ก

กตตกรรมประกาศ

ผลงานการพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการ ในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) นไดสาเรจดวยความกรณาจาก รองศาสตราจารย ดร.ณรงค หตานวตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร และรองศาสตราจารยวระภาส คณรตนศร คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผซงกรณาใหความร คาแนะนา คาปรกษา ผเขยนขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน

ขอขอบคณ นายชยรตน ชยามฤต อดตผอานวยการสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ทสนบสนนและสงเสรมใหมการพฒนามาอยางตอเนอง และใหนโยบายกบหนวยงานภาคสนามทกหนวยในการนาขอมลสารสนเทศภมศาสตรมาประยกตใชในหนวยงาน อนญาตใหเกบรวบรวมขอมลสารสนเทศภมศาสตรในการศกษา ทดสอบการใชงานในโปรแกรมประยกต และเผยแพรผลการศกษานาไปสการใชงานจรง ขอขอบคณ นายสาราญ รกชาต อดตรองอธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ทสนบสนนและอนญาตใหเผยแพรโปรแกรมประยกต เพอนามาใชในชวงการบรณาการปองกนการลกลอบทาไมพะยง

และขอขอบคณ นายอนชต รตนสวรรณ ผอานวยการสวนภมสารสนเทศ สานกฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ ทใหการสนบสนนขอมลเพอการพฒนาระบบ และขอขอบคณเจาหนาทศนยปฏบตการภมสารสนเทศ (อบลราชธาน) ทกทาน ทชวยเหลอในการจดประชมเชงปฏบตการ จดทาคมอการใชงานโปรแกรม และรวมเปนวทยากรในการถายทอดองคความร

ทายทสดน หากมสงขาดตกบกพรองหรอผดพลาดประการใด ตองขออภยเปนอยางสง และหวงเปนอยางยงวาผลงานการพฒนาระบบภมสารสนเทศ จะเปนประโยชนสาหรบผสนใจและผใชงานขอมลในระบบภมสารสนเทศของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ตลอดจนหนวยงานตางๆ ทเกยวของทจะศกษารายละเอยดในการประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานดานปาไม ในระดบปฏบตการตอไป (นายวชต จรมงคลการ) นกวชาการปาไมชานาญการ

ข

บทคดยอ การพฒนาภมสารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการ สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) มวตถประสงคเพอรวบรวมและพฒนาขอมล ภมสารสนเทศของหนวยงานใหสามารถใชสนบสนนการปฏบตงานดานปาไมดวยการพฒนาโปรแกรมประยกตการใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ดวยการสรางชดคาสง ภายใตภาษา Avenue สาหรบใชงานโปรแกรม ArcView เพอเพมประสทธภาพในการเรยกใชงานขอมลสารสนเทศภมศาสตร

การศกษาเรมจากการวเคราะหปญหาและรปแบบการดาเนนงานทมอย กาหนดขอบเขตแนวคดของระบบ จดการขอมลทเกยวของเพอใชในการพฒนาระบบ รวมทงทาการประเมนประสทธภาพระบบ (จากผพฒนาระบบและจากคณะผประเมนประสทธภาพ)

จากการพฒนาภมสารสนเทศ ทาใหไดฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ทสามารถรองรบการใชงาน โดยมระบบการเรยกใชขอมลผานโปรแกรมประยกตการใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 ทสามารถรองรบระบบการตรวจสอบตาแหนงเปาหมายตามคาพกดภมศาสตรทไดรบแจง จากการบนตรวจสภาพปาและไฟปา การตรวจสอบตดตามผลการดาเนนคด การตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทปาดวยสายตา และการจดพมพแผนทแสดงผลขอมล และจากกระบวนการทดสอบประสทธภาพของระบบโดยผประเมนประสทธภาพ โดยการใชแบบประเมน พบวาระบบนมประสทธภาพอยในระดบด และสามารถนาไปใชในการปฏบตงานดานปาไมไดอยางมประสทธภาพ

คาหลก : ภมสารสนเทศ ภาษา Avenue

ค

ABSTRACT The development of Geo-Informatics for supporting the Implementation of operation officers at Protected Area Administration Office 9 (Ubon Ratchathani) proposed to collect and develop Geo-Informatics of the organization to support the forest operation with application development using GIS database program. For operating forest management aspects in Protected Area Administration office 9, Avenue language of ArcView program was applied for increasing more efficiency of GIS database acquirer. The study methodology began with the problem analysis to set up a conceptual framework and then the related fundamental information was properly managed for system development. The system evaluation by interviewing and observing of the programmer and a team of experts was included. The output of the development of Geo-Informatics was the GIS database of Protected Area Administration Office 9 (Ubon Ratchathani) by using an application GIS database program for operating forest management aspects in Protected Area Administration Office 9 (Ubon Ratchathani) Version 2012. The program supported the Office GIS database in order to serve the GIS point target system that reported by forest and forest fire aerial patrolling, to monitor the case of forest encroachment, to check forest area change by visual interpretation, and to print a map of this area. The system efficiency evaluation by a team of experts using an evaluation form indicated that the application program could be used to manage all technical information at good level. The system could be effectively used to operate forest management aspects. KEYWORDS : GEO-INFORMATICS / AVENUE LANGUAGE

ง

สารบญ หนา คานา ก บทคดยอ ข Abstract ค สารบญตาราง ง สารบญภาพ ช บทท 1. บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงค 2 1.3 สมมตฐานของการดาเนนงาน 3 1.4 ขอบเขตของการดาเนนงาน 3 1.5 ขอตกลงเบองตน 6 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 7 1.7 นยามศพทเฉพาะ 7

บทท 2. เอกสารงานวจยทเกยวของ 2.1 งานวจยทเกยวของ 8 2.2 แนวความคดในการพฒนาระบบ 9 2.3 เทคโนโลยภมสารสนเทศ 12 2.4 ระบบสารสนเทศภมศาสตร 12 2.5 พนฐานทวไปเกยวกบการสารวจขอมลระยะไกล 14 2.6 โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร ArcView 18

บทท 3. วธการดาเนนงาน 3.1 การศกษาระบบงานเดม 21 3.2 การกาหนดปญหาของระบบ 23 3.3 การวเคราะหและออกแบบระบบ 24 3.4 การจดการขอมล 33 3.5 การพฒนาโปรแกรมประยกต 35 3.6 การทดสอบระบบและ 36 3.7 สถตทใชในการทดสอบ 37

บทท 4. การทดสอบระบบ 4.1 การทดสอบโดยผพฒนาระบบ 39 4.2 การทดสอบโดยผประเมนประสทธภาพ 47

จ

สารบญ (ตอ) หนา

บทท 5 สรปผลและขอเสนอแนะ 5.1 โปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนน การปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 51 5.2 การทดสอบประสทธภาพของระบบ 76 5.3 สรปผลการทดสอบประสทธภาพ 78 5.4 ขอเสนอแนะจากผทาแบบประเมน 79 5.4 ขอเสนอแนะจากผทาการพฒนาระบบ 79

เอกสารอางอง 81 ภาคผนวก

ก คมอการใชโปรแกรม 85 ข การเขยน Avenue Script 125

ประวตผจดทาผลงาน 139

ฉ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 3.1 เกณฑคาคะแนนเฉลย 38 ตารางท 4.1 เกณฑการใหคะแนนของแบบประเมน 47 ตารางท 4.2 การประเมนประสทธภาพของเจาหนาทผปฏบตงานจรง

ในระดบปฏบตการของหนวยงานภาคสนาม 48 ตารางท 4.3 การประเมนผลดานการพฒนาโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศ

เพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 50

ช

สารบญภาพ หนา

ภาพท 3.1 การตรวจสอบพนทเปาหมายตามคาพกดทไดรบแจง 28 ภาพท 3.2 การตรวจสอบสภาพปาจากภาพถายดาวเทยมดวยสายตา 30 ภาพท 3.3 การสรางแผนทโดยผใชเปนผกาหนดรายละเอยดตางๆ 31 ภาพท 3.4 การพมพแผนทจากรปแบบทกาหนดไว 32 ภาพท 3.5 ความสมพนธของรปแบบขอมลเชงพนท และขอมลเชงคณลกษณะ 33 ภาพท 3.6 การจดการขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร 34 ภาพท 3.7 การออกแบบองคประกอบหลกของสวนตดตอกบผใชระบบ 35 ภาพท 4.1 การตรวจสอบสทธการใชงานโปรแกรม 39 ภาพท 4.2 ขอความแจงเตอนกรณใสรหสผานไมถกตอง 39 ภาพท 4.3 ภาพสานกในพระมหากรณาธคณ ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 40 ภาพท 4.4 กลองขอความใหใสคาพกดแกน X (Easting) 40 ภาพท 4.5 หนาตางเตอนกรณไมไดใสขอมลพกด X (Easting) 41 ภาพท 4.6 หนาตางเตอนกรณใสขอมลทไมใชตวเลข 41 ภาพท 4.7 กลองขอความใหใสคาพกด Y (Northing) 41 ภาพท 4.8 หนาตางงานทปรากฏจดสแดงแสดงตาแหนงเปาหมาย 42 ภาพท 4.9 ผลการสอบถามตาแหนงเปาหมายวาอยในทองทใด 42 ภาพท 4.10 ผลการซอนทบขอมลเพอวเคราะหตาแหนงเปาหมาย 43 ภาพท 4.11 การจดทาแผนทบรเวณจดเปาหมายในรปแบบทกาหนดไว 43 ภาพท 4.12 การตรวจสอบพนทปาดวยสายตาจากภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ป 2554 พบพนทปาถกบกรก 44 ภาพท 4.13 ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ป 2548 พนทยงไมถกบกรก 45 ภาพท 4.14 ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ป 2550 พนทยงไมถกบกรก 45 ภาพท 4.15 ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ป 2552 พนทเรมมการบกรก 46 ภาพท 4.16 ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ป 2553 ตรวจพบมการบกรก 46 ภาพท 5.1 หนาตางแสดงการตอนรบเพอเขาสการตดตงโปรแกรม GIS_DNP9 Version 2012 51 ภาพท 5.2 การตรวจสอบสทธการใชงานโปรแกรมในขนตอนการตดตง 52 ภาพท 5.3 โปรแกรมประยกต GIS_DNP9 กาลงดาเนนการตดตง 52 ภาพท 5.4 หนาตางโปรแกรมประยกต GIS_DNP9 Version 2012 53 ภาพท 5.5 สวนเรมตนเขาสระบบการใชงานโปรแกรมประยกต 53

ซ

สารบญภาพ (ตอ) หนา

ภาพท 5.6 คาสงเขาสโปรแกรม เพอเลอกรายการเปดแผนท 54 ภาพท 5.7 การใชคาสง คาแนะนา 54 ภาพท 5.8 คาสงออกจากโปรแกรม 55 ภาพท 5.9 หนาตางการใชงานหลกของโปรแกรมประยกต 55 ภาพท 5.10 คาสง แฟม ในแถบคาสงหนาตางหลกการทางาน 56 ภาพท 5.11 คาสง เพม/ลบ ชนขอมลเชงพนท 57 ภาพท 5.12 การเลอกชนขอมลในคาสงทตงและเขตการปกครอง 57 ภาพท 5.13 การเลอกชนขอมลในคาสงเสนทางคมนาคม 58 ภาพท 5.14 การเลอกชนขอมลในคาสงขอมลดน 58 ภาพท 5.15 การเลอกชนขอมลในคาสงแหลงนาและชนคณภาพลมนา 59 ภาพท 5.16 การเลอกชนขอมลในคาสงทรพยากรปาไมและสตวปา 59 ภาพท 5.17 การเลอกชนขอมลในคาสงสภาพภมประเทศ 60 ภาพท 5.18 การเลอกชนขอมลในคาสงสถานทสาคญ 60 ภาพท 5.19 คาสงใสปายชอชนขอมล และคาสงตางๆ บนแถบเครองมอ 61 ภาพท 5.20 คาสงในการตรวจสอบพนทจากคาพกดและการนาเขาขอมล การลาดตระเวนเชงคณภาพ 61 ภาพท 5.21 คาสงในการเรยกใชขอมลทจาเปนและเปนประโยชน และขอมลการลาดตระเวนเชงคณภาพ 62 ภาพท 5.22 คาสงในการเรยกใชขอมลจากหนวยงานภาคสนาม 63 ภาพท 5.23 คาสงในการเรยกใชขอมลจากเขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน-หวยสาราญ 64 ภาพท 5.24 คาสงในการเรยกใชขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM 65 ภาพท 5.25 คาสงในการเรยกใชขอมลภาพถายจากดาวเทยม THEOS 66 ภาพท 5.26 คาสงในการเรยกใชขอมลแผนทภมศาสตร 1:50000 66 ภาพท 5.27 เมนคาสงสาหรบเรยกใชขอมลภาพถายทางอากาศ 67 ภาพท 5.28 การเลอกเมนการวเคราะหขอมลเชงพนท 68 ภาพท 5.29 เมนคาสงเครองมอหลก และคาสงอนๆ 69 ภาพท 5.30 คาสงจดทาแผนท และคาสงยอย 69 ภาพท 5.31 คาสง คาแนะนา และคาสงยอย 70 ภาพท 5.32 คาสง ออกจากโปรแกรม 70 ภาพท 5.33 ปมคาสง บนหนาตางหลก ทง 16 ปม 71

ฌ

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท 5.34 ปมเครองมอ 72 ภาพท 5.35 หนาตางในสวนการจดทาแผนท 73 ภาพท 5.36 คาสงบนแถบเครองมอการจดทาแผนท 73 ภาพท 5.37 คาสง แผนท และคาสงยอย 73 ภาพท 5.38 ปมคาสงบนหนาตางการจดทาแผนท 74 ภาพท 5.39 ปมเครองมอในการจดทาแผนท 75 ภาพท 5.40 ปมเครองมอหลกในการสรางแผนท 75

**********************************

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในอดตและปจจบน การบกรกทาลายทรพยากรปาไมนบเปนปญหาทสาคญของประเทศ จากสถตของกรมปาไมในป พ.ศ. 2541 โดยการแปลภาพถายดาวเทยม ทมาตราสวน 1 : 250000 พบวาประเทศไทยมพนทปาไมเหลออยรอยละ 25.28 หรอประมาณ 81,076,428 ไร เฉพาะภาคตะวนออกเฉยงเหนอมพนทปา 13,114,948 ไร หรอรอยละ 12.43 ของพนทภาค และมแนวโนมทลดลงอยางตอเนองในทกๆป ปญหาทสาคญในการจดการทรพยากรปาไมของชาตในปจจบนบางสวน เกดจากการดาเนนการบรหารจดการทรพยากรปาไมในระดบปฏบตการ ยงไมมการจดเกบขอมลในเชงพนท และใชประโยชนขอมลภมสารสนเทศ ซงเกดจากความไมพรอมในหลายดาน ปจจบนรฐบาลไดกาหนดนโยบายในการบรหารจดการทรพยากรปาไม โดยนาเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System : GIS) และภาพถายจากดาวเทยม (Satellite Imagery) เขามาใชเปนเครองในการสนบสนนการตดสนใจและแกไขปญหาในเชงพนท เชน การแกไขปญหาการขดแยงระหวางราษฎรกบรฐในการถอครองทดนทากน การตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทปาไม การลาดตระเวนเชงคณภาพ หรอการลาดตระเวนแผนใหม ทมการจดเกบขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) เปนหนวยงานในสงกดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ทมหนาทรบผดชอบในการบรหารจดการทรพยากรปาไมในพนทปาอนรกษ ครอบคลมพนท 6 จงหวด ไดแก อบลราชธาน ศรสะเกษ สรนทร ยโสธร อานาจเจรญ และมกดาหาร ไดเรมดาเนนการนาขอมลสารสนเทศภมศาสตร เขามาใชสนบสนนการบรหารจดการทรพยากรปาไมในปจจบน ซงพบปญหาในการปฏบตงาน ในดานตางๆ ดงน

1.1.1 ดานขอมลสารสนเทศ ขอมลสารสนเทศทนามาใชเพอการตรวจสอบและวเคราะหในเชงพนทยงไมอยในรปแบบทสามารถนามาใชงานผานโปรแกรมทางดานสารสนเทศ ขอมลสวนใหญไดรบจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ซงเปนหนวยงานสวนกลาง ขอมลสวนใหญมกจดทาบนพนฐานของคาพกดแบบ ยทเอม โซน 47 แตสาหรบจงหวดในความรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ตงอยในพนท ยทเอม โซน 48 การเรยกใชงานขอมลสารสนเทศภมศาสตรจงจาเปนตองมการแปลงคาพกดของขอมลใหอยในยทอมโซนทถกตอง

1.1.2 ดานการเรยกใชขอมล การเรยกใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร ผานระบบสารสนเทศภมศาสตร ในแตละชนขอมล

ผใชงานจะตองทราบตาแหนงทเกบขอมล แฟมขอมล ผใชงานทไมคนเคยกบการใชงานในระบบสารสนเทศภมศาสตร จะพบวาเปนเรองยาก และขาดความสนใจในการนาขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรไปใชงาน

1.1.3 ดานการตรวจสอบขอมลเชงพนท

2 การตรวจสอบจดพกดเกดเหตจากแบบรายงานการบนตรวจสภาพปาและไฟปา ตาม

แผนปฏบตการอากาศยานบนตรวจสอบสภาพปา ซงไดทาการบนตรวจสอบสภาพปาทกเดอน เพอตรวจตราและเฝาระวงไมใหมการลกลอบกระทาผดกฎหมายเกยวกบปาไม โดยเมอพบการกระทาผดจะลงบนทกตาแหนงคาพกดภมศาสตร และรายงานใหหนวยงานภาคสนามในพนทเขาตรวจสอบพนทอยางฉบพลน ยงขาดระบบทสามารถตรวจสอบวาจดพกดดงกลาวอยในทองทใด และอยในเขตปาสงวนแหงชาต หรอเขตปาอนรกษหรอไม การปฏบตงานโดยปกตจะใชการกาหนดจดพกดลงบนแผนทซงใชเวลาในการตรวจสอบมากและขาดความแมนยา ทาใหไมสามารถจดทาแผนทจากการรายงานไดอยางถกตองและรวดเรว

1.1.4 การตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทปา จากการตรวจสอบการเปลยนแปลงของพนทปา ในระหวางป พ.ศ. 2547 ถงป พ.ศ. 2554

โดยใชภาพถายจากดาวเทยมสารวจทรพยากรธรรมชาต Landsat 5 TM ยงไมมการนาขอมลภาพถายจากดาวเทยมในรปแบบขอมลเชงเลข (Digital Data) มาใชตรวจสอบการเปลยนแปลงของพนท เพอประเมนสถานการณในเบองตนวาสภาพพนทดงกลาวในชวงระยะเวลาทผานมามสภาพปาเปนอยางไร และมการเปลยนแปลงการใชประโยชนไปเมอใด

1.1.5 การตรวจสอบการบนทกคาพกดของการดาเนนคด การจดเกบขอมลคาพกดของการดาเนนคด ในแตละพนท สามารถนาขอมลคาพกดการ

ดาเนนคดมาตรวจสอบ วเคราะหเพอวางแผนในการออกตรวจปราบปราม และการลาดตระเวนไดอยางมประสทธภาพ

จากสภาพปญหาดงกลาวในขางตน การพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาท ระดบปฏบตการในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 โดยใชโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 จงมความสาคญ ผพฒนาไดทาการวเคราะหและออกแบบ เพอจดทาโปรแกรมประยกตใชขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร ใหสอดคลองกบความตองการของผใชงานในระดบปฏบตการ ใหสามารถเรยกใชงานขอมลสารสนเทศภมศาสตรผานโปรแกรมประยกตไดโดยสะดวก และสามารถนาขอมลสารสนเทศภมศาสตรไปใชในการวเคราะหขอมลในเชงพนท และสนบสนนการปฏบตงานดานการจดการทรพยากรปาไมใหดยงขนตอไป 1.2 วตถประสงค

1.2.1 เพอรวบรวมและพฒนาฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรในพนทรบผดชอบของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน)

1.2.2 เพอพฒนาโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรสาหรบใชสนบสนนงานดานปาไมในระดบปฏบตการ ในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ดวยการใชคาสง Avenue Script ภายใตโปรแกรม ArcView 3.x ในการเพมประสทธภาพการปฏบตงานดานปาไม และสนบสนนการตดสนใจเชงพนท

1.2.3 เพอใหผปฏบตงานสามารถนาโปรแกรมทพฒนาแลวไปใชในการปฏบตงานใหเกด

3 ประโยชนตอทางราชการ และเชอมโยงเปนเครอขายผปฏบตงานดานเทคโนโลยสารสนเทศในภาคสนาม 1.3 สมมตฐานของการดาเนนงาน

ผปฏบตงานในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) สามารถเขาถงและนาขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรไปประยกตใชในหนวยงานได รวมถงสามารถใชงานโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรในการสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานภาคสนามทกหนวยงาน ในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ไดในระดบด 1.4 ขอบเขตของการดาเนนงาน

1.4.1 พนทปาอนรกษทอยในความรบผดชอบของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) รวม 6 จงหวด ไดแก อบลราชธาน ศรสะเกษ สรนทร ยโสธร อานาจเจรญ และมกดาหาร

1.4.2 วธการศกษา 1.4.2.1 รวบรวมปญหาในการใชงานดานภมสารสนเทศของหนวยงานในสงกด สานก

บรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) เพอวเคราะหประเดนปญหาและความตองการในการใชภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงาน ดานการอนรกษ ฟนฟ และปองกนทรพยากร โดยประกอบดวยหนวยงานทมความตองการใชประกอบดวย สวนอนรกษและปองกนทรพยากร สวนอทยานแหงชาต สวนอนรกษสตวปา สวนฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ และสวนจดการตนนา ภายใตสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 โดยพจารณาระบบดงตอไปน

1) ระบบสนบสนนการตรวจสอบตาแหนงพกดพนททถกบกรก เพอจดทาแผนทแจงใหหนวยงานสนามในพนทเขาดาเนนการ

2) ระบบตรวจสอบและตดตามผลการดาเนนคดเพอวางแผนในการปฏบตงาน 3) ระบบตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทปาดวยสายตา โดยใชภาพถายจาก

ดาวเทยม Landsat 5 TM 1.4.2.2 รวบรวมขอมลสารสนเทศภมศาสตร 6 จงหวด ในพนทรบผดชอบ

สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ประเภทขอมลเชงเสน (Vector) โดยทาการปรบคาพกดภมศาสตรใหอยในระบบ UTM (Universal Transverse Mercator) โซน 48 ประกอบดวย 41 ชนขอมล ดงน

1) เขตจงหวด 2) เขตอาเภอ 3) เขตตาบล 4) ทตงหมบาน 5) เขตเทศบาล 6) ถนนสายหลก 7) ถนนสายรอง 8) ทางรถไฟ 9) สะพาน

4 10) คณภาพดน 11) ชอชดดน 12) ธรณวทยา 13) การใชประโยชนทดน 14) เสนทางนา 15) แหลงนา 16) ระดบนาใตดน 17) บอบาดาล 18) ชนคณภาพลมนา 19) ลมนาหลก 20) ลมนาสาขา 21) ปรมาณนาฝน 22) สถานตรวจวดอากาศ 23) ปาสงวนแหงชาต 24) การจาแนกประเภทการใชทดน (Zoning) 25) ปาเสอมโทรม 26) ผลการแปลภาพถายดาวเทยมป พ.ศ. 2547 27) พนทปาถกบกรกป พ.ศ. 2548 28) อทยานแหงชาต 29) เขตรกษาพนธสตวปา 30) หนวยปองกนรกษาปา 31) หนวยพทกษอทยาน/เขตรกษาพนธสตวปา 32) หนวยงานปาไมอนๆ 33) การสารวจสตวปา 34) สถานททองเทยวตามธรรมชาต 35) เสนระดบความสง 36) ชนความสง 37) สถานทสาคญ 38) แหลงวฒนธรรม 39) โรงเรยน 40) สถานอนามย/โรงพยาบาล 41) โรงงานอตสาหกรรม

5 1.4.2.3 รวบรวมขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat TM ทบนทกในชวงปตางๆ มา

ดาเนนการปรบแกคาพกดภมศาสตรใหอยในระบบ UTM โซน 48 และทาการผสมส แบบผสมเทจ(False Color Composite) ใน Band ท 4-5-3 (R-G-B) ซงจะไดพนทปาเปนสแดง พนทบกรกเปน สขาว และพนทแหลงนา เปนสดา โดยรวบรวมทงสน 13 ชนขอมล ดงน

1) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2542 2) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2543 3) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2544 4) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2545 5) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2546 6) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2547 7) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2548 8) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2549 9) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2550 10) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2551 11) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2552 12) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2553 13) ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2554

1.4.2.4 รวบรวมขอมลภาพถายจากดาวเทยม THEOS ทบนทกในชวงป พ.ศ. 2553 มาดาเนนการปรบแกคาพกดภมศาสตรใหอยในระบบ UTM โซน 48 และทาการผสมส แบบผสมจรง(True Color Composite) ใน Band ท 1-2-3 (R-G-B) ซงจะไดพนทปาเปนสเขยว พนทบกรกเปน สขาว และพนทแหลงนา เปนสนาเงน 1.4.2.5 รวบรวมขอมลภาพถายทางอากาศ (Ortho Photo) ทบนทกในชวงป พ.ศ.2545-2546 โดยทาการตอภาพเปนโซน ในระยะโดยรอบเขตพนทปาอนรกษ 2 กโลเมตร

1.4.2.6 รวบรวมขอมลแผนทภมศาสตร (แผนททหาร) มาตราสวน 1: 50,000 ในเขตพนทอนรกษในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน)

1.4.2.7 การแสดงขอมลโดยใชโปรแกรมประยกต ทพฒนาดวยเขยนคาสง Avenue Script บนโปรแกรมหลก ArcView เพอแสดงขอมลตางๆลงบนแผนท โดยการนาระบบสารสนเทศภมศาสตรเขามาชวยในการวเคราะหขอมล ดงน

1) สามารถแสดงตาแหนงเปาหมายทรบแจง และทราบวาจดดงกลาวอย ในเขตทองทใด มความสมพนธเชงพนทอยางไร โดยการบนทกตาแหนงเปาหมายในระบบพกดแบบ UTM และทาการซอนทบกบขอมลทตองการ

2) สามารถตรวจสอบผลการดาเนนคด เพอการตดตามและวางแผนการปฏบตงานซงสามารถเลอกชนขอมลมาซอนทบพจารณาองคประกอบตางได

6 3) สามารถวเคราะหการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ดวยสายตา

โดยการนาขอมลภาพถายดาวเทยมในแตละชวงปเปรยบเทยบตงแตป พ.ศ. 2542 ถง ป พ.ศ. 2554 4) สามารถแสดงแผนทบนหนาจอและจดพมพแผนท แสดงตาแหนงพนท

เปาหมายทตองการไดอยางรวดเรว 5) สามารถสบคนขอมลทตงหมบานบรเวณระยะทกาหนดตามเงอนไขวาบรเวณ

ดงกลาวมหมบานใด ตงอยบาง 1.5 ขอตกลงเบองตน

1.5.1 การพฒนาระบบภมสารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ผานโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 อยภายใตขอมลสารสนเทศภมศาสตรและภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ทไดรบการสนบสนนขอมลจากสวนภมสารสนเทศ สานกฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มาเพอประโยชนในการจดการทรพยากรปาไมของหนวยงานภาคสนามในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) เทานน โดยไดจดทาเปนแผนสาหรบตดตงโปรแกรมทมการปองกนผไมมสทธและขอสงวนสทธในการคดลอกดดแปลง

