BU YILDAN BOSHLAB QUSHLAR KUNI QUSHLARNI MUHOFAZA QILISH JAMIYATI TARAFDORLARINING KASB BAYRAMIGA AYLANDI

Qushlar kuni 2018: tariximizdagi eng ijodiy va yorqin!

O'ZBEKISTON QUSHLARNI MUHOFAZA QILISH JAMIYATI

№ 37, aprel-iyun 2018

Daydzhest10 ЛМ ЕТА !Н

2007 - 2017

Qushlar kuni 2018 - yurtimizda nishonlanayotgan 11 yillik tarixida eng ijodiysi bo'ldi! O'zbekistonning beshta v i l o y a t i d a b o ' l i b o ' t ga n q u s h l a r ku zat u v l a r i , s a h n a n a m o y i s h l a r i , ko'rgazmalar, mahorat darslari, o'yinlar, viktorinalar va ilmiy seminarlar 900 dan ortiq ishtirokchilarni birlashtirdi! Bayram ko'proq bolalar uchun mo'ljallangan edi. Unda 7 ta maktabdan 300 ga yaqin o'quvchi va "Barkamol avlod" bolalar markazlari vakillari ishtirok etishdi.

Toshkentdagi Botanika bog'ida bo'lib o'tgan Qushlar kunining boy va qiziqarli dasturidan "Kim ko'proq qushlarni biladi?", "Targ'oq maigratsiyasi" va "Qush uyi" o'yinlari o'rin oldi. Mahorat darslari orasida qushlar rasmini qog'ozga chizish va origami kabilar bor edi. Ayniqsa, kvilling san'ati – qog'oz tasmalarini spiral shaklida aylantirib, ulardan kompozitsiyalar yasash bo'yicha o'tkazilgan mahorat darsi birinchi a p r e l b a y r a m i n i n g 9 0 t a y o s h

ishtirokchilarining e'tiborini tortdi. Mahorat darslarining yosh ishtirokchilari amaliy san'at sohasida malakali o'qituvchi N . A . I g n a t o v a r a h b a r l i g i o s t i d a q a l d i r g ' o c h l a r v a ko ' k t a r g ' o q l a r

k o m p o z i t s i y a l a r i n i t a y y o r l a s h d i . Toshkentda Qushlar kunini nishonlash tarixida bu yil ilk bor manzarali va ekzotik qushlar ko'rgazmasi bo'lib o'tdi.

Toshkentdan so'ng Qushlar kuni Berdaq n o m i d a g i Q o r a q a l p o q D a v l a t univers itet ida nishonlandi . "Otus" talabalar klubi a'zolari tomonidan tashkil etilgan bayram uch qismdan iborat bo'ldi. Birinchi qismda tabiiy fanlar fakulteti talabalari va professor-o'qituvchilari yurtimizda bahor mavsumida uchraydigan qush turlari haqida taqdimot qildilar va O'zbekistonda 2018-yil qushi sifatida tanlab olingan, dunyo miqyosida havf ostidagi tur – chinqiroq g'oz haqida gapirib berishdi.

Tadbirning ikkinchi qismida universitet hovlisida rasm chizish bo'yicha tanlov, " Pa z l o m a n i ya " va " O ' z b e k i s to n d a u c h rayd i ga n 1 0 0 q u s h " o ' y i n l a r i , shuningdek, muzey eksponatlaridan iborat bo'lgan qushlar ko'rgazmasi o'tkazildi. "Otus" talabalar klubi a'zolari universitet o'qituvchisi I. Arepbaev bilan birgalikda 30 dan ziyod sun`iy qush uylarini yasashdi. Qoraqalpoq Davlat universitetida bo'lib o'tgan tadbir Nukus shahrining yaqinidagi Ashikul ko'liga ornitologik ekskursiya bilan yakunlandi.

Nukusdan keyin Qushlar kuni Buxoro Davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti talabalari va o'qituvchilari tomonidan nishonlandi. M.M. To'raeva rahbarligi

UzSPB Daydzhest №37

6UzSPB Daydzhest №37 2 UzSPB Daydzhest №37 63

BARCHA KO'CHIB O'TUVCHI QUSHLARNING SONI KAMAYIB BORMOQDA: HAR SAKKIZINCHI TUR YO'QOLIB KETISH HAVFI OSTIDA!

12-13-may kunlari butun dunyo bo'ylab 80 dan ortiq mamlakatlarda atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlari vakillari yana bir bor Butunjahon migratsiya qiluvchi qushlar kunini (WMBD) nishonlashda ishtirok etishdi va migratsiya vaqtida qushlar duch keladigan qiyinchiliklar haqida xabardor qilish maqsadida turli aktsiya va kampaniyalar o'tkazishdi.

"Qushlarni himoya qi l ish uchun ovozlarimizni birlashtiraylik!" degan da`vat bu yilgi WMBD mavzusiga aylandi. Ushbu da`vatga ergashib, qushlarni muhofaza qilish jamiyati talabalar klublari bilan birgalikda yurtimizning beshta hududida bir qator tadbirlar o'tkazdi, tadbirlarda 270 dan ortiq ishtirokchilar qatnashishdi!

