõÙ:

²ÝÏ³ëÏ³Í ³ÙμÇáÝáõÙ ³Ù»ÝûñÛ³ áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáÝáõÙ

»Ý Ý³¨ ¹³ë³ËáëÝ»ñÇ ·Çï³Ï³Ý ¨ Ñ»ï³½áï³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃ-

Û³Ý ÑÇÙÝ³Ñ³ñó»ñÁ: ì»ñçÇÝ Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñë Ù»ñ ¹³ë³ËáëÝ»ñÇ

³ßË³ï³ÝùÝ»ñÁ ³í»ÉÇ Ñ³×³Ë »Ý ïå³·ñíáõÙ, ³Û¹ ÃíáõÙ Ý³¨

³ñï»ñÏñÇ Ñ³ÛïÝÇ ³Ùë³·ñ»ñáõÙ: ¶áí»ÉÇ »Ý Ý³¨ áã ÙÇ³ÛÝ ·Çï³-

ÅáÕáíÝ»ñÇ (Ý³¨ ÙÇç³½·³ÛÇÝ) Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛáõÝÁ, ³ÛÉ¨ Ñ»Ýó ³Ûë û-

Õ³ÏáõÙ Ñ³×³Ë Ï³½Ù³Ï»ñåíáÕ ÝÙ³Ý ÏñÃ³Ï³Ý ·Çï³ÅáÕáíÝ»ñÁ,

áñáÝóÇó å»ïù ¿ Ýß»É, ûñÇÝ³Ï, §úï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóáõÙÁ

Ð³Û³ëï³ÝáõÙ. ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñ ¨ ÉáõÍáõÙÝ»ñ¦ Ã»Ù³Ûáí ÙÇç³½·³-

ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý ³Ù»Ý³ÙÛ³ ·Çï³ÅáÕáíÇ Ù³ëÇÝ, áñÁ ÏáõÝ»Ý³ å³ñ-

μ»ñ³Ï³Ý μÝáõÛÃ:

143

²ÙμÇáÝáõÙ í³Õáõó Ññ³Å³ñí»É »Ýù Ï³Õ³å³ñí³Í ³ßË³ï³Ý-

ùÇó ¨ ³í»ÉÇ Ñ³×³Ë »Ýù ¹ÇÙáõÙ ÷áñÓ³ñ³ñ³Ï³Ý μÝáõÛÃÇ ³ßË³-

ï³ÝùÝ»ñÇÝ: Ø»½, ÇÝãå»ë Ý³¨ Ù»ñ μáÉáñ ÏáÉ»·³Ý»ñÇÝ »ñÏ³ñ Å³-

Ù³Ý³Ï Ñáõ½áõÙ ¿ñ ¹³ë³ËáëÝ»ñÇ í³ñÏ³ÝÇßÇ ëïáõ·Ù³Ý μ³Õ³¹-

ñÇãÝ»ñÇ áñáÝÙ³Ý ¨ ¹ñ³Ýù Ñ³Ù³ÉÇñÇ Ù»ç Ý»ñ³é»Éáõ ·áñÍÁÝÃ³óÁ,

áñÁ Ï³ñáÕ ¿ Éáõñç ËÃ³Ý ÉÇÝ»É ³å³·³ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ÏñÃ³·Çï³-

Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ¨ μÝ³Ï³Ý³μ³ñ »ÝÃ³-

Ï³ »Ý ÷á÷áËáõÃÛ³Ý:

Ø»Ýù, ³Ýó³Í áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñí³ ³í³ñïÇÝ, ³ÙμÇáÝÇ ¨ ý³-

ÏáõÉï»ïÇ ·ÇïËáñÑñ¹Ç ÝÇëïáõÙ Ñ³ëï³ï»óÇÝù ï³ñí³ ÁÝÃ³ó-

ùáõÙ Ù»ñ ÏáÕÙÇó Ï³½Ùí³Í §¸³ë³ËáëÇ ³ßË³ï³ÝùÇ ·Ý³Ñ³ï-

Ù³Ý μ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ¦ ÷³ëï³ÃÕÃÇ Ý³Ë³·ÇÍÁ ¨ Ï³ñáÕ³ó³Ýù ³Ý-

ó³Í áõëï³ñí³ Ïïñí³Íùáí ¹³ë³ËáëÇ Ï³ï³ñ³Í ³ßË³ï³ÝùÇ

Ñ³ßí»ïíáõÃÛáõÝÁ Ý»ñÏ³Û³óÝ»É Ýßí³Í Ó¨áí ¨ ÑÁÝÃ³óë áõÝ»ó³Ýù

¹³ë³ËáëÝ»ñÇ í³ñÏ³ÝÇß³ÛÇÝ ÙÇ³íáñÝ»ñ, áñáÝóáí ¿É Ï³½Ùí»ó

í³ñÏ³ÝÇß³ÛÇÝ ³ÕÛáõë³Ï:

Ø»Ýù Ùï³¹ñáõÃÛáõÝ áõÝ»Ýù Ï³½Ù³Ï»ñå»Éáõ §Ð³Ûáó É»½íÇ û-

ÉÇÙåÇ³¹³¦ (ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ): ¶³ÕïÝÇù ã¿, áñ ÏñÃ³-

Ï³Ý ·áñÍáõÙ ÇÝùÝ³Ýå³ï³Ï áõ ï³ñ³Ýç³ïí³Í ù³ÛÉ»ñÁ, áñáÝù

Ñ³×³Ë Ï³ñáÕ »Ý Ïñ»É ½áõï óáõó³¹ñ³Ï³Ý μÝáõÛÃ, ¹³ï³å³ñï-

í³Í »Ý ³ÝÑ³çáÕáõÃÛ³Ý: ²Ûëï»Õ Çñ³Ï³Ý³óíáÕ μ³ñ»÷áËáõÙÝ»ñÁ

å»ïù ¿ Ï³ï³ñ»Ý ïñ³Ù³μ³Ý³Ï³Ý Ù»Í ßÕÃ³ÛÇ Ñ³Ù³Ïóí³Í û-

Õ³ÏÝ»ñÇ ¹»ñ áõ Ù»ÏÁ ÙÛáõëÇÝ Éñ³óÝ»Éáí` Ç í»ñçá ³í»ÉÇ ³ñ¹ÛáõÝ³-

í»ï å»ïù ¿ ¹³ñÓÝ»Ý ÏñÃ³Ï³Ý ¨ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ:

ÆÝãå»ë óáõÛó »Ý ï³ÉÇë ¹Çï³ñÏáõÙÝ»ñÁ, Ù»½ Ùáï ÏñÃáõÃÛ³Ý

áñ³ÏÇ ³éáõÙáí ÝÏ³ï»ÉÇ ¿ ¹ñ³Ï³Ý ï»Õ³ß³ñÅ, áñÁ Ù³ëÝ³íáñ³-

å»ë å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í ¿ μ³ñ»÷áËáõÙÝ»ñÇ ³ÛÝ Ñ³Ù³ÉÇñ Íñ³·ñÇ

ÏÇñ³éÙ³Ùμ, áñÇ Ù³ëÇÝ í»ñÁ Ýßí³Í ¿:

144

Ðåçþìå

Îñîáåííîñòè îðãàíèçàöèè îáó÷åíèÿ â ñèñòåìå

äîâóçîâñêîãî îáðàçîâàíèÿ

Àòàÿí Ê. È.

Â ñòàòüå ðàññìàòðèâàþòñÿ îñíîâíûå ïðîáëåìû äîâóçîâñ-

êîãî îáðàçîâàíèÿ â ÅÃÓ. Â êîíòåêñòå ïðîâîäèìûõ îáðàçîâà-

òåëüíûõ ðåôîðì äîâóçîâñêîå îáðàçîâàíèå, â ÷àñòíîñòè èíîñò-

ðàííûõ ãðàæäàí, ðàññìàòðèâàåòñÿ êàê óñêîðåííîå îáó÷åíèå

ÿçûêó è îñíîâàì îòäåëüíûõ åñòåñòâåííûõ è ãóìàíèòàðíûõ

íàóê.

145

àôêàôòÆâÜºðÆ ºì êàìàðàÔÜºðÆ

ÎàØäºîºÜîàôÂÚ²Ü ÐÆØÜ²Ð²ðòºðÀ

ê³Ñ³ÏÛ³Ý È. ê.


¶Çï»ÉÇùÝ ³ñÅ»ù³íáñ ¿, »ñμ ÏÇñ³é»ÉÇ ¿ áõ ÁÝÏ³Éí³Í ÑÇÙÝ³-

íáñ³å»ë: ÎñÃáõÃÛ³Ý μÝ³·³í³éÇ Ù³ëÝ³·»ïÝ»ñÁ »ñÏ³ñ »Ý μ³-

Ý³íÇ×»É. Ç±ÝãÝ ¿ ³é³í»É ³ñÅ»ù³íáñª ÷³ëï»ñÇ ÇÙ³óáõÃÛá±õÝÁ,

Ã»± ·áñÍÝ³Ï³Ý ¨ Ñ³Û»ó³Ï³ñ·³ÛÇÝ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁ:

Üñ³Ýù, áíù»ñ åÝ¹áõÙ »Ý ÷³ëï³ÛÇÝ ·ï»ÉÇùÝ»ñÇ ³é³í»É

Ï³ñ¨áñáõÃÛáõÝÁ, ëáíáñ³μ³ñ Ñ³Ùá½í³Í »Ý, áñ ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝÇ

÷³ëï»ñÇ áñáß³ÏÇ Ñ³Ù³ËáõÙμ, áñáÝó å³ïß³× ÇÙ³óáõÃÛáõÝÁ Ï³-

ñáÕ ¿ ³ß³Ï»ñïÇÝ Ý³Ë³å³ïñ³ëï»É áñå»ë Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý Ñ³-

Ù³Ï³ñ·Ç ÉÇ³ñÅ»ù ³Ý¹³Ù: ØÛáõëÝ»ñÁ åÝ¹áõÙ »Ý, áñ Ñ³Û»ó³Ï³ñ-

·³ÛÇÝ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÝ áõ ÏÇñ³é³Ï³Ý ÷áñÓ³éáõÃÛáõÝÝ ³é³í»É

Ï³ñ¨áñ »Ý, ³ÛëÇÝùÝª Ñ³Ù³ñáõÙ »Ý, Ã» Ù»ñÏ ÷³ëï»ñÇ ÇÙ³óáõÃ-

ÛáõÝÝ ³Ù»Ý¨ÇÝ μ³í³ñ³ñ ã¿ Ýßí³Í Ýå³ï³ÏÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ:

¶Çï»ÉÇùÝ ÇÝùÝÇÝ áñ¨¿ ³ñÅ»ù ¿ Ó»éù μ»ñáõÙ ÙÇ³ÛÝ ³ÛÝ ¹»åùáõÙ,

»ñμ ÏÇñ³é»ÉÇ ¿, ÁÝÏ³ÉíáõÙ ¿ ÑÇÙÝ³íáñ³å»ë ¨ Ï³ñáÕ ¿ ·áñÍÝ³Ï³-

Ýáñ»Ý, ëï»ÕÍ³·áñÍ³μ³ñ ¨ ùÝÝ³¹³ï³μ³ñ û·ï³·áñÍí»É:

àã áù Ï³ëÏ³ÍÇ ãÇ »ÝÃ³ñÏáõÙ ÷³ëï»ñÇ ÇÙ³óáõÃÛ³Ý Ï³ñ¨á-

ñáõÃÛáõÝÁ: Â»Ïáõ½ ³Ù»ÝûñÛ³, ³é¨ïñ³ÛÇÝ ·áñÍ»ñÁ Ñá·³Éáõ Ñ³Ù³ñ

Ù³ñ¹ å»ïù ¿ ÑëÏ³Û³Ï³Ý Í³í³Éáí ·Çï»ÉÇùÝ»ñ áõÝ»Ý³: ²Û¹áõ-

Ñ³Ý¹»ñÓª åÝ¹áõÙÁ, Ã» ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ áñáß³ÏÇ ù³Ý³Ï, áñÝ ³ß³Ï»ñ-

ïÇÝ ïñ³Ù³¹ñ»Éáíª Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ýñ³Ý Ý³Ë³å³ïñ³ëï»É ³å³·³ÛÇ

Ñ³Ù³ñ, Ù»ñª ³ñ³·áñ»Ý ÷áË³Ï»ñåíáÕ ³ßË³ñÑáõÙ ë³Ï³í ÑÇÙ-

Ý³íáñí³Í ¿ ÃíáõÙ: ÊÇëï ¹Åí³ñ ¿ áñáß»É, Ã» ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ Ç±Ýã á-

ñáß³ÏÇ Í³í³É ¿ ³ÝÑñ³Å»ßï, »Ã» Ñ³ßíÇ ³éÝ»Ýù, áñ ³Ûëûñí³ Ç-

Ù³óáõÃÛ³Ý 100%-Á Ï³½Ù»Éáõ ¿ 25 ï³ñÇ Ñ»ïá ³éÏ³ ÇÙ³óáõÃÛ³Ý

146

ÙÇ³ÛÝ 10-15%-Á: ²í»ÉÇÝª ³ñ³· ÁÝ¹³ñÓ³ÏíáÕ ³Ûë ÇÙ³ó³Ï³Ý ¹³ß-

ïÁ ßáõïáí Ù³ïã»ÉÇ ¿ ¹³éÝ³Éáõ μáÉáñÇÝ: ¾É»ÏïñáÝ³ÛÇÝ Ñ³Õáñ-

¹³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ï³ñ³Í ÙáõïùÁ ÏÛ³Ýù ³ßË³ñÑÇ ·ñ»Ã» μáÉáñ

Ùß³ ÏáõÃ³ÛÇÝ ûç³ËÝ»ñÁ, ¹åñáóÝ»ñÁ, ïÝ»ñÁ ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý

Ï»ÝïñáÝÝ»ñ ¿ ¹³ñÓÝáõÙ:

öá÷áËíáÕ ³ßË³ñÑáõÙ Ñ³çáÕ³Ï ÉÇÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ³Ûëûñí³ ³-

ß³Ï»ñïÝ»ñÇó ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝÁ ï»ë³Ï³íáñ»Éáõ, ¹ñ³ Ï³ñ¨á-

ñáõÃÛáõÝÝ áõ ³ÝÏ³ñ¨áñáõÃÛáõÝÁ áñáß»Éáõ ÑÙïáõÃÛáõÝ Ïå³Ñ³ÝçíÇ:

Üñ³Ýù å»ïù ¿ Ï³ñáÕ³Ý³Ý ÏáÕÙÝáñáßí»É, Ã» ½³Ý³½³Ý ï»Õ»-

ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ ÇÝãå»°ë »Ý ÙÇÙÛ³Ýó Ñ»ï ³éÝãíáõÙ: Üñ³Ýó å»ïù ÏÉÇÝÇ

Ýáñ ·³Õ³÷³ñÁ Ñ³Ù³ï»ùëïáõÙ ï»Õ³¹ñ»Éáõ, ³ÝÍ³ÝáÃ Ñ³ëÏ³-

óáõÃÛ³Ý ÇÙ³ëïÁ ·ïÝ»Éáõ ¨ ã³éÝãíáÕ Ï³Ù ÃÛáõñ ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÁ

Ù»ñÅ»Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝ:

²ß³Ï»ñïÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ï³ñáÕ³Ý³Ý ùÝÝ³¹³ï³μ³ñ, ëï»ÕÍ³-

·áñÍ³μ³ñ ¨ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï Ó¨»ñáí ÇÙ³ëï³íáñ»É ï»Õ»Ï³ïíáõÃ-

Û³Ý ûíÏÇ³ÝáëáõÙ Çñ»Ýó μ³ÅÇÝ Ñ³ë³Í Ñ³ïí³ÍÁ:

²ëí³ÍÇó ÙÇ³Ýß³Ý³Ï ³ÏÝÑ³Ûï ¿, áñ áõëáõóÙ³Ý Ï³ñ¨áñ³-

·áõÛÝ ËÝ¹ÇñÝ»ñÇó ¿ ëáíáñáÕÝ»ñÇ Ù»ç Ó¨³íáñ»É ¹³ë»ñÇ ÁÝÃ³ó-

ùáõÙ Ó»éù μ»ñ³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ` ëáíá-

ñáÕÝ»ñÇ ÏáÙå»ï»ÝóÇ³:

êáíáñáÕÝ»ñÇ ÏáÙå»ï»ÝïáõÃÛáõÝÁ` Ýñ³Ýó ÏáÕÙÇó ·Çï»ÉÇùÝ»-

ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý Ï³ñáÕáõÃÛ³Ý ïÇñ³å»ïÙ³Ý ³ëïÇ×³ÝÁ, ÃáõÛÉ ¿ ï³-

ÉÇë ¹³ï»É áõëáõó³ÝíáÕ ÝÛáõÃÇ Ûáõñ³óÙ³Ý áñ³ÏÇ Ù³ëÇÝ áõ Õ»Ï³-

í³ñ»É áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁ:

øÇÙÇ³ÛÇ áõëáõóÇãÝ»ñÇ åñ³ÏïÇÏ³ÛÇ áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃÛáõÝÁ

óáõÛó ¿ ï³ÉÇë, áñ Ýñ³Ýù ³í»ÉÇ Ù»Í áõß³¹ñáõÃÛáõÝ »Ý ¹³ñÓÝáõÙ ëá-

íáñáÕÝ»ñÇ Ù»ç ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ Ó¨³íáñÙ³ÝÁ ¨ ³í»ÉÇ ùÇãª áõÝ³ÏáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÇ ËÃ³ÝÙ³ÝÁ: àñå»ë Ï³ÝáÝª ¹³ëÇ ÁÝÃ³óùáõÙ ³ß³Ï»ñïÝ»-

ñÇ Ù»ç ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³ÝÁ

Å³Ù³Ý³Ï ãÇ Ñ³ïÏ³óíáõÙª ¹³ μ³ó³ïñ»Éáí Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ¹åñá-

147

ó³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ Í³Ýñ³μ»éÝí³ÍáõÃÛ³Ùμ: ÐÇÙÝ³Ï³Ý áõß³¹ñáõÃ-

ÛáõÝÝ áõëáõóÇãÝ»ñÁ Ï»ÝïñáÝ³óÝáõÙ »Ý ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ Ñ³Õáñ¹Ù³ÝÝ

áõ ¹ñ³Ýó Ûáõñ³óÙ³Ý ëïáõ·Ù³ÝÁ, ÇëÏ í³ñÅáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¨ ËÝ¹Çñ-

Ý»ñÇ Ñ³Ù³ñ, áñáÝù ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ Ù»ç ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý

áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ý Ó¨³íáñáõÙ áõ Ï³ï³ñ»É³·áñÍáõÙ, Ñ³ïáõÏ Å³-

Ù³Ý³Ï Ï³°Ù ã»Ý Ñ³ïÏ³óÝáõÙ, Ï³°Ù ß³ï ùÇã »Ý Ñ³ïÏ³óÝáõÙ: Ð³-

×³Ë ¿É ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ ¨ í³ñÅáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÁ Ï³ï³ñíáõÙ ¿

ãÑ³Ù³Ï³ñ·í³Í:

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ý³ËÝ³Ï³Ý Ó¨³-

íáñÙ³Ý áõ ¹ñ³Ýó Ï³ï³ñ»É³·áñÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ å³Ñ-

å³Ý»É áñáß³ÏÇ å³ÛÙ³ÝÝ»ñ.

·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ùÇÙÇ³ ³é³ñ-

Ï³ÛÇó, ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ó¨³íáñ»É áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÇ áõëáõÙ-

Ý³ëÇñÙ³Ý ³ÙμáÕç ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ, ¨ áã Ã»ª ¹³ëÁ Ï³Ù Ã»-

Ù³Ý ³Ù÷á÷»ÉÇë.

·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ÇÝãå»ë ¨ ó³Ý-

Ï³ó³Í ÑÙïáõÃÛáõÝ, Ó»éù ¿ μ»ñíáõÙ μ³½Ù³ÃÇí í³ñÅáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÇ û·ÝáõÃÛ³Ùμ, áñáÝó Ñ³Ù³ñ å»ïù ¿ Ñ³ïáõÏ Å³Ù³-

Ý³Ï Ý³Ë³ï»ë»É.

·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ùÇÙÇ³ ³é³ñ-

Ï³ÛÇó, ëáíáñáÕÝ»ñÁ Ñ»ßïáõÃÛ³Ùμ »Ý ïÇñ³å»ïáõÙ ¹åñá-

ó³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñáõÙ Ýßí³Í áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ

Ï³ï³ñ»É³·áñÍÙ³Ý åñáó»ëáõÙ: êáíáñáÕÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ï³-

ñáÕ³Ý³Ý û·ï³·áñÍ»É ùÇÙÇ³Ï³Ý É»½áõÝ, ûñ»ÝùÝ»ñÁ, ï»-

ëáõÃÛáõÝÁ, Ñ³ëÏ³óáõÃÛáõÝÁ, ÉáõÍ»É ùÇÙÇ³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñ,

ÏÇñ³é»É Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý ïñ³Ù³μ³Ý³Ï³Ý ÑÝ³ñÝ»ñ (Ñ³Ù»-

Ù³ïáõÙ, í»ñ³ó³ñÏáõÙ, ÁÝ¹Ñ³Ýñ³óáõÙ ¨ ³ÛÉÝ), Ï³ï³ñ»É

å³ñ½ ùÇÙÇ³Ï³Ý ÷áñÓ, ³ñÓ³Ý³·ñ»É ¹Çï³ñÏáõÙÝ áõ ÷áñ-

ÓÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ, »½ñ³Ï³óáõÃÛáõÝÝ»ñ ³Ý»É, ³ßË³ï»É

·ñù»ñÇ ¨ ¹Ç¹³ÏïÇÏ³Ï³Ý ÝÛáõÃ»ñÇ Ñ»ï:

148

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÙïáõÃÛáõÝÁ, ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ ¿, áñÁ

Ï³ñáÕ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ÉÇÝ»É, »Ã» Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ Ù³ë³Ùμ Ï³Ù

ÉñÇí ÇÝùÝáõñáõÛÝ, ÇëÏ ³é³ÝÓÇÝ ¹»åù»ñáõÙª ëï»ÕÍ³·áñÍ³μ³ñ:

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÙïáõÃÛáõÝÁ Ó¨³íáñ»ÉÇë áõ ½³ñ·³ó-

Ý»ÉÇë áõëáõóãÇÝ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ å³ÛÙ³Ý³·ñ»É ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ ·áñ-

ÍáõÝ»áõÃÛ³Ý μÝáõÛÃÝª áõëáõóÙ³Ý Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ÷áõÉáõÙ:

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÙïáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ

Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ¿ ³×áÕ μ³ñ¹áõÃÛ³Ùμ ³é³ç³¹ñ³ÝùÝ»ñÇ Ï³-

ï³ñáõÙÝ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó, ÇÝãå»ë Ý³¨ª ï³ñμ»ñ ï»ë³ÏÇ áõ-

ëáõÙÝ³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ Ï³ï³ñáõÙÁª í»ñ³ñï³¹ñáÕ³Ï³Ý

μÝáõÛÃÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ³ÝóÝ»Éáí ÇÝùÝáõñáõÛÝ, ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï

·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, áñáÝóáõÙ Ý³Ë³ï»ëíáõÙ ¿ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇª

Ý³ËÏÇÝáõÙ Ó»éù μ»ñ³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ·Çï³Ïó³μ³ñ ÏÇñ³éáõÙ:

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÙïáõÃÛáõÝÁ Ó¨³íáñ»ÉÇë áõ ½³ñ·³ó-

Ý»ÉÇë Ñ³ñÏ³íáñ ¿ Ñ»Ýí»É Ñá·»μ³ÝÝ»ñÇ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ íñ³ (ä.

Ú³. ¶³Éå»ñÇÝ, Ü. ü. î³ÉÇ½ÇÝ, ¼. Æ. Î³ÉÙÇÏáí³), áñáÝóáõÙ óáõÛó ¿

ïñí³Í ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ Ù»ç Ùï³íáñ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ÑÝ³ñÝ»ñÇ

Ó¨³íáñÙ³Ý ¹»ñÁ ¨ μ³ó³ïñí³Í ¿, áñ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇÝ ïÇñ³å»ïáõ-

ÙÁ ¨ Ñ³ïÏ³å»ëª ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ¹ñ³Ýó ÇÝùÝáõñáõÛÝ Ó»éù-

μ»ñáõÙÁ Ù»Í Ù³ë³Ùμ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ Ý³Ë³å»ë ëáíáñ»óñ³Í á-

ñáß³ÏÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç Ï³ï³ñÙ³Ý ÑÇÙ³Ý íñ³:

²ß³Ï»ñïÝ»ñÇÝ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÙïáõÃÛ³Ý áõëáõóáõ-

ÙÁ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ¿ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É 3 ÷áõÉáí, ÁÝ¹ áñáõÙª å»ïù

¿ Ñ³ßíÇ ³éÝ»É, Ã» Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ÷áõÉáõÙ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ç°Ýã ÑÁÙ-

ïáõÃÛáõÝÝ»ñ ¿ ³ÝÑñ³Å»ßï Ó¨³íáñ»É.

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÙïáõÃÛ³Ý ëÏ½μÝ³Ï³Ý Ó¨³íá-

ñáõÙ. áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛ³Ý ëÏ½μÝ³Ï³Ý Ñ³Õáñ-

¹áõÙ Ï³Ù ·áñÍáÕáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹ÇÝ Í³ÝáÃ³óáõÙ (ÇÝãå»°ë ¨

Ç°Ýã Ñ»ñÃ³Ï³ÝáõÃÛ³Ùμ å»ïù ¿ Ï³ï³ñí»Ý ·áñÍáÕáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÁ, áñáÝù ÁÝÏ³Í »Ý Ó¨³íáñíáÕ ÑÙïáõÃÛ³Ý ÑÇÙùáõÙ): êá-

149

íáñáÕÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ï³ñáÕ³Ý³Ý í»ñ³ñï³¹ñ»É ·Çï»ÉÇù-

Ý»ñÝ áõ ·áñÍáÕáõÃÛ³Ý »Õ³Ý³ÏÝ»ñÁ:

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÙïáõÃÛ³Ý Ï³ï³ñ»É³·áñÍáõÙ:

êáíáñáÕÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ï³ñáÕ³Ý³Ý ÏÇñ³é»É ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁ ¨

·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÝÙ³Ý³ï»ë³Ï áõëáõÙÝ³Ï³Ý Çñ³íÇ×³Ï-

Ý»ñáõÙ:

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÙïáõÃÛ³Ý ïÇñ³å»ïáõÙ: ²ß³-

Ï»ñïÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ï³ñáÕ³Ý³Ý ÏÇñ³é»É ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁ ¨

·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ýáñ Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ï³Ù áõëáõÙ-

Ý³Ï³Ý ³ÛÉ Çñ³íÇ×³ÏÝ»ñáõÙ:

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ÑÙïáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óáõÙÝ ³½¹áõÙ ¿ áõ-

ëáõóÙ³Ý ï³ñμ»ñ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ μ³ñÓñ³óÙ³Ý íñ³: Ü³Ë³å»ë Ñ³-

Õáñ¹í³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÝ áõ ·áñÍáÕáõÃÛ³Ý »Õ³Ý³ÏÝ»ñÝ ³ß³Ï»ñï-

Ý»ñÁ ÷áñÓáõÙ »Ý Ûáõñ³óÝ»É ¨ ÑÇß»É (³é³çÇÝ ÷áõÉ): ²ÛÝáõÑ»ï¨ª ·Ç-

ï»ÉÇùÝ»ñÇ ¨ ·áñÍáÕáõÃÛ³Ý »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇ Ï³ï³ñ»É³·áñÍÙ³Ý ·áñ-

ÍÁÝÃ³óáõÙ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÁ ¹ñ³Ýù ÇÙ³ëï³íáñáõÙ »Ý ³í»ÉÇ ËáñÁ:

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÝ ³Ùñ³åÝ¹íáõÙ »Ý ÑÇßáÕáõÃÛ³Ý Ù»ç ³ÛÝù³Ý, áñ Ï³-

ñáÕ »Ý û·ï³·áñÍí»É ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ï³ñμ»ñ ³é³ç³¹-

ñ³ÝùÝ»ñ Ï³ï³ñ»ÉÇë (»ñÏñáñ¹ ÷áõÉ):

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ¨ ·áñÍáÕáõÃÛ³Ý »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý ·áñ-

ÍÁÝÃ³óáõÙ ëáíáñáÕÝ»ñÁ ÉñÇí ïÇñ³å»ïáõÙ »Ý ¹ñ³Ýó áõ ÏÇñ³éáõÙ

»Ý ÇÝùÝáõñáõÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñμ»ñ Çñ³íÇ×³ÏÝ»ñáõÙ (»ññáñ¹

÷áõÉ):

¶Çï»ÉÇùÝ»ñÁ ÏÇñ³é»ÉÇë ³é³ç³¹ñ³ÝùÝ»ñÇ Ï³ï³ñÙ³Ý ÁÝ-

Ã³óùáõÙ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÁ ¹ñë¨áñáõÙ »Ý ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÇÝùÝáõ-

ñáõÛÝáõÃÛáõÝ áõ ·Çï³ÏóáõÙ ³é³Ýó áõëáõóãÇ û·ÝáõÃÛ³Ý, ÇÝãÁ μÝáõ-

Ã³·ñáõÙ ¿ Ýñ³Ýó Ùï³íáñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ ¨ ÑÙïáõÃÛ³ÝÁ í³ñÅ-

í³ÍáõÃÛáõÝÁ:

Ð³ÛïÝÇ ¿, áñ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÁ ÙÇ¨ÝáõÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÁ

ÙÇ³ï»ë³Ï ã»Ý ÁÝÏ³ÉáõÙ, Ûáõñ³óÝáõÙ, ³é³í»É ¨ëª ïÇñ³å»ïáõÙ:

150

àõëáõÙÝ³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÁ Ï³½Ù³Ï»ñå»ÉÇë ³ÝÑñ³Å»ßï ¿

Ñ³ßíÇ ³éÝ»É Íñ³·ñí³Í áõëáõóÙ³Ý í»ñçÝ³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ: ¶Ç-

ï»ÉÇùÝ»ñÇ ëïáõ·Ù³Ý ·áñÍ³éáõÛÃÁ Ï³ñáÕ »Ý Ï³ï³ñ»É ³ÛÝ ËÝ¹Çñ-

Ý»ñÝ áõ Ã»ëï»ñÁ, áñáÝó ÙÇçáóáí ÑÝ³ñ³íáñ ¿ ·Ý³Ñ³ï»É ëáíáñáÕÇ

ùÇÙÇ³Ï³Ý ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ Ó¨³íáñÙ³Ý áõ ½³ñ·³óÙ³Ý ³ëïÇ×³ÝÁª

Ñ³ßíÇ ³éÝ»Éáí Ý³¨ ÙÇç³é³ñÏ³Û³Ï³Ý Ï³åÁ, ëïáõ·»É ùÇÙÇ³Ï³Ý

ËÝ¹ÇñÝ»ñ ÉáõÍ»ÉÇë ï»ë³Ï³Ý ·Çï»ÉÇùÝ»ñÝ áõ ëáíáñáÕÝ»ñÇª ·áñÍ-

Ý³Ï³Ý ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÝ û·ï³·áñÍ»Éáõ ÁÝ¹áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÁ, μ³ó³-

Ñ³Ûï»É áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÇª Ýñ³Ýó ÁÝÏ³ÉÙ³Ý ËáñáõÃÛáõÝÁ:

äÉ³Ý³íáñí³Í áõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ Ý»ñÏ³Û³óáõÙÝ áõ-

ëáõÙÝ³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç Ó¨áí ÃáõÛÉ ¿ ï³ÉÇë Ó¨³÷áË»É

Ý³¨ ÏñÃ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁª í»ñçÇÝë í»ñ³Ï³éáõó»Éáí áñå»ë

ÁÝïñí³Í Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ ß³ñùÇ Ñ³çáñ¹³Ï³Ý Éáõ-

ÍáõÙ: ¸ñ³ÝóÇó ÙÇ ù³ÝÇëÁ ÉáõÍáõÙ ¿ áõëáõóÇãÁª óáõó³¹ñ»Éáí ÉáõÍ-

Ù³Ý ×Çßï ÝÙáõßÝ»ñ, ÙÛáõëÝ»ñÁ ÉáõÍáõÙ »Ý μáÉáñÁª ÁÝ¹·ñÏ»Éáí μáÉáñ

ëáíáñáÕÝ»ñÇÝ, ÇÝã-áñ ËÝ¹ÇñÝ»ñ Ï³ñáÕ »Ý ¹Çï³ñÏí»É ³ß³Ï»ñï-

Ý»ñÇ ³é³ÝÓÇÝ ËÙμÇ ÏáÕÙÇó, áñáß ËÝ¹ÇñÝ»ñ ¿É ÉáõÍíáõÙ »Ý ³ÝÑ³ï

ëáíáñáÕÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó, áíù»ñ ß³ñÅÙ³Ý ³ÝÑ³ï³Ï³Ý Ñ»ï³·ÇÍ áõ-

Ý»Ý: ²ÛëåÇëáíª Çñ³Ï³Ý ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ëï»ÕÍíáõÙ ï»Õ»Ï³ï-

í³Ï³Ý-ÁÙμéÝáÕ³Ï³Ý áõëáõóáõÙÇó ³ÝóÝ»Éáõ ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý-

·áñÍ³éÝ³Ï³Ý áõëáõóÙ³Ý ³ÝóÝ»Éáõ: ²Û¹åÇëÇ ³ÝóáõÙÁ í³Õáõó ¿

Ñ³ëáõÝ³ó»É:

151

úî²ðºðÎð²òÆÜºðÆ àôêàôòàôØÀ Ð²Ú²êî²ÜàôØ,

ÐÆØÜ²ÊÜ¸ÆðÜºð ºì ÈàôÌàôØÜºð

øáã³ñÛ³Ý ². ¶.

ÐÐ Î¶Ü

ê÷ÛáõéùÇ Ñ»ï ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ñóÁ Ð³Û³ë-

ï³Ý-ê÷Ûáõéù ÷áË³éÝãáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñ¨áñ μ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿:

Ð³Û³ëï³Ý-ê÷Ûáõéù ÏñÃ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ÙÇïí³Í ¿

ï¨³Ï³Ý Å³Ù³Ý³ÏÇ ÁÝÃ³óùáõÙ å³ïÙ³Ï³Ýáñ»Ý Ó¨³íáñí³Í, Ñ³-

ë³ñ³Ï³Ï³Ý ï³ñμ»ñ Ï³éáõóí³ÍùÝ»ñáí ¨ ³í³Ý¹áõÃ³ÛÇÝ áõ å³ï-

Ù³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÛáõñûñÇÝ³Ï Ñ³ïÏ³ÝÇßÝ»ñáí ûÅïí³Í Ñ³ÛáõÃÛ³Ý

ï³ñμ»ñ Ñ³ïí³ÍÝ»ñÇ ÁÝ¹Ñ³Ýñ³Ï³Ý, ÙÇ¨ÝáõÛÝ Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ Ñ»-

ï³åÝ¹áÕ ³½·³ÛÇÝ ÑÝ³ñ³íáñ ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý ¹³ßïÇ Ó¨³-

íáñÙ³ÝÁ ¨ ê÷ÛáõéùÇ ·ÉË³íáñ ËÝ¹ñÇ ÇÝùÝ³å³Ñå³ÝÙ³ÝÁ:

Ð³Û³ëï³ÝÇ ¨ ê÷ÛáõéùÇ ÙÇç¨ ÏñÃ³Ï³Ý ÷áËÑ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÇ å³ÛÙ³Ý ¿ Ñ³ÛáõÃÛ³Ý ³ÙμáÕç³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÑÇÙù»ñÇ ³Ù-

ñ³åÝ¹Ù³Ý ó³ÝÏáõÃÛáõÝÁ, ³ÙμáÕç³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù³ë»ñ Ñ³Ý¹Çë³-

óáÕ å»ïáõÃÛ³Ý ¨ ê÷ÛáõéùÇ ÏáÕÙÇó ÏñÃ³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ Ñ³Ù³-

ËáñÑáõñ¹ ùÝÝ³ñÏ»Éáõ áõ ÉáõÍ»Éáõ å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃÛáõÝÁ:

ÎñÃáõÃÛáõÝÁ áã ÙÇ³ÛÝ Ù³ñ¹áõ ½³ñ·³óÙ³Ý, ³ÛÉ¨ ³½·³ÛÇÝ ·á-

Û³ï¨Ù³Ý, ÇÝùÝáõÃÛ³Ý ¨ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ³é³çÝÃ³óÇ ·ñ³í³Ï³ÝÝ ¿:

²ÛÝ ³ÝÓÇ Ó¨³í³íáñÙ³Ý ÑÇÙÝ³ù³ñÝ ¿ ¨ Çñ Ñ»ï¨Çó ï³ÝáõÙ ¿ Ñ³-

ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óáõÙÁ:

Ð³Û³ëï³Ý-ê÷Ûáõéù ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áÉáñïáõÙ

å»ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ Çñ³Ï³Ý³óÝáõÙ ¿ ÐÐ ÏñÃáõÃÛ³Ý ¨

·ÇïáõÃÛ³Ý Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ:

ê÷ÛáõéùÇ ÏñÃ³Ï³Ý å³ïÏ»ñÁ μÝáñáßíáõÙ ¿ μ³½Ù³ï³ññáõÃ-

Û³Ùμ, ³ÛÝ ãÇ Ý»ñÏ³Û³ÝáõÙ áñå»ë Ù»Ï ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý ÙÇ³íáñ: Úáõñ³-

ù³ÝãÛáõñ Ñ³Ù³ÛÝù Ó¨³íáñí»É ¿ ïíÛ³É »ñÏñÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý, ïÝï»-

152

ë³Ï³Ý ¨ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³½¹»óáõÃÛ³Ý

Ý»ñùá ¨ áõÝÇ áõñáõÛÝ Ý»ñùÇÝ Ï³éáõóí³Íù, ÏñÃ³Ï³Ý ·áñÍÇ Ï³½-

Ù³Ï»ñåÙ³Ý ë»÷³Ï³Ý Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ ÷áñÓ: Ð³×³Ë Éáõñç ï³ñμ»-

ñ³ÏáõÙÝ»ñ Ï³Ý ³Ý·³Ù Ý»ñÑ³Ù³ÛÝù³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏáõÙ: ²Û¹

å³ï×³éáí ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ³ßË³ï»É Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñÇ, ÏñÃûç³ËÝ»ñÇ,

Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ïª óáõó³μ»ñ»Éáí ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ

Ùß³ÏÙ³Ý ¨ Çñ³·áñÍÙ³Ý ï³ñμ»ñ³Ïí³Í Ùáï»óáõÙª Ï³åí³Í

ïíÛ³É Ñ³Ù³ÛÝùáõÙ ûñ³Ï³ñ·³ÛÇÝ ¹³ñÓ³Í ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ Ñ»ï.