1.5.2 โปรแกรมประยกตทพฒนาขนน เนนใหเกดประโยชนกบผใชในระดบปฏบตงาน ซงมความรพนฐานดานคอมพวเตอร ในระดบนอย ถงปานกลาง ในการวเคราะหขอมลเชงพนทในระดบสงผใชงานโปรแกรมประยกต สามารถเรยกใชโปรแกรมเสรมได ทงนขนอยกบปจจยและองคประกอบอนๆ รวมทงความรความสามารถเฉพาะดานของแตละบคคลทจะกาหนดเงอนไข โดยในการศกษานไมไดกาหนดเฉพาะเพอใหเกดความคลองตวของผใช

1.5.3 เครองมอทใชในการศกษา 1.5.3.1 ฮารดแวร

1) เครองคอมพวเตอร :ซงมคณลกษณะขนตา CPU Intel Pentium 4 ความเรว 2.4 GHz หนวยความจาสารอง 512 MB Hard Disk 80 GB การดแสดงผล Geforce4 MX 64 MB

2) เครองรบสญญาณดาวเทยม GPS ยหอ Garmin รน 76 3) เครองพมพแผนทเลเซอร ส ขนาด A3 ยหอXEROX 4350

1.5.3.2 ซอฟตแวร 1) โปรแกรม ArcView 3.3 Evaluation Edition (Software DEMO อาย 1

เดอน จาก บรษท ESRI ประเทศไทย จากด) 2) โปรแกรม Erdas Images 9.2 (Software ไดรบความอนเคราะหใหยมใชจาก

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช สาหรบการใชงาน)

7 3) โปรแกรมระบบปฏบตการ Windows XP หรอระบบปฏบตการ Window 7

ในรน 32 bit 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.6.1 ไดฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน)ทสามารถสนบสนนการปฏบตงานดานปาไมทมความถกตอง และภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ทสามารถนาใชเพอการตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทปาดวยสายตาได

1.6.2 ไดโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงาน ดานปาไมโดยเจาหนาทสามารถเรยกใชงานขอมลสารสนเทศภมศาสตรไดโดยสะดวก รวดเรว และสามารถใชในการวเคราะหหรอวางแผนในการตดสนใจได

1.6.3 การตรวจตดตามการเปลยนแปลงของพนทปาไมทาไดสะดวกและรวดเรวขน 1.6.4 สงเสรมและสรางทศนคตทดตอการใชงานขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรโดยการใช

งานผานโปรแกรมประยกตทไดพฒนาขนไดโดยสะดวก 1.7 นยามศพทเฉพาะ

ภมสารสนเทศ หมายถง การบรณาการความรและเทคโนโลยทางดานการสารวจระยะไกล (Remote Sensing : RS) ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System : GIS) และระบบการกาหนดตาแหนงบนโลก (Global Positioning System : GPS) เพอประยกตใชในงานดานตางๆใหเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยใชกระบวนการของการใชคอมพวเตอรฮารดแวร (Hardware) ซอฟตแวร (Software) ขอมลทางภมศาสตร (Geographic Data) และการออกแบบ (Personnel Design) เพอเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบขอมล การปรบปรงขอมล การคานวณและการวเคราะหขอมล ใหแสดงผลในรปของขอมลทสามารถอางองไดในทางภมศาสตร หรอหมายถงการใชสมรรถนะของคอมพวเตอรในการจดเกบ จดการ และการใชขอมลเพออธบายสภาพตางๆ บนพนผวโลก โดยอาศยลกษณะทางภมศาสตรเปนตวเชอมโยงความสมพนธระหวางขอมลตาง ๆ (สานกพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552)

Avenue Script เปนคาสงทใชในโปรแกรม ArcView ทใชควบคมใหเครองคอมพวเตอรทางานอยางมขนตอน โดยมหลกการทางานทอาศยความสมพนธแบบเชงวตถ โดยสามารถทาการปรบปรงหรอดดแปลงรปแบบหนาตาง (Graphic User Interface : GUI) ไดเหมอนการเขยนโปรแกรมเชงวตถทวๆ ไป (อทย, 2547)

บทท 2

เอกสารงานวจยทเกยวของ

ในการจดทาผลงานในครงน ผพฒนาไดศกษาเอกสารวชาการและบทความทเกยวของกบ ระบบภมสารสนเทศ การประยกตใชขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร และงานเกยวกบการจดการทรพยากรปาไม โดยแบงขอมลในดานตางๆ ดงน

1. งานวจยทเกยวของ 2. แนวความคดในการพฒนาระบบ 3. เทคโนโลยภมสารสนเทศ 4. ระบบสารสนเทศภมศาสตร 5. พนฐานทวไปเกยวกบการสารวจขอมลระยะไกล 6. โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร ArcView

2.1 งานวจยทเกยวของ

ศรสะอาด (2537) กลาววา การใชคอมพวเตอรเพอการทาแผนทและการวเคราะหพนท แสดงถงการพฒนาทางดานการนาเขาขอมลดวยระบบอตโนมต การวเคราะหขอมล และการนาเสนอขอมลไปพรอมๆกนในศาสตรตางๆ ไดแก การทาแผนทโฉนด การทาแผนทภมประเทศ การทาแผนทเฉพาะเรอง วศวกรรมโยธา ภมศาสตร การสารวจ การวางผงเมองและชนบท โครงขายสาธารณปโภค การรบรระยะไกลและการวเคราะหภาพ มความสมพนธกนอยางกวางๆ ซงทกศาสตรตางกมงสการดาเนนการในรปเดยวกน คอการพฒนาเครองมอชดหนงทมความสามารถสงในการเกบรวบรวม บนทก คนคน เปลยนแปลง และแสดงขอมลพนทจากโลกทเปนจรง เพอวตถประสงคเรองหนงเรองใดโดยเฉพาะเครองมอชดนประกอบกนเปนระบบสารสนเทศภมศาสตร ระบบดงกลาว ไดนามาใชในองคกรทรพยากรสงแวดลอมและวางแผนของรฐบาลและเอกชนเพมมากขนเปนลาดบ เพอบนทกคณลกษณะของทรพยากรทางพนทของโลก ซงไดแก ทดน นา ดน พชพรรณ ประชากร ในรปแบบเชงตวเลข ฐานขอมลเชงตวเลขเหลานเขามาแทนทแผนทกระดาษ ชวยในการวเคราะหเชงปรมาณเกยวกบขอมลทางพนททซบซอนและการทาแบบจาลองกบนโยบายทางพนททมการนาเสนอทาไดอยางรวดเรว

Demers (1997) กลาวถง ระบบสารสนเทศภมศาสตรวาเปนระบบสมยใหม ทเปนเครองมอชวยในการจดการขอมลแผนท โดยการแทนทขอมลแผนทดวยขอมลเชงตวเลขจานวนมาก ทมความสมพนธและครอบคลมขอมลทกอยางในแผนท โดยแยกขอมลออกจากกนเปนเรองๆ และทสดจะเปนการนาขอมลตางๆ เหลานนมารวบรวมเพอคานวณ และใหความหมายออกมาเพอใชเปนคาตอบสาหรบผตดสนใจ การเจรญเตบโตทเกดขนกบระบบสารสนเทศภมศาสตร ประกอบกบเทคโนโลยทมความกาวหนาและมประสทธภาพมากยงขน จะเปนตวชใหเหนถงประสทธภาพและสมรรถภาพทเพมขนของระบบสารสนเทศภมศาสตร

9 สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2546) กลาวถง การใชภาพถายจากดาวเทยมใน

การประเมนความเปลยนแปลงของพนทปาไมในประเทศไทยวา แมวาปาไมจะเปนทรพยากรธรรมชาตประเภททสามารถปลกขนทดแทนได (Renewable Natural Resource) แตปรากฏวาในชวงระยะเวลา 25 ปทผานมาตงแตป พ.ศ. 2516 ถง พ.ศ. 2541 พนทปาไมของประเทศไทยถกบกรกแผวถางทาลายมาโดยตลอด โดยการลกลอบตดฟนไม เพอนาไปใชกอสรางบานเรอน และการบกรกเพอนาพนทไปทาการเกษตร นอกจากนยงมไฟปาซงเผาไหมเปนประจาทกปอกดวย จงมความจาเปนตองนาวทยาการและเทคนคทางดานการสารวจขอมลจากระยะไกล (Remote Sensing) มาใชในการสารวจตรวจสอบหาขอมลใหทนสมยอยตลอดเวลา

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2548) กลาวถงวธในการประเมนผลและตดตามการเปลยนแปลงของพนทปาไม โดยการสารวจขอมลระยะไกลวา จะใชวธการจดพมพภาพถายดาวเทยม Landsat 5TM มาตราสวน 1 : 50,000 ทบนทกขอมลระหวางเดอนมกราคม ถงเดอนเมษายน พ.ศ. 2548 พรอมขอบเขตการปกคลมของพนทปาไม (Forest Cover Area) ป พ.ศ. 2547 ทไดจากการแปลตความขอมลภาพถายดาวเทยมโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เพอใชสาหรบการแปลตความพนทปาไมทถกบกรกทาลายระหวางป พ.ศ. 2547 ถง พ.ศ. 2548 และใชการสารวจขอมลภาคสนามเพอสารวจสภาพการใชประโยชนทดนและการถอครองพนท

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2547) กลาวถง โครงการจดการทรพยากร ปาไมและสงแวดลอมอยางยงยน ในพนทลมนาชวา แผนงานในการเรงรดการปลกฟนฟพนทปาอนรกษทมสภาพเสอมโทรม โดยมวตถประสงคในการฟนฟและเพมศกยภาพของระบบนเวศปาไมใหกลบคนมระบบนเวศทสมบรณเปนแหลงตนนาทด และลดการพงทลายของหนาดนในพนทสงชนและตกตะกอนกอนไหลลงสลานาในรองหวย และยงเปนการสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถน องคกรประชาชน มสวนรวมในการปลกฟนฟปาในพนทลมนา มกจกรรมทจะตองดาเนนงานทสาคญ คอการกอสรางฝายผสมผสาน (Check Dam) เพอชะลอการไหลของนาและดกตะกอน 2.2 แนวความคดในการพฒนาระบบ

ในปจจบนโลกไดกาวเขาสยค “โลกาภวฒน” ยคของขอมลขาวสาร (Information) ทาใหวถการดาเนนชวตของมนษยเปลยนแปลงไปมนษยมทางเลอกในการบรโภคสงตางๆ มากขนเพราะมนษยไดรบการบรโภคขอมลขาวสารไดหลากหลายขนทงจากทางวทย โทรทศน หนงสอพมพ อนเตอรเนต และสออนๆ อกมากมายจงทาใหกระบวนการดาเนนทางธรกจหรอองคกรหนวยงานภาครฐเปลยนแปลงไปดวย ในการดาเนนธรกจตางๆ จาเปนจะตองตดสนใจในพนฐานความถกตอง และรวดเรว ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (Management Information System : MIS) จงไดถกพฒนาขนใหทนสมยโดยผบรหารจาเปนตองมความรในการใชขอมลสารสนเทศ และตองทราบวาจะสบหาขอมลตางๆ ไดจากทใด เพอนาขอมลตางๆ มาใชในการสนบสนนการตดสนในหนวยงานของตน

ในอดตทผานมา ขอมลภมศาสตรจะเขาใจถงเฉพาะในเรองของการจดทาแผนท ซงมการเกบขอมลในรปแบบเอกสาร แตปจจบนเทคโนโลยทางคอมพวเตอรไดเจรญกาวหนา และเขามามบทบาทในงานดานแผนทและการจดเกบขอมล ซงมรปแบบในการจดเกบในลกษณะขอมลเชงตวเลข ทสามารถนามาวเคราะหไดอยางรวดเรว ทเรยกวา ระบบสารสนเทศภมศาสตร ซงไดเรมเขามามบทบาทในการวางแผนจดการทรพยากร โดยหนวยงานภาครฐ

10 ทมหนาทรบผดชอบทางดานการจดการทรพยากรธรรมชาต โดยในปจจบนมผนาไปประยกตใชในงานดานตางๆหลายสาขา เชน การจดการทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม การวางแผนจราจร ดานการเกษตร ดานการพฒนาชมชน และดานผงเมอง เปนตน

ปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศทางภมศาสตรไดเขามามบทบาทในการปฏบตงานดานปาไม โดยจดวาเปนเครองมออยางดยง ในการสนบสนนการปฏบตงานดานปาไมทงดานการวเคราะห การรายงานสถานการณและการวางแผนการปฏบตงาน และจากองคความรและประสบการณในการปฏบตงานดานปาไม ในดานการปองกนและอนรกษทรพยากรมาอยางตอเนองพบวาเจาหนาททปฏบตงานดานปาไมทกหนวยงาน จะมปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานทเหมอนกน ไดแก ปญหาในการอานแผนท การใชเครองมอ GPS การนาเขาขอมลจากการเดนลาดตระเวนปา การแสดงจดทพบลงบนแผนท หรอการไดรบรายงานจดเกดไฟไหมปา หรอตรวจพบการกระทาผด รวมถงการเขาถงขอมลภมสารสนเทศ ตางๆ อาท ขอมลภาพถายจากดาวเทยม ภาพถายทางอากาศ เพอมาใชประกอบการสนบสนนการตดสนใจ ตามนโยบายของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช จากประสบการณทผานการอบรมความรดานภมสารสนเทศ มาอยางตอเนอง ตงแตป พ.ศ. 2544 และความรทไดจากการศกษาระดบปรญญาโทดานเทคโนโลยสารสนเทศการเกษตรและพฒนาชนบท จงไดแนวคดในการพฒนาโปรแกรมในระบบคอมพวเตอรในระบบฐานขอมล GIS ทมเมนเปนภาษาไทย สามารถเรยกด คนหา และทราบตาแหนงตามพกดทตองการได ภายในพนทรบผดชอบ สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ทรวบรวมขอมลภมสารสนเทศใหผใชงานสามารถเขาถงขอมลไดอยางงาย เรยกใชงานขอมล และจดพมพแผนทเพอแสดงจดตาแหนงทสนใจ โดยไดจดอบรมและเผยแพรแกผปฏบตงานภาคสนามไดนามาใชสนบสนนการปฏบตงานและไดมการพฒนามาอยางตอเนอง

แกว (2549) กลาววา ประเทศไทยมประสบการณเกยวกบการสารวจระยะไกลดวย ดาวเทยมมาแลวไมตากวา 35 ป โดยเฉพาะอยางยงการประยกตใชขอมลจากดาวเทยมในดานตางๆ โดยหนวยงานทเปนองคกรภาครฐ ภาคเอกชน และสถาบนการศกษา ผลงานทเปนเอกสารอาจกลาวไดวามอยมากมาย และในหลายสาขาวชา แตในหลายๆโครงการทมผลงานออกมา มอยจานวนนอยเทานนทผลงานทผานมาเหลานนจะไดรบการนาไปใชในระดบปฏบตการ (Operational) ในงานดานตางๆ ตามวตถประสงค หรอความตงใจของผดาเนนโครงการ และทมอยอกเปนจานวนมากไมไดรบการนาไปใชงานจรง หรอใชงานไมได ทงทบางโครงการตองลงทนไปเปนจานวนมหาศาล

การพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการ ในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) โดยไดนาระบบสารสนเทศภมศาสตร เขามาใชในการปฏบตงานทงในดานการจดเกบขอมล การจดการขอมล การวเคราะหขอมล และการจดทาแผนทในพนทรบผดชอบ แตเนองจากการใชงานโปรแกรมดานสารสนเทศภมศาสตร โดยเฉพาะอยางยง โปรแกรม ArcView เปนโปรแกรมทมลกษณะการใชงานทมหลายขนตอน ทาใหเจาหนาทในระดบปฏบตการซงมพนฐานในดานการใชงานโปรแกรมคอมพวเตอรนอย ไมเกดความสนใจทจะนาขอมลสารสนเทศภมศาสตรมาใช จงมแนวคดทจะดาเนนการศกษาและพฒนา โปรแกรมประยกตใชขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงาน ในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 ขน โดยการเขยนชดคาสง Avenue ซงเปนคาสงททางานบนโปรแกรม ArcView

11 โดยการปรบคาสงการใชงานใหสามารถเรยกขอมล การสบคนขอมล การนาเขาขอมล และจดพมพแผนทตางๆททาไดสะดวก รวดเรวภายใตคาสงภาษาไทยบนหนาตางการทางาน

ผลงานการพฒนาระบบโปรแกรมประยกตน ไดนาเอาเทคนค Water Fall Model (WFM) ซงเปนโมเดลทนยมใชในการพฒนาระบบ เขามาชวยในการพฒนาและออกแบบระบบ เทคนคนไดแบงกระบวนการดาเนนงานเปนขนตอน ดงตอไปน (จรณต, 2540)

2.2.1 การวเคราะหและใหคาจากดความของระบบ (Requirement Analysis and Definition) ในขนตอนนผออกแบบและผใชระบบจะไดพดคยใหเปนทเขาใจวา เปาหมายและโครงสราง

ระบบงานทผใชระบบงานตองการคออะไร 2.2.2 การออกแบบระบบและซอฟแวร (System and Software Design)

ในการออกแบบระบบงาน ผออกแบบจะตองคานงถงโครงสรางของฮารดแวรและซอฟตแวรทจาเปนตองพฒนาหรอจดหามาใชงาน โดยในสวนของการออกแบบซอฟแวรเปนการกาหนดโครงสรางหลกของโปรแกรมทจะถกพฒนาขนมา

2.2.3 การกาหนดสรางและทดสอบหนวยยอย (Implementation and Unit Testing)

ในขนตอนนเปนการแบงสวนของซอฟตแวรออกเปนหนวยของโปรแกรมยอยๆ และเมอเขยนโปรแกรมแตละหนวยยอยเสรจแลว กจะมการตรวจสอบวาแตละหนวยมความถกตองตรงตามรปแบบทกาหนดไว

2.2.4 การเชอมโยงและการทดสอบทงระบบ (Integration and System Testing) โปรแกรมยอยแตละสวนจะถกนามาประสานรวมกนเปนระบบงาน หลงจากนนทงระบบซอฟตแวร

ทพฒนาขนตองไดรบการตรวจสอบ เพอใหแนใจวาตรงตามแผนทไดออกแบบระบบไว และสามารถทางานไดอยางถกตอง เมอทดสอบเปนทพอใจแลวจงนาระบบเสนอตอผใชระบบ

2.2.5 การตดตงใชงานและบารงรกษา (Operation and Maintenance) ขนตอนนเปนขนตอนทใชเวลานานทสด เมอระบบถกตดตงและใชงานจรงแลวจะบารงรกษาระบบ

โดยการแกไขขอผดพลาดทอาจไมเคยพบมากอนในชวงการพฒนาระบบหรอเปนการปรบแตงระบบใหสวยงาม มประสทธภาพการทางานดยงขน ในขนตอนนจะมการยอนกลบไปพจารณาและปรบแตง และแกไขในสงทไดกาหนดไวใน 4 ขนตอนทผานมาแลวตามทเหนเหมาะสมในภายหลง

โมเดลในการพฒนาแบบ Water Fall Model นไดรบความนยมในการประยกตใชพฒนาระบบงานในดานตางๆ ซงไดนาเอาหลกการดงกลาวเขามาประยกตใชในการพฒนาระบบ เพอใหไดโปรแกรมประยกตใชขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 ตงแตในชวงป พ.ศ. 2552 จนถงปจจบน Version 2012 ทมประสทธภาพด

12 2.3 เทคโนโลยภมสารสนเทศ เทคโนโลยภมสารสนเทศ (Geo-information technology) หมายถง การบรณาการความรและเทคโนโลยทางดานการรบรจากระยะไกล (Remote Sensing : RS) ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System : GIS) และระบบกาหนดตาแหนงบนโลก (Global Positioning System : GPS) เพอประยกตใชงานในดานตางๆใหเปนอยางมประสทธภาพ โดยทวทยาการดานการรบรจากระยะไกลซงเปนเทคโนโลยทสาคญในการศกษาองคประกอบตางๆ บนพนโลกและในชนบรรยากาศ เพอศกษาและตดตามการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทางธรรมชาตได โดยการเลอกใชขอมลจากดาวเทยม ทมความละเอยดของภาพและประเภทของดาวเทยมหลากหลาย ขนอยกบการประยกตใชในแตละเรอง นอกจากนขอมลจากการสารวจจากระยะไกลเปนขอมลทไดมาอยางรวดเรว สามารถตอบสนองความตองการไดทนท สาหรบระบบสารสนเทศภมศาสตร สามารถจดการขอมลเชงพนท วเคราะหขอมลและประยกตใชในการวางแผนการจดการทรพยากรธรรมชาตตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนระบบกาหนดตาแหนงบนโลกสามารถนามาใชกาหนดตาแหนงเชงพนท และตดตามการเคลอนทของคนและสงของไดอยางรวดเรวและแมนยา เทคโนโลยภมสารสนเทศจงเปนวทยาการทสาคญทหลายหนวยงานไดนามาพฒนาประเทศไทยหลากหลายดาน เชน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เกษตร ผงเมอง การจราจรและการขนสง ความมนคงทางการทหาร ภยธรรมชาต และการคาเชงธรกจ ผลการวเคราะหดวยเทคโนโลยภมสารสนเทศสามารถนามาประกอบการวางแผนการตดสนใจในเรองตางๆไดอยางถกตองและรวดเรว 2.4 ระบบสารสนเทศภมศาสตร

ระบบสารสนเทศภมศาสตร หรอ ระบบ GIS เปนเครองมอทใชในการวเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial Data) โดยขอมลในลกษณะตางๆ ในพนทททาการศกษาจะถกนามาจดใหอยในรปแบบทมความสมพนธเชอมโยงซงกนและกน ซงจะขนอยกบชนดและรายละเอยดของขอมลนนๆ เพอใหไดผลลพธทดทสด

สเพชร (2544) กลาววา “ระบบสารสนเทศภมศาสตร” เปนระบบโปรแกรมทสามารถนาไปใชในการสรางและวเคราะหขอมลรปทรงสณฐานของวตถทกอยางบนผวโลก (Spatial) เกยวกบระบบแผนท ภาพถายทางอากาศและแผนผงตางๆ ของลกษณะภมประเทศทงทเกดขนเองตามธรรมชาต และมนษยสรางขน สงเหลานสามารถแปลออกมาเปน “รหสอเลคโทรนค” ซงเรยกออกมาใชงาน แกไข และวเคราะหขอมลได

สรรคใจ (2542) กลาววา ระบบสารสนเทศภมศาสตร คอ ระบบสารสนเทศทออกแบบขนมาเพอใชรวบรวม จดเกบ วเคราะหขอมลภมศาสตร รวมทงการคนหาขอมลและการแสดงผลขอมลสารสนเทศ หรออกนยหนง ระบบสารสนเทศภมศาสตร เปนทงระบบฐานขอมลทมความสามารถในการจดการขอมลเชงพนท โดยอยในรปของแผนทเชงเลข ขอมลเชงคณลกษณะและระบบปฏบตการเพอการวเคราะหขอมลเหลานน ไดผลออกมาเปนขอมลสารสนเทศ เพอนาไปใชประโยชนในการตดสนใจ

2.4.1 องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร

13 องคประกอบหลกของระบบสารสนเทศภมศาสตร แบงออกเปน 5 สวน คอ 2.4.1.1 ฮารดแวร (Hardware) คอ ตวเครองคอมพวเตอรและอปกรณทเกยวของตางๆ เชน

Digitizer, Scanner, Plotter, Printer และGPS เปนตน 2.4.1.2 ซอฟตแวร (Software) คอ โปรแกรมชดคาสงทสงใหคอมพวเตอรทางานตามทเรา

ตองการ เชน โปรแกรม Arc/Info MapInfo ArcView เปนตน ซงประกอบดวยฟงกชนการทางานและเครองมอทจาเปนตางๆ สาหรบนาเขาขอมล และปรบแตงขอมล จดระบบฐานขอมล เรยกคน วเคราะห และจาลองภาพ

2.4.1.3 บคลากร (People Ware) คอ ผซงปฏบตงานซงเกยวของกบการใชงาน ระบบสารสนเทศภมศาสตร เชน ผนาเขาขอมล ชางเทคนค ผดแลระบบฐานขอมล ผเชยวชาญสาหรบการวเคราะหขอมล ผบรหารซงตองใชขอมลในการตดสนใจ บคลากรจะเปนองคประกอบทสาคญทสดในระบบสารสนเทศภมศาสตร เนองจากถาขาดบคลากร ขอมลทมอยมากมายมหาศาลนน กเปนเพยงขยะไมมคณคาใดเลย เพราะไมไดถกนาไปใชงาน อาจจะกลาวไดวา ถาขาดบคลากรกจะไมมระบบสารสนเทศภมศาสตร

2.4.1.4 วธการปฏบตงาน (Procedure) คอ วธการทองคกรนนๆ ไดนาระบบ สารสนเทศภมศาสตรไปใชงาน โดยแตละระบบแตละองคกรยอมมความแตกตางกนออกไป ดงนน ผปฏบตงานจะตองเลอกวธการในการจดการกบปญหาทเหมาะสมทสดสาหรบหนวยงานนนๆ

2.4.1.5 ขอมล (Data) คอ ขอเทจจรงทเกดขนและเปนสงทเราตองปอนใหกบ คอมพวเตอรในการประมวลผลเปนผลลพธออกมาโดยขอมลตางๆ ทใชในระบบสารสนเทศภมศาสตร จะถกจดเกบในรปแบบฐานขอมล ซงมความสาคญรองลงมาจากบคลากร

2.4.2 ลกษณะขอมลภมศาสตร 2.4.2.1 ปรากฏการณ หรอวตถตางๆทอยรอบๆ ตวเรา

1) สภาพแวดลอมทางธรรมชาต 2) สภาพแวดลอมทมนษยสรางขน

2.4.2.2 แสดงลงบนแผนทดวย 1) จด (Point) 2) เสน (Line) 3) พนท (Area หรอ Polygon) 4) ตวอกษร (Text)

2.4.2.3 อธบายลกษณะสงทปรากฏดวย 1) ส (Color) 2) สญลกษณ (Symbol) 3) ขอความบรรยาย (Annotation) 4) ทตง (Location)

ลกษณะขอมลภมศาสตรจะตองแสดงถงทตงทางภมศาสตรและทตงสมพนธของสถานทหรอสงตางๆ บนโลก

14 2.4.3 ลกษณะขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร

ในทางภมศาสตรแบงประเภทขอมลออกเปน 2 ประเภท คอ 2.4.3.1 ขอมลเชงพนท เปนขอมลทสามารถอางองกบตาแหนงทางภมศาสตรทาง

ภาคพนดน ซงแตกตางกบระบบสารสนเทศเพอการบรหารจดการ ทเปนระบบงานคอมพวเตอรซงผสมผสานกบการทางานดวยมอเพอจดทาขาวสารขอมล หรอสารสนเทศสาหรบผบรหารในการตดสนใจ จะเหนวาระบบสารสนเทศเพอการบรหารจดการนนไมจาเปนตองอางองกบตาแหนงทางภมศาสตร