W M B D a k t s i y a l a r i d a n b i r i n i n g tashkilotchisi Filippin Atrof-muhit va tabiiy resurslar vazirligining ma'lumotlariga ko'ra, Yerda yashovchi 11 ming qush turining har beshinchisi ko'chib o'tuvchi tur hisoblanadi. Ko'chib o'tuvchi barcha qushlarning deyarli yarmining soni kamayib bormoqda va har sakkizinchi tur esa yo'qolib ketish arafasida! Aynan shu sababli mahalliy aholini tabiiy hududlarga va dav lat ekolog iyas i tashkilotlarining hodimlariga ko'chib o'tuvchi qushlarga va ularning yashash joylariga tahdid soladigan omillar haqida aytib berish juda muhimdir.

Yurtimiz qushlarning parvoz yo'llari kesishmasida joylashganligi tufayli 117 ta ko'chib o'tuvchi qushlar uchun muhim ahamiyatga ega, ularning aksariyati noyob hisoblanadi. Shu bois, O'zbekistonda bu yil WMBD tadbirlarining markazida dunyo miqyosida havf ostidagi tur – chinqiroq g'oz

bo'lib, u yurtimiz hududidan uchib o'tadi. Chinqiroq g'oz muhofazasi masalalariga e ' t iborn i kuchayt i r i sh maqsadida , jamiyatimiz bu turni 2018-yil qushi sifatida tanlab oldi.

Mamlakatimizda WMBD tadbirlari 21 aprel kuni Toshkent viloyatida IBA "Dalvarzin ovchilik xo'jaligida" boshlandi. Uchrashuvda ovchilik xo'jaligi ma'muriyati vakillari va nazoratchilar, O'zbekiston Milliy universiteti Biologiya fakulteti talabalari, O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Zoologiya instituti va boshqa tashkilot hodimlari, jami 27 kishi ishtirok etdi.

Dalvarzin ovchilik xo'jaligi hududi bioxilma-xillikni saqlash uchun muhim ahamiyatga ega: migratsiya va qishlash davrida bu yerda 15 mingdan ziyod qushlar to'planishi qayd etilgan! Yig'ilishda, «Phasianus» talabalar klubi a'zolari ovchilik xo'jaligi hududida qushlarning biom turlari u s t i d a n o l i b b o r g a n m u n t a z a m

kuzatuvlarining natijalari haqida so'zlab berishdi. Ba'zi manbalarga ko'ra Dalvarzin ovchilik xo'jaligi hududida dunyo miqyosida havf ostidagi tur – chinqiroq g'oz qayd etilgan, uchrashuv ishtirokchilari ovchilarga ushbu noyob qush turining va uning yaqin qarindoshi hamda ovlanadigan tur hisoblangan oqpeshona g'ozning bir biridan ajralib turuvchi farqlari haqida so'zlab berishdi.

Ko'chib o'tuvchi qushlar kuni bu yil eng keng miqyosda Samarqand viloyatida nishonlandi: «Flamingo» klubi rahbari L.E Belyalova tomonidan tashkil etilgan t a d b i r l a r S a m a r q a n d D a v l a t univers itet ining uchta fakultet ida, shuningdek “Zarafshon” milliy tabiat bog'ida bo'lib o'tdi. Ko'chib o'tuvchi qushlar haqidagi ma'ruzalar bilan Samarqand davlat universiteti biologiya va kimyo, rus

Ko'chib o'tuvchi qushlar muhofazasi uchun ovozlarimizni

birlashtiraylik!

ostida "Ivolga" talabalar klubi a'zolari tomonidan tashkil etilgan "Qushlar - bioxi lma-xi l l ikning ajralmas qismi" mavzuidagi tadbirda 35 nafar talaba va o'qituvchilar, shuningdek, Ekologiya va a t r o f m u h i t n i m u h o f a z a q i l i s h qo'mitasining Buxoro viloyat bo'limi vakillari Sh.S. Pardayev va A. Erdonovlar ishtirok etishdi.

Tadbir davomida nafaqat taqdimotlar tinglandi, balki qushlarni ko'chib o'tishi haqidagi hikoyalar yanada qiziqarliroq b o ' l i s h i u c h u n t a l a b a l a r s a h n a ko'rinishlarini namoyish etdilar! Shu kuni fakultet talabalari o'qituvchi B. Doniyorov r a h b a r l i g i d a u n i v e r s i t e t n i n g eksper imenta l agromaydonchas ida qushlarni kuzatish bo'yicha amaliy mashg'ulotda ishtirok etishdi.

Samarqandda katta o'qituvchi L.E. Belyalova rahbarligi ostida"Flamingo" talabalar klubi a'zolari Samarqand Davlat universitetining bir nechta fakultetlarida an'anaga aylangan migratsiya qiluvchi qushlariga bag'ishlangan o'quv darslarini o ' tkaz ishd i . Tar ix faku l tet i 1 -kurs talabalari rangli bannerlar, "Qushlar sinfi" mavzusidagi taqdimot, krossvord va topishmoqlar tayyorlashdi.

Filologiya fakulteti 4-bosqich talabalari q u s h l a r n i ku za t i s h u s u l l a r i b i l a n tanishdi lar va qog'ozdan turnalar, qaldirg'ochlar, qarg'alar va to'tilarni yasash bo'yicha "Origami" mahorat darsini o'tkazdilar. 1-bosqich talabalari qushlar haqida taqdimot tayyorladilar va qushlarni ovozlari hamda tashqi belgilari orqali aniqlashni mashq qildilar.

