ÿ î Ö ÿö éú แรงบันดาลใจจากบาติก · ง 54004204: สาขาวิชาทัศนศิลป์ คําสําคัญ: งานสร้างสรรค์ทางทัศนศิลป์

แรงบนดาลใจจากบาตก

โดย

นางสาวชลพรรษ แกวใหม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต

สาขาวชาทศนศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2557

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

แรงบนดาลใจจากบาตก

โดย

นางสาวชลพรรษ แกวใหม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต

สาขาวชาทศนศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2557

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ


THE INSPIRATION FROM BATIK

By

Miss Chonlapat Kaewmai

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Fine Arts Program in Visual Arts

Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2014

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ


บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “แรงบนดาลใจจาก

บาตก” เสนอโดย นางสาวชลพรรษ แกวใหม เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา

ศลปมหาบณฑต สาขาวชาทศนศลป

……................................................. (รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย

วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

1. อาจารยชศกด ศรขวญ

2. ศาสตราจารยเกยรตคณชลด นมเสมอ

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

.................................................... ประธานกรรมการ

(ศาสตราจารยเกยรตคณปรชา เถาทอง)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ

(ศาสตราจารยเขมรตน กองสข) (ผชวยศาสตราจารยวรญญา ดวงรตน)

............/......................../.............. ............/......................../..............

.................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ

(อาจารยชศกด ศรขวญ) (ศาสตราจารยเกยรตคณชลด นมเสมอ)

............/......................../.............. ............/......................../.............

สำนกหอ


ง

54004204: สาขาวชาทศนศลป

คาสาคญ: งานสรางสรรคทางทศนศลป สอผสมและการจดวาง / แรงบนดาลใจจากบาตก

ชลพรรษ แกวใหม: แรงบนดาลใจจากบาตก. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ:

อ.ชศกด ศรขวญ และ ศ.เกยรตคณชลด นมเสมอ. 63 หนา.

ผลงานวทยานพนธ ชด “แรงบนดาลใจจากบาตก” เปนการนาความประทบใจ และ

ประสบการณความผกพนจากเทคนคบาตก มาเปนแรงบนดาลใจในการสรางสรรค โดยแสดงออก

ผานกระบวนการทางทศนศลป ดวยเทคนควธการนาวสดผาชนดตางๆ ทมความหมายตอความรสก

ของขาพเจามาตดเยบ รอยรด มดยอม ดวยเทคนคบาตก ในรปแบบเชงนามธรรม แสดงโครงสราง

ทางเนอหาเรองราวของ อารมณ ความรสก และจนตนาการ เพอสะทอนความหมายทางวสดท

สมพนธกบสภาวะอารมณความรสกตามทศนคตสวนตน

สาขาวชาทศนศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ลายมอชอนกศกษา........................................ ปการศกษา 2557

ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ........................... 2. .............................

สำนกหอ


จ

54004204: MAJOR: VISUAL ARTS

KEY WORD: CREATIVE WORKS IN VISUAL ARTS IN MIXED MEDIA AND

INSTALLATION / THE INSPIRATION FROM BATIK

CHONLAPAT KAEWMAI: THE INSPIRATION FROM BATIK. THESIS

ADVISORS: CHUSAK SRIKWAN AND EMERITUS PROF.CHALOOD NIMSAMER. 63 pp.

The Art thesis, " The Inspiration from batik " has an attempt to give the audience an

inspiration to be creative and imaginative. This artwork indicates my experience from using the

techniques of batik making as an amateur tailor. For example, I had gone through the process of

sewing and tie-dyeing, which are the fundamental steps for making batik. Based on the theory of

abstract, this artwork would completely clarify the concept of the feeling of the sublime as well as

represent my personal attitude.

___________________________________________________________________________________

Program of Visual Arts Graduate School, Silpakorn University

Student's signature ........................................ Academic Year 2014

Thesis Advisors' signature 1. ........................... 2. ...........................

สำนกหอ


ฉ

กตตกรรมประกาศ

ขาพเจาขอกราบขอบพระคณ บดามารดาผใหกาเนด เลยงดและคอยหวงใยมาโดย

ตลอด พรอมทงหยบยนโอกาสทางการศกษาทดใหกบขาพเจาเสมอมา ขอขอบพระคณญาตสนท

มตรสหายและผทสนบสนนงบประมาณในการศกษาเลาเรยน ผเสยสละกาลงกาย และผใหกาลงใจ

และสตปญญาแกขาพเจา

กราบขอบพระคณ ศาสตราจารยเกยรตคณชลด นมเสมอ และอาจารยชศกด ศรขวญ

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ รวมถงคณาจารยในภาคศลปไทยทกๆทาน ทประสทธประสาทวชา

ความร แนะนาสงสอน และใหความชวยเหลออยางดยงในการพฒนางานศลปะของขาพเจา และการ

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ “แรงบนดาลใจจากบาตก” ในชดน

ขอบคณในนาใจเพอนๆ พๆ นองๆ ทชวยเหลอ ใหกาลงใจ ตแนะนา และใหความ

ชวยเหลอเกอกล รวมถงเจาหนาททกฝายในคณะจตรกรรม ประตมากรรม และภาพพมพ ตลอดจน

สถาบนการศกษา ขอขอบพระคณบณฑตวทยาลยทมอบทนการศกษาสงเสรมการสรางสรรคศลปะ

เพอสรางสรรคผลงานวทยานพนธในชนปสดทาย

สรรพสงอนใดทกอเกดวทยานพนธน ขาพเจาขอนอมระลกถงดวยความเคารพเปน

อยางสง ขอใหความดงามและประโยชนตางๆไดเกดแกผทเกยวของ และผทสนใจศกษาหาความร

ทางศลปะตลอดไป

สำนกหอ


ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย .................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ............................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ ..................................................................................................................... ฉ

สารบญภาพ .............................................................................................................................. ฌ

บทท 1 บทนา ............................................................................................................................. 1

ความสาคญและความเปนมาสาคญของปญหา ...................................................... 1 ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา ..................................................... 2

สมมตฐานของการศกษา ...................................................................................... 2

ขอบเขตของการศกษา .......................................................................................... 2

ขนตอนการศกษา ................................................................................................. 3

วธการศกษา ......................................................................................................... 3

แหลงขอมลของการศกษา .................................................................................... 3

2 ขอมลทเกยวของกบกระบวนการการสรางสรรคผลงาน ................................................ 4

ทมาของแนวความคดและแรงบนดาลใจ ............................................................. 4

ทศนคตทเกยวของกบการสรางสรรค .................................................................. 5

อทธพลจากผาบาตกหรอปาเตะ............................................................................ 6

ผาบาตกหรอผาปาเตะ ................................................................................. 9

ววฒนาการของลวดลาย .............................................................................. 9

ลายปาเตะ .................................................................................................... 10

ผาบาตกในจงหวดภเกต .............................................................................. 13

บาตกสมยใหม ............................................................................................ 14

อทธพลจากธรรมชาตแวดลอม ............................................................................ 15

อทธพลจากประสบการณตรง .............................................................................. 18

3 การกาหนดรปแบบและวธการสรางสรรค...................................................................... 20

วธการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ .................................................................. 20

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ....................................................................... 21

อปกรณทใชในการสรางสรรค ............................................................................. 21

สำนกหอ


ซ

บทท หนา

ทศนธาตทใชในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ............................................. 22

เทคนควธการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ....................................................... 24

ขนตอนการเตรยมงาน .......................................................................................... 24

ขนตอนการเลอกสรรวสดอปกรณ .............................................................. 24

ขนตอนทางเทคนคในการสรางสรรค ......................................................... 25

ขนตอนการนาเสนอและตดตงผลงาน.................................................................. 25

4 การสรางสรรคและการพฒนาผลงานวทยานพนธ .......................................................... 39

การสรางสรรคและพฒนากอนผลงานวทยานพนธในระยะแรก .......................... 39

สรปการสรางสรรคและพฒนากอนผลงานวทยานพนธในระยะแรก................... 40

การสรางสรรคและพฒนากอนผลงานวทยานพนธในระยะท 2 ........................... 44

สรปการสรางสรรคและพฒนากอนผลงานวทยานพนธในระยะท 2 .................... 44

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ....................................................................... 51

ผลงานวทยานพนธชนท 1 .......................................................................... 51



5 สรปการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ .......................................................................... 58

รายการอางอง ............................................................................................................................ 59

ภาคผนวก .................................................................................................................................. 60

ประวตผวจย .............................................................................................................................. 62

สำนกหอ


ฌ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 ภาพผาบาตกเมองยอรคยากาตาร .......................................................................... 7 2 ภาพการทาผาบาตกเมองยอรคยากาตาร ............................................................... 7

3 ภาพผาบาตกมดยอม ............................................................................................. 8

4 ภาพ(ลายเสนท 4-8) .............................................................................................. 11

5 ภาพ(ลายเสนท 9-14) ............................................................................................ 12

6 ภาพรงแมงมม ...................................................................................................... 16

7 ภาพรงแมงมม ...................................................................................................... 17

8 ภาพชวตมด .......................................................................................................... 17

9 ภาพภมทศนบานเมองในประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน ............................... 19

10 ภาพความวนวายของผคน .................................................................................... 19

11 ภาพรวมอทธพลจากประสบการณตรง ................................................................ 19

12 ภาพสเกตภาพรางลายเสน .................................................................................... 26

13 ภาพสเกตภาพรางกอนเขยนเทยนลงบนผา .......................................................... 26

14 ภาพผาทใชทาบาตก ............................................................................................. 27

15 ภาพสบาตก .......................................................................................................... 27

16 ภาพเทยนบาตก .................................................................................................... 28

17 ภาพปากกาเขยนเทยน (JANTING) ...................................................................... 28

18 ภาพกรอบไม ........................................................................................................ 29

19 ภาพพกนระบายส ................................................................................................. 29

20 ภาพภาชนะผสมส ................................................................................................ 30

21 ภาพโซเดยมซลเกรต ............................................................................................ 30

22 ภาพขนตอนการเขยนเทยนลงบนผา .................................................................... 31

23 ภาพขนตอนการเขยนเทยนลงบนผา .................................................................... 31

24 ภาพขนตอนการลงสบนผา เตรยมไวสาหรบการตดเยบในชนตอๆไป ............... 31



27 ภาพผาบาตกหลงจากตมเทยนออก....................................................................... 33

28 ภาพผาบาตกหลงจากตมเทยนออก....................................................................... 33

สำนกหอ


ญ

ภาพท หนา

29 ภาพสเกตกอนขนงานจรง ...................................................................................... 34

30 ภาพขนตอนการอดใยสงเคราะห ........................................................................... 35

31 ภาพขนตอนการอดใยสงเคราะหขนตอนการประกอบโครงสรางผลงาน .............. 35

32 ภาพขนตอนการประกอบโครงสรางผลงาน .......................................................... 36

33 ภาพขนตอนการประกอบโครงสรางผลงาน .......................................................... 37

34 ภาพขนตอนการตดตงจดวางผลงาน ...................................................................... 38

35 ภาพผลงานกอนวทยานพนธในระยะแรก ชดท 1 .................................................. 41

36 ภาพผลงานกอนวทยานพนธในระยะแรก ชดท 2 .................................................. 42

37 ภาพผลงานกอนวทยานพนธในระยะแรก ชดท 3 ................................................... 43

38 ภาพแสดงการสรางสรรคและพฒนาผลงานกอนวทยานพนธในระยะท 2............. 45

39 ภาพแสดงการสรางสรรคและพฒนาผลงานกอนวทยานพนธในระยะท 2.............. 45

40 ภาพแสดงรายละเอยดการสรางสรรคและพฒนาผลงานกอนวทยานพนธในระยะท 2 46







47 ภาพผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 ชนท 1......................................................... 49

48 ภาพแสดงรายละเอยดผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 ชนท 1 ........................... 50

49 ภาพแสดงรายละเอยดผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 ชนท 1 ........................... 50

50 ภาพผลงานวทยานพนธ ชนท 1 ............................................................................. 52

51 ภาพแสดงรายละเอยดผลงานวทยานพนธ ชนท 1 ................................................... 53