2.4.3.2 ขอมลทไมอยในเชงพนท (Non–Spatial Data) เปนขอมลทเกยวของกบ คณลกษณะตางๆในพนทนนๆ ไดแก ขอมลการถอครองทดน ขอมลปรมาณธาตอาหารในดน และขอมลเกยวกบสภาวะเศรษฐกจและสงคม เปนตน

2.4.4 การนาเขาขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร การนาเขาขอมล หมายถง การกาหนดรหสใหแกขอมล แลวบนทกขอมลเหลานนลงฐานขอมลการ

นาเขาขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรอาจนาเขาไดดงกระบวนการดงตอไปน 2.4.4.1 การนาเขาขอมลในเชงพนท วธการนาเขาขอมลทางพนทในระบบ

สารสนเทศภมศาสตรมหลายวธซงขนอยกบอปกรณของหนวยงานนนๆ หรองบประมาณทสามารถจดซอ ลกษณะของการใชงาน และชนดของขอมลทจะนาเขาดวย ภาพถายทางอากาศและภาพถายดวยระบบการรบรระยะไกล (Remotely Sensed Imagery) และขอมลจากการสารวจภาคสนาม

2.4.4.2 การนาเขาขอมลเชงคณลกษณะ (Attribute Data) เปนขอมลรายละเอยดทเกยวของทไมองกบพนท ไดแก คณลกษณะของขอมลเชงพนทซงจาเปนตองมการจดการในระบบสารสนเทศภมศาสตร ซงแสดงดวยส สญลกษณ หรอตาแหนงบนแผนทขอมลเกยวกบประเภทของถนน อาจรวมถงสญลกษณแผนทซงมอยตามปกตแลว เมอผใชงานตองการบนทกขอมลเกยวกบความกวางของถนน หรอความหนาของชนซเมนต ชนดของซเมนต วธการสราง หรอถาทาการเกบขอมลหมบาน จะเกบขอมลในเชงคณลกษณะ เปนจานวนครวเรอน จานวนประชากรเพศชาย จานวนประชากรเพศหญง จานวนผมสทธเลอกตง รายได

2.4.4.3 การเชอมขอมลในเชงพนทกบขอมลในเชงคณลกษณะ ในการจดเกบ ขอมลในเชงพนทจะมการกาหนดรหส (Key Field) ในแตละขอมล (Record) ทจะใชเปนตวเชอมความสมพนธระหวางขอมลในเชงพนทและขอมลในเชงคณลกษณะใหสามารถเชอมความสมพนธของขอมลทงสองรปแบบได โดยอาจทาในลกษณะการเชอมแบบชวคราว หรอการเชอมตอแบบถาวร ในกระบวนการดงกลาวจะตองคานงถงขนาดของขอมลทจะมขนาดใหญเพมขนไปดวย 2.5 พนฐานทวไปเกยวกบการสารวจขอมลระยะไกล

ชรตน (2548) ไดกลาวถง การสารวจขอมลระยะไกล วา เปนวทยาศาสตรและศลปะของการไดมาซงขอมลเกยวกบวตถ พนท หรอปรากฏการณจากการวเคราะหขอมล โดยการใชเครองมอโดยไมสมผสวตถเปาหมาย แตจะใชคลนแมเหลกไฟฟา เปนสอในการไดซงขอมลดงกลาว

15 รศม (2545) กลาววา การรบรระยะไกล หมายถง การสารวจ การหาขอมลหรอขาวสารเกยวกบวตถ

หรอสงของ หรอพนทเปาหมายซงอยไกลจากเครองมอทใชวดหรอใชบนทก โดยทเครองมอเหลานนไมไดสมผสกบวตถเปาหมาย คอเครองมอทใชตรวจบนทกไดรบการนาขนไปบนอากาศยาน (เครองบนและบอลลน) หรอยานอวกาศ (ดาวเทยม) ทาใหมองลงมายงบรเวณทศกษาไดบรเวณกวาง เพอรบและบนทกสญญาณทเปนขอมลทสงขนไปในลกษณะพลงงานไฟฟาในรปของการสะทอนพลงงาน

2.5.1 กระบวนการในการสารวจขอมลระยะไกล โดยทวไปแลวพนฐานเกยวกบการสารวจขอมลระยะไกลม 2 กระบวนการ คอ 2.5.1.1 การไดมาซงขอมล (Data Acquisition) มองคประกอบ คอ

1) แหลงพลงงาน (Energy Source) หมายถง แหลงพลงงานทใชในการ บนทกขอมลซงมแหลงมาจากธรรมชาต คอ ดวงอาทตยโดยถอวาเปนแหลงพลงงานทมความสาคญอยางยง เพราะระบบการบนทก จะบนทกโดยอาศยการสะทอนของพลงงานของวตถจากคลนแมเหลกไฟฟาทมาจากดวงอาทตย และถอเปนจดเรมตนของการบวนการรบรระยะไกลทเปนระบบทใชพลงงานธรรมชาต (Passive Remote Sensing)

2) การเคลอนทของพลงงาน (Propagation of Energy) เปนการเคลอนท ของพลงงานผานชนบรรยากาศตางๆ มายงพนผวโลกซงตองมปฏสมพนธกบชนบรรยากาศชนตางๆ จนถงพนผวโลกทาใหเกดปรากฏการณตางๆ หลายอยางทมผลทาใหพลงงานทสะทอนกลบสญเสยได

3) ปฏสมพนธของพลงงานกบลกษณะพนผวโลก เมอคลนแมเหลกไฟฟา เคลอนทจากแหลงกาเนด คอ ดวงอาทตยมายงชนบรรยากาศจนถงพนผวโลก จะเกดปฏสมพนธของพลงงานกบพนผวโลก ทาใหเกดปรากฏการณหลายอยาง เชนการดดกลนของพลงงานของนน หรอการสะทอนของวตถ

4) ระบบการบนทกขอมล (Sensing System) เมอพลงงานทสะทอนจาก วตถบนผวโลกกลบไปยงชนบรรยากาศกจะเปนหนาทของระบบบนทกขอมล ทตดตงไวบนดาวเทยมหรอยานอวกาศอน ๆ ทจะทาหนาทในการบนทกคาสะทอนเหลานนไว และจะทาการสงขอมลกลบมายงสถานรบภาคพนดนเพอประมวลผล

5) ขอมลทไดรบทงในรปแบบภาพและขอมลเชงตวเลข โดยทวไปแลวเราจะใชเครองบนทก (Sensor) บนทกการสะทอน หรอการเปลงรงสของพนผวโลก

2.5.1.2 การวเคราะหขอมล (Data Analysis) ประกอบดวย 1) กระบวนการแปลภาพทงวธการแปลโดยใชสายตา (Visual) และการ

แปลดวยขอมลเชงตวเลข โดยมขอมลอางองอนๆ ประกอบ 2) ผลตผลของการแปลภาพทงในรปแผนทหรอตวเลข เชน แผนทสภาพการใชทดน เปน

ตน 2.5.2 คณลกษณะขอมลดาวเทยม

สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2546) กลาวถง ลกษณะของขอมลดาวเทยมวาภาพจากดาวเทยมสารวจทรพยากรทบนทกดวยกลองหลายชวงคลน วามคณสมบตพเศษแตกตางจากกลองถายภาพธรรมดา คอ

16 2.5.2.1 เปนขอมลเชงตวเลข ทมความละเอยดของคาการสะทอนชวงคลนแสง

เปนระดบเขมสเทา จานวน 256 ระดบ ซงสามารถนาขอมลทมปรมาณมากเหลานไปผลตเปนภาพขาวดาและภาพสผสม ตลอดจนนามาวเคราะหดวยเครองคอมพวเตอร ทาใหมความถกตองยงขน และยงสามารถนาไปบรณาการในระบบสารสนเทศภมศาสตรไดสะดวกและมประสทธภาพ

2.5.2.2 ขอมลทบนทกสามารถสงมายงสถานรบภาคพนดนไดทนท (Real Time) ทาใหไดขอมลททนสมย

2.5.2.3 การบนทกขอมลเปนบรเวณกวาง (Synoptic Views) ภาพจากดาวเทยมภาพหนงๆ ครอบคลมพนทกวาง ทาใหไดขอมลในลกษณะตอเนองในระยะเวลาบนทกภาพสนๆ ซงชวยใหสามารถศกษาสภาพแวดลอมตางๆ ในบรเวณกวางตอเนองในเวลาเดยวกนทงภาพ

2.5.2.4 การบนทกภาพไดหลายชวงคลน ดาวเทยมสารวจทรพยากรมระบบกลองทบนทกภาพไดหลายชวงคลนในบรเวณเดยวกน ทาใหแยกวตถตางๆบนพนผวโลกไดอยางชดเจน เชน ดาวเทยม Landsat 1,2,3 ระบบ MSS (Multispectral Scanner System) และดาวเทยม MOS ระบบ MESSR (Multispectral Electron Self – Scanning Radiometer) ทม 4 ชวงคลน ดาวเทยม Landsat 4,5 ระบบ TM (Thematic Mapper) ม 7 ชวงคลน

2.5.2.5 การบนทกภาพซาในบรเวณเดม (Repetitive Coverage) ดาวเทยมสารวจทรพยากรมวงโคจรจากเหนอลงใต (Polar Orbit) และกลบมายงจดเดมในเวลาทองถนอยางสมาเสมอ และในชวงเวลาทแนนอน อาท Landsat ทกๆ 16 วน MOS ทกๆ 17 วน และ SPOT ทกๆ 26 วน ทาใหไดขอมลบรเวณเดยวกนหลายๆ ชวงเวลา สามารถเปรยบเทยบและตดตามการเปลยนแปลงตางๆบนผวโลกไดเปนอยางด

2.5.2.6 ภาพจากดาวเทยมใหความละเอยดหลายระดบ มผลดในการเลอกนาไปใช ประโยชนในการศกษาดานตางๆ ตามวตถประสงค เชน ภาพในระบบ Panchromatic ของดาวเทยม IRS ความละเอยดภาพ 5.8 เมตร สามารถศกษาตวเมอง เสนทางคมนาคมระดบหมบาน ภาพในระบบภาพวาดภาพหลายชวงคลนของดาวเทยม SPOT ใหความละเอยดภาพ 20 เมตร ใชศกษาการบกรกพนทปาไมเฉพาะจดเลกๆ และแหลงนาขนาดเลก ภาพจากดาวเทยม Landsat 5 และ 7 ความละเอยดภาพ 30 เมตร ศกษาสภาพการใชทดนระดบจงหวด เปนตน

2.5.3 การใชประโยชนขอมลดาวเทยมในประเทศไทย รศม (2545) กลาววา การพฒนาประเทศทจะกอใหเกดถาวรภาพอยางยงยน จาเปนตองอาศย

เทคโนโลยทเหมาะสมและขอมลททนสมย เพอใหการบรหารและจดการทรพยากร ธรรมชาตทมอยอยางจากดใหมประสทธภาพสงสด เหมาะสมกบสภาพความเปนจรง และปราศจากปญหาทางดานสงแวดลอม

ขอมลจากดาวเทยมแตละดวงจะมการบนทกขอมลในชวงคลนตางๆ กน ซงการบนทกขอมลแตละชวงนเรยกวา แบนด (Band) ในแตละแบนดจะมคาความแตกตางของการสะทอนพลงงานในแตละชวงคลน และจากคณสมบตของวตถแตละประเภทซงจะใหคาสะทอนพลงงานในชวงคลนตางๆ ทแตกตางกนไป จงสามารถนาขอมลดงกลาวมาจาแนกวตถตางๆออกจากกนไดโดยทวไปแลวการจาแนกอาศยคณสมบต 3 ประการ คอ

2.5.3.1 ลกษณะความแตกตางๆทางแสง วตถแตละชนดจะสะทอนพลงงานคลน

17 แสงในแตละชวงคลน แตกตางกนไปขนกบคณสมบตของวตถนนๆ ทาใหขอมลทปรากฏบนภาพดาวเทยมมความแตกตางกนในลกษณะตอไปน

1) สและระดบความเขมของส (Color, Tone) วตถทมการสะทอน พลงงานคลนแสงในชวงคลนนนสงๆ คาความเขมของแสงในลกษณะขอมลหลกเลขจะสง และสทปรากฏในภาพขาวดาจะคอนไปทางขาว สวนวตถทมการดดซมพลงงานคลนแสงในชวงคลนนนๆ สง คาความเขมของแสงจะตาสทปรากฏในภาพขาวดาจะเปนสดาถงดาเขม

2) ระดบความหยาบละเอยด (Texture) ขนอยกบความหนาแนนของ วตถ วตถบางชนดแตกตางกนแตมการสะทอนแสงทใกลเคยงกน สามารถอาศยความหยาบละเอยดชวยจาแนกขอมลออกจากกนได

3) การเกดเงา (Shadow) ภมประเทศทมความสงตาตางกน เชน ภเขาทาใหการสะทอนคลนพลงงานคลนแสงมดานทเปนเงาเกดขน ซงเปนประโยชนในการศกษาดานธรณสณฐานและโครงสรางแตจะสญเสยขอมลในสวนทถกเงาบดบงไปบาง

2.5.3.2 ลกษณะความแตกตางทางพนท ทาใหวตถมความแตกตางกนในดาน

รปราง (Shape) ขนาด (Size) ทตง (Site) และรปแบบ (Pattern) ทาใหสามารถพจารณาจดกลมประเภทขอมลได 2.5.3.3 ลกษณะการเปลยนแปลงตามชวงระยะเวลา เชน ปาไมบางชนดจะมการ

ผลดใบและผลใบตามฤดกาล ขอมลจากดาวเทยมมการบนทกซาบรเวณเดมในชวงเวลาสมาเสมอ เชน ดาวเทยม Landsat 5 จะบนทกขอมลซาในบรเวณเดมในทก 16 วน ทาใหสามารถเลอกใชขอมลในชวงเวลาทสมพนธกบการเปลยนแปลงของวตถทตองการจาแนกได นอกจากนยงสามารถใชขอมลทบนทกบรเวณเดมหลายๆชวงเวลามาทาการศกษา ตรวจสอบและตดตามการเปลยนแปลงตางๆทเกดขนได

การทาภาพสผสมดวยภาพจากดาวเทยมทบนทกในหลายชวงคลนสามารถนามาซอนทบกนได โดยใช 3 สหลก ส นาเงน (Blue) สเขยว (Green) และสแดง (Red) ซงเปนชวงคลนตามองเหน เมอนามาซอนทนทาใหเกดภาพสผสมปรากฏสตางๆ ซงเปนไปตามทฤษฎส คอการซอนทบของแมสบวกแตละคจะใหแมสลบ (Subtractive Primary Color) คอ สเหลอง (Yellow) สมวงแดง (Magenta) และสฟา (Cyan) ดงน

สแดง (R) + สเขยว (G) = สเหลอง (Y) สแดง (R) + สนาเงน (B) = สมวงแดง (M) สนาเงน (B) + สเขยว (G) = สฟา (C) สนาเงน (B) + สเขยว (G) + สแดง (R) = สขาว (W) สเหลอง (Y) +สมวงแดง (M) + สฟา (C) = สดา

ในกรณทตองการใหไดภาพสผสมธรรมชาต (Natural Color Composite) เราตองใชขอมลชวงคลน สนาเงน สเขยว และสแดง ตามลาดบ มาผานแมสบวกทงสาม คอ นาเงน เขยว และแดง ตามลาดบ ในกรณทใชการผสมภาพจากขอมลชวงคลนทแตกตางไปจากน ภาพทไดจะเรยกวา ภาพสผสมเทจ เชน ขอมลชวงคลนสเขยว สแดง

18 และอนฟราเรดใกล ตามลาดบ จะใหขอมลพชพรรณเปนสแดง เนองจากพชสามารถสะทอนชวงคลนอนฟราเรดใกลไดด เปนตน จากหลกการดงกลาวน ทาใหเราสามารถตความแบงแยกชนดวตถตามสทปรากฏได

ผลงานการพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการ ในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ครงน ไดนาขอมลภาพถายดาวเทยม Landsat 5TM ทบนทกในชวงเวลาทแตกตางกน ตงแตป พ.ศ. 2542 ถง ป พ.ศ. 2554 รวม 13 ป เพอสามารถนามาใชในการวเคราะหการเปลยนการใชประโยชนทดน ดวยสายตา โดยใชภาพผสมสแบบเทจ ในแบนด 4-5-3 (แดง เขยว นาเงน) หรอ R-G-B โดยจะไดลกษณะของพนทปา เปนสแดง ซงทาใหเราสามารถวเคราะหและจาแนกประเภทของพนทปาและพชพรรณดวยสายตาไดดยงขน และนาขอมลภาพถายดาวเทยม THEOS ทบนทกในชวงป พ.ศ. 2553 ทมรายละเอยดของภาพ 15 เมตร เพอใชเปรยบเทยบ และขอมลภาพถายทางอากาศ ทบนทกในชวงป พ.ศ. 2545-2546 ทมรายละเอยดของภาพ (pixel size) 1 เมตร เพอใชเปนฐานขอมลในการตดตามการเปลยนแปลงสภาพวตถทปกคลมดนตางๆ 2.6 โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร ArcView

โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร ArcView เปนระบบโปรแกรมทถกพฒนาขนโดยบรษท Environmental System Research Institute (ESRI) มความสามารถในการเรยกด ขอมลสารสนเทศภมศาสตร สบคน สรางเงอนไข และการวเคราะหขอมลเชงพนท โปรแกรม ArcView มขดความสามารถในการเรยกใชขอมลจากระบบสารสนเทศภมศาสตรอน โดยเฉพาะขอมลทถกพฒนาโดยโปรแกรม ARC/INFO ทจดเกบในลกษณะเปนชนขอมล (Coverage) ไดทนท ไดแลวแตวาขอมลจะถกจดสรางมาในพกดอางองแบบใดนอกจากนนยงสามารถประยกตใชรวมกบขอมลอนทระบบโปรแกรมจดการระบบ (Operating System) มองเหน เชน รปภาพและวดโอคลป

2.6.1 ความสามารถของโปรแกรม ArcView โปรแกรม ArcView มขดความสามารถหลายอยางททาใหผใชสามารถเลอกใชไดตามความ

ตองการของงานททา ไดแก 2.6.1.1 ความสามารถในการวเคราะหเชงพนท โปรแกรม ArcView ม

ความสามารถในการวเคราะหขอมลเชงพนท เนองจากตวระบบโปรแกรมมความสามารถทจะตดตอกบระบบฐานขอมลเชงพนท ของระบบสารสนเทศภมศาสตรไดโดยตรง เชน แฟมขอมล dBase หรอขอมลทถกจดเกบในฐาน ขอมลแบบอน เชน SQL Server ดงนนผใชงานจงสามารถทจะเรยกด สรางเงอนไข หาผลรวม หรอจดการขอมลไดโดยตรง เชน การเพมฟลด (Field) เพอจดเกบผลการวเคราะหใหมขน แลวใหโปรแกรม ArcView แสดงภาพแผนทผลลพธไดทนท

2.6.1.2 ความสามารถในการแสดงแผนท (Views) โปรแกรม ArcView สามารถ

19 สรางภาพแผนท จากขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร ทผใชสามารถกาหนดเงอนไขหรอเลอกรปแบบทจะแสดงไดเองโดยตรง ซงเรยกวา วว (View) ซงววทสรางขนจะตอเชอมกบฐานขอมลลกษณะสมพนธ และแสดงขอมลรวมกบววไดทนท ทาใหผใชสามารถเขาใจลกษณะเชงพนทไดทนผานขอมลลกษณะสมพนธ

2.6.1.3 ความสามารถในการจดการขอมลลกษณะสมพนธในตาราง (table) การใชงานฐานขอมลลกษณะสมพนธบนระบบโปรแกรม ArcView จะมลกษณะพเศษคอการเลอกขอมลบนหนาตางงาน หรอการเลอกขอมลผานตารางขอมลลกษณะสมพนธจะเชอมโยงกน โดยสมบรณกบขอมลเชงพนท ซงจะยงประโยชนใหผใชสามารถเลอกดขอมลไดหลากหลายรปแบบยงขน ไมจาเปนตองเลอกดผานทางววอยางเดยว หรออาจกลาวไดวาผใชสามารถกาหนดพนททตองการเลอกด ไดโดยการกาหนดความตองการไดดวยตนเอง นอกจากนยงอนญาตใหผใชสามารถกาหนดเงอนไข การหาคาทางสถตไดอยางครบถวนอกดวย

2.6.1.3 ความสามารถในการแสดงแผนภม (Chart) โปรแกรม ArcView สามารถ ทจะแสดงขอมลทเปนแผนภมได ดงนนจงเปนการงายทจะแสดงผลขอมลทเปนทเขาใจโดยทวไป การแสดงผลขอมลแผนภมโดย ArcView สามารถใชรวมกบมมมองตางๆท ArcView ม เชน วว แผนท โดยการเรยกใชผานขอมลในลกษณะสมพนธไดอยางสมบรณ

2.6.1.4 ความสามารถในการพมพแผนท (Layout) โปรแกรม ArcView ม โปรแกรมยอยทสามารถสรางแผนทลงบนกระดาษขนาดตางๆ ตงแตขนาดเลก จนถงขนาดใหญ นอกจากนโปรแกรมสรางแผนทยงมขดความสามารถในการเชอมตอโดยตรงกบวว หรออาจกลาวไดวาถาหากมมมองในววเปลยนไป แผนททสรางไวกจะเปลยนตามดวยทนท ทาใหไมตองทาแผนทใหม และผใชสามารถยกเลกการตอเชอมนไดเชนกน

2.6.1.5 ความสามารถในการสรางรปแบบในการใชงาน โปรแกรม ArcView ยงมความสามารถในการกาหนดวธการใชและการเรยกดขอมลไดผานคาสงทเรยกวา Avenue Script ซงเปนภาษาทบรษท ESRI (Environmental Systems Research Institute) พฒนาขนมาเอง คอภาษา Avenue ดวยวธนทาใหผใชสามารถกาหนดการทางานของตนเองไดตามวตถประสงค (Environmental Systems Research Institute, 1996)

2.6.1.6 ความสามารถในการสรางโครงงานเฉพาะเรอง (Project) ความสามารถ ทงหมดทกลาวมา จะถกบรรจเขาไวในชดการทางานเฉพาะเรองทไมเกยวของกบขอมลอนๆ หรอเมอใชงาน ArcView ขอมลจะไมปะปนกบชดขอมลอนทไมไดใชงาน โดย ArcView จะจดการเปนเรองๆไปขดความสามารถนเรยกวาโครงงานโดยผใชงานจะตองทางานโปรแกรม ArcView ผานโครงงานเสมอ

2.6.2 ขอมลทสามารถใชงานกบโปรแกรม ArcView ขอมลสารสนเทศภมศาสตรทสามารถแสดงผลไดในโปรแกรม ArcView สามารถ

จาแนกไดเปน 3 กลมใหญๆ ไดแก 2.6.2.1 ขอมลเชงพนท ในระบบสารสนเทศภมศาสตรเรยกโดยทวไปวา แผนท

ดจตอล ทสามารถใชได ไดแก 1) ArcView Shapefiles 2) ARC/INFO Coverage 3) ARC/INFO Grid (ในกรณทโปรแกรม ArcView มโมดล Spatial

20 Analysis Extension)

4) Data Layers in ARC/INFO Map Libraries or ArcStorm 5) CAD Drawing (ในกรณทโปรแกรม ArcView มโมดล CAD Reader Extension ใช

งาน) 6) ขอมลทถกจดบนทกแบบ ESRI’S Spatial Database Engine(SDE) (ในกรณท

โปรแกรม ArcView มโมดล Database Themes Extension) 2.6.2.2 ขอมลภาพ (Raster) ภาพถายดาวเทยม ภาพถายทางอากาศ ขอมลทได

จากการรบรระยะไกลอนหรอขอมลทไดทาการ Scan เขาสระบบคอมพวเตอรทมรปแบบการจดเกบดงตอไปน 1) TIFF 2) TIFF/LZW Compressed Image Data 3) ERDAS IMAGINE files BSQ, BIL and BIP 4) Sun Raster Files 5) Run-Length Compressed Files 6) ARC/INFO GRID Data 7) JPEG (ในกรณทโปรแกรม ArcView มโมดล JPEG Image Extension)

2.6.2.3 ขอมลลกษณะสมพนธ ขอมลลกษณะสมพนธทสามารถใชไดกบระบบ โปรแกรม ArcView ประกอบดวยขอมลทบนทกระบบ DATABASE Server เชน

1) Oracle 2) Ingres 3) Sybase 4) Informix 5) อนๆ ทม ODBC ตดตอกบโปรแกรมจดการระบบ

บทท 3 วธการดาเนนงาน

การพฒนาระบบภมสารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ผพฒนาไดทาการรวบรวมขอมลเพอจดทาโปรแกรมประยกตใชขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 ซงไดทาการพฒนาขนอยางเนองและมการสงมอบใหผปฏบตงานภาคสนามทกหนวยงานในสงกดไดใชงานจรง โดยแบงขนตอนในการดาเนนงานออกเปน 6 ขนตอน ดงตอไปน

1. การศกษาระบบงานเดม 2. การกาหนดปญหาของระบบ 3. การวเคราะหและออกแบบระบบ 4. การจดการขอมล 5. การพฒนาระบบโปรแกรมประยกต 6. การทดสอบระบบ

3.1 การศกษาระบบงานเดม

ดาเนนการศกษาระบบงานเดมทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ซงเปนหนวยงานในสงกดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหนาทรบผดชอบในการบรหารจดการทรพยากรปาไมและสตวปาในพนทปาอนรกษ จานวน 6 จงหวด ไดแก อบลราชธาน ศรสะเกษ สรนทร ยโสธร อานาจเจรญ และมกดาหาร ภารกจหลกทดาเนนงานไดแก

3.1.1 ดานการปองกนรกษาปา งานดานการปองกนรกษาปามความเกยวของกบการใชประโยชนขอมลสารสนเทศภมศาสตรเปน

อยางมาก โดยมสวนอนรกษและปองกนทรพยากร เปนหนวยงานหลกตามภารกจไดแก 3.1.1.1 การระบตาแหนงคาพกด UTM โดยการใชเครองรบสญญาณดาวเทยม

GPS (Global Position System) เพอประกอบการรายงานเมอพบการกระทาผดตามกฎหมายปาไม 3.1.1.2 การจดทารายงานผลการบนตรวจสภาพปาตามแผนการบนตรวจสภาพปาและไฟปา โดย

ทาการบนตรวจสภาพปาในทกเดอนชวงฤดแลง ระหวางเดอนตลาคม ถงเดอนเมษายน ของทกป เพอตรวจตราและเฝาระวงพนทปาอยางใกลชด ซงเมอพบการกระทาผดจะมการบนทกคาพกดในตาแหนงดงกลาว และแจงใหหนวยงานภาคสนามทเกยวของดาเนนการตรวจสอบและเขาดาเนนการตอไป

22 3.1.1.3 การจดเกบขอมลการลาดตระเวนแผนใหม หรอการลาดตระเวน

เชงคณภาพ (Smart Patrol) ของหนวยงานภาคสนามทมภารกจในการดแลทรพยากรปาไม ไดแก อทยานแหงชาต จานวน 6 อทยาน เขตรกษาพนธสตวปา จานวน 6 เขต และวนอทยาน จานวน 5 แหง ซงเปนการปฏบตตามนโยบายของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ตงแตป พ.ศ. 2552 จนถงปจจบน