S a m a r q a n d D a v l a t u n i v e r s i t e t i

Biologiya va kimyo fakulteti 3-bosqich talabalari jamoalarga bo'lingan holda taqdimot q i ld i lar, qush lar haq ida topishmoq va maqollar bilan bezatilgan plakatlar tayyorladilar, she'rlar o'qidilar, tanlovlar o'tkazdilar va hatto jo'r bo'lib qo'shiqlar ham ijro etdilar! Samarqand d av l at u n i ve rs i tet i G e o g raf i ya va ekologiya fakultetida qushlarning eng yaxshi fotosur'ati tanlovi e'lon qilindi, unda turli fakultetlarning talabalari ishtirok etishdi.

Jamiyat a'zolari N.V. Marmazinskaya va B.K. Mardonovlar Qushlar kunini tabiiy hududda nishonlash tashabbusi bilan chiqdilar, ular Qorasuv suv ombori va Jizzax viloyatidagi Chelak baliq fermasida

qushlar kuzatuvini o'tkazishdi. Ushbu suv havzalarida 45 turga oid qushlarni qayd etd i lar. Bundan tashqar i , kuzatuv i s h t i ro kc h i l a r i u c h m i n g ga ya q i n turnalarning uchib o'tishidek qiziqarli jarayonni kuzatishga muvaffaq bo'ldilar!

O'zbekistonda bu yilgi Xalqaro Qushlar kuni shu tariqa yodimizda qoldi. Yildan y i l g a t a d b i r t a s h k i l o t c h i l a r i v a ishtirokchilarining tashabbuskorligi ortib borayotgani ayniqsa quvonarli holatdir. Qushlarni muhofaza qil ish jamiyati a'zolari va tarafdorlariga faoliyatimiz juda qiziqarl i bo' lganligidan, ular hatto mahorat darslarida murabbiy sifatida va turli tashkiliy masalalarda o'z ko'maklarini berishga tayyor ekanliklarini bildirishdi.

6UzSPB Daydzhest №37 2 UzSPB Daydzhest №37 63

BARCHA KO'CHIB O'TUVCHI QUSHLARNING SONI KAMAYIB BORMOQDA: HAR SAKKIZINCHI TUR YO'QOLIB KETISH HAVFI OSTIDA!

12-13-may kunlari butun dunyo bo'ylab 80 dan ortiq mamlakatlarda atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlari vakillari yana bir bor Butunjahon migratsiya qiluvchi qushlar kunini (WMBD) nishonlashda ishtirok etishdi va migratsiya vaqtida qushlar duch keladigan qiyinchiliklar haqida xabardor qilish maqsadida turli aktsiya va kampaniyalar o'tkazishdi.

"Qushlarni himoya qi l ish uchun ovozlarimizni birlashtiraylik!" degan da`vat bu yilgi WMBD mavzusiga aylandi. Ushbu da`vatga ergashib, qushlarni muhofaza qilish jamiyati talabalar klublari bilan birgalikda yurtimizning beshta hududida bir qator tadbirlar o'tkazdi, tadbirlarda 270 dan ortiq ishtirokchilar qatnashishdi!

W M B D a k t s i y a l a r i d a n b i r i n i n g tashkilotchisi Filippin Atrof-muhit va tabiiy resurslar vazirligining ma'lumotlariga ko'ra, Yerda yashovchi 11 ming qush turining har beshinchisi ko'chib o'tuvchi tur hisoblanadi. Ko'chib o'tuvchi barcha qushlarning deyarli yarmining soni kamayib bormoqda va har sakkizinchi tur esa yo'qolib ketish arafasida! Aynan shu sababli mahalliy aholini tabiiy hududlarga va dav lat ekolog iyas i tashkilotlarining hodimlariga ko'chib o'tuvchi qushlarga va ularning yashash joylariga tahdid soladigan omillar haqida aytib berish juda muhimdir.

Yurtimiz qushlarning parvoz yo'llari kesishmasida joylashganligi tufayli 117 ta ko'chib o'tuvchi qushlar uchun muhim ahamiyatga ega, ularning aksariyati noyob hisoblanadi. Shu bois, O'zbekistonda bu yil WMBD tadbirlarining markazida dunyo miqyosida havf ostidagi tur – chinqiroq g'oz

bo'lib, u yurtimiz hududidan uchib o'tadi. Chinqiroq g'oz muhofazasi masalalariga e ' t iborn i kuchayt i r i sh maqsadida , jamiyatimiz bu turni 2018-yil qushi sifatida tanlab oldi.

Mamlakatimizda WMBD tadbirlari 21 aprel kuni Toshkent viloyatida IBA "Dalvarzin ovchilik xo'jaligida" boshlandi. Uchrashuvda ovchilik xo'jaligi ma'muriyati vakillari va nazoratchilar, O'zbekiston Milliy universiteti Biologiya fakulteti talabalari, O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Zoologiya instituti va boshqa tashkilot hodimlari, jami 27 kishi ishtirok etdi.

Dalvarzin ovchilik xo'jaligi hududi bioxilma-xillikni saqlash uchun muhim ahamiyatga ega: migratsiya va qishlash davrida bu yerda 15 mingdan ziyod qushlar to'planishi qayd etilgan! Yig'ilishda, «Phasianus» talabalar klubi a'zolari ovchilik xo'jaligi hududida qushlarning biom turlari u s t i d a n o l i b b o r g a n m u n t a z a m

kuzatuvlarining natijalari haqida so'zlab berishdi. Ba'zi manbalarga ko'ra Dalvarzin ovchilik xo'jaligi hududida dunyo miqyosida havf ostidagi tur – chinqiroq g'oz qayd etilgan, uchrashuv ishtirokchilari ovchilarga ushbu noyob qush turining va uning yaqin qarindoshi hamda ovlanadigan tur hisoblangan oqpeshona g'ozning bir biridan ajralib turuvchi farqlari haqida so'zlab berishdi.