52 ภาพผลงานวทยานพนธ ชนท 2 .............................................................................. 54


54 ภาพผลงานวทยานพนธ ชนท 3 .............................................................................. 56


สำนกหอ


บทท 1

บทนา

ผาบาตกหรอผาปาเตะ เปนผาชนดหนงทนยมใชกนมากในประเทศอนโดนเซย

มาเลเซย บรไนดารสซาลาม รวมทงทางภาคใตของประเทศไทย เพราะลวดลาย สสน ทสะทอนวถ

ชวต วฒนธรรม สามารถบอกเลาเรองราว ถนทมาไดเปนอยางด เมอผาบาตกเปนทนยมและเรม

แพรหลาย ไปทวโลก การพฒนารปแบบ และเทคนควธการของแตละพนถนกยอมแตกตางกนไป

ดวย สะทอนใหเหนถง วธการ และเอกลกษณเฉพาะทนาสนใจ

ความสาคญและความเปนมาของปญหา

บาตก เปนเทคนคกระบวนการหนงทางศลปะทมลกษณะเฉพาะและนาสนใจ และ

แพรหลายอยทางสงคมพนถนภาคใต ซงแสดงวฒนธรรมประเพณ วถชวต มสสน ลวดลาย พนผว

และมเทคนควธการมดยอมทใหอารมณความรสก และเกดจนตนาการสานตอ

คาวา”บาตก” ( Batik) หรอ “ปาเตะ” ( Batek) มาจากคาวา Ba = Art และ Tik = จด

เดมเปนคาในภาษาชวา ใชเรยกผาทมลวดลายเปนจด คาวา “ตก” มความหมายวา เลกนอยหรอจด

เลกๆ มความหมายเชนเดยวกบ คาวา ตรตก หรอตารตก ดงนนคาวา บาตก จงมความหมายวาเปน

งานศลปะบนผาทมลวดลายเปนจดดางๆ

วธการทาผาบาตกในสมยดงเดมใชวธการเขยนดวยเทยน (Wax writing /Wax hand

draw) ดงนน ผาบาตกจงเปนลกษณะผาทมวธการผลตโดยใชเทยนปดในสวนทไมตองการใหตดส

และใชวธระบาย แตมและยอมในสวนทตองการใหตดส แมวาวธการทาผาบาตกในปจจบนจะ

กาวหนาไปมากแลวกตามแตลกษณะเฉพาะประการหนงของผาบาตก กคอ จะตองมวธการผลต

โดยใชเทยนปดสวนทไมตองการใหตดสหรอสวนทไมตองการใหตดสซาอก1

ขาพเจานาอารมณความรสกภายในมาผสมผสานกบ วธการสรางสรรคทางศลปะบาตก

โดยเรมจากการถายทอดความรสก ความคด จตสานก และ จตกงไรสานก จากเรองราว และ

ประสบการณ นามาเปนแรงผลกดนในการแสดงออก ผานกระบวนการทางศลปะดวยการใชทศน

1เอกสรรค องคารวลย, ประวตผาบาตกฉบบสมบรณ, เขาถงเมอ 19 เมษายน 2557,

เขาถงไดจาก http://thaiblogonline.com/batik.blog?PostID=21743

1

สำนกหอ


2

ธาตเปนสอหลก และใหความสาคญทางความหมายไปสตววสดโดยเนนไปทกระบวนการทาง

เทคนค และการจดการกบวสดเปนสาคญ โดยผลงานจะเปนลกษณะสอผสมใชผาเปนวสดหลก

รวมกบเทคนคการทาบาตก การผก มด รด ยอม เปนโครงสรางทางรปแบบผลงาน ตอมาไดพฒนา

มาสความงามทางดานศลปะในรปแบบเฉพาะ

ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา

ขาพเจามความมงหมายนาเสนอทศนคต และจนตนาการจากมมมองสวนตว

ประสบการณตางๆ อนกอใหเกดทมาของการสรางสรรค เพอถายทอดอารมณความรสกของตนเอง

ตอสภาวการณหนงๆ จากพนฐานความเปนธรรมชาตของมนษย แตในขณะเดยวกน ขาพเจากม

พนฐานกบความรสกทสามารถแปรเปลยนไดตามสภาวการณแวดลอม หรอเหตทมากระทบจนทา

ใหเกดผลทางจตใจ และอารมณ เชน เจบปวด สบสน วนวาย เศรา โดดเดยว โมโห เปนตน และนา

สภาวะสวนตนดงกลาวมาสรางสรรคเปนผลงานศลปะสอผสม ทตองการแสดงออก ดวยเทคนค

วธการทางานศลปะรวมกบวสดทมผาเปนวสดหลก แสดงเนอหา ชวต ความผกพน โดยเนนถง

ความรสก ความประทบใจในความงามของลวดลายผาตางๆ ทมความงาม มความหมายและ

เอกลกษณเฉพาะของลวดลายบนผาทเกดขน นามาผสมผสานกบการตดเยบกบผาบาตกททาขนมา

เอง และผาอนๆ กอเกดเปนรปแบบงานเชงนามธรรมสามารถแสดงออกทางความคด อารมณ

ความรสกผานกระบวนการทางเทคนคไดอยางนาสนใจ

สมมตฐานของการศกษา

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ “แรงบนดาลใจจากบาตก” ของขาพเจาชดน เชอวา