โดยสวนอนรกษและปองกนทรพยากร ไดจดอบรมใหความรการใชงานเครองรบสญญาณดาวเทยม GPS และการใชงานโปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร ArcView ใหกบขาราชการและพนกงานอยางตอเนอง แตไมมการนามาใชในสนบสนนการปฏบตงาน เจาหนาทยงคงยดหลกการทางานแบบเดม คอการลงรายละเอยดในแผนท

3.1.2 ดานการควบคมและปองกนไฟปา สวนควบคมและจดการไฟปา เปนหนวยงานหลกในการดแลภารกจดานการควบคมไฟปา ในชวงท

ผานมายงมไมการจดเกบขอมลจดทพบไฟปาอยางเปนรปธรรม การรายงานตาแหนงพกดเกดเหตยงไมเปนสากล ซงมความสาคญในการนาขอมลสารสนเทศภมศาสตรมาใชประกอบการวางแผนการจดการไฟปาเนองจากไฟปาไดทาลายทรพยากรปาไมและสตวปาเปนบรเวณกวาง ในการตรวจตราและเฝาระวงไฟปา หากพบไฟปา จะตองรายงานจดตาแหนงทเกดเหตใหหนวยงานทเกยวของทราบ เพอวางแผนในการควบคมและจดการไฟปา รวมทงการรบแจงขอมลจด Hot Spot จากหนวยงานสวนกลาง เพอเขาดาเนนการควบคมและดบไฟปาในพนท

3.1.3 ดานการฟนฟและพฒนาพนท สวนฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ รบผดชอบงานดานการฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ ซงเปน

ภารกจทชวยบรหารจดการพนทปา เพอเปนการลดความขดแยงในการใชประโยชนพนทและพฒนาพนทอนรกษควบคไป เดมในชวงป พ.ศ. 2552 ยงไมมการนาขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรมาใชประโยชน ในการทางานจะใชการวาดภาพลงในแผนทภมศาสตร ทมอยคอ แผนทมาตราสวน 1 : 50000 การจดเกบขอมลพนทตางๆ ยงไมเปนขอมลเชงเลข

3.1.4 ดานการจดการอทยานแหงชาต สวนอทยานแหงชาต ทาหนาทในการกากบดแลดานการจดการอทยานแหงชาต เดมมการนาขอมล

สารสนเทศภมศาสตรมาใชคอนขางนอย เนองจากขอจากดดานบคคลากร และในภารงานจะใหความสาคญกบการจดการแหลงทองเทยวเปนสาคญ

3.1.5 ดานการอนรกษสตวปา สวนอนรกษสตวปา ทาหนาทในการกากบดแลเขตรกษาพนธสตวปา มการจดเกบขอมลทเกยวของ

กบแหลงทอยอาศยของสตวปา และบรเวณทตรวจพบรองรอยสตวปาอยบางในบางพนท สาหรบการนาขอมลสารสนเทศภมศาสตรมาใชวางแผนในการจดการยงไมปรากฏเปนรปธรรม และยงไมมเจาหนาททดแลรบผดชอบเฉพาะ

3.1.6 ดานการจดการพนทตนนา สวนจดการตนนา ทาหนาทในการกากบดแลหนวยจดการตนนา ซงมภารกจในการดแลรกษาระบบ

นเวศนในพนทปาตนนา และฟนฟระบบนเวศนในพนทตนนา เดมยงไมมการจดเกบขอมลในรปแบบสารสนเทศภมศาสตร

23 ในการพฒนาระบบภมสารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการ ในพนท

สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ไดวางขอบเขตทจะพฒนาระบบสนบสนนในดานการปองกนรกษาปาและไฟปา การจดการอทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปา ซงมความสาคญตอการอนรกษทรพยากรปาไม สาหรบหนวยงานทมภารกจในดานการอนรกษและฟนฟ และการจดระบบนเวศนปาตนนา หรออนๆ สามารถใชประโยชนจากขอมลในโปรแกรมประยกตใชขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 ไดเชนกนโดย

3.2 การกาหนดปญหาของระบบ

จากการศกษาระบบงานเดมทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 สามารถวเคราะหปญหาตางๆไดดงน 3.2.1 ดานขอมลสารสนเทศภมศาสตร

3.2.1.1 ขอมลทไดรบมอบจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หรอจากกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มความแตกตางในระบบพกดภมศาสตร เนองจากพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ตงอยบนพกดอางองในระบบ UTM โซนท 48 แตขอมลสวนใหญอยในพกดอางองในระบบ UTM โซนท 47 จงไมสามารถนามาใชไดในทนท

3.2.1.2 ขอมลสารสนเทศภมศาสตร มการจดเกบทไมเปนรปแบบเดยวกน ยากตอการนามาใช และไมมการตรวจสอบยนยนขอมล

3.2.1.3 ขอมลขอบเขตรบผดชอบของหนวยงาน และตาแหนงทตงหนวยงานภาคสนามยงไมมการจดเกบ หรอตรวจสอบความถกตอง

3.2.2 ดานการใชงานโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร 3.2.2.1 ผใชงานในระดบปฏบตการเหนวาการใชงานโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร ArcView ม

ขนตอนมากและใชงานยาก มความยงยากในการเรยกใชขอมล หรอการเพมชนขอมลเพอนามาวเคราะห ไมสามารถเรยกใชไดทนท

3.2.2.2 การนาเขาพกดเพอตรวจสอบจดเกดเหต ไมสามารถแสดงผลในตาแหนงทตองการไดทนท และไมสามารถทราบวาบรเวณทเกดเหตอยในทองทใด ไดทนท

3.2.2.3 ยงไมสามารถจดพมพแผนทเพอประกอบการรายงานผลการตรวจสอบได การปฏบตใชการลงคาพกดลงบนแผนทและถายเอกสารประกอบการรายงาน

3.2.2.4 การเรยกใชขอมลภาพถายดาวเทยมตางๆ ผานระบบโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร ยงไมสามารถทาได

24 3.3 การวเคราะหและออกแบบระบบ

จากสภาพปญหาและความจาเปนในการใชงานขอมลสารสนเทศภมศาสตร สามารถวเคราะหความตองการใชงานของระบบได 4 สวนดงน

1. การเรยกใชงานขอมลทถกตอง และรวดเรว 2. การตรวจสอบตาแหนงเปาหมาย 3. การตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทปาดวยสายตา 4. การจดทาแผนทแสดงผล

3.3.1 การเรยกใชงานขอมลทถกตองและรวดเรว ในการพฒนาระบบภมสารสนเทศน ไดรวบรวมขอมลสารสนเทศภมศาสตรตางๆ ในพนท

รบผดชอบรวม 6 จงหวด ไดแก จงหวดอบลราชธาน จงหวดศรสะเกษ จงหวดสรนทร จงหวดยโสธร จงหวดอานาจเจรญ และจงหวดมกดาหาร โดยแบงกลมความสมพนธของขอมลสารสนเทศ ได 12 กลมชนขอมล ดงน

3.3.1.1 ทตงและเขตการปกครอง รวบรวมขอมลได 5 ชนขอมล 1) เขตจงหวด 2) เขตอาเภอ 3) เขตตาบล 4) เขตเทศบาล 5) ทตงหมบาน

3.3.1.2 เสนทางคมนาคม รวบรวมขอมลได 4 ชนขอมล 1) ถนนสายหลก 2) ถนนสายรอง 3) ทางรถไฟ 4) สะพาน

3.3.1.3 ขอมลดน รวบรวมขอมลได 4 ชนขอมล 1) คณภาพดน 2) ชอชดดน 3) หนวยหน 4) การใชประโยชนทดน

3.3.1.4 แหลงนาและชนคณภาพลมนา รวบรวมขอมลได 5 ชนขอมล 1) เสนทางนา 2) แหลงนา 3) ชนคณภาพลมนา 4) ลมนาหลก

25 5) ลมนาสาขา

3.3.1.5 ทรพยากรปาไมและสตวปา รวมรวบขอมลได 14 ชนขอมล 1) ปาสงวนแหงชาต 2) การจาแนกการใชประโยชนทดน (Zoning) 3) ปาเสอมโทรม 4) ผลการแปลภาพถายดาวเทยมป พ.ศ. 2547 5) ผลการแปลภาพถายดาวเทยมป พ.ศ. 2550 6) การเปลยนแปลงพนทปาป พ.ศ. 2548-2549 7) เขตอทยานแหงชาต 8) เขตรกษาพนธสตวปา 9) หนวยปองกนรกษาปา 10) หนวยพทกษอทยาน/เขตรกษาพนธสตวปา 11) ตาแหนงทตงหนวยงานสานกฯ9 12) หนวยงานปาไมอนๆ 13) การสารวจสตวปา 14) สถานททองเทยวตามธรรมชาต

3.3.1.6 สภาพภมประเทศ รวบรวมได 2 ชนขอมล 1) เสนระดบความสง 2) ชนความสง

3.3.1.7 สถานทสาคญ รวบรวมได 5 ชนขอมล 1) สถานทสาคญ 2) แหลงวฒนธรรม 3) โรงเรยน 4) สถานอนามย/โรงพยาบาล 5) โรงงานอตสาหกรรม

3.3.1.8 ขอมลหนวยงานภาคสนาม รวบรวมได 23 ชนขอมล 1) ทตงหนวยงานภาคสนาม ป พ.ศ. 2553 2) แปลงสารวจการครอบครองทดนตามมต ม.ย. 2541 3) การลาดตระเวนคณภาพ รวม 4 ป (2552-2555) 4) พกดการดาเนนคด รวม 5 ป (2551-2555) 5) การเปลยนแปลงพนทปา 2553-2554 6) เขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน-หวยสาราญ 7) เขตรกษาพนธสตวปาหวยศาลา

26 8) เขตรกษาพนธสตวปาพนมดงรก 9) เขตรกษาพนธสตวปายอดโดม 10) เขตรกษาพนธสตวปาบณฑรก-ยอดมน 11) เขตรกษาพนธสตวปาภสฐาน 12) อทยานแหงชาตเขาพระวหาร 13) อทยานแหงชาตภจองนายอย 14) อทยานแหงชาตผาแตม 15) อทยานแหงชาตภสระดอกบว 16) อทยานแหงชาตแกงตะนะ 17) อทยานแหงชาตภผาเทบ 18) อทยานแหงชาตภผายน 19) เขตหามลาสตวปาถาผานาทพย 20) วนอทยานพนมสวาย 21) วนอทยานดงบงอ 22) วนอทยานภสงห-ภผาผง 23) วนอทยานปาสนหนองค

3.3.1.9 ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM รวบรวมได 13 ชนขอมล โดยขอมลไดรบการอนเคราะหจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และจากสวนภมสารสนเทศ สานกฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

1) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2542 2) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2543 3) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2544 4) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2545 5) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2546 6) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2547 7) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2548 8) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2549 9) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2550 10) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2551 11) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2552 12) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2553 13) ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป พ.ศ. 2554

27 3.3.1.10 ภาพถายดาวเทยม THEOS ทบนทกในชวงป พ.ศ. 2553-2554 สวนภมสารสนเทศ

สานกฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ซงไดทาการตดและตอภาพใหอยชวงพนทอนรกษแตละพนท

3.3.1.11 ภาพถายทางอากาศ 1 : 4000 ทถายภาพในชวงป พ.ศ. 2545-2546 โดยไดคดเลอกภาพเฉพาะพนทแนวเขตโดยรอบ 2 กโลเมตร และตอภาพใหอยในรปแบบทสามารถเรยกใชไดทนท

3.3.1.12 แผนทภมศาสตร 1 : 50000 ลาดบชด L7017 รวบรวมเฉพาะระวางแผนททมพนทซอนทบเขตอทยานแหงชาต 6 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา 6 แหงในพนทรวม 6 จงหวด โดยนาขอมลภาพเชงเลข มาทาการนาเขาพกดในระบบ UTM พรอมระวางแผนท 1:50000

และจากขอมลดงกลาวทงหมดสามารถกาหนดเปนประเภทชนขอมล ได 2 ประเภทตามชนดของขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร ดงน

1) ประเภทขอมลเชงเสน (Vector) หรอขอมลประเภท Shape files จานวน 9 ประเภท รวม 60 ชนขอมล

2) ประเภทขอมลภาพ (Raster) หรอขอมลประเภทภาพถายดาวเทยม จานวน 4 ประเภท จานวน 78 ชนขอมล

3.3.2 การตรวจสอบตาแหนงเปาหมาย การวเคราะหและออกแบบระบบเพอใชในการคนหาและตรวจสอบตาแหนงเปาหมาย ม

ความสาคญมากในการบรหารจดการทรพยากรปาไม มขอมลคาพกดทางภมศาสตร ทสามารถแยกไดเปน 3.3.2.1 ขอมลตาแหนงเปาหมายจากการบนตรวจสภาพปา ซงไดรบตามแผนบน

ตรวจสภาพปาและไฟปา โดยเมอพบการกระทาผดกฎหมายปาไม นกบนหรอผประสานงานบน จะบนทกตาแหนงเปาหมายจากเครองรบสญญาณดาวเทยม GPS และมอบผลการบนตรวจสภาพปาใหสวนอนรกษและปองกนทรพยากร เพอตรวจสอบตาแหนงพกดวาอยในทองทใด ตาบลใด อาเภอใด อยในเขตปาสงวนแหงชาตใด และอยในเขตอทยานแหงชาต หรอเขตรกษาพนธสตวปาหรอไม หนวยงานใดเปนหนวยงานสนามทมหนาทรบผดชอบ แลวดาเนนการพมพแผนทแจงใหหนวยงานภาคสนามดาเนนการเขาตรวจสอบโดยดวน

3.3.2.2 ขอมลการรายงานการตรวจพบไฟไหมปา ในชวงฤดแลง สถานการณการแกไขปญหาไฟปาเปนเรองทจาเปนอยางยง ในการควบคมไฟปาใหไดผล จะตองประสานงานหนวยงานทเกยวของดาเนนการควบคมอยางตอเนอง เพอควบคมใหเกดไฟปาอยในวงจากด การตรวจสอบพกดตาแหนงเปาหมาย เพอใหทราบจดเกดอยบรเวณใด มหนวยงานทเกยวของอยในบรเวณใด และมแหลงนาอยบรเวณตรงไหน ระบบการตรวจสอบพกดเปาหมายจะชวยตอบคาถามเหลานไดทงหมด

3.3.2.3 ขอมลจากการรายงานแผนและผลการดาเนนการจดทาฝายผสมผสาน เพอฟนฟพนทตนนา ซงเปนโครงการตามนโยบายทรฐบาลใหความสาคญและเปนการดาเนนโครงการตามแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ททรงใหแนวทางในการฟนฟสภาพปาโดยการจดทาฝายผสมผสานหรอฝายแมว เพอลดการชะลางพงทลายของหนาดน และเพมความชมชนใหแผนดน การจดทาระบบตรวจสอบพกดเปาหมาย

28 สามารถตดตามประเมนผลการดาเนนการจดสรางฝายผสมผสาน ไดเปนอยางด วาจดทตงเหมาะสมหรอไม อยในชวงความสงใด และอยในชนคณภาพลมนาใด

3.3.2.4 ตรวจสอบสภาพพนทถกบกรกวาอยเงอนไขตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท30 มถนายน.พ.ศ. 2541 หรอไม หรอมการบกรกตงแตในชวงปใดจากขอมลภาพถายจากดาวเทยม

ขนตอนในการทางานของระบบในภาพรวม จะเรมจากเจาหนาทผปฏบตงานไดรบแจงขอมลตามจดเปาหมาย และเขามาใชระบบในโปรแกรมประยกต โดยจะตองมการตรวจสอบรหสการใชงานกอน เมอรหสผานถกตองจะเขาใชงานโดยเรมดวยการใสคาพกด X (Easting) และคาพกด Y (Northing) เมอใสคาพกดแลว จะปรากฏจดตาแหนงบนหนาตางแผนทงาน ซงสามารถตรวจสอบวาจดดงกลาวอยในเขตทองทใด โดยการเพมขอมลเขตการปกครอง และเพมขอมลปาสงวนแหงชาต เพอตรวจสอบวาอยในเขตปาสงวนแหงชาตหรอไม และเพมขอมลภาพถายจากดาวเทยมสารวจทรพยากรธรรมชาต Landsat 5 TM ในปตางๆ เพอดสภาพปาในชวงปทสนใจ และในขนตอนสดทายจะเปนการเพมขอมลแผนภมศาสตร 1 : 50000 เพอนามาซอนทบกบขอมลเชงเสนตางๆ จดพมพแผนทใหหนวยงานภาคสนาม และรายงานหนวยงานทเกยวของทราบตอไป โดยปรากฏ ดงภาพท 3.1

29 ภาพท 3.1 การตรวจสอบพนทเปาหมายตามคาพกดทไดรบแจง

3.3.3 การตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทปา มความสาคญตอการบรหารจดการทรพยากรปาไมเปนอยางมาก ในการพฒนาระบบภม

สารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการ ในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ไดรวบรวมขอมลภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ในแบนด 4-5-3 (R-G-B) ของจงหวดอบลราชธาน ทมการบนทกภาพซาในตางชวงเวลา รวม 13 ป ตงแตป พ.ศ. 2542 ถง ป พ.ศ. 2554 ขอมลบนทกระหวางเดอนมกราคม ถง เดอนเมษายน มาทาการปรบแกคาความถกตองใหอยในระบบพกด UTM โซน 48 เพอนามาใชเปนขอมล ในการตรวจสอบการเปลยนแปลงการใชประโยชนของพนท รวมกบขอมลเชงเสนอนๆ ทเกยวของ เชน ผลการแปลภาพถายดาวเทยมป 2547 ททาการตรวจสอบความถกตองในภาคสนามแลว ขอมลขอบเขตการปกครอง เสนทางคมนาคม เปนตน

โดยเมอทราบตาแหนงคาพกดภมศาสตรในบรเวณทตองการตรวจสอบ ผใชงานสามารถเรยกใชโปรแกรมประยกตทจดทาขน ตรวจสอบการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ในชวงเวลาตางๆ ดวยสายตาไดทนทในระบบดงกลาวสามารถนามาสนบสนนการจดการทรพยากรปาไมดงน

3.3.3.1 ตรวจสอบปญหาการบกรกทาลายทรพยากรปาไมจากตาแหนงเปาหมาย 3.3.3.2 ตรวจสอบผลการดาเนนงานปลกสรางสวนปา ทงของภาครฐและเอกชน 3.3.3.3 ตรวจสอบปญหาการเกดไฟปาในพนท 3.3.3.4 คาดคะเนการบกรกเขาทากนของราษฎร ทอางสทธเขาทากนกอนประกาศเขตปาสงวน

แหงชาต หรอเขาอยตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2541 3.3.3.5 ตดตามเพอประเมนผลสาเรจจากการปฏบตงานในการปองกน ดแล รกษาทรพยากรปาไม

ในการทางานของระบบการตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทปามขนตอนการดาเนนงานประกอบดวย เจาหนาทผปฏบตงาน เขาใชงานในระบบ จะมการตรวจสอบรหสการใชงานกอน และจะดาเนนการเพมขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ในปทตองการตรวจสอบลงในระบบ และเพมขอมลเชงเสนทแสดงผลการแปลภาพถายดาวเทยมพนทปา ป พ.ศ. 2547 และขอมลขอบเขตการปกครอง เพอซอนทบโดยใชวธการเปด ปด ชนขอมลภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ในแตละปทเลอกตรวจสอบ ซงจะสามารถเหนตาแหนงทพนทปาถกบกรกไดดวยสายตา และกาหนดพนทเปาหมายเพอซอนทบกบขอมลแผนทภมศาสตร 1 : 50000 เพอจดพมพใหเจาหนาทภาคสนามทเกยวของเขาตรวจสอบพนทจรงตอไป ดงภาพท 3.2

30 ภาพท 3.2 การตรวจสอบสภาพปาจากภาพถายดาวเทยมดวยสายตา

31 3.3.4 การจดทาแผนทแสดงผล

เปนการแสดงผลขอมลสารสนเทศภมศาสตรในตาแหนงทสนใจโดยการจดพมพออกในรปของแผนท และนาไปใชในการรายงานผบงคบบญชาหรอเพอแจงใหหนวยงานทมหนาทรบผดชอบเขาดาเนนการตรวจสอบพนทในภาคสนามตอไป การจดทาแผนทเปนทงศาสตรและศลปในการจดทา ทผใชงานสามารถสรางขนไดตามความตองการหรอตามความเหมาะสม สวยงาม ในการออกแบบระบบ โดยไดออกแบบแนวทางไว 2 รปแบบ ดงน

3.3.4.1 การสรางแผนทโดยผใชกาหนดคาตางๆเอง เพอความยดหยนในการจดทา ซงเมอผใชไดสรางงานใน หนาตางแผนท (View) เสรจเรยบรอย สามารถเขาสการสรางแผนทโดยเลอกการกาหนดมาตราสวน การแสดงรายละเอยดตางๆ โดยผใชเองทงหมด มขนตอนการดาเนนการ ดงน เมอผปฏบตงานระบบ ไดทาการสรางแผนทในหนาตางแผนท เสรจเรยบรอยแลว สามารถเรยกใชคาสงการสรางแผนทจากเครองมอตางๆ จะเขาสหนาตางการสรางแผนท ซงจะตองเขาไปกาหนดคาคณสมบตของแผนท และใชปมสรางแผนท (View Frame) ในพนทแผนท และใสรายละเอยดตางๆ ลงในแผนท ไดแก มาตราสวน ทศทาง รายละเอยดสญลกษณ และเสนขอบแผนท เมอไดรปแผนททตรงตามความตองการแลว กสงพมพออกทางเครองพมพ เพอแจงหนวยงานทเกยวของดาเนนการตอไป ดงภาพท 3.3

ภาพท 3.3 การสรางแผนทโดยผใชเปนผกาหนดรายละเอยดตางๆ

3.3.4.2 การสรางแผนทโดยเลอกใชตามรปแบบตามทกาหนดไว เปนการสราง แผนทจากรปแบบทมการบนทกรปแบบตางๆ ไวในโปรแกรม เพอใหเกดความสะดวกแกผใชงานตามเงอนไขทแตกตางกน มขนตอนในระบบดงน เมอผใชงานไดแผนทในหนาตางแผนทแลว สามารถเลอกเมนการสรางแผนทจากรปแบบทกาหนดไว ซงจะปรากฏรปแบบใหเลอก และเมอเลอกรปแบบแลว จะแสดงแผนทตามรปแบบทกาหนดโดยไมตองกาหนดคณสมบตตางๆ และสามารถพมพแผนทดงกลาวเพอแสดงผลขอมลไดทนท มขนตอนดงภาพท 3.4

32

ภาพท 3.4 การพมพแผนทจากรปแบบทกาหนดไว

33 3.4 การจดการขอมล

ในการจดเกบและรวบรวมขอมล พบวาขอมลทจดเกบในระบบสารสนเทศภมศาสตรจะประกอบดวยขอมล 2 สวน คอ ขอมลเชงพนท ซงเปนขอมลทแสดงใหเหนถงตาแหนงทตง หรอสงตางๆ ทปรากฏในพนทจรง และขอมลเชงคณลกษณะ ซงเปนขอมลทแสดงคณลกษณะประจาของขอมลเชงพนท ดงภาพท 3.5

ภาพท 3.5 ความสมพนธของรปแบบขอมลเชงพนท และขอมลเชงคณลกษณะ

การจดการขอมลในสวนของขอมลสารสนเทศภมศาสตรนน เรมตนจะตองมการนาเขาขอมลเชงพนท เพอตรวจสอบความถกตองกอน และเมอขอมลทไดมความถกตองกจะทาการแปลงคาพกดอางองใหอยในระบบพกดอางองแบบ UTM โซน 48 เนองจากขอมลสวนใหญทรวบรวมได จะมระบบพกดอางองแบบ UTM อยในโซน 47 หลงจากนนจงทาการนาเขาขอมลเชงคณลกษณะ พรอมกบตรวจสอบความถกตองของขอมลคณลกษณะ และนาเขาขอมลเฉพาะขอมลทสาคญซงจะมความสอดคลองกนทงในสวนของขอมลเชงพนทและขอมลเชงลกษณะ เมอไดขอมลทถกตอง จะดาเนนการจดเกบขอมลดงกลาว ไวเปนฐานขอมลของระบบเพอสนบสนนการปฏบตงานดานปาไมตอไป ในขนตอนดงกลาวแสดงไดดงภาพท 3.6

34

ภาพท 3.6 การจดการขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร

35 3.5 การพฒนาโปรแกรมประยกต

จากการทาการศกษาถงระบบเดม เพอกาหนดปญหา วเคราะห และออกแบบระบบใหม จนถงการจดการขอมลสารสนเทศภมศาสตรตางๆ ในขนตอนตอไปจะเปนการพฒนาระบบโปรแกรมประยกต ซงไดพฒนาภายใตโปรแกรม ArcView ซงเปนโปรแกรมหลกในการใชงานขอมลสารสนเทศภมศาสตร โดยการเขยนคาสงในภาษา Avenue รวมกบการเรยกใชงาน Dialog Design เพอใหผใชงานโปรแกรมสามารถเขาถงขอมลสารสนเทศภมศาสตร ไดงายและสะดวกในการใชงาน การพฒนาระบบโปรแกรมประยกต ไดแบงขนตอนการดาเนนการไว 3 ขนตอน ไดแก

1. การกาหนดตนแบบและวางแผนการจดทาโปรแกรม 2. การสรางรปแบบสวนตดตอกบผใชงาน 3. การเขยนคาสง Avenue Script ในการควบคมคาสงการใชงาน

3.5.1 การศกษาและกาหนดตนแบบและวางแผนการจดทาโปรแกรม ในการพฒนาระบบภมสารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการ ใน

พนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ไดดาเนนการพฒนาโปรแกรมประยกตใชขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 ขน โดยไดใชโปรแกรม ArcView เปนโปรแกรมหลกในการทางาน ภายใตโปรแกรมปฏบตงาน Window XP ซงเปนโปรแกรมทนยมใชกนมากในการใชงานขอมลเชงพนทการออกแบบสวนตดตอกบผใชงาน จงใชแนวคดภายใตความสามารถของการทางานแบบ Window หรอเปนรปหนาตางเปนหลก

ระบบทงหมดอยภายใตกรอบในการออกแบบเดยวกน โดยยดมาตรฐานของระบบโปรแกรมทใชงานอยบนระบบปฏบตการ Windows เพอใหผใชงานสามารถทาความเขาใจกบรปแบบของระบบงายขน ดงภาพท 3.7

ภาพท 3.7 การออกแบบองคประกอบหลกของสวนตดตอกบผใชระบบ

36 องคประกอบหลกของสวนตดตอกบผใชระบบมรายละเอยดดงน 3.5.1.1 แถบหวเรอง (Title Bar) ซงเปนชอโปรแกรมประยกตทพฒนา และปมในการควบคมการ

เปด ปด โปรแกรม 3.5.1.2 แถบคาสง (Menu Bar) เปนสวนแสดงคาสงตางๆ ทจะใหผใชสามารถสงการทางานของ

โปรแกรมในระบบได 3.5.1.3 แถบเครองมอ (Tools Bar) เปนสวนแสดงปมเครองมอตางๆ ทผใชงานเรยกใชในการ

ทางาน 3.5.1.4 พนทดาเนนการ เปนสวนทใชสาหรบการทางานของผใชงานโปรแกรม

และแสดงผล ทงสวนขอมลเชงพนท ขอมลเชงบรรยาย และการจดเตรยมแผนทเพอพมพ รวมถงการดาเนนการอนๆ ของผใช เชน การสอบถามขอมล และการแสดงผลการวเคราะห เปนตน