ê÷ÛáõéùÇ ÏñÃûç³ËÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ Ù³ÝÏ³í³ñÅ³Ï³Ý ¨ Ñ³Û³·Ç-

ï³Ï³Ý Ï³¹ñ»ñÇ å³ïñ³ëïÙ³ÝÁ ³ç³Ïó»Éáõ Ýå³ï³Ïáí ÐÐ ÏÁñ-

ÃáõÃÛ³Ý ¨ ·ÇïáõÃÛ³Ý Ý³Ë³ñáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿

ë÷Ûáõéù³Ñ³Û ¹ÇÙáñ¹Ý»ñÇ ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛáõÝ ÐÐ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ë-

ï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ:

ÀÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛáõÝÝ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ ûï³ñ»ñÏñÛ³ ¹ÇÙáñ¹Ý»ñÇ

Ñ³Ù³ñ ³ñïáÝÛ³É Ï³ñ·áí, áñÁ ÃáõÛÉ ¿ ï³ÉÇë ³é³Ýó ùÝÝáõÃÛáõÝÝ»-

ñÇ, ÷³ëï³ÃÕÃ»ñÇ Ý»ñÏ³Û³óÙ³Ý ÙÇçáóáí, ÁÝ¹áõÝí»É ÐÐ μáõÑ»ñÇ

Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý μ³ÅÇÝÁ ¨ Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùμ ³í³ñï»Éáí ³ÛÝ`

÷áË³¹ñí»É ³é³çÇÝ Ïáõñë ¨ ß³ñáõÝ³Ï»É áõëáõÙÁ: ì×³ñáíÇ ÑÇ-

ÙáõÝùÝ»ñáí ë÷Ûáõéù³Ñ³Û ¹ÇÙáñ¹Ý»ñÇ ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛ³Ý ÃÇíÁ ³Ý-

ë³ÑÙ³Ý³÷³Ï ¿: ê÷Ûáõéù³Ñ³Û»ñÇ ³Ýí×³ñ áõëáõóáõÙÝ Çñ³Ï³Ý³ó-

íáõÙ ¿ ÐÐ Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó ï³ñ»Ï³Ý ïñ³Ù³¹ñíáÕ 70 μáõ-

Ñ³Ï³Ý ï»Õ»ñÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ:

¸ÇÙáñ¹Ý»ñÇ ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛáõÝÁ ¹ÇïíáõÙ ¿ Ù»ñ ÏáÕÙÇó áñå»ë

³½·³ÛÇÝ-μ³ñáÛ³Ï³Ý ËÝ¹Çñ ¨ ÏáÝÏñ»ï Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñÇ ¨ ³½·³ÛÇÝ

ÙÇç³í³ÛñÇ Ñ»ï ï³ñíáÕ ³ßË³ï³ÝùÇ ÙÇ Ù³ë: ²Û¹ ÇÙ³ëïáí ë³Ñ-

Ù³Ýí»É »Ý ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛ³Ý ³ÛÝ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù Çμñ¨

Ð³Ûñ»ÝÇùª Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝÁ Ïáãí³Í ¿ ³å³Ñáí»É

³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ: ¸ñ³Ýù »Ý Ù³ÝÏ³í³ñÅ³Ï³Ý, Ñ³Û³·Çï³Ï³Ý ¨

³ñí»ëïÇ Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ²Ûë Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñáí ¹Ç-

ÙáÕÝ»ñÁ Ù³ëÝ³ÏóáõÙ »Ý 70 å»ïå³ïí»ñ³ÛÇÝ ï»Õ»ñÇ μ³ßËÙ³ÝÁ:

153

²Ûë Íñ³·ÇñÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë áã ÙÇ³ÛÝ Ï³¹ñ»ñ

å³ïñ³ëï»É ê÷ÛáõéùÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, Ï³å ³-

å³Ñáí»É ê÷ÛáõéùÇ ¨ Ð³Û³ëï³ÝÇ ÙÇç¨, ³ÛÉ¨ ß³ï ÁÝï³ÝÇùÝ»ñÇ

Ñ³Ù³ñ ¹³ Í³Ýñ³ÏßÇé ·áñÍáÝ ¿ Ð³Û³ëï³Ý í»ñ³¹³éÝ³Éáõ Ï³Ù

Ð³Û³ëï³ÝáõÙ Ùßï³Ï³Ý μÝ³ÏáõÃÛáõÝ Ñ³ëï³ï»Éáõ Ñ³Ù³ñ: Ð³-

Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝáõÙ ·áñÍáõÙ ¿ §Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³-

å»ïáõÃÛ³Ý μ³ñÓñ³·áõÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ ûï³-

ñ»ñÏñÛ³ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛ³Ý¦ Ï³ñ·, áñÁ Ýå³ï³Ï áõ-

ÝÇ Ù³ïã»ÉÇ ¹³ñÓÝ»É ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ÐÐ-áõÙ ÏñÃáõÃÛáõ-

ÝÁ ¨ ·Çï³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÁ, ÐÐ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ Çñ³-

Ï³Ý Ñ³í³ë³ñ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ë³ÑÙ³Ý»É ³ÛÝ ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»-

ñÇ Ñ³Ù³ñ, áíù»ñ μÝ³ÏíáõÙ »Ý Ñ³Ûñ»ÝÇùÇó ¹áõñë ¨ ãáõÝ»Ý ³ÝÑñ³-

Å»ßï ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ ÐÐ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ¨ ÏñÃ³Ï³Ý ã³-

÷áñáßÇãÝ»ñÇ í»ñ³μ»ñÛ³É: êáõÛÝ Ï³ñ·Á ãÇ Ï³ñáÕ Ù»ÏÝ³μ³Ýí»É

Çμñ¨ ÏñÃáõÃÛ³Ý áÉáñïáõÙ ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ ¨ ³-

½³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ë³ÑÙ³Ý³÷³ÏáõÙ, ³ÛÉ ÙÇ³ÛÝ Çμñ¨ Éñ³óáõóÇã ÙÇ-

çáó ¿ ÷³ëï³óÇ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ³í³ë³ñ»óÝ»Éáõ, ûï³-

ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ Ñ»ï ³ßË³ï³ÝùÝ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï Ï³½Ù³Ï»ñå»Éáõ ¨

Ýñ³Ýó ÏñÃ³Ï³Ý Ï³ñÇùÝ»ñÁ μ³í³ñ³ñ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí: úï³ñ-

»ñÏñ³óÇÝ»ñÁ û·ïíáõÙ »Ý ÝáõÛÝ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇó ¨ ³½³ïáõÃÛáõÝÝ»-

ñÇó ¨ ÏñáõÙ ÝáõÛÝ å³ñï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÏñÃáõÃÛ³Ý áÉáñïáõÙ, ÇÝã

ÐÐ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÁ, μ³ó³éáõÃÛ³Ùμ ûñ»Ýë¹ñáõÃÛ³Ùμ ¨ ëáõÛÝ Ï³ñ-

·áí Ý³Ë³ï»ëí³Í ¹»åù»ñÇ: êáõÛÝ Ï³ñ·Á ãÇ ë³ÑÙ³Ý³÷³ÏáõÙ

³ÛÝ Çñ³íáõÝùÝ»ñÁ, áñÇó Ï³ñáÕ »Ý û·ïí»É ³é³ÝÓÇÝ ³ÝÓÇù Ï³Ù

ËÙμ»ñ ³ÛÝåÇëÇ å³ÛÙ³Ù³·ñ»ñÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ, áñáÝù ëïáñ³-

·ñíáõÙ »Ý »ñÏáõ Ï³Ù ³í»ÉÇ å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇç¨:

Î³ñ·Á Ý³Ë³ï»ëí³Í ¿ ûï³ñ»ñÏ³óÇÝ»ñÇ ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛáõÝ ÙÇ-

çÇÝ, μ³ñÓ³ñ³·áõÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ¨ ·Çï³-

Ï³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ÙÇçÇÝ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý, μ³Óñ³-

·áõÛÝ ¨ Ñ»ïμáõÑ³Ï³Ý Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ ëï³Ý³Éáõ Ñ³-

154

Ù³ñ: úï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÁ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ Ï³ñáÕ »Ý

ëï³Ý³É §ÎñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ¦ ÐÐ ûñ»Ýùáí Ý³Ë³ï»ëí³Í μáñáñ áõ-

ëáõóÙ³Ý Ó¨»ñáí ÑÇÙÝ³Ï³Ý ¨ É³ñ³óáõóÇã ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñáí` û-

ñ»Ýùáí Ý³Ë³ï»ëí³Í Ï³ñ·áí Ñ³ëï³ïí³Í Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÇ ó³ÝÏÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý (μ³óÇ é³½Ù³Ï³Ý, áëïÇÏ³Ý³-

Ï³Ý μ³ñÓñ³·áõÛÝ ¨ Ñ»ïμáõÑ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý ¹»åù»ñÇ): êáõÛÝ

Ï³ñ·áí ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛáõÝÁ Ñ³Ý¹Çë³ÝáõÙ ¿ ³ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÇÝ ÁÝ¹áõ-

Ý»ÉáõÃÛáõÝ ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝñÇ Ñ³Ù³ñ ¨ ãÇ ë³ÑÙ³Ý³÷³ÏáõÙ Ýñ³Ýó

ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ÙñóáõÃ³ÛÇÝ ÑÇÙáõÝùáí ÁÝ¹áõÝí»Éáõ Çñ³íáõÝùÁ:

²é³ÝÓÇÝ ËÝ¹Çñ ¿ Ñ³Ý¹Çë³ÝáõÙ ³ÛÝ áõëáõóÇãÝ»ñÇ å³ñ³·³Ý,

áñáÝù ó³ÝÏ³ÝáõÙ »Ý μ³ñÓñ³óÝ»É Çñ»Ýó áñ³Ï³íáñáõÙÁ Ñ³Û³ë-

ï³ÝÛ³Ý μáõÑ»ñáõÙ, ë³Ï³ÛÝ ã»Ý Ï³ñáÕ Ïïñí»É Çñ»Ý ³ßË³ï³ÝùÇó

¨ Ï³ñáÕ »Ý áõë³Ý»É ÙÇ³ÛÝ Ñ»é³Ï³ Ï³Ù Ð³Û³ëï³ÝáõÙ ùÇã ÷áñ-

Ó³ñÏí³Í Ñ»é³í³ñ Ï³ñ·áí: ²ÛÉ »ñÏñáõÙ ¹³ë³í³Ý¹áÕ áõëáõóÇãÝ»-

ñÇ Ñ³Ù³ñ ÐÐ Î¶ Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ ÙÇçÝáñ¹³·Çñ ¿ ÷áË³ÝóáõÙ

ÐÐ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ Ýñ³ó áõëáõóáõÙÁ ³ñïáÝÛ³É

Ï³ñ·áí Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ: ²é³çÝ³Ñ»ñÃ ËÝ¹Çñ ¿ñ Ñ³Ù³ñ-

íáõÙ »ñÏù³Õ³ù³óÇáõÃÛ³Ý ¹ñáõÛÃÁ, áñÁ í»ñçÇÝ ï³ñÇÝ»ñÇÝ ÉáõÍ-

í»ó ¹ñ³Ï³Ýáñ»Ý: úï³ñ»ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÁ ÐÐ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³-

ïáõÃÛáõÝÝ»ñ ÁÝ¹áõÝíáõÙ »Ý ³é³Ýó ùÝÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ÷³ëï³ÃÕÃ»-

ñÇ Ý»ñÏ³Û³óÙ³Ý ÙÇçáóáí Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý μ³ÅÇÝ ¨ Ñ³çá-

ÕáõÃÛ³Ùμ ³í³ñï»Éáí ³ÛÝ ÷áË³¹ñíáõÙ »Ý ³é³çÇÝ Ïáõñë: úï³ñ-

»ñÏÛ³ ¨ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û ¹ÇÙáñ¹Ý»ñÇ ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛáõÝÁ Ù»ñ ÏáÕÙÇó

¹ÇïíáõÙ ¿ áñå»ë ³½·³ÛÇÝ-μ³ñáÛ³ÝÏ³Ý ËÝ¹Çñ ¨ ÏáÝÏñ»ï Ñ³-

Ù³ÛÝùÝ»ñÇ ¨ ³½·³ÛÇÝ ÙÇç³í³ÛñÇ Ñ»ï ï³ñíáÕ ³ßË³ï³ÝùÇ ÙÇ

Ù³ë: ²Û¹ ÇÙ³ëïáí ë³ÑÙ³Ýí»É »Ý ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛ³Ý ³ÛÝ ·»ñ³Ï³-

ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù Çμñ¨ Ð³Ûñ»ÝÇù` Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃ-

ÛáõÝÁ Ïáãí³Í ¿ ³å³Ñáí»É ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ: ¸ñ³Ýù »Ý Ù³ÝÏ³í³ñ-

Å³Ï³Ý, Ñ³Û³·Çï³Ï³Ý ¨ ³ñí»ëïÇ Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ²Ûë

Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñáí ¹ÇÙáñ¹Ý»ñÁ Ù³ëÝ³ÏóáõÙ »Ý 70 å»ï-

155

å³ïí»ñ³ÛÇÝ ï»Õ»ñÇ μ³ßËÙ³ÝÁ: Ìñ³·ñÇ Ñ³Ù³ñ ³é³ÝÓÝ³Ñ³-

ïáõÏ Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝ áõÝÇ ºäÐ Ñ³Û³·Çï³Ï³Ý ÇÝëïÇïáõïÇ ¨

ë÷Ûáõéù³·ÇïáõÃÛ³Ý ³ÙμÇáÝÇ μ³óáõÙÁ, áñÁ å³ÛÙ³ÝÝ»ñ ¿ ëï»Õ-

ÍáõÙ ï³ñμ»ñ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý É»½í³Ùß³ÏáõÛÃ³ÛÇÝ ÙÇç³í³Ûñ»ñáõÙ Ñ³-

Û³å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³í³ë³ñ³½áñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ:

Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ ï³ñÇ Ùáï 600-700 »ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñ ó³ÝÏáõÃ-

ÛáõÝ »Ý Ñ³ÛïÝáõÙ Çñ»Ýó áõëáõÙÁ Ï³½Ù³Ï»ñå»É Ð³Ûñ»ÝÇùáõÙ: ²Ûë

Íñ³·ÇñÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë áã ÙÇ³ÛÝ Ï³¹ñ»ñ å³ïñ³ëï»É

ê÷ÛáõéùÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, Ï³å ³å³Ñáí»É

ê÷ÛáõéùÇ ¨ Ð³Û³ëï³ÝÇ ÙÇç¨, ³ÛÉ¨ ß³ï ÁÝï³ÝÇùÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ¹³

Í³Ýñ³ÏßÇé ·áñÍáÝ ¿ Ð³Û³ëï³Ý í»ñ³¹³éÝ³Éáõ Ï³Ù Ð³Û³ëï³-

ÝáõÙ Ùßï³Ï³Ý μÝ³ÏáõÃÛáõÝ Ñ³ëï³ï»Éáõ Ñ³Ù³ñ: ÐÐ Î¶ Ý³Ë³ñ³-

ñáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó Çñ³Ï³Ý³óí³Í Ùßï³¹Çï³ñÏÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ

óáõÛó »Ý ï³ÉÇë, áñ ³Ù»Ý ï³ñÇ Ñ³Û³ëï³ÝÛ³Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ë-

ï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßñç³Ý³í³ñïÝ»ñÇ Ùáï Ï»ëÁ í»ñ³¹³éÝáõÙ ¿ Çñ

μÝ³ÏáõÃÛ³Ý »ñÏÇñÁ: Ð³Û³ëï³ÝáõÙ ÙÝ³óáÕ ßñç³Ý³í³ñïÝ»ñÇ 90

ïáÏáëÁ Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ß³ñáõÝ³ÏáõÙ ¿ ïíÛ³É »ñÏñÇ Ñ³ÛÏ³-

Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÇ Ñ»ï:

2013-2014 áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñí³ ïíÛ³ÉÝ»ñáí ÐÐ áõëáõÙÝ³Ï³Ý

Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ëáíáñáõÙ »Ý 4309 ë÷Ûáõéù³Ñ³Û áõë³ÝáÕ-

Ý»ñ 37 »ñÏñÝ»ñÇó, áñÇó 327 ³Ýí×³ñ ÑÇÙáõÝùÝ»ñáí:

156

ÂºÐð²ÜÆ Ð²ÚÎ²Î²Ü ÎðÂ²Î²Ü Î²èàôÚòÜºðÀ ºì

Ü²Ê²ÜÞìàÔ ÎðÂ²ØÞ²ÎàôÂ²ÚÆÜ Î²äºðÀ

Ð²ÚðºÜÆøÆ Ðºî

²í»ïÛ³Ý Þ. Â»Ññ³ÝÇ ÂáõÝÛ³Ý ¹åñáó

Øß³ÏáÛÃÁ` Áëï Ñ³Ýñ³·Çï³ñ³ÝÝ»ñÇ, Ñ³ë³ñ³ÏáõÃ»³Ý ¨

Ù³ñ¹áõ ½³ñ·³óÙ³Ý áñáß³ÏÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ ¿, áñÝ ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ ¿

Ù³ñ¹Ï³Ýó ·áñÍáõÝ¿áõÃ»³Ý ¨ ÏÛ³ÝùÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý Ó¨»ñáí ¨

ïÇå»ñáí:

Ð³Ûáó ÑÝ³Ù»ÝÇ ÅáÕáíáõñ¹Á Ñå³ñï ¿ Çñ Ñ³ñáõëï Ùß³ÏáÛÃáí

áõ Ñ³½³ñ³ÙÛ³ÏÝ»ñÇ ÁÝÃ³óùáõÙ Û³ÝÓÝ ¿ ³é»É ³Ù»Ý ½áÑáÕáõÃÇõÝ

¹ñ³ å³Ñå³ÝÙ³Ý áõ ë»ñÝ¹¿ ë»ñáõÝ¹ ÷áË³Ýó»Éáõ Ñ³Ù³ñ:

Øß³ÏáÛÃÇ ½³ñ·³óÙ³Ý áõ ³ñÙ³ï³õáñÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óùáõÙ Çñ

Çõñ³Û³ïáõÏ Ï³ñ»õáñáõÃ»³Ùμ »ñ»õ³Ý ¿ ·³ÉÇë Ñ³ñ»õ³Ý ÅáÕá-

íáõñ¹Ý»ñÇ ÷áËÛ³ñ³μ»ñáõÃÇõÝÝ»ñÇó ³é³ç³ó³Í ÷áË³½¹»óáõ-

ÃÇõÝÝ»ñÁ: Àëï áñÇª Ñ³Û ÅáÕáíáõñ¹Á »õë Ñ³ñ»õ³Ý ³½·»ñÇÝ ³½¹»É

áõ Ýñ³ÝóÇó ³½¹õ»É ¿ Ùß³ÏáõÃ³å¿ë, ³Û¹ ÃõáõÙª Ç Ù³ëÝ³õáñÇ Æñ³ÝÇ

Ñ»ï áõÝ»ó³Í ë»ñï Û³ñ³μ»ñáõÃÇÝÝ»ñÝ Çñ»Ýó ³ÝÑ»ñù»ÉÇ Ñ»ïù»ñÝ

»Ý ÃáÕ»É áõ ß³ñáõÝ³ÏáõÙ »Ý ÃáÕÝ»É »ñÏáõ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ Ùß³Ïáõ-

Ã³ÛÇÝ Ñ³ëÏ³óáõÃ»³Ý μÝ³μ³ÝáõÙ:

²é³çÇÝ Ñ³Û»³óùÇó ³ÝÑ³ëÏ³Ý³ÉÇ åÇïÇ Ñ³Ù³ñõÇ øñÇëïá-

Ý»³Û Ð³Û³ëï³ÝÇ áõ ÆëÉ³Ù Æñ³ÝÇ ÙÇç»õ ÑáÉáíõáÕ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ áõ

ÏñÃ³Ï³Ý ÷áË³½¹»óáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ë³Ï³ÛÝ ¹³ Çñ³Ï³Ý³óõáõÙ ¿ ³-

é³ñÏ³Û³Ï³Ý áõ »ÝÃ³Ï³Û³Ï³Ý ³½¹³ÏÝ»ñÇ Ñ»ï³ùñùÇñ ·áñÍÁÝ-

Ã³óùáõÙ:

Æñ³ÝÇ Ñ³½³ñ³Ù»³ÏÝ»ñ Ñ³ßõáÕ å³ïÙáõÃ»³Ý ¿ç»ñáõÙ μ³½-

Ù³ÃÇõ ¹ñõ³·Ý»ñ »Ý ³ñÓ³Ý³·ñõ»É Ñ³Ûáñ¹ÇÝ»ñÇ Ó»é³Ùμ: ä³ïÙ³-

μ³ÝÝ»ñÝ áõ ÑÝ³·¿ïÝ»ñÁ »ñÏáõ »ñÏñÝ»ñÇ ë³ÑÙ³Ý³·ÉËáõÙ Ï³ï³-

ñ³Íå»ÕáõÙÝ»ñÇ ³ñ¹ÇõÝùáõÙ Û³ïÝ³μ»ñ»É »Ý Çñ»ñ áõ ÏáÃáÕÝ»ñ, á-

157

ñáÝó Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ï³Ù Çñ³Ý³Ï³Ý å³ïÏ³Ý»ÉÇáõÃÇõÝÁ ÷³ëï»Éáõ

Ñ³Ù³ñ ¹Åõ³ñ³ó»É »Ý Ûëï³Ï Û³Ûï³ñ³ñáõÃÇõÝÝ»ñ Ï³ï³ñ»É: È»½-

õ³μ³ÝÝ»ñÁ Û³Ûï³ñ³ñáõÙ »Ý, áñ »ñÏáõ Ñ³ñ»õ³Ý ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ

É»½õ³Ï³Ý μ³é³å³ß³ñÝ»ñáõÙ Ñ³½³ñÇó ³õ»ÉÇÝ »Ý ÙÇ³ëÝ³Ï³Ý

³ñÙ³ïÝ»ñ áõÝ»óáÕ μ³é»ñÝ áõ μ³é³Ï³å³ÏóáõÃÇõÝÝ»ñÁ:

ä³ïÙ³Ï³Ý ÇñáÕáõÃÇõÝÝ»ñÇ Ù¿ç Ëáñ³ëáõ½õ»É å³ïÙ³μ³ÝÝ»-

ñÇÝ ÃáÕÝ»Éáí` ÷áñÓ»Ýù ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É Ù»ñûñ»³Û ³Ïï»ñÇÝ:

Æñ³ÝáõÙ ³åñáÕ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÁ Çõñ³Û³ïáõÏ ¿ ³ÛÝ ï»-

ë³Ï¿ïÇó, áñ Ñ³Ï³é³Ï ë÷Çõéù»³Ý Ù»ñ ÙÇõë ·³ÕÃûç³ËÝ»ñÇÝ

ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ ãÇ ³é³ç³ó»É ó»Õ³ëå³ÝáõÃ»³Ý ³ñÑ³õÇñùÇ ³ñ-

¹ÇõÝùáõÙ ³ÛÉ»õ Çñ³Ý³Ñ³Û»ñÇ Ý»ñÏ³ÛáõÃÇõÝÁ, Áëï ³éÏ³Û ïõ»³ÉÝ»-

ñÇ, ßáõñç 2700 ï³ñÇÝ»ñÇó ³õ»ÉÇÝ ³Ýó»³É ¿ å³ñáõÝ³ÏáõÙ: Æñ³-

ÝáõÙ ³éÏ³Û Â»Ññ³ÝÇ, ²ïñå³ï³Ï³ÝÇ áõ êå³Ñ³ÝÇ Â»Ù³Ï³Ý »-

ñ»ù Ï³éáõÛóÝ»ñÝ áõÝ»Ý Çñ»Ýó Ï³½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý Ïáõé áõ Ñ³ëï³-

ïáõÝ Ñ³Ù³Ï³ñ·Á áñáÝóÇó ²ïñå³ï³Ï³ÝÇ Ð³Ûáó Ã»ÙÁ 750 ï³-

ñÇÝ»ñÇó ³õ»ÉÇ Ï³½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý ³Ýó»³É ¿ Ý»ñÏ³Û³óÝáõÙ: Æñ³-

Ý³Ñ³Û»ñÁ Çñ»Ýó ³éûñ»³Ûáí Ý»ñÏ³Û »Ý »ñÏñÇ Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý,

ïÝï»ë³Ï³Ý áõ ù³Õ³ù³Ï³Ý ³ëå³ñ¿½Ý»ñáõÙ:

Æñ³ÝÇ ê³ÑÙ³Ý³¹ñ³Ï³Ý Û»Õ³÷áËáõÃÇõÝÇó Ï³½Ù³õáñõ³Í

ÊáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ »õ ÆëÉ³Ù³Ï³Ý Ú»Õ³÷áËáõÃÇõÝÇó Û»ïáÛ Æñ³ÝÇ

ê³ÑÙ³Ý³¹ñáõÃ»³Ùμ Ñ³ëï³ïõ³Í ÆëÉ³Ù³Ï³Ý ÊáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ

Ý»ñÏ³Û Ñ³Û ³½·Ç »ñÏáõ å³ï·³Ù³õáñÝ»ñÁ Çñ»Ýó ÇëÉ³Ù ·áñÍÁÝ-

Ï»ñÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³Ñ³õ³ë³ñ Çñ³õáõÝùÝ»ñáí ³ßË³ïáõÙ »Ý »ñÏñÇ û-

ñ¿Ýë¹Çñ áõÅÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ:

Æñ³ÝÇ ÆëÉ³Ù³Ï³Ý Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý Ù³Ûñ³ù³Õ³ù Â»Ññ³-

ÝáõÙ Ñ³Û Ýáñ ë»ñáõÝ¹Ç Ñ³Û»óÇ ¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃ»³Ùμ »Ý ½μ³Õõ³Í

20 Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¹åñáóÝ»ñ, áñáÝù ¹³ëõ³Í »Ý å»ï³Ï³Ý ¹åñáóÝ»ñÇ

ß³ñùáõÙ: ÆëÏ ßñç³ÝÝ»ñáõÙ »õë ³éÏ³Û »Ý Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¹åñáóÝ»ñ, áñ-

ï»Õ »Ý Û³×³ËáõÙ Çñ³Ý³Ñ³Û μ³ÉÇÏÝ»ñÁ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñáõÙ

å³ñëÏ»ñ¿ÝÇÝ ½áõ·ÁÝÃ³ó` Ñ³Û»ñ¿Ý ¹³ë³Ï³Ý áõëáõÙ ëï³Ý³Éáõ

Ýå³ï³Ïáí:

158

Â»Ññ³ÝáõÙ ³ßË³ïáõÙ »Ý ³í»ÉÇ ù³Ý 35 Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ù³ñ½³Ù-

ß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÙÇáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝó Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Û³ñÏÇ Ý»ñùáÛ Ù³ñ½³-

Ï³Ý áõ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃ»³Ùμ »Ý ½μ³Õõ³Í Ñ³½³ñ³-

õáñ »ñ¿óÝ»ñ, »ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñ, å³ï³ÝÇÝ»ñ áõ Ù³ÝáõÏÝ»ñ:

Æñ³ÝÇ ÆëÉ³Ù³Ï³Ý Ð³Ýñ³å»ïáõÃ»³Ý áÕç ï³ñ³ÍùáõÙ Ï³Ý-

·áõÝ Ð³Ûáó ²é³ù»É³Ï³Ý êáõñμ »Ï»Õ»óÇÝ»ñáõÙ ÑÝãáõÙ »Ý Ð³Û »Ï»-

Õ»óáõ ß³ñ³Ï³ÝÝ»ñÝ áõ Çñ³Ý³Ñ³Û»ñÝ ³é³Ýó Ï³ßÏ³Ý¹áõÙÝ»ñÇ »õ

³Ù»Ý³ÛÝ ³½³ïáõÃ»³Ùμ ëï³ÝáõÙ »Ý øñÇëïáÝ¿³Ï³Ý ¹³ëïÇ³ñ³-

ÏáõÃÇõÝ:

äÇïÇ ³õ»É³óÝ»É Ý³»õ ³ÛÝ Çñ³Ï³ÝáõÃÇõÝÁ, áñ Æñ³ÝÇ å»ïáõ-

ÃÇõÝÁ ³Ù»Ý³ÛÝ μÍ³ËÝ¹ñáõÃ»³Ùμ Ñ»ï»õáõÙ ¿ »ñÏñÇ ï³ñ³ÍùáõÙ

ë÷éõ³Í Ñ³ÛÏ³Ï³Ý å³ïÙ³Ï³Ý áõ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý Ûáõß³ÏáÃáÕÝ»ñÇ

å³Ñå³ÝÙ³Ý ³ñÅ³Ý³õáñ ³ßË³ï³ÝùÇÝ:

ì»ñá·ñ»³É ïáÕ»ñÁ »ñÏáõ ³½·»ñÇ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÷áËÛ³ñ³μ»-

ñáõÃÇõÝÝ»ñÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÁ ÷³ëï³·ñ»Éáõ ³ÝÛ³çáÕ ÷áñÓ åÇïÇ Ñ³-

Ù³ñ»É: ø³ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù Í³ÕÏ³ù³ÕÝ »Ý ³ÛÝ ë»ñï Û³ñ³μ»ñáõÃ»³Ý,

áñ ·áÛ³ó»É »Ý Ñ³Û áõ å³ñëÇÏ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ Ñ³½³ñ³Ù»³ÏÝ»ñÇ

Ñ³ñ»õ³ÝáõÃ»³Ý ³ñ¹ÇõÝùáõÙ:

Æñ³Ï³ÝáõÃ»³ÝÝ áõ ³ñ¹³ñáõÃ»³ÝÁ Ñ³õ³ï³ñÇÙ ÙÝ³Éáõ Ýå³-

ï³Ïáí åÇïÇ Ñ³ëï³ï»É, Ã¿ Ï³Ý ¹Åõ³ñáõÃÇõÝÝ»ñ »õ μÝ³Ï³Ý³-

μ³ñ μáÉáñ Ó»éùμ»ñáõÙÝ»ñÁ å³Ñ³ÝçáõÙ »Ý Ñ»ï»õáÕ³Ï³Ý áõ

ïùÝ³ç³Ý ³ßË³ï³Ýù` å³ï³ëË³Ý³ïáõÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó Ñáí³Ý³-

õáñõ³Í Ñ³Ù³ÛÝùÇë ëÇñ»ÉÇ ÅáÕáíñ¹Ç μáÉáñ Ë³õ»ñÇ ÏáÕÙÇó: ê³-

Ï³ÛÝ ÷³ëïÁ ÙÝáõÙ ¿ ÷³ëï, áñ Çñ³Ý³Ñ³ÛáõÃÇõÝÁ Çñ ÍÝÝ¹³í³Û-

ñáõÙ í³Û»ÉáõÙ ¿ Æñ³ÝÇ 80 ÙÇÉÇáÝ³Ýáó ÁÝï³ÝÇùÇ ç³Ëç³ËÇã Ù»-

Í³Ù³ëÝáõÃ»³Ý Û³ñ·³ÝùÝ áõ ÁÙμéÝáõÙáí í»ñ³μ»ñÙáõÝùÁ: ºõ ë³

Ñ³ëï³ïáõÙ ¿ ³ÛÝ, áñ »ñÏáõ Ñ³ñ»õ³Ý »ñÏñÝ»ñÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý å³-

ï³ëË³Ý³ïáõÝ»ñÁ Çõñ³Û³ïáõÏ ï»Õ »Ý í»ñ³å³ÑáõÙ »õ ç³Ýù ã»Ý

ËÝ³ÛáõÙ` Ñ³Û áõ å³ñëÇÏ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ áõ ¹³ëïÇ³-

ñ³Ïã³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ Í³õ³ÉáõÙÇÝ »õ Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃ»³Ý

³ÝË³Ëï Ï³Û³óÙ³ÝÁ Ç ËÝ¹Çñ:

159

ØÇõë ÏáÕÙÇó Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÇõÝÁ »õë, í»ñ³ÝÏ³-

Ë³óÙ³Ý ûñ»ñÇó ëÏë³Í, μ³ñÇ³óÏ³Ùûñ¿Ý ¿ ÑÇõñÁÝÏ³É»É Æñ³ÝóÇ-

Ý»ñÇ ³Ù»Ý ï³ñÇ ³×áÕ ½μûë³ßñçÇÏÝ»ñÇ, ³é»õïñ³Ï³ÝÝ»ñÇ, ³ñ-

¹ÇõÝ³μ»ñáÕÝ»ñÇ áõ, Ù³Ý³õ³Ý¹ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ËÙμ»ñÇÝ:

²Ù»Ý ï³ñÇ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÝ»ñáõÙ μ³ñÓñ³·áõÛÝ áõ-

ëáõÙ ëï³Ý³Éáõ Ýå³ï³Ïáí Ñ³Û»ñÇÝ ½áõ·ÁÝÃ³ó ºñ»õ³Ý »Ý Å³Ù³-

ÝáõÙ Ý³»õ μÅßÏ³Ï³Ý áõ ³ï³ÙÝ³μáõÅ³Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÝ»ñÇÝ

¹ÇÙáÕÝ»ñ:

ÆëÏ í»ñçÇÝ ï³ñÇÝ»ñáõÙ μ³½Ù³ÃÇõ ÷áñÓ»ñ ¿ Ï³ï³ñõ»É »ñÏáõ

Ñ³ñ»õ³Ý å»ïáõÃÇõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÝ»ñÇ ·Çï³Ï³Ý Ñ³Ù³·áñ-

Í³ÏóáõÃ»³Ý »õ Ñ»ï³½ûï³Ï³Ý ÷áË³Ý³ÏáõÙÝ»ñÇ ³ëå³ñ»½áõÙ:

Ð³Ï³é³Ï »ñÏÏáÕÙ Åñ³ç³Ý »õ ³ÝÏ»ÕÍ ó³ÝÏáõÃ»³ÝÁ ¹Åμ³Ë-

ï³μ³ñ ³ñÅ³Ý³õáñ Ï»ñåáí áõ ëå³ëõ³Í Í³õ³Éáí ãÇ ³ñ¹ÇõÝ³õáñ-

õ»É Ýñ³Ýó ·Çï³Ï³Ý áõ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃ»³Ý ÷áñÓ»ñÁ:

²Ûëï»Õ Ï³Ý μ³½Ù³ÃÇõ ³ÏÝÛ³Ûï áõ Ã³·áõÝ å³ï×³éÝ»ñ, áñáÝóÇó

Ï³ñ»ÉÇ ¿ ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É áñáßÝ»ñÇÝ.

I. Ð³Û»ñ¿Ý³·ÇïáõÃ»³Ý å³Ï³ëÁ Ï³Ù ã·áÛáõÃÇõÝÁ å³ñëÇÏ áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÇ Ùûï ÙÇ ÏáÕÙÇó »õ ÙÇõë ÏáÕÙÇó ³Ý·É»ñ¿Ý É»½õáí ¹³-

ë³õ³Ý¹áõÙÇ μ³ó³Ï³ÛáõÙÁ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÝ»ñáõÙ ÷³-

ÏáõÙ Ï³Ù É³õ³·áÛÝ ¹¿åùáõÙ ³Ñ³õáñ ³ñ·»É³ÏáõÙ ¿ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ

Û³é³çË³Õ³óùÁ: ²Ý·³Ù Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñÁ ¹Åõ³ñ³ÝáõÙ »Ý ÁÝÏ³É»É

¹³ë³õ³Ý¹õáÕ ÝÇõÃ»ñÁ, ù³ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù Ù»Í³Ù³ëÝ³μ³ñ, »Ã» áã

³ÙμáÕçáõÃ»³Ùμ Ù³ïáõóíáõÙ »Ý éáõë³Ï³Ý Ã»ñÙÇÝÝ»ñáí Û³·»óõ³Í

³ñï³ë³ÑÙ³ÝóÇÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³ÝÑ³ëÏ³Ý³ÉÇ É»½õáí:

II. ºñÏáõ »ñÏñÝ»ñáõÙ ·áñÍáÕ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñÝ Çñ»Ýó

Ï³½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý Ï³éáõÛóáí áõ ÁÝ¹áõÝõ³Í á×áí ³ÝÑ³Ù³å³ï³ë-

Ë³Ý »Ý Ù¿ÏÁ ÙÇõëÇÝ: ÎñÃ³Ï³Ý Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ áõ ïÇïÕáëÝ»ñÇ ¹³-

ë³Ï³ñ·áõÙÁ ï³ñμ»ñõáõÙ »Ý Çñ³ñÇó, Ù³Ý³õ³Ý¹ ·»ñÉÇë³ÝëÇó

(Ù³·Çëïñáë³Ï³ÝÇó), í»ñ ¹³ëõáÕ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáõÙ, ëñ³Ýó ¹³-

ë³óáõó³ÏÝ áõ áõëÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÁ ³ÝÑ³Ù³å³ï³ëË³Ý »Ý

Æñ³ÝÇ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·ÇÝ: Ð»ï»õ³μ³ñ ßñç³Ý³õ³ñïÝ»ñÁ í»-

160

ñ³¹³ñÓÇÝ ¹Åõ³ñ³ÝáõÙ »Ý Ï³Ù »ñμ»ÙÝ μ³ó³ñÓ³Ï³å¿ë Ó³ËáÕáõÙ

»Ý ëï³ó³Í ·Çï³Ï³Ý ïÇïÕáëÁ ³ñÅ»õáñ»É Æñ³ÝáõÙ:

III. ¶Çï³Ï³Ý ëï³Ý¹³ñ¹Ý»ñÇ ï³ñμ»ñáõÃÇõÝÁ »ñÏáõ »ñÏñÝ»ñÇ

Ùûï: Ð³Û³ëï³ÝÁ Ñ»ï¨áõÙ ¿ èáõë³Ï³Ý ÁÝ¹áõÝõ³Í ëï³Ý¹³ñ¹Ý»-

ñÇÝ, áñáÝù, ³ÝÏ³Ë Çñ»Ýó ·Çï³Ï³Ý áõ ·áñÍÝ³Ï³Ý ³ñÅ»õáñáõ-

ÙÇó, ï³ñμ»ñ »Ý ÙÇõë »ñÏñÝ»ñáõÙ ÁÝ¹áõÝõ³Í áõ ·áñÍ³Í³Ï³Ý` ³-

ñ»õÙï»³Ý áõ ³Ù»ñÇÏ»³Ý ëï³Ý¹³ñ¹Ý»ñÇó: Ð»ï»õ³μ³ñ ³ÙÉáõ-

Ã»³Ý »Ý Ù³ïÝáõÙ ï³ñõ³Í ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÁ »õ ÷³ëïûñ¿Ý ã»Ý ³ñ-

¹ÇõÝ³õáñáõÙ ³ñÅ³Ý³õáñÇÝ Ù³Ï³ñ¹³Ïáí:

IV. ¸Åμ³Ëï³μ³ñ Ï³Ý Ù»Í³ÃÇõ áõë³ÝáÕÝ»ñ, áñáÝù Û³çáÕáõÙ

»Ý μ³ñÓñ³·áÛÝ áõëáõÙ §ëï³Ý³Éáõ¦ ÷áË³ñ¿Ý §í×³ñ»É¦ μ³ñÓñ³-

·áÛÝ áõëÙ³Ý íÏ³Û³Ï³ÝÝ»ñÇ ·ÇÝÝ áõ ë»÷³Ï³Ý³óÝ»É ¹ñ³Ýó ³-

é³Ýó áñ»õ¿ ³ñÅ³Ý³õáñáõÃ»³Ý:

V. î³ñ³¹ñ³ÙÇ ·ÝÇ ÷á÷áË³Ï³Ý ¹ñáÛÃÁ Æñ³ÝáõÙ áõë³ÝáÕÝ»-

ñÇ Ý³Ë³å¿ë å³ïñ³ëï³Í Íñ³·ñ»ñÁ ÝÏ³ï»ÉÇ ÷á÷áËáõÃÇõÝÝ»-

ñÇ ¿ »ÝÃ³ñÏáõÙ »õ áñáßÝ»ñÇÝ ³Ý·³Ù ëïÇåáõÙ ¿ ³Ý³õ³ñï ÃáÕÝ»É

áõëÙ³Ý ÁÝÃ³óùÝ áõ Ñ³Ûñ»ÝÇù í»ñ³¹³éÝ³É ³ÝÏ³ï³ñ Íñ³·ñ»ñÇ

³÷ëáë³Ýùáí:

ì»ñÁ Ýßí³Í ¹Å³ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ μÝ³Ï³Ý³μ³ñ ã»Ý í»ñ³·ñíáõÙ

Æñ³ÝÇ áõ Ð³Û³ëï³ÝÇ å»ï³Ï³Ý ³Ûñ»ñÇ μ³óÃáÕáõÙÝ»ñÇÝ, ÁÝ¹Ñ³-

Ï³é³ÏÁ, Ýñ³Ýù ³Ýó»³É ï³ñÇÝ»ñáõÙ óáÛó »Ý ïõ»É ³Ù»Ý³ÛÝ å³-

ï³ëË³Ý³ïõáõÃÇõÝ ËáãÁÝ¹áïÝ»ñÇ í»ñ³óÙ³Ý áõÕÕáõÃ»³Ùμ, ë³-

Ï³ÛÝ, ó³õûù, í»ñáÛÇß»³É ËÝ¹ÇñÝ»ñÇó áñáßÝ»ñÁ Ù³ë³Ùμ, ÇëÏ áñáß-

Ý»ñÇ ³ÙμáÕçáõÃ»³Ùμ ³ÝÉáÛÍ »Ý ÙÝ³ó»É ÙÇã ûñë »õ å³ï×³é »Ý

¹³ñÓ»É Çñ³ÝóÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÃõÇ Ýõ³½áõÙÇÝ:

ÜÏ³ïÇ áõÝ»Ý³Éáí Æñ³Ý-Ð³Û³ëï³Ý Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃ»³Ý

Ï³ñ»õáñáõÃÇõÝÝ áõ »ñÏáõ »ñÏñÝ»ñÇ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ëÏ½μáõÝùÝ»ñÇ

½áõ·³Ñ»é³Ï³ÝÝ»ñÁª ÉÇ³ÉáÛë »Ýù, áñ Ýñ³Ýó åÇïÇ Û³çáÕÇ í»ñ³ó-

Ý»É ³éÏ³Û ¹Åõ³ñáõÃÇõÝÝ»ñÝ áõ ¹ñ³Ýáí ³õ»ÉÇ ë³ÑáõÝ ÁÝÃ³óù Ñáõ-

Ý³õáñ»É »ñÏáõ ³½ÝÇõ Ñ³ñ»õ³ÝÝ»ñÇ ·Çï³Ï³Ý, ÏñÃ³Ï³Ý áõ Ùß³-

ÏáõÃ³ÛÇÝ Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÇõÝÁ:

161

§êöÚàôèø¦ ²Ø²è²ÚÆÜ ¸äðàòÀ àðäºê

êöÚàôèø²Ð²ÚºðÆª Ð²Ú²êî²ÜàôØ Î²ðÖ²îºì

àôêàôòØ²Ü Òºì


ºäÐ

²Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÝ»ñÁ ³ßË³ñÑáõÙ ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ ·áñÍáõÙ »Ý

³Ýó³Í ¹³ñÇ Ï»ë»ñÇó, ÇëÏ Ð³ñí³ñ¹Ç Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ ³Ù³é³ÛÇÝ

¹åñáóÁ ëÏë»É ¿ ·áñÍ»É 1871 Ãí³Ï³ÝÇó: ¸ñ³Ýù Ï³½Ù³Ï»ñåíáõÙ

¿ÇÝ ³Ù³é³ÛÇÝ ³ñÓ³Ïáõñ¹Ç Å³Ù³Ý³Ï ¨ ³ÛÝ ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ Ýå³-

ï³Ï ¿ñ Ñ»ï³åÝ¹áõÙ áõëáõóáõÙÝ ³é³í»É³·áõÛÝë ½áõ·³Ïó»É ³Ï-

ïÇí Ñ³Ý·ëïÇ Ñ»ï: ÐÐ ê÷ÛáõéùÇ Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³íáñ-

Ù³Ùμ, áñå»ë í»ñçÇÝÇë Ï³ñ¨áñ³·áõÛÝ ·áñÍ³éáõÛÃ, ³Ùñ³·ñí»ó

Ý³¨ §ê÷Ûáõéù¦ ³Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ: 2012Ã. ³Ù-

é³ÝÁ ºñ»³ÝÇ å»ï³Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ ¨ ÐÐ ê÷ÛáõéùÇ Ý³Ë³ñ³-

ñáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛ³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ ºäÐ-áõÙ Ï³½Ù³-

Ï»ñåí»óÇÝ ³Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÝ»ñ Ñ»ï¨Û³É áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñáí.§Ð³-

Ûáó É»½íÇ ³ñ³·³óí³Í áõëáõóÙ³Ý¦, §ê÷Ûáõéù³Ñ³Û ¹åñáóÇ áõëáõ-

óÇãÝ»ñÇ í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý¦, §ê÷Ûáõéù³Ñ³Û Éñ³·ñáÕÝ»ñÇ¦,

§ê÷Ûáõéù³Ñ³Û »ñÇï³ë³ñ¹ ³é³çÝáñ¹Ý»ñÇ¦ ¨ §²½·³ÛÇÝ »ñ· áõ

å³ñÇ¦: úï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ` ïíÛ³É ¹»åùáõÙ Ù»Í³Ù³ëÝáõÃÛ³Ùμ

ë÷Ûáõñù³Ñ³Û»ñÇ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ Ï³ñ×³ï¨ áõëáõóÙ³Ý ³Ûë Ó¨Á

Ï³½Ù³Ï»ñåíáõÙ ¿ Ý³Ëûñáù ³ÏïÇí ùÝÝ³ñÏáõÙÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»-

ñáí Ï³½Ùí³Í ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñáí áõ ã³÷áñáßÇãÝ»ñáí:

Üßí³Í áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇó Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÝ áõÝÇ Çñ ³é³ñÏ³Ý»ñÇ áõ

Ñ³ïáõÏ ¹³ëÁÝÃ³óÝ»ñÇ ó³ÝÏÁ: àñáß ¹³ëÁÝÃ³óÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³ñ-

¹»Ý ÷áñÓ ¿ ³ñíáõÙ Ï³½Ù»É áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ó»éÝ³ñÏÝ»ñ ¨ ¹³ë³-

·ñù»ñ: Àëï ¿áõÃÛ³Ýª ³Ù³é³ÛÇÝ ³Ûë ¹åñáóÝ»ñÁ áñáß áõÕÕáõÃÛáõÝ-

Ý»ñáí (ûñÇÝ³Ï ê÷ÛáõéùÇ áõëáõóÇãÝ»ñÇ ¨ Éñ³·áÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ) Ñ³Ý-

162

¹Çë³ÝáõÙ ¿ Ý³¨ Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý í»ñ³å³ïñ³ë-

ïáõÙ, ÇëÏ ûñÇÝ³Ï Ñ³Ûáó É»½íÇ ³ñ³·³óí³Í áõëáõóÙ³Ý ËÙμÇ

áõÝÏÝ¹ÇñÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³ÛÝ Ù³ùáõñ áõëáõóáÕ³Ï³Ý Íñ³·Çñ ¿, áñÇ

³ñ¹ÛáõÝùáõÙ ³ñ³·³óí³Í ï»Ùå»ñáí áõ Ñ³ïáõÏ áõëáõóáÕ³Ï³Ý

Íñ³·ñáí áõ ï»ËÝáÉá·Ç³Ûáí Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ Ñ³Ûáó É»½íÇ ³ñ¹Ûáõ-

Ý³í»ï áõëáõóáõÙ: §ê÷Ûáõéù¦ ³Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÁ Ï³½Ù³Ï»ñå³-

Ï³Ý ³Ûë Ó¨áí ÁÝÃ³ÝáõÙ ¿ ³ñ¹»Ý »ññáñ¹ ³Ý·³Ù ¨ å»ïù ¿ Ýß»É, áñ

ÑÁÝÃ³óë ¨ ï³ñí³ Ïïñí³Íùáí ï»ÕÇ »Ý áõÝ»ÝáõÙ áõëáõÙÝ³Ï³Ý

Íñ³·ñ»ñÇ áñáß³ÏÇ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñ` å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í ³Ûë Ï³Ù

³ÛÝ ¹³ëÁÝÃ³óÇ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Íñ³·ñÇ μáí³Ý¹³Ï³ÛÇÝ μÉáÏÝ»ñÇ

÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñáí, áñáÝù Ã»É³¹ñí³Í »Ý ÇÝãå»ë Éë³ñ³ÝÇ Ùï³-

íáñ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñáí, ³ÛÝå»ë ¿É ÷áñÓ³ñÏÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»-

ñáí: Ø³ëÝ³íáñ³å»ë Ñ³Ûáó É»½íÇ ³ñ³·³óí³Í áõëáõóÙ³Ý ¹³ëÁÝ-

Ã³óÇ Ñ³Ù³ñ Ï³½Ùí³Í »Ý ãáñë ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñ, áñáÝóÇó

Ù»ÏÁ Ý³Ë³ï»ëí³Í ¿ ³ñ¨Ùï³Ñ³Û»ñ»Ýáí áõëáõóÙ³Ý ËÙμÇ Ñ³Ù³ñ,

ÇëÏ ÙÛáõë »ñ»ù Íñ³·ñ»ñÁ í»ñ³μ»ñáõÙ »Ý ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇÝ` áõ-

ëáõÙÝ³ëÇñÙ³Ý »ñ»ù Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáí Ñ³Ý¹»ñÓ: Ð³ÛÏ³Ï³Ý

ê÷ÛáõéùÁ ÉÇÝ»Éáí μ³½Ù³ù³Ý³Ï áõ μ³½Ù³μáí³Ý¹³Ï, áõÝÇ Ñ»-

ï³ùñùÇñ ÙÇ ß³ñù ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝóÇó ³ÝÑñ³-

Å»ßï ¿ Ýß»É Ñ³ïÏ³å»ë μáÉáñ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ·³ÕÃûç³ËÝ»ñáõÙ Ñ³Û»-

óÇ ÏñÃûç³ËÝ»ñÇ ·áÛáõÃÛ³Ý ÷³ëïÁ, áñÇ Ï³½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý Ó¨Á ³-

í»ÉÇ Ñ³×³Ë ÏÇñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÝ ¿: 800-Çó ³í»ÉÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý

¹åñáóÝ»ñ Ï³Ý ³ßË³ñÑáõÙ` Ñ³ÛÏ³Ï³Ý μáÉáñ ·³ÕÃûç³ËÝ»ñáõÙ:

²Û¹ ¹åñáóÝ»ñáõÙ ³ßË³ïáÕ Ñ³Û áõëáõóÇãÝ»ñÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ³é³ù»-

ÉáõÃÛáõÝÁ ëáíáñáÕÝ»ñÇÝ Ñ³Û»óÇ ÏñÃáõÃÛáõÝ ï³ÉÝ ¿, Ýñ³Ýó Ñ³ÛÏ³-

Ï³Ý Ñ³ñáõëï Ùß³ÏáõÛÃáí áõ ³í³Ý¹áõÛÃÝ»ñáí ¹³ëïÇ³ñ³Ï»ÉÁ:

ÜÙ³Ý ÏñÃûç³ËÇ Ñ³Û áõëáõóãÇ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý í»ñ³å³ïñ³ë-

ïáõÙÁ μ³½Ù³ÃÇí μ³Õ³¹ñÇãÝ»ñ ¿ Ý»ñ³éáõÙ: ê÷Ûáõéù³Ñ³Û áõëáõ-

óÇãÝ»ñÇ ³Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÇ Íñ³·ÇñÁ Ý»ñ³éáõÙ ¿ Ñ³Ûáó É»½íÇ ¨

Ñ³Û ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý, Ñ³Ûáó å³ïÙáõÃÛ³Ý, Ñ³Û Ùß³ÏáõÛÃÇ, Ñ³ÛÏ³-

163

Ï³Ý Ñ³ñóÇ áõ ³ñó³ËÛ³Ý ÑÇÙÝ³ËÝ¹ñÇ, Ù³ÝÏ³í³ñÅ³Ï³Ý áõ

ÏñÃ³Ï³Ý Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ ¨ ï³ñÇù³ÛÇÝ Ñá·»-

μ³Ý³Ï³Ý ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ Ñ³ïáõÏ ¹³ëÁÝÃ³óÝ»ñ, áñáÝù áõÝ»Ý

ï»ë³Ï³Ý áõ ·áñÍÝ³Ï³Ý áõëáõóÙ³Ý Ó¨»ñ: §ê÷Ûáõéù¦ ³Ù³é³ÛÇÝ

¹åñáóÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ Ð³Û³ëï³ÝáõÝ Ï³ñ-

×³ï¨ áõëáõóÙ³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÝ »Ý.