การถายทอดความงาม ความรสก ทสอคณคาความหมาย ดวยวสดและกระบวนการทางเทคนค

วธการทาบาตก การนาผาทยอมมาตดเยบจะกอเกดลกษณะพเศษของศลปะไทยรวมสมยทสะทอน

สนทรยภาพทางเทคนค วธการ ทสมพนธกบอารมณความรสกภายใน

ขอบเขตของการศกษา

1. ขอบเขตทางดานเนอหา ทสะทอน ทศนคต และจนตนาการ อารมณความรสกสวน

ตนผานกระบวนการทางศลปะสอผสม และเทคนคบาตกทแสดงความหมายทางความรสกภายใน

ของตนเอง และทศนธาตทางศลปะ

2. ขอบเขตทางดานรปแบบและเทคนควธการเปนผลงานศลปะสอผสม 2 มต

สรางสรรคผลงานดวยรปแบบเชงนามธรรม โดยถายทอดจนตนาการ อารมณ ความรสกดวย

สำนกหอ


3

เทคนคและกระบวนการการทาบาตก ทผสมผสานกบลวดลายผาพนบานนามาตดเยบเปนรปทรง

อสระ ดวยการถก ผก มด รด ยอม

ขนตอนการศกษา

1. ศกษา คนควาและเกบรวบรวมขอมลทไดจากครอบครว อาชพของคนในครอบครว

ทเปนประสบการณตรงและหยบบางสวนทประทบใจจากวถนนมาเปนแรงผลกดนในการ

สรางสรรคงานตอไป

2. ศกษาคนควาขอมลเทคนคการทาบาตก และลวดลายของเครองจกสานพนบาน

3. วเคราะห วางแผน และตงขอสงเกตโดยใชแนวความคด อารมณความรสกและ

จนตนาการเพอกลนกรองหาความเหมาะสมลงตวในการสรางสรรคผลงานศลปะใหตรงตาม

วตถประสงค

4. ศกษาคนควา ทดลอง ผลงานจากการทดลองทาใหเกดความร ความเขาใจในแนว

ทางการทางานเฉพาะตนมากยงขน

5. ถายทอดการแสดงออกโดยเทคนควธการ กระบวนการทาผาบาตก ทมลวดลายจาก

จนตนาการสวนตน เพอแสดงออกทางอารมณ ความรสกนกคด จตสานก และจตไรสานก

6. นาเสนอผลงานในลกษณะการจดวาง และตดตงผลงาน

วธการศกษา

1. ศกษาคนควา ทาความเขาใจเกยวกบความเปนอยสงคม วฒนธรรม และวถชวตของ

ตนเอง และคนในครอบครว

2. ศกษาคนควาขอมลจากหนงสอ อนเตอรเนต

3. ศกษาคนควาจากสถานทจรง เชน การทาลวดลายบาตก การทาลวดลายเครองจก

สานของคนในบาน และรานคาตาง ๆแลวคอยสงเกตสภาพแวดลอมรอบๆตว ไมวาจะเปนความ

เปนอยของสงมชวตตางๆ เปนตน

4. ศกษาลกษณะงานแนวกงนามธรรม

แหลงขอมลของการศกษา

1. อทธพลจากผาบาตกหรอปาเตะ

2. อทธพลจากธรรมชาตแวดลอม

3 .อทธพลจากประสบการณตรง

สำนกหอ


บทท 2

ขอมลทเกยวของกบการสรางสรรคผลงาน

ขอมลมสวนสาคญในการสรางสรรคผลงาน ถาปราศจากขอมลแลวเรากจะทางานได

ไมบรรลตามเปาหมายทวางไว ในขนตนผสรางงานศลปะ สรางงานจากแรงบนดาลใจทเรา

ประทบใจ จากประสบการณ จากความอยากรอยากทดลอง จากนนตองคนควาโดยศกษาขอมลมา

สนองความคดการสรางสรรค เปนการดาเนนการในลกษณะตางๆ เพอใหเกดสงแปลกใหม ก

เหมอนกบชวตทเราตองพบเจอประสบการณ เรองราวทมากมายหลากหลาย ทกสงทกอยางปรากฏ

ไมหยดนง และมการเปลยนแปลงอยเสมอ ธรรมชาตมสมดลของตวมนเอง สามารถกระตนการ

รบรทางดานอารมณ ความรสกภายใน สงแวดลอมในธรรมชาต หรอทรพยากรในชนบทนนสงผล

ดานความเปนอยทแตกตางกน จงเกดเปนลกษณะเฉพาะถน เชน เครองมอเครองใช งานหตถกรรม

เครองจกสาน มความโดดเดน อาจมรปแบบเฉพาะ รปทรง ลวดลาย สสน แตกตางกนออกไป

การเกบรวบรวมวสดผาตางๆ หรอแมกระทงผาบาตกหรอปาเตะ กคดวาสามารถนามาสรางสรรค

ผลงานได ทาใหเกดจนตนาการเชอมโยงกบความคดทตองการไดดวยเชนกน

ทมาของแนวความคดและแรงบนดาลใจ

การสรางสรรคผลงานศลปะของขาพเจา ไดรบแรงบนดาลใจจากประสบการณสวนตน

เชนการทาบาตก การทาเครองจกสานและอทธพลจากสภาพสงคม สงแวดลอม เปนตน สะสมกอ

เกดเปนประสบการณ ความผกพนกบวถชวตนนๆ นามาสรางสรรค สอสารผานผลงานศลปะดวย

วสด ทมความหมายตอความทรงจา และความรสกของขาพเจา ในรปแบบลกษณะเฉพาะ ทเกดจาก

จนตนาการสวนตว เพอแสดงถงอารมณ ความผกพน ทขาพเจามตอครอบครวและวถความเปนอยท

เคยสมผสมา

ขาพเจานาแรงบนดาลใจดงกลาวมาผสมผสานกบการถายทอดความคด อารมณ

ความรสก ดวยจตสานก และจตกงไรสานก ซงถกบนทกจากเรองราว และสงทงหลายทม

ผลกระทบตอสภาวะจตใจ ของตนเองตงแตอดตจนกระทงปจจบน เกดเปนพลงและแรงผลกดนใน

การสรางสรรคผลงาน ผานกระบวนการทางศลปะมการผสมผสานการเขยนลายบาตก และมการ

เลอกสรรผาตางๆ ผานกระบวนการการตดเยบ การผก การมด รดยอม เปนสอในการแสดงออกและ

อาศยคณคาความหมายของวสดทสมพนธกบธรรมชาตของอารมณความรสกภายในของขาพเจา

4

สำนกหอ


5

ทศนคตทเกยวของกบการสรางสรรค

มนษยมความสามารถในการถายทอดความรสกตาง ๆไดอยางลกซง อาจเกดจากความ

ผกพน ความประทบใจหรอความสะเทอนใจ ประสบการณจงเปนสวนสาคญตอการแสดงออกใน

การสรางสรรคงานศลปะ จงตองมการคดคน สรางสรรค เขาใจในกระบวนการสรางสรรคและ

สภาพเรองราวทจะถายทอด โดยใชหลกทศนศลปเขามาเปนสวนชวยใหเกดลกษณะเฉพาะทม

ตนแบบ และมเอกภาพ ศลปะทกชนสามารถสะทอนบางสงบางอยางออกมาโดยมจนตนาการเปน

จดเรมตนของความคด หรอแสดงออกอารมณในทางสนทรยภาพ และจะตองมสอทตอบโตกบตว

ศลปน สามารถจะโนมนาวไปไดตามเจตนาเพอใชสาหรบถายทอดไปสผชมงาน

จนตนาการสาหรบมนษยนนถอเปนสวนสาคญ เพราะเปนตนกาเนดของความคดและ

การรเรมสรางสรรคสงใหม ๆใหเกดขนตลอดเวลา มนษยเราสามารถถกกระตนโดยสงเราจาก

สภาพแวดลอมทสงผลไปสจตใจทาใหเกดจนตนาการ1

จากทศนคตทกลาวมาขางตน ขาพเจามความเชอวาความบรสทธใจ และทศนคตท

ถกตองในการสรางสรรคนน เปนพนฐานอนสาคญทจะสนบสนนปจจยอนของการสรางสรรคงาน

ศลปะเพองานศลปะนนจะสามารถสอความหมายออกมาเปนสญลกษณแทนอารมณ ความรสก

และตรงตามแนวความคดของผสรางสรรคทตงใจจะสอสาร โดยทผชมผลงานกสามารถรบร และ

เขาใจความคดของผสรางงาน แลวเกดอารมณ ความรสกคลอยตามจนตนาการนนไดเชนกน

ดงนนผสรางสรรคงานควรมหลกปฏบตซงประกอบดวย

1. รจกสงเกตสงรอบดาน

2. มการแสดงออกทเตมไปดวยจนตนาการ และความคดสรางสรรค

3. มความคดสรางสรรค สงทแปลกๆ ใหมๆ อยเสมอ

4. การเขาใจสรรหาสงตาง ๆ เพอเปนสอในการใชแสดงออกอยางเหมาะสมตรงตาม

จดมงหมาย

5. เขาใจความเหมาะสมของเรอง และสภาพความเปนอยในการดารงชวต หรอ

วฒนธรรม

6. มความรความเขาใจทจะหาสอสญลกษณและเทคนควธการอยางเหมาะสมตรงตาม

ความมงหมาย

1ชลพรรษ แกวใหม, “รปทรงของจนตนาการจากผาบาตก” (ศลปนพนธปรญญา

บณฑต ภาควชาศลปไทย คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร, 2553),

5.

สำนกหอ


6

7. ฉลาดรจกเลอก ปรบเปลยน เอาสวนทจาเปนและกลาทจะพฒนาผลงานศลปะโดย

ไมยดตดอยกบรปแบบเดม

8. มความรความเขาใจ หรอประสบการณในการแสดงออกทเตมไปดวยจนตนาการ

อารมณความรสกทตนตองการ

อทธพลจากผาบาตกหรอผาปาเตะ

ชาวไทยรจกผาบาตก ในชอผาปาเตะ หรอผาโสรง โดยไดรบอทธพลมาจาก

อนโดนเซย เผยแพรเขาสชายแดนใต ซงอาจเปนอทธพลทางการคาและศาสนา บาตกทางตอนใต

ของประเทศไทยจะนยมเขยนภาพดอกไม ใบไม ภาพสตว และลวดลายเครอเถาตางๆ มลกษณะ

เฉพาะถน มลกษณะพเศษในเรองของสสน และลวดลาย จากคณสมบตนเองทขาพเจาเลอกใช

เทคนคบาตกมาเปนสวนหนงในงานโดยการนามาเขยนลาย ยอม ตดเยบ ยด ถก ตามรปแบบท

กาหนด เพอใหสอดคลองกบแนวคดในการแสดงเรองราวเกยวกบวถชวตของขาพเจาในลกษณะ

นามธรรม

วฒนธรรมทแตกตางกนนาไปสกระบวนการสรางสรรคทหลากหลายรปแบบ เทคนค

และแนวความคดของศลปน การดงเอารากเหงาทางวฒนธรรมของตนเองไปรวมอยในงานศลปะ

ถอเปนธรรมชาตทมอยในตวศลปนแทบทกคน มผลกระทบตอจตใจ ถกใชใหเปนแรงขบเคลอนส

การสรางสรรคงานและเหมาะสมและตรงใจแกผสรางสรรค และสามารถถายทอดใหตรงกบสาระ

ทางความคด และอารมณความรสกทผสรางสรรคไดเปนอยางด

การออกแบบลวดลายผาบาตก ถาจะกลาวถงความเปนมาตงแตเดมแลว ชาวชวามความ

เชอในการทาผาบาตกทเกยวของกบสและลวดลาย ชาวชวามความเชอวาสและลวดลายแตละแบบ

แตละชนดจะเปนสรมงคลแกผสวมใส มความเชอวาการสวมใสผาบาตกตามทกาหนดตามความเชอ

แลว คบาวสาวกจะประสบแตความสข นอกจากนลวดลายตางๆ ทปรากฏบนผนผายงมการเรยกชอ

จะเพาะลวดลายลงไป สและลวดลายทโดดเดนสาคญๆ นน การผลตผาของชาวชวานน จะม

แบบอยางและเอกลกษณเปนของตนเอง เชนผาบาตกทเมองยอรค ยากาตา Yogyakata หรอทเรยก

สนๆวา เมองยอรคยา นยมใชสนาตาลเขม สนาเงน สลายคราม และสครมเปนสวนใหญ 2

2โกศล พณกล, เทคนคการทาบาตก (กรงเทพฯ:ขาวฟาง, 2545), 9.

สำนกหอ


7

ภาพท 1 ภาพผาบาตกเมองยอรคยากาตาร

ทมา: โอเชยนสไมลทวร [นามแฝง], ของฝากเมองยอรคยาการตา อนโดนเซย, เขาถงเมอ 25

เมษายน 2557, เขาถงไดจาก http://www.oceansmile.com/IndoBali/Buro.htm

ภาพท 2 ภาพการทาผาบาตกเมองยอรคยากาตาร

ทมา: โอเชยนสไมลทวร [นามแฝง], ของฝากเมองยอรคยาการตา อนโดนเซย, เขาถงเมอ 25

เมษายน 2557, เขาถงไดจาก http://www.oceansmile.com/IndoBali/Buro.htm

สำนกหอ


8

ภาพท 3 ภาพผาบาตกมดยอม

ทมา: cm_coffee [นามแฝง], ผาบาตกมดยอมสรางรายได, เขาถงเมอ 28 เมษายน 2557,

เขาถงไดจาก http://www.oknation.net/blog/cm-arabica/2014/02/09/entry-1

สำนกหอ


9

ผาบาตก หรอผาปาเตะ

แหลงกาเนดของผาปาเตะมาจากทไหนยงไมเปนทยต นกวชาการยโรปหลายคนเชอวา

มในอนเดยกอนจงแพรหลายในอนโดนเซย อกหลายคนวามาจากอยปตหรอเปอรเซย บางคนวาผา

ปาเตะนเปนของดงเดมของอนโดนเซยเอง และยนยนวาศพทเฉพาะทเรยกวธการและขนตอนใน

การทาปาเตะเปนศพทภาษาอนโดนเซย สทใชยอมกมาจากพชทมในอนโดนเซย แทงขผงชนดทใช

เขยนลายกเปนของอนโดนเซยไมเคยมในอนเดยเลย เทคนคทใชในอนโดนเซยสงกวาททากนใน

อนเดย มนกวชาการบางกลมกลาววาแตเดมมการทาผาปาเตะเฉพาะในวงซงเรยกวา Kraton แต

นกวชาการอกกลมหนงกลบเนนวาเปนศลปะพนบาน3 ใชกนเปนสามญ ผททาผาปาเตะมกเปน

ผหญง การทาผาบาตกแบบดงเดม คอ การใชขผง เปนตวกนสทาใหเกดเปนลวดลายเมอนาไปยอม

ซงปจจบนยงคงใชวธนกนอย

ววฒนาการของลวดลาย

แตเดมมกจะเปนรปสงมชวต แตเมอศาสนาอสลามเขามาเผยแพรเจรญรงเรองใน

อนโดนเซย การทาลวดลายรปสตว สงมชวต เปนสงทไมถกตองตามคาสอนในศาสนา ศลปนจง

ตองปรบปรงลวดลายใหผดไปจากรปเหมอนธรรมชาต เปนภาพศลปะหรอลวดลายประดษฐซง

เหมาะสมสาหรบการทาผาปาเตะ ในสมยตอมาใชผาบางๆเนอละเอยดขนทาผาปาเตะ ทาให

ลวดลายละเอยดมากขน

การพมพดวยแมพมพ การพมพผาปาเตะกอใหเกดผลตภณฑพนเมองในลกษณะ

อตสาหกรรมตงแตครสตศตวรรษท 19 เปนตนมาการทาผาปาเตะมสองแบบคอ การเขยนดวยมอ

และการพมพดวยแมพมพ การพมพผาปาเตะกอใหเกดผลตภณฑพนเมองในลกษณะอตสาหกรรม

การยอมสเดมใชสธรรมชาตทาจากพชพนเมอง เชน สครามทาจากตนคราม ภาษาอนโดนเซย

เรยกวา Tarum สแดงมาจากตนไมชอพนเมองวา Mengudu สนาตาลมาจากไมพนเมองชอ

Soga ปจจบนใชสเคมซงทาใหการยอมดขน สไมซดหรอตกงาย เปนอกกาวหนงททาใหผาปาเตะ

กลายเปนผลตภณฑอตสาหกรรมอยางแทจรง

อนงการทญปนเขามายดครองอนโดนเซยระหวาง ค.ศ. 1942-1945 นน กเปนผลตอ

ววฒนาการของผาปาเตะของอนโดนเซย กลาวคอระหวางนนมการหามนาผาเขาจากยโรป ชางตอง

3สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร, ผาปาเตะ (Batik), เขาถงเมอ 20

ตลาคม 2557,เขาถงไดจาก http://ebooks.dusit.ac.th/sdubook/ob-book.nsp?view=IKNOW&db0=

RareBook&cid_bookid=200406080823162340000005195&cid_chapid=10000000001&sortfield=

recid&sortorder=ASCENDING&numresults=10000

สำนกหอ


10

ใชผาหนาๆทาใหเขยนลายละเอยดนกไมได จงนยมทาลายทหยาบขน ใสสทฉดฉาดขน

นอกจากนน ยงมการนาลายดอกไมญปนมาทาเปนลายผาปาเตะเรยกผารนนวา Djawa Baru หรอ

Djawa Hokoku4

จากการคนควาหาขอมลบาตกกาเนดทใดนนยงไมสามารถหาขอสรปได แตทราบวา

บาตกมก าเนดมากกวา 2,000 ป และแพรหลายเขามาในเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยเฉพาะ

อนโดนเซย บางกวามาจากอยปต หรอเปอรเซยเนองจากพบเกาแกทนน บางคนกวาเปนศลปะ

ดงเดมของอนโดนเซย

ในปจจบนนมการผลตผาปาเตะกนอยางแพรหลาย ทงในหมบานและตงเปนโรงงาน

เทคนคทใชกมทงการใชฝมอเขยนและใชพมพ มทงลวดลายและสแบบโบราณและลวดลายและส

สมยใหม เหมาะแกการใชทาเครองแตงกายในโอกาสตางๆ การเขยนผาปาเตะเปนรปภาพสาหรบ

ประดบบานเรอนกม

ลายปาเตะ มลวดลายหลายชนด แบงเปนประเภทใหญๆได 2 ประเภท

1. ลายแบบเรขาคณต แบงไดดงน

1.1 ลาย Bandji กลาวกนวาเปนลายจน แสดงวา Bandij กเปนภาษาจนดวย ชอภาษา

ชวาเรยกวา Bulok Bosok (ลายเสนท 4)

1.2 ลาย Tjeplok หรอ Tjeplokan เปนลายรปเรขาคณตประกอบดวยลายรปเหลยมๆ

และกลมๆ ฯลฯ บางทกนารปดอกไม เมลดพช ตาไม และสตวตางๆมาเขยนประดษฐใหผดไปจาก

ธรรมชาตมาประกอบลวดลาย (ลายเสนท 5,6)

1.3 ลาย Kawung เปนลายทเกามาก กลาวกนวาพบลายทานองเดยวกนนบนภาพสลก

ทปรมบะนน ผาปาเตะลาย kawung นมกมาจาก kraton (วง) เมองยอกยาการตามากทสด บางคน

กลาววาลาย kawung นมววฒนาการจากลายอกแบบชอ grinsing (ลายเสนท 7,8)

4เรองเดยวกน.