3.5.2 การสรางรปแบบสวนตดตอกบผใชงาน รปแบบการใชงานโปรแกรมประยกตน ไดพฒนาโดยเนนถงความสะดวก และรวดเรวในการ

เรยกใชงานโปรแกรม จงไดจดทาเมนทเปนภาษาไทย และมการอธบายการใชงานปมคาสงตางๆ ทแถบสถานะ (Status Bar) ในบรเวณตอนลาง เนองจากผใชงานในระดบปฏบตงานบางสวนจะมพนฐานการเรยกใชงานในคาสงภาษาองกฤษนอย ซงเปนการสรางแรงจงใจในการใชงานมากยงขน 3.6 การทดสอบระบบ

หลงจากไดทาการพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ภายใตโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) Version 2012 เสรจสมบรณเรยบรอยแลว ขนตอนตอไปจะเปนการทดสอบระบบทไดพฒนาขน เพอหาประสทธภาพการทางานของระบบวาสามารถทาไดอยางถกตอง แมนยา และตรงตอความตองการของผใชระบบหรอไม ผพฒนาจงไดทาการประเมนประสทธภาพระบบผาน “โปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012” โดยแบงการทดสอบการหาประสทธภาพของระบบออกเปน 2 แนวทาง ไดแก

3.6.1 การทดสอบโดยผพฒนาระบบภมสารสนเทศ โดยผพฒนาจะทดสอบการใชงานโปรแกรมประยกต จากสภาพปญหาและความจาเปนในการใช

งานขอมลสารสนเทศภมศาสตร ใน 4 สวน ไดแก 3.6.1.1 การเรยกใชงานขอมลทถกตองและรวดเรว 3.6.1.2 การตรวจสอบตาแหนงเปาหมาย 3.6.1.3 การตรวจสอบการเปลยนแปลงพนทปาดวยสายตา

37 3.6.1.4 การจดทาแผนทแสดงผล

3.6.2 ประเมนผลการใชงานโปรแกรมประยกตโดยการการทดสอบจากเจาหนาทผทผานการอบรมการถายทอดองคความรดานการพฒนาระบบภมสารสนเทศ และอบรมการใชงานโปรแกรมประยกตทไดพฒนาขนในชวงปงบประมาณ พ.ศ. 2552-2554 จานวน 25 นาย ซงเปนผนาไปใชปฏบตงานจรงในพนท และเปนเครอขายผปฏบตงานดานสารสนเทศ ของหนวยงานภาคสนามหลก 12 หนวยงาน ไดแก อทยานแหงชาต จานวน 6 หนวยงาน และเขตรกษาพนธสตวปา จานวน 6 หนวยงาน เพอประเมนประสทธภาพของระบบทไดทาการพฒนาขน

3.6.3 ประเมนผลจากผเขารวมประชมเชงปฏบตการ ซงไดมการถายทอดองคความร ดานภมสารสนเทศ และอบรมวธการใชงานโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2555 รวม 3 วน ณ หองประชมศนยปฏบตการ สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) จานวน 55 นาย เพอประเมนหาประสทธภาพของระบบทไดทาการพฒนาขน 3.7 สถตทใชในการทดสอบ

ใชการวดแนวโนมเขาสสวนกลาง (Measures of Central Tendency) เปนวธบรรยายดวยคาตวเลขทเกดจากการคานวณ มดวยกนหลายวธ ในการคนควาอสระในครงนไดใชวธการคานวณหาคาเฉลย (Mean) แบบเลขคณต (Arithmetic Mean: AM.) การวดแนวโนมเขาสสวนกลางทใชกนมากทสด โดยหาไดจาก ผลรวมของคะแนนของขอมลทงชด หารดวยจานวนคะแนน บางครงจงเรยก วาการหาคาเฉลยหรอคะแนนเฉลย (ศรชย, 2547)

คาเฉลยเลขคณต (Arithmetic Mean) สมการท (1)

Χ = เมอกาหนดให

Χ = คาเฉลยรวมของหวขอทประเมน = ผลรวมของหวขอทประเมนทไดจากผประเมนประสทธภาพแตละทาน = จานวนของผประเมนประสทธภาพทงหมด

∑Ν Χ (1)

∑Χ

Ν

38 ตารางท 3.1 เกณฑคาคะแนนเฉลย

คาคะแนนเฉลย

ระดบประสทธภาพการทางานของโปรแกรม

>1.50 นอยมาก

1.50-2.49 นอย

2.50-3.49 ปานกลาง

3.50-4.49 ด

4.50-5.00 ดมาก

บทท 4 การทดสอบระบบ

กระบวนการทดสอบนมวตถประสงคเพอประเมนประสทธภาพ ในการพฒนาระบบ

ภมสารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ผานโปรแกรมประยกตใชขอมลภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) Version 2012 โดยแบงการทดสอบประสทธภาพของระบบออกเปน 3 แนวทาง ไดแก

1. การทดสอบโดยผพฒนาระบบ 2. การทดสอบโดยผประเมนประสทธภาพ 2 กลม

2.1 เจาหนาทผใชงานระดบปฏบตการในหนวยงาน 2.2 ผเขารบการประชมเชงปฏบตการเพอถายทอดองคความรในการพฒนา

ระบบภมสารสนเทศ ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2555 4.1 การทดสอบโดยผพฒนาระบบ

4.1.1 การตรวจสอบสทธผใชกอนเรมทางานโปรแกรม

เมอเรยกใชงานโปรแกรมประยกต จะมกลองขอความแสดงใหผใชใสรหสเพอตรวจสอบผใชงาน ดงภาพท 4.1

ภาพท 4.1 การตรวจสอบสทธการใชงานโปรแกรม

ในกรณทใสรหสการใชงานไมถกตอง จะมกลองขอความเตอนใหใสใหมและถาใสรหสไมถกตองในครงท 3 ระบบจะแจงใหตดตอผดแลระบบ และออกจากการใชงานโปรแกรมทนท ดงภาพท 4.2

ภาพท 4.2 ขอความแจงเตอนกรณใสรหสผานไมถกตอง

40 ในการเปดโปรแกรมเพอใชงานทกครง จะมหนาตางแสดงภาพสานกในพระมหากรณาธคณ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชมหาราช ทพระองคทรงงานในพนททรกนดาร และทกครงจะทรงใชแผนทในการวางแผนชวยเหลอราษฎร ปรากฏขน เปนเวลา 7 วนาท หรอจะหายไปเมอทาการคลกเลอกบรเวณใดบรเวณหนงในพนทหนาจอ ดงภาพท 4.3

ภาพท 4.3 ภาพสานกในพระมหากรณาธคณ ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

4.1.2 ทดสอบระบบสนบสนนการตรวจสอบพนทปาจากคาพกดเปาหมาย จากรายงานผลการบนตรวจสภาพปา ตรวจพบการทาไมจานวน 1 จด มคาทอานไดจากเครอง

GPS ในระบบ UTM Everest โซน 48 ทคาพกดแกน X = 500322 mE และคาพกดแกน Y = 1597700 mN ผพฒนาระบบจงไดนาขอมลคาพกด ทไดรบมาทดสอบกบโปรแกรมประยกตเพอตรวจสอบวา

พนทเกดเหตอยในบรเวณทองทใด และอยในเขตปาสงวนแหงชาต อทยานแหงชาต หรอเขตรกษาพนธสตวปา โดยเลอกใชคาสงบนแถบคาสงการตรวจสอบพนทปา โดยเลอกคาสงยอย “ใสตาแหนงพกด” ซงจะปรากฏกลองขอความใหใสคาพกด X ดงภาพท 4.4

ภาพท 4.4 กลองขอความใหใสคาพกดแกน X (Easting)

41 ในกรณไมมการใสขอมลหรอกดปมยกเลกจะปรากฏขอความเตอน ดงภาพท 4.5

ภาพท 4.5 หนาตางเตอนกรณไมไดใสขอมลพกด X (Easting)

หรอในกรณใสคาทไมใชตวเลขกจะมกลองขอความเตอนผใชงาน ดงภาพท 4.6

ภาพท 4.6 หนาตางเตอนกรณใสขอมลทไมใชตวเลข

และเมอใสขอมลในคาพกดภมศาสตรเรยบรอยเมอตอบตกลงทปม OK จะปรากฏกลองขอความใหใสคาพกดภมศาสตรในแกน Y (Northing) ดงภาพท 4.11

ภาพท 4.7 กลองขอความใหใสคาพกด Y (Northing)

เมอใสคาพกดภมศาสตร X และคาภมศาสตร Y เรยบรอย เมอกดปมตกลงจะปรากฏ จดวงกลมส

แดง บนหนาจอแผนท ซงเปนจดเปาหมายในตาแหนงทไดรบและบนทกคาลงไปเพอการตรวจสอบ ซงสามารถขยายขนตรวจสอบรายละเอยดพนทตางๆได ดงภาพท 4.8

42

ภาพท 4.8 หนาตางงานทปรากฏจดสแดงแสดงตาแหนงเปาหมาย

4.1.3 ทดสอบการเพม/ลบ ชนขอมล เปนการเรยกใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอนาขอมลมาตรวจสอบและตอบคาถามทเกยวกบ

ตาแหนงเปาหมาย โดยคลกทปมสอบถามขอมลในตาแหนงทเลอก (Identify) คลกลงบรเวณตาแหนงดงกลาว จะปรากฏกลองขอความแสดงรายละเอยด ทองทเปาหมายไดทนท พบวาจดเปาหมายตามทไดรบรายงานดงกลาว อยในทองท ตาบลโซง อาเภอนายน จงหวดอบลราชธาน และอยในพนทเขตรกษาพนธสตวปายอดโดม ดงภาพท 4.9 และ ภาพท 4.10

ภาพท 4.9 ผลการสอบถามตาแหนงเปาหมายวาอยในทองทใด

43

ภาพท 4.10 ผลการซอนทบขอมลเพอวเคราะหตาแหนงเปาหมาย

4.1.4 ทดสอบการพมพแผนทบรเวณจดเปาหมาย ตามรปแบบทกาหนดไว การพมพแผนทเพอรายงานผเกยวของตามขนตอนตอไป ทาโดยการเลอกคาสงจดทาแผนท บน

แถบคาสง และเลอกคาสงยอย สรางจากรปแบบทกาหนดไว จะไดผลดงภาพท 4.11

ภาพท 4.11 การจดทาแผนทบรเวณจดเปาหมายในรปแบบทกาหนดไว

44 4.1.5 ทดสอบการตรวจสอบการเปลยนแปลงการใชประโยชนพนท

จากขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ทบนทกตางชวงเวลา ดวยการเรยกใชงานโปรแกรมประยกตทไดพฒนาขน โดยใชสายตาทาการตรวจสอบการเปลยนแปลงพนท ปาไมในเขตพนทเขตรกษาพนธสตวปาบณฑรก-ยอดมน อาเภอบณฑรก จงหวดอบลราชธาน บรเวณตาบลหวยขา ตดตอ ตาบลโพนงาม พบพนทปาถกบกรกเขามาเขตรกษาพนธสตวปา จานวน 1 แปลง เจาหนาทผปฏบตงานภาคสนาม สามารถทราบไดวาพนทดงกลาวถกบกรกยดถอครอบครองมาในชวงปใด และมคาพกดภมศาสตรทสามารถนาเขาสแปลงพนทไดทนท โดยการเลอกขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ในชวงระหวางป พ.ศ. 2548 ถง ป พ.ศ. 2554 เพอตรวจสอบและเขาดาเนนการตอไป

4.1.7.1 เลอกคาสง เพม/ลบชนขอมล เลอกขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ป 2548 ป 2550 ป 2552 ป 2553 และป 2554 พบวาภาพถายดาวเทยมแสดงผลบนจอภาพทนท และขอมลภาพถายจากดาวเทยมทง 4 ภาพทบซอนกนในตาแหนงเดยวกน ทาใหทราบวาพนทดงกลาวถกบกรกในชวงปใด จากภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM

4.1.7.2 เพมชนขอมลเขตรกษาพนธสตวปาบณฑรก-ยอดมน เพอนาขอมลดงกลาวมาซอนทบกบภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM

จากการทดสอบพบวาสามารถใชปม ปด/เปด ชนขอมล เลอกดพนททสนใจในแตละบรเวณได โดยภาพถายจากดาวเทยมจะแสดงพนทปาไมเปนสแดง พนทบกรกจะมสขาวเนองจากไมมพชพรรณปกคลมจงสะทอนพลงงานจากแสงอาทตยทงหมด ทาใหไดภาพทเปนสขาว โดยพบวาการใชโปรแกรมประยกตทไดพฒนาขน สามารถเรยกขอมลภาพถายจากดาวเทยมไดอยางรวดเรวและเลอกขอมลภาพถายจากดาวเทยมได ตงแตป พ.ศ. 2542 ถงป พ.ศ. 2554 และจากการตรวจสอบตามเงอนไขดงกลาว พบพนทปาไมในเขตรกษาพนธสตวปาบณฑรก-ยอดมน จงหวดอบลราชธาน มการเปลยนแปลงลกษณะการใชประโยชนทดน ในลกษณะการบกรกเขาทาการเกษตรในชวงป พ.ศ. 2552-2553 เปนเนอท 32 ไร มคาพกดกลางแปลงท คาแกน X = 551965 (Easting) และพกดแกน Y = 1623432 (Northing) ดงภาพท 4.12

ภาพท 4.12 การตรวจสอบพนทปาดวยสายตาจากภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ป 2554 พบพนทปาถกบกรก

45 ตรวจสอบขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ยอนหลง เพอดชวงปเรมแรกทมการบกรก ในป พ.ศ. 2548 พนทดงกลาวยงไมมการบกรกแตอยางใด ดงภาพท 4.13

ภาพท 4.13 ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ป 2548 พนทยงไมถกบกรก

ภาพท 4.14 ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ป 2550 พนทยงไมถกบกรก

46 จากภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ททาการเรยกจากโปรแกรมประยกตฯ ในเบองตนสรปวาในป พ.ศ. 2550 พนทดงกลาวยงไมถกบกรก ซงคาดวานาจะมการบกรกในป พ.ศ. 2552 -2553 ดงภาพท 4.15-4.16

ภาพท 4.15 ภาพถายดาวเทยม Landsat 5TM ป 2552 พนทเรมมการบกรก

ภาพท 4.16 ภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5TM ป 2553 ตรวจพบมการบกรก

47 4.2 การทดสอบโดยผประเมนประสทธภาพ

ในการทดสอบโปรแกรมประยกตใชขอมลภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) Version 2012 ไดทาการประเมนจากผเขาประชมเชงปฏบตการเพอถายทอดองคความรในดานการพฒนาระบบภมสารสนเทศ ของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) จานวน 2 กลม ไดแก

4.2.1 ผทผานการฝกอบรมและเปนผใชงานจรงในระดบปฏบตงานในหนวยงาน ภาคสนามในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 ไดแก อทยานแหงชาต จานวน 6 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา จานวน 6 แหง ซงเปนเครอขายผปฏบตงานดานสารสนเทศ จานวน 15 นาย

4.2.2 ผทผานการประชมเชงปฏบตการเพอพฒนาองคความรดานการพฒนาระบบ ภมสารสนเทศ ของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ประจาป พ.ศ. 2555 จานวนผเขารวมประชม 55 นาย

โดยมเกณฑการใหคะแนนของแบบประเมน ดงตารางท 4.1 ตารางท 4.1 เกณฑการใหคะแนนของแบบประเมน

ระดบเกณฑการใหคะแนน ความหมาย

5 โปรแกรมสามารถทางานเกยวกบงานนนๆ ไดอยางมประสทธภาพในระดบดมาก

4 โปรแกรมสามารถทางานเกยวกบงานนนๆ ไดอยางมประสทธภาพในระดบด

3 โปรแกรมสามารถทางานเกยวกบงานนนๆ ไดอยางมประสทธภาพในระดบปานกลาง

2 โปรแกรมสามารถทางานเกยวกบงานนนๆ ไดอยางมประสทธภาพในระดบนอย

1 โปรแกรมสามารถทางานเกยวกบงานนนๆ ไดอยางมประสทธภาพในระดบนอยมาก

หลงจากนน จะเกบรวบรวมผลคะแนนทไดจากแบบประเมนหาประสทธภาพในแตละการทดสอบมาคานวณโดยใชหลกสถตเพอสรปผลการทดสอบประสทธภาพ ของการพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ผานโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 ทไดทาการพฒนาขน ซงจะตองทาการคานวณคาเฉลยของแตละหวขอของแตละการทดสอบเพอทาการสรปผลการประเมนตามเกณฑตอไป

4.2.1 ผลการทดสอบโดยผประเมนประสทธภาพทเปนผใชงานจรงในระดบปฏบตงานในหนวยงานภาคสนามในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน)

48 ไดทาการประเมนประสทธภาพโดยเจาหนาททปฏบตงานจรงในระดบปฏบตการ ของหนวยงาน

ภาคสนามในสงกด สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ไดแก อทยานแหงชาต จานวน 6 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา จานวน 6 แหง มผลคะแนนการประเมนประสทธภาพของโปรแกรมทไดพฒนาปรากฏตามตารางท 4.2 ตารางท 4.2 การประเมนประสทธภาพของเจาหนาทผปฏบตงานจรงในระดบปฏบตการของหนวยงานภาคสนาม

ประสทธภาพ หวขอทประเมน คะแนนเฉลย

เชงปรมาณ คะแนนเฉลย เชงคณภาพ

1. การตดตงโปรแกรมประยกตลงในเครองคอมพวเตอรและการตดตงโปรแกรมเสรมตางๆ

4.13 ด

2. ความสามารถในการการใชงานโปรแกรมประยกตในการเพมและลบชนขอมลภมสารสนเทศตางๆในโปรแกรม

3.80 ด

3. ความสามารถในการใชงานเมนคาสงตางๆบนโปรแกรมประยกต และการเรยกใชปมเครองมอตางๆ

3.93 ด

4. ความถกตองและความสมบรณของขอมลในระบบภมสารสนเทศบนโปรแกรมประยกต

3.80 ด

5. ความสามารถของทานในการนาเขาจดพกดเปาหมายทไดรบแจงขอมลเขาบนทกลงในโปรแกรม

3.53 ด

6. ความสามารถในการเรยกใชขอมลภาพถายดาวเทยมในการวเคราะหภาพถายดาวเทยมดวยสายตา

3.33 ปานกลาง

7. การใชขอมลจากโปรแกรมประยกตประกอบการตดสนใจของหวหนาหนวยงาน

3.80 ด

8. โปรแกรมประยกตมความจาเปนและสอดคลองกบความตองการของหนวยงานทาน

4.13 ด

9. การนาโปรแกรมประยกตมาใชในการพฒนาองคกรหรอหนวยงานทปฏบตงาน

3.93 ด

10. ภาพรวมทานมความพงพอใจตอการใชงานโปรแกรมประยกต และผลงานการพฒนาระบบภมสารสนเทศ

4.0 ด

คะแนนเฉลย 3.84 ด

จากผลการทดสอบ การพฒนาระบบภมสารสนเทศ ผานโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร ทไดทาการพฒนาขน โดยผประเมนประสทธภาพทเปนผใชโปรแกรมในการปฏบตงานจรงในภาคสนาม ในดานตางๆจานวน 10 หวขอหลก เมอนาคะแนนเฉลยของแตละหวขอมาผานระเบยบวธการทางสถตเพอหาคาเฉลย จะพบวาคาเฉลยอยท 3.84 กลาวไดวาระบบภมสารสนเทศทพฒนาขน มประสทธภาพในดานการใชงานของหนวยงานภาคสนาม ในระดบ ด

49 4.2.2 ผลการทดสอบโดยผประเมนประสทธภาพ ทรวมประชมเชงปฏบตการเพอถายทอดองคความรใน

ดานการพฒนาระบบภมสารสนเทศ ของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2555 สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) โดยศนยปฏบตการภมสารสนเทศ (อบลราชธาน)

ไดจดทาโครงการประชมเชงปฏบตการ “การพฒนาเพอประยกตใชขอมลภมสารสนเทศสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานภาคสนามในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2555 ในระหวางวนท 12-14 กนยายน 2555 ณ หองประชมศนยปฏบตการ สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) โดยมวตถประสงคในการพฒนาองคความร และเผยแพรผลงานการพฒนาโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) Version 2012 และเปนการแลกเปลยนประสบการณในการปฏบตงานภาคสนามเพอการพฒนาตอเนองในอนาคต มผรวมประชมเชงปฏบตการทงสน 55 นาย จาก หนวยงานภาคสนาม 17 หนวยงาน และหนวยงานในสงกดสวนตางๆของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) จานวน 5 สวน ดงน

1. อทยานแหงชาตผาแตม จงหวดอบลราชธาน 2. อทยานแหงชาตแกงตะนะ จงหวดอบลราชธาน 3. อทยานแหงชาตภจองนายอย จงหวดอบลราชธาน 4. อทยานแหงชาตภสระดอกบว จงหวดมกดาหาร อานาจเจรญ และยโสธร 5. อทยานแหงชาตเขาพระวหาร จงหวดศรสะเกษ 6. อทยานแหงชาตภผาเทบ จงหวดมกดาหาร 7. เขตรกษาพนธสตวปายอดโดม จงหวดอบลราชธาน 8. เขตรกษาพนธสตวปาบณฑรก-ยอดมน จงหวดอบลราชธาน 9. เขตรกษาพนธสตวปาพนมดงรก จงหวดศรสะเกษ 10. เขตรกษาพนธสตวปาหวยศาลา จงหวดศรสะเกษ 11. เขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน-หวยสาราญ จงหวดสรนทร 12. เขตรกษาพนธสตวปาภสฐาน จงหวดกาฬสนธ และมกดาหาร 13. วนอทยานภสงห-ภผาผง จงหวดอานาจเจรญ 14. วนอทยานดงบงอ จงหวดมกดาหาร 15. วนอทยานพนมสวาย จงหวดสรนทร 16. วนอทยานนาตกผาหลวง จงหวดอบลราชธาน 17. วนอทยานปาสนหนองค จงหวดสรนทร 18. สวนอนรกษสตวปา 19. สวนอทยานแหงชาต 20. สวนฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ 21. สวนจดการตนนา 22. สวนควบคมและปฏบตการไฟปา

50 โดยมผลการประเมนประสทธภาพในการพฒนาระบบภมสารสนเทศผานโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 จานวน 10 หวขอหลก ปรากฏดงตารางท 4.3 ตารางท 4.3 การประเมนผลดานการพฒนาโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012

ประสทธภาพ หวขอประเมน คะแนนเฉลย

เชงปรมาณ คะแนนเฉลย เชงคณภาพ

1. โปรแกรมประยกตสามารถตดตงเพอใชงานโดยมระบบรกษาความปลอดภย

4.45 ด

2. ความสวยงามและความสะดวกของหนาตางทเชอมตอกบผใชงาน

4.35 ด

3. ความสมบรณของฐานขอมลทอยในโปรแกรม ซงทานสามารถเรยกใชไดโดยสะดวก

4.42 ด

4. จานวนชนขอมลภาพถายดาวเทยมและขอมลภาพถายทางอากาศ และแผนททหาร 1:50000

4.51 ดมาก

5. ความสามารถในการตอบโจทยในกรณการตรวจสอบคาพกดทไดจากภาคสนาม

4.45 ดมาก

6. ความสามารถในการเชอมตอกบฐานขอมลการลาดตระเวนเชงคณภาพ

4.36 ด

7. ความสามารถในการจดทาแผนทเพอประกอบการรายงานตางๆ

4.45 ด

8. ความสามารถของโปรแกรมประยกตสามารถนามาสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานภาคสนามได

4.55 ดมาก

9. การพฒนาโปรแกรมสอดคลองตามความจาเปนในการปฏบตงานภาคสนาม

4.45 ด

10. ความพอใจในภาพรวมของโปรแกรมทไดพฒนาขน 4.53 ดมาก

คะแนนเฉลย 4.45 ด

จากผลการทดสอบระบบ ดานการประมวลผลของโปรแกรม โดยผประเมนทผานการเขาประชมเชงปฏบตการเพอถายทอดองคความร โดยเมอนาคะแนนเฉลยของแตละหวขอมาผานระเบยบวธการทางสถตเพอหาคาเฉลย จะพบวาคาเฉลยอยท 4.45 กลาวไดวาระบบโปรแกรมประยกตทไดพฒนาขน มประสทธภาพในดานการประมวลผลของโปรแกรมอยในระดบ ด

บทท 5 สรปผลและขอเสนอแนะ

การพฒนาภมสารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการในพนทรบผดชอบ

สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ไดจดทาโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 มวตถประสงคในการรวบรวมและพฒนาฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ในพนทรบผดชอบรวม 6 จงหวด ไดแก จงหวดอบลราชธาน จงหวดศรสะเกษ จงหวดสรนทร จงหวดยโสธร จงหวดอานาจเจรญ และจงหวดมกดาหาร ทงขอมลในรปแบบทตยภม ทรวบรวมจากฐานขอมลเดม และขอมลปฐมภมทไดจากการจดเกบขอมลโดยเครองกาหนดตาแหนง (GPS) ไดแก ขอมลการลาดตระเวนเชงคณภาพ พกดการดาเนนคด และตาแหนงทตงหนวยงานในสงกด เปนตน โดยผใชงานในระดบปฏบตการในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) สามารถนาไปประยกตใชในการสนบสนนการตดสนใจ หรอวางแผนในการปฏบตงานไดโดยสะดวก ดวยการพฒนาระบบเชอมตอกบผใชงานทมชดเมนคาสงทเปนภาษาไทย ทาใหเจาหนาทผปฏบตงานสามารถเขาถงขอมลสารสนเทศภมศาสตรไดอยางรวดเรว มการจดพมพแผนทเพอประกอบการรายงานผลไดโดยสะดวก และผพฒนายงไดรวบรวมขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM ขอมลภาพถายดาวเทยม THEOS และภาพถายทางอากาศ ซงชวยใหผใชงานสามารถตดตามการเปลยนแปลงพนทปาทรบผดชอบไดโดยสะดวก และสามารถนาไปใชประกอบการพจารณาวางแผนในการปองกนรกษาปาไดอยางเปนรปธรรม โดยในการพฒนาโปรแกรมประยกตการใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร ไดใชชดคาสง Avenue Script ภายใตโปรแกรม Arcview 5.1 โปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนท สานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012

5.1.1 การตดตงโปรแกรมประยกตฯ เมอใสแผนโปรแกรมลงในเครองอานแผนดวด ของเครองคอมพวเตอร เครองจะทาการอานแผนตดตงรอประมาณ 15-20 วนาท (ขนอยกบเครองอานแผนดวด) คอมพวเตอรจะอานแผนเพอตดตงแบบ Autorun และปรากฏหนาตางตอนรบ ดงภาพท 5.1

ภาพท 5.1 หนาตางแสดงการตอนรบเพอเขาสการตดตงโปรแกรม GIS_DNP9 Version 2012 5.1.2 การตรวจสอบสทธผใชกอนทาการตดตงโปรแกรม

52 ในการตดตงโปรแกรมประยกต จาเปนตองใสรหสผานเพอตดตงโปรแกรม กรณไมทราบ

รหสผานจะไมสามารถทาการตดตงโปรแกรม GIS_DNP9 Version 2012 ได เปนการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบตงแตการตดตงโปรแกรม ดงภาพท 5.2