Ko'chib o'tuvchi qushlar kuni bu yil eng keng miqyosda Samarqand viloyatida nishonlandi: «Flamingo» klubi rahbari L.E Belyalova tomonidan tashkil etilgan t a d b i r l a r S a m a r q a n d D a v l a t univers itet ining uchta fakultet ida, shuningdek “Zarafshon” milliy tabiat bog'ida bo'lib o'tdi. Ko'chib o'tuvchi qushlar haqidagi ma'ruzalar bilan Samarqand davlat universiteti biologiya va kimyo, rus

Ko'chib o'tuvchi qushlar muhofazasi uchun ovozlarimizni

birlashtiraylik!

ostida "Ivolga" talabalar klubi a'zolari tomonidan tashkil etilgan "Qushlar - bioxi lma-xi l l ikning ajralmas qismi" mavzuidagi tadbirda 35 nafar talaba va o'qituvchilar, shuningdek, Ekologiya va a t r o f m u h i t n i m u h o f a z a q i l i s h qo'mitasining Buxoro viloyat bo'limi vakillari Sh.S. Pardayev va A. Erdonovlar ishtirok etishdi.

Tadbir davomida nafaqat taqdimotlar tinglandi, balki qushlarni ko'chib o'tishi haqidagi hikoyalar yanada qiziqarliroq b o ' l i s h i u c h u n t a l a b a l a r s a h n a ko'rinishlarini namoyish etdilar! Shu kuni fakultet talabalari o'qituvchi B. Doniyorov r a h b a r l i g i d a u n i v e r s i t e t n i n g eksper imenta l agromaydonchas ida qushlarni kuzatish bo'yicha amaliy mashg'ulotda ishtirok etishdi.

Samarqandda katta o'qituvchi L.E. Belyalova rahbarligi ostida"Flamingo" talabalar klubi a'zolari Samarqand Davlat universitetining bir nechta fakultetlarida an'anaga aylangan migratsiya qiluvchi qushlariga bag'ishlangan o'quv darslarini o ' tkaz ishd i . Tar ix faku l tet i 1 -kurs talabalari rangli bannerlar, "Qushlar sinfi" mavzusidagi taqdimot, krossvord va topishmoqlar tayyorlashdi.

Filologiya fakulteti 4-bosqich talabalari q u s h l a r n i ku za t i s h u s u l l a r i b i l a n tanishdi lar va qog'ozdan turnalar, qaldirg'ochlar, qarg'alar va to'tilarni yasash bo'yicha "Origami" mahorat darsini o'tkazdilar. 1-bosqich talabalari qushlar haqida taqdimot tayyorladilar va qushlarni ovozlari hamda tashqi belgilari orqali aniqlashni mashq qildilar.

S a m a r q a n d D a v l a t u n i v e r s i t e t i

Biologiya va kimyo fakulteti 3-bosqich talabalari jamoalarga bo'lingan holda taqdimot q i ld i lar, qush lar haq ida topishmoq va maqollar bilan bezatilgan plakatlar tayyorladilar, she'rlar o'qidilar, tanlovlar o'tkazdilar va hatto jo'r bo'lib qo'shiqlar ham ijro etdilar! Samarqand d av l at u n i ve rs i tet i G e o g raf i ya va ekologiya fakultetida qushlarning eng yaxshi fotosur'ati tanlovi e'lon qilindi, unda turli fakultetlarning talabalari ishtirok etishdi.

Jamiyat a'zolari N.V. Marmazinskaya va B.K. Mardonovlar Qushlar kunini tabiiy hududda nishonlash tashabbusi bilan chiqdilar, ular Qorasuv suv ombori va Jizzax viloyatidagi Chelak baliq fermasida

qushlar kuzatuvini o'tkazishdi. Ushbu suv havzalarida 45 turga oid qushlarni qayd etd i lar. Bundan tashqar i , kuzatuv i s h t i ro kc h i l a r i u c h m i n g ga ya q i n turnalarning uchib o'tishidek qiziqarli jarayonni kuzatishga muvaffaq bo'ldilar!

O'zbekistonda bu yilgi Xalqaro Qushlar kuni shu tariqa yodimizda qoldi. Yildan y i l g a t a d b i r t a s h k i l o t c h i l a r i v a ishtirokchilarining tashabbuskorligi ortib borayotgani ayniqsa quvonarli holatdir. Qushlarni muhofaza qil ish jamiyati a'zolari va tarafdorlariga faoliyatimiz juda qiziqarl i bo' lganligidan, ular hatto mahorat darslarida murabbiy sifatida va turli tashkiliy masalalarda o'z ko'maklarini berishga tayyor ekanliklarini bildirishdi.

UzSPB Daydzhest №37 6464

filologiyasi va tarix fakulteti talabalari taqdimot q i l i shdi . Mi l l iy bog'dagi ekskursiya davomida talabalar toshqirg'iy, Buxoro chittagi, qorabosh vahmaqush, oq qanotli qizilishton va boshqa qushlarni uchratishdi.

