ХӨВСГӨЛ АЙМГИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН

ДЭРГЭДЭХ СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС

ХӨВСГӨЛ АЙМГИЙН НИЙГЭМ,

ЭДИЙН ЗАСГИЙН БАЙДАЛ

2018/01

ХҮН АМ, ӨРХИЙН ҮНДСЭН

ҮЗҮҮЛЭЛТ 2017 ОНД

ХӨВСГӨЛ АЙМГИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН

ДЭРГЭДЭХ СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС

www.Khuvsgul.nso.mn

ÎÐØÈË ÕªÂÑÃªË ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÎÂ× ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ

I. Õ¯Í ÀÌ Ç¯ÉÍ ÁÀÉÄÀË

Õ¿í àìûí òîîíû ºñºëò Õ¿í àìûí íàñ õ¿éñèéí á¿òýö Õ¿í àì ç¿éí äóíäàæ íàñëàëò

II. ªÐÕ, ÀÌ Á¯ËÈÉÍ ÁÀÉÄÀË ªðõ Ãэðëýëò, öóöëàëò, ¿ð÷ëýëò ªðõèéí àì á¿ëèéí áàéäàë Õàãàñ áîëîí á¿òýí ºí÷èí õ¿¿õýä Òàõèð äóòóó õ¿íèé òîî

III. ÕªÂÑÃªË ÀÉÌÃÈÉÍ ØÈËÆÈÕ ÕªÄªËêªÍ

IV. ÕÎÒÆÈËÒ, Õ¯Í ÀÌÛÍ ÍßÃÒÐÀË

Õ¿í àìûí ñóóðüøèë Õ¿í àìûí íÿãòðàë

įÃÍÝËÒ

Îéëãîëò, òîäîðõîéëîëò

Õ¿í àìûí ñòàòèñòèê íü ñòàòèñòèêèéí ñàëáàðûí õàìãèéí ýðòíèé ñàëáàðûí íýã áºãººä,

äóíäàä çóóíû ¿åä, òýðíýýñ ÷ ýðò äýëõèéí çàðèì óëñ îðíóóä öýðãèéí íàñíû ýð÷¿¿äèéã

á¿ðòãýõ áîëîí, òàòâàð õóðààõ áîëîìæèéã ñóäëàõ çîðèëãîîð õ¿í àìûí òîîëëîãî ÿâóóëæ

áàéñàí áàðèìò áàéäàã.

Õ¿í àìûí áóòýö íü ÿíç á¿ð, äèíàìèêèéí õóâüä õºäºë㺺íòýé áàéäàã. Õ¿í àìûí

õºäºë㺺íèéã åðäèéí áà ìåõàíèê ãýæ àíãèëäàã.

Åðäèéí õºäºë㺺í ãýäýã íü òºðºëò, íàñ áàðàëòààñ óëáààëñàí õ¿í àìûí òîî, ò¿¿íèé

á¿òöèéí ººð÷ëºëòèéã õýëíý. Õàðèí ìåõàíèê õºäºë㺺í ãýäýã íü õ¿í àì øèëæèí èðýõ

áîëîí, øèëæèí ÿâàõ çàìààð õ¿í àìûí òîîíä ººð÷ëºëò îðîõûã õýëíý.

Ñóóðèí õ¿í àì – òóõàéí çàñàã çàõèðãààíû íýãæèä 183 õîíîã áóþó 6 ñàðààñ äýýø

õóãàöààãààð îðøèí ñóóæ áàéãàà õ¿í àìûã õýëíý.

Õ¿í àìûí õýòèéí òîîöîî – Òºðºëò, íàñ áàðàëò, øèëæèõ õºäºë㺺íèé èðýýä¿éí ÷èã

õàíäëàãàä äýâø¿¿ëñýí òîäîðõîé òààìàãëàë äýýð ¿íäýñëýí õ¿í àìûí òîîíû èðýýä¿éí

ººð÷ëºëòèéí òàëààðõ òîîöîî áîëíî.

Òºðºëòèéí åðºíõèé êîýôôèöèåíò - Ýíý ¿ç¿¿ëýëò íü òóõàéí æèëä 1000 õ¿í àìä

íîîãäîõ àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîîã èëýðõèéëäýã áºãººä àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîîã

òóõàéí æèëèéí äóíäàæ õ¿í àìä õàðèöóóëæ îëäîã.

Íàñ áàðàëòûí åðºíõèé êîýôôèöèåíò –Íàñ áàðñàí õ¿íèé òîîã òóõàéí æèëèéí äóíäàæ

õ¿í àìä õàðèöóóëñàí õàðèöàà áºãººä ýíý ¿ç¿¿ëýëò íü 1000 õ¿í àìä íîîãäîõ íàñ

áàðàëòûí òîîã õýëíý.

Íÿëõñûí íàñ áàðàëòûí êîýôôèöèåíò – Íýã õ¿ðòýë íàñàíäàà íàñ áàðñàí õ¿¿õäèéí

òîîã òóõàéí æèëä àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîîíä õàðüöóóëñàí õàðüöààãààð èëýðõèéëäýã

Øèëæèõ õºäºë㺺í-Òóñãàéëàí òîãòîîãäñîí õèë õÿçãààð á¿õèé çàñàã çàõèðãààíû

íýãæ¿¿äèéí õîîðîíä ãàçàð íóòãèéí áàéðøëûí /õîò , õºäºº/ õóâüä ÿâàãäàõ õ¿í àìûí

ñóóðüøëèéí ººð÷ëºëò þì.

Ãàäààä øèëæèõ õºäºë㺺í-Óëñ õîîðîíä ÿâàãäàæ áóé øèëæèõ õºäºë㺺íèéã ãàäààä

øèëæèõ õºäºë㺺í.

Äîòîîä øèëæèõ õºäºë㺺í-Òóõàéí ¿íäýñòíèé óëñûí õèë äîòîðõ õ¿í àìûí

õºäºë㺺íèéã äîòîîä øèëæèõ õºäºë㺺í ãýíý.

Øèëæèã÷ ãýäýãò: Àëáàäëàãûí øèíæ ÷àíàðòàé õºíäëºíãèéí ÿìàð íýã îðîëöîîã¿éãýýð

õóâü õ¿í øèëæèõ õºäºëººíä îðîëöîõ øèéäâýðýý ººðèéí õ¿ñýë ñîíèðõëûíõîî äàãóó

ãàðãàæ áàéãàà òîõèîëäîë á¿ðèéã áàãòààí îéëãîíî.

Øèëæèí èðýëòèéí êîýôôèöèåíò- Òîäîðõîé õóãàöààíä òóõàéí îðíû 1000 õ¿í àìä

íîîãäîõ ãàäààä, äîòîîäîîñ øèëæèí èðñýí õ¿í àìûí òîîã èëýðõèéëíý.

(øèëæèí èðñýí õ¿í àìûí òîî/íèéò õ¿í àìûí òîî)*K

Øèëæèí ÿâàëòûí êîýôôèöèåíò- Òîäîðõîé õóãàöààíä òóõàéí îðíû 1000 õ¿í àìä

íîîãäîõ óã îðíîîñ ãàäààäàä øèëæèí ÿâñàí áîëîí äîòîîääîî çàñàã çàõèðãààíû íýã

íýãæýýñ íºãººä øèëæèí ÿâñàí õ¿í àìûí òîîã èëýðõèéëíý.

(øèëæèí ÿâñàí õ¿í àìûí òîî/íèéò õ¿í àìûí òîî)*K

Øèëæèõ õºäºë㺺íèé öýâýð êîýôôèöèåíò- Ýíý íü øèëæèí èðýëò , ÿâàëòûí

êîýôôèöèåíòóóäûí çºð¿¿ãýýð òîîöîãäîõ áºãººä òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí õóâüä øèëæèí

ÿâàëò íü èðýëòýýñýý èõ áàéâàë õàñàõ ãàð÷ áîëíî.

{(øèëæèí èðñýí õ¿í àìûí òîî- øèëæèí ÿâñàí õ¿í àìûí òîî) /íèéò õ¿í àìûí òîî}*K

Øèëæèõ õºäºë㺺íèé íèéëáýð êîýôôèöèåíò- Ýíý êîýôôèöèåíò íü øèëæèõ

õºäºë㺺íèé íèéò õýìæýýã õàðóóëäàã ¿ç¿¿ëýëò þì.

{(øèëæèí èðñýí õ¿í àìûí òîî+øèëæèí ÿâñàí õ¿í àìûí òîî)/æèëèéí äóíäàæ õ¿í àìûí

òîî}

Øèëæèõ õºäºë㺺íèé õàðüöàà- Ýíý õàðüöàà íü õ¿í àìûí ºñºëòºä øèëæèõ õºäºë㺺í

õýð çýð íºëººëºëòýé áàéãààã õàðóóëäàã ¿ç¿¿ëýëò þì.

{(õ¿í àìûí ìåõàíèê ºñºëò(õ¿íèé òîî)/õ¿í àìûí åðäèéí ºñºëò(õ¿íèé òîî)}*K

Ýíä “Ê”- 1000 õ¿í

Õºâñãºë àéìãèéí òîâ÷ òàíèëöóóëãà

Õºâñãºë àéìàã íü 1931 îíä áàéãóóëàãäñàí, õîéä òàëààðàà ÎÕÓ, áàðóóí, ç¿¿í áîëîí

ºìíº òàëààðàà Çàâõàí, Áóëãàí, Àðõàíãàé àéìàãòàé õèëëýäýã, íèéò 100.6 ìÿíãàí

êèëîìåòð êâàäðàò íóòàã äýâñãýðòýé. Íóòãèéí á¿õ õýñýã õàíãàéí á¿ñä îðøèõ áºãººä, ìºíõ

öàñò ñ¿ðëýã óóëñ, ÿí ñàðüäàãóóä, ã¿í öýíõýð íóóðóóä, õºâ÷ òàéãà, ãîë ìºðíèé ñàâ õºíäèé

çýðýã áàéãàëèéí ¿çýñãýëýí ãîî öîãöîëñîí ó÷èð Õºâñãºë àéìãèéã Ìîíãîëûí Øâåéöàðü

õýìýýí íýðëýäýã.