ÏñÃ³Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ ÙÇç³í³ÛñÇ ëï»ÕÍáõÙÁ,

áñï»Õ áõÝÏÝ¹ÇñÝ»ñÁ, Áëï Çñ»Ýó å³Ñ³ÝçÙáõÝùÝ»ñÇ, Ó»éù

»Ý μ»ñáõÙ ³ÝÑñ³Å»ßï ·Çï»ÉÇùÝ»ñ ¨ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñ,

Ï³ñ× Å³Ù³Ý³Ï³Ñ³ïí³ÍáõÙ áõÝÏÝ¹ÇñÝ»ñÇ Ñá·»μ³Ýáñ»Ý

Ñ³ñÙ³ñí»ÉÁ ï»ÕÇ ëáóÇ³É³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÇÝ,

áõëáõó³ÝíáÕ ¹³ëÁÝÃ³óÝ»ñÇó ³ñ¹Ç ÏñÃ³Ï³Ý, ï»Õ»Ï³ï-

í³Ï³Ý ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ û·ÝáõÃÛ³Ùμ ¨ ÑÙáõï ¹³ë³Ëáë-

Ý»ñÇ Õ»Ï³í³ñáõÃÛ³Ùμ ³ÝÑñ³Å»ßï ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ¨

ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ó»éùμ»ñáõÙÁ,

Ñ»ï³·³ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Í³í³ÉÙ³Ùμ

ê÷ÛáõéùÇ Çñ»Ýó ·³ÕÃûç³ËÇ ÏñÃ³¹³ëïÇ³ñ³Ïã³Ï³Ý ¨

Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÏÛ³ÝùÇ í»ñ»ÉùÇÝ Ýå³ëï»ÉÁ,

Ñ³Ûñ»ÝÇù-ê÷Ûáõéù μ³½Ù³ÏáÕÙ³ÝÇ Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛáõÝÁ

³í»ÉÇ ·áñÍáõÝ ¹³ñÓÝ»ÉÁ,

³ßË³ñÑáõÙ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ùß³ÏáõÛÃÇ, Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç μ³½Ù³-

¹³ñÛ³Ý ÁÝ¹ûñÇÝ³ÏÙ³Ý ³ñÅ³ÝÇ ³í³Ý¹áõÛÃÝ»ñÇ ÇÝãå»ë

ï³ñ³ÍÙ³ÝÁ, ³ÛÝå»ë ¿É ÙÇçÙß³ÏáõÃ³ÛÇÝ Ñ³ñÃ³ÏÝ»ñáõÙ

ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ áõ å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ μ»ÕÙÝ³íáñ Ñ³Ù³·áñ-

Í³ÏóáõÃÛ³Ý Í³í³ÉÙ³ÝÁ Ýå³ëï»ÉÁ:

¶áñÍÝ³Ï³Ý áõ μ³ñ»Ï³Ù³Ï³Ý Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ý ëï»ÕÍ-

íáõÙ ï³ñμ»ñ ·³ÕÃûç³ËÝ»ñÇó Å³Ù³Ý³Í Ñ³Û ¨ ûï³ñ³½·Ç

áõÝÏÝ¹ÇñÝ»ñÇ ÙÇç¨: ÜÙ³Ý³ïÇå Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ëï»ÕÍíáõÙ

»Ý Ý³¨ Çñ»Ýó Ñ³ë³Ï³ÏÇó Ñ³Û³ëï³Ý³μÝ³ÏÝ»ñÇ Ñ»ï:

164

§ê÷Ûáõéù¦ ³Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÁ ýÇÝ³Ýë³íáñíáõÙ ¿ Ð³Û³ëï³-

ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó: ²Ûë ï³ñÇ ³ßË³-

ï³ÝùÝ»ñÇÝ Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ûï »Ý Ý»ñÏ³Û³óñ»É 300-Çó ³í»ÉÇ

áõÝÏÝ¹ÇñÝ»ñ ³ÙμáÕç ³ßË³ñÑÇó: ¸Çï³ñÏáõÙÝ»ñÁ óáõÛó »Ý ï³ÉÇë,

áñ ³Û¹ ·³Õ³÷³ñÝ ÁÝ¹áõÝí»É ¿ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û Ñ³ÝñáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó,

áñÇ Ù³ëÇÝ ¿ ËáëáõÙ Ý³¨ áõÝÏÝ¹ÇñÝ»ñÇ ÃíÇ ï³ñ»óï³ñÇ ³í»É³ó-

Ù³Ý ÇñáÕáõÃÛáõÝÁ: Ð³í³Ý³μ³ñ å»ïù ¿ ÷áñÓ»É Ý³Ë ÁÝ¹É³ÛÝ»É ³-

Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÇ áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ó³ÝÏÁ, Ù³ëÝ³íáñ³å»ë ó³Ý-

Ï³ÉÇ ¿ ³Û¹ ó³ÝÏáõÙ ÁÝ¹·ñÏ»É Íñ³·ñ³íáñáÕÝ»ñÇ ¨ ¿ÏáÉá·Ý»ñÇ,

μÝ³å³Ñå³ÝÝ»ñÇ, ÇÝãáõ áã Ý³¨ ýÇ½ÇÏáëÝ»ñÇ, Ù³Ã»Ù³ïÇÏáëÝ»ñÇ

áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: úñ³Ï³ñ·Ç Ñ³ñó ¿ Ý³¨ ³Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÇ` í×³-

ñáíÇ ¨ Ù³ëÝ³ÏÇ í×³ñáíÇ ÑÇÙáõÝùÝ»ñáí Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ:

§ê÷Ûáõéù¦ ³Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÇ å³Ñ³Ýç³ñÏí³Í ÁÝ¹É³ÛÝáõÙÁ

ÏÝå³ëïÇ áã ÙÇ³ÛÝ ê÷ÛáõéùáõÙ Ñ³Û³å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý ËÝ¹ñÇ ÉáõÍ-

Ù³ÝÁ, ³ÛÉ Ý³¨ Ñ³Ù³Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ Ï³½ÙÙ³ÝÝ áõ ³Û¹ Ñ»ÝùÇ

íñ³ Ý³¨ ·Çï³ï³ñ ³ñ¹ÛáõÝ³μ»ñáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óÙ³ÝÁ` Ù³ëÝ³íá-

ñ³å»ë Ð³Û³ëï³ÝáõÙ: §ê÷Ûáõéù¦ ³Ù³é³ÛÇÝ ¹åñáóÇ μáí³Ý¹³-

Ï³ÛÇÝ Ñ³ïí³ÍÇ å³ï³ëË³Ý³ïáõÝ ¨ Çñ³Ï³Ý³óÝáÕÁ ºäÐ-Ý ¿:

²Û¹ Íñ³·ñáõÙ ³Ù»Ý ï³ñÇ ÁÝ¹·ñÏíáõÙ »Ý ºäÐ ¨ ÐÐ ³ÛÉ μáõÑ»ñÇ áõ

ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ùáï 70 ÷áñÓ³éáõ ¹³ë³ËáëÝ»ñ:

àñå»ë ³ñï»ñÏñÇó Å³Ù³Ý³Í Ñ³Û»ñÇ áõ ûï³ñ³½·ÇÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ

Ï³½Ù³Ï»ñåí³Í Ï³ñ×³ï¨ áõëáõóÙ³Ý ¹åñáó ³ÛÝ Ï³Û³óÙ³Ý ×³-

Ý³å³ñÑÇÝ ¿: ºñÏáõëï»ù áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáÝ³óáõÙÁ, áõëáõÙ-

Ý³Ï³½Ù³Ï»ñåã³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ Ùßï³Ï³Ý

ëï»ÕÍ³·áñÍ Ùáï»óÙ³Ý ¹ñë¨áñáõÙÝ»ñÁ Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ ÑÇÙù ÏÑ³Ý-

¹Çë³Ý³Ý ³å³·³ §ê÷Ûáõéù¦ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ Ï³Û³ó-

Ù³Ý Ñ³Ù³ñ:

165

Резюме Летняя школа “Спюрк” как одна из форм ускоренного

обучения армянской диаспоры в Армении

Атаян К. И. ЕГУ

В статье кратко представлены цель, направления и основ-

ные функции организации летнего лагеря. Обоснована также

необходимость создания и применения подобных программ по

разным направлениям. Особенно отмечается важная роль сохра-

нения национальности.

Летняя школа “Спюрк” рассматривается как одна из форм

организации ускоренного обучения представителей армянской

диаспоры в Армении.

166

êöÚàôèø²Ð²Ú êàìàðàÔÜºðÆ àôêàôòØ²Ü

²è²ÜÒÜ²Ð²îÎàôÂÚàôÜÜºðÀ

øáÉÛ³Ý ². ì.

ØáëÏí³ÛÇ Ù³ñ½, ù. ´³É³ßÇË³

Ð³Û³ëï³ÝÛ³Ý ï³ñμ»ñ μáõÑ»ñáõÙ ³Ûëûñ ÏñÃáõÃÛáõÝ ëï³óáÕ

ë÷Ûáõéù³Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÃÇíÁ Ùáï³íáñ³å»ë 4300 ¿: Üå³ï³Ï

Ñ»ï³åÝ¹»Éáí å³ñ½»É, Ã» ³Ûëûñ ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ ÇÝã ËÝ¹ÇñÝ»ñ áõ-

Ý»Ý ë÷Ûáõéù³Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñÁª Ñ³ñóáõÙÝ»ñ ¿ ³ÝóÏ³óí»É Ñ³Û³ë-

ï³ÝÛ³Ý 8 μ³ñÓñ³·áõÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ:

Ð³ñóáõÙÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ μ³ó³Ñ³Ûïí»É ¿, áñ ÙÇ ß³ñù ï³-

ñ³μÝáõÛÃ ¨ ï³ñ³μáí³Ý¹³Ï ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ ß³ñùáõÙ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û ëá-

íáñáÕÝ»ñÇ ßñç³ÝáõÙ Ï³ñ¨áñíáõÙ ¿ Ý³¨ ëáóÇ³É³Ï³Ý ÇÝï»·ñ³-

óÇ³ÛÇ, ëáóÇ³É-Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý Ñ³ñÙ³ñÙ³Ý, É»½í³Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý,

áõëáõÙÝ³éáõÃÛ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ ÉÇ³ñÅ»ùáñ»Ý Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛ³Ý

ËáãÁÝ¹áïÝ»ñÇ Ñ»ï Ï³åí³Í ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ, áñáÝó í»ñÑ³ÝáõÙÁ, Éáõ-

ë³μ³ÝáõÙÝ áõ í»ñ³ÇÙ³ëï³íáñáõÙÁ, ³Ýßáõßï, ÑÝ³ñ³í»ñáõÃÛáõÝ ¿

ÁÝÓ»éáõÙ ³é³í»É ³ñÑ»ëï³í³ñÅ Ùáï»óáõÙ óáõó³μ»ñ»É ³éÏ³

ÑÇÙÝ³Ñ³ñó»ñÇÝ áõ Ï³ñÇùÝ»ñÇÝ, ·ïÝ»É μ³ó³ë³Ï³Ý ·áñÍáÝÝ»ñÇ

ã»½áù³óÙ³Ý áõÕÇÝ»ñÁ, Ùß³Ï»É áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ ³ñ¹Ûáõ-

Ý³í»ïáõÃÛáõÝÝ ³å³ÑáíáÕ ÏáÝëïñáõÏïÇí Ù»Ãá¹Ý»ñ ¨ ÙÇçáóÝ»ñ:

Ð³ñÏ »Ýù Ñ³Ù³ñáõÙ Ýß»É, áñ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñÇ

ßñç³ÝáõÙ ³éÏ³ áõëáõóÙ³Ý ¨ áõëáõÙÝ³éáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ

Ñ³×³Ë å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í »Ý Ñá·»μ³Ý³Ï³Ý ·áñÍáÝÝ»ñáí, áñáÝù

Ù»Í³å»ë ³½¹»óáõÃÛáõÝ »Ý ·áñÍáõÙ Ý³¨ Ýñ³Ýó áõëáõÙÝ³Ï³Ý

·áñÍÁÝÃ³óÇ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛ³Ý íñ³:

²Ûë Ñ³Ù³ï»ùëïáõÙ Ï³ñ¨áñíáõÙ ¿ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û ëáíáñáÕÝ»ñÇ

áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ §Ü»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝ-ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»-

ñÇ Ó»éùμ»ñáõÙ-áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³çáÕáõÃÛáõÝ¦ ÷áõÉ³ÛÇÝ Ñ»ñÃ³÷áËÇ

167

³éÏ³ÛáõÃÛáõÝÁ, ÇÝãÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ÁÝÓ»éáõÙ ³å³Ñáíí»É

Ýñ³Ýó Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝÁ ËÙμ³ÛÇÝ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñáõÙ, Ûáõñ³ó-

Ý»É ËÙμ³ÛÇÝ ÝáñÙ»ñÁ, í³ñù³ÛÇÝ ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, Ñ³Õ-

Ã³Ñ³ñ»É Ñ³Õáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý ¹Åí³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ É»½í³Ùï³Íá-

ÕáõÃÛ³Ý Ë³ãÁÝ¹áïÝ»ñÁ, Ý»ñùÝ³ÛÝ³óÝ»É Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛ³Ý ËÙμÇ

³ñÅ»ùÝ»ñÝ áõ ëå³ëáõÙÝ»ñÁ, ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáñ»Ý Ï³ï³ñ»É Çñ»Ý

ëï³ÝÓÝ³Í ¹»ñ»ñÁ:

ê÷Ûáõéù³Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñÇ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ Ï³½-

Ù³Ï»ñåáõÙÁ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É í»ñáÑÇßÛ³É Ñ³Ý·³Ù³Ý-

ùÇ Ñ³ßí³éÙ³Ùμ, ÇÝãÁ Ýå³ëï³íáñ å³ÛÙ³ÝÝ»ñ ¿ ëï»ÕÍáõÙ Ýñ³Ýó

áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛ³Ý μ³ñÓñ³óÙ³Ý, Ñ³-

Ù³ï»Õ ³ßË³ï³ÝùÇ, ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ Ýå³ï³ÏÇ Ñ³ëÝ»Éáõ, Ñ³Ù³·áñ-

Í³Ïó»Éáõ áõ Ùñó³Ïó»Éáõ, Ñ»ï³½áï»Éáõ áõ ëï»ÕÍ³·áñÍ»Éáõ, ÃÇÙ³-

ÛÇÝ ÙáïÇí³óÇ³ÛÇ ¨ Ñ³Ù³ËÙμí³ÍáõÃÛ³Ý ½·³óáÕáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ:

²Ûë Ñ³Ù³ï»ùëïáõÙ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ »Ýù ·ïÝáõÙ Ý»ñÏ³-

Û³óÝ»É ë÷Ûáõéù³Ñ³Û ëáíáñáÕÝ»ñÇ áõëáõÙÝ³éáõÃÛ³Ý ·áñÍÁÝÃ³-

óáõÙ ÏÇñ³é»ÉÇ ¨ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛáõÝ ³å³ÑáíáÕ ËÙμ³ÛÇÝ-Ñ³Ù³-

·áñÍ³Ïó³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Á` Çμñ¨ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý áõ áõëáõÙÝ³éáõÃÛ³Ý

·ñ»Ã» μáÉáñ μ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý áõ ëáíáñáÕÝ»ñÇ ßñç³-

ÝáõÙ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ó¨³-

íáñÙ³Ý ÙÇçáó:

ÊÙμ³ÛÇÝ-Ñ³Ù³·áñÍ³Ïó³ÛÇÝ Ù»Ãá¹áí ³ßË³ï»ÉÇë ëáíáñáÕ-

Ý»ñÁ Ï³½ÙáõÙ »Ý ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛ³Ý íñ³ ÑÇÙÝí³Í ÷áùñ

ËÙμ»ñ, áñáÝù åÉ³Ý³íáñáõÙ ¨ Çñ³Ï³Ý³óÝáõÙ »Ý Ñ»ï³½áïáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñ ¨ áñáÝáÕ³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñ, Ñ³Ù³¹ñáõÙ Çñ»Ýó ÏáÕÙÇó

Çñ³Ï³Ý³óñ³Í ³ßË³ï³ÝùÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ Ó»éùμ»ñí³Í ÝÛáõÃÁ, ÇëÏ

í»ñçáõÙª ëï³óí³Í ÑÇÙÝ³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ Ý»ñ³éáõÙ ËÙμÇ ÏáÕ-

ÙÇó å³ïñ³ëïíáÕ Ý»ñÏ³Û³óÙ³Ý Ù»ç:

ÊÙμ³ÛÇÝ-Ñ³Ù³·áñÍ³Ïó³ÛÇÝ Ù»Ãá¹áí áõëáõóÙ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ

Ù³ëÝ³ÏÇóÝ»ñÇ Ñ³Ù³ï»Õ ç³Ýù»ñáí, ÷áËÑ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛ³Ý áõ

168

÷áËÉñ³óÙ³Ý ëÏ½μáõÙùáí Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÇ á-

ñáÝÙ³Ý áõ ÁÝïñáõÃÛ³Ý, Ï³ñÍÇùÝ»ñÇ áõ ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÇ Ñ³-

Ù³ËÙμÙ³Ý áõ Ñ³Ù³ÉñÙ³Ý, Ýáñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ ³é³ç³¹ñÙ³Ý áõ

¹ñ³Ýó Ùß³ÏÙ³Ý Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ó¨³íáñÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³ó:

ÊÙμ³ÛÇÝ-Ñ³Ù³·áñÍ³Ïó³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Á Ñ»ï³åÝ¹áõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³É

ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ.

²å³ÑáííáõÙ ¿ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û ëáíáñáÕÝ»ñÇ Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃ-

ÛáõÝÁ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ Ó¨³íáñí³Í ³ßË³ï³Ýù³ÛÇÝ

ËÙμ»ñáõÙ, ÁÝÓ»éáõÙ ÇÝùÝ³Ý»ñÏ³Û³óÙ³Ý, ÇÝùÝ³³ñï³Ñ³ÛïÙ³Ý,

ÃÇÙ³ÛÇÝ ³ßË³ï³ÝùÇ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ:

ÜÙ³Ý Ó¨³ã³÷áí ³ßË³ï³ÝùÇ ÁÝÃ³óùáõÙ Ù³ëÝ³ÏÇóÝ»ñÁ

Ó»éù »Ý μ»ñáõÙ ÇÝùÝ³íëï³ÑáõÃÛáõÝ, Ó¨³íáñáõÙ ³é³ç³¹ñí³Í Ã»-

Ù³ÛÇ í»ñ³μ»ñÛ³É Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý Ùïù»ñÝ áõ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ, áõ-

Ý»ÝáõÙ ÃÇÙ³ÏÇóÝ»ñÇ Ñ»ï Ñ³Õáñ¹³Ïóí»Éáõ, ë»÷³Ï³Ý ¹Çñùáñá-

ßáõÙÝ»ñÁ Ñ³ÛïÝ»Éáõ, Ýáñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ áõ ÉáõÍáõÙÝ»ñÇ ùÝÝ³ñÏ-

Ù³Ý ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ:

ê÷Ûáõéù³Ñ³Û áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ßñç³ÝáõÙ ½³ñ·³ÝáõÙ »Ý Ñ³-

Õáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý ÏáÙáõÝÇ³ïÇí, ÇÝï»ñ³ÏïÇí áõ å»ñó»åïÇí ÏáÕ-

Ù»ñÁ, Ñ³ñëï³ÝáõÙ μ³é³å³ß³ñÁ, Ó¨³íáñíáõÙ Ý»ñËÙμ³ÛÇÝ ÷áË-

Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ñ³Ù³ËÙμí³ÍáõÃÛ³Ý áõ ÷áËÝ»ñ·áñÍáõÃ-

Û³Ý í³ñù³Ï³ÝáÝÝ»ñÁ, ¹ñë¨áñíáõÙ ³ÝÑ³ï³Ï³Ý áõ ËÙμ³ÛÇÝ Ùá-

ïÇí³óÇ³ÛÇ μ³ñÓñ Ù³Ï³ñ¹³Ï:

ØÇ¨ÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï, ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ Ýå³ï³ÏÝ»ñÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ å³-

ï³ëË³Ý³ïíáõÃÛáõÝÝ áõ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÇ ³ÝÑ³ï³Ï³Ý Ý»ñ¹ñáõÙÁ

Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛ³Ý ËÙμÇ Ýå³ï³ÏÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³-

å³ÑáííáõÙ ¿ Ýñ³Ýó Ñ»ï³ùñùñ³ëÇñáõÃÛáõÝÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÇ

ÝÏ³ïÙ³Ùμ ¨ ëï»ÕÍáõÙ ³ÝÓÝ³Ï³Ý ß³Ñ³·ñ·éí³ÍáõÃÛáõÝ:

ÊÙμ³ÛÇÝ-Ñ³Ù³·áñÍ³Ïó³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Á ³å³ÑáííáõÙ ¿ ³Ý-

ÁÝ¹Ñ³ï Ñ»ï³¹³ñÓ Ï³åÇ ³éÏ³ÛáõÃÛáõÝÁ:

169

ÊÙμÇ Ý»ñëáõÙ ëï»ÕÍíáõÙ ¿ Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛ³Ý, ÷áËû·-

ÝáõÃÛ³Ý áõ ÷áË³¹³ñÓ íëï³ÑáõÃÛ³Ý ÙÃÝáÉáñï ¨ ÙÇ¨ÝáõÛÝ Å³Ù³-

Ý³Ï ³é³ç³ÝáõÙ ¿ Ùñó³ÏóáõÃÛáõÝ ³ÛÉ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ËÙμ»ñÇ ÙÇç¨:

²é³çÝ³ÛÇÝ ¿ ¹³éÝáõÙ Ý³¨ å³ï³ëË³Ý³ïíáõÃÛáõÝÁ áõëáõóÙ³Ý

·áñÍÁÝÃ³óÇ ³ÙμáÕç³Ï³Ý áõ ÉÇ³ñÅ»ù Ï³ï³ñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ:

Ø»Í³ÝáõÙ ¿ å³ï³ëË³Ý³ïíáõÃÛáõÝÁ Çñ»Ýó áõëáõÙÝ³éáõÃ-

Û³Ý ¨ ËÙμÇ ÙÛáõë ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ÝÏ³ïÙ³Ùμ: Üñ³Ýù ù³ç³É»ñíáõÙ »Ý

áã ÙÇ³ÛÝ ·Ý³Ñ³ï³Ï³ÝÇ, ³ÛÉ ·áñÍÁÝÃ³óÇ ¨ í»ñçÝ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ

Ñ³Ù³ñ:

Î³ñ× Å³Ù³Ý³Ï³Ñ³ïí³ÍáõÙ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û ëáíáñáÕÝ»ñÁ ÉÇ³ñ-

Å»ùáñ»Ý ÇÝï»·ñíáõÙ »Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý ËÙμ»ñáõÙ, Ó»éù μ»ñáõÙ

ËÙμ³ÛÇÝ ³ßË³ï³ÝùÇ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñ áõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ, Ó¨³íá-

ñáõÙ ÙÇç³ÝÓÝ³ÛÇÝ ¨ ÙÇçËÙμ³ÛÇÝ ÷áËÑ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, ïÇñ³-

å»ïáõÙ ÃÇÙ³ÛÇÝ ³ßË³ï³ÝùÇ Ñ³Ù³·áñÍ³Ïó³ÛÇÝ Ùß³ÏáõÛÃÇÝ:

ÆëÏ ¹³ë³ËáëÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ·áñÍ³éáõÛÃÝ ³Û¹ Çñ³¹ñáõÃÛáõÝáõÙ

·áñÍÁÝÃ³óÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ, áõÕÕáñ¹áõÙÁ, í»ñ³ÑëÏáõÙÝ áõ ³-

ç³ÏóáõÃÛáõÝÝ ¿ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ, Ëñ³Ëáõë»Éáí ËÙμ³ÛÇÝ Ñ³Ù³·áñ-

Í³Ïó³ÛÇÝ ³ßË³ï³ÝùáõÙ Ýñ³Ýó ³ÝÓÝ³ÛÇÝ Ýáñ áñ³ÏÝ»ñÇ,

ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ó»éùμ»ñáõÙÝ»ñÁ:


1. ². ÐáíÑ³ÝÝÇëÛ³Ý, Î. Ð³ñáõÃÛáõÝÛ³Ý ¨ áõñÇßÝ»ñ (2006). Ð³Ù³-

·áñÍ³Ïó³ÛÇÝ áõëáõóáõÙ: Ò»éÝ³ñÏ: §²Ýï³ñ»ë¦ Ññ³ï., ºñ¨³Ý,

123 ¿ç:

2. ê. ì³ñ¹áõÙÛ³Ý, ². ê³Ñ³ÏÛ³Ý /2005/. Ä³Ù³Ý³Ï³ÏÇó Ù³ÝÏ³-

í³ñÅ³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÝ»ñ: 20-ñ¹ ¹³ñÇ Ù³ÝÏ³í³ñÅ³Ï³Ý ï»-

ëáõÃÛáõÝÝ»ñ: ÜáÛ³Ý î³å³Ý, ºñ¨³Ý, 386 ¿ç:

3. Zingaro D., (2008). Group Investigation: Theory and Practice.

Ontario Institute for Studies in Education,Toronto, Ontario.

170

Summary

The Peculiarities of the Armenian Diaspora Teaching

Kolyan A. V.

The article presents psychological and pedagogical peculiarities

of the Armenian diaspora teaching. Attention is paid to group learning

productivity in the context of integration and psycho-sociological

adaptation processes.

171

ÎðÂ²¸²êîÆ²ð²Îâ²Î²Ü ²ÞÊ²î²ÜøÜºðÆ

Î²¼Ø²ÎºðäàôØÀ è¸ ØàêÎì²ÚÆ Ø²ð¼Æ èºàôîàì

ø²Ô²øÆ Ð²ÚÎ²Î²Ü Ð²Ø²ÚÜøÆ ÎÆð²ÎÜúðÚ² ¸äðàòàôØ

¸»ÙÇñ×Û³Ý È. ¶.

è¸ è»áõïáí ù³Õ³ùÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÇ »éûñÛ³ ¹åñáó

Àëï 2010 Ãí³Ï³ÝÇ èáõë³ëï³ÝÇ ¸³ßÝáõÃÛ³Ý Ù³ñ¹³Ñ³Ù³ñÇ

ïíÛ³ÉÝ»ñÇª è¸ Ù»ñÓÙáëÏáíÛ³Ý è»áõïáí ù³Õ³ùÇ Ñ³Û ³½·³μÝ³Ï-

ãáõÃÛ³Ý ÃÇíÁ ³í»ÉÇ ù³Ý ï³ëÁ Ñ³½³ñ ¾: ²Û¹ ÃÇíÁ í»ñçÇÝ ãáñë ï³-

ñáõÙ ½³Ý³½³Ý å³ï×³éÝ»ñáí ³ÝÑ³Ù»Ù³ï ³×»É ¿ ¨ ß³ñáõÝ³ÏáõÙ ¿

³×»É:

Ð³Û»ñÝ, ÇÝãå»ë ³Ù»Ýáõñ, ³Ûëï»Õ ¨ë ³ÏïÇíáñ»Ý »Ý Ù³ëÝ³Ï-

óáõÙ áã ÙÇ³ÛÝ ù³Õ³ùÇ, ³ÛÉ¨ ¸³ßÝáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý, ïÝï»ë³-

Ï³Ý, Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÏÛ³ÝùÇÝ: Üñ³Ýó ÃíáõÙ ß³ï »Ý ßÇÝ³ñ³ñÝ»ñÁ,

³ñÑ»ëï³íáñÝ»ñÁ: øÇã ã»Ý Ù³ÝÏ³í³ñÅ-áõëáõóÇãÝ»ñÁ, μÅÇßÏÝ»ñÁ,

³ñí»ëïÇ μÝ³·³í³éÇ Ù³ñ¹ÇÏ, ·ÇïÝ³Ï³ÝÝ»ñÁ:

ÎÛ³ÝùÇ ³ÛÉ¨³ÛÉ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñÇ μ»ñáõÙáí Ñ³Û»ñÁ Ñ³ÛïÝí»É

»Ý ûï³ñ ³÷»ñáõÙ` áñå»ë ²äÐ ï³ñ³ÍùÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ê÷ÛáõéùÇ

Ñ³Ù³ÛÝùÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñ: ò³íáù ëñïÇ, ³ñï³·³ÕÃÝ áõ ûï³ñ »ñÏÁñ-

Ý»ñáõÙ μÝ³íáñí»ÉÁ Ñ³Û»ñÇë áõÕ»ÏóáõÙ ¿ ¹³ñ»ñ: ´³Ûó, ³ÛÝáõ³Ù»-

Ý³ÛÝÇí, áñï»Õ ¿É Ñ³ÛïÝí»É »Ý Ñ³Û»ñÁ áõ ëï»ÕÍ»É Ã»Ïáõ½ ÙÇ ÷áù-

ñÇÏ Ñ³Ù³ÛÝù, ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ Ï»óáõÃÛ³Ý ËÝ¹ÇñÁ ÉáõÍ»Éáõó Ñ»ïá

Ñ³åßï³å Ó»éÝ³ÙáõË »Ý »Õ»É ë»÷³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹Ç ÑÇÝ³íáõñó

å³ïÙáõÃÛáõÝÝ áõ Ùß³ÏáõÛÃÁ, ³í³Ý¹áõÛÃÝ»ñÝ áõ Ñá·¨áñ Ñ³ñëïáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ, ³ñí»ëïÝ áõ ·ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ¨ ³Û¹ ³Ù»ÝÇ Ï»Ýë³ÑÇÙùÁ

Ï³½ÙáÕ É»½í³Ï³Ý ³ï³ÕÓÁ ë»ñáõÝ¹Ý»ñÇÝ ÷áË³Ýó»Éáõ ëñμ³½³Ý

å³ñï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ï³ï³ñÙ³ÝÁ: ÆëÏ ³Û¹ ³Ù»ÝÁ Çñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ

¹³ñÓÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ ¹åñáó å»ïù ¿ áõÝ»Ý³É` Ã»Ïáõ½

ÏÇñ³ÏÝûñÛ³, ¹³ë³·ñù»ñ, »ñ·Ç áõ å³ñÇ ¹³ë³Å³Ù»ñ Ï³Ù ËÙμ³Ï-

172

Ý»ñ: â¿±áñ ¹ñ³Ýóáí ¿ å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í Ñ³Û á·áõ å³Ñå³ÝáõÙÝ áõ

Ñ³Û»óÇ ¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃÛáõÝÁ ¨ Ñ³Ûñ»ÝÇ ³÷»ñÇó Ñ»éáõª ê÷Ûáõé-

ùáõÙ:

è»áõïáí ù³Õ³ùÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÇ ç³Ýù»ñáí ³Ûëï»Õ

2012 Ãí³Ï³ÝÇ ë»åï»Ùμ»ñ ³ÙëÇÝ μ³óí»ó Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ÏÇñ³ÏÝûñÛ³

³é³çÇÝ ¹åñáóÁ: Ø»½ ïñ³Ù³¹ñí»ó Ý³¨ Éáõë³íáñ áõ ÁÝ¹³ñÓ³Ï

Ñ³Ý¹ÇëáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹³ÑÉÇ×, áñï»Õ å³ñμ»ñ³μ³ñ ³ÝóÏ³óíáõÙ »Ý

ïáÝ³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ ¨ Ñ³ßí»ïáõ Ñ³Ù»ñ·Ý»ñ, Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³-

Ù³ÛÝùÇÝ Ñ»ï³ùñùñáÕ áõ Ùï³Ñá·áÕ Ñ³ñó»ñÇ ßáõñç ÝÇëï»ñ,

ËáñÑñ¹³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ:

²Û¹ Ñ³ñóáõÙ Çñ ³ÝÙÇç³Ï³Ý Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛáõÝÝ áõÝ»ó³í è»áõ-

ïáíÇ ÏñÃáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³ÛÇÝ í³ñãáõÃÛáõÝÁ: ²Ýáõñ³Ý³ÉÇ ¿ í³ñ-

ãáõÃÛ³Ý ³ßË³ï³ÏÇóÝ»ñÇ ÑëÏ³Û³Ï³Ý û·ÝáõÃÛ³Ý áõ Ù³ëÝ³ÏóáõÃ-

Û³Ý ¹»ñÁ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ÏÇñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÇ μ³óÙ³Ý, ·áñÍ³ñÏÙ³Ý,

¨, Ç í»ñçá, áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ·áñÍáõÙ:

¸åñáóÝ Çñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÝ ëÏë»ó Áëï ÏñÃ³Ï³Ý í³ñãáõÃÛ³Ý

ÏáÕÙÇó å»ï³Ï³Ýáñ»Ý Ñ³ëï³ïí³Í áõëáõÙÝ³Ï³Ý åÉ³ÝÇ: ä³-

ñ³åÙáõÝùÝ»ñÁ ¹åñáóáõÙ ï»ÕÇ »Ý áõÝ»ÝáõÙ áõñμ³Ã, ß³μ³Ã ¨ ÏÇ-

ñ³ÏÇ ûñ»ñÇÝ Å³ÙÁ 15-Çó 19-Á: ¸åñáóáõÙ ÁÝ¹áõÝ»ÉáõÃÛáõÝÁ ï»ÕÇ ¿

áõÝ»ÝáõÙ ï³ñÇÝ ßáõñçμáÉáñ, ³Ù»Ý ³ÙÇë: ¸åñáó »Ý ÁÝ¹áõÝíáõÙ ¨

ÁÝ¹·ñÏíáõÙ áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇ Ù»ç ãáñëÇó ùë³ÝÑÇÝ· ï³ñ»-

Ï³Ý ë³Ý»ñ, ³é³Ýó Ëïñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý, μ³ó³é³å»ë μáÉáñ ¹ÇÙáÕ-

Ý»ñÁ, ³ÝÏ³Ë ëáóÇ³É³Ï³Ý Ï³ñ·³íÇ×³ÏÇó, μÝ³ÏáõÃÛ³Ý í³ÛñÇó:

Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñí³ í»ñçáõÙ Ù³ÝÏ³í³ñÅ³-

Ï³Ý ÏáÉ»ÏïÇíÁ ³Ù÷á÷áõÙ ¿ Ï³ï³ñ³Í ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÁ, Ã³ñ-

Ù³óÝáõÙ ¹åñáóÇ Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý ËáñÑñ¹Ç Ï³½ÙÁ` ÁÝ¹·ñÏ»Éáí Ýáñ

³Ý¹³ÙÝ»ñ` ï³ñí³ ÁÝÃ³óùáõÙ Çñ»Ýó Ñ³Ýñû·áõï ·áñÍáõÝ»áõÃ-

Û³Ùμ ¹åñáóÇÝ Ýå³ëï μ»ñ³Í Ýáñ³Ýáñ ³ÝÓ³Ýó, ÝßáõÙ áõëáõÙÝ³-

éáõÃÛ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ »Õ³Í Ó»éùμ»ñáõÙÝ»ñÁ, Ñ³ßíÇ ³éÝáõÙ Ã»ñáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÝ áõ íñÇåáõÙÝ»ñÁ ¨ Ýáñ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñí³ Ý³Ë³ß»ÙÇÝ

Ï³½ÙáõÙ ³ßË³ï³Ýù³ÛÇÝ Íñ³·Çñ, áñÁ Ñ³ëï³ïíáõÙ ¿ Ñ³ë³ñ³-

173

Ï³Ï³Ý-Ù³ÝÏ³í³ñÅ³Ï³Ý ËáñÑñ¹Ç ÏáÕÙÇó: ØÇ³Å³Ù³Ý³Ï Ýå³-

ï³Ï ¿ ¹ñíáõÙ` ³ëïÇ×³Ý³μ³ñ μ³ñ»É³í»É áõ Ñ³ñëï³óÝ»É ¹åñáóÇ

ÝÛáõÃ³ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý μ³½³Ý, Ó»éù μ»ñ»É Ù³ñ½³Ï³Ý ·áõÛù, Éñ³ó-

Ý»É áõëáõÙÝ³Ï³Ý, áõëáõÙÝ³ûÅ³Ý¹³Ï ¨ Ù»Ãá¹³Ï³Ý ·ñ³Ï³ÝáõÃ-

Û³Ý ó³ÝÏÁ:

ì»ñçÇÝ ßñç³ÝáõÙ, ÝÏ³ï»Éáí Ù»ñ ¹åñáóÇ ³ÏïÇí Ù³ëÝ³Ï-

óáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¨ ³ÏÝ³éáõ Ñ³çáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ù³Õ³ù³ÛÇÝ ¨ ØáëÏí³-

ÛÇ Ù³ñ½Ç ½³Ý³½³Ý ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý áõ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ÙñóáõÛÃ-

Ý»ñÇÝ áõ ûÉÇÙåÇ³¹³Ý»ñÇÝ, Ù»ñ ¹åñáó ÁÝ¹áõÝí»Éáõ Ñ³Ûï »Ý ëÏë»É

Ý»ñÏ³Û³óÝ»É Ý³¨ éáõë ¨ ³ÛÉ³½·Ç ÁÝï³ÝÇùÝ»ñÇ »ñ»Ë³Ý»ñ:

ö³ëïÝ, ³Ýßáõßï, Ù»ñ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ ÛáõñûñÇÝ³Ï, ËáëáõÝ ·Ý³-

Ñ³ï³Ï³Ý ¿, áõ ËáëïáõÙÝ³ÉÇó íÏ³ÛáõÃÛáõÝ Ù»ñ ¹åñáóÇ ×Çßï ÁÝï-

ñ³Í áõëáõÙÝ³ÏñÃ³Ï³Ý áõÕáõ:

ÆÑ³ñÏ», Ù»ñ ¹åñáóÇ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ ÉÇ³ñÅ»ù, Ï³½Ù³Ï»ñå-

Ù³Ý áõ Ñ»ï³·³ ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï »Ý áã ÙÇ³ÛÝ

ÝÛáõÃ³ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý μ³½³ áõ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý μ³ñÓñ áñ³Ï³íá-

ñáõÙ áõ áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»óáÕ Ù³ÝÏ³í³ñÅÝ»ñ, ³ÛÉ¨ Ýß³Ý³Ï³-

ÉÇó ã³÷áí ýÇÝ³Ýë³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñ: ²Û¹ ·áñÍÝ Çñ íñ³ í»ñóñ»ó,

μÝ³Ï³Ý³μ³ñ, Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÁ` μ³ñ»·áñÍ³Ï³Ý ÑÇÙáõÝùÝ»-

ñáí` Ñ³ÝÓÇÝë Í³·áõÙáí æ³í³Ëù ³ßË³ñÑÇó, ù³Õ³ùáõÙ Ñ³ÛïÝÇ

·áñÍ³ñ³ñ-ßÇÝ³ñ³ñ, Ù»Ï»Ý³ë ì³ã³·³Ý ´³ë»ÝóÛ³ÝÇ:

²ßË³ï³ÝùÇ μ³ñ¹áõÃÛáõÝÁ Ýñ³ÝáõÙ ¿ñ, áñ 80 Ñá·³Ýáó ³ß³-

Ï»ñï³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³½ÙÁ, áã ÙÇ³ÛÝ ï³ñ³ï³ñÇù ¿ñ, áñáÝó áõëáõ-

óáõÙÁ Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó Ñ³Ù³·áñÍ³Ïó³ÛÇÝ, ÏáÉ»ÏïÇí Ù»Ãá¹Ý»ñáí,

×Çßï ¿, ¹Åí³ñáõÃÛ³Ùμ (Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý

¹³ëÁÝÃ³óÝ»ñ ³Ýó³Í áõëáõóÇãÝ»ñ ãáõÝ»Ý³Éáõ å³ï×³éáí), μ³Ûó,

³ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, Ï³ñ»ÉÇ ¿ñ Ï³½Ù³Ï»ñå»É, ë³Ï³ÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý

·áñÍÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ áã ÙÇ³ÛÝ ¹Åí³ñ ¿ñ ï³ñÇù³ÛÇÝ ½·³ÉÇ

ï³ñμ»ñáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ ËÙμ»ñÇ ³éÏ³ÛáõÃÛ³Ý å³ï×³éáí, ³ÛÉ¨

ã³÷³½³Ýó ËÝ¹ñ³Ñ³ñáõÛó ¿ñ É»½í³Ï³Ý ÇÙ³ëïáí:

174

²ß³Ï»ñïÝ»ñÇ ÙÇ ½·³ÉÇ Ù³ëÁ ÑÝ³μÝ³Ï-ï»Õ³μÝ³ÏÝ»ñÇ Ï³Ù

´³ùíÇó, ²μË³½Ç³ÛÇó ¨ ³ÛÉ í³Ûñ»ñÇó ·³ÕÃ³Í ÁÝï³ÝÇùÝ»ñÇ`

éáõë³Ï³Ý ¹åñáó Ñ³×³ËáÕ, éáõë³Ëáë ëáíáñáÕÝ»ñ ¿ÇÝ, ÇëÏ ÙÛáõë

Ù³ëÁ, Ñ³Ù»Ù³ï³μ³ñ Ýáñ è»áõïáíáõÙ μÝ³ÏáõÃÛáõÝ Ñ³ëï³ï³Í`

Ð³Û³ëï³ÝÇó, æ³í³ËùÇó, ²ñó³ËÇó »Ïíáñ-Ýáñ³μÝ³ÏÝ»ñÇ` Ñ³Û-

Ï³Ï³ ¹åñáóÝ»ñ Ñ³×³Ë³Í, Ñ³Û³Ëáë »ñ»Ë³Ý»ñ ¿ÇÝ:

è»áõïáíóÇ Ñ³Û»ñÇ »ñ»Ë³Ý»ñÁ, áíù»ñ ÍÝí»É »Ý èáõë³ëï³-

ÝáõÙ, å³Ñ³Ýç áõ Çñ³íáõÝù áõÝ»Ý ëáíáñ»Éáõ Çñ»Ýó ÅáÕáíñ¹Ç Ù³Û-

ñ»ÝÇ É»½áõÝ, ÇëÏ ³ÛÝ Ñ³Û»ñÇ ½³í³ÏÝ»ñÁ, áíù»ñ áã ³ÛÝù³Ý í³Õáõó

»Ý ¹³ñÓ»É Ù»ñÓÙáëÏáíÛ³Ý ³Ûë ù³Õ³ùÇ μÝ³ÏÇãÝ»ñ, μÝ³Ï³Ý³μ³ñ,

ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ åÇïÇ ëï³Ý³Ý ÑÝ³ñ³íáñÇÝë ³é³í»É Ï³ñ×

Å³ÙÏ»ïáõÙ áõ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï Ï³ï³ñ»É³·áñÍ»É éáõë³ó É»½íáí

·ñ³íáñ áõ μ³Ý³íáñ Ñ³Õáñ¹³Ïóí»Éáõ Çñ»Ýó Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

Æ í»ñçá, ÁÝ¹Ñ³Ýñ³å»ë, ¹åñáóÝ ³ÛÝ í³ÛñÝ ¿, áñï»Õ ëáíáñáÕ-

Ý»ñÁ Ó»éù »Ý μ»ñáõÙ ³ÝÑñ³Å»ßï ·Çï»ÉÇùÝ»ñ ¨ û·ï³Ï³ñ ÷áñÓ,

áñáÝó û·ÝáõÃÛ³Ùμ Ï³ñáÕ³Ý³Ý Ñ³ñÙ³ñ³í»ï áõ Ý»ñ¹³ßÝ³Ï ½·³É

Çñ»Ýó Ý»ñÏ³ÛÇë Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç, ³é³í»É ¨ë` û-

ï³ñ »ñÏñáõÙ, ûï³ñ ÅáÕáíñ¹Ç Ù»ç Çñ»Ýó ûï³ñí³Í ã½·³Ý: ²í»-

Éáñ¹ ã¿ Ýß»É, áñ ³í»ÉÇ Ñ³×³Ë, ÍÝáÕÝ»ñÇ ËÇëï ½μ³Õí³Í ÉÇÝ»Éáõ ¨

³ÛÉ¨³ÛÉ å³ï×³éÝ»ñáí, ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ Ýå³ï³Ï³ëÉ³ó áõ ³é³í»É

Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùμ Ñ»Ýó ¹åñáóÝ ¿ Çñ³Ï³Ý³óÝáõÙ ë÷Ûáõéù³Ñ³Û »ñ»-

Ë³Ý»ñÇ ÏñÃ³Ï³Ý áõ ¹³ëïÇ³ñ³Ïã³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÁ, ù³Ý

ÁÝï³ÝÇùÁ: ºí, ³Ýßáõßï, ³í»ÉÇ Ù»Í ã³÷áí ¹åñáóÝ ¿ Ýå³ëïáõÙ

³ñÅ³Ý³íáñ ù³Õ³ù³óáõ áõ ³ÝÓÝ³íáñáõÃÛ³Ý ¹³ëïÇ³ñ³ÏÙ³ÝÝ

áõ Ó¨³íáñÙ³ÝÁ:

âÝ³Û³Í ÏÇñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÝ»ñÁ Ñ³Ù³ñíáõÙ »Ý Éñ³óáõóÇã

ÏñÃáõÃÛáõÝ ³å³ÑáíáÕ áõëáõÙÝ³ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ,

ë³Ï³ÛÝ Ù»Ýù Ù»ñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ Í³í³ÉáõÙ »Ýù ÏñÃ³Ï³Ý û-

ñ»ÝùÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý: Øß³Ï»É »Ýù Ñ³ïáõÏ Ï³ÝáÝ³¹ñáõÃ-

ÛáõÝ, Áëï áñÇ Ù»ñ ¹åñáóÇ ·»ñ³·áõÛÝ áõ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÁ ³½-

175

·³ÛÇÝ, Ù³Ûñ»ÝÇª Ñ³Ûáó É»½íÇ, ¨ ¹ñ³ ÙÇçáóáí Ù»ñ ³½·Ç ÑÇÝ³íáõñó

å³ïÙáõÃÛ³Ý, ¹³ñ³íáñ Ùß³ÏáõÛÃÇ, á·»Õ»Ý ³½·³ÛÇÝ ³í³Ý¹áõÛÃ-

Ý»ñÇ áõ ëáíáñáõÛÃÝ»ñÇ å³Ñå³ÝáõÙÝ ¿:

àõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÝ ³å³Ñáí»Éáõ Ñ³Ù³ñ Ý»ñ·ñ³íí³Í

»Ý áã ß³ï Ñ³ëïÇù³ÛÇÝ ³ßË³ïáÕÝ»ñ, ë³Ï³ÛÝ Ýñ³Ýó ³Ýë³ÑÙ³Ý

ÝíÇñí³ÍáõÃÛáõÝÝ áõ ëï³ÝÓÝ³Í ·áñÍÇ å³ï³ëË³Ý³ïíáõÃÛáõÝÁ

Éñ³óÝáõÙ »Ý å³Ï³ëÁ: ´³óÇ Ñ³Ûáó É»½íÇó áõ ·ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÇó,

Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç å³ïÙáõÃÛáõÝÇó áõ »ñ³Åßï³Ï³Ý ³ñí»ëïÇó, Ù»ñ

¹åñáó Ñ³×³ËáÕ ëáíáñáÕÝ»ñÁ áõë³ÝáõÙ »Ý ³½·³ÛÇÝ å³ñ»ñ áõ

å³ñ»Õ³Ý³ÏÝ»ñ, »ñ·»ñ, Ñ³ÛÏ³Ï³Ý μ³Ý³ÑÛáõëáõÃÛáõÝ, Ï»ñå³ñ-

í»ëï: ´³óÇ ³Ûë ³Ù»ÝÇó, Ù»Í áõß³¹ñáõÃÛáõÝ »Ýù ¹³ñÓÝáõÙ Ù»ñ ë³-

Ý»ñÇ μ³ñáÛ³·Çï³Ï³Ý áõ ·»Õ³·Çï³Ï³Ý ¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃÛ³Ý

Ñ³ñó»ñÇÝ, Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç áõ Ï»Ýó³ÕáõÙ í³ñùÇ áõ í³ñí»óá-

ÕáõÃÛ³Ý Ï³ÝáÝÝ»ñÇ ³ñÙ³ï³íáñÙ³ÝÝ áõ å³Ñå³ÝÙ³ÝÁ: ²é³ÝÓ-

Ý³Ñ³ïáõÏ í»ñ³μ»ñÙáõÝù »Ýù ¹ñë¨áñáõÙ »ñ³Åßï³Ï³Ý, ÝÏ³ñã³-

Ï³Ý, ¨ ³ÛÉ ëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ÛïÝ³μ»ñÙ³ÝÁ,

Ùß³ÏÙ³ÝÝ áõ ½³ñ·³óÙ³ÝÁ:

Ð³Ýñ³Ñ³Ûï ¿, áñ Ñ³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ Ù³ÝÏ³í³ñÅáõÃÛáõÝÝ ³ñÙ³-

ï³Ï³Ý μ»ÏáõÙ ¿ ³åñáõÙ: Ü³ËÏÇÝ áõëáõóã³Ï»ÝïñáÝ ¹åñáóÝ ³ñ³·

Ã³÷áí Çñ ï»ÕÁ ½ÇçáõÙ ¿ ³ß³Ï»ñï³Ï»ÝïñáÝ (ëáíáñáÕ³Ï»ÝïñáÝ)

¹åñáóÇÝ, áñÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ·»ñ³·áõÛÝ ëÏ½μáõÝùÝ ¿` ëáíáñ»É ëáíá-

ñ»óÝ»Éáí: ØÇ³Ý·³Ù³ÛÝ Ñ³ëÏ³Ý³ÉÇ ¿, áñ ³ÝÑñ³Å»ßï³μ³ñ ÷á÷á-

ËáõÃÛáõÝÝ»ñ åÇïÇ Ï³ï³ñí»Ý Ý³¨ ÏÇñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÝ»ñáõÙ: Ø³-

Ý³í³Ý¹, áñ ³ëïÇ×³Ý³μ³ñ ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇ í»ñ³ÍíáÕ ÏÇ-

ñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÝ»ñÇ ³é³ç Í³é³ÝáõÙ »Ý áã ÙÇ³ÛÝ ÇÙ³ó³Ï³Ý, Éáõ-

ë³íáñã³Ï³Ý, ³ÛÉ¨ Ñá·»μ³ñáÛ³Ï³Ý ¨ ·»Õ³·Çï³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñ:

²Ûëå»ë` ³ÛÅÙ ¹³ë³í³Ý¹íáÕ Ï³Ù áõëáõÙÝ³ëÇñíáÕ ³í³Ý¹³Ï³Ý ³-

é³ñÏ³Ý»ñÇÝ Ñ³í»É»É »Ýù ¨ë Éñ³óáõóÇã »ñ»ùÁ` ß³ËÙ³ï, áñ¨¿ Ñ³Û-

Ï³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý Ýí³·³ñ³ÝÇ íñ³ Ýí³·, ³½·³ÛÇÝ ¨ å³ñ³-

Ñ³Ý¹»ë³ÛÇÝ å³ñ:

176

Ø»ñ ¹åñáóáõÙ ³Û¹ ³Ù»ÝÇ Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùμ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ñ³-

Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ÝÛáõÃ³ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý μ³½³Ý ³ñ¹»Ý ëï»ÕÍí³Í ¿:

¸åñáóÇ Õ»Ï³í³ñáõÃÛáõÝÁ Ó»éù ¿ μ»ñ»É μ³í³ñ³ñ ù³Ý³ÏÇ ß³Ë-

Ù³ïÇ Ë³Õ³ë»Õ³ÝÝ»ñ, óáõó³¹ñÙ³Ý í³Ñ³Ý³ÏÝ»ñ, ß³ËÙ³ï³ÛÇÝ

Íñ³·ñ³íáñáõÙ áõÝ»óáÕ Ñ³Ù³Ï³ñ·ÇãÝ»ñ:

Ð³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ¹åñáóÇÝ ³é³ÛÅÙ Å³Ù³Ý³-

Ï³íáñ û·ï³·áñÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ïñ³Ù³¹ñ»É »Ý »ñ³Åßï³Ï³Ý ÅáÕ-

·áñÍÇùÝ»ñ` ¹áõ¹áõÏ (ÍÇñ³Ý³÷áÕ), ½áõéÝ³ ¨ ÃÙμáõÏ (¹ÑáÉ), Çñ»Ýó

»ñ»Ë³Ý»ñÇÝ ëáíáñ»óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ:

Üáñ ³é³ñÏ³Ý»ñÁ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇÝ ëáíáñ»óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ

ÁÝ¹·ñÏí»É »Ý ÷áñÓ³éáõ, áñ³Ï³íáñáõÙ áõÝ»óáÕ ï³Õ³Ý¹³íáñ

Ù³ëÝ³·»ï-Ù³ÝÏ³í³ñÅÝ»ñ:

²é³ÝÓÝ³å»ë å»ïù ¿ Ýß»Ýù ¹åñáóÇ å³ñáõëáõÛó ÌáíÇÝ³ñ ²í»-

ïÇëÛ³ÝÇ ³ßË³ï³ÝùÁ: Ä³Ù³Ý³ÏÇÝ ÌáíÇÝ³ñÁ ëáíáñ»Éáõ Ó»éù ¿

μ»ñ»É ÝÏ³ñÇã-Ùá¹»ÉÛáñÇ, Ù³ëë³Û³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ μ»Ù³¹ñÇãÇ

(é»ÅÇëáñ), Ç í»ñçá å³ñáõëáõÛóÇ Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñ: ºñÏ³ñ

÷ÝïñïáõùÝ»ñÇó Ñ»ïá ÌáíÇÝ³ñÁ Ñ³ëÏ³ó³í, áñ Çñ ·ÉË³íáñ áõ

ÝíÇñ³Ï³Ý ÏáãáõÙÁ å³ñÝ ¿: àõëÙ³ÝÁ ½áõ·ÁÝÃ³ó ÌáíÇÝ³ñÁ Ñ³×³-

Ë»É ¿ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ áõ Ýñ³ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇó ¹áõñë Ñ³ÛïÝÇ å³ñáõ-

ëáõÛó ¶³·ÇÏ ¶ÇÝáëÛ³ÝÇ Õ»Ï³í³ñ³Í §Î³ñÇÝ¦ å³ñ³ÛÇÝ Ñ³ÙáõÛÃÇ

å³ñ³åÙáõÝùÝ»ñÇÝ: ²Û¹ï»Õ ëï³ó³Í ÷áñÓÁ »Õ³í μ³í³Ï³Ý³ã³÷

³ñ¹ÛáõÝ³í»ï: Ð³Ù³¹ñ»Éáí ëï³ó³Í Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÁÝÓ»-

é³Í ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÌáíÇÝ³ñÁ Ññ³ß³ÉÇáñ»Ý Ñ³Ù³¹ñáõÙ ¿

¹³ëÏ³Ý áõ Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó å³ñ»ñÁ` í»ñ³Í»Éáí ¹ñ³Ýù Ï³ï³ñÛ³É

ïáÝ³Ï³Ý Ññ³í³éáõÃÛáõÝÝ»ñÇ: êñïÇ Ñáõ½áõÙáí áõ ÃñÃÇéáí ¿ áõëáõ-

ó³ÝáõÙ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý Ëáñ ³ÏáõÝùÝ»ñÇó μËáÕ ³½·³·ñ³Ï³Ý å³-

ñ»ñÁ` ¹ñ³Ýù Çñ ë³Ý»ñÇÝ Ññ³ÙóÝ»Éáí Ù³ùáõñ áõ ³Ý³ñ³ï: ØÇÝã¨

å³ñÇ μ»Ù³¹ñáõÃÛáõÝÝ ëÏë»ÉÁ å³ñáõëáõÛóÝ Çñ ëñïÇ å³ñïùÝ ¿ Ñ³-

Ù³ñáõÙ Ý»ñÏ³Û³óÝ»É ïíÛ³É å³ñÇ å³ïÙáõÃÛáõÝÁ, ³å³ Ù»ÏÝ³μ³-

ÝáõÙ ¿ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ å³ñ³ÛÇÝ ß³ñÅÙ³Ý ËáñÑñ¹³Ýß³Ï³Ý áõ Ñáõ-

177

½³Ï³Ý ·áõÝ»ñ³Ý·Á: ¸³ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë ÁÙμéÝ»Éáõ Ûáõ-

ñ³ù³ÝãÛáõñ å³ñ³ÛÇÝ ÏáÙåá½ÇóÇ³ÛÇ ¿áõÃÛáõÝÁ:

²Ûë ³Ù»ÝÇ ßÝáñÑÇí, ³Ûë ï³ñí³ ëÏ½μÇÝ Ï³Û³ó³Í ØáëÏí³ÛÇ

Ù³ñ½Ç ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ûÉÇÙåÇ³¹³ ëïáõ·³ï»ëáõÙ, ¹åñáóÇ

å³ñ³ËáõÙμÁ ³ñÅ³Ý³ó³í μ³ñÓñ³·áõÛÝ áõ μ³ñÓñ å³ñ·¨Ý»ñÇ:

Ð³çáÕáõÃÛáõÝÝ áÕ»Ïó»ó Ý³¨ ¹åñáóÇ ßÝáñÑ³ÉÇ »ñ·ãáõÑÇÝ»ñÇÝ ¨

³ÛÉ »ñ³Åßï³Ï³Ý Ñ³Ù³ñÝ»ñ Ï³ï³ñáÕÝ»ñÇÝ:

²Ûë ³Ù»ÝÁ Ýå³ëïáõÙ ¿, áñ è»áõïáíÇ Ñ³Û »ñ»Ë³Ý»ñÁ Ñëï³Ï

·Çï³Ïó»Ý Çñ»Ýó Í³·áõÙÁ, μ³í³ñ³ñ ã³÷áí ×³Ý³ã»Ý Çñ»Ýó Ñ»-

éáõ-Ñ»é³íáñ Ð³Û³ëï³Ý Ý³Ë³Ñ³Ûñ»ÝÇù ³ßË³ñÑÁ, ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝ

áõÝ»Ý³Ý Çñ»Ýó Ñ»ñáë Ý³Ë³Ñ³Ûñ»ñÇ, ºñÏñáñ¹ ³ßË³ñÑ³Ù³ñïÇÝ

Ù³ëÝ³Ïó³Í Ñ³Û ï³Õ³Ý¹³íáñ ½áñ³í³ñÝ»ñÇ, Ñ»ñáëÝ»ñÇ áõ ²ñ-

ó³ËÛ³Ý ³½³ï³Ù³ñïÇ ù³ç³Ù³ñïÇÏÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: ²ÝáõÙ »Ýù ³-

Ù»Ý ÇÝã, áñ Ù»ñ ë³Ý»ñÁ Ùïáñ»Ý áõ Ñëï³Ï áñáß»Ý Çñ»Ýó ¹»ñÝ áõ

ï»ÕÝ ³Ûë ÏÛ³ÝùáõÙ, Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ³ßË³ñÑáõÙ ¨ ×Çßï ÁÝïñ»Ý Ç-

ñ»Ýó Ý»ñÏ³ áõ ³å³·³ ÏÛ³ÝùÇ áõÕÇÝ:

àñå»ë Ù»ñ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ ³Ý³ã³é ·Ý³Ñ³ï³Ï³Ý` Ù»çμ»-

ñáõÙ »Ù Ù»ñ ë³Ý»ñÇó Ù»ÏÇ ï³ïÇÏÇ` ïÇÏÇÝ Â³ÙÇÉ³ Þ³Ñ·»É¹Û³ÝÇ

ËáëùÁ, áñ ïå³·ñí»É¿ Ù»ñ Ñ³Ù³ÛÝùÇ áõ ¹åñáóÇ ÏÛ³ÝùÝ áõ ³éûñÛ³Ý

³ñï³óáÉáÕ §àõñ³ËáõÃÛáõÝ¦ (Радость) ³Ùë³Ã»ñÃ - å³ñμ»ñ³Ï³-

ÝáõÙ. §…ºë ³ñ¹»Ý »ñÏ³ñ ï³ñÇÝ»ñ ¿, ÇÝã μÝ³ÏíáõÙ »Ù èáõë³ëï³-

ÝáõÙ: ²Ûëï»Õ »Ý ÍÝí»É, Ù»Í³ó»É ÇÙ »ñ»Ë³Ý»ñÁ: è»áõïáíáõÙ »Ý ÉáõÛë

³ßË³ñÑ »Ï»É ÃáéÝÇÏÝ»ñë: Ø»ñ ÁÝï³ÝÇùáõÙ ÙÇßï Ëáë»Éáõ Ùï³Í»É

»Ýù éáõë»ñ»Ý: ê³Ï³ÛÝ Ù»ñ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ³ñÙ³ïÝ»ñÁ Ù»½ »ñμ»ù Ñ³Ý-

·Çëï ã»Ý ïí»É: Þ³ï ¿ÇÝù áõ½áõÙ, áñ Ù»ñ Å³é³Ý·Ý»ñÇ Ï³åÁ Ø³Ûñ

Ð³Û³ëï³ÝÇ áõ Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç Ñ»ï Ó¨³Ï³Ý μÝáõÛÃ ãÏñÇ: ²Ûó»ÉáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÁ Ð³Û³ëï³Ý, å³ïÙ³Ï³Ý áõ ï»ë³ñÅ³Ý í³Ûñ»ñÇ ¹ÇïáõÙÁ,

å³ïÙ³·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ·ñù»ñÁ, Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ í³Ûñ»ñ ³Ûó»ÉáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ, Ñ³Ûñ»Ý³ÏÇóÝ»ñÇ Ñ»ï Ñ³ñ³μ»ñí»ÉÁ ³Ýã³÷ ïå³íáñÇã ²-

ñ³ñ³ïÇ Ñ³Û³óùÇ ï³Ï` Ù³ñ¹ÏáõÃÛ³Ý ÍÝÝ¹³í³Ûñ-μÝûññ³ÝáõÙ… ºë

178

³Ù»Ý ÇÝã Ý³Ë³Ó»éÝáõÙ áõ ³ÝáõÙ ¿Ç, áñ ÁÝï³ÝÇùÇë ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ù»ç

³ñÃÝ³óÝ»Ù Ñ³Ûñ»Ý³ëÇñáõÃÛ³Ý áõ Ñ³Û³ëÇñáõÃÛ³Ý ·»ÝÁ: ê³Ï³ÛÝ ³-

é³Ýó Ù³Ûñ»ÝÇª Ñ³Ûáó É»½íÇ ÇÙ³óáõÃÛ³Ý ÇÙ ç³Ýù»ñÝ ³ñ·»É³ÏíáõÙ

¿ÇÝ: àõ »ë ÇÝÓ ³Ý½áñ ¿Ç ½·áõÙ` áñ¨¿ μ³Ý ÷áË»Éáõ, áñ¨¿ μ³Ýáí û·Ý»-

Éáõ … Ð³Û»ñ»ÝÇ ÇÙ ÇÙ³óáõÃÛáõÝÁ ß³ï Ñ»éáõ ¿ñ μ³í³ñ³ñ ¨ ³é³í»É

ù³Ý` Ç¹»³É³Ï³Ý ÉÇÝ»Éáõó: ºñÏ³ñ Å³Ù³Ý³Ï Ùï³ï³ÝçáõÃÛáõÝÝ»ñÁ

ï³é³å³Ýù ¿ÇÝ å³ï×³éáõÙ ÇÝÓ, áõ Ñ³ÝÏ³ñÍ ûñ»ñÇó ÙÇ ûñ, ÇÝÓ Ñ³-

Ù³ñ ³Ýëå³ë»ÉÇ áõ Ñáõñ³ËáõÃÛáõÝ ÇÙ, »ë ÝÏ³ï»óÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ÏÇ-

ñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÇ óáõó³Ý³Ï-³½¹³·ÇñÁ: ²ÝÙÇç³å»ë Ùï³, ·ñ³Ýó»-

óÇ ÃáéÝÇÏÇë… ëÏë»óÇ Ñ³×³Ë»É ¨ ÇÝùë… Ñ»ïá ¿É §í³ñ³Ï»óÇ¦ ÁÝ-

ï³ÝùÇë ÙÛáõë ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ…

²ÛÅÙ »éûñÛ³ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¹åñáóÁ Ù»ñ »ñÏñáñ¹ ïáõÝÝ áõ ÁÝï³-

ÝÇùÝ ¿: ºë ß³ï ³ÏÝ³éáõ Ï»ñåáí »Ù ï»ëÝáõÙ, Ã» »ñ»Ë³Ý»ñÇÝ áõ Ñ³-

Û»ñ»Ý ëáíáñ»É ó³ÝÏ³óáÕÝ»ñÇÝ ¹åñáó ÁÝ¹áõÝ»ÉÇë áõ áõëÙ³Ý ÁÝÃ³ó-

ùáõÙ, áñù³Ý ç³Ýù áõ »é³Ý¹ »Ý ·áñÍ³¹ñáõÙ áõ ÇÝã ë»ñ áõ ÝíÇñáõÙ »Ý

óáõó³μ»ñáõÙ Ù³ÝÏ³í³ñÅ-áõëáõóÇãÝ»ñÁ, ÇÝãåÇëÇ Ñ³ñáõëï ·ñ³Ï³-

ÝáõÃÛáõÝ áõ óáõó³¹ñ³ÙÇçáóÝ»ñ, Ñ³Ù³Ï³ñ·ã³ÛÇÝ ï»ËÝÇÏ³, Ñ³Û³-

ßáõÝã ÝÏ³ñÝ»ñ, í³Ñ³Ý³ÏÝ»ñ, ³ÕÛáõë³ÏÝ»ñ áõ ù³ñï»½Ý»ñ, ï»ë³-

ýÇÉÙ»ñ áõ Ó³ÛÝ»ñÇ½Ý»ñ »Ý û·ï³·áñÍáõÙ ¹³ë»ñÝ ³í»ÉÇ Ñ»ï³ùñùÇñ

áõ ï»ë³Ý»ÉÇ ¹³ñÓÝ»Éáõ áõ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ»ï Ï³åÝ ³é³í»É ³Ùáõñ áõ

½·³ó³Ï³Ý ¹³ñÓÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ¦:

ÆëÏ³å»ë, Ù»Ýù` è¸ Ù»ñÓÙáëÏáíÛ³Ý è»áõïáí ù³Õ³ùÇ ÏÇñ³Ï-

ÝûñÛ³ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¹åñáóÇ μáÉáñ Ù³ÝÏ³í³ñÅÝ»ñë áõ ³ßË³ïáÕ-

Ý»ñë, Ù»ñ ¹åñáóÝ ³ßË³ïáõÙ »Ýù í»ñ³Í»É Ù»Í, Ñáõë³ÉÇ, ç»ñÙ áõ

ï³ùáõÏ Ñ³Û³ßáõÝã ÙÃÝáÉáñï áõÝ»óáÕ ÙÇ ï³Ý, áñÇ §μÝ³ÏÇãÝ»ñÁ¦

³Ù»Ý ß³μ³Ãí³ í»ñçÇÝ »éûñÛ³ÛÇ ÁÝÃ³óùáõÙ ÙÇÙÛ³ÝóÇó ³Ýμ³Å³Ý

»Ý ¨ ÙÇÙÛ³Ýó Ñ»ï ÏÇëáõÙ »Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý ³ßËáõÛÅ, Ñ»ï³ùñùÇñ ³ß-

Ë³ï³ÝùÝ áõ ³ÏïÇí, μ»ñÏñ³Ýùáí É»óáõÝ Ñ³Ý·ÇëïÁ, ëáíáñ³Ï³Ý

³éûñÛ³ áõ Ñ³Ý¹Çë³íáñ, ïáÝ³Ï³Ý ûñ»ñÁ, μ³ñÇ ÑÇÝ áõ Ýáñ ³í³Ý-

¹áõÛÃÝ»ñÁ:

179

âÙáé³Ý³Ýù ³ë»É, áñ Ýß³Í Ýí³×áõÙÝ»ñÇ áõ Ñ³çáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ

Ù»ç Çñ áõñáõÛÝ ÉáõÙ³Ý áõÝÇ Ù»ñ ÑÇÝ³íáõñó áõ Ýáñ Ñ³Ûñ»ÝÇù Ð³Û³ë-

ï³ÝÁ: ²Ù»Ý ï³ñÇ ê÷ÛáõéùÇ ¨ ÎñÃáõÃÛ³Ý Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÏáÕ-

ÙÇó Ý»ñùÇÝ áõ ³ñï³ùÇÝ ê÷ÛáõéùÇáõëáõóÇãÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³í³Ý¹³μ³ñ

Ï³½Ù³Ï»ñåíáÕ í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý ¹³ëÁÝÃ³óÝ»ñÁ, áñ ³ÝóÏ³ó-

ÝáõÙ ¿ ºñ¨³ÝÇ å»ï³Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÇ ¹³ë³Ëáë³Ï³Ý Ï³½ÙÇ ¨

Ññ³íÇñí³Í ³ÛÉ Ù³ëÝ³·»ïÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó, §²ñÇ ïáõÝ¦ Íñ³·ñÇ Çñ³-

·áñÍáõÙÁ, áõëáõÙÝ³ûÅ³Ý¹³Ï Ó»éÝ³ñÏÝ»ñáí áõ ¹³ë³·ñù»ñáí ³å³-

ÑáíáõÙÁ ³Ý»ñÏμ³Ûáñ»Ý Ýå³ëïáõÙ »Ý Ù»ñ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇÝ áõ û·-

ÝáõÙ` Ñ³Ûñ»ÝÇùÇó Ñ»éáõ Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùμ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ Ù»ñ ëï³ÝÓ-

Ý³Í ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ:

Ðåçþìå

Â ñòàòüå ïðåäñòàâëåíû îáðàçîâàòåëüíî-âîñïèòàòåëüíûå

ðàáîòû âîñêðåñíîé øêîëû àðìÿíñêîé îáùèíû ïîäìîñêîâíîãî ãîðî-

äà Ðåóòîâà ÐÔ. Îòìå÷åíû îñîáåííîñòè ïðîâîäèìûõ ðàáîò â ïî-

äîáíîé øêîëå è òå èííîâàöèè, êîòîðûå èñïîëüçóþòñÿ â ïðîöåññå

ïðåïîäàâàíèÿ ñ öåëüþ ôîðìèðîâàíèÿ äóõîâíîãî îáëèêà ó÷àùèõñÿ.

Ñòàòüÿ ìîæåò áûòü òàêæå ïîëåçíà è äëÿ äåÿòåëüíîñòè âîñêðåñ-

íûõ è èíûõ òèïîâ àðìÿíñêèõ øêîë äðóãèõ êîëîíèé äèàñïîðû.

Summary

The article presents educational practices at Sunday school of

the Armenian community in Reutov, a town not far from Moscow. It

outlines the specific problems of educational work in this kind of

schools in general, as well as the innovative approaches to academic

teaching and encouragement of students’ moral values. The article

can be helpful to the planning of educational activities at school, in the

Armenian diaspora at large.

180

§²ðØ²î¦ ÎÆð²ÎÜúðÚ² ¸äðàòÆ ºì äðÆÎàô´²ÜêÎÆ

Ø²ÜÎ²Î²Ü êîºÔÌ²¶àðÌ²Î²Ü ÎºÜîðàÜÆ §Ê²âø²ð¦

ØÆ²ìàðØ²Ü öàðÒÆò

ºñ»ÙÛ³Ý ².

Îñ³ëÝá¹³ñ, §Ê³ãù³ñ¦ ÙÇ³íáñáõÙ

Ò»ñ áõß³¹ñáõÃÛ³ÝÝ »Ýù Ý»ñÏ³Û³óÝáõÙ Éñ³óáõóÇã ÏñÃáõÃÛ³Ý

§Ê³ãù³ñ¦ ÙÇ³íáñÙ³Ý Íñ³·ÇñÁ, áñÁ Ï³½Ùí»É ¿ 2009 Ãí³Ï³ÝÇÝ ¨

ÙÇÝã¨ ÑÇÙ³ Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùμ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ Îñ³ëÝá¹³ñÇ äñÇÏáõ-

μ³ÝëÏÇ Ù³ÝÏ³Ï³Ý ëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÇ ¨ §²ñÙ³ï¦ ÏÇ-

ñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÇ §Ê³ãù³ñ¦ ÙÇ³íáñÙ³Ý ËÙμ»ñáõÙ: Ìñ³·ÇñÁ

·ñ³Ëáëí³Í ¿ Îñ³ëÝá¹³ñÇ ·Çï³Ù»Ãá¹³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÇ ÏáÕÙÇó

2011 Ãí³Ï³ÝÇÝ, ÏáãíáõÙ ¿ §Ð³Ûáó É»½áõ ¨ Ñ³Ûñ»Ý³·ÇïáõÃÛáõÝ¦:

Î³½Ùí³Í ¿ 7-18 ï³ñ»Ï³Ý ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, 3 ï³ñí³ áõ-

ëáõóÙ³Ùμ:

§Ê³ãù³ñ¦ ÙÇ³íáñáõÙÝ áõÝÇ 4 ËáõÙμ (§Ð³ÛÏ¦, §ÐáíÑ³ÝÝ»ë

ÂáõÙ³ÝÛ³Ý¦, §²ñ¨ÇÏ¦ ¨ §ê³ëáõÝóÇ ¸³íÇÃ¦): Úáõñ³ù³ÝãÛáõñÇ ËáõÙ-

μÁ Ï³½Ùí³Í ¿ 12-15 Ñá·áõó ¨ μ³Å³Ýí³Í ¿ 2-³Ï³Ý »ÝÃ³ËÙμ»ñÇ,

Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý³μ³ñ 6-8 Ñá·Ç: ²é³çÇÝ ï³ñí³ ËÙμÇ Ñ³Ù³ñ

Ý³Ë³ï»ëí³Í ¿ 144 Å³Ù, ß³μ³Ã³Ï³Ý 6 Å³Ù (2 Å³Ù ËÙμÇ Ñ³-

Ù³ñ, 2-³Ï³Ý Å³Ù ³Ù»Ý ÙÇ »ÝÃ³ËÙμÇ Ñ³Ù³ñ), »ñÏñáñ¹ ¨ »ññáñ¹

ï³ñí³ áõëáõóÙ³Ý Ñ³Ù³ñ Ý³Ë³ï»ëí³Í ¿ 216 Å³Ù, ß³μ³Ã³Ï³Ý

10 Å³Ù (2 Å³Ù ËÙμÇ Ñ³Ù³ñ, 8 Å³Ù »ÝÃ³ËÙμ»ñÇ, ³ÛëÇÝùÝ 4-³Ï³Ý

Å³Ù ³Ù»Ý ÙÇ »ÝÃ³ËÙμáõÙ):

Ìñ³·ñÇÝ áõÝÇ áõëáõóáÕ³Ï³Ý ¨ ¹³ëïÇ³ñ³Ïã³Ï³Ý Ýå³ï³Ï.

àõëáõóáÕ³Ï³Ý

êáíáñ»óÝ»É Ñ³Ûáó ï³é»ñÁ ¨ ù»ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, Ñ³Û»ñ»Ý

μ³Ý³íáñ ËáëùÁ:

181

Ì³ÝáÃ³óÝ»É Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç Í³·Ù³Ý áõ ½³ñ·³óÙ³Ý å³ï-

ÙáõÃÛ³ÝÁ, Ùß³ÏáõÛÃÇÝ:

¸³ëïÇ³ñ³Ïã³Ï³Ý

ê»ñÙ³Ý»É Ñ³Ûñ»Ý³ëÇñáõÃÛáõÝ, ë»ñ Ñ³Ûñ»ÝÇùÇ ¨ Ñ³Û Åá-

Õáíñ¹Ç ÝÏ³ïÙ³Ùμ:

Ìñ³·ñÇ ³ñ¹Ç³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ

Îñ³ëÝá¹³ñÁ μ³½Ù³½· ù³Õ³ù ¿, ¨ Ñ³Û»ñÁ Ù»Í³Ù³ëÝáõÃÛáõÝ

»Ý Ï³½ÙáõÙ ³Û¹ ³½·³ÛÇÝ Ù»Í ÁÝï³ÝÇùáõÙ: øÇã ã»Ý ³ÛÝ ÁÝï³ÝÇù-

Ý»ñÁ, áñáÝù áõ½áõÙ »Ý å³Ñå³Ý»É Ñ³Û»ñ»ÝÁ, Ñ³Ûáó É»½áõÝ, Ñ³Û

Ùß³ÏáõÛÃÁ, å³ïñ³ëï »Ý Çñ»Ýó Í³Ýñ³μ»éÝí³Í ³éûñÛ³ÛÇ Ù»ç

ÁÝ¹·ñÏ»É Ñ³Ûáó É»½íÇ áõëáõóáõÙÁ: Ìñ³·ÇñÁ Ï³½Ùí³Í ¿ éáõë³Ëáë-

Ý»ñÇ Ñ³Ù³ñª Áëï ºñ³½ÇÏ Ð³ñáõÃÛáõÝÛ³ÝÇ Íñ³·ñÇ ¨ ³ñ¹Ç å³-

Ñ³ÝçÝ»ñÇ: ä³ñμ»ñ³μ³ñ, Ýáñ³Ó¨áõÃÛ³ÝÁ Ñ³ÙÁÝÃ³ó, áñáÝíáõÙ »Ý

Ýáñ Ù»Ãá¹Ý»ñ ¨ áõÕÇÝ»ñ£

²é³çÇÝ ï³ñí³ Ã»Ù³ïÇÏ åÉ³ÝÁ ÁÝ¹·ñÏáõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³É Ã»Ù³-

Ý»ñÁª

Ì³ÝáÃáõÃÛáõÝ Ñ³Ûáó ³Ûμáõμ»ÝÇ ï³é»ñÇ ¨ ÑÝãÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï

ÖÇßï ³ñï³ë³Ý»É ¨ ·ñ»É Ñ³Û»ñ»Ý ÑÝãÛáõÝÝ»ñÝ áõ ï³é»ñÁ, Í³-

ÝáÃ³Ý³É Ñ³Û»ñ»Ý Ó³ÛÝ³íáñ ¨ μ³Õ³Ó³ÛÝ ÑÝãÛáõÝÝ»ñÇÝ, Ñ³Ù»Ù³-

ï»Éáí éáõë»ñ»ÝÇ Ñ»ï, áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ¹³ñÓÝ»É ³ÛÝ ÑÝãÛáõÝÝ»ñÇ

íñ³, áñáÝù ãÏ³Ý éáõë»ñ»ÝáõÙ:

´³Ý³íáñ ËáëùÇ ½³ñ·³óáõÙ (I ³ëïÇ×³Ý)

Ì³ÝáÃ³óÝ»É Ñ³Û»ñ»ÝÇ ³ÏïÇí μ³é³å³ß³ñÇÝ, ÁÝÃ»ñó³ÝáõÃ-

ÛáõÝ ¨ Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñ, å³ïÙ»É ÁÝÃ»ñó³Í ï»ùëïÁ:

Ð³Û Ù³ÝÏ³Ï³Ý ·ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ

Ì³ÝáÃáõÃÛáõÝ Ñ³Û Ù³ÝÏ³Ï³·ÇñÝ»ñÇ` Ð. ÂáõÙ³ÝÛ³ÝÇ, Ô. ²Õ³-

Û³ÝÇ, Ú. ê³Ñ³ÏÛ³ÝÇ, ². ÊÝÏáÛ³ÝÇ, Ð. Ð³Ûñ³å»ïÛ³ÝÇ, ê. Î³åáõ-

ïÇÏÛ³ÝÇ ¨ ¶. ¶³μñÇ»ÉÛ³ÝÇ ¨ ³ÛÉ ·ñáÕÝ»ñÇ áõ Ýñ³Ýó ëï»ÕÍ³·áõ-

ÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ:

182

Ö³Ý³ãáÕ³Ï³Ý ½ñáõÛóÝ»ñ, »ñÏËáëáõÃÛáõÝÝ»ñ

Ü³Ë³ï»ëíáõÙ ¿ »ñ»Ë³Ý»ñÇ μ³é³å³ß³ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý, Ç-

ñ³ñ Ñ»ï ß÷í»Éáõ Ñ³Ù³ñ: ÐÇÙÝ³Ï³Ý Ã»Ù³ÝÝ»ñÝ »Ý.