สำนกหอ


11

ภาพท 4 ภาพ (ลายเสนท 4-8)

ลาย Nitik เปนลายทนยมกนมากทสด กลาวกนวาลายนมาจากใยของเนอผา

มกจะทาเปนเสนๆตอกบจดกลมๆ ประกอบกนออกมาเปนรปเรขาคณต ลายประเภทนทรจกกนมาก

เรยกวา Tjakar Ajam และ Tirtatedja (ลายเสนท 9, 10)

สำนกหอ


12

ภาพท 5 ภาพ (ลายเสนท 9-14)

ลายทใชเสนตงเปนองคประกอบ (garis miring) ลายทมชอเสยงทสดในกลม

เรยกวา parang และ parang ทมชอเสยงมากทสดคอ Parang Rusak, ลาย Parang Rusak Naga (จาก

ยอกยาการตา) ซงเปนลายทใชเสนตงเปนองคประกอบแตแทรกดวยรป Naga (ง) (ลายเสนท 11)

สำนกหอ


13

2. ลายทไมเปนรปเรขาคณต เปนลายจาพวกพรรณพฤกษาและสตว ลายประเภทน

ประกอบจากรปสงมชวต เชน ดอกไม ใบไม และสตว แบงไดดงน

2.1 ลายทประกอบขนจากดอกไมตม เถาไม และดอกไมบาน เชน ลายชอ

Pisang Bali, Kapetan (ลายเสนท 12)

2.2 ลายทประกอบขนจากดอกไมตม ดอกไมบาน ใบไม และสตว ชอลาย

Pakis, Keksi, Endolendol, Merak Kasimpir (ลายเสนท 13)

2.3 ลายทประกอบจากพช สตว และปกของสตว มอกชนดชอ Lookjan

(ลายเสนท 14)

2.4 ลายอกประเภทจดอยในกลมเดยวกนชอ Taman Arum (Tjirebon)

ประกอบดวยลายพช สตว ภเขา และหน (ลายเสนท 15)5

วธการทาผาปาเตะ โดยทวไปจะนาผามาซกใหสะอาดและขงใหตง เขยนกรอบลาย

และสวนของผาทไมตองการยอมดวยขผง ตอมาจงยอมสและตมเอาขผงออก ถาตองการหลายๆสก

ตองเขยนลายและตมหลายครง

ผาบาตกในจงหวดภเกต

ผาบาตกในแถบอนดามนของประเทศไทย เปนบาตกทมลกษณะทโดดเดนสสน

สวยงามและเปนเอกลกษณเฉพาะทบอกถงดนแดนแหงทองทะเล สาหรบภเกต มการสอนบาตกใน

สถาบนการศกษาครงแรกทสถาบนราชภฏภเกต โดยการรเรมของอาจารยชชาต ระวจนทร และ

อาจารยสมชาย พรหมสวรรณ ไดทมเทใหกบบาตกโดยพฒนาและคดคนเทคนคใหม ๆ จน

กลายเปนลกษณะเฉพาะของบาตกภเกต คอเปนการนาเทคนคบาตกมาทาเปนงานจตรกรรมทเฉยบ

ขาดดวยเสนและสดใสดวยสแสง โดยเฉพาะภาพทวทศนใตทองทะเล ซงนบไดวาอาจารยชชาต

เปนผนาภาพปะการง ดอกไมทะเล และหมปลามาทาเปนงานจตรกรรมบาตกเปนครงแรก

บาตกภเกตใชวธการเขยนเทยนดวยอปกรณทเรยกวาปากกาเทยนหรอจนตง (Tjanting)

และบาตกทเปนลกษณะของทน คอภาพจตรกรรมในรปแบบตาง ๆ ซงสวนใหญกไดรบการ

ถายทอดมาจากอาจารยชชาต ระวจนทร นอกจากน ผชวยศาสตราจารยปรชญา อาภรณแหงภาควชา

อตสาหกรรมศลป สถาบนราชภฏภเกต ไดแตงหนงสอเกยวกบการทาผาบาตกและมการจดอบรม

ใหประชาชนผสนใจทวไป6

5เรองเดยวกน, 9. 6ปาณศรา ชผล, บาตกภเกจภเกต (2008), เขาถงเมอ 25 เมษายน 2557, เขาถงไดจาก

http://www.designer.in.th/artistic-movement/installation.html

สำนกหอ


14

ปจจบนจงหวดภเกตมความเคลอนไหวและใหความสนใจกบบาตกกนอยางแพรหลาย

เชนขาราชการเมองภเกตใชชดประจาถนมเอกลกษณเปนผาบาตก ตามโรงเรยนตางๆ นกเรยนกจะ

มการแตงชดประจาวนดวยเสอทเปนบาตก ทาใหบาตกภเกตไดรบการแพรหลายเปนทรจกกนมาก

ยงขน

บาตกสมยใหม

ปจจบนผาบาตกแทๆ เปนผาทมราคาแพงจงทาใหเกดการเลยนแบบผาบาตกดวย

เทคโนโลยสมยใหม สามารถทาใหเกดเทคนคในการทาลวดลายใหดคลายกบผาบาตก แตจรงแลว

เปนการพมพแบบสกรนหรอทนยมตามทองตลาด คนไทยรจกผาบาตกในลกษณะของ “ผาพนหรอ

ผาปาเตะพน” โดยเรยกตามวธนง หรอทเรยกวา “โสรง” กมาจากภาษาอนโดนเซยเชนเดยวกน

หมายถง ผานง คนในทองถนภาคใต เรยกบาตกวา “ผาปาเตะ” หรอ “ผาบาเตะ” สวนคนรนเกาเรยก

ผาปาเตะทไมไดผลตในประเทศไทยวา “ผายาวอ” หรอ “จาวอ” (Java) ซงหมายถง ผาชวาและ

เรยกชอตามลกษณะของผาเปนภาษาพนเมองชายแดนภาคใต 4 ชนด คอ 1.จาวอตเลส (Java Tulis)

ใชเรยกผาบาตกทใชเทคนคการเขยนเทยนดวยจนตงตลอดทงผน 2.จาวอตเก (ผาชวากระบอกไม

ไผ) ใชเรยกชอผาปาเตะทมคณภาพดชนหนง เนอดเบาบาง และผาผนหนง ๆ สามารถมวนไดเพยง

1 กามอเทานน 3.จาวอบอเละ ซงหมายความวา ผาพนชวา ใชเรยกผาบาตกทมความยาวตงแต 3.5 –

4 หลา เปนลกษณะของผาทไมเปนตะเขบผาใหตดกนเปนถง แตใชวธนงแบบพนรอบตว บางแหง

เรยกผาชนดนวา ผาบาตกพน (ผาพน) 4.จาวอซอแย ผาชวาตราดอกจก เปนผานงทมคณภาพด มตรา

ดอกจกเปนเครองหมายการคา และเปนทนยมกนมากในหมชาวไทยทมฐานะด ชาวไทยมสลม

โดยเฉพาะในจงหวดชายแดนภาคใต รจกการทาผาบาตก โดยไดรบเทคนคมาจากมาเลเซย ไมเปน

ทนยมเทากบผาบาตก สวนการทาผาบาตกของไทยนนนยมทากนเปนงานฝมอหรอทเรยกวาบาตก

เพนททเขยนดวยมอ ซงมเอกลกษณแตกตางกบศลปะบาตกของชาตอน อกทงลวดลายทไดจาก

รปทรงของศลปหตถกรรมพนบาน นามาเปนรปแบบในการเขยนเปนลายเสน และรองรอย

สำนกหอ


15

อทธพลจากธรรมชาตแวดลอม

ธรรมชาตกบมนษยทงสองสวนมลกษณะองคประกอบทสมพนธเกยวของกนราวกบ

เปนสงเดยวกน สงนมสาเหตมาจากมนษยมความผกพน และเกยวของกบธรรมชาตอยเสมอ

ธรรมชาตไมใชศลปะ เพราะสงทไดรบการยอมรบวาเปนศลปะจะมรปแบบและรปทรงทแตกตาง

ไปจากธรรมชาต โดยเฉพาะศลปะในสมยปจจบนบางลกษณะนบวาถอยหางออกไปจนไมไดม

สวนทเปนหลกฐานของธรรมชาตอยเลย อาทเชนงาน สอผสม คอนเซพชวลอารต และมนมอล

อารต เปนตน ศลปะเกดจากการสรางสรรคของมนษย แตธรรมชาตเปนปรากฏการณทเกดขนเอง

โดยเงอนไขของโลก เกดมากมอยแลว ธรรมชาตนนจง หมายถง สงตางๆ ทกาเนดขนมาเองตาม

สถานท สภาวะ และกาลเวลาทเหมาะสมดวยระบบ กฎเกณฑ ขนตอน และวธการทพงจะเปนตาม

สภาพของสงนนๆ โดยมไดมการดดแปลงตอเตมเสรมแตง หรอชวยเหลอดวยวธการใด ๆ

อนงความงามในรปลกษณตางๆ ทมในธรรมชาตนนจงเปนสงบนดาลใจใหศลปนเกด

ความตองการทจะแสดงออกมาเปนผลงานศลปะ

การศกษาธรรมชาตกระทาไดทงมมกวางขนอยกบการรบร ของศลปนเองอนสงผลให

เกดรปแบบของผลงานศลปะอนแตกตางกนไปตามยคตามสมย มการดดแปลงตดทอน เพอให

ผลงานออกมาเหมาะสมตามความคดของตนเอง ดงนนศลปะทปรากฏจงมลกษณะเฉพาะตวของ

ศลปนผสมผสานอยดวยเสมอ ศลปะจงเปนการถายทอดอารมณความรสกทไดรบจากธรรมชาต

จากความสาคญของธรรมชาตทมตองานศลปะ และผสรางสรรคงานศลปะ ธรรมชาต

จงมความสาคญในดานตาง ๆ เชน เปนแหลงความรอนสาคญของศลปะ เปนแมแบบทศลปนนาไป

ดดแปลงใหเกดเปนรปทรงใหมในผลงานศลปะแขนงตาง ๆ ซงสามารถนาไปดดแปลงประยกต

เปนรปแบบใหม ๆอยางไมรจบสน ความงามของธรรมชาตทปรากฏเปนแรงกระตน ใหศลปนเกด

แรงบนดาลใจ เกดจนตนาการสานตอ อนเปนผลทาใหเกดความคดสรางสรรคในดานความงาม

อนปรากฏในงานศลปะ เปนสงทสรางความรนรมยและเบกบานใจใหแกผสรางสรรคงานศลปะ

และผอน ศลปนจงนยมทจะพยายามถายทอดความรนรมยยนดทปรากฏ โดยบนทกเปนภาพตาม

ความสามารถดวยวสดทเหมาะสม7 แสดงออกในรปแบบการสรางสรรคผลงานศลปะ ทเกดจาก

การรบร ความคด จนตนาการ ความรสก ประสบการณ และการแสดงออกจนเกดความงามอน

เกดจากลวดลายจากธรรมชาต

7ชลพรรษ แกวใหม, “รปทรงของจนตนาการจากผาบาตก” (ศลปนพนธปรญญา

บณฑต ภาควชาศลปไทย คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร, 2553),

7.