ภาพท 5.2 การตรวจสอบสทธการใชงานโปรแกรมในขนตอนการตดตง เมอใสรหสผานถกตอง เครองคอมพวเตอรจะทาการตดตงโปรแกรมโดยจะใชเวลาในการตดตงสวนของ

โปรแกรมและฐานขอมลประมาณ 20 นาท ซงใชพนทในการจดเกบขอมลรวม 3.87 GB ดงภาพท 5.3

ภาพท 5.3 โปรแกรมประยกต GIS_DNP9 กาลงดาเนนการตดตง เมอโปรแกรมไดทาการตดตงสมบรณแลว โปรแกรม GIS_DNP9 Version 2012 จะเปดขนเพอ

ตรวจสอบสทธผใชงานในขนตอนตอไป ดงภาพท 5.4

53

ภาพท 5.4 หนาตางโปรแกรมประยกต GIS_DNP9 Version 2012

5.1.3 เรมตนเขาสการใชงานโปรแกรมประยกต เปนสวนทแสดงหลงจากทผใชงานไดผานการตรวจสอบสทธการใชงานแลว

ดงภาพท 5.5

ภาพท 5.5 สวนเรมตนเขาสระบบการใชงานโปรแกรมประยกต

54 มคาสงทแสดงบนแถบคาสง (Menu Bar) ใน 3 คาสง ไดแก

1) เขาสโปรแกรม มคาสงใหเลอก เปดแผนท เพอเขาสหนาตางการทางาน ดงภาพท 5.6

ภาพท 5.6 คาสงเขาสโปรแกรม เพอเลอกรายการเปดแผนท

2) คาแนะนา มคาสงใหเลอก 2 คาสง ไดแก -วธการใชงาน ซงสามารถเลอกอานศกษาวธการใชงานโปรแกรมกอนทจะเรมใชงาน

เพอการใชงานทถกตอง -เกยวกบโปรแกรม จะแสดงรายละเอยดในการพฒนาโปรแกรมประยกตการใชขอมล

สารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานดานปาไม จงหวดอบลราชธาน ดงภาพท 5.7

ภาพท 5.7 การใชคาสง คาแนะนา

3) ออกจากโปรแกรม มคาสงใหเลอกปดโปรแกรม หรอใชปม ESC ทแปนพมพ ดงภาพท 5.8

55

ภาพท 5.8 คาสงออกจากโปรแกรม

5.1.4 สวนการใชงานหลกโปรแกรมประยกต ในสวนนจะเปนหนาตางหลกในการทางานหลก โดยการเรยกใชจากคาสงเขาสโปรแกรม และคาสง

เปดแผนท ซงจะมรปแบบเหมอนรปแบบตนแบบทกาหนดไว ดงภาพท 5.9

ภาพท 5.9 หนาตางการใชงานหลกของโปรแกรมประยกต

มเมนคาสง ในสวนของ แถบคาสง 10 เมนคาสง ดงน 1) แฟม เปนคาสงในการควบคมการทางานทงหมดของการใชงานโปรแกรมในระบบ

ทงหมด ประกอบดวยคาสงในกลม 11 คาสง ไดแก -ปดแผนททแสดง ใชสาหรบปดแผนทเพอกลบมาสหนาตางหลก -ปดแผนททงหมด ใชสาหรบปดแผนททแสดงทงหมดกรณมการสรางแผนทขนหลาย

หนาตางแผนท ซงจะกลบมาสหนาตางเรมตน

56 -กาหนดตาแหนงทอยของขอมล ใชสาหรบกาหนดตาแหนงขอมลในกรณทมการ

นาขอมลเขาจากภายนอก หรอเปดขอมลจากภายนอกจานวนมาก เพอลดขนตอนในการเรยกขอมลใชงาน -บนทกงาน เปนคาสงสาหรบบนทกงานทไดดาเนนการไว ซงจะสามารถเรยกใชงาน

ไดในภายหลง -บนทกสาเนางาน เปนคาสงในการบนทกสาเนางานทแสดงเพอเรยกใชเฉพาะอกครง

ในภายหลง -โปรแกรมเสรม เปนคาสงสาหรบเรยกใชโปรแกรมเสรม (Extension) ตางๆ ซงโดย

ปกตจะเปนทอยของโปรแกรมเสรมสาหรบการวเคราะหในขนสงในโปรแกรม -พมพแผนททแสดง เปนการสงใหโปรแกรมทาการพมพแผนทท

ปรากฏในหนาตางพนทใชงานออกทางเครองพมพอยางรวดเรว -ตงคาเครองพมพ เปนคาสงสาหรบกาหนดเครองพมพทตองการใหมการพมพชนงาน -สงภาพแผนทออกภายนอก เปนคาสงทใชสาหรบสงภาพแผนทออกเปนรปภาพใน

สกลตางๆ เชน WMF, BMP และJPEG เปนตน เพอการนาไปใชในงานอนตอไป -จดการชนขอมล เปนคาสง สาหรบจดการกบชนขอมลทมอยในฐานขอมลทงหมด

ไดแก การคดลอก (Copy) เปลยนชอชนขอมล (Rename) และลบขอมล (Delete) -ออกจากโปรแกรม เปนเมนคาสงสาหรบการจบการทางานทงหมด

มการทางานใน 2 กรณ คอ กรณท 1 เมอมการแกไขขอมลในหนาตางแผนท เมอสงออกจากโปรแกรม จะปรากฏกลองขอความสอบถามถงการบนทกขอมลกอนออกจากโปรแกรม และสาหรบกรณท 2 ถาไมมการปรบ เปลยน แกไข หนาตาง หรอมการสงใหทาการบนทกงานไวแลว โปรแกรมจะปดการทางานทนท สาหรบรายละเอยดคาสง แฟม ปรากฏดงภาพท 5.10

ภาพท 5.10 คาสง แฟม ในแถบคาสงของหนาตางหลกการทางาน

2) ขอมลพนฐาน เปนคาสงหลกในการเรยกใชขอมลโดยการ เพมหรอลบชนขอมลทปรากฏบนหนาตางการทางาน ประกอบ 3 กลมคาสง ไดแก กลมท 1 ขอมลพนฐาน จานวน 7 คาสง กลมท 2 ขอมลหนวยงานปาไม 7 คาสง และกลมท 3 ขอมลภาพถายจากดาวเทยม ทไดทาการตอภาพใหครอบคลมพนททง 6 จงหวด และภาพสณฐานประเทศไทย ดงภาพท 5.11

57

ภาพท 5.11 คาสง เพม/ลบ ชนขอมลเชงพนท

โดยแตละคาสงจะปรากฏหนาตาง ใหเลอกชนขอมลทอยในกลม ดงน -ทตงและเขตการปกครอง เมอเลอกคาสง จะปรากฏหนาตางใหเลอกชนขอมล 5 ชนขอมล

ไดแก เขตจงหวด เขตอาเภอ เขตตาบล เขตเทศบาล และขอมลทตงหมบาน และมปมกด “เพม" ใหเลอกใชสาหรบการเพมชนขอมล และปม “ลบ” สาหรบการลบชนขอมลทแสดงออก ซงเมอกดเลอกขอมลจะแสดงทหนาตางงานทนท พรอมกบแตงรายละเอยดใหตามทกาหนดไว ดงภาพท 5.12

ภาพท 5.12 การเลอกชนขอมลในคาสงทตงและเขตการปกครอง

-เสนทางคมนาคม เมอเลอกคาสง จะปรากฏหนาตางใหเลอกชนขอมล 4 ชนขอมลไดแก ถนนสายหลก ถนนสายรอง ทางรถไฟ และสะพาน ดงภาพท 5.13

58

ภาพท 5.13 การเลอกชนขอมลในคาสงเสนทางคมนาคม

-ขอมลดน เมอเลอกคาสง จะปรากฏหนาตางใหเลอกชนขอมล 4 ชนขอมล ไดแก คณลกษณะของดน ชอชดดน ธรณวทยา และการใชประโยชนทดน ดงภาพท 5.14

ภาพท 5.14 การเลอกชนขอมลในคาสงขอมลดน

-แหลงนาและชนคณภาพลมนา เมอเลอกคาสงจะปรากฏหนาตางใหเลอกชนขอมลใน 2 กลม ไดแก กลมท 1 แหลงนา มชนขอมลใหเลอก 2 ชนขอมล ไดแก เสนทางนา และแหลงนา กลมท 2 ชนคณภาพลมนา มชนขอมลใหเลอก 3 ชนขอมล ไดแก ชนคณภาพลมนา ลมนาหลก และลมนาสาขา ดงภาพท 5.15

59 ภาพท 5.15 การเลอกชนขอมลในคาสงแหลงนาและชนคณภาพลมนา

-ทรพยากรปาไมและสตวปา เมอเลอกคาสงจะปรากฏหนาตางใหเลอกชน

ขอมล 3 กลม ไดแก กลมท 1 ขอมลพนทปาไม ประกอบดวยชนขอมล 5 ชนขอมล ไดแก ปาสงวนแหงชาต การจาแนกประเภทการใชทดน ปาเสอมโทรม ผลการแปลภาพถายดาวเทยมป 2547 และพนทปาถกบกรกป 2548 กลมท 2 ขอมลหนวยงานในพนทอนรกษ ประกอบดวย 5 ชนขอมล ไดแก อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา หนวยปองกนรกษาปา หนวยพทกษอทยานแหงชาต และเขตรกษาพนธสตวปา และหนวยงานปาไมอนๆ กลมท 3 ขอมลวชาการและแหลงทองเทยวตามธรรมชาต ประกอบดวยขอมล 2 ชนขอมล ไดแก การสารวจสตวปา และสถานททองเทยวตาม ธรรมชาต

ดงภาพท 5.16

ภาพท 5.16 การเลอกชนขอมลในคาสงทรพยากรปาไมและสตวปา

-สภาพภมประเทศ เมอเลอกคาสงจะปรากฏหนาตาง ใหเลอกชนขอมล 2 ชนขอมล ไดแก เสนระดบความสง และชนความสง ดงภาพท 5.17

60 ภาพท 5.17 การเลอกชนขอมลในคาสงสภาพภมประเทศ

-สถานทสาคญ เมอเลอกคาสงจะปรากฏหนาตางใหเลอกชนขอมล 5 ชนขอมล ไดแก สถานทสาคญ แหลงวฒนธรรม โรงเรยน สถานอนามย โรงพยาบาล และโรงงานอตสาหกรรม ดงภาพท 5.18

ภาพท 5.18 การเลอกชนขอมลในคาสงสถานทสาคญ

3) ใสปายชอชนขอมลแผนท เปนคาสงหลกในการแสดงรายละเอยด ปายชอชนขอมลทตองการใหแสดง โดยจะตองทาการเลอกชนขอมลนนใหพรอมทางานและเลอกคาสงใสปายชอชนขอมลแผนท ซงจะปรากฏรายละเอยดของชนขอมลนนลงในพนทดาเนนงานและจะแสดงปายชอเฉพาะในสวนทปรากฏในพนททางาน ประกอบดวยคาสง 5 กลม ไดแก

-กลมท 1 เขตอาเภอ เขตตาบล หมบาน -กลมท 2 สถานทสาคญ แหลงวฒนธรรม โรงเรยน โรงพยาบาล/

สถานอนามย ทตงกจการอตสาหกรรม -กลมท 3 ททาการหนวยงานภาคสนาม หนวยพทกษปา

ฐานปฏบตการ จดสกด -กลมท 4 หนวยจดการตนนา สถาน/หนวยควบคมไฟปา

หนวยงานอนๆ -กลมท 5 หมายเลขระวางแผนท 1 : 50000 หมายเลขระวาง

ภาพถายทางอากาศ -กลมท 6 การลบปายชนขอมลทเลอก

แสดงดงภาพท 5.19

61

ภาพท 5.19 คาสงใสปายชอชนขอมล และคาสงตางๆ บนแถบเครองมอ 4) ขอมลหนวยงานภาคสนาม เปนคาสงในการใชงานใน 3 กลม ดงน -กลมท 1 เปนชดคาสงในการตรวจสอบขอมลจากคาพกดทไดรบแจงหรอตองการตรวจสอบวา

พกดดงกลาวอยบรเวณใด เพอตรวจสอบพนทจากคา พกดในแกน X หรอคา E และพกดในแกน Y หรอคา N การนาเขาขอมลการลาดตระเวนเชงคณภาพ การสรางขอมลแผนท และการสงขอมลออกเปน Shapefiles (.shp) แสดงดงภาพท 5.20

ภาพท 5.20 คาสงในการตรวจสอบพนทจากคาพกด และการนาเขาขอมลการลาดตระเวน เชงคณภาพ

-กลมท 2 เปนชดคาสงในการเรยกใชขอมลทจาเปนและมประโยชนตอหนวยงานซงไดทาการรวบรวมขนอยางตอเนองเพอใหสามารถเรยกใชไดอยางรวดเรว จานวน 5 ประเภท ไดแก

62 -ทตงหนวยงานภาคสนาม ป 2553 -แปลงสารวจการถอครองตามมตคณะรฐมนตร 30 มถนายน พ.ศ.2541 -การลาดตระเวนเชงคณภาพ -พกดการดาเนนคด -การเปลยนแปลงพนทปา ป 2553-2554 แสดงดงภาพท 5.21

ภาพท 5.21 คาสงในการเรยกใชขอมลทจาเปนและเปนประโยชนและขอมลการลาดตระเวน เชงคณภาพ

-กลมท 3 เปนชดคาสงในการเรยกใชขอมลของหนวยงานภาคสนาม จานวน 18 คาสง ไดแก -เขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน-หวยสาราญ -เขตรกษาพนธสตวปาหวยศาลา -เขตรกษาพนธสตวปาพนมดงรก -เขตรกษาพนธสตวปายอดโดม -เขตรกษาพนธสตวปาบณฑรก-ยอดมน -เขตรกษาพนธสตวปาภสฐาน

63 -อทยานแหงชาตเขาพระวหาร -อทยานแหงชาตภจองนายอย -อทยานแหงชาตผาแตม -อทยานแหงชาตภสระดอกบว -อทยานแหงชาตแกงตะนะ -อทยานแหงชาตภผาเทบ -อทยานแหงชาตภผายล (สงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 10 (อดรธาน) -เขตหามลาสตวปาถาผานาทพย (สงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 8

(ขอนแกน) -วนอทยานพนมสวาย -วนอทยานดงบงอ -วนอทยานภสงห-ภผาผง -วนอทยานปาสนหนองค แสดงดงภาพท 5.22

ภาพท 5.22 คาสงในการเรยกใชขอมลจากหนวยงานภาคสนาม เมอเรยกใชคาสงขอมลในหนวยงานภาคสนามจะมหนาตางเมนใหเรยกใชขอมลตางๆทเกยวของ

กบหนวยงานนน โดยไดจดทาเมนเพอเรยกใชเฉพาะขอมลหนวยงาน เพอใหผใชสามารถเขาถงขอมลหนวยงานในพนทของตนเองใหไดมากทสดและรวดเรวทสด ดงภาพท 5.23

64

ภาพท 5.23 คาสงในการเรยกใชขอมลจากเขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน-หวยสาราญ

ซงในหนาตางเมนคาสงของทกหนวยงานภาคสนาม จะมขอมลยอยใหผใชงานไดเลอกรวม

3 กลม ไดแก -กลมท 1 ขอมลหลกของหนวยงานนนๆ ไดแก -แนวเขตตามกฎหมาย -พนทมปญหาการถอครอง -หนวยพทกษปา -จดสกด/หนวยพทกษปาชวคราว -กลมท 2 ขอมลของหนวยงานใกลเคยง ไดแก -สถานควบคมไฟปา -หนวยจดการตนนา -โครงการปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรต -กลมท 3 ขอมลประเภท Raster ตางๆ ไดแก

65 - ภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM เมอเลอกคาสงจะปรากฏหนาตางให

เลอกชนขอมลภาพถายดาวเทยม Landsat TM 13 ชนขอมล ทผานกระบวนการปรบแกคาตางๆ และพรอมทจะดาเนนการใชงานไดทนท โดยกาหนดการผสมสเทจ 4-5-3 (R-G-B) ซงเปนขอมลในรปแบบ Raster ไดแก ภาพถายดาวเทยม Landsat TM ตงแตป พ.ศ. 2542 ถงป พ.ศ. 2554 ดงภาพท 5.24

ภาพท 5.24 คาสงในการเรยกใชขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat 5 TM

66 - ภาพถายดาวเทยม THEOS เมอเลอกคาสงจะปรากฏหนาตางใหเลอกชนขอมลภาพถายดาวเทยม THEOS บนทกภาพป พ.ศ. 2553 ทผานกระบวนการปรบแกคาตางๆ และพรอมทจะดาเนนการใชงานไดทนท โดยกาหนดการผสมสจรง 1-2-3 (R-G-B) ดงภาพท 5.25

ภาพท 5.25 คาสงในการเรยกใชขอมลภาพถายจากดาวเทยม THEOS

-แผนทภมศาสตร 1 : 50000 เมอเลอกคาสงจะปรากฏหนาตางใหเลอกชน ขอมล 2 กลม ไดแก กลมท 1 ชนขอมลระวางแผนท 1 : 50000 ทสามารถเพมและลบขอมล และสามารถจดเรยงขอมลตามชนดและรปแบบขอมลโดยกดปม “จดเรยงขอมล” และกลมท 2 เปนกลมของชนขอมลภาพแผนทภมศาสตรในมาตราสวน 1 : 50000 ไดดาเนนการนาเขาในระบบพกดภมศาสตร UTM โซน 48 ประกอบดวยชนขอมลแผนท 10 ชนขอมล ครอบคลมพนทปาอนรกษในหนวยงานนนๆ ดงภาพท 5.26

ภาพท 5.26 คาสงในการเรยกใชขอมลแผนทภมศาสตร 1 : 50000

67

5) ภาพถายทางอากาศ เปนเมนคาสงในการเรยกใชขอมลภาพถายทางอากาศทไดทาการตอภาพ (Mosaic) โดยไดนาเขาในอยในระบบพกด UTM โซน 48 และแบงกลมในแตละหนวยงานภาคสนามเรยบรอยแลว ซงในการตดตงโปรแกรม จะไมมการบรรจฐานขอมลภาพถายทางอากาศมาให เนองจากเปนขอมลทรายละเอยดสงและใชพนทในการจดเกบจานวนมาก แตสามารถลงเพมเตมเฉพาะหนวยงานนนๆ เพอใชงานได ม 3 กลม ไดแก -กลมท 1 ระวางแผนทภาพถายทางอากาศ เปนขอมลดชนเพอใหทราบคา หมายเลขระวางภาพถายทางอากาศ ณ จดนนหรอบรเวณพนทนนๆ -กลมท 2 ประกอบดวยคาสงในการเรยกใชขอมลภาพถายทางอากาศของเขตรกษาพนธสตวปา จานวน 6 เขต ไดแก -เขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน-หวยสาราญ -เขตรกษาพนธสตวปาหวยศาลา -เขตรกษาพนธสตวปาพนมดงรก -เขตรกษาพนธสตวปายอดโดม -เขตรกษาพนธสตวปาบณฑรก-ยอดมน -เขตรกษาพนธสตวปาภสฐาน -กลมท 3 ประกอบดวยคาสงในการเรยกใชขอมลภาพถายทางอากาศของอทยานแหงชาต จานวน 6 แหง ไดแก -อทยานแหงชาตเขาพระวหาร -อทยานแหงชาตภจองนายอย -อทยานแหงชาตแกงตะนะ -อทยานแหงชาตผาแตม -อทยานแหงชาตภผาเทบ -อทยานแหงชาตภสระดอกบว ดงภาพท 5.27

68 ภาพท 5.27 เมนคาสงสาหรบเรยกใชขอมลภาพถายทางอากาศ

6) การวเคราะหขอมลเชงพนท เปนเมนคาสงในการวเคราะหขอมลในเบองตน ทใชในการเรยกดฐานขอมลในตาราง ทเปนขอมลเชงบรรยายในพนทนนๆ และการสบคนขอมลตามเงอนไขตางๆ การสรางระยะ

โดยรอบพนท และการสรางเงอนไขความสมพนธกบชนขอมลอน รวมถงการยกเลกการเลอกชนขอมล ซงเปนคาสงพนฐานในการวเคราะหขอมลในเบองตนทนามาบรรจในโปรแกรมเพอใหเกดความสะดวกในการเรยกใชงาน ดงภาพท 5.28

ภาพท 5.28 การเลอกเมนการวเคราะหขอมลเชงพนท

7) เครองมอหลก เปนเมนคาสงทรวบรวมเครองตางๆทจาเปนตอการใชงาน ทวไปในโปรแกรมประยกต ประกอบดวยคาสง 6 กลม ตามประเภทการใชงานไดแก

-กลมท 1 ประกอบดวยคาสง ตดชนขอมล วางชนขอมล สรางชนขอมลใหม ทาสาเนาชนขอมล สรางชนขอมลจากภาพทเลอก ลบชนขอมล และแกไข/หยดการแกไขขอมล

-กลมท 2 ประกอบดวยคาสง กาหนดคณสมบตชนขอมล เรยงชนขอมลและซอน/แสดง รายละเอยด

-กลมท 3 ประกอบดวยคาสง สรางสาเนาชนขอมลทเลอก และสอบถามขอมลตามเงอนไข

-กลมท 4 ประกอบดวยคาสง การเลอกภาพทแสดงทงหมด -กลมท 5 ประกอบดวยคาสง ใสปายชออตโนมต การคานวณพนทและความยาว ลบ

ภาพทเลอก และลบภาพทงหมด -กลมท 6 ประกอบดวยคาสง การจดเรยงหนาตาง และการปรบแตงรปแบบตางๆ

69 แสดงดงภาพท 5.29

ภาพท 5.29 คาสงเครองมอหลก และคาสงตางๆ

8) จดทาพมพแผนท ประกอบดวยคาสง สรางจากเครองมอตางๆ และ สรางจากรปแบบทกาหนด โดยเมอไดทาการวเคราะหขอมลในโปรแกรมประยกตเรยบรอยแลวผใชสามารถทจะจดทาแผนทในมาตราสวน 1 : 50000 ไดอยางรวดเรว ซงเปนรปแบบทใชในการปฏบตงาน หรอสรางแผนทใหมเองตามเงอนไขทผใชกาหนด ซงในการจดทาแผนท เปนทงศาสตรและศลปในการออกแบบ จงไดกาหนดเครองมอตางๆ ใหเลอกใชไดตรงวตถประสงคในการใชงาน สาหรบผใชงานในระดบปฏบตการ ดงภาพท 5.30

ภาพท 5.30 คาสงจดทาแผนท และคาสงยอย

9) คาแนะนา ประกอบดวยคาสงยอย ไดแก คมอการใชงานโปรแกรม ความชวยเหลอของระบบ และเกยวกบโปรแกรม ในเมนยอยคมอการใชงานโปรแกรมผใชสามารถเลอกเพอใหโปรแกรมเปดขอมลคมอการใชงานโปรแกรมผานโปรแกรม Adobe Reader เพอศกษาและทาความเขาใจกอนเรยกใชงานโปรแกรม ในสวนเมนยอย ความชวยเหลอของระบบ จะเปนรายละเอยดทผใชสามารถศกษาวธการใชงานโปรแกรม ArcView ไดจากตวอยาง และในเมนยอยเกยวกบโปรแกรม จะแสดงขอมลการจดทาโปรแกรมประยกตครงน รวมถงผมสวนเกยวของในการจดทา ดงภาพท 5.31

70

ภาพท 5.31 คาสง คาแนะนา และคาสงยอย

10) ออกจากโปรแกรม ประกอบดวยคาสง ปด หรอกดปม Esc ทแปนพมพจะเปนการออกจากโปรแกรมประยกตการใชงาน ดงภาพท 5.32

ภาพท 5.32 คาสง ออกจากโปรแกรม

11) ปมคาสง บนหนาจอหลก ประกอบดวยปมตางๆทชวยในการจดการชนขอมลบนหนาจอพนทดาเนนการ ใหรวดเรว มทงสน 16 ปม ไดแก

-ปมท 1 ปมสาหรบบนทกงานททาอย -ปมท 2 ปมสาหรบการจดเรยงชนขอมลโดยจะเรยงตามรปแบบสากล ดงน ขอมล

แบบจด (Point) จะอยดานบนสด รองมาไดแกขอมลแบบเสน (Line) และขอมลแบบอาณาบรเวณ (Polygon) สวนขอมลทเปนภาพ (Images) ถายดาวเทยม Landsat TM แผนทภมศาสตรจะอยลางสด และขอมลประเภทเดยวกนขอมลใดเรยกใชหลงสดจะอยดานบนสด

-ปมท 3 ปมสาหรบการนาเขาขอมลจากภายนอก ในปมนสามารถเรยกขอมลจากทเกบขอมลตางๆ ได เชน การเพมขอมลภาพถายดาวเทยม Landsat TM ป พ.ศ.2549 ซงยงไมมอยในฐานขอมล เปนตน

-ปมท 4 ปมลบชนขอมลทเลอกทงหมด เปนปมเพมความสะดวกในการลบชนขอมลทไมตองการออกจากหนาจอพนททางาน

-ปมท 5 ปมสาหรบลบปายชอชนขอมลในชนขอมลทเลอก เพอเพมความสะดวกในการลบปายชอชนขอมลเชนกน

71 -ปมท 6 ปมสาหรบการเปดดตารางฐานขอมล ซงจะแสดงกลองโตตอบใหเลอกชน

ขอมลทตองการเปดดขอมลรายละเอยดในตารางฐานขอมลซงจะมความสมพนธกบชนขอมลทแสดงบนหนาตางงาน -ปมท 7 ปมสาหรบการแสดง หรอไมแสดง รายละเอยดของชนขอมลทแสดงบน

หนาตางชนขอมลซงอยดานซายของพนทดาเนนงาน -ปมท 8 ปมสาหรบคนหาขอมล โดยสามารถพมพชอขอมลใหโปรแกรมสบคนขอมล

ในชนขอมลทเลอกไดทนท -ปมท 9 ปมสาหรบการสบคนขอมลตามเงอนไข ตรรกศาสตรตางๆทผใชงานสามารถ

กาหนดเองได -ปมท 10 ปมสาหรบการยอ/ขยายแผนทชนขอมล โดยแสดงชนขอมลทกสวนให

สามารถเหนบนพนทดาเนนงาน -ปมท 11 ปมสาหรบยอ/ขยายแผนทใหแสดงเฉพาะ -ปมท 12 ปมสาหรบการเรยกดขอมลไดเลอกไว -ปมท 13 ปมสาหรบการขยายแผนทจากจดกงกลางพนทงาน 1 เทา -ปมท 14 ปมสาหรบการยอแผนทจากจดกงกลางพนทงาน 1 เทา -ปมท 15 ปมสาหรบการยอนกลบใน ยอ/ขยาย -ปมท 16 ปมสาหรบการยกเลกการเลอกขอมลในชนขอมล

โดยมรปภาพของปมตางแสดงได ดงภาพท 5.33

ภาพท 5.33 ปมคาสง บนหนาตางหลก ทง 16 ปม

12) ปมเครองมอ ประกอบดวยปมตางๆทชวยในการวเคราะหขอมล และอานวยความสะดวกตางๆ เชน การเพมรายละเอยดภาพ จด ตวอกษร และปายชอชนขอมล เปนตน มทงสน 12 ปม ไดแก

-ปมท 1 ใชสาหรบสอบถามวาในบรเวณทเลอก มรายละเอยดขอมลเชงคณลกษณะเปนอยางไรบาง บรเวณดงกลาวอยในทองทไหน เปนปมทใชงานมากทสดในการตอบคาถามเบองตน