"Ivolga" talabalar klubi a'zolari klub rahbari M.M. Turayev bilan birgalikda B u x o r o D a v l a t u n i v e r s i t e t i n i n g Tabiatshunoslik fakultetida ko'chib o'tuvchi qushlar kuniga bag'ishlangan tadbir o ' t ka z i s h d i . Ta d b i rd a O ' z b e k i sto n Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo'mitasi qoshidagi bioinspeksiya hodimlari ishtirok etdilar. Uchrashuvdan so'ng, ishtirokchilar biologik xilma-xillikni saqlashda muhim hudud hisoblangan va chinqiroq g'oz qayd etilgan – To'dako'l suv omboriga yo'l olishdi. To'dako'lda "Ivolga" klubining a'zolari qoravoy, qoshiqburun va qarqara kabi uyalovchi suv qushlarini kuzatishga muvaffaq bo'ldilar.

Qoraqalpoq davlat universitetida ko'chib o'tuvchi qushlar kuni Biologiya va ekologiya kafedralari tomonidan tashkil etildi. Tadbirda professorlar va o'qituvchilardan G. Serikova, G. Bekdullayev, G. Toremuratov va S. Hayitboyevlar ishtirok etdilar. Ta laba lar ma'ruza va taqdimot lar t a y y o r l a d i l a r : S . J u m a s h e v a u zo q mamlakatlarga uchib ketuvchi qushlar haqida gapirib berdi; M. Zaripova ma'ruzasining mavzusi "Qizil kitobga kiritilgan qushlar" deb nomlandi; A.Qodirov Qoraqalpog'istonda uchraydigan noyob qushlar haqida gapirib berdi; F. Qurbonov " Sudochye ornitologik qo'riqxonasi " nomli ma'ruzasi bilan qatnashdi. Har bir

ma'ruzadan so'ng ma'ruzachilar savol-javoblar o'tkazdilar: ishtirokchilar "100 qush" plakatida qushlarning nomlarini topishdi. Shartga ko'ra ular nafaqat qushlarning nomlarini to'g'ri topishlari, balki ularning tabiatda va inson hayotida ahamiyati haqida haqida ham aytib berishlari kerak edi.

Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar fakultetida bo'lib o'tgan ko'chib o'tuvchi qushlar kuniga bag'ishlangan tadbirda qariyb 40 nafar talaba, kafedra m u d i r i , k l u b ra h b a r i va fa ku l te t o'qituvchilari ishtirok etishdi. Kafedra mudiri A. Batashev tabrik nutqi bilan so'zga chiqib, "Ecobirds" talabalar klubi tabiatni muhofaza qilish tadbirlarda juda faol ishtirok etayotganliklarini ta'kidlab o'tdi.

Klub rahbari E. Ikromov qushlarning

biosferadagi ahamiyati va butunjahon ko'chib o'tuvchi qushlar kuni haqida gapirib berdi. Talabalar S. Jabboraliyeva va M.Mirzaxmedov o'z ma'ruzalarida ba'zi migratsiya qiluvchi qushlar haqida qiziqarli ma'lumotlar bilan o'rtoqlashdilar. N. Numonxo'jaev dunyo miqyosida xavf ostida bo'lgan chinqiroq g'oz haqida gapirib berdi, chinqiroq g'oz haqida N. Ismanov ham so'zladi, lekin uning ma'ruzasi ingliz tilida bo'ldi. 203 guruh talabasi M.Qaxxorova ishtirokchilar o'rtasida qiziqarli viktorina o'tkazdi.

Mamlakatimizda bu yilgi butunjahon ko'chib o'tuvchi qushlar kuni, ushbu ekologik sananing yurtimizda nishonlanish t a r i x i d a e n g k e n g k o ' l a m l i v a mavzulasht ir i lgan bo' lganl ig i b i lan xotiralarda qoldi.

100 ПТИЦ

УЗБЕКИСТАНА

100 ПТИЦУЗБЕКИСТАНА100 ПТИЦУЗБЕКИСТАНА

UzSPB Daydzhest №37 65

I y u n o y i b o s h i d a O ' z b e k i s t o n , e ko l o g i k t a q v i m n i n g e n g m u h i m sanalaridan biri - Butunjahon atrof-m u h i t n i m u h o f a z a q i l i s h k u n i n i nishonlashga yana bir bor qo'shildi. Ushbu kun butun dunyoda bo'lib o'tgan uchyar im mingdan ort iq ekolog ik aktsiyalar o'z oldiga, insonlarning tabiiy resurs larga bo ' lgan munosabat in i o'zgartirishni maqsad qilib qo'ydi.

2018 – yilgi atrof-muhitni muhofaza qilish kuni mavzusi - "plastik bilan i f l o s l a n i s h g a q a r s h i k u r a s h " - zamonamizning eng katta ekologik m u a m m o l a r i d a n b i r i s i f a t i d a barchamizni plastik chiqindilarga qarshi k u r a s h i s h d a b i r l a s h i s h g a d a ` v a t etmoqda. Deyarli barcha tabiiy hududlar plastik bilan ifloslangan – bu esa, eng avvalo, aholining sog'lig'iga va bioxilma-xillikning holatiga ta'sir etadi. Masalan, har yili 500 milliarddan ortiq plastik xaltalardan foydalanish nati jasida, quvirlardan kelayotgan suvning 83% da plastik zarrachalar borligi aniqlangan! Tabiatda plastik qanday qilib odamlar va yovvoyi hayvonlar organizmiga tushishi h a m d a b u n i n g o q i b a t l a r i h a q i d a qushlarni muhofaza qilish jamiyatining f a o l l a r i T o s h k e n t v i l o y a t i v a Q o ra q a l p o g ' i s t o n d a i y u n o y i n i n g boshida bo'lib o'tgan ikkita aktsiya ishtirokchilariga so`zlab berishdi.