สำนกหอ


16

ภาพท 6 ภาพรงแมงมม

สำนกหอ


17

ภาพท 7 ภาพรงแมงมม

ภาพท 8 ภาพชวตมด

สำนกหอ


18

อทธพลจากประสบการณตรง

ประสบการณ หมายถง ความชดเจนทเกดจากการกระทาหรอไดพบเหนมา และ

ประสบการณกเปนสงทมคณคาในการเรยนรทกๆ ดาน ประสบการณทมผลตอการสรางสรรค

ศลปะมอย 2 ลกษณะ ดงน

1. ประสบการณตรง เปนประสบการณทเราไดปะทะหรอสมผสดวยตวเองไดพบ

เอง กระทาเอง ไดยนไดฟง และรสกเอง

2. ประสบการณรอง หรอเรยกอกอยางหนงวา "ประสบการณทางออม" เปน

ประสบการณทไดรบการถายทอดหรอรบรมาอกทอดหนง8

สถานการณและประสบการณทเกยวของ ไดแก

1. สภาพแวดลอมทางกายภาพ เชน บรรยากาศ ทอยทอาศย เหตการณตางๆท

เกดขนภาพทปรากฏตามสถานท เวลา ทมผลทาใหเกดการรบร สามารถสรางจนตภาพและตอยอด

การทางานศลปะใหแกผทางานศลปะได

2. สภาพแวดลอมทางวฒนธรรม ไดแก ประเพณ วถชวต อาชพการทาเครองจก

สาน การทาบาตกทเปนเอกลกษณของทองถนภาคใต ทกอใหเกดประสบการณ เปนตน

3. สภาพแวดลอมทางสงคม ไดแก สภาพการณหรอบคคลทมผลตอการแปล

ความหมาย เกดการรบร เชน ภาวะบคคลของแตละคน อารมณ จตใจ ความเกอกล ความเปนอย

ของสงมชวต และสภาพการณตางๆ ทเกดขน และมผลกระทบตอคนใกลตว เชน เหตการณนาทวม

ทผานมา ความวนวายของคนเมอง เปนตน

จงทาใหขาพเจารสกผกพน เกดแรงบนดาลใจในการสรางสรรคผลงานศลปะ การ

สรางสรรคงานของขาพเจาเนนวธการทดลองกอนเปนอนดบแรก คอการสนใจในลวดลายของผา

และวธการการทาผาบาตก เพราะลวดลายของลายผาตางๆ สามารถนามาแสดงออกทสมพนธกบ

สญลกษณทางความคด อารมณความรสก สภาวะภายในของขาพเจา ตอมาขาพเจาเรมศกษาคนควา

และทดลอง อยางจรงจงในชวงชนปรญญาโท เพราะเทคนควธการเหลานนเปรยบเสมอนการตอ

ยอดการทางานศลปะเมอครงปรญญาตรทผานมา นาไปสกระบวนการสรางสรรคทหลากหลาย

รปแบบ เทคนค และแนวความคด การดงเอารากเหงาของตนไปรวมอยในงานศลปะ ถอเปน

ธรรมชาตทมอยในตวคนทางานศลปะ สงเหลานน มผลกระทบตอจตใจ ถกใชใหเปนแรงขบเคลอน

สการสรางสรรคงานทเตมไปดวยจนตนาการทางศลปะเชงนามธรรม

8ประสบการณ, เขาถงเมอ 20 ตลาคม 2557, เขาถงไดจากhttp://th.wikipedia.org/wiki/

ประสบการณ

สำนกหอ


19

ภาพท 9 ภาพภมทศนบานเมองในประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน

ภาพท 10 ภาพความวนวายของผคน

ภาพท 11 ภาพรวมอทธพลจากประสบการณตรง

สำนกหอ


บทท 3

การกาหนดรปแบบและวธการสรางสรรค

ในการศกษาคนควาเพอการสรางสรรคผลงาน ขาพเจาไดสรางผลงานศลปะสอผสม

โดยใชผาเปนวสดหลก ความประทบใจในความงามของลวดลายผาและลกษณะพนผวของผาตางๆ

เชน ลวดลายบาตกหรอปาเตะ ใหความหมายถงถนทมา วถชวตวฒนธรรม ผาลกไมใหความ

หมายถงเพศหญง หรอแมกระทงผาตางๆ ทใหความรสกออนโยน เปนตน แสดงออกในรปแบบ

ของอดมคต ทสอดแทรกเรองราวของอารมณความรสก ภายใตแนวความคดทเกยวกบชวต และ

จนตนาการ แสดงเนอหา วถชวต ความผกพน โดยเนนถงอารมณ ความรสก ความงาม ทม

ความหมายและเอกลกษณเฉพาะ

ขาพเจาไดเลอกใชผา เชน ผาบาตกหรอผาปาเตะ ผาลกไม ผาใยบว ผาตางๆ ผสมผสาน

ดวยเทคนค วธการ และจนตนาการอนเปนสวนตวของขาพเจา ถายทอดรปแบบงานนามธรรม

ลกษณะทบดเบอนจากความจรง ผานกระบวนการศลปะแบบสอผสม โดยแสดงออกในแงมมของ

ความงาม ในการนาเสนอตวผลงานนน จะทาการตดตงดวยวธการจดวาง โดยใหความสาคญกบ

พนท และสภาพแวดลอมในบรเวณทจะตดตงผลงานใหมความสมพนธกบตวงาน

ขนตอนการดาเนนการสรางสรรคเปนหวใจสาคญ เพอใหสามารถสรางสรรคผลงาน

ดวยกระบวนการทางศลปะไดสาเรจสมบรณ และมความสอดคลองทงรปแบบ แนวความคด

อารมณความรสกของศลปน การสรางสรรคผลงานศลปะจงจาเปนทจะตองศกษาคนควา และแกไข

ปญหาพรอม ๆกนไป จงไดกาหนดรปแบบและวธการสรางสรรคผลงานเปนลาดบดงน

วธการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ

1. ขอมลจากสถานทจรง การสงเกตจากประสบการณรอบๆตว ทขาพเจาไดรบจาก

สภาพแวดลอม และวถชวตชาวใต รวมไปถงอทธพลทางสงคมวฒนธรรม และสภาพแวดลอมของ

แตละพนถน รวมไปถงขอมลทไดจากการศกษารปราง รปทรง จากเครองมอ ลวดลายเครองใช

ตางๆ ทเกยวของกบการสรางสรรค สงผลตออารมณความรสกและมความหมายตอความทรงจาของ

ขาพเจา เพอใชเปนสอในการแสดงออกอยางเหมาะสม ตรงกบคณสมบตและความมงหมาย

2. ขอมลทไดจากการรวบรวมเอกสาร หนงสอ และอนเตอรเนต เชน หนงสอเกยวกบ

ลวดลายตางๆ หนงสอเกยวกบผาทองถน หนงสอบาตก หนงสอเกยวกบวฒนธรรมภาคใต และ

20

สำนกหอ


21

หนงสอเกยวกบวฒนธรรมทองถน ทมความสาคญกบชวต และแนวทางวธการสรางสรรค รวมทง

วเคราะหรปแบบเฉพาะ จดประสงคสาคญ คอ การศกษาเทคนค วธการนาเสนออนหลากหลายให

มากขน จนเกดความเขาใจในเทคนควธการการทาลายผาบาตกตามทขาพเจาตองการ เพอนามาใช

ในกระบวนการสรางสรรค และนามาพฒนาตอยอดทางดานความคด เทคนควธการทมอยใหเกด

ประสทธผลมากยงขน

3. การศกษาคนควาและการรวบรวมวสดอปกรณ ในการสรางสรรคผลงานจะเปน

วสดทมความหมายเกยวเนองกบเนอหาสาระททาการศกษา วถชวตชาวใต อาทเชน การทาเครองจก

สาน การทาบาตก เปนตน เปนวสดททาใหเกดจนตนาการเชอมโยงสแนวความคด เพอถายทอด

อารมณความรสก และสามารถนามาสรางสรรคเปนผลงานได โดยคดเลอกวสดทมความหมายตอ

แนวทางการสรางสรรค และทเหมาะสมกบชนงานในแตละชน

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ม 2 วธการดวยกน คอการนาผามาเขยนเทยนดวย

วธการบาตก ซงเปนลายเฉพาะตน ตอมามการเลอกสรรผาทมสสน และลวดลายเฉพาะ นามา

สรางสรรคดวยวธการตดเยบ ขยายเปนผลงานจรง โดยอาศยโครงสรางและสวนประกอบทสาคญ

ของแบบรางคราวๆ หลงจากนนปลอยใหจนตนาการกบความคดฝน มอสระของการแสดงออก ทง

ความคดและอารมณความรสก สรางสรรคอยางอตโนมตตามการสงการของสงเราภายใน ดวย

เทคนควธการ และปลอยใหวสดอปกรณตางๆทไดทาการศกษาคนควาและรวบรวมมาสาหรบ

สรางสรรคเปนตวนาความคด และไหลเลอนไปตามจนตนาการโดยคานงถงเนอหาเรองราว และ

อารมณความรสกทตองการสอความหมายประสานเชอมโยงกนกบทกกระบวนการวธ เพอใหเกด

ความสมพนธกนอยางสมบรณ นนคอ การบรรลถงจดมงหมายทางแนวความคด

อปกรณทใชในการสรางสรรค

ผาตางๆ เชน ผาบาตกททาลายขนมาเอง ผาปาเตะสาเรจรป ผาลายลกไม ผาลายตา

ขาย ผาใยบว และผาทมพนผวหลากหลาย เปนตน

อปกรณในการทาบาตก ไดแก

1. ผาปานมสลน

2. จนตง เปนเครองมอสาหรบใชเขยนเทยนลงบนผา

3. เทยนขผง

4. แปรงหรอพกน ใชสาหรบระบายส

สำนกหอ


22

5. กรอบไม ใชสาหรบขงหรอยดผาใหตง

6. ภาชนะตมเทยน ใชภาชนะทเปนโลหะ เชน อะลมเนยม เหลก ทองแดง สแตน

เลส ควรเปนภาชนะทเกบความรอนไดด

7. เตาตมเทยน

8. กระทะหรอหมอตมผา ควรมขนาดใหญพอสมควร และควรม 2 ใบ ทงนเพอ

ความสะดวกในการลอกเทยน

9. ถง ใชสาหรบการซกผา หลงจากทระบายสเสรจเรยบรอยแลวและวางทงไวให

สทระบายแหงสนทแลวนาไปเคลอบนายากนสตก

10. นายากนสตก (โซเดยมซลเกต)