ßñ ¿íäýñ: 2017 îíд Õºâñãºë àéìàãò 26 ÿñòàí ¿íäýñòíèé òºëººëºã÷èä ñóóæ áàéíà. Àéìãèéí íèéò õ¿í àìûí 66.3 õóâèéã õàëõ, 15.1 õóâèéã äàðõàä, 14.5 õóâèéã õîòãîéä, 2.5 хувь нь Урианхай, үлдсэн 1.6 хувь бусад угсаатан хүмүүс эзэлж байна. Шашин: Хөвсгөл аймгийн хувьд арван тав, түүнээс дээш насны нийт хүний 49 хувь нь ямар нэг шашингүйчүүд, 51,0 хувь нь шашинтай байгаагийн 90,5 хувь нь буддын шашинтай ажээ. Боловсрол: Аймгийн 6 ба түүнээс дээш настай нийт хүн амын 8.5 хувь нь дээд, 2.8 хувь нь тусгай мэргэжлийн дунд боловсролтой, 1.5 хувь нь техникийн болон мэргэжлийн дунд боловсролтой, 24.4 хувь нь бүрэн дунд боловсролтой, 22.4 хувь нь суурь боловсролтой, 19.6 хувь нь бага боловсролтой, 20.8 хувь нь ямар нэгэн боловсрол эзэмшээгүй байна.

Çàñàã çàõèðãààíû íýãæ: Õºâñãºë àéìàã íü íèéò 23 ñóì, 124 áàã, 1 тосгонтой. Нèéò

38746 ºðõèéí 132146 õ¿í àìòàé. Àéìãèéí òºâ ̺ðºí ñóì áºãººä Óëààíáààòàð õîòîîñ

779 êèëîìåòð çàéòàé îðøäîã. Àíõ 1809 îíä “Ìºðºíãèéí õ¿ðýý”-èé ñóóðü òàâèãäàæ, 1811

îíä áàðèãäñàíààð ò¿¿íèé ýðãýí òîéðîí í¿¿äýëëýí ñóóõ õ¿ì¿¿ñèéí òîî íýìýãäñýýð

ñóìûí ñóóðü ¿¿ññýí ò¿¿õòýé. 1931 îíîîñ ̺ðºí ñóì õýìýýí íýðëýãäýõ áîëæ, óëìààð

1933 îíä Õºâñãºë àéìãèéí òºâèéã Õàòãàëààñ ̺ðºí ë¿¿ øèëæ¿¿ëýõ òóøààë ãàðñíààð

̺ðºí ñóì àéìãèéí òºâ áîëñîí.

Ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëò: ÄÍÁ-èé õýìæýýãýýðýý õàíãàéí á¿ñèéí 6 àéìãààñ 2-ðò, óëñûí

õýìæýýíä 5-ðò îðäîã, ажлал жуулчлал, ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýý ýð÷èìòýé õºãæèæ ýõýëæ

áàéãàà òîìîîõîí àéìãèéí íýã þì.

Çóðàã ¹1

Àæ ¿éëäâýðèéí ãîëëîõ ñàëáàð íü õºäºº àæ àõóé áºãººä ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä àÿëàë

æóóë÷ëàë íýëýýä ýð÷èìòýé õºãæèæ áàéíà. Àéìãèéí íèéò õ¿í àìûí òàë îð÷èì õóâü íü

ìàë àæ àõóé ýðõëýã÷èä áàéäàã

Õ¯Í ÀÌ Ç¯ÉÍ ÁÀÉÄÀË

Õ¿í àìûí òîî, ò¿¿íèé ºñºëò: Õºâñãºë àéìàã íü íèéò 132146 õ¿í àìòàé, òýäãýýðèéí

39404 íü àéìãèéí òºâ ̺ðºí ñóìàíä, 3195 нь Хатгал тосгонд, 24844 íü сумын төвд,

64736 íü хөдөө îðøèí ñóóäàã. 2017 îíû áàéäëààð íèéò õ¿í àìûí 65588 õ¿í áóþó 49.6

õóâü íü ýðýãòýé, 66558 õ¿í áóþó 50.4 õóâü íü ýìýãòýé õ¿í àì áàéíà. Õºâñãºë àéìàãò

îðøèí ñóóæ áàéãàà 132146 õ¿í àì íü Ìîíãîë óëñûí íèéò õ¿í àìûí 4.2 õóâèéã ýçýëæ

áàéíà.

Õ¿ñíýãò 1.1 Ñóóðèí õ¿í àìûí òîî, ñóìààð, 2012-2017 îí

2012 îí 2013 îí 2014 îí 2015 îí 2016 îí 2017 îí

Àëàã-Ýðäýíý 3001 3008 3076 3154 3292 3331

Àðáóëàã 3778 3740 3952 3948 4013 4000

Áàÿíç¿ðõ 4027 3966 3922 3974 3997 4008

Á¿ðýíòîãòîõ 3946 4104 4113 4260 4353 4453

Ãàëò 5029 5139 5194 5254 5347 5494

Æàðãàëàíò 5077 5057 5181 5198 5241 5319

Èõ-Óóë 4060 3889 4047 4015 4082 4129

Ðàøààíò 3628 3579 3662 3649 3688 3740

Ðåí÷èíëõ¿ìáý 4911 4748 4841 4859 4885 4907

Òàðèàëàí 5965 5783 5753 5779 5876 6096

Òîñîíöýíãýë 4217 4049 4047 4170 4261 4344

Òºìºðáóëàã 4301 4316 4238 4215 4282 4367

Ò¿íýë 3682 3657 3827 4061 4116 4214

Óëààí-Óóë 4174 4159 4210 4230 4263 4259

Õàíõ 2673 2706 2631 2695 2729 2783

Öàãààí-Óóë 5299 5113 5347 5442 5536 5641

Öàãààí-¯¿ð 2393 2486 2509 2575 2607 2650

Öýöýðëýã 4657 4552 4734 4519 4520 4538

×àíäìàíü-ªíäºð 3057 3020 3012 3043 3070 3058

Øèíý-Èäýð 3341 3133 3218 3201 3274 3278

Õàòãàë 3000 3007 2998 3079 3147 3195

̺ðºí 36077 38191 36969 38201 38582 39404

Ýðäýíýáóëãàí 2745 2731 2770 2807 2903 2988

Öàãààííóóð 1673 1763 1778 1831 1893 1950

Àéìãèéí ä¿í 124711 125896 126029 128159 129957 132146

Óëñûí ä¿í /ìÿí.õ¿í / 2867.7 2930.2 2995.9 3057.8 3119.9 3177.8

Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü 4.5 4.3 4.3 4.2 4.2 4.2

Õºâñãºë àéìãèéí ñóóðèí õ¿í àìûí òîî 2012 îíîîñ 7.4 ìÿíãàí õ¿íýýð áóþó 5.9 õóâèàð

өссөн байна.

Õ¿í àìûí жилийн äóíäàæ ºñºëòèéí õóвь: Хүн амын жилийн дундаж өсөлтийн хувь

нь өгөгдсөн хугацаан дахь хүн амын тооны бодит өсөлт, бууралтыг хувиар харуулдаг.

2010-2017 оны хоорондох 7 жилийн хугацааанд хүн ам 5.4 хувиар өсөж, жилийн дундаж

өсөлт нь 0.09 байна.

Хүн амын өсөлт нь тухайн үеийн улс төр, нийгэм, хүн ам зүйн хөгжлөөс ихээхэн

хамаардаг. Хүн ам 1960-иад оны дунд үе хүртэл жилд дунджаар 0.3 õ¿ðòýë хувиаð өсч

байснаа 1969 онä огцом нэмэгдэж 2.1 õóâèàð ºñ÷, 1989 îíîîñ æèëä äóíäàæààð 0.1

õóâèàñ èõã¿éãýýð ààæèìààð ºñ÷ áàéñíàà 2012 îíä 2,5 õóâèàð огцом áóóðч, 2013 оноос

1.7 хувиар өссөн байна. 1956-2000 оны хооронд хүн ам жилд дунджаар 1.1-2.1 хувь

тогтвортой өсч иржээ. Энэ нь ард түмний àж амьдрал үүний дотор, хүн амын эрүүл

мэндийн төвшин дээшилж, төрөлт нэмэгдэхийн зэрэгцээгээр нас баралт буурч, гадаад

шилжих хөдөлгөөн бараг байхгүй байсантай холбоотой.

Зураг 1.1. Хүн амын 2005-2017 оны хоорондын жилийн дундаж өсөлт

Хөвсгөл аймгийн хүн ам 2005, 2006, 2008, 2011 онуудад 0.2-0.5 хувиар тус тус буурч,

харин 2007, 2009, 2010, 2012-2017 онуудад 0.1-1.7 хувийн өсөллтөй байна.