-ปมท 2 ใชสาหรบสบคนขอมลหมบานวาในบรเวณทกาหนดมหมบานใดตงอยบาง โดยเมอทาการเลอกปมน และวาดวงกลมตามเสนผาศนยกลางทตองการจะแสดงขอมลหมบานใหทนท

-ปมท 3 ใชสาหรบเลอกในการใชงานตามเมนและคาสงตางๆ -ปมท 4 ใชสาหรบเลอกเพอทาการแกไขขอมลนนๆ -ปมท 5 ใชสาหรบเลอกขอมลในชนขอมลทตองการ

72 -ปมท 6 ใชสาหรบเลอกขยายพนททสนใจใหมขนาดใหญขน -ปมท 7 ใชสาหรบยอพนททตองการใหมขนาดเลกลง -ปมท 8 ใชสาหรบเลอนแผนทไปในบรเวณพนทดาเนนงาน -ปมท 9 ใชสาหรบวดระยะทางในแผนทตามหนวยทกาหนด -ปมท 10 ใชสาหรบใสปายชอขอมล -ปมท 11 ใชสาหรบ ใสรายละเอยดขอความตางๆลงในแผนท -ปมท 12 ใชสาหรบใสวาดภาพหรอใสจดลงในแผนท

สาหรบรายละเอยดปมเครองมอ แสดงดงภาพท 5.34

ภาพท 5.34 ปมเครองมอ

5.1.5 การจดทาแผนท เปนสวนสาหรบการใชงานในการจดทาแผนทเพอแสดงผลการวเคราะหขอมล ซงมรปแบบ

เชนเดยวกบรปแบบของสวนการใชงานหลก คอมสวนทเปนแถบหวเรอง แถบคาสง แถบเครองมอ และแถบสถานะ ดงภาพท 5.35

73 ภาพท 5.35 หนาตางในสวนการจดทาแผนท

1) แถบคาสง ประกอบดวย 6 คาสง ไดแก แฟม แกไข แผนท รปภาพ หนาตางงาน และคาแนะนา ดงภาพท 5.36

ภาพท 5.36 คาสงบนแถบเครองมอการจดทาแผนท

ในสวนของเมนคาสงทแตกตางจากคาสงในหนาจอการทางานหลก คอ เมนแผนท ซงในในการกาหนดคณสมบตของแผนททสรางขน เมนยอย 3 กลม ไดแก

-กลมท 1 ประกอบดวยคาสงในการกาหนดคณสมบตแผนทตางๆ และการตงหนากระดาษของแผนท

-กลมท 2 ประกอบดวยคาสงการยอและขยายแผนท ไดแก การขยายเตมหนาจอ ขนาดเหมอนพมพ ขยายไปตาแหนงทเลอก ขยายเขา และขยายออก

-กลมท 3 ประกอบดวย คาสงในการกาหนดรปแบบแผนท หรอเรยกใชรปแบบแผนท แสดงดงภาพท 5.37

ภาพท 5.37 คาสง แผนท และคาสงยอย

2) ปมคาสง (Menu Button) มปมคาสงใหเลอกใชงานได 16 ปม ไดแก - ปมท 1 ปมบนทกการทางาน

74 -ปมท 2 ปมการตดภาพออกจากแผนท -ปมท 3 ปมการคดลอกแผนท -ปมท 4 ปมการวางภาพทตดลงบนแผนท -ปมท 5 ปมสาหรบกาหนดคณสมบตของแผนท -ปมท 6 ปมสาหรบรวมกลมขอมลบนแผนท -ปมท 7 ปมสาหรบการยกเลกการรวมกลมบนแผนท -ปมท 8 ปมสาหรบนาภาพทเลอกไวหนาสด -ปมท 9 ปมสาหรบนาภาพทเลอกเอาไปไวหลงสด -ปมท 10 ปมสาหรบยกเลกการกระทา 1 ครง -ปมท 11 ปมสาหรบการแสดงแผนทใหพอดกบหนาจอภาพ -ปมท 12 ปมสาหรบการขยายแผนทใหแสดงภาพขนาดเทาการพมพ -ปมท 13 ปมสาหรบขยายภาพไปในจดททเลอก -ปมท 14 ปมสาหรบการขยายแผนทใหใหญขน -ปมท 15 ปมสาหรบการยอแผนทใหเลกลง -ปมท 16 ปมสาหรบการสรางเสนรอบรปแผนท -ปมท 17 ปมสาหรบการสงพมพแผนทออกทางเครองพมพ -ปมท 18 ปมการชวยเหลอของระบบโปรแกรม ArcView -ปมท 19 ปมสาหรบการใสเสนแสดงคาพกดในระบบ UTM แสดงดงภาพท 5.38

ภาพท 5.38 ปมคาสงบนหนาตางการจดทาแผนท

3) ปมเครองมอ (Tool Button) ประกอบดวยปมตางๆ 8 ปม ไดแก -ปมท 1 ปมสาหรบการเลอก -ปมท 2 ปมสาหรบการแกไขขอมล -ปมท 3 ปมสาหรบการขยายภาพแผนทเขา -ปมท 4 ปมสาหรบการยอภาพแผนท -ปมท 5 ปมสาหรบการเลอนแผนทไปบรเวณตางของพนททางาน -ปมท 6 ปมสาหรบการใสขอความลงบนแผนท -ปมท 7 ปมสาหรบการสรางภาพ ลงบนแผนท

75 -ปมท 8 ปมสาหรบการจดทาแผนท แสดงดงภาพท 5.39

ภาพท 5.39 ปมเครองมอในการจดทาแผนท

สาหรบปมท 8 จะเปนปมหลกในการจดทาแผนท ประกอบดวยปมคาสงยอย 7 ปมยอยไดแก

-ปมท 1 ใชสาหรบการสรางแผนท โดยการเลอกแผนทในหนาจอการทางานหลกมาแสดง

-ปมท 2 ใชสรางรายละเอยดขอมลบนแผนท -ปมท 3 ใชสรางมาตราสวนแบบตวเลข หรอแบบรปภาพบนแผนท -ปมท 4 ใชสรางเขมทศในรปแบบตางบนแผนท -ปมท 5 ใชสรางกราฟบนแผนท -ปมท 6 ใชสรางตารางขอมลบนแผนท -ปมท 7 ใชสรางรปภาพ หรอนาขอมลรปภาพจากภายนอกเขามาในแผนท แสดงดง

ภาพท 5.40

ภาพท 5.40 ปมเครองมอหลกในการสรางแผนท

76 5.2 การทดสอบประสทธภาพของระบบ

การทดสอบประสทธภาพของโปรแกรมโดยผพฒนาระบบภมสารสนเทศ โดยการใชโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร พบวาโปรแกรมประยกตทไดพฒนาขน สามารถชวยในการจดเกบขอมล จดการขอมล วเคราะหขอมล และแสดงผลขอมล ในระดบปฏบตการ ดานการจดการปาไมของทกหนวยงานในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ไดเปนอยางด โดยสามารถสนบสนนการปฏบตงานดานตางๆ ดงน

1. การตรวจสอบพนทปาจากคาพกดเปาหมายทไดรบแจง 2. การตรวจสอบตาแหนงพกดการดาเนนคดตางๆ 3. การตรวจการเปลยนแปลงพนทปาดวยสายตา 4. การเรยกใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอการวเคราะหในดานตางๆ 5. การจดทาแผนทประกอบรายงานทรวดเรว

นอกจากนผใชงานโปรแกรมยงสามารถประยกตใชในขนสงโดยการเรยกใชโปรแกรมเสรมตางๆ ผานโปรแกรมประยกตทพฒนาได ในการทดสอบหาประสทธภาพของโปรแกรมประยกต ไดทาการประเมนผลการใชงานจรงของผปฏบตงานจรงในภาคสนาม โดยใชงานโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2011 ซงทาการตดตามและประเมนในชวงเดอนตลาคม พ.ศ. 2554 ถง เดอนธนวาคม พ.ศ. 2554 และในชวงตนปงบประมาณ พ.ศ. 2555 ผพฒนาระบบไดทาการพฒนาโปรแกรมประยกตโดยเพมเตมขอมลตางๆใหเปนปจจบนมากยงขน พรอมกบไดเผยแพรและจดใหมการประชมเชงปฏบตการในชวงเดอนกนยายน พ.ศ. 2555 มผเขารบการถายทอดองคความร รวม 55 นาย โดยไดทาการประเมนผลการพฒนาโปรแกรมประยกต ทง 2 ชวง เพอเปนขอมลและแนวทางในการพฒนาโปรแกรมประยกตตอเนองในอนาคต โดยสามารถสรปผลการประเมนประสทธภาพไดดงน

5.2.1 ผประเมนประสทธภาพโดยเจาหนาทผใชงานระดบปฏบตการในหนวยงาน จากการทาแบบประเมนของผประเมนประสทธภาพ 15 ทาน ทปฏบตงานในหนวยงานภาคสนาม

ในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) เพอวดประสทธภาพของการพฒนาระบบภมสารสนเทศผานโปรแกรมประยกต ไดผลการทดสอบประสทธภาพของระบบ ดงน

5.2.1.1 การตดตงโปรแกรมประยกตลงในเครองคอมพวเตอรและการตดตงโปรแกรมเสรมตางๆ มคาเฉลยอยท 4.13 หรอคดเปนรอยละ 82.6

5.2.1.2 ความสามารถในการการใชงานโปรแกรมประยกตในการเพมและลบชน ขอมลภมสารสนเทศตางๆในโปรแกรม คาเฉลยอยท 3.80 หรอคดเปนรอยละ 76

5.2.1.3 ความสามารถในการใชงานเมนคาสงตางๆบนโปรแกรมประยกต และการ เรยกใชปมเครองมอตางๆ คาเฉลยอยท 3.93 หรอคดเปนรอยละ 78.6

5.2.1.4 ความถกตองและความสมบรณของขอมลในระบบภมสารสนเทศบน โปรแกรมประยกต คาเฉลยอยท 3.80 หรอคดเปนรอยละ 76

77 5.2.1.5 ความสามารถในการนาเขาจดพกดเปาหมายทไดรบแจงขอมลเขาบนทกลงในโปรแกรม

คาเฉลยอยท 3.53 หรอคดเปนรอยละ 70.6 5.2.1.6 ความสามารถในการเรยกใชขอมลภาพถายดาวเทยมในการวเคราะหภาพถายดาวเทยม

ดวยสายตา คาเฉลยอยท 3.33 หรอคดเปนรอยละ 66.6 5.2.1.7 การใชขอมลจากโปรแกรมประยกตประกอบการตดสนใจของหวหนาหนวยงาน คาเฉลย

อยท 3.80 หรอคดเปนรอยละ 76 5.2.1.8 โปรแกรมประยกตมความจาเปนและสอดคลองกบความตองการของหนวยงานทาน

คาเฉลยอยท 4.13 หรอคดเปนรอยละ 82.6 5.2.1.9 การนาโปรแกรมประยกตมาใชในการพฒนาองคกรหรอหนวยงานทปฏบตงาน คาเฉลยอย

ท 3.93 หรอคดเปนรอยละ 78.6 5.2.1.10 ภาพรวมทานมความพงพอใจตอการใชงานโปรแกรมประยกต และผลงานการพฒนา

ระบบภมสารสนเทศ คาเฉลยอยท 4.00 หรอคดเปนรอยละ 80 จากการประเมนผลการพฒนาระบบภมสารสนเทศ โดยการประเมนจากผทปฏบตในระดบ

ปฏบตการ พบวาเจาหนาทผใชงานสามารถตดตงโปรแกรมประยกตไดและใหความสาคญกบการนามาใชโดยมผลการประเมนสง สาหรบในดานการเรยกใชงานโปรแกรมประยกต ความถกตองของขอมลและการนาขอมลในระบบมาใชสนบสนนการตดสน หรอนามาพฒนาองคกร มผลการประเมนอยในชวง 76.0-79.0 เปอรเซนต สาหรบผลการประเมนทเกยวกบการวเคราะหการเปลยนแปลงพนทปาดวยสายตา ผใชงานยงไมไดนามาใชเนองจากตองมประสบการณในดานการแปลตความภาพถายจากดาวเทยม และมภาระงานในการบนทกขอมลและจดทาแผนท จงยงไมไดใหความสาคญ มคาการประเมน 66.6 เปอรเซนต สาหรบความพงพอใจในภาพรวมผประเมนใหคะแนนในระดบด หรอ 80.0 เปอรเซนต

5.2.2 ผประเมนประสทธภาพทผานการประชมเชงปฏบตการเพอถายทอดองคความรใน ดานการพฒนาระบบภมสารสนเทศ ของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2555

จากการทาแบบประเมนประสทธภาพของโปรแกรมประยกตทไดพฒนาขน โดยผเขาประชมเชงปฏบตการ จานวน 55 ทาน ไดผลการทดสอบประสทธภาพของระบบ ดงน

5.2.2.1 โปรแกรมประยกตสามารถตดตงเพอใชงานโดยมระบบรกษาความปลอดภย คาเฉลยทไดอยท 4.45 หรอคดเปนรอยละ 89

5.2.2.2 ความสวยงามและความสะดวกของหนาตางทเชอมตอกบผใชงาน คาเฉลยอยท 4.35 หรอคดเปนรอยละ 87

5.2.2.3 ความสมบรณของฐานขอมลทอยในโปรแกรม ซงทานสามารถเรยกใชได โดยสะดวก คาเฉลยอยท 4.42 หรอคดเปนรอยละ 88.4

5.2.2.4 จานวนชนขอมลภาพถายดาวเทยมและขอมลภาพถายทางอากาศ และแผนททหาร 1 : 50000 คาเฉลยอยท 4.51 หรอคดเปนรอยละ 90.2

78 5.2.2.5 ความสามารถในการตอบโจทยในกรณการตรวจสอบคาพกดทไดจากภาคสนาม

คาเฉลยอยท 4.45 หรอคดเปนรอยละ 89 5.2.2.6 ความสามารถในการเชอมตอกบฐานขอมลการลาดตระเวนเชงคณภาพ คาเฉลยอยท 4.36

หรอคดเปนรอยละ 87.2 5.2.2.7 ความสามารถในการจดทาแผนทเพอประกอบการรายงานตางๆ คาเฉลยอยท 4.45 หรอ

คดเปนรอยละ 89 5.2.2.8 ความสามารถของโปรแกรมประยกตสามารถนามาสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงาน

ภาคสนามได คาเฉลยอยท 4.55 หรอคดเปนรอยละ 91 5.2.2.9 การพฒนาโปรแกรมสอดคลองตามความจาเปนในการปฏบตงานภาคสนาม ไดคาเฉลยอย

ท 4.45 หรอคดเปนรอยละ 89 5.2.2.10 ความพอใจในภาพรวมของโปรแกรมทไดพฒนาขน ไดคาเฉลยอยท 4.53 หรอคดเปนรอย

ละ 90.6 จากการประเมนผลการพฒนาระบบภมสารสนเทศ โดยการประเมนจากผทเขารวมประชมเชงปฏบตการ

เพอถายทอดองคความรดานการพฒนาระบบภมสารสนเทศ พบวามการประเมนผลความสามารถของโปรแกรมประยกตทสามารถนามาสนบสนนการปฏบตงาน และพงพอใจกบจานวนชนขอมลทไดพฒนาและรวบรวมไวในโปรแกรม โดยใหผลคะแนนอยในระดบดมาก และสาหรบการประเมนในดานอนๆ ผเขารวมประชมเชงปฏบตการไดประเมนผลการพฒนาระบบอยในเกณฑด และในภาพรวมผประเมนใหคะแนนในระดบดมาก 5.3 สรปผลการทดสอบประสทธภาพ

5.3.1 การพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบ ปฏบตการในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 ในครงนสามารถรวบรวมและพฒนาฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรในพนทรบผดชอบของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ไดครอบคลมในทกหนวยงาน และมชนขอมล Raster หรอขอมลภาพถายดาวเทยมตางๆ ทผใชงานสามารถนามาใชเปนฐานขอมลในการวเคราะหในเชงพนทในดานตางๆไดโดยสะดวก

5.3.2 การพฒนาโปรแกรมประยกตการใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนงาน ดานปาไมในระดบปฏบตการ ในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ดวยการใชเขยนคาสง Avenue Script ภายใตโปรแกรม ArcView 3.x ในการเพมประสทธภาพการปฏบตงานดานปาไม และสนบสนนการตดสนใจเชงพนท สามารถนามาใชในการสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทไดในทกระดบและและทาการพฒนาไดอยางตอเนอง

5.3.3 ผลงานทไดพฒนาขนมการนามาใชโดยการถายทอดลงสผปฏบตงาน และเกด

79 ประโยชนในการปฏบตราชการของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) และมการเชอมโยงเปนเครอขายผปฏบตงานดานเทคโนโลยสารสนเทศในภาคสนาม ซงเปนจดแขงของการปฏบตงานในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) 5.4 ขอเสนอแนะจากผทาแบบประเมน

ในการทาแบบประเมนประสทธภาพของผประเมนประสทธภาพ ในการพฒนาระบบ ภมสารสนเทศเพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ผทาการประเมนทง 2 กลม ไดใหขอเสนอแนะในแบบประเมน ไวดงน

5.4.1 จดเดนของโปรแกรม 5.4.1.1 เปนโปรแกรมทออกแบบใหใชงานงาย เนอหาครอบคลมในสวนของ

ฐานขอมลทจาเปนในการจดการทรพยากรปาไม เหมาะสาหรบผปฏบตงานสนามทมความรพนฐานระบบสารสนเทศภมศาสตร ในระดบนอยถงปานกลาง

5.4.1.2 ในภาพรวมของระบบ เหนวาเปนประโยชนมากในการประยกตใชระบบ สารสนเทศภมศาสตร ระดบผปฏบตการ ทสามารถเขาถงสารสนเทศไดอยางรวดเรว เหมาะสม ใชประโยชนไดจรง เหมาะกบผใช

5.4.1.3 เปนโปรแกรมทด สามารถนาไปใชงานในการตรวจสอบและวเคราะห ขอมลในพนทจรงไดใกลเคยงความเปนจรงในพนทมาก จดทาไดด สานกบรหารพนทอนรกษอนนาจะทาตาม และเปนกาลงใจในการพฒนาตอไป

5.4.1.4 ควรใหมการจดอบรมหรอประชมเชงปฏบตการในลกษณะนตอเนองทกป เพอทบทวนและเพมเตมขอมลดบและจดทมวทยากรไปแนะนาเพมเตม ตามหนวยงานอยางสมาเสมอ

5.4.2 ขอเสนอแนะในการปรบปรงโปรแกรม 5.4.2.1 อาจเปนโปรแกรมรน (Version) ถดไป ใหเพมสวนของการวเคราะหขอมลเชงพนท

(Spatial Analysis) เพอใหใชประโยชนในการสนบสนนการตดสนใจในระดบวางแผนหรอสงการได 5.4.2.2 การกาหนดตดตงฐานขอมลลงในเครอง ควรใหเลอกทอยของฐานขอมลไดในระหวางการ

ตดตง กรณ Drive C: มพนทไมเพยงพอ 5.5 ขอเสนอแนะจากผทาการพฒนาระบบ

ในการพฒนาระบบภมสารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) โดยใชงานผาน “โปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012” หากพจารณาแลวยงสามารถพฒนาใหมประสทธภาพมากขน ดงน

80 5.5.1 เจาหนาทผปฏบตงานดานภมสารสนเทศของหนวยงานสามารถศกษาชดคาสงใน

การเขยนโปรแกรม เพอพฒนาเปนโปรแกรมประยกตใชฯเฉพาะหนวยงาน เชน โปรแกรมประยกตใชขอมลภมสารสนเทศของอทยานแหงชาต......เปนตน ซงจะเปนการเรยกใชเฉพาะพนทอทยานแหงชาต หรอเขตรกษาพนธสตวปา นน จะทาใหไมสนเปลองเนอทในการจดเกบขอมลทไมเกยวของ และสามารถนาขอมลในหนวยงานบรรจลงในโปรแกรมไดอยางด

5.5.2 โปรแกรมประยกตใชขอมลภมสารสนเทศ ทจดทาขน เปนโปรแกรมเฉพาะในพนทสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ซงหากมการขยายผลใหทกสานกบรหารพนทอนรกษ ไดทาการพฒนาระบบภมสารสนเทศ โดยการรวบรวมขอมลใหเปนระบบและนามาจดทาเปนโปรแกรมประยกต จะชวยใหทกหนวยงานในสงกดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดเขาถงขอมลสารสนเทศภมศาสตร และนามาใชเปนเครองมอในการสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานไดเปนอยางด โดยผพฒนาระบบยนดใหคาแนะนาและถายทอดองคความรดงกลาวใหกบทกหนวยงานทสนใจ

เอกสารอางอง

82

เอกสารอางอง กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2547. โครงการจดการทรพยากรปาไมและสงแวดลอม

อยางยงยนในพนทลมนาโขง-ช-มล. น. 5-7. กรงเทพฯ : สานกอนรกษตนนา.

(อดสาเนา)

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2548. การประเมนและตดตามการเปลยนแปลง

พนทปาโดยการสารวจขอมลระยะไกล. กรงเทพฯ : ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและ

การสอสาร (อดสาเนา)

แกว นวลฉว, 2549. “แนวทางการใชประโยชนขอมลจากดาวเทยม และภมสารสนเทศเพอสนบสนน

การพฒนาพนทระดบจงหวด”, ใน เอกสารประกอบการสมมนาเชงปฏบตการ เทคโนโลย

อวกาศและภมสารสนเทศเพอการพฒนาอยางยงยน. น. 11-17 . สานกงานพฒนา

เทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ(องคกรมหาชน).

จรณต แกวกงวาน, 2540. วศวกรรม ซอฟแวร. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.

ชรตน มงคลสวสด, 2548. “หลกการพนฐานการรบรจากระยะไกล” ใน เอกสารประกอบการ

ฝกอบรม, น.1-17. ศนยภมภาคเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ : มหาวทยาลยขอนแกน.

รศม สวรรณวระกาธร, 2545. “ความรเบองตนเกยวกบการรบรจากระยะไกล” ใน เอกสาร

ประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการ, น.1-28. ศนยคอมพวเตอร มหาวทยาลยขอนแกน.

สรรคใจ กลนดาว, 2542. ระบบสารสนเทศภมศาสตร หลกการเบองตน. น. 2-3. พมพครงท 2.

กรงเทพฯ : สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สเพชร จรขจรกล, 2544. เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวย PC ARCVIEW. น. 4-38.

พมพครงท 1 อบลราชธาน : โรงพมพศรธรรมออฟเซท.

. เรยนรพนฐานการเขยน Avenue. http://www.gis2me.com/learn/avenue/

สานกงานจงหวดอบลราชธาน, 2544. ยทธศาสตรการพฒนาจงหวดทยงยน จงหวดอบลราชธาน

(2545-2564). อบลราชธาน. รายงานฉบบสมบรณ.

สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ(องคกรมหาชน), 2546. จากหวงอวกาศสพน

แผนดนไทย. กรงเทพฯ : สยาม เอม แอนด บ พบลชชง.

83

สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ(องคกรมหาชน), 2552. ตาราเทคโนโลยอวกาศ

และภมสารสนเทศศาสตร. กรงเทพฯ : อมรนทร พรนตง แอนด พบลชชง.

ศรสอาด ตงประเสรฐ, 2537. ระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการประเมนคาทรพยากรทดน.

กรงเทพฯ : กระทรวงศกษาธการ.

ศรชย พงษวชย, 2547. การวเคราะหขอมลทางสถตดวยคอมพวเตอร. น. 40. กรงเทพฯ :

สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อทย สขสงห, 2547. การจดการระบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ดวยโปรแกรม ArcView

3.2a-3.3. น. 150-241. กรงเทพฯ : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน).

Demers, Michael N, 1997. Fundamentals of Geographic Information System.

John Wiley & son. Inc.

Environmental Systems Research Institute, 1996. Using Avenue Manual. USA.

, 1996. Using ArcView GIS Maual. USA.

Razavi, Armir H, 1999. ArcView GIS/Avenue Developer’s Guide. Third Edition.

New York : On Word Press.