อปกรณการตดเยบ ไดแก ใยสงเคราะห เขม ดาย ลวดอลมเนยม จกรเยบผา กรรไกร

ทศนธาตทใชในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ

การสรางสรรคอาจกระทาไดดวยการใชวสดเปนสอ ดวยการเลอกสรรเพมเตม ตด

ทอน หรอแปรสภาพของวสดใหเปนรปทรง ทสามารถเปนสอแสดงความหมาย ซงไดแก อารมณ

ความรสก ความคด หรอจนตนาการของผสราง กระทาไดดวยการใชรปทรงทสรางขนเองจากการ

ประสานกนของทศนธาต เสน ส นาหนก เพอแสดงอารมณ ความรสกตามธรรมชาตของสภาวะ

ภายใน

ในผลงานการสรางสรรคงานสอผสม ขาพเจาไดคนหา กระบวนการสรางงาน เพอสอ

แทนอารมณ จนตนาการ ความรสก ทสมพนธกบชวต โดยไดคลคลายตดทอนรปทรง ของตนไม

พชพนธ สตว สงมชวต หรอแมกระทงทอยอาศยของสงมชวตตางๆ ตามจนตนาการ ใหม

ความหมายในตวเอง มความหมายเฉพาะตว สออารมณตามความรสก และจนตนาการ ทขาพเจา

ตองการ

องคประกอบทางศลปะ เปนหลกสาคญสาหรบผสรางสรรค และผศกษางานศลปะ

เนองจากผลงานศลปะใดๆกตามลวนมคณคาอย 2 ประการ คอ คณคาทางดานรปทรง และคณคา

ทางดานเนอหา คณคาทางดานรปทรง เกดจากการนาเอาองคประกอบตางๆของศลปะอนไดแก เสน

ส แสงและเงา รปราง รปทรง พนผว ฯลฯ มาจดเขาดวยกนเพอใหเกดความงาม ซงแนวทางในการ

นาองคประกอบตางๆมาจดรวมกนนนเรยกวา การจดองคประกอบศลป (Art Composition) โดยม

หลกการจดตามทจะกลาวตอไป อกคณคาหนงของงานศลปะ คอ คณคาทางดานเนอหา เปน

เรองราวหรอสาระของผลงานทศลปนผสรางสรรคตองการทจะแสดงออกมาใหผชมไดสมผสรบร

สำนกหอ


23

โดยอาศยรปลกษณะทเกดจากการจดองคประกอบศลปนนเอง หรออาจกลาวไดวาศลปนนาเสนอ

เนอหา เรองราว ผานรปลกษณะทเกดจากการความประสานกลมกลนขององคประกอบทางศลปะ

ถาองคประกอบ ทไมสมพนธกบเนอหาเรองราวทนาเสนองานศลปะนนกจะขาดคณคา

ทางความกลมกลนไป ดงนนองคประกอบศลป จงมความสาคญในการสรางสรรคงานศลปะเปน

อยางยงเพราะจะทาใหงานศลปะทรงคณคาทางความงาม และความเปนศลปะอยางสมบรณ

1. รปทรง

เปนสวนประกอบสาคญทสดในผลงานการสรางสรรคของขาพเจา ซงมาจาก

ภาพลกษณของตววตถ วสด สงของ ทมาจากธรรมชาตแวดลอมทขาพเจาคนเคย โดยกาหนดรปทรง

ขนาดตางกนตามความหมายของสงทตองการสอความหมาย รปทรงหลก รปทรงรอง และรปทรง

ยอย จะเปนรปทรงทแสดงรายละเอยดของผลงาน กระจดกระจายตวอยโดยรอบ มลกษณะเปน

รปทรงทแสดงเรองราวผสมผสานกบจนตนาการ โดยมการนารปทรงเหลานนมาตดทอน ดดแปลง

ใหตรงกบความคดและอารมณความรสกภายในทสมพนธกน

2. เสน

เสนเปนทศนธาตทมความสาคญมากเพราะเสนทเกดขนในผลงาน เปนเสนทถก

สรางขนจากกระบวนการทางเทคนค เกดจากการตดเยบมด สาน ถก รวมกนระหวางวสดเพอใหเกด

โครงสราง รปทรง นาหนก ทสาคญคอสรางความกลมกลน ใหตวรปทรงมความเดนชดมากขน

และเปนตวกาหนดเนอหาของงานใหมเอกภาพ สรางความเคลอนไหวและใชเปนตวเชอมโยงใหม

ความตอเนองกนในผลงาน โดยสามารถรบรไดทางความรสก

3. สและนาหนก

การใชสเปนสวนประกอบทสาคญ ในการสรางสรรคผลงาน มการกาหนด

โครงสรางของส ซงจะชวยทาใหงานมจงหวะ และมมตทบซอนกน เกดบรรยากาศทพงพอใจ ทา

ใหเกดความรสกเฉพาะตว ทนาสนใจ ความผสานกลมกลนกนของสในวสด และโครงสทเกดจาก

การเลอกสรรวสดทนามาสรางสรรค แสดงถงความลกลบ และเปนสเดมทปรากฏอยในตววสด

เปนสทแสดงออกถงลกษณะเฉพาะ มาผสมผสานกบสคตรงขามทปรากฏกระจดกระจายอยใน

รายละเอยดของผลงาน ซงเกดจากความประสานกลมกลน และสงเสรมกนใหเกดเปนจดเดน

ขาพเจาจงเลอกสรรผาทมสสนทหลากหลายเพอมาผสานรวมกนแลวทาใหเกด

นาหนกและสสนทสวยงาม ชวยทาใหงานมจงหวะ และมมตทบซอนกน เกดรปทรง ส บรรยากาศท

พงพอใจ ทาใหเกดความรสกเฉพาะตว ทนาสนใจ

สำนกหอ


24

4. ลกษณะพนผว

พนผวเกดจากตววสดผาตางๆ ทมลกษณะพนผว ลวดลายทแตกตางกน เชน

ผาลกไม ผาตาขาย ผาใยบว ผาบาเตะเฉพาะถน และผาบาตกทเกดจากกระบวนการการเขยนเทยน

ทาใหเกดลวดลายเฉพาะ เปนสงหนงทจะเสรมสรางความงามและความนาสนใจ กระบวนการ

เหลานยงแฝงและสอดแทรกนยยะทางความคดไวดวย

5. ทวาง

พนทวางทมอยในชนผลงานเปนสวนหนงททาใหรปทรงดเดนชดขน พนทวาง

ประกอบดวย

5.1 พนทวางในรปทรงรองและรปทรงยอย เกดจากการขดงอของการถกกนภายใน

ของเสนทเกดชองวางในรปทรง

5.2 พนทวางเกดจากการจดวาง โดยการวางจงหวะ เกดกลมกอนของรปทรงกลม

และเดยว ใหเปนไปตามเรองราวทจะนาเสนอ โดยพนทวางจะผนแปรไปตามขนาด และลกษณะ

ของเสนในงาน ทาใหเกดพลงความเคลอนไหวอยางตอเนองกบรปทรงของแตละรปทรง และสราง

ความผสานกลมกลนกนของตวผลงาน สวนพนทวางสาหรบการนาชนผลงานมาจดวางม

ความสาคญเปนอยางมาก เพราะพนทเปนตวกาหนดตาแหนงของตวผลงานโดยอาศยการทางาน

ของพนทวาง กอใหเกดพลงและจงหวะการเคลอนไหวอยางเปนเอกภาพ ซงมผลตอการมอง การซม

ซบและการเขามาสมผสกบตวผลงาน

เทคนควธการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธของขาพเจา เทคนควธการถอวามความสาคญอยาง

ยงสาหรบการสรางสรรคผลงาน เพราะเทคนควธการเปนตวประกอบกนขนของรปทรงททาใหงาน

เกดความสมบรณดวยเนอหา และการรวมตวกนของทศนธาตตางๆ โดยแสดงใหเหนถงเทคนคท

เปนลกษณะพเศษเฉพาะตน ซงแบงลกษณะของการสรางสรรคตามลาดบขนตอนดงตอไปน

ขนตอนการเตรยมงาน

เกบรวบรวมขอมลตางๆทไดจากการศกษาคนควาทงหมดมาผสมผสานกบจนตนาการ

และอารมณความรสก นามากาหนดรปแบบในการสรางสรรคผลงานผานตววสด

สำนกหอ


25

ขนตอนการเลอกสรรวสดอปกรณ เลอกสรรผาทมลวดลายเฉพาะและนาสนใจ เพอใช

สอความหมาย เรองราว เพอตองการนาเสนอและกระตนความรสกทตองการแสดงออก

ขนตอนทางเทคนคในการสรางสรรค ขนตอนทางเทคนคม 2 กระบวนการคอ

1. เทคนคการทาผาบาตก และการมดยอมดวยตนเอง เพอใหเกดลวดลายผาตามท

ตนเองตองการ ขาพเจาจงใชเทคนคบาตกมาเปนสวนหนงในงาน เพอตอบสนองตามความตองการ

ของตน

2. เทคนคการตดเยบ มด สาน ถก เมอไดผาตางๆ ตามทตนเองตองการแลว นามาตด

เยบตามรปแบบทตองการ และนามาทาการอดใยสงเคราะห แลวนามามด สาน ถก ผสมผสาน

รวมกนตามจนตนาการทตองการ

ขนตอนการนาเสนอและตดตงผลงาน

ขนตอนในการนาเสนอและตดตงผลงานนบวามความสาคญมากขนตอนหนง

เนองจากตวชนงานมการกระจายและแผขยาย มทงรปทรงหลกและรปทรงรอง และเสนทเกดจาก

การผสานกนของตววสด และแปรผนได จงตองอาศยวธการนาเสนอใหชดเจน พนทตดตงงาน

นบเปนปญหาหนง ทตองหาวธแกไข และปรบปรงอยางตอเนอง โดยขาพเจาใชวธการจดวางโดย

การประกอบกนของตววสด ทมโครงสรางรปแบบ มการจดวางตามหลกองคประกอบ

แสดงจงหวะลลาและลกษณะความเคลอนไหวทสมพนธกนทวทงพนท รวมทงการ

เพมจนตนาการ และอารมณความรสกในผลงาน เพอใหเชอมโยงและประสานกลมกลนกน

ผสมผสานกบจนตนาการ ใหเหมอนกบวถชวต ความผกพน เพอเพมอารมณความรสก ซงผชม

สามารถเขาไปสมผสกบผลงานไดอยางใกลชด เกดสวนรวมระหวางผชมกบผลงาน ทาใหผชม

กลายเปนสวนหนงของงานไปดวย

สำนกหอ


26

ภาพท 12 ภาพสเกตภาพรางลายเสน

ภาพท 13 ภาพสเกตภาพรางกอนเขยนเทยนลงบนผา

สำนกหอ


27

ภาพท 14 ภาพผาทใชทาผาบาตก

ในปจจบนนยมใชทงผาชนดเนอบางจนถงเนอหนาขนอยกบความตองการของผทา ไดแก

ผาปานมสลน ผาซนฟอรไรด ผาลนน ผาไหม ผาแพรเยอไม เปนตน

ภาพท 15 ภาพสบาตก

มแบบสาเรจรปสามารถใชไดเลย และแบบเปนผงมาผสมนากอนใช

สำนกหอ


28

ภาพท 16 ภาพเทยนบาตก

เทยนทใชเขยนผาประกอบดวยขผง หรอเทยนทผสมพาราฟน อาจใชเทยนผสมสาเรจ

ทมจาหนายอยทวไปกได

ภาพท 17 ภาพปากกาเขยนเทยน (JANTING)

เปนเครองมอสาหรบใชเขยนลวดลายเทยนลงบนผา มขนาดแตกตางกนทงเสนเลกเสน

กลาง และเสนใหญ

สำนกหอ


29

ภาพท 18 ภาพกรอบไม

เปนกรอบไมสเหลยมมหลายลกษณะ ใชสาหรบขงผาเขยนเทยน

ภาพท 19 ภาพพกนระบายส

ใชสาหรบระบายสใชไดทงแบบกลมและแบน

สำนกหอ


30

ภาพท 20 ภาพภาชนะผสมส

อาจใชถวยพลาสตก ถวยแกว ถวยสแตนเลส แลวแตตองการ

ภาพท 21 ภาพโซเดยมซลเกรต

ใชสาหรบทาบนผา เพอใหสตดทนนาน ซงควรผสมกบนาเพอใหไมหนดจนเกนไป

สำนกหอ


31

ภาพท 22 ภาพขนตอนการเขยนเทยนลงบนผา

ภาพท 23 ภาพขนตอนการเขยนเทยนลงบนผา

ภาพท 24 ภาพขนตอนการลงสบนผา เตรยมไวสาหรบการตดเยบในชนตอๆไป

สำนกหอ


32



สำนกหอ


33

ภาพท 27 ภาพผาบาตกหลงจากตมเทยนออก

ภาพท 28 ภาพผาบาตกหลงจากตมเทยนออก

สำนกหอ


34

ภาพท 29 ภาพสเกตกอนขนงานจรง

สำนกหอ


35

ภาพท 30 ภาพขนตอนการอดใยสงเคราะห

ภาพท 31 ภาพขนตอนการอดใยสงเคราะหขนตอนการประกอบโครงสรางผลงาน

สำนกหอ


36

ภาพท 32 ภาพขนตอนการประกอบโครงสรางผลงาน

สำนกหอ


37

ภาพท 33 ภาพขนตอนการประกอบโครงสรางผลงาน

สำนกหอ


38

ภาพท 34 ภาพขนตอนการตดตงจดวางผลงาน

สำนกหอ


บทท 4

การสรางสรรคและการพฒนาผลงานวทยานพนธ

จากการทางานอยางตอเนองของขาพเจาทาใหเกดการเรยนรถงวธการสรางสรรคทเปน

ระบบมากยงขน เขาใจถงการเลอกสรรเทคนคตางๆ ทสอดคลองกบความตองการของตนเอง การ

สรางอารมณความรสกเพอถายทอดสผลงานศลปะ นอกจากนขาพเจายงคนพบคณสมบตตางๆ ของ

วสดทนามาใชซงมคณสมบตทแตกตางกนออกไป เชน ผาทมพนผว และมลวดลายเฉพาะ บอกเลา

เรองราวถนทมาทแตกตางกนสมผสไดถงความรสกและเกดจนตนาการสานตอ การสรางสรรค

ผลงานแบบวสดผสมสามารถเหนถงพฒนาการ ของแนวคดและรปแบบดงน

ในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ “ แรงบนดาลใจจากบาตก ” ชดนเปนการ