118000

120000

122000

124000

126000

128000

130000

132000

134000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Хүснэгт 1.2. Сумын хүн амын тооны өсөлт, хувиар 2016-2017 он

Ñóì, ä¿¿ðýã Õ¿í àì 2016

Õ¿í àì 2017

2017/2016 (%)

2015-2016 îíû æèëèéí

äóíäàæ ºñºëò

2016-2017 îíû жèëèéí

äóíäàæ ºñºëò

Бүгд 129957 132146 102 1.4 1.7

Алаг-Эрдэнэ 3292 3331 102.5 4.4 1.2

Арбулаг 4013 4000 99.9 1.6 -0.3

Баянзүрх 3997 4008 101.3 0.6 0.3

Бүрэнтогтох 4353 4453 103.6 2.2 2.3

Галт 5347 5494 101.2 1.8 2.7

Жаргалант 5241 5319 100.3 0.8 1.5

Ир-Уул 4082 4129 99.2 1.7 1.2

Рашаант 3688 3740 99.6 1.1 1.4

Ренчинлхүмбэ 4885 4907 100.4 0.5 0.5

Тариалан 5876 6096 100.5 1.7 3.7

Тосонцэнгэл 4261 4344 103 2.2 1.9

Төмөрбулаг 4282 4367 99.5 1.6 2.0

Түнэл 4116 4214 106.1 1.4 2.4

Улаан-Уул 4263 4259 100.5 0.8 -0.1

Ханх 2729 2783 102.4 1.3 2.0

Цагаан-Уул 5536 5641 101.8 1.7 1.9

Цагаан-Yүр 2607 2650 102.6 1.2 1.6

Цэцэрлэг 4520 4538 95.5 0.0 0.4

Чандмань-Өндөр 3070 3058 101 0.9 -0.4

Шинэ-Идэр 3274 3278 99.5 2.3 0.1

Хатгал 3147 3195 102.7 2.2 1.5

Мөрөн 3858

2 3940

4 103.3 1.0 2.1

Эрдэнэбулган 2903 2988 101.3 3.4 2.9

Цагааннуур 1893 1950 103 3.4 3.0

Ìàíàé улс зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжсэнээс хойших ñóìäûí

õ¿í àìûí өсөлт эрс тэс ялгаатай болсон нь дээрх хүснэгтээс харагдаж байна. Энэ нь

гагцхүү шилжих хөдөлгөөнтэй холбоотой гэж үзэж болно. Учир нь хүн амын ердийн

хөдөлгөөний цэвэр өсөлтийн коэффициент бүх ñóìàíä сүүлчийн 5 жилд дунджаар 8-26

промилл байсан. 2013-2017 онд хүн ам буурсан Цэцэрлэг сумын хүн амын ердийн

хөдөлгөөний цэвэр өсөлтийн коэффициент сүүлчийн 5 жилд 9-18 промиллын хооронд

хэлбэлзэж байна. Үүнийг суурин хүн амд эзлэх хувиар харвал хүн амын тоо төрөлтөөс

шалтгаалан 1000 хүн тутамд ойролцоогоор 9-18 нэмэгдсэн байна гэсэн үг юм.

Хүснэгт 1.3. Сумын хүн амын ердийн цэвэр өсөлтийн коэффициент 2013-2017 он

2013 он 2014 он 2015 он 2016 он 2017 он

Àëàã-Ýðäýíý 10 10 11 21 17

Àðáóëàã 10 11 21 26 19

Áàÿíç¿ðõ 12 9 19 21 10

Á¿ðýíòîãòîõ 14 10 20 21 18

Ãàëò 12 10 18 17 15

Æàðãàëàíò 11 13 21 17 15

Èõ-Óóë 8 10 10 15 18

Ðàøààíò 9 9 15 16 13

Ðåí÷èíëõ¿ìáý 9 9 16 17 12

Òàðèàëàí 10 11 16 12 15

Òîñîíöýíãýë 8 13 20 16 20

Òºìºðáóëàã 11 8 15 16 16

Ò¿íýë 13 9 17 23 16

Óëààí-Óóë 12 11 18 18 11

Õàíõ 9 6 17 20 16

Öàãààí-Óóë 10 11 23 15 18

Öàãààí-¯¿ð 10 8 21 17 9

Öýöýðëýã 9 10 18 18 15

×àíäìàíü-ªíäºð 10 9 11 15 10

Øèíý-Èäýð 9 11 13 12 10

Õàòãàë 8 9 20 14 15

̺ðºí 11 11 21 18 18

Ýðäýíýáóëãàí 9 12 22 19 15

Öàãààííóóð 14 9 20 24 19

Çóðàã 1.2. Cóóðèí õ¿í àìûí òîî, á¿ñ íóòãààð

1950-2814

2815-3621

3622-4527

4528-39404

Õ¿ñíýãò 4- ñ õàðàõàä àéìãèéí íèéò õ¿í àìûí òàë îð÷èì õóâü íü õºäººä îðøèí ñóóã÷èä

áóþó ìàë àæ àõóé ýðõëýã÷èä áàéãàà áîë, 20.6 õóâü íü ñóìûí òºâ, 29.8 õóâü íü àéìãèéí

òºâèéí ñóì áîëîõ ̺ðºí ñóìàíä àìüäàð÷ áàéíà. 2015 îíîîñ àéìãèéí òºâä îðøèí

ñóóã÷äûí õóâèéí æèí 1.9 пункт áóþó 1.8 ìÿíãàí õ¿íээр буурч, харин хөдөөд ажиллаж

амьдарч байгаа иргэдийн тоо 1.2 пунктаар буюу 2.6 ìÿíãàí õ¿í, сумын төвд àæèëëàæ,

àì üäàð÷ áàéãàà èðãýäèéí òîî 0.7 пункт буюу 1.3 мÿíãàí õ¿íýýð тус тус өссөн áàéíà.

Õ¿ñíýãò 1.4. Õ¿í àìûí òîî, áàéðøèëààð

2016 2017

òîîãîîð õóâèàð òîîãîîð õóâèàð Ñóóðèí õ¿í àì 129957 100 132146 100

¯¿íýýñ Õîò

41729 32.1 42599 32.2

Ñóìûí òºâ

24524 18.9 24811 18.8

պ人

63704 49.0 64736 49.0

Ñ¿¿ëèéí àðâàí æèëèéí àéìãèéí õ¿í àìûí ºñºëòèéí ¿ç¿¿ëýëòèéã òîîöîí ¿çâýë,

2003-2009 îí, 2010-2011 он, 2012-2017 онä àéìãèéí õ¿í àì 0.2-2.0 õóâèàð ºññºí áîë,

2009-2010 îí, 2011-2012 îíä 0.5-1.5 õóâèàð áóóðñàí áàéíà. Ýíý íü õºäººíººñ õîòûã

÷èãëýñýí øèëæèõ õºäºë㺺íòýé õîëáîîòîé.

Õ¿ñíýãò 1.4. Õ¿í àìûí ºñºëò, 2005-2015 îíîîð

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Ñóóðèí õ¿í àìûí òîî

124 124 125.2 124.6 126.5 124.7 125.9 126.0 128.1 129.9 132.1

ªñºëòèéí êîýôôèöåíò (õýëõýý)

1.01 1.006 1.009 0.99 1.52 0.986 1.009 1.007 1.017 1.014 1.016

ªñºëòèéí õóðä (õýëõýý)

101 100.6 100.9 99.04 115 98.6 100.9 100.7 101.7 101.4 101.6

Öýâýð ºñºëòèéí õóâü

0.9 0.6 0.9 -0.9 0.8 -1.4 0.9 0.8 1.3 1.4 1.6

ªñºëòèéí õóðäàä íîîãäîõ ñóóðèí õ¿í àì

4.3 7.9 8.1 8.1 9.3 6.7 8.9 7.8 9.3 7.2 13.7

Õýëõýý ºñºëòèéí êîýôôèöåíò íü ºìíºõ îíòîé õàðüöóóëàõàä õ¿í àì õýä äàõèí

ºñºæ, áóóðñàíûã õóâèàð õàðóóëíà. Õºâñãºë àéìãèéí õóâüä ýíý íü 2010, 2012 îíóóäàä

0.9 áàéãàà áîë, 2005-2009 îí, 2011 он, 2013-2017 онуудаä 1.002-1.017 áàéíà.

Õ¿ñíýãòýýñ õàðàõàä àéìãèéí õ¿í àìûí ºñºëòèéí êîýôôèöåíò 2011 îíä õàìãèéí ºíäºð

байсан áàéíà.

Öýâýð ºñºëòèéí õóâü íü òóõàéí æèëèéí õ¿í àìûí ººð÷ëºëòèéí íèéò õ¿í àìä

ýçëýõ õóâèéí æèíã õàðóóëäàã ¿ç¿¿ëýëò þì. Ýíý íü ìàíàé àéìãèéí õóâüä ñóäàëæ áóé

àðâàí æèëèéí ¿ç¿¿ëýëòýýð, 2009-2010 он, 2011-2012 онуудад õ¿í àìûí òîîíû áóóðàëò

íü 0.34-1,4 õóâü áàéñàí áîë, õ¿í àìûí ºñºëòòýé æèë¿¿äýä хүн амын тооны өсөлт 0.52-

1.6 áàéíà.

Öýâýð ºñºëòèéí íýã õóâüä íîîãäîõ óòãà íü õ¿í àì íýã õóâèàð ºñºõºä ò¿¿íä íîãäîõ

õ¿í àìûí áîäèò òîîí ºñºëòèéã õàðóóëàõ áºãººä, ýíý ¿ç¿¿ëýëò íü ìàíàé àéìãèéí õóâüä

2003-2004, 200-2010, 2011-2012 îíä 6.9-27.7 ìÿíãàí õ¿íýýð áóóðñàí áîë, 2005-2009,

2011, 2013, 2014, 2015 îíóóäàä 4.3-13.7 ìÿíãàí õ¿íýýð ºññºí áàéíà.