§Ì³ÝáÃáõÃÛáõÝ¦, §ÆÙ ÁÝï³ÝÇùÁ¦, §Ð³ßÇí¦, §¶áõÛÝ»ñ¦, §êÝáõÝ¹¦,

§Þ³μ³Ãí³ ûñ»ñÁ¦, §î³ñí³ ³ÙÇëÝ»ñÝ áõ »Õ³Ý³ÏÝ»ñÁ¦ ¨ ³ÛÉÝ:

Ö³Ý³ãáÕ³Ï³Ý ¨ ¹³ëïÇ³ñ³Ïã³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ

Î³½Ù³Ï»ñå»É ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ ï³ñμ»ñ ïáÝ»ñÇ ³éÃÇíª Ð³-

Û³ëï³ÝÇ ³ÝÏ³ËáõÃÛ³Ý, ¸åñáõÃÛ³Ý, Ø³ÛñáõÃÛ³Ý, êáõñμ ÌÝÝ¹Ç,

êáõñμ ¼³ïÇÏÇ, ì³ñ¹³í³éÇ, Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç Ñ³ÕÃ³Ý³ÏÝ»ñÇÝ

ÝíÇñí³Í ïáÝ»ñÁ`

Ð³Ýñ³·áõÙ³ñ³ÛÇÝ ³ßË³ï³ÝùÝ»ñ

êïáõ·áÕ³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ, ³ÛëÇÝùÝ Ã»É³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ,

ù³ñï»ñÇ, Ã»ëÃ»ñÇ ÙÇçáóáí ëïáõ·»É Ó»éù μ»ñí³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁ:

²é³çÇÝ ï³ñí³ áõëáõóÙ³Ý Ñ³Ù³ñ û·ïíáõÙ »Ýù Ñ»ï¨Û³É

·ñù»ñÇó. æ. ¶ÛáõÉ³ÙÇñÛ³ÝÇ “¼³Ý·³Ï” ¨ ì³ã³·³Ý ê³ñ·ëÛ³ÝÇ

§²Ûμμ»Ý³ñ³Ý¦-Ý»ñÇó áõ ³ßË³ï³Ýù³ÛÇÝ ï»ïñ»ñÇó, ºñ³½ÇÏ Ð³-

ñáõÃÛáõÝÛ³ÝÇ §öáùñ ØÑ»ñ¦-Çó ¨ ·ñùÇÝ Ïóí³Í Ó³ÛÝ»ñÇ½Çó:

ºñÏñáñ¹ ï³ñí³ Ã»Ù³ïÇÏ åÉ³ÝÁ Ï³½Ùí³Í ¿ Ñ»ï¨Û³É Ã»Ù³-

Ý»ñÇóª

Ì³ÝáÃáõÃÛáõÝ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ñ»ï

Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý í³ñã³Ï³Ý ï³ñ³ÍùÁ, ¹ÇñùÁ,

ÏÉÇÙ³Ý, Ñ³ñÃ³í³Ûñ»ñÁ ¨ μ³ñÓñ³í³Ý¹³ÏÝ»ñÁ, ·»ï»ñÁ ¨ çñ³Ýóù-

Ý»ñÁ, μáõë³Ï³Ý ¨ Ï»Ý¹³Ý³Ï³Ý ³ßË³ñÑÁ, û·ï³Ï³ñ Ñ³Ý³ÍáÝ»-

ñÁ, ²ñó³ËÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝÁ:

´³Ý³íáñ ËáëùÇ ½³ñ·³óáõÙ (II ³ëïÇ×³Ý)

Ð³Û»ñ»ÝÇ μ³é³å³ß³ñÇ ½³ñ·³óáõÙ, ÁÝÃ»ñó³ÝáõÃÛáõÝ ¨

Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛáõÝ μ³é³ñ³ÝÇ û·ÝáõÃÛ³Ùμ, ÁÝÃ»ñó³Í ï»ùëïÇ

í»ñ³å³ïÙáõÙ:

183

Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ùß³ÏáõÛÃÁ

Ð³Û Ùß³ÏáõÛÃÇ ³ÝóÛ³ÉÝ áõ Ý»ñÏ³Ý ëÏë³Í àëÏ» ¹³ñÇó ÙÇÝã¨

Ù»ñ ûñ»ñÁ, Ñ³Ûáó ·ñ»ñÇ ëï»ÕÍáõÙÁª Ø»ëñáå Ø³ßïáó ¨ ê³Ñ³Ï

ä³ñÃ¨, Øáíë»ë Êáñ»Ý³óÇ, ¸³íÇÃ ²ÝÑ³ÕÃ ¨ ²Ý³ÝÇ³ ÞÇñ³Ï³óÇ,

Ñ³Û ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ëáßáñ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñ (¶ñÇ·áñ Ü³ñ»Ï³óÇ,

ê³Û³Ã-Üáí³, ÐáíÑ. ÂáõÙ³ÝÛ³Ý, ºÕÇß» â³ñ»Ýó, ìÇÉÛ³Ù ê³ñáÛ³Ý ¨

áõñÇßÝ»ñ), Ñ³Û Ýß³Ý³íáñ »ñ³Åßï³·»ïÝ»ñª ÎáÙÇï³ë, ²É»ùë³Ý¹ñ

êå»Ý¹Ç³ñÛ³Ý, ²ñ³Ù Ê³ã³ïñÛ³Ý), Ñ³Û ³Ï³Ý³íáñ ÝÏ³ñÇãÝ»ñ

(ÐáíÑ³ÝÝ»ë ²Ûí³½áíëÏÇ, ²ñßÇÉ ¶áñÏÇ, Ø³ñïÇñáë ê³ñÛ³Ý), Ñ³Û

·ÇïáõÃÛ³Ý Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñ (²ñï»Ù ØÇÏáÛ³Ý, ìÇÏïáñ Ð³Ùμ³ñ-

ÓáõÙÛ³Ý, úñμ»ÉÇ »Õμ³ÛñÝ»ñ) ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý ëï»ÕÍ³·áñÍáõÃÛáõÝÁª

·áñ·³·áñÍáõÃÛáõÝ, Ë»ó»·áñÍáõÃÛáõÝ, ¹³ñμÝáõÃÛáõÝ, áëÏ»ñãáõÃÛáõÝ,

Ñ³Û ×³ñï³ñ³å»ïáõÃÛáõÝÁ ¨ Ýñ³ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñÁ:

Ð³Û ·ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ

Ì³ÝáÃáõÃÛáõÝ Ñ³Û ·ñáÕÝ»ñÇ` Ð. ÂáõÙ³ÝÛ³ÝÇ, ²í»ïÇù Æë³-

Ñ³ÏÛ³ÝÇ, ²Ïë»É ´³ÏáõÝóÇ, ºÕÇß» â³ñ»ÝóÇ, ì³Ñ³Ý î»ñÛ³ÝÇ,

Ðñ³Ýï Ø³Ã¨áëÛ³ÝÇ, Ð³Ùá ê³ÑÛ³ÝÇ, ä³ñáõÛñ ê¨³ÏÇ, Ê³ãÇÏ

¸³ßï»ÝóÇ ¨ ³ÛÉ ·ñáÕÝ»ñÇ Ñ»ï áõ Ýñ³Ýó ëï»ÕÍ³·áõÍáõÃÛáõÝÝ»-

ñÇÝ:

ºñÏËáëáõÃÛáõÝÝ»ñ

Ü³Ë³ï»ëíáõÙ ¿ »ñ»Ë³Ý»ñÇ μ³é³å³ß³ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý, Ç-

ñ³ñ Ñ»ï ß÷í»Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ: ÐÇÙÝ³Ï³Ý Ã»Ù³Ý»ñÝ »Ý.

§Ì³ÝáÃáõÃÛáõÝ¦, §ÆÙ ÁÝï³ÝÇùÁ¦, §Ø³ñÙÝÇ Ù³ë»ñÁ¦, §Ð³Ý-

¹ÇåáõÙ ¨ Ññ³Å»ßï¦, §´³Ýç³ñ³Ýáó¦, §²Û·Ç¦, §ÞáõÏ³ÛáõÙ¦, §Ê³-

ÝáõÃáõÙ¦, §¼ñáõÛó Ñ»é³Ëáëáí¦ ¨ ³ÛÉ Ã»Ù³Ý»ñ:

ä»ï³Ï³Ý ¨ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý ïáÝ»ñ, ÑÇß³ï³ÏÇ ûñ»ñ

²Ù³Ýáñ ¨ ÌÝÝ¹Û³Ý ïáÝ»ñ, ²ñó³ËÇ í»ñ³ÍÝÝ¹Ç ûñ, ´³Ý³ÏÇ

ûñ, êáõñμ ì³ñ¹³Ý³Ýó ïáÝ, Î³Ý³Ýó ïáÝ, Ø³ÛñáõÃÛ³Ý ¨ ·»Õ»ó-

ÏáõÃÛ³Ý ïáÝ, ºñÏñ³å³ÑÇ ûñ, Ð³ÕÃ³Ý³ÏÇ ¨ Ë³Õ³ÕáõÃÛ³Ý ïáÝ,

184

Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý ïáÝ, ¶Çï»ÉÇùÇ, ·ñÇ ¨ ¹åñáõÃÛ³Ý ûñ, ²ÝÏ³-

ËáõÃÛ³Ý ïáÝ, àõëáõóãÇ ûñ, Â³ñ·Ù³Ýã³ó ïáÝ:

ÐÇß³ï³ÏÇ ûñ»ñ

ò»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ½áÑ»ñÇ ÑÇß³ï³ÏÇ ûñ, ºñÏñ³ß³ñÅÇ ½áÑ»ñÇ

ÑÇß³ï³ÏÇ ûñ.


Î³½Ù³Ï»ñå»É ¨ Ù³ëÝ³Ïó»É §²ñÙ³ï¦ ÏÇñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÇ

ÏáÕÙÇó Ï³½Ù³Ï»ñåíáÕ ï³ñμ»ñ ïáÝ»ñÇÝ ÝíÇñí³Í ÙÇçáó³éáõÙ-

Ý»ñÇ, ÇÝãåÇëÇù »Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ³ÝÏ³ËáõÃÛ³Ý, ¸åñáõÃÛ³Ý, Ø³Û-

ñáõÃÛ³Ý, êáõñμ ÌÝÝ¹Ç, êáõñμ ¼³ïÇÏÇ, ì³ñ¹³í³éÇ, Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç

Ñ³ÕÃ³Ý³ÏÝ»ñÇÝ ÝíÇñí³Í ïáÝ»ñÁ:


êïáõ·áÕ³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ, ³ÛëÇÝùÝ Ã»É³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ,

ù³ñï»ñÇ, Ã»ëÃ»ñÇ ÙÇçáóáí ëïáõ·»É Ó»éùμ»ñí³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁ:

ºñÏñáñ¹ ï³ñí³ áõëáõóáõÙÝ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³É ·ñù»-

ñáíª æ. ¶ÛáõÉ³ÙÇñÛ³Ý §Ø³Ûñ»ÝÇ É»½áõ 2¦, ºñ³½ÇÏ Ð³ñáõÃÛáõÝÛ³Ý

§öáùñ ØÑ»ñ¦ Ó³ÛÝ»ñÇ½ª ¾ÙÇÝ ØÏñïãÛ³Ý ¨ ÐáíÑ. ¼³ù³ñÛ³Ý §Ð³Û-

ñ»Ý³·ÇïáõÃÛáõÝ¦, Àðìåí Îâñåïÿí, Àðàêåë Ãþëáóäàãÿí è Íàèðà

Òîãàíÿí “Àðìåíîâåäåíèå”.

ºññáñ¹ ï³ñí³ Ã»Ù³ïÇÏ åÉ³ÝÁ Ï³½Ùí³Í ¿ Ñ»ï¨Û³É Ã»Ù³Ý»-

ñÇóª

ÐÝ³·áõÛÝ, ÑÇÝ áõ Ýáñ Ð³Û³ëï³ÝÇ å³ïÙáõÃÛáõÝ

Ð³ÛÏ³Ï³Ý É»éÝ³ßË³ñÑ, Ð³Û ÅáÕáíñ¹Ç Í³·áõÙÁ, Ñ³ÛÏ³Ï³Ý

å»ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Í³·áõÙÁ, ì³ÝÇ Ã³·³íáñáõÃÛáõÝ (Ü³ÇñÇ, ´Ç³Û-

Ý³, àõñ³ñïáõ, ²ñ³ñ³ïÇ Ã³·³íáõñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ Ã³·³íáñÝ»-

ñÁ), Ø»Í ¨ ÷áùñ Ð³Ûù, ÌáíÇó Íáí Ð³Û³ëï³Ý, ÐÇÝ Ð³Û³ëï³ÝÇ

Ã³·³íáñÝ»ñÁ, Ù»ÉÇùáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ùñÇë-

ïáÝ»áõÃÛ³Ý Ñéã³ÏáõÙÁ áñå»ë å»ï³Ï³Ý ÏñáÝ, Ñ³Û»ñÇ ³½·³·ñ³-

Ï³Ý å³ï»ñ³½ÙÝ»ñÁ, Ð³Ûáó ò»Õ³ëå³ÝáõÃÛáõÝÁ, Ð³Û³ëï³ÝÇ å»-

185

ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý í»ñ³Ï³Ý·ÝáõÙÁ, Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛáõÝÁ

ºñÏñáñ¹ Ñ³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇÝ, ²ñó³ËÛ³Ý ³½³ï³Ù³ñ-

ïÁ, Ð³Û³ëï³ÝÇ ³ÝÏ³ËáõÃÛ³Ý í»ñ³Ï³Ý·ÝáõÙÁ:

ÐÇÝ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ùß³ÏáõÛÃÁ

Ð³Û ¹åñáõÃÛ³Ý ¨ Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛ³Ý ëÏÇ½μÁ Ø»ëñáå Ø³ßïáóÇ

·ÉË³íáñáõÃÛ³Ùμ, ×³ñï³ñ³å»ïáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óáõÙÁ (Ë³ã³Ó¨

Ï»ÝïñáÝ³·Ùμ»Ã ÐéÇ÷ëÇÙ» ¨ ¼í³ñÃÝáó ï³×³ñÝ»ñÇ ßÇÝáõÃÛáõÝÁ),

Ù³Ýñ³ÝÏ³ñãáõÃÛ³Ý ëÏ½μÝ³íáñáõÙÁ (·ñù»ñÇ ½³ñ¹³ñÙ³Ý ³ñ-

í»ëï), Ëáßáñ Ùï³íáñ³Ï³ÝÝÝ»ñÇ` Øáíë»ë Êáñ»Ý³óáõ, ØËÇÃ³ñ

¶áßÇ, Ü»ñë»ë ÞÝáñÑ³Éáõ, Âáñáë èáëÉÇÝÇ, ê³ñ·Çë äÇÍ³ÏÇ, ØáÙÇ-

ÏÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ:

´³Ý³íáñ ËáëùÇ ½³ñ·³óáõÙ (III ³ëïÇ×³Ý)

ÀÝÃ»ñó³ÝáõÃÛáõÝ ¨ Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛáõÝ μ³é³ñ³ÝÇ û·ÝáõÃÛ³Ùμ,

ÁÝÃ»ñó³Í ï»ùëïÇ í»ñ³å³ïÙáõÙ, μ³é³å³ß³ñÇ ½³ñ·³óáõÙ:

Ð³Û»ñ»ÝÇ ù»ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ

ÊáëùÇ Ù³ë»ñÇ áõëáõóáõÙ` ·áÛ³Ï³Ý` ·áÛ³Ï³ÝÇ ÃÇíÁ, ÑáÉáíÝ»-

ñÁ ¨ ÑáÉáíáõÙÝ»ñÁ, ³Í³Ï³Ý, Ãí³Ï³Ý, μ³Û` μ³ÛÇ ¹»ÙùÁ, ÃÇíÁ, Å³-

Ù³Ý³ÏÝ»ñÁ, ¹»ñ³ÝáõÝ` ï»ë³ÏÝ»ñÇ ·áñÍ³ÍáõÃÛáõÝÁ ËáëùÇ Ù»ç,

ÃÇíÁ ¨ ÑáÉáíáõÙÁ, Ù³Ïμ³Û£

Ð³Û ·ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ

Ì³ÝáÃáõÃÛáõÝ Ñ³Û ·ñáÕÝ»ñÇ` ÐáíÑ³ÝÝ»ë ÂáõÙ³ÝÛ³ÝÇ, ºÕÇß»

â³ñ»ÝóÇ, ÐáíÑ³ÝÝ»ë ÞÇñ³½Ç, êÇÉí³ Î³åáõïÇÏÛ³ÝÇ, ä³ñáõÛñ

ê¨³ÏÇ ¨ ³ÛÉ ·ñáÕÝ»ñÇ Ñ»ï áõ Ýñ³Ýó ëï»ÕÍ³·áõÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ:

ºñÏËáëáõÃÛáõÝÝ»ñ

ÐÇÙÝ³Ï³Ý Ã»Ù³ÝÝ»ñÝ »Ý.

§ÆÙ ïáõÝÁ¦, §ÆÙ ë»ÝÛ³ÏÁ¦, §ê»Õ³ÝÇ ßáõñç¦, §ÆÙ ù³Õ³ùÁ¦,

§öáÕáó¦, §Ø³ëÝ³·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñ¦, §´ÅßÏÇ Ùáï¦, §¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý

ëñ³ÑáõÙ¦, §Ê³ÝáõÃáõÙ¦, §ÞáõÏ³ÛáõÙ¦, §¸»Õ³ïáõÝ¦ ¨ ³ÛÉÝ:

Ð³Û ²é³ù»É³Ï³Ý »Ï»Õ»óáõ ïáÝ»ñÁ, Ýñ³Ýó ËáñÑáõñ¹Á, ³Û¹

ïáÝ»ñÇ Ñ»ï Ï³åí³Í ëáíáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: Ð³Û ÅáÕáíñ¹Ç ï³ñ³½Á

186


Î³½Ù³Ï»ñå»É ¨ Ù³ëÝ³Ïó»É §Ê³ãù³ñ¦ ÙÇ³íáñÙ³Ý, §²ñ-

Ù³ï¦ ÏÇñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÇ ¨ Ù³ÝÏ³Ï³Ý ëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý

Ï»ÝïñáÝÇ ÏáÕÙÇó Ï³½Ù³Ï»ñåíáÕ ï³ñμ»ñ ïáÝ»ñÇÝ ÝíÇñí³Í ÙÇ-

çáó³éáõÙÝ»ñÇÝ, ÇÝãåÇëÇù »Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ³ÝÏ³ËáõÃÛ³Ý, ¸åñáõÃ-

Û³Ý, Ø³ÛñáõÃÛ³Ý, Üáñ ï³ñí³Ý, êáõñμ ÌÝÝ¹ÇÝ, Ø³ñïÇ 8-ÇÝ, êáõñμ

¼³ïÇÏÇÝ, ì³ñ¹³í³éÇÝ, Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç Ñ³ÕÃ³Ý³ÏÝ»ñÇÝ ÝíÇñí³Í

ïáÝ»ñÁ:


²Ù»Ý Ýáñ Ã»Ù³ÛÇ Ûáõñ³óáõÙÝ ëïáõ·íáõÙ ¿ ëïáõ·áÕ³Ï³Ý ³ß-

Ë³ï³ÝùÝ»ñÇ, ³ÛëÇÝùÝ Ã»Ù³ïÇÏ Ë³ãμ³é»ñÇ, ù³ñï»ñÇ, Ã»ëÃ»ñÇ

ÙÇçáóáí:

ºññáñ¹ ï³ñí³ áõëáõóÙ³Ý Ñ³Ù³ñ û·ïíáõÙ »Ýù Ñ»ï¨Û³É ¹³-

ë³·ñù»ñÇóª æ. ¶ÛáõÉ³ÙÇñÛ³ÝÇ §Ø³Ûñ»ÝÇ É»½áõ 3¦, ¸³íÇÃ ¶ÛáõñçÇÝ-

Û³ÝÇ ¨ Ü³ñÇÝ» Ð»ù»ùÛ³ÝÇ §Ø³Ûñ»ÝÇ 3¦, §Ø³Ûñ»ÝÇ 4¦, ºñ³½ÇÏ

Ð³ñáõÃÛáõÝÛ³ÝÇ §öáùñ ØÑ»ñ¦ ·ñùáí ¨ Ó³ÛÝ»ñÇ½áí, ²ñï³Ï Øáí-

ëÇëÛ³ÝÇ §Ð³Ûáó å³ïÙáõÃÛáõÝ¦:

Ìñ³·ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ û·ï³·áñÍíáõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³É

ëÏ½μáõÝùÝ»ñÁ`

¸ÇïáÕ³Ï³Ý- ¹ÇïáÕ³Ï³Ý å³ñ³·³Ý»ñÇ û·ï³·áñÍáõÙ:

Ð³Ù³·áñÍ³Ïó³Ï³Ý – ¹³ëÇ ÁÝÃ³óùáõÙ áõëáõóÇãÁ ¨ ³ß³-

Ï»ñïÁ Ñ³Ý¹»ë »Ý ·³ÉÇë áñå»ë ¹³ëÁÝÏ»ñÝ»ñ:

Ð»ï¨áÕ³Ï³Ý - Ï³ÝáÝ³íáñ Ñ³×³Ë»É å³ñ³åÙáõÝùÝ»ñÇÝ

áõ Ï³ï³ñ»É Ñ³ÝÓÝ³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

Ð³çáñ¹³Ï³Ý - áõëáõóáõÙÁ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ å³ñ½Çó ¹»åÇ

μ³ñ¹Á, Ù³ïã»ÉÇ Ó¨áí:

²ÝÑ³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý - ³ÝÑ³ï³Ï³Ý Ùáï»óáõÙ Ûáõñ³ù³Ýã-

Ûáõñ ³ß³Ï»ñïÇÝ:

§Ê³ãù³ñ¦ ÙÇ³íáñáõÙÁ Ù³ëÝ³ÏóáõÙ ¿ Ñ³Ù³Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¨ Ñ³-

Ù³éáõë³ëï³ÝÛ³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ£ ì»ñçÇÝ 3 ï³ñÇÝ»ñÇÝ Ù³ë-

187

Ý³Ïó»É »Ýù §Ø»Ýù »Õ»É »Ýù, Ù»Ýù Ï³Ýù, Ù»Ýù ÏÉÇÝ»Ýù¦ Ëáñ³·ñáí

·ñ³Ï³Ý ëï»ÕÍ³·áñÍáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ÙñóáõÛÃÇÝ, ß³Ñ»É

»Ýù ³é³çÇÝ Ï³ñ·Ç-1, »ñÏñáñ¹ Ï³ñ·Ç-2 ¨ »ññáñ¹ Ï³ñ·Ç-6 Ùñó³-

Ý³ÏÝ»ñ: Ø³ëÝ³Ïó»É »Ýù Ñ³Û³·ÇïáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ûÉÇÙ-

åÇ³¹³Ý»ñÇÝ, ºñ¨³ÝÇ ¶»Õ³·Çï³Ï³Ý ¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ï»Ýï-

ñáÝÇª å³ï³ÝÇ ÝÏ³ñÇãÝ»ñÇ ³Ù»Ý³ÙÛ³ ÙñóáõÛÃÇÝ£

²ÏïÇí Ù³ëÝ³ÏóáõÙ »Ýù §²ñÙ³ï¦ ÏÇñ³ÏÝûñÛ³ ¹åñáóÇ, Ù³Ý-

Ï³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÇ ¨ Ñ³Ù³éáõë³ëï³ÝÛ³Ý ÙñóáõÛÃÝ»ñÇÝ, áõÝ»Ýù ßá-

ß³÷»ÉÇ Ó»éùμ»ñáõÙÝ»ñ:

¶ñ³Ï³ÝáõÃáõÝ

1. æ. ¶ÛáõÉ³ÙÇñÛ³Ý, §²Ûμμ»Ý³ñ³ÝÇ Ù»Ãá¹³Ï³Ý áõÕ»óáõÛó¦, §¼³Ý-

·³Ï¦ Ññ³ï., ºñ¨³Ý, 2003:

2. æ. ¶ÛáõÉ³ÙÇñÛ³Ý, §Ø»Ãá¹³Ï³Ý áõÕ»óáõÛó¦ (ÆÙ ³é³çÇÝ ÁÝÃ»ñ-

ó³ñ³ÝÁ, Ø³Ûñ»ÝÇ 1, Ø³Ûñ»ÝÇ 2), §¼³Ý·³Ï¦ Ññ³ï., ºñ¨³Ý,

2005:

188

189

´Ý³·Çï³Ï³Ý ¨ ÑáõÙ³ÝÇï³ñ

³é³ñÏ³Ý»ñÇ áõëáõóÙ³Ý


190

191

¾ÎàÈà¶Æ²Î²Ü ÎðÂàôÂÚ²Ü Æð²Î²Ü²òØ²Ü

²è²ÜÒÜ²Ð²îÎàôÂÚàôÜÜºðÀ úî²ðºðÎðÚ²

àôê²ÜàÔÜºðÆ Ü²Ê²ä²îð²êî²Î²Ü ÎðÂàôÂÚ²Ü

Ð²Ø²Î²ð¶àôØ (üÇ½ÇÏ³ÛÇ áõëáõóÙ³Ý ûñÇÝ³Ïáí)


ºäÐ

Ø»ñ Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñáõÙ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý

ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÁ ³é³çÝ³ÛÇÝ ¿ ³ßË³ñÑÇ Ñ³Ù³ñÛ³ μáÉáñ ÏñÃ³Ï³Ý

Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñáõÙ: ¸³ Ù³ëÝ³íáñ³å»ë å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í ¿ ºñÏÇñ

ÙáÉáñ³ÏÇ íñ³ Ñ³ëï³ïí³Í ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý μ³ñ¹, Ý³Ë³×·Ý³Å³-

Ù³ÛÇÝ Çñ³íÇ×³Ïáí, áñÁ Ù»Í³å»ë ³ñ¹ÛáõÝù ¿ñ §Ù³ñ¹-μÝáõÃÛáõÝ¦

Ñ³Ï³¹ñáõÃÛ³Ý: Ø³ñ¹áõ ï»ËÝ³ÍÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ßÝáñÑÇí ³í»-

ÉÇ áõ ³í»ÉÇ ¿ Çñ»Ý ½·³óÝ»É ï³ÉÇë ç»ñÙáó³ÛÇÝ »ñ¨áõÛÃÁ ¨ ¹ñ³Ýáí

å³ÛÙ³Ý³íáñí³Í ½·³óíáõÙ ¿ ÏÉÇÙ³ÛÇ ¿³Ï³Ý ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñ,

³Ñé»ÉÇ ã³÷»ñÇ »Ý Ñ³ë»É Ï»ÝëáÉáñïÇ ³ÕÙáõÏ³ÛÇÝ, ¿É»Ïïñ³Ù³·-

ÝÇë³Ï³Ý ¨ ×³é³·³ÛÃ³ÛÇÝ ³ÕïáïáõÙÝ»ñÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñÁ, ù³Û-

ù³ÛíáõÙ ¿ ºñÏñÇ ÙÃÝáÉáñïÇ û½áÝ³ÛÇÝ ß»ñïÁ: ¸Åμ³Ëï³μ³ñ ³Ûë

ß³ñùÁ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ß³ñáõÝ³Ï»É, μ³Ûó ³ëí³ÍÝ ¿É μ³í³Ï³Ý ¿ Çñ³íÇ-

×³ÏÇ μ³ñ¹áõÃÛáõÝÁ ¨ íï³Ý·³íáñáõÃÛáõÝÁ å³ïÏ»ñ³óÝ»Éáõ Ñ³-

Ù³ñ:

²Ñ³ Ã» ÇÝãáõ í»ñçÇÝ 30-40 ï³ñÇÝ»ñÇ ÁÝÃ³óùáõÙ ³Û¹ù³Ý

Ï³ñ¨áñíáõÙ ¿ ëáíáñáÕÝ»ñÇ ³ÝÁÝ¹Ñ³ï ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý

·áñÍáõÝ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç Ó¨³íáñÙ³Ý ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÁ: ²Ûëûñ ËÝ¹Çñ ¿

¹ñí³Í ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É áã ÙÇ³ÛÝ §¾ÏáÉá-

·Ç³¦ ³é³ñÏ³ÛÇ Ï³Ù ¹³ëÁÝÃ³óÇ ÙÇçáóáí, ³ÛÉ¨ áõëáõó³ÝíáÕ μá-

Éáñ ³é³ñÏ³Ý»ñÇ û·ÝáõÃÛ³Ùμ` Ýñ³Ýó μáí³Ý¹³Ï³ÛÇÝ ¿ÏáÉá·³ó-

Ù³Ý ÙÇçáóáí: ÆÝã ¿ Ýß³Ý³ÏáõÙ ¿ÏáÉá·³óÝ»É ïíÛ³É ¹åñáó³Ï³Ý ³-

192

é³ñÏ³ÛÇ Ï³Ù μáõÑ³Ï³Ý ¹³ëÁÝÃ³óÇ μáí³Ý¹³ÏáõÃÛáõÝÁ: ¸Çï³ñ-

ÏáõÙÁ ïíÛ³É ¹»åùáõÙ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Ýù §üÇ½ÇÏ³¦ ³é³ñÏ³ÛÇ

ÝÏ³ïÙ³Ùμ: ¾ÏáÉá·³óÝ»É ýÇ½ÇÏ³ÛÇ ³Ûë Ï³Ù ³ÛÝ ¹³ë³ÝÛáõÃÇ μá-

í³Ý¹³ÏáõÃÛáõÝÁ Ýß³Ý³ÏáõÙ ¿ Ý³Ë í»ñÑ³Ý»É ýÇ½ÇÏ³ÛÇ ïíÛ³É ¹³-

ëÁÝÃ³óÇ ³ÛÝ Ã»Ù³Ý»ñÁ, áñáÝù ûÅïí³Í »Ý ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý Ý»ñáõ-

Åáí, ³ÛÝáõÑ»ï¨ ¿ÏáÉá·Ç³ÛÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ, ë³ÑÙ³-

ÝáõÙÝ»ñÁ, Ñ³ëÏ³óáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ·Çï³Ù»Ãá¹³Ï³Ý ÑÇÙÝ³íáñí³-

ÍáõÃÛ³Ùμ å»ïù ¿ Ý»ñÙáõÍ»É ýÇ½ÇÏ³ÛÇ ¿ÏáÉá·Ç³ï³ñ Ã»Ù³Ý»ñÇ μá-

í³Ý¹³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç: úñÇÝ³Ï ¿ÏáÉá·Ç³ÛÇ Ï³ñ¨áñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇó

¿ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý Ñ³Ù³ñ·Á, áñÁ Ï»Ý¹³ÝÇ ûñ·³ÝÇ½ÙÝ»ñÇ ¨ Ýñ³Ýó

μÝ³Ï³ï»Õ»ñÇ ³ÝÏ»Ý¹³Ý μ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇ ÙÇ³ëÝáõÃÛáõÝ ¿: àñå»ë

³Û¹åÇëÇÝ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ¹Çï³ñÏ»É ÙñçÝ³ÝáóÁ, ÍáíÁ, ù³Õ³ùÁ ¨ ³ÛÉÝ:

´Ý³Ï³Ý³μ³ñ ÇÙ³ëï áõÝÇ Ëáë»É ïíÛ³É ¿ÏáÑ³Ù³Ï³ñ·Ç ýÇ½ÇÏ³-

Ï³Ý íÇ×³ÏÇ Ù³ëÇÝ, áñáÝù μÝáõÃ³·ñíáõÙ »Ý ýÇ½ÇÏ³Ï³Ý å³ñ³-

Ù»ïñ»ñáí: Ð»ï³½áïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ óáõÛó »Ý ï³ÉÇë, áñ Ï³Ëí³Í

ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛ³Ý ï»ë³ÏÇó ýÇ½ÇÏ³ÛÇ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõ-

ÃÇ ¿ÏáÉá·³óÙ³Ý ëÏ½μáõÝùÝ»ñÁ ï³ñμ»ñ »Ý:

Ø»ñ ÏáÕÙÇó Ñ»ï³½áïí»É »Ý Ñ³Ýñ³ÏñÃ³Ï³Ý ¹åñáóÇ (ÑÇÙÝ³-

Ï³Ý ¨ ³í³·) ¨ μáõÑ»ñÇ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ýÇ½ÇÏ³ÛÇ ¹³ëÁÝÃ³óÝ»ñÇ ÇÝã-

å»ë ¿ÏáÉá·³óÙ³Ý, ³ÛÝå»ë ¿É áÕç ¹³ëÁÝÃ³óÇ ¿ÏáÉá·Ç³ï³ñ Ý»-

ñáõÅáí ûÅïí³Í Ã»Ù³Ý»ñÇ í»ñÑ³ÝÙ³Ý åñáó»ëÁ: ä³ñ½íáõÙ ¿, áñ

ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ áõ Ñ³ïÏ³å»ë Ýñ³

Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ÷áõÉáõÙ (1 áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñÇ) ýÇ½ÇÏ³ÛÇ

áõëáõóÙ³Ý åñáó»ëáõÙ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ

É³í³·áõÛÝ ï³ñμ»ñ³ÏÁ Ñ»ï¨Û³ÉÝ ¿.

1. ì»ñÑ³Ý»É ³Û¹ ûÕ³ÏÇ Ñ³Ù³ñ Ý³Ë³ï»ëí³Í ýÇ½ÇÏ³ÛÇ

¹³ëÁÝÃ³óÇ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý Ý»ñáõÅáí ûÅïí³Í Ã»Ù³Ý»ñ:

2. ú·ïí»Éáí áõëáõóÙ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ÇÝï»·ñ³ïÇí Ùá-

¹áõÉ³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Çó Ù»ñ ÏáÕÙÇó Ùß³Ïí»É ¿ ³Ûëå»ë Ïáãí³Í Ñ³ïáõÏ ¨

Ã»Ù³ïÇÏ ýÇ½ÇÏ³¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ÙÇÏñáÙá¹áõÉÝ»ñÇ ·³Õ³÷³ñÁ, áñÁ

μ³í³Ï³ÝÇÝ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ÏÇñ³éíáõÙ ¿ Ýßí³Í ûÕ³ÏáõÙ:

193

3. ´³í³Ï³ÝÇÝ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ¿ ¹³ë-Ñ³Ù³ÅáÕáíÝ»ñÇ Ï³½Ù³-

Ï»ñåáõÙÁ, áñï»Õ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ Ñ³Ý¹»ë »Ý ·³ÉÇë Áëï ýÇ½ÇÏ³ÛÇ

μ³ÅÇÝÝ»ñÇ (Ù»Ë³ÝÇÏ³, ÙáÉ»ÏáõÉ³ÛÇÝ ýÇ½ÇÏ³, ¿É»Ïïñ³Ù³·ÝÇë³-

Ï³ÝáõÃÛáõÝ, ûåïÇÏ³ ¨ ³ïáÙ³ÛÇÝ ýÇ½ÇÏ³) Çñ»Ýó ³é³ç³¹ñ³Í

¿ÏáÉá·Ç³ï³ñ ÁÝ¹Ñ³Ýñ³óÝáÕ Ã»Ù³Ý»ñÇ í»ñ³μ»ñÛ³É ½»ÏáõóáõÙÝ»-

ñáí: ¸ñ³Ýù Ï³½Ù³Ï»ñåíáõÙ »Ý Ýßí³Í μ³ÅÇÝÝ»ñÇ ³í³ñïÇÝ ¨ áñ-

å»ë Ï³ÝáÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ï³ñí³ Ïïñí³Íùáí Ï³½Ù³Ï»ñåíáõÙ »Ý

5 ÝÙ³Ý ÁÝ¹Ñ³Ýñ³óÝáÕ ¹³ë-Ñ³Ù³ÅáÕáíÝ»ñ:

4. üÇ½ÇÏ³ÛÇ áõëáõóÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ÏñÃáõÃ-

Û³Ý Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Éáõñç ûÕ³Ï ¿ Ýßí³Í áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñáí Ñ³Ù³-

ÉÇñ ³ñï³Éë³ñ³Ý³ÛÇÝ å³ñ³åÙáõÝùÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ, áñáÝù

Ù³ëÝ³íáñ³å»ë Ï³ñáÕ »Ý í»ñ³μ»ñ»É ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ ýÇ½Ç-

Ï³Ï³Ý ³ÕïáïÙ³Ý ³ÕμÛáõñÝ»ñÇÝ (³ÕÙáõÏ, ÃñÃéáõÙ, ç»ñÙ³ÛÇÝ,

¿É»Ïïñ³Ù³·ÝÇë³Ï³Ý ¨ ×³é³·³ÛÃ³ÛÇÝ ³ÕïáïáõÙÝ»ñ):

5. ²ÝÏ³ëÏ³Í ¿³Ï³Ý ¿ Ý³¨ ýÇ½ÇÏ³ÛÇ áõëáõóÙ³Ý åñáó»ëáõÙ

Ýñ³ ·áñÍÝ³Ï³Ý áõÕÕí³ÍáõÃÛ³Ý ³å³ÑáíáõÙÁ, áñÁ áõëáõÙÝ³-

Ýå³ëï ·áñÍ³éáõÛÃÝ»ñ áõÝÇ Ý³¨ μÝ³·Çï³Ï³Ý ³Û¹ Ï³ñ¨áñ ³-

é³ñÏ³ÛÇ áõëáõóÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ï ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý

ÏñÃáõÃÛáõÝ Ï³½Ù³Ï»ñå»Éáõ Ñ³Ù³ñ:

Ø»ñ ÏáÕÙÇó å³ïñ³ëïí³Í ¿ ÇÝãå»ë ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý μáí³Ý¹³-

ÏáõÃÛ³Ùμ ýÇ½ÇÏ³ÛÇ óáõó³¹ñ³Ï³Ý ÷áñÓ»ñÇ, ³ÛÝå»ë ¿É É³μáñ³-

ïáñ áõ ·áñÍÝ³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý í»ñ³μ»ñÛ³É

Ù»Ãá¹³Ï³Ý óáõóáõÙÝ»ñÇ áõ »ñ³ßË³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÅáÕáí³Íáõ-

Ý»ñ:

Î³½Ùí³Í áõ Ññ³ï³ñ³Ïí³Í ¿ Ý³¨ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý μáí³Ý¹³-

ÏáõÃÛ³Ùμ ýÇ½ÇÏ³ÛÇ ËÝ¹ÇñÝ»ñÇ áõ Ñ³ñó»ñÇ ÅáÕáí³Íáõ (éáõë»ñ»Ý):

²ë³ÍÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿, áñ Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ï³½-

Ù³Ï»ñåÙ³Ý ûÕ³ÏáõÙ ¨ë Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùμ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý

ÏñÃáõÃÛáõÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É μáÉáñ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ³é³ñÏ³Ý»ñÇó áõ

Ñ³ïÏ³å»ë ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ½·³ÉÇ Ý»ñáõÅ å³ñáõÝ³ÏáÕ §üÇ½ÇÏ³¦

áõëáõÙÝ³Ï³Ý ³é³ñÏ³ÛÇó:

194


1. Áîðñóê Ë. Â., Ìîäóëüíàÿ òåõíîëîãèÿ îáó÷åíèÿ êàê ñðåäñòâî

ðàçâèòèÿ ïîçíàâàòåëüíîé ñôåðû ó÷àùèõñÿ íà óðîêàõ ôèçèêè,

Ìèíñê, 2007ã.

2. Àíäð þùåíêî Â. À., Ðàçâèòèå ïîçíàâàòåëüíîãî èíòåðåñà ó÷à-

ùèõñÿ ñðåäíåé øêîëû â óñëîâèÿõ ý êîëîãèçàöèè ïðîöåññà îáó-

÷åíèÿ ôèçèêå, àâò. êàíä. äèñ., ×åëÿáèíñê 2010ã.

3. Àòàÿí Ê. È., Ñáîðíèê çàäà÷ è âîïðîñîâ ïî ôèçèêå, ý êîëîãè-

÷åñêîãî, ïðèðîäîîõðàííîãî, áèîôèçè÷åñêîãî è ãåîëîãè÷åñêî-

ãî ñîäåðæàíèÿ, èçä. ÅÃÓ, Åðåâàí, 2011ã.

4. Ñèáèðêèíà À. Ï., Ýêîëîãè÷åñêîå îáðàçîâàíèå è âîñïèòàíèå â

èíòåðåñàõ óñòîé÷èâîãî ðàçâèòèÿ ñåìåé, 2007ã.

Ðåçþìå

Îñîáåííîñòè îñóùåñòâëåíèÿ ýêîëîãè÷åñêîãî

Îáðàçîâàíèÿ â ñèñòåìå äîâóçîâñêîãî îáðàçîâàíèÿ

èíîñòðàííûõ ñòóäåíòîâ

Àòàÿí Ê. È.

Â ñòàòüå íà ïðèìåðå îáó÷åíèÿ ôèçèêå ðàññìàòðèâàþòñÿ

ïðîáëåìû îñóùåñòâëåíèÿ ýêîëîãè÷åñêîãî îáðàçîâàíèÿ â ñèñòå-

ìå äîâóçîâñêîãî îáðàçîâàíèÿ èíîñòðàííûõ ñòóäåíòîâ.

195

ä²ð²Øºîðàì òàôòâ²ÚÆÜ üàôÜÎòÆ²ÜºðÆ ºì

Ð²ì²ê²ðàôØÜºðÆ Ø²êÆÜ

Þ»ÏÛ³Ý È. ².

ºäÐ

ÆÙ³Ý³Éáí xay óáõóã³ÛÇÝ ý áõÝÏóÇ³ÛÇ Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ,

·ñ³ ý ÇÏÁ, Ñ³ïÏ³å»ë, »ñμ 1a ýáõÝÏóÇ³Ý ³×áÕ ¿ ¨ »ñμ

10 a ýáõÝÏóÇ³Ý Ýí³½áÕ ¿, Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ñ»ï³½áï»É ¨ ÉáõÍ»É å³-

ñ³Ù»ïñáí óáõóã³ÛÇÝ ýáõÝÏóÇ³Ý»ñÁ ¨ Ñ³í³ë³ñáõÙÝ»ñÁ:

1. Ð»ï³½áï»É xay 2 ýáõÝÏóÇ³Ý:

Àëï å³ÛÙ³ÝÇª 12 a -Ç ¹»åùáõÙ ýáõÝÏóÇ³Ý ³×áÕ ¿, ³Û-

ëÇÝùÝ, »ñμ 3a -Çó, ÇëÏ 120 a ¹»åùáõÙ ýáõÝÏóÇ³Ý Ýí³-

½áÕ ¿, ³ÛëÇÝùÝ »ñμ 3;2a : àñáßí³Í ¿ μáÉáñ x -»ñÇ Ñ³Ù³ñ, ÇëÏ

³ñÅ»ùÝ»ñÇ μ³½ÙáõÃÛáõÝÁ ¹ñ³Ï³Ý Ãí»ñÇ μ³½ÙáõÃÛáõÝÝ ¿: ¶ñ³ ýÇ-

ÏÁ ³ÝóÝáõÙ ¿ (0;1) Ï»ïáí (ÑÇß»Ýù áñ óáõóã³ÛÇÝ ýáõÝÏóÇ³Ý ³×áÕ

Ï³Ù Ýí³½áÕ ¿ ³ÙμáÕç Ãí³ÛÇÝ ³é³ÝóùÇ íñ³):

2. a –Ç á±ñ ³ñÅ»ùÇ ¹»åùáõÙ ¿ x

ay 32 ýáõÝÏóÇ³Ý Ýí³½áÕ:

²Ûë ¹»åùáõÙ 1320 a ,áñÇó Ïëï³Ý³Ýù

.032,132

,132

a

a

a

,

³ÛëÇÝùÝ

5,1,1,2

a

a

a

: ²ñ¹ÛáõÝùáõÙ Ïëï³Ý³Ýù 2;5,15,1;1 a :

ä³ï³ëË³Ýª. ýáõÝÏóÇ³Ý Ýí³½áõÙ ¿ μáÉáñ x -»ñÇ Ñ³Ù³ñ, »ñμ

2;5,15,1;1 a :

196

3.¶ïÝ»Éa -Ç ³ÛÝ ³ñÅ»ùÝ»ñÁ, áñáÝó ¹»åùáõÙ

x

a

ay

5

3

ýáõÝÏóÇ³Ý ³×áÕ ¿:

ø³ÝÇ áñ ïí³Í ýáõÝÏóÇ³ÛÇ ·ñ³ýÇÏÁ ¨

x

a

ay

3

5

ýáõÝÏóÇ³ÛÇ ·ñ³ýÇÏÁ Ñ³Ù³ã³÷ »Ý ûñ¹ÇÝ³ïÝ»ñÇ ³é³ÝóùÇ

ÝÏ³ïÙ³Ùμ, Ñ»ï¨³μ³ñ ïí³Í ýáõÝÏóÇ³Ý ³×áÕ ÏÉÇÝÇ, »Ã»

13

5

a

a, áñÇó Ïëï³Ý³Ýù

5 1,3

5 13

a

aa

a

.03

28

,03

2

a

aa

.4;3

,3a

a :4;33; a

ä³ï.` üáõÝÏóÇ³Ý ³×áÕ ¿, »Ã» 4;33; a :

4. ÈáõÍ»É ba x å³ñ½³·áõÛÝ óáõóã³ÛÇÝ Ñ³í³ë³ñáõÙÁ

¹ñ³Ï³Ý a -Ç Ñ³Ù³ñ.