Toshkent viloyatida aktsiyani o'kazish uchun Urungoch ko'li hududi tanlandi, u

y e r d a q u s h l a r n i m u h o fa za q i l i s h jamiyatining ikkinchi yil o'tkazilayotgan "Urungochn i toza saq lay l i k !" deb nomlangan shov-shuvli tadbiri bo'lib o'tdi. 3 iyun, yakshanba kuni "Phasianus" k lubin ing a 'zo lar i bo ' lgan jamiyat ko'ngil l i lari Qorabuloq posti orqali Urungoch ko'liga yo'l olgan 95 nafar dam oluvchilar bilan suhbatlashdilar. Ular d a m o l u vc h i l a rga ko ' l q i rg ' o g ' i d a qold ir i lgan chiq indin ing Urungoch daryosi orqali Pskom daryosiga oqib o'tishi haqida so'zlab berishdi. Pskom daryosi, o'z navbatida Chorvoq suv omboriga quyiladi, bu suv esa bizning uylarimizdagi jo'mraklardan oqadi. Shunday qilib, Urungoch qirg'og'ida qolgan plastik bizning organizmimizga tushadi!

Plastik chiqindilar nafaqat odamga tuzatib bo'lmas zarar yetkazadi, tabiatda qoldirilgan chiqindilardan hayvonlar va

qushlar ham aziyat chekadi. Shu sababli, tadbir tashkilotchilari dam oluvchilarga ko' l hududida yashovchi va inson faoliyati tufayli yo'qolib ketayotgan hayvon va qushlarning noyob turlari haqida gapirib berishdi. Aktsiyaning ko'pchilik ishtirokchilari kal jo'rchi, qora laylak, Tyanshan qo'ng'ir ayig'i va qor barsi kabi turlar haqida ilk marotaba eshitdi lar. Jamiyat ko'ngi l l i lar ining so'zlab berganlari dam oluvchilarni o 'y lanib qol ishlar iga sabab bo' ldi : aktsiyaning deyarli barcha ishtirokchilari o'zlaridan so'ng qolgan chiqindilarni qushlarni muhofaza qilish jamiyatining vakil lari tomonidan taqdim eti lgan maxsus xaltalarda shaharga qaytib olib ketishdi. Aktsiya yakunida ko'l bo'yida ch iq ind i la rn i shaharga qay ta o l ib ketishga da`vat qiluvchi qizil rangdagi

BU YILGI ATROF-MUHITNI MUHOFAZA QILISH KUNI MAVZUSI - "PLASTIK BILAN IFLOSLANISHGA QARSHI KURASH" - BARCHAMIZNI PLASTIK CHIQINDILARGA QARSHI KURASHDA BIRLASHISHGA DA`VAT ETMOQDA

«Men toza Urungoch uchun» yangi fasl boshlandi

«100 QUSH»

+99871 2890968

YANGIFORMATDA!

UzSPB Daydzhest №37 6464

filologiyasi va tarix fakulteti talabalari taqdimot q i l i shdi . Mi l l iy bog'dagi ekskursiya davomida talabalar toshqirg'iy, Buxoro chittagi, qorabosh vahmaqush, oq qanotli qizilishton va boshqa qushlarni uchratishdi.

"Ivolga" talabalar klubi a'zolari klub rahbari M.M. Turayev bilan birgalikda B u x o r o D a v l a t u n i v e r s i t e t i n i n g Tabiatshunoslik fakultetida ko'chib o'tuvchi qushlar kuniga bag'ishlangan tadbir o ' t ka z i s h d i . Ta d b i rd a O ' z b e k i sto n Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo'mitasi qoshidagi bioinspeksiya hodimlari ishtirok etdilar. Uchrashuvdan so'ng, ishtirokchilar biologik xilma-xillikni saqlashda muhim hudud hisoblangan va chinqiroq g'oz qayd etilgan – To'dako'l suv omboriga yo'l olishdi. To'dako'lda "Ivolga" klubining a'zolari qoravoy, qoshiqburun va qarqara kabi uyalovchi suv qushlarini kuzatishga muvaffaq bo'ldilar.

Qoraqalpoq davlat universitetida ko'chib o'tuvchi qushlar kuni Biologiya va ekologiya kafedralari tomonidan tashkil etildi. Tadbirda professorlar va o'qituvchilardan G. Serikova, G. Bekdullayev, G. Toremuratov va S. Hayitboyevlar ishtirok etdilar. Ta laba lar ma'ruza va taqdimot lar t a y y o r l a d i l a r : S . J u m a s h e v a u zo q mamlakatlarga uchib ketuvchi qushlar haqida gapirib berdi; M. Zaripova ma'ruzasining mavzusi "Qizil kitobga kiritilgan qushlar" deb nomlandi; A.Qodirov Qoraqalpog'istonda uchraydigan noyob qushlar haqida gapirib berdi; F. Qurbonov " Sudochye ornitologik qo'riqxonasi " nomli ma'ruzasi bilan qatnashdi. Har bir

ma'ruzadan so'ng ma'ruzachilar savol-javoblar o'tkazdilar: ishtirokchilar "100 qush" plakatida qushlarning nomlarini topishdi. Shartga ko'ra ular nafaqat qushlarning nomlarini to'g'ri topishlari, balki ularning tabiatda va inson hayotida ahamiyati haqida haqida ham aytib berishlari kerak edi.

Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar fakultetida bo'lib o'tgan ko'chib o'tuvchi qushlar kuniga bag'ishlangan tadbirda qariyb 40 nafar talaba, kafedra m u d i r i , k l u b ra h b a r i va fa ku l te t o'qituvchilari ishtirok etishdi. Kafedra mudiri A. Batashev tabrik nutqi bilan so'zga chiqib, "Ecobirds" talabalar klubi tabiatni muhofaza qilish tadbirlarda juda faol ishtirok etayotganliklarini ta'kidlab o'tdi.

Klub rahbari E. Ikromov qushlarning

biosferadagi ahamiyati va butunjahon ko'chib o'tuvchi qushlar kuni haqida gapirib berdi. Talabalar S. Jabboraliyeva va M.Mirzaxmedov o'z ma'ruzalarida ba'zi migratsiya qiluvchi qushlar haqida qiziqarli ma'lumotlar bilan o'rtoqlashdilar. N. Numonxo'jaev dunyo miqyosida xavf ostida bo'lgan chinqiroq g'oz haqida gapirib berdi, chinqiroq g'oz haqida N. Ismanov ham so'zladi, lekin uning ma'ruzasi ingliz tilida bo'ldi. 203 guruh talabasi M.Qaxxorova ishtirokchilar o'rtasida qiziqarli viktorina o'tkazdi.

Mamlakatimizda bu yilgi butunjahon ko'chib o'tuvchi qushlar kuni, ushbu ekologik sananing yurtimizda nishonlanish t a r i x i d a e n g k e n g k o ' l a m l i v a mavzulasht ir i lgan bo' lganl ig i b i lan xotiralarda qoldi.

100 ПТИЦ

УЗБЕКИСТАНА

100 ПТИЦУЗБЕКИСТАНА100 ПТИЦУЗБЕКИСТАНА

UzSPB Daydzhest №37 65

I y u n o y i b o s h i d a O ' z b e k i s t o n , e ko l o g i k t a q v i m n i n g e n g m u h i m sanalaridan biri - Butunjahon atrof-m u h i t n i m u h o f a z a q i l i s h k u n i n i nishonlashga yana bir bor qo'shildi. Ushbu kun butun dunyoda bo'lib o'tgan uchyar im mingdan ort iq ekolog ik aktsiyalar o'z oldiga, insonlarning tabiiy resurs larga bo ' lgan munosabat in i o'zgartirishni maqsad qilib qo'ydi.

2018 – yilgi atrof-muhitni muhofaza qilish kuni mavzusi - "plastik bilan i f l o s l a n i s h g a q a r s h i k u r a s h " - zamonamizning eng katta ekologik m u a m m o l a r i d a n b i r i s i f a t i d a barchamizni plastik chiqindilarga qarshi k u r a s h i s h d a b i r l a s h i s h g a d a ` v a t etmoqda. Deyarli barcha tabiiy hududlar plastik bilan ifloslangan – bu esa, eng avvalo, aholining sog'lig'iga va bioxilma-xillikning holatiga ta'sir etadi. Masalan, har yili 500 milliarddan ortiq plastik xaltalardan foydalanish nati jasida, quvirlardan kelayotgan suvning 83% da plastik zarrachalar borligi aniqlangan! Tabiatda plastik qanday qilib odamlar va yovvoyi hayvonlar organizmiga tushishi h a m d a b u n i n g o q i b a t l a r i h a q i d a qushlarni muhofaza qilish jamiyatining f a o l l a r i T o s h k e n t v i l o y a t i v a Q o ra q a l p o g ' i s t o n d a i y u n o y i n i n g boshida bo'lib o'tgan ikkita aktsiya ishtirokchilariga so`zlab berishdi.

Toshkent viloyatida aktsiyani o'kazish uchun Urungoch ko'li hududi tanlandi, u

y e r d a q u s h l a r n i m u h o fa za q i l i s h jamiyatining ikkinchi yil o'tkazilayotgan "Urungochn i toza saq lay l i k !" deb nomlangan shov-shuvli tadbiri bo'lib o'tdi. 3 iyun, yakshanba kuni "Phasianus" k lubin ing a 'zo lar i bo ' lgan jamiyat ko'ngil l i lari Qorabuloq posti orqali Urungoch ko'liga yo'l olgan 95 nafar dam oluvchilar bilan suhbatlashdilar. Ular d a m o l u vc h i l a rga ko ' l q i rg ' o g ' i d a qold ir i lgan chiq indin ing Urungoch daryosi orqali Pskom daryosiga oqib o'tishi haqida so'zlab berishdi. Pskom daryosi, o'z navbatida Chorvoq suv omboriga quyiladi, bu suv esa bizning uylarimizdagi jo'mraklardan oqadi. Shunday qilib, Urungoch qirg'og'ida qolgan plastik bizning organizmimizga tushadi!