Õ¯Í ÀÌÛÍ ÍÀÑ, Õ¯ÉÑÈÉÍ Á¯ÒÝÖ

Õ¿í àìûí íàñíû á¿òýö: Нийт хүн амын тоонд насны бүлэг тус бүрийн хүн амын эзлэх

хувийн жин 2017 онд 2016 оныхоос зарим насанд өөрчлөгдөв. Тухайлбал, 20-24

насанд 2016 оныхоос буурсан нь оюутнуудын шилжих хөдөлгөөнтөй холбон

тайлбарлаж болох юм.

Õ¿ñíýãò 2.1. Ñóóðèí õ¿í àìûí íàñ, õ¿éñèéí á¿òýö

2016 îí 2017 îí Õ¿éñèéí õàðüöàà

Íàñíû á¿ëýã

Ýðýãòýé Ýìýãòýé Ýðýãòýé Ýìýãòýé 2016 îí 2017 îí

Á¿ãä 100 100 100 100 98.6 98.5

0-4 12.1 11.3 12.0 11.2 104.9 105.6

5-9 10.9 10.3 11.2 10.6 104.3 104.2

10-14 8.0 7.7 8.1 7.8 102.8 102.2

15-19 8.6 8.4 8.4 8.3 100.5 100.8

20-24 9.2 8.4 8.8 8.1 108.2 107.1

25-29 9.2 8.8 9.1 8.7 103.1 103.1

30-34 7.8 7.7 7.9 7.7 100.4 100.7

35-39 7.1 7.2 7.0 7.0 98.3 98.9

40-44 7.1 6.9 7.0 6.7 100.9 102.3

45-49 6.2 6.2 6.2 6.3 98.7 95.7

50-54 5.2 5.5 5.2 5.5 93.3 93.5

55-59 3.7 4.4 4.0 4.6 83.2 86.4

60-64 2.0 2.7 2.1 2.8 75.3 73.9

65-69 1.0 1.6 1.1 1.7 62.4 62.5

70+ 1.8 2.9 1.8 2.9 61.1 61.4

Хүйсийн харьцаа насны бүлэг ахих тутам мэдэгдэхүйцээр буурч байгаа нь зүй

ёсны үзэгдэл þì. Дэлхийн хүн ам зүйн олон жилийн судалгаанаас үзэхэд төрөх үеийн

хүйсийн харьцаа дунджаар 104-106 хооронд байдаг зүй тогтолтой. Õºâñãºë àéìàãò

төрсөн хүүхдийн хүйсийн харьцаа сүүлчийн 5 жилд 103.5-108 байсан нь äýýðõ

õ¿ñíýãò¿¿äýýñ харагдаж байна. Олон улсын жишиг хандлагаас үзэхэд амьдралын эхний

жилүүдэд эрэгтэй хүүхдийн нас баралт илүү байж, цаашдаа хүйсийн харьцаа

тэнцвэржиж байснаа нас ахих тутам буурдаг ажээ.

Манай àéìàãò нийт хүн амд 10-24 насныхны эзлэх хувь өндөр байгаа нь 1980-

1990 îíóóäàä төрөлт өндөр байсныг гэрчилнэ.

Хүйсийн харьцаа насны бүлэг ахих тутам буурч байгаа нь эрэгтэйчүүдийн нас

баралт эмэгтэйчүүдийнхээс харьцангуй илүү байдагтай холбоотой бөгөөд үүнийг

ахимаг насны бүлэгт, жишээлбэл, 70 ба түүнээс дээш насанд хүйсийн харьцаа 61.1,

61.6 болж огцом буурч байгаагаас харж болно. Насны бүлэг дэх хүйсийн харьцаа нь

төрөх үеийн хүйсийн харьцаа, нас баралтаас гадна хүйсийн ялгаатай шилжих

хөдөлгөөнөөс шалтгаалдаг.

Нас, хүйсийн бүтцийг харуулах өөр нэг гол үзүүлэлт бол хүн амын нас, хүйсийн

суварга билээ.

Çóðàã 1.3. Хүн амын нас, хүйсийн суварга 2016 он, 2017 он

2016

2017

Õºâñãºë àéìãèéí íèéò õ¿í àìûí 64.1 õóâü íü 35 õ¿ðòëýõ íàñíû çàëóó÷óóä áàéíà.

Òîäðóóëáàë: Íèéò õ¿í àìûí 30.4 õóâü áóþó 40251 íü 0-14 íàñíû õ¿¿õýä, 63.3 õóâü áóþó

83630 íü 15-59 íàñíû õ¿ì¿¿ñ, 6.3 õóâü áóþó 8265 íü 60 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû ºíäºð

íàñòàí áàéíà. Ýíäýýñ õàðàõàä àéìãèéí íèéò õ¿í àìä õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àìûí

ýçëýõ õóâèéí æèí èõ áàéãàà íü àéìãèéí õºãæëèéã ò¿ðãýñãýõ òààòàé ¿ç¿¿ëýëò þì.

Àéìãèéí õ¿í àìûí íàñíû á¿òöèéã àæèãëàõàä 0-14 íàñòàé õ¿¿õäèéí ýçëýõ õóâèéí æèí

ààæìààð áóóð÷ áàéíà. Õàðèí 65 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñòàé õ¿í àìûí ýçëýõ õóâèéí жин

аажим аажмаар íýìýãäýæ áàéãàà íü хүн амын насны бүтэц удахгүй ихээхэн

өөрчлөгдөх хандлагатай байна.

10,000 5,000 0 5,000 10,000

0-4

5-9

10-14

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70+ Ýìýãòýé

Ýðýãòýé

10,000 5,000 0 5,000 10,000

0-4

5-9

10-14

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70+ Ýìýãòýé

Ýðýãòýé

Хүснэгт 2.2. Ñóìäûí хүн амын тоо, хүйсээр, хүйсийн харьцаа, 2016, 2017 он

Ñóì 2016

Хүйсийн харьцаа

2017 Хүйсийн харьцаа

ýð ýì ýð ýì

Бүгд 64521 65436 98.6 65588 66558 98.5

Àëàã-Ýðäýíý 1653 1639 100.9 1670 1661 100.5

Àðáóëàã 2023 1990 101.7 2005 1995 100.5

Áàÿíç¿ðõ 1999 1998 100.1 2013 1995 100.9

Á¿ðýíòîãòîõ 2236 2117 105.6 2277 2176 104.6

Ãàëò 2642 2705 97.7 2707 2787 97.1

Æàðãàëàíò 2602 2639 98.6 2637 2682 98.3

Èõ-Óóë 2061 2021 102.0 2058 2071 99.4

Ðàøààíò 1827 1861 98.2 1846 1894 97.5

Ðåí÷èíëõ¿ìáý 2418 2467 98.0 2437 2470 98.7

Òàðèàëàí 2993 2883 103.8 3120 2976 104.8

Òîñîíöýíãýë 2146 2115 101.5 2202 2142 102.8

Òºìºðáóëàã 2158 2124 101.6 2199 2168 101.4

Ò¿íýë 2125 1991 106.7 2189 2025 108.1

Óëààí-Óóë 2098 2165 96.9 2093 2166 96.6

Õàíõ 1366 1363 100.2 1403 1380 101.7

Öàãààí-Óóë 2754 2782 99.0 2809 2832 99.2

Öàãààí-¯¿ð 1291 1316 98.1 1311 1339 97.9

Öýöýðëýã 2277 2243 101.5 2294 2244 102.2

×àíäìàíà-ªíäºð 1531 1539 99.5 1529 1529 100.0

Øèíý-Èäýð 1586 1688 94.0 1592 1686 94.4

Õàòãàë 1537 1610 95.5 1564 1631 95.9

̺ðºí 18811 19771 95.1 19164 20240 94.7

Ýðäýíýáóëãàí 1471 1432 102.7 1516 1472 103.0

Öàãààííóóð 916 977 93.8 953 997 95.6

Õºâñãºë àéìãèéí хүн ам нь насны бүтцийн хувьä ерөнхийдөө залуу хэвээр

байгааг зураг 2.2-өөс харж болно. Íèéò 0-14 íàñíûõíû ýçëýõ õóâü 2017 îíä 1979 îíîîñ

15.7 ïóíêò, 60 ба түүнээс дээш насныхны хувийн жин 2.1 пунктаар буурч харин 15-59

íàñíûõíû õóâèéí æèí 17.9 ïóíêòààð өссөн áàéíà. Төрөлт сүүлчийн 20-иод жилийнх шиг

тасралтгүй буурвал хүн амын насны бүтэц удахгүй өөрчлөгдөх хандлагатай болохоор

байна.

Зураг 2.2. Хүн амын насны бүтэц, хувиар, 1979, 1989, 2000, 2010, 2015, 2016, 2017 он

Õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë, ãîë÷ íàñ: Õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë íü õºäºëìºðèéí íàñíû íýã õ¿í

õè÷íýýí õ¿íèéã òýæýýí òýòãýæ áîëîõûã èëýðõèéëæ áàéãàà áîëîõîîð óëñ îðíû ýäèéí

çàñàã, íèéãìèéí õºãæèëä õ¿í àì ç¿éí õ¿÷èí ç¿éëèéí íºëººëëèéã èëýðõèéëäãýýðýý

íýëýýä à÷ õîëáîãäîëòîé áàéäàã. Ìàíàé àéìãèéí õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë íü 2017 îíû

áàéäëààð 52.0 õóâü áîëæ ºìíºõ îíîîñ 0.9 ôóíêòààð нэмэгдсэн áàéíà. ªºðººð õýëáýë

õºäºëìºðèéí íàñíû 100 õ¿í á¿ð 52 õ¿íèéã òýæýýæ áàéãààãèéí 46 íü õ¿¿õýä, 6 íü

õºäºëìºðèéí íàñ õýòýðñýí ºíäºð íàñòàí áàéíà.