³) ºÃ» 0b , ³å³ óáõóã³ÛÇÝ ýáõÝÏóÇ³ÛÇ Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇó

»ÉÝ»Éáí Ñ³í³ë³ñáõÙÁ ³ñÙ³ïÝ»ñ ãáõÝÇ:

μ) ºÃ» 0b , ³å³ xay ¨ by ·ñ³ ýÇÏÝ»ñÁ Ñ³ïáõÙ »Ý

Ù»Ï Ï»ïáõÙ, Ñ»ï¨³μ³ñ áõÝÇ Ù»Ï ³ñÙ³ï` bx alog , »Ã» 0a ¨

1a :

·) ºÃ» 1a ¨ 1b , ³å³ Ñ³í³ë³ñáõÙÝ áõÝÇ ³ÝÃÇí

μ³½ÙáõÃÛ³Ùμ ³ñÙ³ïÝ»ñ, ³ÛëÇÝùÝ Rx :

5. a –Ç áñ ³ñÅ»ùÝ»ñÇ ¹»åùáõÙ 2845,0 ax Ñ³í³ë³-

ñáõÙÝ áõÝÇ ³ñÙ³ïÝ»ñ: ²Ûë ¹»åùáõÙ Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ³ç Ù³ëÁ å»ïù

197

¿ ÉÇÝÇ ¹ñ³Ï³Ý, ³ÛëÇÝùÝ 0284 a , áñÇó Ïëï³Ý³Ýù

.284,284

a

a

.104

,64a

a

:5,2

,5,1a

a

ä³ï.` Ð³í³ë³ñáõÙÁ áõÝÇ ³ñÙ³ï, »Ã»

;5,25,1;a :

6. a –Ç áñ ³ñÅ»ùÝ»ñÇ ¹»åùáõÙ 5123

4735

a

ax

Ñ³í³-

ë³ñáõÙÁ ÏáõÝ»Ý³ ÙÇ³ÛÝ ¹ñ³Ï³Ý ³ñÙ³ï:

Ü³Ë ïñí³Í Ñ³í³ë³ñáõÙÁ Ñ³Ù³ñÅ»ù ¿ 5123

5374

a

ax

Ñ³í³ë³ñÙ³ÝÁ: Ð»ßï ¿ ï»ëÝ»É, áñ 5374

-Á Ù»Í ¿ 1-Çó, Ñ»ï¨³-

μ³ñ Ñ³í³ë³ñáõÙÁ ¹ñ³Ï³Ý ³ñÙ³ï ÏáõÝ»Ý³, »Ã»

3 12 3 12 5 2 171 0 0 ; 5 8,5;5 5 5

a a a aa

a a a

:

ä³ï.` Ð³í³ë³ñáõÙÁ ¹ñ³Ï³Ý ³ñÙ³ï ÏáõÝ»Ý³, »Ã»

;5,85;a :

7. a –Ç áñ ³ñÅ»ùÝ»ñÇ ¹»åùáõÙ aa

x

2

227

Ñ³í³ë³ñáõÙÝ áõÝÇ ÙÇ³ÛÝ μ³ó³ë³Ï³Ý ³ñÙ³ï:

ø³ÝÇ áñ ,127 μ³Ûó ¹ñ³Ï³Ý ¿ Ñ»ï¨³μ³ñ

2 2

2 2 2

1 22 2 2 21 1 0 0 0 01 1

a aa a a a

a a a aa a a a a a

Ï³Ù ,0211 aaaa áñÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿ 2;10;1 a :

198

ä³ï.` Ñ³í³ë³ñáõÙÝ áõÝÇ ÙÇ³ÛÝ μ³ó³ë³Ï³Ý ³ñÙ³ïÝ»ñ,

»Ã» 2;10;1 a :

8. ÈáõÍ»É 011 2 xx aa Ñ³í³ë³ñáõÙÁ 0a :

³) ºÃ» 01 xa , ³å³ ïí³Í Ñ³í³ë³ñáõÙÁ Ñ³Ù³ñÅ»ù ¿

0111011 2 xxxx aaaa : ø³ÝÇ áñ ,01 xa

³å³ 202 xx aa , áñÁ ³ñÙ³ï ãáõÝÇ:

μ) ºÃ» ,01xa ³å³ ïí³Í Ñ³í³ë³ñáõÙÁ Ñ³Ù³ñÅ»ù ¿

010011 22 xxxxxx aaaaaa ;

ø³ÝÇ áñ 0xa , ³å³ Ïëï³Ý³Ýù 01 xa , áñÁ Ñ³Ï³ëáõÙ

¿ å³ÛÙ³ÝÇÝ:

·) ºÃ» ,01 xa ³å³ ïí³Í Ñ³í³ë³ñáõÙÁ ×Çßï ¿,

Ñ»ï¨³μ³ñ ;01 xa x 1,0 aa :

¹) ºÃ» ,1a ³å³ ïí³Í Ñ³í³ë³ñáõÙÁ ×Çßï ¿ μáÉáñ x -»ñÇ

Ñ³Ù³ñ:

ä³ï.` 0x , »Ã» ,;1,0 Rxaa »Ã» 1a :

²é³ç³ñÏáõÙ »Ýù ÉáõÍ»É Ñ»ï¨Û³É å³ñ³Ù»ïñ»ñáí óáõóã³ÛÇÝ

Ñ³í³ë³ñáõÙÝ»ñÁ:

1. ;222 ax

2. ;042 2 xx aa

3. ;211 22 aaaaaxx

4. :444 22 xxxaaa

199

5. 12

12

1 22

xx

a

a

a

a


1. ¶. ¶¨áñ·Û³Ý, ². ê³Ñ³ÏÛ³Ý, Ð³Ýñ³Ñ³ßÇí ¨ Ù³Ã»Ù³ïÇÏ³Ï³Ý

³Ý³ÉÇ½Ç ï³ññ»ñ, ºñ¨³Ý, 2001

2. Â. Â. Àìåëüêèí, Â. Ë. Ðàáöåâè÷, Çàäà÷è è ïàðàìåòðû, Ìèíñê,

1996.

Ðåçþìå

Î ïàðàìåòðè÷åñêèõ ïîêàçàòåëüíûõ

ôóíêöèÿõ è óðàâíåíèÿõ.

Øåêÿí Ë. À.

Â ñòàòüå èññëåäóåòñÿ õàðàêòåð ïàðàìåòðè÷åñêèõ ïîêàçà-

òåëüíûõ ôóíêöèé è ðåøåíèå ïîêàçàòåëüíûõ ïàðàìåòðè÷åñêèõ

óðàâíåíèé.

200

4 0mx nx p Ð²ì²ê²ðØ²Ü ØÆ ÈàôÌØ²Ü Ø²êÆÜ

²É»ùë³ÝÛ³Ý ä. ¶.

ºäÐ

1955Ã. Çï³É³óÇ Ýß³Ý³íáñ Ù³Ã»Ù³ïÇÏáë ÜÇÏáÉá î³ñ³Ý-

ï»ÉÉÇÝ ·ï»É ¿ 3 0x px g Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ÉáõÍáõÙÝ»ñÇó Ù»ÏÁ,

ÇÝãÁ ÃáõÛÉ ¿ ï³ÉÇë ´»½áõÇ Ã»áñ»Ù³ÛÇ ÙÇçáóáí ·ïÝ»É Ñ³í³ë³ñ-

Ù³Ý ÙÛáõë ³ñÙ³ïÝ»ñÁ:

²Ûë ³ßË³ï³ÝùáõÙ ï³ññ³Ï³Ý ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇçáóáí 4 0mx nx p Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ÉáõÍáõÙÁ áñáß ¹»åù»ñáõÙ μ»ñ-

íáõÙ ¿ 3 0ax bx c Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ÉáõÍÙ³ÝÁ:

²å³óáõóíáõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³É Ã»áñáÙ³Ý.

Â»áñ»Ù³ ºÃ» 0t -Ý 3 0t At B Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ³ñÙ³ï ¿,

³å³ 2

2

0

0

ax cx b d

ax cx b d

Ñ³Ù³ËÙμÇ ÉáõÍáõÙÝ»ñÁ

4 0mx nx p Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ³ñÙ³ïÝ»ñÝ »Ý, áñï»Õ

22 2 24 , , ,

2

cA mp B mn a m b

a 2

0,2

nd c t

c :

²å³óáõÛó` ¹Çóáõù` ,a ,b ,c d -Ý ³ÛÝ Çñ³Ï³Ý Ãí»ñÝ »Ý, áñ

ï»ÕÇ áõÝÇ 2 24 2mx nx p ax b cx d 1 Ñ³í³ë³-

ñáõÃÛáõÝÁ:

2 22 2 4 2 2 2 22 2ax b cx d a x ab c x cdx b d

201

Ñ³í³ë³ñáõÃÛáõÝÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿, áñ ,a ,b ,c d Ãí»ñÁ

2

2

2 2

2 0

2

a m

ab c

cd n

b d p

Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ÉáõÍáõÙÝ»ñÝ »Ý:

22 0ab c Ñ³í³ë³ñáõÃÛáõÝÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿.

4 4

22

:4 4

c cb

a m

Ð³Ù³Ï³ñ·Ç »ñÏñáñ¹ Ñ³í³ë³ñáõÃÛáõÝÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿`

2

22

:4

nd

c

2b ¨ 2d ³ñÅ»ùÝ»ñÁ ï»Õ³¹ñ»Éáí Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ãáññáñ¹ Ñ³í³-

ë³ñÙ³Ý Ù»ç Ïëï³Ý³Ýù 4 2

24 4

c np

m c , áñï»ÕÇó ¨ Ïëï³Ý³Ýù

6 2 24 0c mpc mn Ñ³í³ë³ñáõÃÛáõÝÁ:

4mpc -Ý Ýß³Ý³Ï»Ýù A -áí, 2mn -Ý B -áí Ïëï³Ý³Ýù

6 2 0C AC B Ñ³í³ë³ñáõÙÁ: ºí í»ñç³å»ë 2c -Ý Ýß³Ý³Ï»-

Éáí t -áí Ïëï³Ý³Ýù 3 0t At B , ÇÝãÇó ¨ Ñ»ï¨áõÙ ¿ Ã»áñ»-

Ù³ÛÇ ³å³óáõÛóÁ:

¸Çóáõù` 4 0mx nx p Ñ³í³ë³ñÙ³Ý , ,m n p ·áñÍ³ÏÇó-

Ý»ñÝ ³ÛÝåÇëÇÝ »Ý, áñ ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý ,a ,b ,c d ¹ñ³Ï³Ý Ãí»-

ñÁ ³ÛÝå»ë, áñ 2 24 2mx nx p ax b cx d :

202

²å³óáõóí³Í Ã»áñ»Ù³ÛÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿.

Ð»ï¨³Ýù 1. b d ¹»åùáõÙ 4 0mx nx p Ñ³í³ë³-

ñáõÙÝ áõÝÇ ³éÝí³½Ý 2 ³ñÙ³ï:

²å³óáõÛó. ¹Åí³ñ ã¿ ÝÏ³ï»É, áñ b d å³ÛÙ³ÝÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿,

áñ 2 0ax cx b d Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ¹ÇëÏñÇÙÇÝ³ÝïÁ

2 4 0c a b d :

Ð»ï¨³Ýù 2. ºÃ» b d ¨ 2 ,2c a b d a b d ,

³å³ 4 0mx nx p Ñ³í³ë³ñáõÙÁ ÉáõÍáõÙ ãáõÝÇ:

²å³óáõÛó. àñå»ë½Ç 2

2

01

0

ax cx b d

ax cx b d

Ñ³Ù³ËáõÙμÁ

ÉáõÍáõÙ ãáõÝ»Ý³, ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ¨ μ³í³ñ³ñ, áñ 1 0D ¨ 2 0D ,

áñï»Õ 1D -Á ¨ 2D -Á Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý³μ³ñ 1 Ñ³Ù³ËÙμÇ

Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ¹ÇëÏñÇÙÇÝ³ÝïÝ»ñÝ »Ý:

¸Åí³ñ ã¿ ÝÏ³ï»É, áñ

1 0 2 ,2D c a b d a b d ¨ 2 0D Ñ»ï¨áõÙ ¿,

áñ 2 ,2c a b d a b d , áñÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿ Ñ»ï¨³ÝùÇ

³å³óáõÛóÁ:

Ð»ï¨³Ýù 3. ºÃ» 2 4c a b d , ³å³ 4 0mx nx p

Ñ³í³ë³ñáõÙÝ áõÝÇ 3 ³ñÙ³ï:

²å³óáõÛó. ¸Åí³ñ ã¿ ÝÏ³ï»É, áñ 2 4c a b d å³ÛÙ³ÝÇó

Ñ»ï¨áõÙ ¿, áñ 2 4c a b d , áñÇó ¨ áñ Ñ³Ù³ËÙμÇ ³é³çÇÝ

203

Ñ³í³ë³ñáõÙÁ áõÝÇ 1 ³ñÙ³ï, ÇëÏ »ñÏñáñ¹ Ñ³í³ë³ñáõÙÁ` 2

³ñÙ³ï:

Ð»ï¨³Ýù 4. ºÃ» 2 4c a b d , ³å³ 4 0mx nx p

Ñ³í³ë³ñáõÙÝ áõÝÇ 4 ³ñÙ³ï:

²å³óáõÛóÁ Ñ»ï¨áõÙ ¿ ³ÛÝ μ³ÝÇó, áñ 2 4c a b d å³ÛÙ³-

ÝÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿, áñ 2 4c a b d , áñÇó ¨ áñ 1 Ñ³Ù³ËÙμÇ 2

Ñ³í³ë³ñáõÙÝ»ñÇ ¹ÇëÏñÇÙÇÝ³ÝïÝ»ñÝ ¿É ¹ñ³Ï³Ý »Ý, áñÇó ¨

Ñ»ï¨³ÝùÇ ³å³óáõÛóÁ:


1. С. И. Туманов, Поиски решения задачи, Москва, Просвещение,

1969.

Summary

On a Solution of 4 0mx nx p Equation

In this work the solution of equation 4 0mx nx p by

means of elementary actions is brought into solution of equation of

this form: 3 0ax bx c

204

ÍÎÂÛÅ ÏÎÄÕÎÄÛ Â ÏÐÎÖÅÑÑÅ ÏÐÅÏÎÄÀÂÀÍÈß

ÑÒÐÀÍÎÂÅÄÅÍÈß ÑÒÓÄÅÍÒÀÌ–ÈÍÎÑÒÐÀÍÖÀÌ

Áàëüÿí À. Ñ.

ÅÃÓ

Ñòðàíîâåäåíèå îòíîñèòñÿ ê íàèáîëåå äðåâíèì è îáùåïðèç-

íàííûì ôóíêöèÿì ãåîãðàôèè ñ ýëåìåíòàìè ýêîíîìèêè è ïðàâà.

Ñîáñòâåííî ãåîãðàôèÿ êàê íàóêà íà÷èíàëàñü ñî ñòðàíîâåäåíèÿ,

è ýòî íàïðàâëåíèå â ãåîãðàôèè áûëî ïðåîáëàäàþùèì è â Ðîñ-

ñèè, è â ñòðàíàõ Çàïàäíîé Åâðîïû. Â XVII â. ïîÿâèëàñü ðàáîòà

ãîëëàíäñêîãî ó÷åíîãî Á. Âàðåíà (Âàðåíèóñà) "Âñåîáùàÿ ãåîãðà-

ôèÿ", â êîòîðîé ó÷åíûé âïåðâûå ðàçäåëèë ãåîãðàôèþ íà îáùóþ

(ñèñòåìàòè÷åñêóþ) è ðåãèîíàëüíóþ. Ïî ìíåíèþ Âàðåíèóñà,

ïðåäìåòîì èçó÷åíèÿ ðåãèîíàëüíîé ãåîãðàôèè ÿâëÿåòñÿ: âî-ïåð-

âûõ, èçó÷åíèå çåìíûõ ñâîéñòâ ñòðàí (ãðàíèöû, êîíôèãóðàöèÿ,

âåëè÷èíà, ðåëüåô, ïðèðîäíûå óñëîâèÿ è ðåñóðñû); âî-âòîðûõ, íå-

áåñíûå ñâîéñòâà ñòðàí (àñòðîíîìè÷åñêèå äàííûå è êëèìàò); â-

òðåòüèõ, ÷åëîâå÷åñêèå ñâîéñòâà ñòðàí (íàñåëåíèå, åãî æèçíü,

äîõîäû, íàóêà è ìàñòåðñòâî, îáû÷àè, ñëîâî è ÿçûê, ïîëèòè÷åñ-

êîå óñòðîéñòâî, íàñåëåííûå ïóíêòû è ò.ä.).

Ñîâðåìåííîå ñòðàíîâåäåíèå èìååò ñëåäóþùèå ðàçäåëû: îá-

ùåå ñòðàíîâåäåíèå, âîåííîå ñòðàíîâåäåíèå è òóðèñòè÷åñêîå

ñòðàíîâåäåíèå. Â ðàìêàõ êàæäîãî ðàçäåëà ñóùåñòâóþò è ðàçâè-

âàþòñÿ êàê òåîðåòè÷åñêèå, òàê è ïðàêòè÷åñêèå àñïåêòû äèñ-

öèïëèí, îïèðàþùèåñÿ íà áàçîâûå ýëåìåíòû, òåîðèþ, ïðàêòèêó,

îïûò è êîëîññàëüíûé èíôîðìàöèîííûé áàíê äàííûõ, íàêîïëåí-

íûé òðàäèöèîííûì îáùèì ñòðàíîâåäåíèåì.

Ãåîãðàôè÷åñêîå îáðàçîâàíèå ÿâëÿåòñÿ âàæíåéøèì ñðåäñò-

âîì îáó÷åíèÿ èíîñòðàíöåâ. Â åãî îñíîâå ëåæèò êóëüòóðîëîãè-

205

÷åñêèé ïîäõîä, êîòîðûé ïîçâîëÿåò âîñïèòûâàòü â ñòóäåíòàõ-

èíîñòðàíöàõ òîëåðàíòíîå îòíîøåíèå ê ïðåäñòàâèòåëÿì äðó-

ãèõ ðàñ, ýòíîñîâ, âåðîèñïîâåäàíèé. Ïîäîáíûé ïîäõîä äàåò âîç-

ìîæíîñòü ðàññìàòðèâàòü ãåîãðàôè÷åñêîå îáðàçîâàíèå âîîáùå

(è ïðè ðàáîòå ñ èíîñòðàííûìè ãðàæäàíàìè, â ÷àñòíîñòè) êàê

ôåíîìåí âîçäåéñòâèÿ êóëüòóð.

Â àóäèòîðèè ñ èíîñòðàííûìè ãðàæäàíàìè ïðåïîäàâàíèå

ãåîãðàôèè äîëæíî èìåòü ïðàêòè÷åñêóþ ýòíîêóëüòóðíóþ íàï-

ðàâëåííîñòü, êàñàþùóþñÿ èçó÷åíèÿ êóëüòóðû è òðàäèöèé ñòðà-

íû è íàðîäà, íà òåððèòîðèè êîòîðîãî ñòóäåíòû-èíîñòðàíöû

áóäóò îáó÷àòüñÿ íà ïðîòÿæåíèè ïÿòè ëåò. Ñþäà îáÿçàòåëüíî

âõîäèò ðàçäåë ãåîãðàôè÷åñêîé íàóêè - ñòðàíîâåäåíèå: ñî-

äåéñòâèå â ðàçðàáîòêå ýêñêóðñèîííûõ ìàðøðóòîâ, ïîëåâûõ èññ-

ëåäîâàíèé îáó÷àþùèõñÿ, ñïîñîáñòâóþùèõ îáîãàùåíèþ çíàíèé â

îáëàñòè êóëüòóðíûõ òðàäèöèé è êóëüòóðíîãî íàñëåäèÿ êàê íà

ïðèìåðå äàííîé ñòðàíû, òàê è íà ïðèìåðå ìèðà â öåëîì; ðàçðà-

áîòêà ó÷åáíûõ ïðîãðàìì ãåîãðàôèè, îðèåíòèðîâàííûõ íà øèðî-

êîå èçó÷åíèå ñòðàí è íàðîäîâ ìèðà â êîíòåêñòå êóëüòóðû.

Íà ïðèìåðå íàøåãî îïûòà ïðåïîäàâàíèÿ â èíîñòðàííîé àó-

äèòîðèè ìîæíî îáîáùèòü êîíêðåòíóþ ðàáîòó ýòíîêóëüòóðíî-

ãî ïðåïîäàâàíèÿ â èíîñòðàííîé àóäèòîðèè.

Ñòóäåíòû èçó÷àþò ÿçûê, êóëüòóðó è òðàäèöèè Àðìåíèè -

ñòðàíû, â êîòîðîé ó÷àòñÿ íåñêîëüêî ëåò, åçäÿò ïî òóðèñòè-

÷åñêèì ìàðøðóòàì, çíàêîìÿòñÿ ñ äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñòÿìè,

èñòîðèêî-êóëüòóðíûìè ïàìÿòíèêàìè, îòìå÷àþò àðìÿíñêèå íà-

öèîíàëüíûå ïðàçäíèêè è äíè ïàìÿòè. Ïðè ýòîì îíè îòìå÷àþò è

ñâîè íàöèîíàëüíûå ïðàçäíèêè, çíàêîìÿò ñ êóëüòóðîé ñâîèõ

ñòðàí è çíàêîìÿòñÿ ñ êóëüòóðîé íàðîäîâ, ïðåäñòàâèòåëè êî-

òîðûõ ó÷àòñÿ ðÿäîì ñ íèìè. Ýòî äàåò âîçìîæíîñòü ïðèîáðå-

òåíèÿ íà ïðàêòèêå çíàíèé î íàðîäàõ ìèðà è èõ êóëüòóðå.

206

Ïðîõîæäåíèå êóðñà ñòðàíîâåäåíèÿ èìååò àêòóàëüíîå ìå-

òîäîëîãè÷åñêîå çíà÷åíèå, îñîáåííî êîìïëåêñíîå ñòðàíîâåäå-

íèå, êîòîðîå ñîåäèíÿåò èçó÷åíèå ãåîãðàôèè ñ èçó÷åíèåì ìàòå-

ðèàëüíîé è äóõîâíîé ñòðóêòóðû ñòðàíû è íàðîäà, ÷òî ïîìî-

ãàåò ïîíÿòü ëþäåé äðóãîé êóëüòóðû, èñïîâåäóþùèõ äðóãóþ ðå-

ëèãèþ è ò.ä.

Ìåñòíîå ñòðàíîâåäåíèå, ÿâëÿþùååñÿ ñîñòàâëÿþùåé ïðåä-

ìåòà “ãåîãðàôèÿ” è îáùåãî ñòðàíîâåäåíèÿ, ñîäåðæèò â ñåáå èí-

ôîðìàöèîííûé ìàòåðèàë, êîòîðûé èñïîëüçóåòñÿ â èäåéíî-âîñ-

ïèòàòåëüíîé ðàáîòå ñî ñòóäåíòàìè-èíîñòðàíöàìè.

²Ù÷á÷áõÙ

§ºñÏñ³·ñáõÃÛáõÝ¦ ³é³ñÏ³ÛÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý åñáó»ëÇ Ýáñ

Ùáï»óáõÙÝ»ñÁ Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ý³ÏáõÉï»ïáõÙ

´³ÉÛ³Ý Ð. ê.

ºäÐ

Ðá¹í³ÍáõÙ ùÝÝ³ñÏíáõÙ ¿ ³ßË³ñÑ³·ñ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý ·áñ-

ÍÁÝÃ³óáõÙ Ùß³ÏáõÃ³μ³Ý³Ï³Ý Ùáï»óÙ³Ý Ñ³ñóÁ, áñÁ Ýå³ëïáõÙ

¿ ûï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ù»ç ë»ñÙ³Ý»Éáõ Ñ³Ý¹áõñÅáÕ³Ï³-

ÝáõÃÛáõÝ ³ÛÉ é³ë³Ý»ñÇ, ¿ÃÝáëÇ ¨ ¹³í³Ý³ÝùÇ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñÇ

Ñ³Ý¹»å: ÜÙ³Ý Ùáï»óáõÙÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë ¹Çï³ñÏ»É

³ßË³ñÑ³·ñ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝÁ áñå»ë Ùß³ÏáõÛÃÝ»ñÇ ³½¹»óáõÃÛ³Ý

(Ý»ñ·áñÍáõÃÛ³Ý) »ñ¨áõÛÃ:

207

ºäÐ-Æ ØÆæ²¼¶²ÚÆÜ ÎðÂ²Î²Ü ÎºÜîðàÜÆ ´Ü²¶Æî²Î²Ü

ÐàêøºðàôØ ØÆæ²è²ðÎ²Ú²Î²Ü Î²äºðÆ ÎÆð²èØ²Ü

Ð²ðòÆ Þàôðæ

´³ïÇÏÛ³Ý ê. Ð., ê³Û³¹Û³Ý è. Ð.

ºäÐ

Î»Ýë³μ³ÝáõÃÛ³Ý áõëáõóÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó Ùáï»óáõÙÝ ³Ý-

ÑÝ³ñ ¿ å³ïÏ»ñ³óÝ»É ³é³Ýó Ý»ñ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý ¨ ÙÇç³é³ñÏ³Û³-

Ï³Ý Ï³å»ñÇ: ØÇç³é³ñÏ³Û³Ï³Ý Ï³å»ñÇ ×Çßï ÁÝïñáõÃÛáõÝÁ

¹ñ³Ï³Ý ³½¹»óáõÃÛáõÝ ¿ áõÝ»ÝáõÙ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÇÙ³ó³Ï³Ý ·áñÍáõ-

Ý»áõÃÛ³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý íñ³, Ýñ³Ýó Ùáï»óÝáõÙ ¿ ·Çï³Ï³Ý ·Çï»-

ÉÇùÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·³ÛÝ³óÙ³Ý Ñ³ëÏ³óáõÃÛ³Ý ÁÙμéÝÙ³ÝÁ: ØÇç³-

é³ñÏ³Û³Ï³Ý ï³ñ³ï»ë³Ï ¨ ï³ñ³Ó¨ Ï³å»ñÇó ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ³-

é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ Ýß»É Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛ³Ý Ï³åÁ ÙÛáõë μÝ³Ï³Ý ·ÇïáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï:

ºÉÝ»Éáí ºäÐ-Ç ØÎÎ-Ç áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ»ï ³ßË³ï³Ýù³ÛÇÝ ÷áñ-

ÓÇó` ·ïÝáõÙ »Ýù, áñ áõëáõóÙ³Ý ëÏ½μÝ³Ï³Ý ÷áõÉáõÙ ÑÇÙÝ³Ï³Ý

¹Åí³ñáõÃÛáõÝÁ Ñ³Ûáó É»½íÇ áã μ³í³ñ³ñ ÇÙ³óáõÃÛáõÝÝ ¿: ²ñ¹»Ý

Í³ÝáÃ Ñ³ëÏ³óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ íñ³ Ó¨³íáñ»Éáí Ýáñ»ñÁ ¨ Ýñ³Ýó ÙÇç¨

Ï³å»ñ Ñ³ëï³ï»Éáí` ¹³ë³ËáëÁ Ýå³ëïáõÙ ¿, áñ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ

Ýáñ ¹³ë³ÝÛáõÃÁ ³í»ÉÇ É³í Ûáõñ³óÝ»Ý ¨ ³Ùñ³åÝ¹»Ý ³Ýó³ÍÁ, áñÁ

Ý³¨ ¿³å»ë ÏÑ»ßï³óÝÇ ³é³ñÏ³ÛÇ áõëáõóáõÙÁ: ²Û¹åÇëáí Ï»Ýë³-

μ³ÝáõÃÛ³Ý ¹³ë»ñÇÝ ÙÇç³é³ñÏ³Û³Ï³Ý Ï³å»ñÇ É³ÛÝ ÏÇñ³éáõÙÁ

áõëáõóÙ³Ý Ù»Ãá¹ÇÏ³ÛÇ ³ÝÑñ³Å»ßï å³ÛÙ³ÝÝ ¿: Ð³Ý·³Ù³Ýáñ»Ý

³Ý¹ñ³¹³éÝ³Ýù Ï»Ý¹³Ý³μ³ÝáõÃÛ³Ý ³é³ñÏ³ÛÇ áõëáõóÙ³Ý ÁÝ-

Ã³óùáõÙ ¹ñë¨áñíáÕ Ý»ñ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý ¨ ÙÇç³é³ñÏ³Û³Ï³Ý Ï³-

å»ñÇ μÝáõÛÃÇÝ ¨ Ù»Ãá¹³Ï³Ý Ó¨»ñÇÝ:

Î»Ý¹³Ý³μ³ÝáõÃÛáõÝ ³é³ñÏ³ÛÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý Å³Ù³Ý³Ï

Ñ³×³Ë³ÏÇ ·áñÍ³ÍíáÕ ³Ù»Ý³Ï³ñ¨áñ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý Ñ³ëÏ³óáõÃ-

208

ÛáõÝÁ §μÝ³ÏáõÃÛ³Ý ÙÇç³í³Ûñ¦-Ý ¿ [1]: ¸³ë³ËáëÁ, ëÏë»Éáí §ØÇ³-

μçÇç Ï»Ý¹³ÝÇÝ»ñ- Ý³Ë³Ï»Ý¹³ÝÇÝ»ñ¦ Ã»Ù³Ý, áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ·³-

Õ³÷³ñ ¿ ï³ÉÇë μÝ³ÏáõÃÛ³Ý çñ³ÛÇÝ ÙÇç³í³ÛñÇ Ù³ëÇÝ` Ñ»Ýí»Éáí

ÝÛáõÃ»ñÇ ³·ñ»·³ï³ÛÇÝ íÇ×³ÏÝ»ñÇ ¨ çñÇ Ù³ëÇÝ Çñ»Ýó ³ñ¹»Ý

Ñ³ÛïÝÇ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ íñ³: Î³ñ»ÉÇ ¿ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ³é³ç³ñÏ»É á-

ñáÝáÕ³Ï³Ý ¨ í»ñÑÇß³Ï³Ý μÝáõÛÃÇ Ñ³ñó»ñ: Üñ³Ýù å»ïù ¿ ÑÇß»Ý

ÝÛáõÃ»ñÇ ³·ñ»·³ï³ÛÇÝ ÇÝã íÇ×³ÏÝ»ñ Ï³Ý, ÇÝã ¿ çáõñÁ ¨ ÇÝã ýÇ-

½ÇÏ³Ï³Ý Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝÇ, ÇÝã Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝÇ çñáõÙ

ÉáõÍí³Í ÃÃí³ÍÇÝÁ ¨ ÇÝã Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝ áõÝÇ ³Û¹ ³Ù»ÝÁ Ý³Ë³-

Ï»Ý¹³ÝÇÝ»ñÇ ÏÛ³ÝùÇ Ñ³Ù³ñ: Î³ñ¨áñ ¿, áñ áõë³ÝáÕÝ»ñÝ ÁÙμéÝ»Ý

ÑÇÙÝ³Ï³Ý ýÇ½ÇÏ³ùÇÙÇ³Ï³Ý ûñÇÝ³ã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù Ï³Ý-

ËáñáßáõÙ »Ý ÙÇç³í³ÛñÇ Ý»ñ·áñÍáõÃÛáõÝÁ ûñ·³ÝÇ½ÙÇ íñ³: ¸³ë³-

ËáëÁ μ³ó³ïñáõÙ ¿, Ã» ÇÝãáõ ÃÃí³ÍÇÝÁ Ùßï³å»ë ÙïÝáõÙ ¿ ³Ù»á-

μ³ÛÇ óÇïáåÉ³½Ù³ÛÇ Ù»ç, ÇëÏ ßÝã³éáõÃÛ³Ý ÁÝÃ³óùáõÙ ³é³ç³ó³Í

³ÍË³ÃÃáõ ·³½Á ¹áõñë ¿ ·³ÉÇë ßñç³Ï³ ÙÇç³í³Ûñ` Ñ»Ýí»Éáí ·³-

½»ñÇ ¨ Ñ»ÕáõÏÝ»ñÇ ¹Çýáõ½Ç³ÛÇ, ÝÛáõÃ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÇ, çñÇ ¨

çñ³ÛÇÝ ÉáõÍáõÛÃÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ` ýÇ½ÇÏ³ÛÇó ¨ ùÇÙÇ³ÛÇó

áõÝ»ó³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ íñ³: Ü³ Ý³¨ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ å»ïù ¿

ï³, áñ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ í»ñÑÇß»Ý μáõë³μ³ÝáõÃÛ³Ý ¹³ëÁÝÃ³óÁ (μççÇ

Ï³éáõóí³ÍùÁ, μáõÛë»ñÇ ëÝáõÙÁ, ÙÇ³μçÇç çñÇÙáõéÝ»ñÁ ¨ ³ÛÉÝ): ²ÛÝ

Ñ³ñóÇÝ, Ã» ÇÝãáõ Íáí³ÛÇÝ ³ñÙ³ïáï³ÝÇÝ»ñÁ ãáõÝ»Ý ÏÍÏíáÕ í³-

ÏáõáÉÝ»ñ, å³ï³ëË³Ý»Éáõ Ñ³Ù³ñ ëáíáñáÕÝ»ñÇÝ û·ÝáõÙ »Ý ¹Çýáõ-

½Ç³ÛÇ ¨ ÍáíÇ çñ»ñáõÙ ³Õ»ñÇ å³ñáõÝ³ÏáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ ·Çï»ÉÇùÝ»-

ñÁ [2]: øáñ¹³íáñ Ï»Ý¹³ÝÇÝ»ñÇ áõëáõÙÝ³ëÇñÙ³ÝÁ ÝíÇñí³Í ¹³-

ë³ÝÛáõÃ»ñÁ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ý ÁÝÓ»éáõÙ ³í»ÉÇ Ëáñ³óÝ»Éáõ Ï»Ý-

¹³ÝÇÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÇ ¨ μÝ³ÏáõÃÛ³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ ÙÇç¨ »Õ³Í Ï³-

åÇ ·³Õ³÷³ñÁ: §ÒÏÝ»ñ¦ Ã»Ù³ÛÇ ¹³ë³ÝÛáõÃ»ñáõÙ ÑÇÙÝí»Éáí ³ÛÝ-

åÇëÇ ûñ»ÝùÝ»ñÇ íñ³, ÇÝãåÇëÇÝ »Ý ä³ëÏ³ÉÇ ûñ»ÝùÁ, ²ñùÇÙ»¹Û³Ý

áõÅÁ, ß÷Ù³Ý áõÅÁ, μ³ó³ïñíáõÙ ¿ ÉáÕ³ÏÝ»ñÇ û·ÝáõÃÛ³Ùμ ÓÏÝ»ñÇ

ß³ñÅÙ³Ý Ã»Ã¨áõÃÛáõÝÁ ¨ ÓÏÝ»ñÇ Ù³ñÙÝÇ íñ³ ·áÛ³óáÕ ÉáñÓ»ñÇ ¹»-

209

ñÁ: ¸³ëÇ ÁÝÃ³óùáõÙ μ³ó³ïñíáõÙ ¿ ÉáÕ³÷³Ù÷áõßïÇ Ýß³Ý³ÏáõÃ-

ÛáõÝÁ, ÇÝãáõ Ëáñ³ÑáõÝ ÓÏÝ»ñÁ ã»Ý áãÝã³ÝáõÙ çñÇ ß»ñï»ñÇ Í³Ý-

ñáõÃÛ³Ý ï³Ï, ÇÝãáõ ßÝ³ÓÏÝ»ñÁ, ÇÝãå»ë Ý³¨ Í³Ýñ³ù³ß ÓÏÝ»ñÁ

ã»Ý ëáõ½íáõÙ Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý Í³ÝñáõÃÛ³Ý áõÅÇ ³½¹»óáõÃÛ³Ý

ï³Ï: §ºñÏÏ»Ýó³ÕÝ»ñ¦ μ³ÅÇÝÝ áõëáõÙÝ³ëÇñ»ÉÇë ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÇ áõß³¹ñáõÃÛáõÝÁ ë¨»é»É μÝ³ÏáõÃÛ³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ Ï³å»-

ñÇ Ù³ëÇÝ Ýñ³Ýó áõÝ»ó³Í ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý íñ³: ²Û¹

Ï³å³ÏóáõÃÛ³Ùμ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ í»ñÑÇß»É Ý³¨ ýÇ½ÇÏ³ÛÇ (»ñÏñÇ

Ó·áÕáõÃÛ³Ý áõÅÁ, ²ñùÇÙ»¹Û³Ý áõÅÁ) ¨ ùÇÙÇ³ÛÇ (ÃÃí³ÍÝÇ Ñ³ïÏáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ, ûùëÇ¹³í»ñ³Ï³Ý·ÝÙ³Ý é»³ÏóÇ³Ý»ñÁ) ¹³ë³ÝÛáõÃ»ñÁ:

§ÂéãáõÝÝ»ñ¦ μ³ÅÝÇ áõëáõÙÝ³ëÇñÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï ûñ·³ÝÇ½ÙÇ ¨

μÝ³ÏáõÃÛ³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ Ï³å»ñÇ Ù³ëÇÝ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ùáï Ó¨³-

íáñí³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÝ ³í»ÉÇ »Ý ÁÝ¹É³ÛÝíáõÙ ¨ Ëáñ³ÝáõÙ: àõëáõÙ-

Ý³ëÇñ»Éáí ÃéãáõÝÝ»ñÇ Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ ¨ ÷»ïáõñÝ»ñÇ Ó¨»ñÁ, ÑÇÙÝí»-

Éáí ³ñ¹»Ý Ñ³ÛïÝÇ ûñ»ÝùÝ»ñÇ íñ³` áõë³ÝáÕÝ»ñÝ ÇÝùÝáõñáõÛÝ

å»ïù ¿ Ñ³Ý·»Ý ÃéãáõÝÝ»ñÇ ³ñï³ùÇÝ Ï³éáõóí³ÍùÇ ÃéÇãùÇÝ Ñ³ñ-

Ù³ñí»Éáõ »½ñ³Ï³óáõÃÛ³ÝÁ: ÎÇñ³é»Éáí ùÇÙÇ³Ï³Ý é»³ÏóÇ³Ý»ñÇ

ç»ñÙ³ÛÇÝ ¿ý»ÏïÇ Ù³ëÇÝ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ áõÝ»ó³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁ` ¹³-

ë³ËáëÁ å³ïÙáõÙ ¿ ÃéãáõÝÝ»ñÇ Ý»ñùÇÝ Ï³éáõóí³ÍùÇ Ù³ëÇÝ,

ÝßáõÙ ¿, áñ Ù³ñÙÝÇ Ñ³ëï³ïáõÝ ç»ñÙ³ëïÇ×³ÝÁ Ï³åí³Í ¿ Ý³¨

÷»ïñ³ÛÇÝ Í³ÍÏáõÛÃÇ ó³Íñ ç»ñÙ³Ñ³Õáñ¹³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ»ï [3]:

§Î»Ý¹³Ý³μ³ÝáõÃÛáõÝ¦ ¹³ëÁÝÃ³óÇ Ñ³çáñ¹ Ã»Ù³Ý»ñÇ ¹³ë³-

í³Ý¹Ù³Ý Å³Ù³Ý³Ï ¹³ë³ËáëÁ Ñëï³Ï»óÝáõÙ ¿ áã ÙÇ³ÛÝ çñ³ÛÇÝ,

³ÛÉ Ý³¨ ó³Ù³ù³û¹³ÛÇÝ μÝ³ÏáõÃÛ³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ, ÇÝãå»ë Ý³¨

μÝ³ÑáÕÇ ýÇ½ÇÏ³Ï³Ý Ñ³ïÏ³ÝÇßÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ áõÝ»-

ó³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁ: ²Ûëï»Õ áñå»ë ýÇ½ÇÏ³Ï³Ý ¨ ùÇÙÇ³Ï³Ý ÑÇÙ-

Ý³ñ³ñ Ñ³ëÏ³óáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ý û·ï³·áñÍíáõÙ ËïáõÃÛáõÝÁ, ç»ñÙ³-

Ñ³Õáñ¹³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, ç»ñÙ³ëïÇ×³ÝÁ, ×ÝßáõÙÁ, ËáÝ³íáõÃÛáõÝÁ,

Éáõë³íáñí³ÍáõÃÛáõÝÁ ¨ ³ÛÉÝ: êñ³ Ñ»ï Ù»Ïï»Õ å»ïù ¿ μ³ó³ïñíÇ

Ñ»ÕáõÏÝ»ñÇ ¨ ·³½»ñÇ ¹Çýáõ½Ç³ÛÇ ¨ ×ÝßÙ³Ý Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝÁ ßÝã³-

210

éáõÃÛ³Ý, Ù³ñëáÕáõÃÛ³Ý, ³ñÛ³Ý ßñç³Ý³éáõÃÛ³Ý ¨ ³ñï³½³ïÙ³Ý

åñáó»ëÝ»ñáõÙ ûÕ³Ï³íáñ áñ¹»ñÇ ûñ·³ÝÇ½ÙáõÙ:

²ÛëåÇëáí, ¹³ë³ËáëÁ áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ·³Õ³÷³ñ ¿ ï³ÉÇë çñ³-

ÛÇÝ, ó³Ù³ù³û¹³ÛÇÝ ¨ ÑáÕ³ÛÇÝ μÝ³ÏáõÃÛ³Ý ÙÇç³í³Ûñ»ñÇ Ù³ëÇÝ,

ÁÝ¹ áñáõÙ, §μÝ³ÏáõÃÛ³Ý ÙÇç³í³Ûñ¦ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ Ñ³ëÏ³óáõÃÛáõÝÁ

ß³ÕÏ³åíáõÙ ¿ ³í»ÉÇ Ù³ëÝ³íáñ»óÝáÕ §μÝ³ÏáõÃÛ³Ý í³Ûñ¦, §ÙÇ-

ç³í³ÛñÇ ýÇ½ÇÏ³Ï³Ý Ñ³ïÏ³ÝÇßÝ»ñ¦, §ûñ·³ÝÇ½ÙÇ ÏÛ³ÝùÇ å³Û-

Ù³ÝÝ»ñ¦, §ûñ·³ÝÇ½ÙÇ íñ³ ÙÇç³í³ÛñÇ ·áñÍáÝÝ»ñÇ ³½¹»óáõÃÛ³Ý

ûñÇÝ³ã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñ¦ Ñ³ëÏ³óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, Ý³¨ §Ñ³ñÙ³ñí³ÍáõÃ-

ÛáõÝ¦ ¿íáÉÛáõóÇáÝ Ñ³ëÏ³óáõÃÛ³Ý Ñ»ï [4]:

Ü»ñÏ³Û³óí³Í Ñá¹í³ÍáõÙ Ýßí»É »Ý §Î»Ý¹³Ý³μ³ÝáõÃÛáõÝ¦

¹³ëÁÝÃ³óÇ Å³Ù³Ý³Ï ÙÇç³é³ñÏ³Û³Ï³Ý Ï³å»ñÇ ¹ñë¨áñÙ³Ý

ÙÇ³ÛÝ ÙÇ ù³ÝÇ Ó¨»ñÝ áõ Ù»Ãá¹Ý»ñÁ: ²ÛëåÇëÇ ¹³ë»ñÁ áõÝ»Ý ÙÇç³-

é³ñÏ³Û³Ï³Ý μÝáõÛÃ ¨ Ýå³ëïáõÙ »Ý áõë³ÝáÕÝ»ñÇ áõÝ»ó³Í ·Çï»-

ÉÇùÝ»ñÇ Ñ³Ù³¹ñáõÃÛ³ÝÁ, ³í»ÉÇ ¹ÛáõñÇÝ »Ý ¹³ñÓÝáõÙ Ýáñ ¹³ë³-

ÝÛáõÃÇ Ûáõñ³óáõÙÁ, Ýå³ëïáõÙ »Ý Ýáñ Ñ³ëÏ³óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ó¨³íáñ-

Ù³ÝÝ áõ Ùï³å³ÑÙ³ÝÁ, ÇÝãå»ë Ý³¨ ¿³Ï³Ýáñ»Ý ÁÝ¹É³ÛÝáõÙ »Ý áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ûáó É»½áõÝ Ï³ï³ñ»É³·áñÍ»Éáõ ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝÁ:


1© Î. ². æÇí³ÝÛ³Ý, ü. ¸. ¸³ÝÇ»ÉÛ³Ý, è. Ð. èáõËÏÛ³Ý, ¾. ¶. Ú³íñáõ-

Û³Ý, Î»Ýë³μ³ÝáõÃÛáõÝ 7, Î»Ý¹³ÝÇÝ»ñ, ¸³ë³·Çñù, ºñ¨³Ý,

2005 Ã., §Ø³ÏÙÇÉ³Ý ²ñÙ»ÝÇ³¦ Ññ³ï.:

2. Ìèíååâà Ñ. Í., Ýìèðáåêîâà À. À. è äð. Âèäû ìåæïðåäìåòíûõ

ñâÿçåé â îáó÷åíèè áèîëîãèè. Òåçèñû VIII Âñåñîþçíîãî ñåìèíà-

ðà, ñîâåùàíèå ïðåïîäàâàòåëåé áèîëîãèè ïîäãîòîâèòåëüíûõ

ôàêóëüòåòîâ äëÿ èíîñòðàííûõ ó÷àùèõñÿ (15 ñåíòÿáðÿ

1990ã.)