สรางสรรคผลงาน โดยมการศกษาคนควาการสรางสรรคทมลกษณะเฉพาะตนโดยอาศยรปแบบ

และวธการสรางสรรคจากความบนดาลใจทไดรบจากประสบการณ ความอยากรอยากทดลอง ซง

ขาพเจาไดถายทอดผานผลงานการสรางสรรค ดวยการนาเทคนคบาตกมาเปนสวนหนงในการ

ทางาน ทใหความสมพนธกบแนวความคด มาเปนสอในการแสดงทางอารมณ ความรสก และ

จนตนาการสวนตว ทมตอสภาวะสงเราภายในของขาพเจา ลวนมาจากประสบการณ ทมความ

ผกพน ตอชวต ทามกลางธรรมชาตและสงแวดลอมทงในเมอง และชนบท ทงวฒนธรรม ทแสดง

ถง ความงานทซอนเรนในวสด ระหวางการสรางสรรคไดรบประสบปญหาทตองการหา

กระบวนการแกไข ปรบปรง และพฒนาการสรางสรรคผลงานสวนรวมใหมเอกภาพ เพอใหไดผล

ตรงตามความรสกทตองการถายทอด โดยมการดาเนนงานและพฒนาผลงานตามระยะเวลาดงน

การสรางสรรคและพฒนากอนผลงานวทยานพนธในระยะแรก

เปนผลงานการศกษาและทดลองทางเทคนค สบตอจากระดบปรญญาตรเพอคนหา

ลกษณะพเศษเฉพาะ คนหาความเปนไปของตนเองโดยเนนแนวทางการทดลองทางสอวสดมา

ตลอด ขาพเจามการพฒนาแนวความคด รปแบบและวธการนาเสนอ ในการแสดงออกถงอารมณ

ความรสกสวนตว รวมถงการไดทดลองถงเทคนคกระบวนการทใหความหมายตอการแสดงออก

ผลงานในระยะนอารมณความรสกจะเปนตวนาไปสการแสดงออก ซงเปนความรสกของความคด

ความผกพน จตสานก และจตกงไรสานก ทเกดจากภาพความทรงจาตอวถทเคยสมผสมา ตงแตอดต

จนถงปจจบน ปรบเปลยนเปนพลงและแรงผลกดนในการสรางสรรค ผานกระบวนสรางสรรคแบบ

39

สำนกหอ


40

ผลงานสอผสม ทเกดจากการประกอบกนของรปทรงวสด ผสมผสาน การผกมด ถก ยอม เพอสราง

รายละเอยดใหมความนาสนใจ และใหมความกลมกลนกน โทนสทใชเนนไปทางสทไดจากตววสด

เพอสะทอนความเปนไปของวสดนนๆ เปนหลก แสดงออกอยางตรงไปตรงมา ทยงคงความเปน

เอกลกษณและลกษณะการแสดงออกเฉพาะตนไว

ผลงานในชดนขาพเจาเลอกใชผาวสดทสามารถกอราง กาหนดรปทรงไดอยางอสระ

ตามใจปรารถนา ใชใยสงเคราะห วสดดงกลาวมารวมสรางผลงาน คอ เปนวสดทมนาหนกเบา และ

สามารถคลคลายรปทรงไดเปนอยางด และมการเคลอนไหวของเสน สอดประสานกนเปนความ

งามทเตมไปดวยจนตนาการ

ทงหมดของกระบวนการพฒนาคลคลายผลงานทขาพเจาไดกลาวมาในชวงการ

สรางสรรคผลงานกอนวทยานพนธของระยะแรกน ยอมมปญหาและเกดการผดพลาดอยบาง

เหมอนกน คอผลงานในระยะนเมอนาเขารบฟงคาวจารณเสนอแนะนาจากอาจารย ทาใหขาพเจา

ไดมองเหนปญหาใหมทเกดขนนนมนไมชดเจน อาจดวยการประกอบกบโครงสรางของรปทรง

หลก เมอสรางออกมาแลวยงแสดงผลไมชดเจน

สรปการสรางสรรคและพฒนาผลงานกอนวทยานพนธในระยะแรก

การสรางสรรคผลงานในระยะนภาพรวมเปนการศกษา คนควา ทดลอง สานตอจาก

ชวงชนปรญญาตร เพอคนหาเอกลกษณเฉพาะตน ปญหาของผลงานสวนรวม คอขาดความเปน

เอกภาพทลงตวชดเจนทางดานเนอหา เนองจากมความหลากหลายของวสด เทคนควธการ ทยง

ไมใหความหมายพเศษจาเพาะเจาะจง หรอสามารถแสดงแนวความคดไดชดเจนเทาทควร และม

ปญหาของการตดตงจดวางผลงานเพอใชในการแสดงออกอยางเหมาะสม จงตองอาศย

กระบวนการเรยนรพนจ พจารนา และวเคราะหเลอกสรรสาระสาคญเพมมากขน เพอนามาแกไข

ปรบปรงใหเกดการพฒนาผลงานทลงตวสมบรณตอไป

ผลงานกอนวทยานพนธในระยะแรก แตละชนในแตละชดดงกลาว นบเปนรากฐาน

ทางความคดทสาคญ และเปนวถแนวทางของการสรางสรรค เพอดาเนนตามความมงหมายอยาง

ชดเจนและลกซงขน สาหรบการพฒนาผลงานศลปะในระยะตอไป

สำนกหอ


41

ภาพท 35 ภาพผลงานกอนวทยานพนธในระยะแรก ชดท 1

สำนกหอ


42


สำนกหอ


43


สำนกหอ


44

การสรางสรรคและพฒนากอนผลงานวทยานพนธในระยะท 2

การสรางสรรคงานในระยะนมชอวา “บนทกวถ” ผลงานในระยะนเปนการทางาน

สรางสรรค ทมการพฒนาทงความคด เนอหาเรองราว และเทคนควธการ มงเนนถงกระบวนการทาง

เทคนคบาตก เพอใหสอดคลองกบแนวความคด ทาความเขาใจและใหความสาคญกบวสดทม

ความหมายตอการทางานสรางสรรค เพอเปนตวนาไปสการแสดงออก โดยมความละเอยดออน

ทางการทดลอง ทางกระบวนการคดเพมมากขน และใหความสาคญกบความตองการของตนเอง

เปนหลก ดวยการเลอกสรรวสด และการทดลองเทคนคทางบาตก เพอใหเกดความเขาใจถงความ

เปนไปของบาตกทแทจรง และมองเหนคณคา ความสาคญของบาตก วสดและวธการเหลานม

ความหมายตอความทรงจา มคณคาทางจตใจ และแฝงดวยนยเชงสญลกษณอยางลกซง

ประสบการณและความเขาใจทมมากขน สงผลใหผลงานและกระบวนการสรางสรรค มรายละเอยด

และความประณตมากขน

สรปการสรางสรรคและพฒนากอนผลงานวทยานพนธในระยะท 2

จะเหนไดชดวาการสรางสรรคผลงานในระยะนจะใหความสาคญกบกระบวนการทาง

เทคนคการทาบาตกเปนหลก และมการเปลยนแปลงทางดานรปแบบและเทคนควธการสรางสรรค

เปนผลมาจากการอยากทดลอง การคดวเคราะหปญหาของผลงานในระยะแรกทาใหเกดการ

แกปญหาทางการแสดงออกทเปลยนไป ปญหาการสรางสรรคทเกดขนจากการเลอกใชวสด การสอ

ความหมาย การทดลอง จงเกดการลาชาในการสรางสรรค และไมไดเปนไปตามเจตนารมณตามท

วางไว อกทงปญหาทเกดขนเกยวกบความสมพนธระหวางตวชนงานกบวธการเสนอผลงาน หรอ

แมกระทงสถานททเลอกตดตงผลงานยงไมเกดความประสานกลมกลน และเหมาะสมสอดคลองกน

เทาทควร

สำนกหอ


45

ภาพท 38 ภาพแสดงการสรางสรรคและพฒนาผลงานกอนวทยานพนธในระยะท 2

ภาพท 39 ภาพแสดงการสรางสรรคและพฒนาผลงานกอนวทยานพนธในระยะท 2

สำนกหอ


46

ภาพท 40 ภาพแสดงรายละเอยดการสรางสรรคและพฒนาผลงานกอนวทยานพนธในระยะท 2


สำนกหอ


47



สำนกหอ


48



สำนกหอ


49


ภาพท 47 ภาพผลงานกอนวทยานพนธในระยะท 2 ชนท 1

สำนกหอ


50

ภาพท 48 ภาพแสดงรายละเอยดผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 ชนท1

ภาพท 49 ภาพแสดงรายละเอยดผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 ชนท1