Хүснэгт 2.3. Хүн амын насны бүтцийн зарим голлох үзүүлэлтүүд, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 он

Үзүүлэлтүүд 2013 он 2014 он 2015 он 2016 он 2017 он

Голч нас /жилээр/ 26.1 26.3 26.7 26.4 26.5

Хүн ам зүйн ачаалал /хувиар/ 48.9 48.7 51.4 51.1 52.0

Үүнээс:

Хүүхэд 43.2 43.1 45.8 45.5 46.3

Хөгшид 5.7 5.6 5.6 5.6 5.7

Õºãøðºëòèéí èíäåêñ 13.8 13.9 13.8 12.2 12.3

Хүн амыг насны бүтцийн хувьд таллан хувааж байгаа тэр зааг насыг голч нас

гэсэн ойлголтоор илэрхийлдэг. Өөрөөр хэлбэл, 2017 онд голч нас 26.5 болсон нь хүн

амын тэн хагас нь 26.0-ээñ доош, үлдсэн 50 хувь нь түүнээс дээш насныхан байна

гэсэн үг юм. Голч нас 1989 оноос хойш тогтвортой нэмэгдэж байгаа нь төрөлтийн

бууралттай холбоотой (хүснэгт 2.3).

Õ¯Í ÀÌÛÍ ÄÓÍÄÀÆ ÍÀÑËÀËÒ

Õ¿í àìûí ºâ÷ëºëòèéí òýðã¿¿ëýõ øàëòãààí, 10000 õ¿í àìä 1. Àìüñãàëûí òîãòîëöîîíû ºâ÷èí- 1563.43 2. Õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòýí òîãòîëöîîíû ºâ÷èí-1496.97 3. Öóñíû ýðãýëòèéí òîãòîëöîîíû ºâ÷èí -13901.37 4. Мэдрэлийн эрхтэн тогтолцооны өвчин-502.0 5. Жирэмсэн, төрөлт ба төрөлтийн дараах үе-477,8 Àéìãèéí õýìæýýíä 2017 îíû ýõíèé 12 ñàðûí áàéäëààð àìáóëàòîðèä íèéò 384746

¿çëýã õèéãäñýíýýñ 26.8 õóâèéã óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýã, 49.9 õóâèéã ºâ÷íèé ó÷èð àìáóëàòîðèä, 12,1 õóâèéã èäýâõèòýé õÿíàëòûí ¿çëýã, 8,4 õóâèéã ãýðèéí èäýâõèòýé ¿çëýã, 2,8 õóâèéã ãýðèéí äóóäëàãûí ¿çëýã ýçýëæ áàéíà. Нийт үзлэгийн тоо өнгөрсөн оны мөн үеэс 12875 буюу 3.3 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байна.

46.2

42.9

38.2

31.1

30.3

30.1

30.5

45.4

55.1

56.3

63.3

63.9

63.8

63.3

8.3

6.9

6.9

5.6

5.8

6.1

6.2

1979 он

1989 он

2000 он

2010 он

2015 он

2016 он

2017 он

0-14 нас 15-59 нас 60+

Çóðàã 3.1.Àìáóëòîðèéí ¿çëýã

Ñòàöèîíàðò íèéò 28041 õ¿í õýâòýæ ýì÷ë¿¿ëñýн ба äóíäàæ îð õîíîã 6.6, îðíû ýðãýëò 35.1, îðíû ôîíä àøèãëàëò 233.4, ôîíä àøèãëàëòûí õóâü 64.8 áàéíà.

Àéìãèéí õýìæýýíä 2017 îíû áàéäëààð нийт 21464 түргэн тусламжийн äóóäëàãà õ¿ëýýæ àâ÷ ã¿éöýòãýñíýýñ 17.4 õóâü íü àëñûí äóóäëàãà, 3.4 хувь нь осол гэмтлийн дуудлага áàéíà. 1 ºäºðò äóíäæààð àéìãèéí õýìæýýíä 65.0 äóóäëàãà, ÀÍÝ 27.3 äóóäëàãà òóñ òóñ õ¿ëýýí àâ÷ ã¿éöýòãýæýý.

Øèíýýð õÿíàëòàíä àâñàí íèéò 2715 æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿äýýñ 84.4 õóâü íü

æèðýìñíèé ýðò ¿åäýý õÿíàëòàíä õàìðàãäñàí áàéíà. Öóñíû øèíæèëãýýíä 92.5 õóâü íü

õàìðàãäàæ, 2.9 õóâü íü öóñ áàãàòàé ãàðñàí áàéíà. Жèðýìñíèé õÿíàëòàíä øèíýýð îðñîí

ýõ÷¿¿äýýñ òðèõîìîíèàç, çàã õ¿éòýí èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýíä 87.9 õóâèéã, òýìá¿¿, ÕÄÕÂ

èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýíä 93.8 õóâèéã òóñ òóñ õàìðóóëæ çàã õ¿éòýí 30, òðèõîìîíèàç 36,

òýìá¿¿ 109 òîõèîëäëûã á¿ðòãýæ ýì÷èëñýí áàéíà.

Õàëäâàðò ºâ÷èí: Àéìãèéí õýìæýýíä 1532 õàëäâàðò ºâ÷íèé òîõèîëäîë á¿ðòãýãäýæ 10000 õ¿í àìä 117,9 íîãäîæ áàéíà. 2016 îíû ìºí ¿åä 2215 òîõèîëäîë, 10000 õ¿í àìä 175,8 íîîãäîæ áàéæýý.10000 õ¿í àìä íîãäîõ õàëäâàðò ºâ÷íèé ãàðàëò ̺ðºн суманд àéìãèéí äóíäæààñ ºíäºð áàéíà.

Íèéò õàëäâàðò ºâ÷íººñ âèð¿ñ ãåïàòèò 1,2 õóâü, ÁÇÕª 65,6 õóâü , ñ¿ðüåý 6,5 õóâü, àìüñãàëûí çàìûí ºâ÷èí 16,4 õóâü , зооноз болон амьтнаас хүнд халдварладаг өвчин 3,0 хувь, ãýäýñíèé õàëäâàðò ºâ÷èí 7,0, арьс салстаар халдварладаг өвчин 0,3 õóâü òóñ òóñ ýçýëæ áàéíà.

Бэлгийн замын халдварт өвчин: Нийт халдварт өвчний дотор БЗХ өвчин 1005 тохиолдол буюу 65,6 хувь бүртгэгдсэн байна. Өмнөх оноос тэмбүү 88 тохиолдолоор, трихоманиоз 21 тохиолдолоор өссөн, гоноккокт халдвар 6 тохиолдолоор тус тус буурсан байна

Õ¿í àìûí íàñ áàðàëò: 2017 îíû áàéäëààð 792 хүн нас барсан ºíãºðñºí îíû ìºí ¿åýñ 9 òîõèîëäëîîð өссөí áàéíà. Íèéò íàñ áàðàëòûí 17,8 õóâü íü ýìíýëýãò íàñ áàðñàí áà ¿¿íýýñ 27,0 õóâü íü õîíîã áîëîîã¿é íàñ áàðàëò áàéíà. Îñîë ãýìòëèéí íàñ áàðàëò ºíãºðñºí îíû ìºí ¿åä 92 òîõèîëäîë á¿ðòãýãäýæ íèéò íàñ áàðàëòûí 11,7 õóâèéã ýçýëæ áàéñàí áîë ýíý îíû эхний 12 ñàðûí áàéäëààð îñîë ãýìòëýýñ øàëòãààëñàí íàñ áàðàëò 122 á¿ðòãýãäýæ íèéò íàñ áàðàëòûí 15,4 õóâèéã ýçýëæ áàéíà. 10000 õ¿í àìä 9,3 áàéíà.

Õîðò õàâäðûí íàñ áàðàëò 184 òîõèîëäîë á¿ðòãýãäñýí áà ºíãºðñºí îíû ìºí ¿åэс 13 тохиолдлоор буурсан áàéíà.10000 õ¿í àìä 14.0 íîîãäîæ áàéíà.

Багийн бага эмч 15.0%

Сумын бага эмч 2,9%

Эх баригч бага эмч 6.1%

Сумын их эмч 18.0% Өðõèéí

ýìíýëãèéí ýì÷ 15.4%

Хувийн ýìíýëãèéí ýì÷

8.7%

ÍÝ-èéí ýì÷ 32,9%

Бусад 1.0%

Çóðàã 3.2. Íàñ áàðàëòûí ìýäýýëýë

Íèéò íàñ áàðàëòûí òýðã¿¿ëýõ øàëòãààí, 10000 хүн амд:

1. Öóñíû ýðãýëòèéí òîãòîëöîîíû ºâ÷èí -27,39 2. Õàâäàð-14,04 3. Ãàäíû øàëòãààíò ºâ÷ëºë- 9,31 4. Хоол боловсруулах тогтолцооны өвчлөл-2,52 5. Амьсгалын òîãòîëöîîíû ºâ÷èí -2,06

Íÿëõàñûí íàñ áàðàëò: Àéìãèéí õýìæýýíä 2017 îíд íÿëõàñûí ýíäýãäëèéí 61 òîõèîëäîë á¿ðòãýãäñýí íü 2016 îíîîñ 23 òîõèîëäëîîð буур÷, 1000 àìüä òºðºëòºíä 22,0 íîãäîæ áàéíà. Íÿëõàñûí ýíäýãäëèéí 59,0 õóâèéã íÿðàéí ýíäýãäýë ýçëýæ áàéãàà áºãººä 1000 àìüä òºðºëòºä 13,0 áàéíà. Íèéò ýíäýãäëèéí 47 òîõèîëäîë áóþó 77,0 õóâü íü ýìíýëýãò ýíäñýí áàéíà. Íýã õ¿ðòýëõ íàñàíäàà ýíäñýí õ¿¿õäèéí 54,1 õóâü íü ýðýãòýé, 45,9 ýìýãòýé õ¿¿õýä áàéíà.