211

3. Ìàêñèìîâà Â. Í. Ìåæïðåäìåòíûå ñâÿçè â ïðîöåññå îáó÷åíèÿ.

Ìîñêâà “Ïðîñâåùåíèå”, 1988

4. Ïîäëèñíûé È. Ï., Ïåäàãîãèêà, Ìîñêâà, 2000ã.

Ðåçþìå

Íà êîíêðåòíûõ ïðèìåðàõ èç êóðñà çîîëîãèè ïîêàçàíî, ÷òî

ïðàâèëüíàÿ òðàêòîâêà ìåæïðåäìåòíûõ ñâÿçåé â Ìåæäóíàðîä-

íîì îáðàçîâàòåëüíîì öåíòðå ïîìîãàåò èíîñòðàííûì ñòóäåí-

òàì ëó÷øå óñâîèòü ìàòåðèàë è ïîëîæèòåëüíî âëèÿåò íà âûðà-

áîòêó ó íèõ îáîáùåííûõ óìåíèé è íàâûêîâ.

Summary

On the basis of particular examples from zoology course it is

demonstrated that the correct explanation of inter-course links at

International Educational Centre helps foreign students better learn

the course material on the one hand, and on the other it positively

affects the students’ understanding of general skills and knowledge.

212

úî²ð²¼¶Æ Èê²ð²ÜàôØ ÎºÜê²´²ÜàôÂÚ²Ü Øàôîø²ÚÆÜ

¸²êºðÆ ²ÜòÎ²òØ²Ü ²ÜÐð²ÄºÞîàôÂÚ²Ü ºì ²ð¸Æ

ØàîºòàôØÜºðÆ Ø²êÆÜ

æÇí³ÝßÇñÛ³Ý Ä. ¶.

ºäÐ

Ð³Û³ëï³ÝáõÙ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ ëï³óáÕ ûï³ñ³½-

·ÇÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ÙÇÝãÑ³Ù³Éë³ñ³Ý³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝÁ å³ñï³¹Çñ ¿,

ÇÝãå»ë Ù»ñ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·ÇÝ Ñ³ñÙ³ñí»Éáõ, ³ÛÝå»ë ¿É Ñ»-

ï³·³ ÏñÃáõÃÛáõÝÁ Ñ³Û»ñ»Ýáí ß³ñáõÝ³Ï»Éáõ Ñ³Ù³ñ: Üáñ ÙÇç³-

í³ÛñÇÝ Ñ³ñÙ³ñí»Éáõ Ó¨»ñÁ ï³ñμ»ñ »Ý` Ï³Ëí³Í Ýñ³ÝÇó, Ã» áõ-

ë³ÝáÕÝ ÇÝã Ýå³ï³Ïáí ¿ »Ï»É (ÙÇ³ÛÝ Ñ³Û»ñ»±Ý ëáíáñ»Éáõ, Ù³-

·Çëïñáë³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛá±õÝ ëï³Ý³Éáõ Ï³Ù μáõÑ ÁÝ¹áõÝí»Éáõ Ýå³-

ï³Ïáí): ÐÐ μáõÑÇ áõë³ÝáÕ ¹³éÝ³Éáõ Ñ³Ù³ñ ûï³ñ³½·ÇÝ»ñÁ Ñ³-

Ûáó É»½íÇÝ ïÇñ³å»ï»ÉáõÝ ½áõ·ÁÝÃ³ó, å»ïù ¿ ïÇñ³å»ï»Ý Ý³¨

Ñ³Ýñ³ÏñÃ³Ï³Ý ³ÛÝ ³é³ñÏ³Ý»ñÇ ÑÇÙáõÝùÝ»ñÇÝ, áñáÝù Ñ³Ù³ñ-

íáõÙ »Ý ÁÝïñ³Í Ù³ëÝ³·ÇïáõÃÛ³Ý ÑÇÙùÁ:

ÆÝãå»ë ÙÝ³ó³Í Ñ³Ý³ñ³ÏñÃ³Ï³Ý ³é³ñÏ³Ý»ñÇ, ³ÛÝå»ë ¿É

Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛ³Ý áõëáõÙÝ³ëÇñáõÙÁ ëÏëíáõÙ ¿ áõëáõÙÝ³éáõÃÛ³Ý

ëÏ½μÇó í»ó ß³μ³Ã Ñ»ïá, »ñμ áõë³ÝáÕÝ áõÝÇ Ñ³Ûáó É»½íáí Ñ³Õáñ-

¹³Ïóí»Éáõ Ýí³½³·áõÛÝ μ³é³å³ß³ñ: Î»Ýë³μ³ÝáõÃÛ³Ý ¹³ë³-

í³Ý¹Ù³Ý åñáó»ëáõÙ û·ï³·áñÍíáõÙ »Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý ³¹³åï³ó-

í³Í ÝÛáõÃ»ñ, áñáÝù ³å³ÑáíáõÙ »Ý ³é³ñÏ³ÛÇ ÑÇÙÝ³ñ³ñ ³ÙμáÕ-

ç³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ: ä»ïù ¿ Ýß»É, áñ Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛ³Ý áõëáõÙÝ³ëÇñ-

Ù³Ý Å³Ù³Ý³Ï ëÏ½μÝ³Ï³Ý ßñç³ÝáõÙ Ñ³Ý¹ÇåáõÙ »Ýù μ³½áõÙ

¹Åí³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ù³ÝÇ áñ Ñ³Ûáó É»½íÇ í»óß³μ³ÃÛ³ ¹³ëÁÝÃ³óÁ

É»½í³Ï³Ý ³éáõÙáí μ³í³ñ³ñ ã¿, Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛ³Ý μáí³Ý¹³Ï³ÛÇÝ

ÝÛáõÃÁ ÁÝÏ³É»Éáõ ¨ ëáíáñ»Éáõ Ñ³Ù³ñ: Üß»Ýù, áñ ¹ñ³Ýù áõë³ÝáÕÇó

å³Ñ³ÝçáõÙ »Ý Ù»Í ù³Ý³Ïáí μ³é»ñÇ, »½ñáõÛÃÝ»ñÇ, ·Çï³Ï³Ý

213

÷³ëï»ñÇ, »ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ ÇÙ³óáõÃÛáõÝ ¨ Ñ³Û»ñ»Ýáí ³ñï³Ûïí»Éáõ

áõÝ³ÏáõÃÛáõÝ: Ð³ßíÇ ³éÝ»Ýù Ý³¨ ³ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÁ, áñ »ñμ»ÙÝ û-

ï³ñ³½·ÇÝ»ñÁ Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛáõÝÇó ã»Ý áõÝ»ÝáõÙ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ á-

ñáß³ÏÇ å³ß³ñ Ï³Ù Çñ»Ýó »ñÏñÝ»ñáõÙ ³Û¹ ³é³ñÏ³Ý ã»Ý áõëáõÙ-

Ý³ëÇñ»É: ´³óÇ ¹ñ³ÝÇó, »Ã» ýÇ½ÇÏ³ÛÇ, Ù³Ã»Ù³ïÇÏ³ÛÇ, ùÇÙÇ³ÛÇ

¹³ë»ñÇÝ ËáëáõÙ »Ý μ³Ý³Ó¨»ñÁ, Ãí»ñÁ, ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ Ñ³ëÏ³óáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÁ, ³å³ Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛ³Ý ¹³ë»ñÇÝ É»½íÇ ÇÙ³óáõÃÛáõÝÁ ¨

³ñï³Ñ³Ûïí»Éáõ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÁ ³ÛÝ ÑÇÙùÝ ¿, ³é³Ýó áñÇ ÑÝ³ñ³-

íáñ ã¿ ³ÙμáÕç³Ï³Ý Ý»ñÏ³Û³óÝ»É Ã»Ù³Ý»ñÁ:

àõëáõÙÝ³Ù»Ãá¹³Ï³Ý ÝÙ³Ý ËáãÁÝ¹áïÝ»ñÁ Ñ³ÕÃ³Ñ³ñ»Éáõ

Ñ³Ù³ñ (Ñ³ßíÇ ³éÝ»É»Éáí ÝÙ³Ý ý³ÏáõÉï»ïÝ»ñáõÙ μ³½Ù³ÙÛ³

Ù³ÝÏ³í³ñÅ³Ï³Ý ÷áñÓ áõÝ»óáÕ Ù»ñ ÏáÉ»·³Ý»ñÇ ÷áñÓÁ), ºäÐ ÙÇ-

ç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝáõÙ ¨ë Ï³ñ¨áñíáõÙ »Ý Ùáõïù³ÛÇÝ

¹³ë»ñÁ, áñáÝù ³ÝóÏ³óíáõÙ »Ý Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛ³Ý ³é³çÇÝ å³-

ñ³åÙáõÝùÝ»ñÇÝ:

Øáõïù³ÛÇÝ ¹³ë»ñÁ (5-6 ¹³ë) Ñ³Û»ñ»ÝÇ ë³Ï³í μ³é³å³ß³-

ñáí, Ï»Ýë³μ³Ý³Ï³Ý »½ñ³μ³ÝáõÃÛ³Ý ÏÇñ³éÙ³Ùμ, å³ñ½áõÝ³Ï

Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñÇó Ï³½Ùí³Í ÝÛáõÃ»ñáí Ï³½Ù³Ï»ñåí³Í å³-

ñ³åÙáõÝùÝ»ñ »Ý: ²Ûë ¹³ë»ñÇ ÁÝÃ³óùáõÙ Ù³ïã»ÉÇ ¨ ÷áùñ ï»ùë-

ï»ñáí, í³ñÅáõÃÛáõÝÝ»ñáí, ÝÏ³ñÝ»ñáí, ·Í³å³ïÏ»ñÝ»ñáí áõë³-

ÝáÕÁ Í³ÝáÃ³ÝáõÙ ¿ ³é³ñÏ³ÛÇÝ ¨ ¹³éÝáõÙ ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý åñáó»-

ëÇ ³ÏïÇí Ù³ëÝ³ÏÇóÁ: ØÇÏñáï»ùëï»ñáõÙ ïñíáõÙ »Ý Ýáñ μ³é»ñÇ

Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ³Ý·É»ñ»Ýáí, ¨ »Ã» ÑÝ³ñ³íáñ ¿, áõë³ÝáÕÇ

Ù³Ûñ»ÝÇ É»½íáí: Ð³çáÕáõÃÛ³Ùμ ÏÇñ³éíáõÙ ¿ Ý³¨ Ù»ñ ÏáÕÙÇó Ï³½-

Ù³Í §Î»Ýë³μ³Ý³Ï³Ý »½ñáõÛÃÝ»ñÇ áõ Ñ³ëÏ³óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÑÝ·³-

É»½áõ μ³é³ñ³ÝÁ (Ñ³Û»ñ»Ý, éáõë»ñ»Ý, ³Ý·É»ñ»Ý, å³ñëÏ»ñ»Ý, ³-

ñ³μ»ñ»Ý)¦: öáñÓÁ óáõÛó ¿ ï³ÉÇë, áñ ³Ûë Ó¨áí áõë³ÝáÕÁ Ñ»ï³·³-

ÛáõÙ ³í»ÉÇ Ñ»ßï ¿ ÁÝÏ³ÉáõÙ ³é³ñÏ³Ý, Ï³ñáÕ³ÝáõÙ ¿ ÇÝùÝáõñáõÛÝ

³ßË³ï»É, Ï³ï³ñ»É ïÝ³ÛÇÝ ³é³ç³¹ñ³ÝùÝ»ñÁ ¨ ÓÙ»é³ÛÇÝ Ñ³ÝÓ-

Ý³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ²Ù»ÝûñÛ³ ëïáõ·áõÙÝ»ñÁ û·ÝáõÙ »Ý áõë³ÝáÕÇÝ

214

ÏñÏÝ»Éáõ ¨ ³Ùñ³åÝ¹»Éáõ áõëáõÙÝ³ëÇñíáÕ áõëáõÙÝ³·Çï³Ï³Ý μ³-

é³å³ß³ñÁ, Ñ³ëÏ³óáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, »ñ¨áõÛÃÝ»ñÁ: Ð»ï³·³ Ã»Ù³Ý»ñÁ

Ï³½Ùí³Í »Ý Ñ»ßïÇó ¹Åí³ñÁ, Ñ³ÛïÝÇÇó ³ÝÑ³ÛïÁ, å³ñ½Çó μ³ñ¹Á

ëÏ½μáõÝùÝ»ñáí: Â»Ù³ÛÇó Ã»Ù³ Ù»Í³ÝáõÙ ¿ ÝÛáõÃÇ μ³é³å³ß³ñ³-

ÛÇÝ Í³í³ÉÁ, μ³ñ¹³ÝáõÙ »Ý Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ß³ñ³ÑÛáõë³Ï³Ý

Ï³éáõóí³ÍùÁ, áñáÝù ëïÇåáõÙ »Ý áõë³ÝáÕÇÝ Ñ³ÕÃ³Ñ³ñ»Éáõ É»½-

í³Ï³Ý å³ïÝ»ßÁ ¨ ³é³ñÏ³ÛÇó ëï³Ý³Éáõ ³ÛÝù³Ý ·Çï»ÉÇù, áñÁ

μ³í³ñ³ñ ÑÇÙù ¿ Ýñ³Ýó Ñ»ï³·³ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý áõëáõÙÝ³éáõÃ-

Û³Ý Ñ³Ù³ñ:

Ð»ï³½áïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ óáõÛó »Ý ï³ÉÇë, áñ Ùáõï³ù³ÛÇÝ ¹³ë»-

ñÇ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛ³Ý μ³ñÓñ³óÙ³ÝÁ Ýå³ëïáõÙ »Ý áëáõóÙ³Ý

åñáó»ëáõÙ ÏÇñ³éíáÕ Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ï»ËÝáÉá-

·Ç³Ý»ñÁ: Üñ³Ýù ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ý ï³ÉÇë ï»ë³ÍÇ ¨ Éë³ÍÇ Ñ³-

Ù³¹ñáõÃÛ³Ùμ ½³ñ·³óÝ»É Ùï³ÍáÕáõÃÛáõÝÁ, ½·³Û³Ï³Ý ÁÝÏ³ÉáõÙÇó

³ÝóáõÙ Ï³ï³ñ»Éáõ ³μëïñ³Ïï Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý: Äîî-Ç ÏÇñ³éáõÙÁ

¹³ë³åñáó»ëáõÙ μ³ñÓñ³óÝáõÙ ¿ áõëáõóÙ³Ý áñ³ÏÁ, ¹³ë³ËáëÇ ¨

áõë³ÝáÕÇ ³ßË³ï³ÝùÇ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛáõÝÁ, ï»ë³Ý»ÉÇ ¿ ¹³ñÓ-

ÝáõÙ Ï»Ýë³μ³Ý³Ï³Ý ûμÛ»ÏïÝ»ñÁ, »ñ¨áõÛÃÝ»ñÁ, ûñ·³ÝÇ½ÙÝ»ñáõÙ

ÁÝÃ³óáÕ åñáó»ëÝ»ñÁ: ¸ñ³Ýù Ïñ×³ïáõÙ »Ý Ùáõïù³ÛÇÝ ¹³ë»ñÇ

Í³í³ÉÁ, ¨ ³í»ÉÇ ³ñ³· ³ÝóáõÙ ¿ Ï³ï³ñíáõÙ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÇÝ:

Î³½Ùí³Í »Ý Ùáõïù³ÛÇÝ ¹³ë»ñÇ ¿É»ÏïñáÝ³ÛÇÝ ßÝáñÑ³Ý¹»ëÝ»ñ`

ïñ³Ù³μ³Ýáñ»Ý Çñ³ñ Ñ»ï Ï³åí³Í ëÉ³Û¹Ý»ñÇ Ñ³çáñ¹³Ï³ÝáõÃ-

Û³Ùμ, áñáÝù í»ñ³μ»ñáõÙ »Ý ÝáõÛÝ Ã»Ù³ïÇÏ³ÛÇÝ: ²ßË³ï³ÝùÇ ³Ûë

Ó¨Á í³Õáõó û·ï³·áñÍíáõÙ ¿ Ñ³ïÏ³å»ë ·Çï³ÅáÕáíÝ»ñáõÙ ¨ Ñ³-

í³ùÝ»ñáõÙ Ã»Ù³Ý»ñ ¨ ½»ÏáõóáõÙÝ»ñ Ý»ñÏ³Û³óÝ»ÉÇë: ¸ñ³Ýù ¹³ëÁ

¹³ñÓÝáõÙ »Ý ¹ÇïáÕ³Ï³Ý, ¹ÛáõÁÙμéÝ»ÉÇ áõ Ñ»ï³ùñùÇñ: àõë³Ýá-

ÕÇÝ ³ÝÑ³ëÏ³Ý³ÉÇ μ³é»ñÇ ÷áË³ñ»Ý ËáëáõÙ »Ý ³ÝÇÙ³óÇ³Ý»ñÁ,

ÝÏ³ñÝ»ñÁ, ·Í³·ñ»ñÁ: ¸ñ³Ýó íñ³ É³í »ñ¨áõÙ »Ý ¹³ëÇ Ï³éáõó-

í³ÍùÁ, Ñ³çáñ¹³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, Ýáñ μ³é»ñÁ: ²Ûë Ó¨áí ïÝï»ëíáõÙ ¿

Å³Ù³Ý³ÏÁ, áñ ÏÍ³Ëëí»ñ ·ñ³ï³Ëï³ÏÇÝ »½ñáõÛÃÝ»ñÁ, Ñ³ëÏ³-

óáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ·ñ»Éáõ, ·Í³å³ïÏ»ñÝ»ñÁ, ÝÏ³ñÝ»ñÁ ·Í»Éáõ íñ³ ¨

215

³ÛÉÝ: àõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ ïñíáõÙ »Ý ÝÙ³Ý ¹³ë»ñÇ ÇÝãå»ë ¿É»ÏïñáÝ³-

ÛÇÝ, ³ÛÝå»ë ¿É ïå³·ñí³Í ï³ñμ»ñ³ÏÝ»ñÁ:

àõëáõóÙ³Ý ³Ûë Ó¨Á ÑÝ³ñ³íáñÇÝë ë»ñïáñ»Ý Ï³åíáõÙ ¿ áõ-

ëáõóÙ³Ý ³í³Ý¹³Ï³Ý Ù»Ãá¹Ý»ñÇ Ñ»ï, ù³ÝÇ áñ áã ÙÇßï »Ý ³ñ¹³-

ñ³óí³Í áÕç ¹³ë³åñáó»ëÁ ÇÝáí³óÇáÝ Ù»Ãá¹Ý»ñáí Ï³½Ù³Ï»ñ-

å»ÉÁ:


1. Ìàòåðèàëû êîíôåðåíöèè “Òåîðåòè÷åñêèå è ïðèêëàäíûå àñ-

ïåêòû àêàäåìè÷åñêîé àäàïòàöèè èíîñòðàííûõ ñòóäåíòîâ â

ðîññèéñêîì âóçå”, Òîìñê, 2008ã.

2. À. È. Ôàäååâà, Ë. Ã. Äåìüÿíîâà, Í. Á. Ôîìèíà, Áèîëîãèÿ, äëÿ

ñòóäåíòîâ-èíîñòðàíöåâ, “Âûñøàÿ øêîëà”, Ìîñêâà, 1982ã.

3. Ñàéò áèîëîãîâ, Ïðèìåíåíèå ýëåêòðîííîé ïðåçåíòàöèè íà

óðîêàõ áèîëîãèè, www. Kozkina.ucoz.ru, 2009 ã.

Ðåçþìå

Î íåîáõîäèìîñòè è ñîâðåìåííûõ ïîäõîäàõ ïðîâåäåíèÿ ââîäíûõ

óðîêîâ ïî áèîëîãèè â èíîñòðàííîé àóäèòîðèè

Äæèâàíøèðÿí Æ. Ã.

Â ïðîöåññå îðãàíèçàöèè äîâóçîâñêîãî îáðàçîâàíèÿ áîëüøîå

âíèìàíèå óäåëÿåòñÿ ââîäíûì óðîêàì, ïðîâîäèìûì íà ïåðâûõ çà-

íÿòèÿõ ïî áèîëîãèè. Ïîäîáíûå óðîêè ïîìîãàþò ïðåîäîëåòü

äàëüíåéøèå òðóäíîñòè, âîçíèêàþùèå â ïðîöåññå îáó÷åíèÿ áèî-

ëîãèè, à òàêæå ïîëó÷èòü íåîáõîäèìûå çíàíèÿ, êîòîðûå ïîñëó-

æàò áàçîé äëÿ äàëüíåéøåãî îáó÷åíèÿ ïî ñïåöèàëüíîñòè.

Â ñòàòüå òàêæå îòìå÷àåòñÿ íåîáõîäèìîñòü ïðèìåíåíèÿ

ñîâðåìåííûõ ìåòîäîâ ñ öåëüþ ïîâûøåíèÿ ýôôåêòèâíîñòè

ââîäíûõ óðîêîâ.

216

´Ü²ä²Ðä²Ü²Î²Ü ÊÜ¸ÆðÜºðÆ ÆØ²òàôÂÚ²Ü

Î²ðºìàðàôÂÚàôÜÀ àôê²ÜàÔÜºðÆ Ð²Ø²ð

ê³Û³¹Û³Ý è. Ð., ´³ïÇÏÛ³Ý ê. Ð.

ºäÐ

ØÇÉÇáÝ³íáñ ï³ñÇÝ»ñÇ ÁÝÃ³óùáõÙ Ï³½Ù³íáñí³Í Ï»Ýë³»ñÏ-

ñ³ùÇÙÇ³Ï³Ý ßñç³åïáõÛïÁ áõ ¹ñ³ Ñ»ï Ï³åí³Í ¿Ý»ñ·Ç³ÛÇ ÷á-

Ë³ñÏáõÙÝ»ñÁ Ï»ÝëáÉáñïÇ Ï³ÛáõÝáõÃÛ³Ý ¨ ¹ÇÝ³ÙÇÏ Ñ³í³ë³ñ³-

ÏßéáõÃÛ³Ý, ÇÝãå»ë Ý³¨ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý Ñ³í³ë³ñ³ÏßéáõÃÛ³Ý ÑÇÙùÝ

»Ý: ´Ý³Ï³Ý ßñç³åïáõÛïÝ»ñáõÙ μ³ó³Ï³ÛáÕ ³ÕïáïáÕ ÝÛáõÃ»ñÇ

ï³ñ³ÍáõÙÁ ³é³ç ¿ μ»ñ»É Ñ³ÙÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ËÝ¹ÇñÝ»ñ: Ü»ñÏ³ÛáõÙë

ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ íÇ×³ÏÝ ³é³í»É Ù»Í Ï³Ëí³ÍáõÃÛáõÝ ¿ Ó»éù

μ»ñ»É Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý ·Çï³ÏóáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý ³ëïÇ×³ÝÇó,

Ù³ñ¹Ï³Ýó ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇó, Ë»É³ÙÇï í³ñù³·ÍÇó, ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý

ÏáõÉïáõñ³ÛÇó: àñå»ë½Ç ³ç³Ïó»Ýù ³Û¹ Ñ³ñó»ñÇÝ, Ýå³ëï»Ýù »-

ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñÇ ×³Ý³ãáÕ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇÝ ºäÐ ÙÇç³½·³ÛÇÝ

ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÇ μÝ³·Çï³Ï³Ý ÑáëùÇ áñáß ËÙμ»ñáõÙ Íñ³·ñ³-

ÛÇÝ ÝÛáõÃÇó ¹áõñë ³Ýó »Ý Ï³óíáõÙ ¹³ë³ËáëáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝù

ï³ÉÇë »Ý ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ·³Õ³÷³ñ áõëáõÙÝ³ëÇñíáÕ μÝ³å³Ñå³Ý³-

Ï³Ý ³ñ¹Ç³Ï³Ý ËÝ¹ñÝ»ñÇ í»ñ³μ»ñÛ³É: ¸ñ³Ýáí ÇëÏ Ñ³Õáñ¹íáõÙ

»Ý ·Çï»ÉÇùÝ»ñ, ½³ñ·³óíáõÙ ¿ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ»ï³ùñùñ³ëÇñáõÃ-

ÛáõÝÁ, ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý å³ï³ëË³Ý³ïíáõÃÛáõÝÁ, ³ÏïÇí³óíáõÙ

Ùï³íáñ áõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ØÃÝáÉáñï³ÛÇÝ û¹Ç μ³Õ³¹ñáõÃÛ³ÝÝ áõ

å³Ñå³ÝÙ³ÝÁ ÝíÇñí³Í ¹³ë³ËáëáõÃÛ³ÝÁ [1] Ñ³çáñ¹áõÙ ¿ Ã»Ù³,

áñáõÙ ùÝÝ³ñÏíáõÙ »Ý ÏÉÇÙ³ÛÇ ÷á÷áËáõÃÛ³Ý μÝ³Ï³Ý ¨ Ù³ñ¹³ÍÇÝ

·áñÍáÝÝ»ñÁ:

ÎÉÇÙ³Ý μ³ñ¹ Ñ³Ù³Ï³ñ· ¿, áñÝ Çñ Ù»ç Ý»ñ³éáõÙ ¿ ûíÏÇ³Ýáë-

Ý»ñÁ, ÙÃÝáÉáñïÁ, ºñÏñÇ Ù³Ï»ñ¨áõÛÃÁ, Ï»Ý¹³Ý³Ï³Ý áõ μáõë³Ï³Ý

³ßË³ñÑÁ ¨ ³ÛÉÝ: ²Û¹ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç íñ³ Ï³ñáÕ »Ý ³½¹»É ÇÝãå»ë

217

μÝáõÃÛ³Ý áõÅ»ñÝ, ³ÛÝå»ë ¿É Ù³ñ¹áõ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ: ´Ý³Ï³Ý

ÏÉÇÙ³Û³ëï»ÕÍ åñáó»ëÝ»ñÝ »Ý ç»ñÙáõÃÛ³Ý, ËáÝ³íáõÃÛ³Ý ¨ ÁÝ¹-

Ñ³Ýáõñ áõ ï»Õ³Ï³Ý ÙÃÝáÉáñï³ÛÇÝ ßñç³Ý³éáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù

ÙÇÙÛ³Ýó Ñ»ï ÷áËÏ³å³Ïóí³Í »Ý: Øáï³íáñ³å»ë XX ¹³ñÇ Ï»ë»-

ñÇó ÅáÕáíñ¹³·ñ³Ï³Ý Çñ³íÇ×³ÏÁ ¨ Ï»Ýó³ÕÇ áõ ³ñ¹ÛáõÝ³μ»ñáõÃ-

Û³Ý ³ÝÝ³Ë³¹»å ¿Ý»ñ·³½ÇÝáõÙÝ ³ÛÝåÇëÇ Ù³ëßï³μÝ»ñÇ Ñ³ë³Ý,

áñ ÏÉÇÙ³ÛÇ íñ³ Ù³ñ¹áõ ïÝï»ë³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³½¹»óáõÃ-

Û³Ý Ñ³ñóÝ ³Ï³Ù³ÛÇó ¹³ñÓ³í ³éûñÛ³: ²Ûëûñ ·ÇïÝ³Ï³ÝÝ»ñÇÝ

Ñáõ½áÕ ËÝ¹ÇñÁ Ýñ³ÝáõÙ ¿, áñ ÏÉÇÙ³ÛÇ ï³ù³óáõÙÁ` Ï³åí³Í Ù³ñ-

¹áõ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ñ»ï, Ï³ñáÕ ¿ Ï³ï³ñí»É ß³ï ³í»ÉÇ ³ñ³·,

ù³Ý Ï³ï³ñíáõÙ ¿ μÝ³Ï³Ý ·áñÍáÝÝ»ñÇ ³½¹»óáõÃÛ³Ý ï³Ï: Ø³ñ¹Ý

Çñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ùμ ÷áËáõÙ ¿ ÙÃÝáÉáñïÁ Ï³½ÙáÕ ·³½»ñÇ Ñ³ßí»-

ÏßÇéÁ: ê³ Ñ³ïÏ³å»ë í»ñ³μ»ñáõÙ ¿ ç»ñÙáó³ÛÇÝ ¿ý»Ïï ³é³ç³ó-

ÝáÕ μÝ³Ï³Ý ç»ñÙáó³ÛÇÝ ·³½»ñÇÝ, áñáÝóÇó ÑÇÙÝ³Ï³ÝÝ»ñÝ »Ý ³Í-

Ë³ÍÝÇ »ñÏûùëÇ¹Á, Ù»Ã³ÝÁ, ³½áïÇ »ÝÃûùëÇ¹Á: æ»ñÙáó³ÛÇÝ

¿ý»Ïï »Ý ëï»ÕÍáõÙ Ý³¨ ýïáñùÉáñ³ÍË³çñ³ÍÝ³ÛÇÝ ÙÇ³óáõÃÛáõÝ-

Ý»ñÁ ¨ ÙÇ ËáõÙμ ·³½»ñ, áñáÝù ³ÝáõÕÕ³ÏÇáñ»Ý ûÅ³Ý¹³ÏáõÙ »Ý

³Û¹ »ñ¨áõÛÃÇ áõÅ»Õ³óÙ³ÝÁ:

ÆÝãå»ë Ñ³ÛïÝÇ ¿ »ñÏñ³·Ý¹Ç Ù³Ï»ñ¨áõÛÃÇ ÙÇ³íáñÇ Ñ³ßíáí

×³é³·³ÛÃÙ³Ý ÑáëùÇ ÙÇçÇÝ ï³ñ»Ï³Ý ËïáõÃÛáõÝÁ Ï³½ÙáõÙ ¿ 340

ìï/Ù2 [2]: ²ñ»·³ÏÇó ëï³óí³Í ¿Ý»ñ·Ç³ÛÇ ÙÇ Ù³ëÁ, Ùáï³íáñ³-

å»ë 100 ìï/Ù2, ³Ý¹ñ³¹³éÝáõÙ ¿ ºñÏñÇ Ù³Ï»ñ¨áõÃÇó ¨ ÙÃÝáÉáñ-

ïÇó. ³Û¹ Ù³ëÝ ÁÝ¹áõÝí³Í ¿ ³Ýí³Ý»É ³Éμ»¹á, áñÁ Ù»Í³å»ë Ï³Ë-

í³Í ¿ ºñÏñÇ Ù³Ï»ñ¨áõÃ³ÛÇÝ Í³ÍÏáõÛÃÇ μÝáõÛÃÇó ¨ ÙÇçÇÝ Ñ³ßíáí

Ï³½ÙáõÙ ¿ 30%: ØÝ³ó³Í Ù³ëÁ ÏÉ³ÝíáõÙ ¿ ºñÏñÇ Ù³Ï»ñ¨áõÛÃÇ` 170

ìï/Ù2 ¨ ÙÃÝáÉáñïÇ` 70 ìï/Ù2, ÏáÕÙÇó áõ í»ñ ¿ ³ÍíáõÙ ç»ñÙáõÃÛ³Ý:

²ñ¹ÛáõÝùáõÙ, Ù³Ï»ñ¨áõÛÃÁ ï³ù³ÝáõÙ ¿ ¨ ¹³éÝáõÙ ¹»åÇ ïÇ»½»ñù

áõÕÕí³Í ÇÝýñ³Ï³ñÙÇñ (»ñÏ³ñ³ÉÇù) ×³é³·³ÛÃÙ³Ý ³ÕμÛáõñ:

ØÃÝáÉáñïÇ å³ñáõÝ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç ÙïÝáÕ ÙÇ ß³ñù ·³½»ñ ÏÉ³ÝáõÙ

»Ý ³Û¹ ×³é³·³ÛÃÙ³Ý ÙÇ Ù³ëÁ ¨ í»ñ³×³é³·³ÛÃáõÙ ¹»åÇ ºñÏñÇ

218

Ù³Ï»ñ¨áõÛÃ, áñÇ Ñ»ï¨³Ýùáí ³ÛÝ ³í»ÉÇ ¿ ï³ù³ÝáõÙ: ²Û¹ ÇëÏ

»ñ¨áõÛÃÁ ÏáãíáõÙ ¿ ç»ñÙáó³ÛÇÝ ¿ý»Ïï:

ºñÏñÇ ç»ñÙ³ÛÇÝ é»ÅÇÙÇ Ùáï³íáñ ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý Ñ³Ù³ñ Ï³ñ»-

ÉÇ ¿ û·ïí»É Ñ³Ù»Ù³ï³μ³ñ å³ñ½ Ùï³ÑÕ³óáõÙÝ»ñÇ íñ³ ÑÇÙÝí³Í

Ù³Ã»Ù³ïÇÏ³Ï³Ý Ùá¹»ÉÇó [3], áñÁ Ñ³ÛïÝÇ ¿ áñå»ë Ø. Æ. ´áõ¹ÇÏáÛÇ

Ùá¹»É: ø³ÝÇ áñ ºñÏÇñÁ ·ïÝíáõÙ ¿ ×³é³·³ÛÃ³ÛÇÝ Ñ³í³ë³ñ³-

ÏßéáõÃÛ³Ý íÇ×³ÏáõÙ, ²ñ»·³ÏÇ ×³é³·³ÛÃ³ÛÇÝ ¿Ý»ñ·Ç³ÛÇ ÏÉ³Ý-

í³Í Ù³ëÁ å»ïù ¿ Ñ³í³ë³ñ³ÏßéíÇ ºñÏñÇ ë»÷³Ï³Ý ÇÝýñ³Ï³ñ-

ÙÇñ ×³é³·³ÛÃÙ³Ý Ñ»ï: ²Û¹ Ùá¹»ÉÇ Ñ³í³ë³ñÙ³Ý ÉáõÍáõÙÁ ºñÏñÇ

Ù³Ï»ñ¨áõÛÃÇ ÙÇçÇÝ ç»ñÙ³ëïÇ×³ÝÇ Ñ³Ù³ñ ï³ÉÇë ¿ Ñ»ï¨Û³É ³ñ¹-

ÛáõÝùÁ` 258TT Î Ï³Ù 15TtoC: ØÇÝã¹»é ºñÏñÇ Ù»ñÓÙ³-

Ï»ñ¨áõÛÃ³ÛÇÝ ß»ñï»ñÇ û¹Ç ÷³ëï³óÇ ÙÇçÇÝ ç»ñÙ³ëïÇ×³ÝÁ Ï³½-

ÙáõÙ ¿ +15ûC, ³ÛëÇÝùÝ Ùáï 30ûC-áí μ³ñÓñ í»ñÁ Ýßí³ÍÇó: Øá¹»-

ÉáõÙ Ñ³ßíÇ ã¿ñ ³éÝáõÙ ÙÃÝáÉáñïÇ ³éÏ³ÛáõÃÛáõÝÁ: ºñÏñ³Ù»ñÓ û¹³-

ÛÇÝ ½³Ý·í³ÍÝ»ñÇ ³Û¹ ï³ù³óáõÙÁ ÙÃÝáÉáñï³ÛÇÝ û¹áõÙ ç»ñÙáó³-

ÛÇÝ ·³½»ñÇ, çñ³ÛÇÝ ·áÉáñßÇÝ»ñÇ ¨ áñáß ³ÛÉ ÙÇ³óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ

Ù³ëÝÇÏÝ»ñÇ ³éÏ³ÛáõÃÛ³Ý Ñ»ï¨³Ýù ¿: ØÃÝáÉáñïáõÙ ³Û¹ ·³½»ñÇ

·áõÙ³ñ³ÛÇÝ ÏáÝó»Ýïñ³óÇ³Ý Ï³½ÙáõÙ ¿ ßáõñç 0,1%, ë³Ï³ÛÝ »ñÏ-

ñ³·Ý¹Ç ßáõñç ¹ñ³Ýù ëï»ÕÍáõÙ »Ý Ï³ÛáõÝ Í³ÍÏáó:

²ÛëåÇëáí, ç»ñÙáó³ÛÇÝ ·³½»ñÁ óáõó³μ»ñáõÙ »Ý μ³ñÓñ Ã³÷³Ý-

ó»ÉÇáõÃÛáõÝ ²ñ»·³ÏÇ Ï³ñ×³ÉÇù ×³é³·³ÛÃÙ³Ý ¨ Ñ³Ù»Ù³ï³μ³ñ

ó³Íñ Ã³÷³Ýó»ÉÇáõÃÛáõÝ` ºñÏñÇ »ñÏ³ñ³ÉÇù ÇÝýñ³Ï³ñÙÇñ ×³é³-

·³ÛÃÙ³Ý ÝÏ³ïÙ³Ùμ, ÇÝãÁ ¨ ç»ñÙáó³ÛÇÝ ¿ý»ÏïÇ ³é³ç³óÙ³Ý

å³ï×³éÝ ¿: ØÃÝáÉáñïáõÙ ç»ñÙáó³ÛÇÝ ·³½»ñÇ ³ÝÝ³Ë³¹»å ³×Á

μ»ñáõÙ ¿ μÝ³Ï³Ý ç»ñÙáó³ÛÇÝ ¿ý»ÏïÇ áõÅ»Õ³óÙ³ÝÁ, ÙÃÝáÉáñïÇ áõ

»ñÏñ³·Ý¹Ç μÝ³Ï³Ý ×³é³·³ÛÃ³ÛÇÝ Ñ³ßí»ÏßéÇ Ë³ËïÙ³ÝÁ:

ºñÏñ³·Ý¹Ç ÏÉÇÙ³ÛÇ íñ³ Ù³ñ¹áõ ïÝï»ë³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃ-

Û³Ý (³Ýïñáåá·»Ý) ³½¹»óáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý ·áñÍáÝÝ»ñÁ Ñ»ï¨Û³É-

Ý»ñÝ »Ý.

219

ºñÏñÇ ÙÃÝáÉáñïÇ ùÇÙÇ³Ï³Ý μ³Õ³¹ñáõÃÛ³Ý ÷á÷áËáõÃÛáõ-

ÝÁ, áñÝ ³ñï³Ñ³ÛïíáõÙ ¿ ç»ñÙáó³ÛÇÝ ·³½»ñÇ ¨ ³ñ¹ÛáõÝ³-

μ»ñ³Ï³Ý ³¿ñá½áÉ»ñÇ Ã³÷³ÝóáõÙáí ÙÃÝáÉáñï:

ºñÏñÇ Ù³Ï»ñ¨áõÛÃ³ÛÇÝ ß»ñï»ñÇ Ó¨³÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, »ñμ

ï»Õ³ß³ñÅíáõÙ Ï³Ù Ùß³ÏíáõÙ »Ý ÑëÏ³Û³Ï³Ý ÑáÕ³ÛÇÝ

½³Ý·í³ÍÝ»ñ, í»ñ³óíáõÙ »Ý ³Ýï³é³Í³ÍÏáõÛÃÝ»ñÁ, ³Ý³-

å³ï³óíáõÙ »Ý ÑáÕ³ï³ñ³ÍùÝ»ñÁ ¨ ³ÛÉÝ:

ÎÉÇÙ³Û³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ³é³ÝÓÇÝ μ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇ íñ³

ï»Õ³Ï³Ý (ÉáÏ³É) ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ, Ù³ëÝ³íáñ³å»ë, ç»ñÙ³-

ÛÇÝ ³ÕïáïáõÙÁ æ¾Î-»ñÇ, ²¾Î-Ý»ñÇ Ñáí³óÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ-

·»ñÇó, Ù»ï³Õ³Ùß³ÏÙ³Ý Ï³Ù Ý³íÃ³í»ñ³Ùß³ÏÙ³Ý ·áñ-

Í³ñ³ÝÝ»ñÇó, ïñ³Ýëåáñï³ÛÇÝ ÙÇçáóÝ»ñÇó ¨ ³ÛÉÝ:

ØÃÝáÉáñï-ûíÏÇ³Ýáë-ó³Ù³ù Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ ËáÝ³íáõÃÛ³Ý

ßñç³Ý³éáõÃÛ³Ý íñ³ ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ, ûñÇÝ³Ï` ³Ùå³Ù³-

ÍáõÃÛ³Ý íñ³ ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ, ûíÏÇ³ÝáëÇ Ù³Ï»ñ¨áõÛÃ³ÛÇÝ

çñ»ñÇ ³ÕïáïáõÙÁ ³ñ¹ÛáõÝ³μ»ñ³Ï³Ý ³ñï³Ý»ïáõÙÝ»ñáí

¨ ³ÛÉÝ:

ºñÏñÇ ÏÉÇÙ³Û³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç íñ³ ³í»ÉÇ μ³ñ¹ ³½¹»-

óáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý ³¿ñá½áÉ»ñÁ, áñáÝù ÏÉ³ÝáõÙ Ï³Ù óñáõÙ »Ý

ÇÝãå»ë ³ñ»·³ÏÝ³ÛÇÝ Ï³ñ×³ÉÇù, ³ÛÝå»ë ¿É ºñÏñÇ ÇÝýñ³-

Ï³ñÙÇñ ×³é³·³ÛÃáõÙÁ:

ÜÙ³Ý ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý Ã»Ù³Ý»ñÇ ùÝÝ³ñÏÙ³ÝÝ ûÅ³Ý¹³ÏáÕ ·áñ-

ÍáÝ ÏÑ³Ý¹Çë³Ý³ »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÛ³Ý ßñç³ÝáõÙ ³ÛÝ ·³Õ³÷³ñÇ

ë»ñÙ³ÝáõÙÁ, áñ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ýáñ áñáßáõÙ å»ïù ¿ ·Ý³Ñ³ïíÇ áã

Ã» ÙÇ³ÛÝ Éñ³óáõóÇã μ³ñÇù ëï³Ý³Éáõ, ³ÛÉ ÑÝ³ñ³íáñ μÝ³å³Ñå³-

Ý³Ï³Ý Ñ»ï¨³ÝùÝ»ñÇ ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó:

220


1. è. Ð. ê³Û³¹Û³Ý, ì. è. Ê³ñ³½Û³Ý, úï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ¿-

ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ³ßË³ñÑ³Û³óùÇ Ó¨³íáñÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç Ù³ëÇÝ:

Ð³Ýñ³å»ï³Ï³Ý: ØÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý ·Çï³ÅáÕáíÇ ÝÛáõÃ»ñ.