Plastik chiqindilar nafaqat odamga tuzatib bo'lmas zarar yetkazadi, tabiatda qoldirilgan chiqindilardan hayvonlar va

qushlar ham aziyat chekadi. Shu sababli, tadbir tashkilotchilari dam oluvchilarga ko' l hududida yashovchi va inson faoliyati tufayli yo'qolib ketayotgan hayvon va qushlarning noyob turlari haqida gapirib berishdi. Aktsiyaning ko'pchilik ishtirokchilari kal jo'rchi, qora laylak, Tyanshan qo'ng'ir ayig'i va qor barsi kabi turlar haqida ilk marotaba eshitdi lar. Jamiyat ko'ngi l l i lar ining so'zlab berganlari dam oluvchilarni o 'y lanib qol ishlar iga sabab bo' ldi : aktsiyaning deyarli barcha ishtirokchilari o'zlaridan so'ng qolgan chiqindilarni qushlarni muhofaza qilish jamiyatining vakil lari tomonidan taqdim eti lgan maxsus xaltalarda shaharga qaytib olib ketishdi. Aktsiya yakunida ko'l bo'yida ch iq ind i la rn i shaharga qay ta o l ib ketishga da`vat qiluvchi qizil rangdagi

BU YILGI ATROF-MUHITNI MUHOFAZA QILISH KUNI MAVZUSI - "PLASTIK BILAN IFLOSLANISHGA QARSHI KURASH" - BARCHAMIZNI PLASTIK CHIQINDILARGA QARSHI KURASHDA BIRLASHISHGA DA`VAT ETMOQDA

«Men toza Urungoch uchun» yangi fasl boshlandi

«100 QUSH»

+99871 2890968

YANGIFORMATDA!

UzSPB Daydzhest №37 6466/uzspb

yorqin ko'rsatgichlar o'rnatildi!5 iyun kuni Nukus shahrida Xalqaro

atrof-muhitni muhofaza qilish kuniga bag'ishlangan tadbir "Istiqlol" bolalar sog ' lomlasht i r i sh markaz ida i lmiy konferentsiya va tantanal i bayram k o ' r i n i s h i d a b o ' l i b o ' t d i . Ko nfe re nt s i ya d a Q o ra q a l p o g ' i s to n Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish qo'mitasi, O'zbekiston Yoshlar ittifoqi, Qoraqalpoq davlat un ivers i tet i o 'q i tuvch i lar i , "Otus" ta l a b a l a r k l u b i a ' zo l a r i , i q t i d o r l i talabalar va ommaviy axborot vositalari vakillari ishtirok etdilar. Tadbir juda yuqori darajada o'tkazi l ib, haqiqiy bayramga aylandi. San'atkorlarning chiqishlari, milliy va zamonaviy raqslar

qatnashchi lar xotirasida unuti lmas taassurot qoldirdi.

Nukusdagi bayramda "Otus" klubi a 'zolar i tabi iy fanlar fakultet in ing zo o l o g i y a m u ze y i ko l l e k t s i y a s i g a mansub qushlarni namoyish etdilar, kichik do'stlarimizning biosferadagi o'rni va ular tabiatning bir qismi ekanligi h a q i d a s o ' z l a b b e r i s h d i . Ta d b i r y a k u n i d a i s h t i r o k c h i l a r Q o r a q a l p o g ' i s t o n d a g i " E k o s a n " X a l q a r o x a y r i y a j a m g ' a r m a s i n i n g d i p l o m l a r i v a s o v g ' a l a r i b i l a n taqdirlandi. Tadbirda "Otus" klubining o ' n n afa r a ' zo s i i s ht i ro k etd i : K . Ayepbergenov, S. Jumasheva va D. K e n j a y e v a 2 - d a r a j a l i d i p l o m l a r bilan taqdirlandilar.

“Selevinia” - Qozog'iston va O'rta Osiyo zoologik yilnomasining navbatdagi, 25-jildi nashrdan chiqdi.

Nashr 1993 yilda tashkil etilgan bo'lib, Qozog'iston Respublikasining Olmota s h a h r id a c h o p et i l a d i . Y i ln o m a zoologiyaning nazariy va amaliy savollariga oid ishlarini muntazam ravishda chop etadigan ko'pgina zoolog olimlarimizga yaxshi ma'lum. Yilnomada chop etishga Qozog'iston-Markaziy Osiyo mintaqasiga bag'ishlangan ishlarga afzallik beriladi.

Yilnomada ilmiy konferentsiyalar, seminarlar, uchrashuvlar, ekspeditsiyalar va esdalik sanalarga, shuningdek, chop et i lgan zoolog ik nashr larga o id ma'lumotlar e'lon qilinib boriladi. Xorijiy mualliflar tomonidan Qozog'iston va Markaz iy Os iyoda o l ib bor i lgan tadqiqotlar natijalari va Qozog'iston va unga qo'shni hududlarda yashovchi h ay vo n t u r l a r i ga b a g ' i s h l a n ga n tadqiqotlarning qo'lyozmalari qabul qilinadi.

Nashrning bosh muharriri, professor A.F. Kovshar bilan kelishuvga ko'ra y i lnomaning ikk i nusxas i Fanlar A k a d e m i y a s i n i n g f u n d a m e n t a l kutubxonasiga va O'zbekiston Milliy universiteti Markaziy kutubxonasiga bepul taqdim etiladi.

"Selevinia" ning so'nggi jildi mazmuni b i l a n . s a y t i n i n g w w w. u z s p b . u z" Y a n g i l i k l a r " q i s m i d a tanishishingiz mumkin.

100053 Ўзбекистон, Тошкент, Б. Шамол кўчаси 232 Б, ЎзРФА зоология институти, 51-хонаТел./Факс: (99871) 2890968; email: roman.kashkarov@iba.uz

www.uzspb.uz www.uzspb.org ;

МАТН ВА ДИЗАЙНОлег КАШКАРОВ

ТАРЖИМОН Алишер ДЖУМАЕВ

ТАҲРИР ҲАЙЪАТИДжалалиддин АЗИМОВ, Эльмурад ШЕРНАЗАРОВ,

Фахриддин ХОЛБОЕВ, Семён ФУНДУКЧИЕВ, Савридин БАКАЕВ, Муратбай ЖУМАНОВ