Äóíäàæ íàñëàëò: Ýíý ¿ç¿¿ëýëò íü íàñíû á¿ëýã äýõ íàñ áàðàëòûí êîýôôèöèåíòèéã

¿íäýñëýí òîîöñîí òóõàéí õ¿íèé öààøèä àìüäðàõ äóíäàæ õóãàöààãààð òîäîðõîéëîãäîõ

ìºí õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíäèéã òîäîðõîéëîã÷ ãîë ¿ç¿¿ëýëò þì. ̺í äóíäàæ íàñëàëòààð

óëñ îðíû õºãæëèéí áàéäëûã òîäîðõîéëäîã. Ýíý íü áóóðàé õºãæèëòºé óëñ îðíóóäàä

ÍÍÁÊ-èéí ò¿âøèí ºíäºð áàéãààãààñ äóíäàæ íàñëàëò äîîãóóð áàéäàã. Ìàíàé àéìãèéí

õóâüä äóíäàæ íàñëàëò 66.18 áîëæ, ºìíºõ îíîîñ 0.18 íàñààð уртассан áàéíà. 2004 îíû

áàéäëààð Õºâñãºë àéìãèéí äóíäàæ íàñëàëò óëñûí äóíäàæààñ 4.26 æèëýýð áàãà áàéñàí

áîë ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä äóíäàæ íàñëàëòûí çºð¿¿ ààæìààð багасаж байгаа таатай

үзүүлэлт ажиглагдаж байна.

Õ¿ñíýãò 3.6. Õ¿í àìûí äóíäàæ íàñëàëò

2013 îí 2014 îí 2015 он 2016 он 2017 он

Õºâñãºë 65.25 70.53 70.53 66.0 66.18

Óëñûí äóíäàæ 69.11 75.59 75.59 69.57 69.89

Äóíäàæààñ çºð¿¿

-3.86 -5.06 -5.06 -3.57 -3.71

ªÐÕ, ÀÌ Á¯ËÈÉÍ ÁÀÉÄÀË

ªðõ: Õºâñãºë àéìàãò 2017 îíû áàéäëààð Õàíãàéí á¿ñèéí íèéò ºðõèéí 22.2 õóâü áóþó

38746 ºðõ îðøèí ñóóæ, өрхийн ам бүлийн дундаж тоо 2017 онд 3.4 болсон áàéíà. 2017

îíä ºðõèéí àì á¿ëèéí äóíäàæ òîî óëñûí äóíäàæààñ 0.1 ïóíêòààð áàãà áàéíà.

Нийт нас баралт Эмнэлэгт Хоног болоогүй

ªðõèéí òîîã áàéðøëààð íü àâ÷ ¿çýõýä íèéò ºðõèéí 31.0% íü àéìãèéí òºâä, 2.6

% тосгонд, 19.2 % ñóìûí òºâä, 47.2 % õºäººä àìüäàð÷ áàéãàà íü ìàíàé àéìãèéí

èðãýäèéí äèéëýíõ íü ìàë ìàëëàí àìüäàðäàãòàé õîëáîîòîé þì.

2017 îíä ºðõèéí òîî өмнөх îíûõîîñ 2.0 õóâü áóþó 0.78 ìÿíãàí ºðõººð ºññºí

áàéíà.

Õ¿ñíýãò 4.1. Õºâñãºë àéìãèéí ºðõèéí òîî, ñóìààð

Ñóì

2016 îí 2017 îí

Õîò Ñóìûí

òºâ պ人 Õîò

Ñóìûí òºâ

պ人

Àëàã-Ýðäýíý 302 646 309 659

Àðáóëàã 0 222 966 0 221 977

Áàÿíç¿ðõ 0 262 852 0 266 859

Á¿ðýíòîãòîõ 0 201 1028 0 206 1074

Ãàëò 0 266 1252 0 274 1279

Æàðãàëàíò 0 359 1134 0 375 1146

Èõ-Óóë 0 382 820 0 376 828

Ðàøààíò 0 307 763 0 307 781

Ðåí÷èíëõ¿ìáý 0 245 1115 0 241 1144

Òàðèàëàí 0 867 800 0 906 824

Òîñîíöýíãýë 0 373 851 0 374 878

Òºìºðáóëàã 0 244 996 0 248 1012

Ò¿íýë 0 432 759 0 437 795

Óëààí-Óóë 0 404 733 0 395 739

Õàíõ 0 498 305 0 504 317

Öàãààí-Óóë 0 271 1269 0 285 1286

Öàãààí-¯¿ð 0 313 454 0 320 458

Öýöýðëýã 0 226 1065 0 221 1059

×àíäìàíü-ªíäºð 0 309 596 0 310 599

Øèíý-Èäýð 0 252 760 0 260 761

Õàòãàë 987 0 0 1002 0 0

̺ðºí 11725 0 0 12017 0 0

Ýðäýíýáóëãàí 0 356 492 368 524

Öàãààííóóð 0 255 255 254 271

Àéìãèéí ä¿í 12712 7346 17911 13019 7457 18270

Ãýðëýëò, öóöëàëò, ¿ð÷ëýëò: Ãýðëýëò íü õ¿í òºðëºõòíèé ãýð á¿ë áîëîõ ¿éë ÿâö, ò¿¿íèé

ºñºëò, ººð÷ëºëòèéí õýìæýýã õàðóóëàõ áºãººä ºðõ íýãäýõ, ºðõ òóñãààðëàõ ¿éë ÿâöûã

èëýðõèéëíý.

Õ¿ñíýãò 4.2. Ãýðëýëò áà öóöëàëò, ¿ð÷ëýëò

2017 îíä 553 õîñ ãýðëýëòýý øèíýýð

á¿ðòã¿¿ëñýí íü 2016 îíûõîîñ 15.3 хувь буюу

100 гэрлэлтээр буурсан байна. Харин 125 гэр

бүл гэрлэлтээ цуцлуулсан нь өнмөх оноос

31.6 хувиар нэмэгдсэн байна.

2017 онд гэрлэлтийн ерөнхий коэффициент

4.2 болж өмнөх оноос 0.9 пунктаар буурсан

байна. Энэ нь хөвсгөл аймгийн 1000 хүн

тутамын 4 нь гэрлэж байгааг харуулж байна.

Хүснэгт 4.1.Гэрлэлт, цуцлалт, /1000 хүнд ногдох/, 1990-2017 он

2017 îíä àéìãèéí õýìæýýíä íèéò 112 õ¿¿õýä ¿ð÷ëýãäýæ 2016 оноос 4 үрчлэлт

буюу 3.5 хувиар буурсан байна. ¯ð÷ëýãäýæ áàéãàà õ¿¿õäèéã íàñíû á¿ëãýýð íü õàðâàë 3

õ¿ðòëýõ íàñàíäàà íèéò ¿ð÷ëýãäñýí õ¿¿õäèéí 67.9 õóâü íü ¿ð÷ëýãäñýí áàéíà.

Нийгэм, эдийн засаг хөгжиж, залуу үеийнхний боловсролын төвшин дээшлэх

тутам тэдний анхны гэрлэлтийн дундаж нас хойшилж байдаг зүй тогтолтой. Орчин

үеийн хүний нийгмийн амьдралын баталгаа болсон чанартай боловсрол эзэмшихэд

ихээхэн цаг хугацаа шаардагдаж, энэ хирээр боловсролын өртөг нэмэгдсээр байна.

Манай àéìãèéí хүн амын анхны гэрлэлтийн дундаж нас сүүлчийн 20 жилд эмэгтэйчүүä

2 насаар, ýðýãòýé÷¿¿ä 1 íàñààð хойшилсон нь гайхах зүйл биш юм. Анхны гэрлэлтийн

дундаж нас 1989, 2000 оны хооронд 2 насаар нэмэгдсэн бол 2000, 2010 оны хооронд

нэг насаар, сүүлийн 5 жилд эмэгтэйчүүдийн анхны гэрлэлтийн дундаж нас 1 насаар

хойшилсон байна. Харин эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийн анхны гэрлэлтийн дундаж насны

ялгаа 2000 îíä 3 íàñ áàéñíàà 2010 îíû òîîëëîãîîð ойролцоогоор íýã нас, 2015 онд 2

нас áîëñîí áàéíà.

9

7

5

9.3

3.4

6.7 6.2

5.3

5.1 4.2

1 0.1 0.1

1 1.1 1.4 0.9 0.7 0.7 1.0

1990 1995 2000 2005 2010 2013 2014 2015 2016 2017

Гэрлэлт Цуцлалт

Îí Ãýðëýëò Öóöëàëò ¯ð÷ëýëò

2009 1446 147 152

2010 416 143 191

2011 648 138 175

2012 714 108 155

2013 849 181 155

2014 792 115 109

2015 686 92 124

2016 653 95 116

2017 553 125 112

Çóðàã 4.2. Àíõíû ãýðëýëòèéí äóíäàæ íàñ, 1989, 2000, 2010, 2015 îí

ªðõèéí àì á¿ëèéí áàéäàë: Íèéò ºðõèéí 20.7 õóâü áóþó 8016 ºðõèéã ãàíö áèå, ºðõ

òîëãîéëñîí õ¿ì¿¿ñ эзэлж áàéíà. Èéì ºðõ¿¿äèéí 21.2 õóâèéã ýðýãòýé÷¿¿ä, 78.8 õóâèéã

ýìýãòýé÷¿¿ä òîëãîéëæ áàéíà. Өрх толгойлсон эцэг эхийн 65.4 õóâü áóþó 5247 íü 3

õ¿ðòýë àì á¿ëòýé, 28.7 õóâü áóþó 2302 íü 3-5 àì á¿ëòýé, 5.9 õóâü áóþó 467 ºðõ íü 6 áà

ò¿¿íýýñ äýýø àì á¿ëòýé ºðõ¿¿ä áàéíà.