ºñ¨³Ý, 2008:

2. Äæ. À. Äàôôè è Ó. À. Áåêìàí., Òåïëîâûå ïðîöåññû ñ èñïîëü-

çîâàíèåì ñîëíå÷íîé ýíåðãèè. Èçäàòåëüñòâî “Ìèð”, Ì.: 1977.

3. A. Barrie Pittock. Climate Change. The Science, Impacts and

Solutions. CSIRO, 2009.

Ðåçþìå

Îçíàêîìëåíèå ñòóäåíòîâ ñ ãëîáàëüíûìè ïðîáëåìàìè, ñâÿ-

çàííûìè ñ íàðóøåíèåì ýêîëîãè÷åñêîãî ðàâíîâåñèÿ â ïðèðîäå,

âàæíî êàê äëÿ àêòèâàöèè ïîçíàâàòåëüíîé è ìûñëèòåëüíîé äåÿ-

òåëüíîñòè ñòóäåíòîâ, òàê è äëÿ âîñïèòàíèÿ â íèõ ëè÷íîé

ãðàæäàíñêîé è ñîöèàëüíîé îòâåòñòâåííîñòè. Â ÷àñòíîñòè, â

äàííîé ñòàòüå ðàññìàòðèâàþòñÿ ïðèðîäíûå è àíòðîïîãåííûå

ôàêòîðû è èõ âëèÿíèå íà èçìåíåíèå êëèìàòà.

Summary

The Importance of Students’ Awareness and Knowledge

of Ecology Problems

The students’ familiarization with the global problems related to

the ecological balance disruption in nature, is very important both for

activation of their cognitive and intellectual activity and also for their

social and civil responsability. Particularly, the natural and

anthropogenic factors and their influence on climate change are

discussed in this article.

221

úî²ðºðÎð²òÆÜºðÆ àôêàôòØ²Ü ²ð¸ÚàôÜ²ìºîàôÂÚ²Ü

ìð² ²¼¸àÔ ¶àðÌàÜÜºðÀ

ºÕÇ³½³ñÛ³Ý ø. ê.

Ø. Ð»ñ³óáõ ³Ýí. ºä´Ð

è³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ¿ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ½³ñ·³óáõÙÁ, Ï³-

ï³ñ»É³·áñÍáõÙÁ ¨ ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛ³Ý μ³ñÓñ³óáõÙÁ Ð³Û³ëï³-

ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ: ¶Éáμ³ÉÇ½³óÇ³ÛÇ Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó

ÙÇïáõÙÝ»ñÝ ÁÝ¹·Íí³Í ßáß³÷áõÙ »Ý ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñÁ ¨

áñå»ë ³ñ¹ÛáõÝù ÏñÃáõÃÛáõÝÁ Ñ»Ý³ñ³Ý³ÛÇÝ ¿ ¹³éÝáõÙ é³½Ù³Ï³Ý,

·áñÍ³ñ³ñ, ³é¨ïñ³ÛÇÝ ¨ ³ÛÉ Ï³éáõÛóÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ²×áÕ ³Ï³¹»-

ÙÇ³Ï³Ý ß³ñÅáõÝ³ÏáõÃÛ³Ý ßÝáñÑÇí, ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç Ó»éù-

μ»ñáõÙÝ»ñÁ Ñ³Ý¹»ë »Ý ·³ÉÇë áñå»ë ³ÝÑñ³Å»ßï é»ëáõñëÝ»ñ Ù»ñ

»ñÏñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ÎñÃáõÃÛáõÝÁ áñå»ë Ù³ñ¹áõ áõëáõóÙ³Ý

¨ ¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ýå³ï³Ï³áõÕÕí³ó ·áñÍÁÝÃ³ó ÁÝ¹·ñÏáõÙ ¿

áã ÙÇ³ÛÝ ïíÛ³É ³ÝÑ³ïÇ, ³ÛÉ¨, í»ñçÇÝ Ñ³ßíáí, Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý,

å»ïáõÃÛ³Ý Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

²ñ¹Ç ¹³ñ³ßñç³ÝáõÙ ÏñÃáõÃÛáõÝÁ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý

³Ù»Ý³É³ÛÝ³Í³í³É áÉáñïÝ»ñÇó ¿, áñáõÙ ÁÝ¹·ñÏí³Í »Ý Ù»Ï ÙÇ-

ÉÇ³ñ¹Çó ³í»É ëáíáñáÕÝ»ñ ¨ ÑÇëáõÝ ÙÇÉÇáÝ ¹³ë³í³Ý¹áÕÝ»ñ: Üáñ

ÏñÃ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³ÏáõÝùÝ»ñÁ å³ïÏ³ÝáõÙ »Ý ÏñÃáõÃ-

Û³Ý ÷ÇÉÇëá÷³ÛáõÃÛ³ÝÁ, ³ÝÑ³ïÇÝ áõ Ù³ñ¹ÏáõÃÛ³ÝÁ í»ñ³μ»ñáÕ

·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó Ñá·»μ³Ý³Ù³ÝÏ³í³ñÅáõÃÛ³ÝÁ:

²ÝÅËï»ÉÇ ¿ ³ÛÝ åÝ¹áõÙÁ, áñ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛáõÝ ÇÝùÝ

¿ ëï»ÕÍáõÙ Çñ ½³ñ·³óÙ³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³ÑáõÝã μ³ñÓñ³-

·áõÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ: ÎñÃáõÃÛáõÝÁ Ð³Û³ëï³-

ÝáõÙ áõÝÇ μ³½Ù³¹³ñÛ³ å³ïÙáõÃÛáõÝ ¨ ÑÝáõó Ç í»ñ ÙÇßï »Õ»É ¿

Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç ³é³çÁÝÃ³óÇ ·ñ³í³Ï³Ý:

222

Ü»ñÏ³ÛáõÙë ÏñÃáõÃÛáõÝÁ ÐÐ-áõÙ ÙÇç³½·³ÛÇÝ μÝáõÛÃ ¿ ÏñáõÙ:

Ø³ëÝ³íáñ³å»ë, ³é³Ýóù³ÛÇÝ »Ý ûï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý

Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ: ²Ûë ³ßË³ï³Ý-

ùÁ Ýå³ï³Ï ¿ Ñ»ï³åÝ¹áõÙª í»ñ Ñ³Ý»É ûï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»-

ñÇ áõëáõóÙ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ ÐÐ-áõÙ ¨ áõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»-

ïáõÃÛ³Ý íñ³ ³½¹áÕ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ·áñÍáÝÝ»ñÁ: ²ÏÝÑ³Ûï ¿, áñ ûï³-

ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁ ãÇ ÁÝÃ³ÝáõÙ Ù»Ïáõë³óí³Í

³ñï³ùÇÝª ëáóÇ³É-Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ÙÇç³í³ÛñÇó: ²ñ¹ÛáõÝ³í»ï áõ-

ëáõóÙ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßï ·áñÍáÝ ¿ ûï³ñ»ñÏñ³óÇ áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³ñÙ³ñáÕ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ Ýáñ ÙÇç³í³ÛñÇÝ [1]: ²ñ³· ¨

¹ÛáõñÇÝ Ñ³ñÙ³ñáÕ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, Çñ Ñ»ñÃÇÝ, Ï³Ëí³Í ¿ ÙÇ ß³ñù

Ï³ñ¨áñ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñÇó. ³ßË³ñÑ³·ñ³Ï³Ý ¹Çñù, ï³ñ³Í³-

ßñç³ÝÇ ÏÉÇÙ³, ÏñáÝ, ³½·³ÛÇÝ Ùß³ÏáõÛÃ ¨ ³í³Ý¹áõÛÃÝ»ñ, ³ñï³-

ë³ÑÙ³ÝóÇ áõë³ÝáÕÇ ï³ñÇù, ë»é, Ñá·»μ³Ý³ýÇ½ÇáÉá·Ç³Ï³Ý ³-

é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáß³ÏÇ Ù³ëÝ³·Çï³Ï³Ý ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ

ÑÇÙù, Ýáñ³ñ³ñ³Ï³Ý ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ û·ï³·áñÍáõÙÁ ¹³ë³Ëá-

ëáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï, ³ÛÝ ûï³ñ É»½íÇ ÇÙ³óáõÃÛáõÝÁ, áñáí Çñ³-

Ï³Ý³óíáõÙ ¿ áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÁ: Âí³ñÏí³Í ·áñÍáÝÝ»ñÇ

ÃíáõÙ ¿, Ý³¨, ûï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ å³Ñ³ÝçÙáõÝùÝ»ñÇ ¨

Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ßíÇ ³éÝáõÙÁ: àõëáõóÙ³Ý åñáó»ëÇ Ï³½-

Ù³Ï»ñåáõÙÁª í»ñÁ Ãí³ñÏí³Í ÑÇÙÝ³Ï»ï»ñÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý,

Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ å»ïáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ Éáõñç ËÝ¹Çñ ¿, áñÇ Çñ³Ï³Ý³-

óáõÙÁ å³Ñ³ÝçáõÙ ¿ áõÝ»Ý³É ×ÏáõÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·: ²Ûë ³éáõ-

Ùáí, Ñå³ñïáñ»Ý Ï³ñáÕ »Ýù Ýß»É, áñ ï³ñÇÝ»ñ ß³ñáõÝ³Ï Ù»ñ »ñ-

ÏÇñÁª Ù»ñ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á, å³Ñ³Ýçí³Í ¿ »Õ»É μ³½Ù³ÃÇí

ûï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó (Æñ³ÝÇ ÆëÉ³Ù³Ï³Ý Ð³Ýñ³-

å»ïáõÃÛáõÝ, ÐÝ¹Ï³ëï³Ý, êÇñÇ³ÛÇ ²ñ³μ³Ï³Ý Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝ,

ÈÇμ³Ý³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝ, ÐáõÝ³ëï³Ý, è¸, ²ØÜ, ìñ³ëï³ÝÇ

Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝ ¨ ³ÛÉÝ):

223

´³ñ»÷áËáõÙÝ»ñÇ ·áñÍÁÝÃ³óÝ»ñÁ ÐÐ ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ-

·áõÙ ÑÇÙù »Ý Ñ³Ý¹Çë³ÝáõÙ ÏñÃáõÃÛ³Ý Ýáñ áñ³Ï³Ï³Ý Ù³Ï³ñ¹³Ï

ëï»ÕÍ»Éáõ ¨ ½³ñ·³óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ: ²é³çÝ³Ñ»ñÃ, ÝÙ³Ý ·áñÍÁÝ-

Ã³óÝ»ñÝ áõÕÕí³Í »Ý áõëáõóÙ³Ý Íñ³·ñ»ñÇ Ï³ï³ñ»É³·áñÍÙ³ÝÁ:

úï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ ½³ñ·³óáõÙÁ

(³Ý·É»ñ»Ýáí Ï³Ù éáõë»ñ»Ýáí) ïíÛ³É ´àôÐ-Ç Ñ³Ù³ñ Ñ³Ý¹Çë³ÝáõÙ

¿ μ³ó³éÇÏ ×³Ý³å³ñÑª ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÇÝ ÇÝ-

ï»·ñí»Éáõ Ñ³Ù³ñ: ì»ñçÇÝ ï³ñÇÝ»ñÇ ÷áñÓÁ óáõÛó ¿ ï³ÉÇë, áñ û-

ï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÁ Ý³ËÁÝïñáõÙ »Ý ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý åñá-

ó»ëÁ ³Ý·É»ñ»Ýáí [2]: ºÉÝ»Éáí ³Ý·É»ñ»Ý É»½íáí áõëáõóÙ³Ý Ý³Ë³-

å³ÛÙ³ÝÇóª ´àôÐ-Ç ³éç¨ Í³é³ÝáõÙ »Ý »ñÏáõ Ï³ñ¨áñ ËÝ¹ÇñÝ»ñ: ²-

é³çÝ³Ñ»ñÃ, ËÇëï Ï³ñ¨áñíáõÙ ¿ ¹³ë³ËáëÝ»ñÇ ³Ý·É»ñ»ÝÇ ÇÙ³-

óáõÃÛáõÝÁ. ³Ûë å³ñ³·³ÛáõÙ ³ÝÑñ³Å»ßï »Ý ïíÛ³É Ù³ëÝ³·Çï³-

Ï³Ý ³é³ñÏ³ÛÇ ³ÛÝåÇëÇ ¹³ë³í³Ý¹áÕÝ»ñ, áñáÝù Ï³ñáÕ »Ý ÝÛáõÃÁ

Ù³ïã»ÉÇ Ù³ïáõó»É ³Ý·É»ñ»Ýáí: ºñÏñáñ¹Ý ¿É ûï³ñ»ñÏñÛ³ áõë³-

ÝáÕÝ»ñÇ É»½íÇÝ ïÇñ³å»ï»Éáõ Ñ³ñóÝ ¿: ¼³ñÙ³Ý³ÉÇ ¿, μ³Ûó ß³ï

Ñ³×³Ë Çñ»Ýù ¿É ³ÛÝù³Ý É³í ã»Ý ïÇñ³å»ïáõÙ ³Ý·É»ñ»ÝÇÝ, ÇÝãÝ

¿É, ³ÏÝÑ³Ûïáñ»Ý, μ³ó³ë³μ³ñ ¿ ³½¹áõÙ áõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»-

ïáõÃÛ³ÝÁ: ºä´Ð-Ç ûñÇÝ³Ïáí, ³Ûë ËÝ¹ÇñÁ ÑÇÙÝ³Ï³ÝáõÙ ÉáõÍíáõÙ ¿

Ý³Ë³å³ïñ³ëï³Ï³Ý ý³ÏáõÉï»ïáõÙ ëáíáñ»Éáõ Å³Ù³Ý³Ï³-

Ñ³ïí³ÍáõÙ: ²Û¹ ÁÝÃ³óùáõÙ, μ³í³Ï³ÝÇÝ Ù»Í Å³Ù³ù³Ý³Ï ¿ ïñ³-

Ù³¹ñíáõÙ ³Ý·É»ñ»Ý É»½íÇ ¹³ë³í³Ý¹Ù³ÝÁ: ì»ñçÇÝÇë ßÝáñÑÇíª û-

ï³ñ»ñÏñ³óÇ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ³Ý·É»ñ»ÝÇ ÇÙ³óáõÃÛáõÝÝ ¿³å»ë μ³ñ»-

É³íí³Í ¿ ÉÇÝáõÙ ¨, Ñ»ï¨³μ³ñ, ³ñ¹»Ý ³é³çÇÝ ÏáõñëáõÙ Ù³ëÝ³·Ç-

ï³Ï³Ý áõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛáõÝÝ ¿É μ³ñÓñ³ÝáõÙ ¿: ì»ñ

Ñ³Ý»Éáí É»½íÇ ÇÙ³óáõÃÛ³Ý ËÝ¹ÇñÁª Ï³ñ»ÉÇ ¿ »½ñ³Ï³óÝ»É, áñ ³ÛÝ

ËÇëï ³ÝÑñ³Å»ßï Ý³Ë³å³ÛÙ³Ý ¿, áñÝ áõÕÕ³ÏÇáñ»Ý ³½¹áõÙ ¿ áõ-

ëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝ³í»ïáõÃÛ³Ý íñ³: ²Ý·É»ñ»ÝÇ Ï³ï³ñ»É³·áñÍáõ-

ÙÇó μ³óÇ, ¹³ë³í³Ý¹áÕÁ Ï³ñÇù áõÝÇ ÁÝ¹É³ÛÝ»Éáõ Çñ Ù³ëÝ³·Ç-

ï³Ï³Ý ·Çï»ÉÇùÝ»ñÁª áõëáõÙÝ³ëÇñ»Éáí ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³ÕμÛáõñÝ»ñ:

224

ØÇç³½·³ÛÇÝ ß÷áõÙÝ»ñÁ, ÷áËÑ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛáõÝÁ áã ÙÇ³ÛÝ Ç

Ýå³ëï »Ý áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ, ³ÛÉ¨ ß³ñÅ³éÇÃ »Ý Ñ³Ý¹Çë³ÝáõÙ ÙÇ-

ç³½·³ÛÇÝ ¹³ëÇ, μ³ñÓñ áñ³Ï³íáñÙ³Ý ¹³ë³ËáëÝ»ñ áõÝ»Ý³ÉáõÝ:

²ñ³· ½³ñ·³óáÕ Ù»ñ ¹³ñ³ßñç³ÝáõÙ, ³×áÕ ³Ï³¹»ÙÇ³Ï³Ý ÙáμÇ-

É³óáõÙÁ ëï»ÕÍáõÙ ¿ μ³ñ»Ýå³ëï å³ÛÙ³ÝÝ»ñ ÏñÃáõÃÛ³Ý ³×Ç å³-

ñ³¹Ç·Ù³Ýª §Life Long Learning – áõëáõóáõÙ ³ÙμáÕç ÏÛ³ÝùÇ ÁÝÃ³ó-

ùáõÙ¦ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ [3]:

úï³ñ»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ áõëáõóáõÙÁ ËÃ³ÝáÕ ß³ñÅ³éÇÃÝ»ñÁ ï³ñ-

μ»ñ »Ý: ²ÛÝ ³ÏïÇí³óÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ñ³ßíÇ ³éÝ»É áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÇ åáï»ÝóÇ³É ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, Ý»ñáõÅÁ, Ñá·»μ³-

Ý³Ï³Ý ³é³ÝÓÝ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ¸³ë³ËáëÝ ûï³ñ»ñÏñ³óÇ áõ-

ë³ÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ¨° áõëáõóÇã ¿, ¨° Ñá·»μ³Ý: Üñ³Ýù ß³ï Ñ³×³Ë

ÇÝùÝ³³ñï³Ñ³ÛïÙ³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñ »Ý áõÝ»ÝáõÙ, áñáÝù Éáõñç ³ñ·»Éù

»Ý ·Çï»ÉÇùÇ ÷áË³ÝóÙ³Ý, ëï³óÙ³Ý ×³Ý³å³ñÑÇÝ: ÎÇñ³é»Éáí

ï³ñμ»ñ Ñá·»μ³Ý³Ù³ÝÏ³í³ñÅ³Ï³Ý ÑÝ³ñùÝ»ñ, áõÝ»Ý³Éáí ³Ý-

Ñ³ï³Ï³Ý ½ñáõÛóÝ»ñª ¹³ë³í³Ý¹áÕÁ ×ÏáõÝáñ»Ý å»ïù ¿ í»ñ³óÝÇ

å³ëëÇíáõÃÛ³Ý ÙÃÝáÉáñïÁ:

ÎñÃáõÃÛáõÝÁ Ï³åí³Í ¿ ³ÝÓÇ ½³ñ·³óÙ³Ý ¨ Ñ»ï¨³μ³ñ ÇÝù-

ÝÇñ³Ï³Ý³óÙ³Ý å³Ñ³ÝçÙáõÝùÝ»ñÇ Ñ»ï: ²ÛÝ ³ñï³óáÉáõÙ ¿ áã

ÙÇ³ÛÝ ³ÝÓÇ, ³ÛÉ¨ å»ïáõÃÛ³Ýª áñå»ë ³ÙμáÕç³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç

½³ñ·³óÙ³Ý å³Ñ³ÝçÙáõÝùÁ: ÐÐ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ·»ñÝå³-

ï³ÏÝ ¿ ³ñÑ»ëï³í³ñÅ áõëáõóÙ³Ý ¨ ¹³ëïÇ³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ëÇÝÃ»½Á:

²ÛÝ ËÃ³ÝáõÙ ¿ áõë³ÝáÕÝ»ñÇ ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ÏÇ μ³ñÓñ³óÙ³ÝÁ, ³ß-

Ë³ï³Ýù³ÛÇÝ ßáõÏ³ÛáõÙ Ýñ³Ýó ÙñóáõÝ³Ï ÉÇÝ»ÉáõÝ:

¶ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý

1. Èâàíîâà Â. À., Ïñèõîëîãè÷åñêèå àñïåêòû àäàïòàöèè èíîñò-

ðàííûõ ñòóäåíòîâ â âûñøåé øêîëå, ÑÏá.: Íåñòîð, 2000

225

2. Èíñòèòóò ìåæäóíàðîäíîãî îáðàçîâàíèÿ è ÿçûêîâîé êîìóíè-

êàöèè. URL: http://iie.tpu.ru/index_ru.php

3. The Bologna Process 2020 – The European Higher Education

Area in the new decade, Communinique of the Conference of

European Ministers Responsible for Higher education, Leuven and

Louvain-la-Neuve. 28-29 April 2009

Summary

Efficiency Factors in Foreign Students’ Educational Practices

The article is devoted to up-to-date questions of foreign students’

educational process organization in Armenian universities. Factors

that influence the effectiveness of foreign students’ educational

process have been analyzed. Educational systems provide a basis for

the development of human resources, and the rediscovery of the

significance of human capital in economic development.

Резюме

Анализируются актуальные вопросы организации обучения

иностранных студентов в армянских вузах. Проведен анализ фак-торов, влияющих на эффективность процесса обучения. Сфор-

мулированы сильные и слабые стороны, а также направление по

улучшению организации процесса обучения иностранных студентов в вузах.

226

ÏÐÅÇÅÍÒÀÖÈß ÒÅÌÛ “ÔÎÐÌÓËÀ ËÞÁÂÈ”

Êàðîÿí È. Ë.

ÔÃÎÓ –ÑÎØ № 21 ÌÎ ÐÔ

Òåìà óðîêà: Ôîðìóëà ëþáâè

Öåëè è çàäà÷è óðîêà:

Îáó÷àþùèå:

ïîçíàêîìèòü ó÷àùèõñÿ ñî ñëîæíûìè õèìè÷åñêèìè ïðîöåñ-

ñàìè, ïðîèñõîäÿùèìè â îðãàíèçìå ÷åëîâåêà â ñîñòîÿíèè

âëþáëåííîñòè;

ïîçíàêîìèòü ó÷àùèõñÿ ñ âåùåñòâàìè è ñ ôîðìóëàìè âå-

ùåñòâ, îáðàçóþùèõñÿ â îðãàíèçìå ÷åëîâåêà â ñîñòîÿíèè

âëþáëåííîñòè.

Âîñïèòàòåëüíûå:

âîñïèòàíèå ïîíèìàíèÿ îòâåòñòâåííîñòè âëþáëåííûõ

ïî îòíîøåíèþ äðóã ê äðóãó;

âîñïèòàíèå ÷óâñòâà ïðåêðàñíîãî è âîçâûøåííîãî;

ôîðìèðîâàíèå ÷óâñòâà äîáðîæåëàòåëüíîñòè è òðåáîâà-

òåëüíîñòè ê ñåáå.

Ðàçâèâàþùèå:

ðàçâèòèå óìåíèÿ è ïîíèìàíèÿ ÷óâñòâà äðóãèõ;

Ðàçâèòèå èíòåðåñà ê ïîëó÷åíèþ íîâûõ çíàíèé.

Ïðèíÿòî ñ÷èòàòü, ÷òî õèìèÿ - óçêàÿ îáëàñòü çíàíèé, íåîá-

õîäèìàÿ òîëüêî ñïåöèàëèñòàì, à ñàìè õèìèêè – èçîëèðîâàííîå

ñîîáùåñòâî ñî ñâîèì ÿçûêîì, çàêîíàìè è òàéíàìè. Íî ÷åëîâå-

÷åñòâî íàêîïèëî è èñïîëüçîâàëî õèìè÷åñêèå çíàíèÿ óæå ñ ïåð-

âûõ ñâîèõ øàãîâ (äîáû÷à îãíÿ, ïðèãîòîâëåíèå âèíà, óêñóñà è

ò.ä.). Âîîáùå, ìîæíî ñêàçàòü, ÷òî îðãàíèçì ÷åëîâåêà ýòî óíè-

êàëüíàÿ õèìè÷åñêàÿ ëàáîðàòîðèÿ. Âíóòðè íàñ ïðîèñõîäÿò ñëîæ-

íûå õèìè÷åñêèå ïðîöåññû.

227

Ñåãîäíÿ ìû åùå ðàç óáåäèìñÿ â òîì, ÷òî õèìèÿ – ýòî íå

àáñòðàãèðîâàííûå îò æèçíè ôîðìóëû è çíàêè, à ïðîöåññû, îêðó-

æàþùèå íàñ è ïðîèñõîäÿùèå âíóòðè íàñ. Ìû òàê ÷àñòî ãîâîðèì

«ëþáëþ» äðóçüÿì è áëèçêèì. À ÷òî êðîåòñÿ çà ýòèì ñëîâîì?

Íà äàííîì óðîêå ðå÷ü ïîéäåò î ëþáâè. Ñåãîäíÿ ìû ïîãîâî-

ðèì î ëþáâè ìåæäó æåíùèíîé è ìóæ÷èíîé. Êàêîâà îíà? Âûäåëå-

íèåì êàêèõ âåùåñòâ â îðãàíèçìå ÷åëîâåêà îíà ñîïðîâîæäàåòñÿ

è êàêèìè ïðîöåññàìè îáåñïå÷èâàåòñÿ?

Ëþáîâü – îäíî èç ñàìûõ âîçâûøåííûõ, áëàãîðîäíûõ è ïðèâ-

ëåêàòåëüíûõ ÷åëîâå÷åñêèõ

÷óâñòâ. Îíà íåïîâòîðèìà è âå÷íà, êàê æèçíü. Íàñòîÿùàÿ

ëþáîâü âñåãäà áåñêîðûñòíà è ñàìîîòâåðæåííà.

«Ëþáèòü, - ïèñàë Ë. Í. Òîëñòîé, - çíà÷èòü æåëàòü äðóãîìó

òîãî, ÷òî ñ÷èòàåøü âî áëàãî, è æåëàòü ïðè òîì íå ðàäè ñåáÿ, à

ðàäè òîãî, êîãî ëþáèøü. Äëÿ ëþáÿùåãî ñàìîå ãëàâíîå – ñ÷àñòüå

ëþáèìîãî, äàæå åñëè íå ñ íèì».

Óæå ìíîãèå ñòîëåòèÿ ñâåòëåéøèå óìû ÷åëîâå÷åñòâà ïû-

òàþòñÿ ðàçãàäàòü è îáúÿñíèòü ýòî âåëèêîå è çàãàäî÷íîå

÷óâñòâî-ëþáîâü. Ó÷åíûå ñ÷èòàþò, ÷òî ëþáîâü äëèòñÿ íå áîëü-

øå ÷åòûðåõ ëåò. Áîëåå òîãî, ýòî âñåãî ëèøü íåêîå «ïîìåøà-

òåëüñòâî». Î÷åíü âàæíî îòëè÷àòü ëþáîâü îò ñèìïàòèè, ñåê-

ñóàëüíîãî âëå÷åíèÿ, ïðèâÿçàííîñòè.

Â 60-å ã. 20â. Çíàìåíèòûé ó÷åíûé À. Ìàñëîó ïðåäëîæèë òàê

íàçûâàåìóþ ïèðàìèäó ïîòðåáíîñòåé ÷åëîâåêà:

Êàê âèäèì, ïîòðåáíîñòü â ëþáâè-îäíà èç áàçîâûõ ïîòðåá-

íîñòåé. Òåìà ëþáâè çâó÷èò âî ìíîãèõ ìóçûêàëüíûõ, ëèòåðàòóð-

íûõ ïðîèçâåäåíèÿõ.

Ïî÷åìó æå ëþáîâü òàê ëèðè÷íî, áóðíî íà÷èíàþùàÿñÿ, âäðóã

çàêаí÷èвается? Ýòîò âîïðîñ äàâíî èíòåðåñîâàë è âîëíîâàë ëþ-

äåé. Îòâåò íà ýòîò âîïðîñ íàøëè õèìèêè.

228

Íåñìîòðÿ íà âåñü ðîìàíòè÷åñêèé ëîñê, ëþáîâü äåéñòâè-

òåëüíî, ñëîæíûé õèìè÷åñêèé ïðîöåññ, ïîä÷èíÿþùèéñÿ åñòåñò-

âåííûì çàêîíàì ïðèðîäû. Âîò, ÷òî ãîâîðèë íà ýòó òåìó àêàäå-

ìèê Â.À. Òàáîëèí: «åñëè ðàñøèôðîâàòü ôîðìóëó ëþáâè, òî íà

ïðàêòèêå îíà îçíà÷àåò, ÷òî â çàâèñèìîñòè îò âûäåëåíèÿ îïðå-

äåëåííûõ âåùåñòâ âîçíèêàåò íåïðåîäîëèìàÿ òÿãà îäíîãî ÷åëî-

âåêà ê äðóãîìó». Ëþáîâü - ýòî âûäàþùååñÿ ñîáûòèå â ïñèõè÷åñ-

êîé æèçíè ÷åëîâåêà, êîòîðàÿ ñîïðîâîæäàåòñÿ áèîõèìè÷åñêèìè

ïðîöåññàìè, ïðîèñõîäÿùèìè â ñëîæíîì ÷åëîâå÷åñêîì îðãàíèçìå.

Åñëè ãîâîðèòü íà ñóõîì íàó÷íîì ÿçûêå, òî ëþáîâü ìîæíî

ðàçäåëèòü íà òðè ñòàäèè:

Âëþáëåííîñòü – çðåëîå ÷óâñòâî – îñòûâàíèå.

È òàê, ïîäðîáíî ðàññìîòðèì ïåðâóþ ñòàäèþ – âëþáëåí-

íîñòü.

Ëèðèêè íàçûâàþò ëþáîâü íåçåìíûì áëàæåíñòâîì, ñêåïòèêè

âðåìåííûì áåçóìèåì. Ó ó÷åíûõ íà ñåé ñ÷åò îñîáîå ìíåíèå. Õè-

ìè÷åñêàÿ ðåàêöèÿ è âûáðîñ â îðãàíèçì îïðåäåëåííûõ âåùåñòâ –

âîò ÷òî ñ òî÷êè çðåíèÿ химии, ëåæèò â îñíîâå ÷óâñòâà, êîòî-

ðîìó çåìëÿíå ïîñâÿùàþò ïåñíè, ñòèõè, êàðòèíû è ñêóëüïòóðû,

вî èìÿ êîòîðîãî æèâóò è äàæå óáèâàþò äðóã äðóãà.

Ïåðâàÿ ñòàäèÿ ïî ñèìïòîìàì ïîõîæà íà ñòðåññ, êîòîðый

ñîïðîâîæäàåòñÿ âûäåëåíèåì àìôåòàìèíîâ: àäðåíàëèíà, äîôà-

ìèíà, ôåíèëýòèëàìèíà.

Ýòè âåùåñòâà, âûðàáàòûâàåìûå ïî ñèãíàëó ìîçãà, îêàçû-

âàþò ñòèìóëèðóþùèå äåéñòâèÿ íà íåðâíóþ ñèñòåìó, ñëåäîâà-

òåëüíî, àêòèâèçèðóþò æèçíåííûå ïðîöåññû.

Ê ñîæàëåíèþ, ïðåáûâàíèå â ñîñòîÿíèè âëþáëåííîñòè äîë-

ãîå âðåìÿ âðåäíî äëÿ îðãàíèçìà. Ýòè àðîìàòè÷åñêèå àçîòñî-

äåðæàùèå ñîåäèíåíèÿ, ó÷àñòâóÿ â ïðîöåññàõ æèçíåäåÿòåëü-

íîñòè, âñòóïàþò â ðåàêöèè ñ êèñëîðîäîì, âîäîé è äðóãèìè âå-

229

ùåñòâàìè. Âñå ýòè ðåàêöèè ñîïðîâîæäàþòñÿ âûäåëåíèåì â îð-

ãàíèçì òîêñè÷íûõ âåùåñòâ. Òàê îêèñëåíèå ñîïðîâîæäàåòñÿ îá-

ðàçîâàíèåì àçîòà, óãëåêèñëîãî ãàçà è âîäû. Âçàèìîäåéñòâèå ñ

âîäîé ïðèâîäèò ê ñîçäàíèþ ùåëî÷íîé ñðåäû, äåçàìèíèðîâàíèå –

ê âûäåëåíèþ àììèàêà. È ÷åì âûøå êîíöåíòðàöèÿ àìôåòàìèíîâ,

òåì áîëüøå òîêñèíîâ âûäåëÿåòñÿ.

Â ðåçóëüòàòå âëþáëåííûé õóäååò, áëåäíååò, ïëîõî ñïèò,

òåðÿåò àïïåòèò. Íî ïðè ýòîì îáùåå ñàìî÷óâñòâèå õîðîøåå, à

òàêæå ïîâûøåí èììóíèòåò. Ïî äàííûì ìåäèöèíñêîé ñòà-

òèñòèêè, âëþáëåííûå íå áîëåþò ãðèïïîì â ïåðèîä ýïèäåìèè.

Íî â öåëîì, äëÿ îðãàíèçìà ñîñòîÿíèå âëþáëåííîñòè èçíóðè-

òåëüíî è îïàñíî. Ñîñòîÿíèå ïûëêîé âëþáëåííîñòè äëèòñÿ â

ñðåäíåì 12-17 ìåñÿöåâ. Ýòîго â ïðèíöèïå äîñòàòî÷íî, ÷òîáû

äîáèòüñÿ âçàèìíîñòè èëè ïîëó÷èòü îêîí÷àòåëüíûé îòêàç. Âîò

÷åì îáúÿñíÿåòñÿ ñòðàííîå ïîâåäåíèå ëþäåé, êîòîðûå áåç âîç-

ëþáëåííîãî íå ìîãóò ïðîæèòü è ÷àñà – âåäü ìîçã ÷åðåç îïðåäå-

ëåííîå âðåìÿ äîëæåí ïîëó÷èòü âñå áîëüøå èìïóëüñîâ ëþáâè, ïîñ-

êîëüêó ïîñòåïåííî ïðèâûêàåò ê ðàçäðàæåíèþ.

Äëÿ îðãàíèçìà â öåëîì ñîñòîÿíèå âëþáëåííîñòè èçíóðè-

òåëüíî, è äîëãî ïðåáûâàòü â íåì îïàñíî.

×òîáû îðãàíèçì âûæèë, ïðèðîäà âêëþ÷àåò ïðèñïîñîáèòåëü-

íûå ìåõàíèçìû, òîðìîçÿùèå âûðàáîòêó àìôåòàìèíîâ, ìåíÿÿ èõ

íà äðóãèå ñîåäèíåíèÿ – ýíäîðôèíû. Íà÷àëî âûðàáîòêè âåùåñòâ

ýòîãî êëàññà ãîâîðèò î ïåðåõîäå íà íîâóþ, âòîðóþ, ñòàäèþ

îòíîøåíèé. Â îáùåïðèíÿòîì ñìûñëå, ýòî ïåðåõîä ê ñòàáèëü-

íûì, ìîæåò áûòü, ñåìåéíûì îòíîøåíèÿì, ñîïðîâîæäàþùимñÿ

îùóùåíèåì âíóòðåííåãî êîìôîðòà, ðàäîñòè, ñ÷àñòüÿ. Ýòî

ñâÿçàíî ñ ïðèñóòñòâèåì ãîðìîíîâ ðàäîñòè – ýíäîðôèíîâ.

Ýíäîðôèíû - ýòî âåùåñòâà áåëêîâîé ïðèðîäû, îòíîñÿщие-

ñÿ ê êëàññó ïîëèïåïòèäîâ, îíè íå ÷óæäû äëÿ îðãàíèçìà, èíîãäà

230

èõ íàçûâàþò ïðèðîäíûìè íàðêîòèêàìè. Íî â îòëè÷èå îò íàðêî-

ìàíà ëþáÿùèé ÷åëîâåê ïîëó÷àåò äîçó íåîáõîäèìîãî âåùåñòâà â

ïðèñóòñòâèè ëþáèìîãî, ñëûøà åãî ãîëîñ.

Åñëè êîíöåíòðàöèÿ ýíäîðôèíîâ â êðîâè ïîñòåïåííî ñíè-

æàåòñÿ, òî íàñòóïàåò ïåðåõîä â ñòàäèþ óãàñàíèÿ îòíîøåíèé.

Ñêîðîñòü ýòîãî ïðîöåññà ó ðàçíûõ îðãàíèçìîâ ðàçíàÿ. Åñëè ó

îäíîãî âûðàáîòêà ýíäîðôèíîâ çàêîí÷åíà, à ó äðóãîãî åùå íåò,

òî íà÷èíàþòñÿ òðàãåäèè íåñ÷àñòíîé ëþáâè è ðàçáèòûõ ñåð-

äåö. À åñòü ëþäè, ( êëàññè÷åñêèå ïðèìåðû Äîí Æóàí, Êàçàíîâà

), ó êîòîðûõ âîîáùå íåò ïåðåõîäà íà ñòàäèþ âûðàáîòêè ýíäîð-

ôèíîâ, íî ýòî èñêëþ÷åíèÿ.

È òàê ñòàíîâèòñÿ ïîíÿòíî, ÷òî ñòðàñòíàÿ ëþáîâü íå ìî-

æåò äëèòñÿ âå÷íî ïî ïðè÷èíàì áèîõèìè÷åñêîãî õàðàêòåðà.

Äåéñòâèå áèîëîãè÷åñêè àêòèâíûõ âåùåñòâ, îïðåäåëÿþùèõ ýìî-

öèîíàëüíîå îòíîøåíèå ê «ïðåäìåòó», ñî âðåìåíåì ñòàíîâèòñÿ

ìåíåå âûðàæåííûì – à çíà÷èò, ñíèæàåòñÿ è âëå÷åíèå. Ïî ìíå-

íèþ ðàçëè÷íûõ èññëåäîâàòåëåé, ïðîèñõîäèò ýòî íà 2-4 ãîä ñîâ-

ìåñòíîé æèçíè – ïåðèîä, êîãäà, ïî ñòàòèñòèêå, è ïðîèñõîäèò

áîëüøàÿ ÷àñòü ðàçâîäîâ.

Òàêèì îáðàçîì, êàê âû âèäèòå, êîíåö âñåãäà íàñòóïàåò. Íî

÷åëîâåê - óíèêàëüíîå ñîçäàíèå ïðèðîäû. Ó íåãî åñòü äóøà, èí-

òåëëåêò. È íà ñàìîì äåëå ãàðàíòèðîâàòü ñîõðàíåíèå ëþáâè ìî-

æåò íå êîíöåíòðàöèÿ ýíäîðôèíîâ â êðîâè, à âîñïèòàíèå

÷óâñòâ. Äóøåâíîå òåïëî, ñëîâà ïîîùðåíèÿ, âíèìàíèå, ïîìîùü,

äóøåâíûé êîíòàêò äàþò âîçìîæíîñòü ïðîäëèòü ëþáîâü.

Íó ÷òî æ, äîðîãèå ìîè, â çàêëþ÷åíèè õî÷åòñÿ ñêàçàòü, ÷òî

ëþáîâü âñåãäà áóäåò ÷åì-òî áîëüøèì, ÷åì ñóììà õèìè÷åñêèõ

ïðîöåññîâ è ïîäñîçíàòåëüíûõ ðåàêöèé. Â ãëóáèíå äóøè êàæäûé

íàäååòñÿ, ÷òî ëþáîâü íèêîãäà íå îòêðîåò ñâîèõ òàéí, è èçâå÷-

íûé ñïîð î åå ïðèðîäå áóäåò ïðîäîëæàòüñÿ. À ïîêà äðóãèå ñïî-

ðÿò, âû ëþáèòå è áóäüòå ëþáèìû!

231

Â êîíöå óðîêà ïðåäëàãàåòñÿ äèñêóññèÿ ïî ïðåäñòàâëåííîé

òåìå.


1. Å. Þ. Èæîãèíà, Õèìèÿ â øêîëå №3-2008, ñ. 74.

2. Áèîëîãèÿ è àíàòîìèÿ: Óíèâåðñàëüíàÿ ýíöèêëîïåäèÿ øêîëüíè-

êà./Ñîñò. À.À.Âîðîòíèêîâ. Ìèíñê, ÒÎÎ «Õàðâåñò» - 1995

ñ.528.

3. Âîðîáüёâ Â. Ôîðìóëà ëþáâè Òðóä - 7 №40 - 2006 ñ.22.

4. Õèìèÿ â øêîëå №3 – 1993, ñ.45

5. Âåùåñòâà ñòðàñòè // Çäîðîâüå №2 – 2006, ñ. 6 - 8.

6. Õèìèÿ ëþáâè // Ñåìüÿ è øêîëà №3 – 2006, ñ. 18 - 19.

7. Ìóðçèí Â. Áåçìîëâíûé ÿçûê ëþáâè // Íàóêà è æèçíü №10 –

1998, ñ.60- 64.

8. Õà÷àòðяí È. Í. Áèîõèìèÿ ëþáâè // Áèîëîãèÿ â øêîëàõ №2-

2005, ñ. 41-48.

Summary

The Presentation of “love-formulae” theme.

Chemistry is widely considered to be a narrow field of knowledge

which is important only to professionals. Thus chemists themselves

make an isolated community with their own argot, their own laws and

mysteries.

But the mankind has been accumulating and organizing chemical

facts from its very first moves.

In general, we can argue that every human is a chemist of his

own accord, and a human body is a unique chemical laboratory.

232

ՀՀ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՀՀ ԿԳՆ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿՈՄԻՏԵ

ՀՀ ՍՓՅՈՒՌՔԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ԵՐԵՎԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ԵՊՀ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆ


«ՕՏԱՐԵՐԿՐԱՑԻՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՑՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ.

ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ ԵՎ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ»

Նյութերի ժողովածու

Երևան, հուլիսի 25-26, 2014 թ.

Ð³Ù³Ï³ñ·ã³ÛÇÝ Ó¨³íáñáõÙÁª Î. â³É³μÛ³ÝÇ Î³½ÙÇ Ó¨³íáñáõÙÁª ². ä³ïí³Ï³ÝÛ³ÝÇ Ðñ³ï. ëñμ³·ñáõÙÁª È. ÐáíÑ³ÝÝÇëÛ³ÝÇ

â³÷ëÁª 60x84 1/16: îå. Ù³ÙáõÉ 14.5: îå³ù³Ý³ÏÁª 100 ûñÇÝ³Ï:

ºäÐ Ññ³ï³ñ³ÏãáõÃÛáõÝ

ù. ºñ¨³Ý, 0025, ²É»ù Ø³ÝáõÏÛ³Ý 1



ՀԱՅԱՍՏԱՆ

ՈՒՄ

ՀԻՄՆ

ԱԽՆԴ

ԻՐՆԵ

Ր ԵՎ

ԼՈՒԾՈՒՄՆ

ԵՐ



ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ ԵՎ

ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐՆՅՈՒԹԵՐԻ ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ

ՕՏԱՐԵՐԿՐԱՑԻՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՑՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ ԵՎ

ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ


ՕՏԱՐԵՐԿՐԱՑԻՆԵՐԻ Ո

ՒՍՈՒՑՈՒՄԸ Հ

ԱՅԱՍՏԱՆՈ

ՒՄ ՀԻ

ՄՆԱԽ

ՆԴԻՐՆԵ

Ր ԵՎ Լ

ՈՒԾՈՒՄՆԵ

Ր

Documents

ՕՏԱՐԵՐԿՐԱՑԻՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՑՈՒՄԸ …publishing.ysu.am › files › Otarerkracineri_usucumy...ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ ԵՎ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ» Նյութերի