สำนกหอ


51

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ

ผลงานวทยานพนธชด “แรงบนดาลใจจากบาตก” เปนการผนวกแนวความคดทาง

เนอหา เรองราว และเทคนควธการ ซงมงเนนสาระสาคญของ “ผา” ทมความหมายตอการ

สรางสรรค เปนตวนาไปสการแสดงออก ทางความคด และอารมณความรสกภายใน ลกษณะ

ผลงานในชวงน โดยเฉพาะเรอง เนอหาเรมมทศทางทชดเจนมากขน ขาพเจาใหความสาคญกบทมา

ของเนอหา ความหมายของวสดมากขน ในขณะเดยวกนกยงคนควาพฒนาทางดานรปแบบ และ

วธการทางเทคนค วธการ การพฒนาสรางสรรคของทงสองสวนจงดาเนนควบคกนไปอยางม

เอกภาพ รวมถงทมาของโครงสราง รปทรง สสนทไดจากผาตางๆ โครงสของงานโดยรวมผลงาน

มงนาเสนอความสมพนธของสภาวะอารมณทสะทอนผานความงาม ความซบซอน เรนลบ

ความรสกภายในผนวกกบจนตนาการผานทศนธาตทางศลปะ

โดยดาเนนการตามแบบแผนขนตอนของการทางานอยางเปนลาดบ ควบคกบการ

แกไขปญหาขอบกพรองในชนผลงาน เพอใหทกสวนมความสมบรณและผสานกนอยางมเอกภาพ

ในระยะของผลงานวทยานพนธชดนจะประกอบไปดวยผลงานทงหมด 3 ชน โดยใน

แตละชนจะมรายละเอยดดงตอไปน

ผลงานวทยานพนธ ชนท 1

ผลงานชนนมชอวา “ สภาวะวถ4 ” เนนสของผาใหดมดขรม นาคนหา เพอสอความ

หมายถงชวต ความผกพน ทซอนเรน มความหมายตอความรสก เรองราวถกบนทกไวในจต และ

นามาเปนแรงกระตนใหเกดการสรางสรรคงานศลปะดวยการเลอกใชวสดผาทใหความหมาย

ความรสก และมลวดลายเฉพาะ

รปแบบผลงานของขาพเจานาเสนอในลกษณะบดเบอนจากความจรง คอเปนงานกง

นามธรรมดวยเทคนควสดผาผสม โดยแสดงออกในแงมมของความงามอนกระตนเราอารมณ

จนตนาการ ผานกระบวนการศลปะดวยการใชทศนธาต จด เสน ส นาหนก เปนสอหลกโดยทาการ

แปรรป แปรความหมายไปสตววสด เพอถายทอดแนวความคด อารมณ ความรสก และสาระตางๆ

ออกมาไดอยางมเอกภาพ ในการตดตงผลงานชดนจะตดตงในลกษณะงาน 2 มต และมการกาหนด

ทศทางของแสงทตกกระทบผลงาน เพอคลมบรรยากาศ และสรางมตใหกบงาน

สำนกหอ


52

ภาพท 50 ภาพผลงานวทยานพนธ ชนท 1

สำนกหอ


53

ภาพท 51 ภาพแสดงรายละเอยดผลงานวทยานพนธ ชนท 1

สำนกหอ


54

ผลงานวทยานพนธชนท 2

ผลงานชดนมชอวา “สภาวะวถ 5” มความชดเจนมากขนทางดานรปแบบ เทคนค

วธการ แสดงความหมายชดเจนมากขน คอ ความผก วถชวต ความวนวาย ความสบสน ซงใน

รายละเอยดทปรากฏอย จะมรปแบบของเสนและจด ทสรางขนจากกระบวนการทางเทคนค เพอ

แสดงเนอหา ถายทอดเรองราว ผานอารมณความรสกในลกษณะทางนามธรรม

ภาพท 52 ภาพผลงานวทยานพนธ ชนท 2

สำนกหอ


55


สำนกหอ


56


ผลงานชดนมชอวา “ สภาวะวถ ” ซงเปนผลงานวทยานพนธชนท 3 จากการแกปญหา

และพฒนาผลงานอยางตอเนอง จงกอใหเกดความเอกภาพทางความคด และอารมณความรสก

ปรากฎชดเจนขนในชนน การแสดงออกทมงเนนแสดงสาระความสาคญทางวสด ความหมายทเชง

สญลกษณของนามธรรมทางความรสกทสอสะทอนถงความวนวาย สบสน ของจตผานโครงสราง

รปแบบนามธรรมของเสน ปรมาตร รอยรดขดแยงกนทางทศนธาต พนผว สสน ทกระตนความรสก

ถงสภาวะกดดน และการดาเนนชวตในสงคมปจจบน ชนนคอนขางมขนาดใหญ และมการ

ผสมผสานความมมตของผลงาน เลอนไหวออกมานอกชนงานแสดงถงสภาวะดนรนทตองการ

ความอสระ

ภาพท 54 ภาพผลงานวทยานพนธ ชนท3

สำนกหอ


57


สำนกหอ


58

บทท 5

สรปการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ

ผลงานวทยานพนธ “ แรงบนดาลใจจากบาตก ” ชดน สรางขนมาจากรากฐานทาง

สภาพแวดลอม ความผกพน ประสบการณ โดยนาแนวความคด และแรงบนดาลใจจากผาบาตกหรอ

ผาปาเตะ วสดทมคณลกษณะพเศษ มลกษณะเฉพาะถนมาผสมผสาน และนามาเรยงรอยใหม ผาน

กระบวนการสรางสรรคผลงานศลปะตามจนตนาการ และทศนะคตสวนตว ผสานรวมกนอยาง

กลมกลนระหวางวสด เทคนควธการและสภาวะอารมณความรสกภายในของขาพเจา มาเชอมโยง

กบเรองราวของวถชวต จนตนาการ ความงาม แสดงออกในลกษณะผลงานแบบสอผสมและจดวาง

มงเนนเนอหาทางดานอารมณ ความรสกทางนามธรรมทมความเคลอนไหว ผานทมาจาก

สงแวดลอมในธรรมชาต โดยมการศกษาคนควา ทดลองอยางจรงจง เพอใหบรรลผลตามเปาหมาย

ทแสดงคณคาความหมายของวสด ซงแฝงนยทางความคด ทแสดงถงความเปนชวต ทเกดจาก

ประสบการณของขาพเจา

วธการทางานของขาพเจาเรมจากความชอบเกยวกบลวดลายและสสนของผาทเกดขน

มนเหมอนกบการมชวต มเรองราวและนยแอบแฝงอยขาพเจาจงคนควาทดลองมาโดยตลอด จน

ทายสดถายทอดออกมาเปนผลงานศลปะทเปนประสบการณพเศษทมพนฐานจากชวต

จากการศกษาคนควาและปรบปรงแกไขปญหาของการสรางสรรคตลอดชวงระยะเวลา

ทผานมา ทาใหขาพเจาตระหนกถงคณคาในการทางานศลปะเพมมากขน และไดความรอน

หลากหลายเกยวกบเทคนคการทาบาตก และวถชวตเพมมากขน เฉพาะอยางยงองคความรทไดรบ

จากทานอาจารยทปรกษา และคณาจารยในภาควชาศลปไทย ลวนสรางประสบการณทสาคญ อนม

สวนชวยใหการทางานสรางสรรคเกดการพฒนาอยางมคณภาพ และสาเรจลลวงไปไดดวยด นบวา

เปนกระบวนการทมคณคา และเปนประโยชนในการนาไปสการพฒนา ไมวาในเรองใดกตาม

โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาจตใจของตนเองทเกดการกลอมเกลาใหละเอยดประณตขน ทงน

ขาพเจาหวงวาการศกษาคนควาวทยานพนธชดน จะกอใหเกดผลดแกผทสนใจ นาไปปรบเปลยน

ประยกตใช ใหตรงกบเรอง และปญหาของตนเอง เพอใหเกดกระบวนการทชดเจน มเหตผลในการ

แกปญหา หรอปรบปรงพฒนาใหดขนไมมากกนอย

สำนกหอ


59

รายการอางอง

โกศล พณกล. เทคนคการทาบาตก. กรงเทพฯ: ขาวฟาง, 2545.

ชลพรรษ แกวใหม. “รปทรงของจนตนาการจากผาบาตก.” ศลปนพนธปรญญาศลปบณฑต

ภาควชาศลปไทย คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร,

2553.

เทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร, สมเดจพระ. ผาปาเตะ (Batik). เขาถงเมอ 25 เมษายน

2557. เขาถงไดจาก http://ebooks.dusit.ac.th/sdubook/ob-book.nsp?view=iknow&

ธวชชย ทมทอง. ศลปะการทาบาตก ลายเขยนระบายส. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร, 2545.

ประสบการณ. เขาถงเมอ 20 ตลาคม 2557. เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.org/wiki/ประสบการณ

ปาณศรา ชผล. บาตก ภเกจภเกต(2008).เขาถงเ มอ 25 เมษายน 2557. เขาถงไดจาก

http://www.designer.in.th/artistic-movement/installation.html

ยพนศร สายทอง. ปาเตะ เทคนคการออกแบบลวดลายบนสงทอ. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร, 2553.

วชรพงศ หงสสวรรณ. บาตก 2. กรงเทพฯ: วาดศลป, 2550.

เอกสรรค องคารวลย. ประวตผาบาตกฉบบสมบรณ. เขาถงเมอ 19 เมษายน 2557. เขาถงไดจาก

http://thaiblogonline.com/batik.blog?PostID=2174

โอเชยนสไมลทวร [นามแฝง]. ของฝากเมองยอรคยาการตา อนโดนเซย. เขาถงเมอ 25 เมษายน

2557. เขาถงไดจาก http://www.oceansmile.com/IndoBali/Buro.htm

cm_coffee [นามแฝง]. ผาบาตกมดยอมสรางรายได. เขาถงเมอ 28 เมษายน 2557. เขาถงไดจาก

http://www.oknation.net/blog/cm-arabica/2014/02/09/entry-1

db0=Rare Book&cid_bookid=20040608082316234000000519

สำนกหอ


ภาคผนวก

สำนกหอ


61

รายละเอยดผลงานการสรางสรรค

ผลงานการสรางสรรคกอนวทยานพนธในระยะแรก

ผลงานกอนวทยานพนธในระยะแรก ชดท 1

ชอผลงาน “สภาวะวถ1” ขนาด 280x280 cm.เทคนค สอผสมผา ปทสราง พ.ศ. 2555





ผลงานการสรางสรรคกอนวทยานพนธในระยะท 2

ผลงานกอนวทยานพนธในระยะท 2 ชนท 1

ชอผลงาน “สภาวะวถ 4” เทคนค บาตก สอผสมตดเยบผา ปทสราง พ.ศ. 2556

ผลงานวทยานพนธ


ชอผลงาน “ สภาวะวถ 5 ” เทคนค สอผสมตดเยบดวยผา ปทสราง พ.ศ. 2557


ชอผลงาน “ สภาวะวถ ” เทคนค สอผสมตดเยบดวยผา ปทสราง พ.ศ. 2557


ชอผลงาน “ สภาวะวถชวต ” เทคนค สอผสมตดเยบดวยผา ปทสราง พ.ศ. 2557

สำนกหอ


62

ประวตผวจย

ชอ – สกล นางสาวชลพรรษ แกวใหม

เกด 2 มถนายน 2529

ทอย 13/8 ถ.นรศร ต.ตลาดใหญ อ.เมอง จงหวดภเกต 83000

โทรศพท 086-2742732

E-mail [email protected]

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2543 โรงเรยนอนบาลภเกต

พ.ศ. 2545 โรงเรยนสตรภเกต

พ.ศ. 2548 วทยาลยชางศลปนครศรธรรมราช

พ.ศ. 2549 สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา เจา คณทหารลาดกระบง คณะ

สถาปตยกรรมศาสตรภาควชาวจตรศลป

พ.ศ. 2553 ศลปบณฑตเกยรตนยมอนดบ 2 ภาควชาศลปไทย คณะจตรกรรม

ประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร

พ.ศ. 2554 ศกษาตอระดบศลปมหาบณฑต คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพ

พมพ มหาวทยาลยศลปากร

ประวตการแสดงงาน

พ.ศ. 2557 รวมแสดงงานศลปกรรมแหงชาต ครงท 60

พ.ศ. 2556 รวมแสดงจตรกรรมบวหลวง จตรกรรมไทยจตรกรรมรวมสมย ครงท35

โดยมลนธธนาคารกรงเทพ

พ.ศ. 2555 รวมแสดงงานศลปกรรมแหงชาต ครงท 58

พ.ศ. 2553 รวมแสดงงานนทรรศการ Reflection of Voices ณ หอศลปวฒนธรรม

แหงกรงเทพมหานคร

รวมแสดงงานนทรรศการศลปไทยรวมสมย “จนตนาการในศลปไทย”

โดยภาควชาศลปไทย คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ

รวมกบพพธภณฑธนาคารไทย ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน)

สำนกหอ


63

พ.ศ. 2553 รวมแสดงงานนทรรศการศลปไทย โดยนกศกษา ภาควชาศลปไทย

คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร ณ

หอศลปบรมราชกมาร

เกยรตประวต

พ.ศ. 2556 The27th Asian International Art Exhibition แสดงศลปกรรมรวมสมย

นานาชาตแหงเอเชย

พ.ศ. 2554 รางว ลประกาศนยบตรเกยรตนยม อนดบ 2 เหรยญเงน การแสดง

ศลปกรรมแหงชาต ครงท 57

รางวลสนบสนนศลปนรนเยาว การแสดงศลปกรรมรวมสมยของศลปน

รนเยาว ครงท 28

พ.ศ. 2553 โครงการ “ศลปกรรมบาบด” เพอฟนฟสภาพจตใจเยาวชนผไดรบ

ผลกระทบจากเหตการณความไมสงบ 3 จงหวดภาคใต

พ.ศ. 2552 รางวลชนะเลศ KTD ROCK TATTOO PAINT CONTEST สดยอด

มหกรรมดนตรรอคแหงป กระทงแดงไทยแลนดรอคแหงป

สำนกหอ


Documents

ÿ î Ö ÿö éú แรงบันดาลใจจากบาติก · ง 54004204: สาขาวิชาทัศนศิลป์ คําสําคัญ: งานสร้างสรรค์ทางทัศนศิลป์