Õ¿ñíýãò 4.3. ªðõ òîëãîéëñîí ãýð á¿ëã¿é õ¿íèé òîî, õ¿éñýýð, ñóìààð

Ñóì 2016 он 2017 он

ýð ýì ýð ýì

Àëàã-Ýðäýíý 86 284 90 285

Àðáóëàã 44 297 88 211

Áàÿíç¿ðõ 23 219 28 223

Á¿ðýíòîãòîõ 12 214 13 246

Ãàëò 20 136 21 136

Æàðãàëàíò 41 128 53 145

Èõ-Óóë 38 158 56 183

Ðàøààíò 22 92 23 92

Ðåí÷èíëõ¿ìáý 76 306 76 307

Òàðèàëàí 101 298 102 278

Òîñîíöýíãýë 84 241 98 247

Òºìºðáóëàã 90 201 100 228

Ò¿íýë 43 78 25 126

Óëààí-Óóë 64 236 225 66

Õàíõ 61 174 61 174

Öàãààí-Óóë 9 47 10 43

Öàãààí-¯¿ð 7 183 8 130

Öýöýðëýã 54 168 55 168

×àíäìàíà-ªíäºð 95 191 6 171

Øèíý-Èäýð 30 109 46 135

̺ðºí 462 2503 462 2508

Ýðäýíýáóëãàí 66 164 42 85

Öàãààííóóð 48 93 8 133

Àéìãèéí ä¿í 1576 6520 1696 6320

Ìîíãîë óëñûí ºðõèéí àì á¿ëèéí á¿òýö õ¿í àìûí ºñºëòòºé óÿëäàí ººð÷ëºãäñººð

èðñýí áàéíà. Ìàíàé àéìãèéí õóâüä ÷ ãýñýí ºðõèéí àì á¿ëèéí á¿òýö ººð÷ëºãäñººð

èðñýí. Жишээ нь өíäºð íàñòàí ãàíö áèå ºðõèéí òîî æèëýýñ æèëä ºñºæ байгаа нь òºð

24 25.7 26.1 25.6

21.3 22.7 22.7

24

0

5

10

15

20

25

30

1989 он 2000 он 2010 он 2013 он

Эрэгтэй Эмэгтэй

çàñãààñ òºðºëòèéã óëàì ñàéí äýìæèõ çàéëøã¿é øààðäëàãà áèå áîëæ áàéãààã õàðóóëæ

áàéíà.

Õ¿ñíýãò 4.4. ªðõèéí çàðèì ¿ç¿¿ëýëò, 2015-2017 îí

2015 îí 2016 îí 2017 îí Ãàíö áèå ºðõèéí òîî á¿ãä 2891 2705 2923

¯¿íýýñ: Ýðýãòýé ºíäºð íàñòàé ºðõèéí òîî 892 792 763 Ýìýãòýé ºíäºð íàñòàé ºðõèéí òîî 1999 1913 2160

2017 îíû áàéäëààð 18 õ¿ðòëýõ íàñíû õ¿¿õýäòýé, ãýð á¿ëã¿é 3929 өрх

байгаагийн 69.3 хувь буюу 2722 нь 3 хүртэл хүүхэдтэй өрх байна. Энэ үзүүлэлт

нь өмнөх оноос 4.6 хувь буюу 173 өрхөөр өссөн байна.

Á¿òýí áîëîí õàãàñ ºí÷èí õ¿¿õýä: 2017 îíä ºí÷èí õ¿¿õäèéí òîî 1869 áîëæ ºíãºðñºí

îíûõîîñ 3.6 õóâèàð áóþó 69 õ¿¿õäýýð буурсан áàéíà. Íèéò ºí÷èí õ¿¿õäèéí 95.8 õóâü

áóþó 1789 íü õàãàñ ºí÷èí, 4.2 õóâü áóþó 80 õ¿¿õýä á¿òýí ºí÷èí áàéíà.

Õ¿ñíýãò 4.5. Á¿òýí áîëîí õàãàñ ºí÷èí õ¿¿õäèéí òîî, 2012-2017îí

2012 îí 2013 îí 2014 îí 2015 он 2016 он 2017 он

Á¿òýí ºí÷èí õ¿¿õýä 231 237 113 188 174 80

Õàãàñ ºí÷èí õ¿¿õýä 2108 2120 2112 1949 1764 1789

Òàõèð äóòóó õ¿íèé òîî: 2017 îíû æèëèéí ýöýñò Õөвсгөл аймгийн хэмжээнд 5484

хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн á¿ðòãýãäñýíий 2823 буюу 51.5 хувь нь төрөлхийн, 2661

буюу 48.5 хувь нь олдмол хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс байна. Нийт бэрхшээлтэй хүн

амын 45.8 хувь нь эмэгтэйчүүд, 6.8 хувь нь 0-14 насны, 1.8 хувь нь 15-17 насны хүүхэд

байна. 0-17 насны хөгжлийн бэрхшээлтэй нийт хүүхдийн 76.5 хувь нь төрөлхийн

хөгжлийн бэрхшээлтэй байна.

Зураг 4.3. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний тоо, 2017 он

Төрөлхийн хөгжлийн бэрхшээтэй хүмүүсийн дунд сэтгэцийн бэрхшээлтэй хүмүүс 28.6

хувь нь хамгийн өндөр, харин олдмол хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн дунд

хөдөлгөөний бэрхшээлтэй хүмүүс 20.7 хувийг эзэлж байгаа нь хамгийн их байна.

Ялангуяа төрөлхийн болоод сэтгэцийн бэрхшээлтэй хүн амын тоо их байгааг

удамшлийн эмгэг, эх барихын болон төрөх үеийн хүндрэл зэрэг шалтгаанаар олон

талаас нь нарийвчлан судлах шаардлагатай. Дараагийн анхаарал татаж байгаа

асуудал нь төрөлхийн болоод сонсголын, ярианы, сэтгэцийн бэрхшээлтэй хүн амын

хувь олдмол бэрхшээлтэй хүнийхээс харьцангуй их явдал юм. Хөгжлийн бэрхшээлийн

төрлийг хэлбэрээр ангилж үзвэл сэтгэц, яриа, сонсголын бэрхшээлтэй хүмүүсийн ихэнх

хувь нь төрөлхийн, бусад хэлбэрүүдийн хувьд олдмол бэрхшээл давамгайлж байна.

2823 2661

Төрөлхийн Олдмол

Зураг 4.4. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний тоо,

төрөл, хэлбэрээр, хувиар, 2017 он

0-17 насны хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн хувьд төрөлхийн сонсголын, ярианы,

сэтгэцийн, харааны, хөдөлгөөний бэрхшээлтэй хүүхдийн хувь олдмол бэрхшээлтэй

бэрхшээлтэй хүүхдийнхээс харьцангуй их байна. Хөгжлийн бэрхшээлийн төрлийг

хэлбэрээр ангилж үзвэл сэтгэц, сонсгол, хөдөлгөөний бэрхшээлтэй хүүхдүүд их байна.

Зураг 4.5. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн тоо,

төрөл, хэлбэр, хувиар, 2017 он

ÕªÂÑÃªË ÀÉÌÃÈÉÍ ØÈËÆÈÕ ÕªÄªËêªÍ

Øèëæèõ õºäºë㺺í: 2017 онд øèëæèí èðýãñäийн тоо өрч, øèëæèí ÿâàã÷äûí òîî

буурсан áàéíà.

2017 îíä Õºâñãºë àéìãààñ øèëæèí ÿâàãñäûí 34.9 õóâü íü Óëààíáààòàð õîò, 11.8 õóâü

íü Îðõîí, 8.9 хувь нь Дархан-Уул аймагруу øèëæèí ÿâñàí áàéíà.

Íèéò øèëæèí èðýãñäèéí äèéëýíõ íü ìºí ë Óëààíáààòàð õîò, Îðõîí àéìãààñ

øèëæèí èðýãñýä áàéíà.

58.0

86.2

65.9

50.0

67.2

42.7

33.5

42.0

13.8

34.1

50.0

32.8

57.3

66.5

Харааны

Ярианы

Сонсголын

Хөдөлгөөний

Сэтгэцийн

Хавсарсан

Бусад

Төрөлхийн Олдмол

72.7

96.0

84.2

75.2

89.5

81.3

60.7

21.3

4.0

15.8

24.8

10.5

18.7

29.3

Харааны

Ярианы

Сонсголын

Хөдөлгөөний

Сэтгэцийн

Хавсарсан

Бусад

Төрөлхийн Олдмол

Çóðàã 5.1. Ìåõàíèê õºäºë㺺í, 2007-2017 îí

Øèëæèí èðýëòèéí êîýôôèöåíò 2017 оны байдлаар 9.1 áàéíà. ªºðººð õýëáýë

Хөâñãºë àéìàãò îðøèí ñóóæ áàéãàà 1000 õ¿í àì òóòìûí 9 íü áóñàä àéìãààñ øèëæèí

èðýãñýä áàéíà.

Øèëæèí ÿâàëòûí êîýôôèöåíòèéí 8.4 áàéãàà íü òóõàéí æèëд àéìãèéí 1000 õ¿í

àì òóòìûí 8 íü ººð àéìàã ëóó øèëæèí ÿâñàíûã èëýðõèéëæ áàéíà.

Õàðèí øèëæèõ õºäºë㺺íèé öýâýð êîýôôèöåíò 0.7 байгаа нь шилжин ирэлт нь

шилжин явалтаасаа илүү байгааг харуулж байна.

ÕÎÒÆÈËÒ, Õ¯Í ÀÌÛÍ ÍßÃÒÐÀË

Õ¿í àìûí ñóóðüøèë

Хөвсгөл аймгийн сумууд нь газар зүйн уулархаг хангайн бүсэд оршдог, байгалийн баялаг улс орны нутаг дэвсгэрт жигд бус тархсан, уур амьсгал газар зүйн бүсүүдэд ялгаатай, эрс тэс байдаг зэргээс хамааран аймаг, сумдын хүн амын суурьшил, нягтралын төвшин өөр өөр байдаг билээ. Хүн амын суурьшлыг хот, хөдөө, бүс нутгаар тодорхойлох нь тухайн нутаг дэвсгэрийн нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийг гүнзгийрүүлэн судалж, бүс нутгийн болон орон нутгийн онцлогт тохирсон бодлого боловсруулах үндэс болно.

Хүн амын суурьшлын ерөнхий дүр төрх өнгөрсөн 10 жилийнхээс бага зэрэг

өөрчлөгдсөн байна. Энэ нь төв суурин газар руу чиглэсэн шилжих хөдөлгөөн, ялангуяа

баруун бүсээс төвийн бүс, нийслэлд олон мянган хүн шилжсэн нь бүс нутгийн хүн ам

нягтрал сийрэгжихэд нөлөөлжээ.

Хүн амын суурьшлыг бүсээр ангилж үзэхэд манай аймгийн нийт хүн амын 29.8%

мөрөн хот, 70.2 % нь сум хөдөө орон нутагт оршин сууж байна.

Монгол Улсад сүүлчийн 20 гаруй жилд хотжих үйл явц улам бүр нэмэгдсээр байна. 2000 оноос хойш хөдөө аж ахуйд тохиолдсон ган, зуд зэрэг байгалийн гамшигт үзэгдэл малчдад хүндээр тусч, нийслэл болон бусад томоохон хот, аймгийн төврүү шилжих хөдөлгөөн нэмэгджээ. Хот, суурингууд нь эрүүл мэнд, боловсрол болон ахуйн үйлчилгээ, хамгийн гол нь ажлын байр олох найдвартай газар болж, хүмүүс ихээр татагдаж байгаа нь хотжих үйл явцыг улам бүр өргөжүүлсээр байна.

2000 îíû õ¿í àì, îðîí ñóóöíû òîîëëîãîîð Õºâñãºë àéìãèéí õ¿í àìûí 24,3% нь

мөрөн хотод амьдардаг байсан бол 2017 онд 29.8% мөрөн хотод амьдарч байгаа нь

хотжилт сүүлийн 17 жилд идэвхтэй явагдаж байгааг харуулж байна.

485 659 764

1419

728 617

795 743

874 839

1200

1856

2277 2069

2864

1949

1438

2114

2358

2016 1871

1102

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Øèëæèí èðýãñýä Øèëæèí ÿâàãñàä

Хүснэгт 6.1. Хүн амын тоо, өсөлт, хувиар, 2016, 2017 он

Байршил Хүний тоо

2017/2016 Дүнд эзлэх хувь

2016 2017 2016 2017

Бүгд 129957 132146 101.7 100 100

Хот 41729 42599 102.0 32.1 32.2

Хөдөө 88228 89547 101.4 67.9 67.8

Хүн амын нягтрал

Улс төр, соёл, түүх, засаг захиргаа, цаг агаар, газар зүй зэрэг олон хүчин зүйлс

хүн амын суурьшил, улмаар хүн амын нягтралд нөлөөлдөг. Бүс нутаг, аймаг,

нийслэлийн хүн амын нягтралд хамгийн ихээр нөлөөлсөн хүчин зүйлсийн нэгд шилжих

хөдөлгөөн орж байна.

Хөвсгөл аймгийн 1км2-т ногдох хүн ам нь 1.3 байгаа нь улсын дундажаас 0.7-аар

бага байна. Манай аймгийн хүн ам харьцангуй сийрэг мөн нийт нутаг дэвсгэрийн ихэнх

хувийг уулархаг тайга эзэлдэгтэй холбоотой.

Хүснэгт 6.2. Õºâñãºë àéìãèéí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâсãýðèéí íýãæ, ñóìààð, 2017 îí

Багийн тоо

Нутаг дэвсгэрийн хэмжээ

Хүн амын нягтрал

Àéìãèéí ä¿í 126 101539.8 1.3

Àëàã-Ýðäýíý 5 4502.9 0.7

Àðáóëàã 6 3529.2 1.1 Áàÿíç¿ðõ 5 4299.1 0.9

Á¿ðýíòîãòîõ 6 3768.6 1.2

Ãàëò 5 3596.8 1.5 Æàðãàëàíò 5 2549.2 2.1 Èõ-Óóë 5 2023.8 2.0 Ðàøààíò 5 1982.5 1.9

Ðåí÷èíëõ¿ìáý 6 8448.3 0.6

Òàðèàëàí 6 3430.7 1.8

Òîñîíöýíãýë 5 2042.2 2.1

Òºìºðáóëàã 5 2521.7 1.7

Ò¿íýë 6 3577.3 1.2 Óëààí-Óóë 5 10057.5 0.4 Õàíõ 3 5498.7 0.5

Öàãààí-Óóë 6 5866.3 1.0

Öàãààí-¯¿ð 4 8735.3 0.3

Öýöýðëýã 7 7451.6 0.6

×àíäìàíü-ªíäºð 5 4487.5 0.7

Øèíý-Èäýð 4 2053.6 1.6

Õàòãàë 1 911.4 3.5 ̺ðºí 14 102.9 382.9

Ýðäýíýáóëãàí 5 4694.4 0.6

Öàãààííóóð 2 5408.3 0.4

įÃÍÝËÒ

Õºâñãºë àéìàã íü íèéò 132146 õ¿í àìòàé, òýäãýýðèéí 39404 íü àéìãèéí òºâ

̺ðºí ñóìàíä, 3195 нь Хатгал тосгонд, 24844 íü сумын төвд, 64736 íü хөдөө îðøèí

ñóóäàã. 2017 îíû áàéäëààð íèéò õ¿í àìûí 65588 õ¿í áóþó 49.6 õóâü íü ýðýãòýé, 66558

õ¿í áóþó 50.4 õóâü íü ýìýãòýé õ¿í àì áàéíà. Õºâñãºë àéìàãò îðøèí ñóóæ áàéãàà

132146 õ¿í àì íü Ìîíãîë óëñûí íèéò õ¿í àìûí 4.2 õóâèéã ýçýëæ áàéíà.

Аéìãèéí íèéò õ¿í àìûí òàë îð÷èì õóâü íü õºäººä îðøèí ñóóã÷èä áóþó ìàë àæ

àõóé ýðõëýã÷èä áàéãàà áîë, 20.6 õóâü íü ñóìûí òºâ, 29.8 õóâü íü àéìãèéí òºâèéí ñóì

áîëîõ ̺ðºí ñóìàíä àìüäàð÷ áàéíà.

Хөвсгөл аймгийн нèéò õ¿í àìûí 30.4 õóâü áóþó 40251 íü 0-14 íàñíû õ¿¿õýä,

63.3 õóâü áóþó 83630 íü 15-59 íàñíû õ¿ì¿¿ñ, 6.3 õóâü áóþó 8265 íü 60 áà ò¿¿íýýñ äýýø

íàñíû ºíäºð íàñòàí áàéíà.

Аéìãèéí õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë íü 2017 îíû áàéäëààð 52.0 õóâü áîëæ ºìíºõ

îíîîñ 0.9 ôóíêòààð нэмэгдсэн áàéíà. ªºðººð õýëáýë õºäºëìºðèéí íàñíû 100 õ¿í á¿ð

52 õ¿íèéã òýæýýæ áàéãààãèéí 46 íü õ¿¿õýä, 6 íü õºäºëìºðèéí íàñ õýòýðñýí ºíäºð

íàñòàí áàéíà.

Хөвсгөл àéìãèéí õóâüä äóíäàæ íàñëàëò 66.18 áîëæ, ºìíºõ îíîîñ 0.18 íàñààð

уртассан áàéíà

Õºâñãºë àéìàãò 2017 îíû áàéäëààð Õàíãàéí á¿ñèéí íèéò ºðõèéí 22.2 õóâü áóþó

38746 ºðõ îðøèí ñóóæ, өрхийн ам бүлийн дундаж тоо 2017 онд 3.4 болсон áàéíà. 2017

îíä ºðõèéí àì á¿ëèéí äóíäàæ òîî óëñûí äóíäàæààñ 0.1 ïóíêòààð áàãà áàéíà. ªðõèéí

òîîã áàéðøëààð íü àâ÷ ¿çýõýä íèéò ºðõèéí 31.0% íü àéìãèéí òºâä, 2.6 % тосгонд, 19.2

% ñóìûí òºâä, 47.2 % õºäººä àìüäàð÷ áàéна

Õөвсгөл аймгийн хэмжээнд 5484 хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн á¿ðòãýãäñýíий 2823

буюу 51.5 хувь нь төрөлхийн, 2661 буюу 48.5 хувь нь олдмол хөгжлийн бэрхшээлтэй

хүмүүс байна. Нийт бэрхшээлтэй хүн амын 45.8 хувь нь эмэгтэйчүүд, 6.8 хувь нь 0-14

насны, 1.8 хувь нь 15-17 насны хүүхэд байна. 0-17 насны хөгжлийн бэрхшээлтэй нийт

хүүхдийн 76.5 хувь нь төрөлхийн хөгжлийн бэрхшээлтэй байна.