************************

ภาคผนวก

85

ภาคผนวก ก คมอการใชงานโปรแกรม

86 คมอการใชงาน

โปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานในพนท สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) Version 2012

โปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานในพนทสานกบรหาร

พนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) Version 2012 เปนสวนหนงของผลงานการพฒนาระบบภมสารสนเทศ เพอสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทระดบปฏบตการในพนทรบผดชอบสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) โดยนายวชต จรมงคลการ นกวชาการปาไมชานาญการ สวนอนรกษและปองกนทรพยากร สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) โดยพฒนาตอเนองตงแตป พ.ศ. 2550 ถงปจจบน

ในการออกแบบโปรแกรมประยกตน จะทางานโดยใชโปรแกรม ArcView เปนโปรแกรมหลกซงผใชงานจะตองตดตงโปรแกรม ArcView 3.X โดยมฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร ของจงหวดอบลราชธาน 2 ประเภท ไดแก

1. ขอมลเชงเสน (Vector) ไดรวบรวมขอมลทอยในรปแบบจด (point) แบบเสน (Line) และแบบพนท (polygon) 7 กลม 41 ชนขอมล ซงไดเชอมโยงขอมลเชงคณลกษณะ (Attribute data) ทเกยวของไวแลว

2. ขอมลประเภทรปภาพ (Raster) ไดรวบรวมภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ทบนทกตางชวงเวลา 13 ป ตงแต ป 2542-2554 และขอมลแผนทภมศาสตร 1: 50000 50 ระวางทาการพฒนาโปรแกรมโดยใช คาสง Avenue Script ทางานรวมกบ Dialog Designer ควบคมวตถ (Object) ตางๆ ทอยบนหนาตางของ ArcView มโครงสรางของระบบ ดงภาพท ก.1

ภาพท ก.1 โครงสรางของระบบ

87 1. ความตองการขนตาของระบบ

ระบบโปรแกรมประยกตทพฒนาขน ทางานภายใตระบบปฏบตการ Windows (98/ME/XP/2000/7 (32 bit)) โปรแกรมทใชเปดโปรแกรมประยกตเปน ArcView Project File ทพฒนาคาสง Avenue Script รวมกบ การใชงาน Dialog Designer โดยทางานภายใตโปรแกรม ArcView 3.X และไดออกแบบใหรองรบการใชงาน ฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) คอมพวเตอรใชงานควรมสมรรถนะขนตา ดงน

1.1 หนวยประมวลผลกลาง ทความเรวขนตา 800 MHz 1.2 ระบบปฏบตการ Windows 98/ME/XP/2000/NT/7 32 bit 1.3 หนวยความจาหลก (RAM) ไมนอยกวา 128 MB 1.4 การแสดงผลบนหนาจอมรายละเอยดไมนอยกวา 800 X 600 พกเซล (แนะนาท 1024 X

768) โดยควรมการดจอภาพแบบ AGP หนวยความจาไมนอยกวา 64 MB สาหรบการแสดงผลภาพถายดาวเทยม Landsat TM

1.5 หนวยความจาสารอง (Harddisk) มเนอทวางอยางนอย 4 GB สาหรบ ฐานขอมลสารสนเทศ-ของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) และขอมลภาพถายดาวเทยม Landsat TM ป พ.ศ. 2542-พ.ศ. 2554

1.6 คอมพวเตอรทใชปฏบตงานจาเปนตองตดตงโปรแกรม ArcView 3.X 2. วธการตดตงระบบ

ในเอกสารจะแสดงขนตอนการตดตงดงตอไปน 1. การตดตงโปรแกรม ArcView 3.X 2. การตดตงโปรแกรมประยกตและการเตรยมขอมล

2.1 การตดตงโปรแกรม ArcView 3.X 1. ใสแผนโปรแกรม ArcView 3.X แลวเลอกไฟล SETUP.EXE

88

ภาพท ก.2 โปรแกรม ArcView 3.3 กาลงตดตง

2. แสดงหนาตางตอนรบการลงโปรแกรม ArcView 3.3 ทาการตดตงโดยการเลอกทปมกด Next

ภาพท ก.3 หนาตางตอนรบการลงโปรแกรม ArcView 3.3

89 3. หนาตางแสดงการยอมรบขอตกลงและเงอนไขในการใชงานโปรแกรม ArcView3.3 เลอก YES เพอเปนการยอมรบ

ภาพท ก.4 หนาตางแสดงการยอมรบขอตกลงและเงอนไขในการใชงานโปรแกรม 4. หนาตางใหเลอกประเภทของการตดตง ใหเลอก Local Install และเลอก Next

ภาพท ก.5 หนาตางใหเลอกประเภทของการตดตง

90 5. หนาตางใหเลอกรปแบบการตดตงและทอยของโปรแกรม ถาตองการเปลยนทอยโปรแกรม สามารถเลอก Drive ทตองการจะจดเกบโปรแกรมไว โดยเลอกท Browse จากนนเลอก Drive ทตองการ แลวเลอกท Next

ภาพท ก.6 หนาตางใหเลอกรปแบบการตดตงและทอยของโปรแกรม

6. กาหนด Program Folders เปน ESRI\ArcView GIS 3.3 และกาหนด Existing Folders เปน Accessories ไมตองทาการเปลยนแปลงคาให กดปม Next

ภาพท ก.7 หนาตางกาหนด Program Folders

91 7. หนาตางยนยนการเรมตนตดตงโปรแกรม โดยทาการกดปม Install เพอทาการตดตงโปรแกรม

ภาพท ก.8 หนาตางยนยนการเรมตนตดตงโปรแกรม

8. โปรแกรมจะทาการตดตง รอจนการตดตงเสรจเรยบรอย ดงภาพท ก.9 และก.10

ภาพท ก.9 โปรแกรม ArcView 3.3 กาลงดาเนนการตดตง

92

ภาพท ก.10 หนาตางแสดงคาแนะนาของการตดตงกอนสนสดการตดตง

9. โปรแกรมทาการตดตงเสรจเรยบรอย จาเปนตอง Restart เครอง เพอความสมบรณของโปรแกรม กดปม Next

ภาพท ก 11 โปรแกรม ArcView 3.3 ทาการตดตงสมบรณแลว

93 2.2 การตดตงระบบโปรแกรมประยกต Version 2012 2.2.1. การนาระบบไปตดตงลงบนเครองคอมพวเตอรสวนบคคล ทาไดโดยการนาแผน DVD

โปรแกรมประยกต ใสในเครองอาน DVD รอประมาณ 3-5 นาท โปรแกรมจะดาเนนการตดตงอตโนมต (Autorun) ดงภาพท ก.12 ภาพท ก.12 หนาตางยนดตอนรบเขาสการตดตงโปรแกรม GIS_DNP9

2.2.2. ใสรหสผาน (Password) ทไดรบ เพอตดตงโปรแกรม แลวกด Next เพอทาการตดตง

รอจนเสรจสน กระบวนการ ตามภาพท ก.13 ถง ก.15

ภาพท ก.13 ใสรหสผาน (Password) ทไดรบ เพอตดตงโปรแกรม

94 ภาพท ก.14 โปรแกรม GIS_DNP9 กาลงตดตง ภาพท ก.15 โปรแกรม GIS_DNP9 ตดตงเสรจสนสมบรณ เรยบรอย

2.2.3. การตดตง Font เพอการแสดงผลภาษาไทยทสมบรณ ในการตดตงระบบโปรแกรมประยกต จาเปนตองตดตง รปแบบตวอกษร (Font) แบบ EucrosiaDSE เพอใหการใชงานระบบสนบสนนการใชงานภาษาไทยทมวรรณยกตถกตองตรงตาแหนงแบบภาษาไทย ซงจะตองทาการคดลอกแฟมขอมลทอยในโฟลเดอร Font ทงหมด ไปไวท C:\windows\fonts ดงภาพท ก.16

95

ภาพท ก.16 แสดงการตดตงรปแบบตวอกษร EucrosiaDSE

2.3 การใชงานโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 (GIS_DNP9)

2.3.1 การออกแบบระบบตดตอระหวางผใช ผวจยไดออกแบบภายใต Graphic User Interface, GUI ) ซงผใชสามารถเรยกใชงานคาสง บนแถบคาสงหรอปมคาสงใหแสดงผลไดทนท

2.3.2 การเขาสโปรแกรม สามารถเรยกใชงานได 2 ทาง ไดแก 1) เรยกจาก Shortcut ทไดสรางไวทหนาจอ Desktop 2) เรยกผานโปรแกรม ArcView โดยเรมจาก ปม Start -> Programs -> ESRI ->

ArcView 3.3 Demo ->ArcView 3.3 และเลอก Open and Exicting Project เลอก Project งานในไดรฟ C:/dnp9/GIS_2012.apr

3) จะปรากฏหนาตางใหผใชใสรหสการใชงาน ดงภาพท ก.17

96

ภาพท ก.17 หนาตางหลกของโปรแกรม

ใหผใชใสรหสผาน เพอเขาใชงาน โดยขอรบจากศนยสารสนเทศและการสอสาร สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) แลวตอบ OK ในกรณใสรหสผด 3 ครง ระบบจะแจงใหทราบวาใหตดตอผควบคมระบบและจะปดตวเองทนท

2.3.4. การใชงานในคาสงตางๆ ดงภาพท 19 2.3.4.1 เมนหลก (Main Menu) ประกอบดวย

1) เมนสาหรบเปดแผนท 2) เมนคาแนะนาและวธใชงาน 3) เมนออกจากโปรแกรม

ภาพท ก.18 เมนหลกและเมนยอย

97 เมอเขาสเมนเปดแผนท จะเขาสหนาตางแสดงแผนท (View) ซงมระบบการตดตอกบผใชงาน หนาจอของ View ทออกแบบเปนลกษณะเมนแบบ Pull-Down menu ปมกด (Buttons) และปมเครองมอ (Tools Buttons) ซงเมอเลอนเมาส วางบนเมน หรอปมตางๆ จะปรากฏขอความแนะนาการใชงานทแถบสถานะ (Status bar) ดานลางซายของโปรแกรม ดงภาพท ก.19

แถบสถานะ

ปมเครองมอ

ปมคาสง เมนคาสง

ภาพท ก.19 หนาตางการใชงานหลก

หนาตางงานนเปนสวนทผใชจะไดใชงานมากทสด และมคาสงตางๆ ทใชงานดงน

2.3.4.2 ปมคาสง ประกอบดวยปมคาสงตางๆทชวยในการจดการชนขอมลบนหนาตางงาน ใหรวดเรว มทงสน 16 ปม ดงภาพท ก.20 และ ก.21

98

ภาพท ก.20 ปมคาสง บนหนาตางหลก ทง 16 ปม

-ปมท 1 ใชบนทกงานททาอย (Save Project)

- ปมท 2 ใชในการจดเรยงชนขอมลโดยจะเรยงตามรปแบบสากล ดงน ขอมลแบบจด (Point) จะอยบนสด รองมาไดแกขอมลแบบเสน (Line) และขอมลแบบอาณาบรเวณ (Polygon) สวนขอมลทเปนภาพ (Images) ถายดาวเทยม Landsat TM แผนทภมศาสตรจะอยลางสด และขอมลประเภทเดยวกนขอมลใดเรยกใชหลงสดจะอยดานบนสด

- ปมท 3 ใชในการนาเขาขอมลจากภายนอก ในปมนใชเรยกขอมลจากทเกบขอมลตางๆ ได เชน การเพมขอมลภาพถายดาวเทยม Landsat TM ป 2549 เปนตน

- ปมท 4 ใชในการลบชนขอมลทเลอกทงหมด

- ปมท 5 ใชสาหรบลบปายชอชนขอมลในชนขอมลทเลอก

- ปมท 6 ใชสาหรบการเปดดตารางฐานขอมล ซงจะแสดงกลองโตตอบใหเลอกชนขอมลท ตองการเปดดตารางฐานขอมล ซงจะมความสมพนธกบชนขอมลทแสดงบนหนาจอ

- ปมท 7 ใชสาหรบการแสดง หรอไมแสดง รายละเอยดของชนขอมลทแสดงบนหนาตางชนขอมลซงอยดานซายของพนทดาเนนงาน

-ปมท 8 ใชสาหรบคนหาขอมล โดยสามารถพมพชอขอมลใหโปรแกรมสบคนขอมลในชนขอมลทเลอกไดทนท

-ปมท 9 ใชสาหรบการสบคนขอมลตามเงอนไข ตรรกศาสตรตางๆทผใชงานสามารถกาหนดเองได

-ปมท 10 ใชสาหรบการยอ/ขยายแผนทชนขอมล โดยแสดงชนขอมลทกสวนใหสามารถเหนบนพนทดาเนนงาน

-ปมท 11 ใชสาหรบยอ/ขยายแผนทใหแสดงเฉพาะในสวนของชนขอมลทเลอก

-ปมท 12 ใชสาหรบการเรยกดขอมลในชนขอมลทไดเลอกไวโดยการสบคนหรอคนหาขอมล

-ปมท 13 ใชสาหรบการขยายแผนทจากจดกงกลางพนท 1 เทาทกครงทกด

-ปมท 14 ใชสาหรบการยอแผนทจากจดกงกลางพนทดาเนนงาน 1 เทาทกครงทกด

-ปมท 15 ใชสาหรบการยอนกลบใน ยอ/ขยาย

-ปมท 16 ใชสาหรบการยกเลกการเลอกขอมลในชนขอมล

99

ภาพท ก.21 ปมคาสง และความหมายบนหนาตางหลก ทง 16 ปม

2.3.4.3 ปมเครองมอ เปนปมคาสงตางๆ ทชวยในการวเคราะหขอมล และอานวยความสะดวกตางๆ เชน การ

เพมรายละเอยดภาพ จด ตวอกษร หรอปายชอชนขอมล เปนตน มทงสน 12 ปม

- ปมท 1 ใชสาหรบสอบถามวาในบรเวณทเลอก มรายละเอยดขอมลเชงคณลกษณะเปนอยางไร บรเวณดงกลาวอยในทองทไหน เปนปมทใชงานมากทสดในการ ตอบคาถามเบองตน

- ปมท 2 ใชสาหรบสบคนขอมลหมบานวาในบรเวณทกาหนดมหมบานใดตงอยบาง โดยเมอทาการเลอกปมน และวาดวงกลมตามเสนผาศนยกลางทตองการจะ

100 แสดงขอมลหมบานใหทนท

- ปมท 3 ใชสาหรบเลอกในการใชงานตามเมนและคาสงตางๆ

- ปมท 4 ใชสาหรบเลอกเพอทาการแกไขขอมลนนๆ

- ปมท 5 ใชสาหรบเลอกขอมลในชนขอมลทตองการ

- ปมท 6 ใชสาหรบเลอกขยายพนททสนใจใหมขนาดใหญขน

- ปมท 7 ใชสาหรบยอพนททตองการใหมขนาดเลกลง

-ปมท 8 ใชสาหรบเลอนแผนทไปในตาแหนงทตองการบนหนาตางงาน

-ปมท 9 ใชสาหรบวดระยะทางในแผนทตามหนวยทกาหนด

-ปมท 10 ใชสาหรบใสปายชอขอมล

-ปมท 11 ปมสาหรบ ใสรายละเอยดขอความตางๆลงในแผนท

-ปมท 12 ปมสาหรบใสวาดภาพหรอใสจดลงในแผนท

ภาพท ก.22 ปมเครองมอ และความหมายบนหนาตางหลก ทง 12 ปม

2.3.4.4 คาสงบนแถบเมนคาสง

คาสงตางๆบน แถบเมน ใชในการทางานกบชนขอมลทเลอก โดยมคาอธบายวธใชงานทบรเวณแถบสถานะ เมอนาเมาสมาวางบนคาสง ไดแก

1) แฟม ใชควบคมการทางานทงหมดของโปรแกรมโดยมเมนยอย 11 เมน ดงภาพท ก.23

101 ภาพท ก.23 เมนคาสง แฟม และเมนยอย 11 คาสง

2) เมนขอมลพนฐาน ใชในการเพม/ลบชนขอมลสารสนเทศภมศาสตร ประกอบดวยคาสงยอย 17 คาสง ดงภาพท ก. 24

ภาพท ก.24 เมนคาสงเพม/ลบ ขอมลพนท

และเมอคลกเลอกเมน คาสงจะปรากฏเมนใหเลอก เพม/ลบ ชน

ขอมล ดงภาพท ก 25 ถง ภาพ ท ก.31

102

ภาพท ก.25 เพม/ลบ ชนขอมลทตงและเขตการปกครอง

ภาพท ก.26 เพม/ลบ เสนทางคมนาคม

ภาพท ก.27 เพม/ลบ ชน ขอมลดนและการใชประโยชนทดน

103

ภาพท ก.28 เพม/ลบ ชนขอมลแหลงนาและชนคณภาพลมนา

ภาพท ก.29 เพม/ลบ ชนขอมลทรพยากรปาไม และสตวปา

104

ภาพท ก.30 เพม/ลบ ชนขอมลสภาพภมประเทศ

ภาพท ก.31 เพม/ลบ ชนขอมลสถานทสาคญ

เมอมการเรยกดขอมล จะมชนขอมลทางดานซายมอปรากฏขน ซงเราจะสามารถควบคมการแสดงผลของขอมลได จากการคลกเลอกเปด - ปดชนขอมล ดงภาพท ก.32

เปดการแสดงผล

ปดการแสดงผล

เลอกชนขอมล (ActiveThemes)

105 ภาพท ก.32 ชองรายการชนขอมลทเลอก

3) ใสปายชอชนขอมลแผนท เปนคาสงทใชแสดงรายละเอยดปายชอชนขอมลทตองการแสดง และลบปายชอชนขอมลทเลอก ประกอบดวยเมนยอย 18 เมน

การใชงานเมอเลอกหนาตางรายการขอมลในชนขอมลทตองการให Active แลวเลอกใสปายชอชนขอมล จะปรากฏรายละเอยดในแตละขอมลบนหนาตางแผนท ดงภาพท ก.33

จะปรากฏปายชอขอมลดงรป 2

1

106 ภาพท ก.33 การใสปายชอชนขอมลในแผนท

ขอมลหนวยงานภาคสนาม จะรวบรวมคาสงยอยตางๆ ในการเรยกเปดขอมลหนวยงานภาคสนามในสงกดสานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) โดยไดจาแนกขอมลหนวยงานออกเปน 4 กลม ไดแก กลมท 1 ขอมลเพอประโยชนในการปฏบตงาน กลมท 2 เขตรกษาพนธสตวปา กลมท 3 อทยานแหงชาต และกลมท 4 วนอทยานและหนวยงานในพนทใกลเคยง ดงภาพท ก.34 ภาพท ก.34 เมนคาสง ขอมลหนวยงานภาคสนาม

107

ภาพท ก.35 ตวอยางเมนขอมลเขตรกษาพนธสตวหวยทบทน-หวยสาราญ

4) การตรวจสอบพนทปา ใชในการสนบสนนการตรวจสอบพนทปา โดยการบนทกคาพกด

ลงในโปรแกรม ซงโปรแกรมจะสรางภาพ (Graphic) ในตาแหนงเปาหมายทตองการ โดยมคาสงยอย 4 คาสง ดงภาพท ก.36 ภาพท ก.36 คาสงการตรวจสอบพนทปา

- เมอคลกเลอกเมนคาสง ใสตาแหนงพกด จะปรากฏกลองขอความใหใสคาพกดภมศาสตร X

และคาพกดภมศาสตร Y เมอบนทกเสรจและตอบตกลงจะปรากฏจดสแดงบนแผนท ดงภาพท ก.37

2

1

4

3

108

จะปรากฏจดตาแหนงทไดใสคาขอมล X และ Y

ภาพท ก.37 การใชคาสงตรวจสอบพนทปา

5) เมนภาพถายทางอากาศ เมนภาพถายทางอากาศจะประกอบไปดวย ระวางแผนท 1 : 4000 เขตรกษาพนธสตวปา และอทยานแหงชาต จานวน 13 เมนยอย ดงภาพท 38 ภาพท 38 เมนภาพถายทางอากาศ การใชงานเมนภาพถายทางอากาศจะมการใชงานดงน

- เมน ภาพถายทางอากาศ > เลอก อทยานแหงชาตหรอเขตรกษาพนธสตวปา จะปรากฏโปรแกรมยอย โดยคลกทปม เปด-ปด เพอใหแสดงภาพถายทางอากาศ และชนของขอมล ดงภาพท ก.39

เปดขอมล

109

เปดขอมล

ภาพถายดาวเทยม

ภาพท ก.39 การเปดเมนภาพถายทางอากาศ

6) เมนการวเคราะหขอมลเชงพนท

เมนการวเคราะหขอมลเชงพนท ประกอบไปดวย 5 เมนยอย ไดแก 1. เรยกดฐานขอมลในตาราง 2. สบคนขอมลตามเงอนไข (Query) 3. การสรางระยะโดยรอบขอมล (Buffer) 4. เลอกขอมลตามเงอนไขกบแผนทอน 5.ยกเลกการเลอกขอมล ดงภาพท ก.40

ภาพท ก.40 เมนการวเคราะหขอมลเชงพนท

- การเรยกดฐานขอมลในตาราง เลอกชนขอมลทตองการใหแสดงตาราง โดยการคลกเลอก และทาใหชนขอมล Active เลอก

เมน วเคราะหขอมลเชงพนท > เรยกดฐานขอมลในตาราง จะปรากฏตารางขอมลขนมา ดงภาพท ก.41

110

ภาพท ก.41 การเลอกชนขอมลทตองการใหแสดงตาราง

- เมนการสบคนขอมลตามเงอนไข (Query) - เลอกชนขอมลทตองการ โดยการคลกเลอก และทาใหชนขอมล Active - เลอกเมน วเคราะหขอมลเชงพนท > สบคนขอมลตามเงอนไข (Query) จะแสดงโปรแกรม

ยอยขนมา แลวเลอกสมการ หรอพมพใหไดวา ( [Area] >= 51900 ) เพอทาการเลอกกลมตวอยางทไดเลอกไวแลว แลวกดปม New Set ดงภาพท ก.42

ชองพมพ

111 ภาพท ก.42 การสบคนขอมลตามเงอนไข (Query)

- เมนการสรางระยะโดยรอบขอมล (Buffer)

-ไปท Tool Bar ทชอวา Add Them ดงภาพท ก.43

ภาพท ก.43 การใชเครองมอ Add Them

- เลอก ShapeFile แลวกดปม OK ดงภาพท ก.44

112

ภาพท ก.44 การเลอก Shape File

- เมอเราได Theme ทตองการแลว จะมชนขอมลเกดขนทางดานซายมอ ใหทาการคลกเลอก Theme ทตองการทา Buffer เพอให Active ดงภาพท ก.45

ภาพท ก.45 การคลกเลอก Theme ทตองการทา Buffer

- เลอก เมนการวเคราะหขอมลเชงพนท > การสรางระยะโดยรอบขอมล (Buffer) ดงภาพท ก.46

113

ภาพท ก.46 การเลอกเมนการวเคราะหขอมลเชงพนท

- เครองจะทาการแสดงหนาตาง Create Buffers แสดงจานวนวตถในแผนททงหมด (Number of features = 1) และจานวนทเลอกขอบเขต (Number of feature selected = 0) ดงภาพท ก.47

ภาพท ก.47 หนาตาง Create Buffers - ในหนาตางถดมา ใหเลอกระยะทางเฉพาะ (At a specified distance) ในตวอยางกาหนดไว

2000 และกาหนดหนวยวดระยะทาง (Distance units are) ใหมคาเปนเมตร (Meter) ดงภาพท ก.48

114

ภาพท ก.48 การกาหนดคาระยะทางและหนวยวด -กาหนดคารปแบบของพนททกาหนดสรางขอบเขต กาหนดชอของ Theme ใหม และ

ตาแหนงทจดเกบ ดงภาพท ก.49

ภาพท ก.49 กาหนดคาตางๆ ของผลลพธ - ผลลพธทได ดงภาพท ก.50

115

ภาพท ก.50 ผลลพธของการสรางขอบเขตพนทจากเมนการสรางระยะโดยรอบขอมล (Buffer)

- เมนขอมลตามเงอนไขกบแผนทอน ทาการเลอก Theme ทเราตองการ อาจจะเปน ทตงหมบาน และเขตรกษาพนธสตวปา ซงจะปรากฏ Theme อยทางซายมอ ดงภาพท ก.51 ภาพท ก.51 การเลอก Theme ทเราตองการ

- คลกเลอก Theme ทตองการ Active ดงภาพท ก.52 116

ภาพท ก.52 เลอก Them ทตองการ Active

- ไปท เมนการวเคราะหขอมลเชงพนท > เลอกขอมลตามเงอนไขกบแผนทอน ดงภาพท ก.53

ภาพท ก.53 การเลอกขอมลตามเงอนไขกบแผนทอน

- เครองจะทาการแสดงหนาตาง Select By Theme ดงภาพท ก.54

117

ภาพท ก.54 การแสดงหนาตาง Select By Theme - ในหนาตาง Select by Theme เราจะทาการเลอกให ทตงหมบาน Intersect กบ

เขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน-หวยสาราญ จากนน คลกท New Set ดงภาพท ก.55

คลกเพอเลอน

เลอก

118

ภาพท 55 หนาตาง Select by Theme

- ผลลพธทได ดงภาพท ก.56

กอน Intersect

หลง Intersect

119 ภาพท ก.56 ผลลพธจากการ Select by Theme

7) จดทาพมพแผนท ใชในการสรางแผนทจากหนาตางการใชงานหลก ทกาหนด โดยมคาสงยอยในการเรยกใชงาน 2 คาสง ดงภาพท ก.57

ภาพท ก.57 คาสงจดทาแผนท

เมอเลอกคาสงในเมนยอย สรางจากเครองมอตาง ๆ จะมกระดาษแผนทใหทาการสรางรปขนเอง

จากปมตางๆ ในแถบเครองมอ ดงภาพท ก.58

120 ภาพท ก.58 การใชคาสงจดทาแผนท โดยการสรางจากเครองมอตางๆ

2.3.4.7 การใชงานหนาตางในการจดทาแผนท (Layout Views) ใชในการจดทาแผนทเพอแสดงผลการวเคราะหขอมลซงมรปแบบเชนเดยวกบรปแบบของ

สวนการใชงานหลก คอมสวนทเปนแถบหวเรอง (Title Bar) แถบคาสง (Menu Bar) แถบเครองมอ (Tools Bar) และแถบสถานะ (Status Bar)

2.3.4.7.1 แถบคาสง มเมนคาสงใหเลอกใช 6 คาสง ดงภาพท ก.59 ภาพท ก.59 คาสงในการจดทาแผนท

ในสวนของเมนคาสงทแตกตางจากคาสงในหนาจอการทางานหลก คอ เมนแผนท ซงในการกาหนดคณสมบตของแผนททสรางขน คาสงยอย ดงภาพท ก.60

ภาพท ก.60 คาสง แผนท และเมนยอยบนแถบเครองมอ

2.4.7.2 ปมคาสง (Menu Button) มปมคาสงใหเลอกใชงานได 16 ปม ตามภาพท ก.61

ภาพ ท ก.61 ปมคาสงบน Layout View

121 - ปมท 1 ใชบนทกการทางาน -ปมท 2 ใชในการตดภาพออกจากแผนท

-ปมท 3 ใชในการคดลอกแผนท -ปมท 4 ใชในการวางภาพทตดลงบนแผนท -ปมท 5 ใชสาหรบกาหนดคณสมบตของแผนท

-ปมท 6 ใชสาหรบรวมกลมขอมลบนแผนท -ปมท 7 ใชสาหรบการยกเลกการรวมกลมบนแผนท -ปมท 8 ใชสาหรบนาภาพทเลอกไวหนาสด

-ปมท 9 ใชสาหรบนาภาพทเลอกเอาไปไวหลงสด -ปมท 10 ใชสาหรบยกเลกการกระทา 1 ครง

-ปมท 11 ใชสาหรบการแสดงแผนทใหพอดกบหนาจอภาพ -ปมท 12 ใชสาหรบการขยายแผนทใหมขนาดเทากบการพมพจรง -ปมท 13 ใชสาหรบขยายภาพไปในจดทเลอก

-ปมท 14 ใชสาหรบการขยายแผนทใหใหญขน -ปมท 15 ใชสาหรบการยอแผนทใหเลกลง

122 -ปมท 16 ใชสาหรบการสรางเสนรอบรปแผนท -ปมท 17 ใชสาหรบการสงพมพแผนทออกทางเครองพมพ -ปมท 18 ใชในการชวยเหลอของระบบโปรแกรม ArcView

-ปมท 19 ใชสาหรบการใสเสนบอกคาพกดภมศาสตร

2.4.7.3 ปมเครองมอ (Tool Button) ประกอบดวยปมตางๆ 8 ปม ดงภาพท ก.62

ภาพท ก.62 ปมเครองมอบน Layout View

-ปมท 1 ใชสาหรบการเลอก (Selected Button) -ปมท 2 ใชสาหรบการแกไขขอมล -ปมท 3 ใชสาหรบการขยายภาพแผนทออก

-ปมท 4 ใชสาหรบการยอภาพแผนท -ปมท 5 ใชสาหรบการเลอนแผนทไปบรเวณหนาตางของพนททางาน -ปมท 6 ใชสาหรบการใสขอความลงบนแผนท

-ปมท 7 ใชสาหรบการสรางภาพ Graphic ลงบนแผนท

123 สาหรบ ปมท 8 ใชในการสรางแผนทในหนาตาง Layout ซงมความสาคญมากในการสรางแผนทจะมปมยอยในกลมใหเลอกใช 7 ลกษณะ คอ ปมท 1 ใชสรางแผนท โดยการเลอกแผนทในหนาจอการทางานหลกมาแสดง ปมท 2 ใชสรางรายละเอยด (Legend) เพออธบายสญลกษณตางๆบนแผนท ปมท 3 ใชสรางมาตราสวนแบบตวเลข หรอแบบรปภาพบนแผนท

ปมท 4 ใชสรางเขมทศในรปแบบตางๆ บนแผนท ปมท 5 ใชสรางกราฟบนแผนท

ปมท 6 ใชสรางตารางขอมลบนแผนท ปมท 7 ใชสรางรปภาพ หรอนาขอมลรปภาพจากทอนๆ เขามาในแผนท

การสรางแผนทจากรปแบบทกาหนดไว ชวยใหการทาแผนทรวดเรวยงขน โดยเลอกเมนคาสง สรางจากรปแบบทกาหนดไว ซงจะมรายการรปแบบใหเลอก หรอผใชสามารถสรางรปแบบแผนทแลวจดเกบไวเปนรปแบบภายหลงได ดงภาพท ก.63

1

2

ไดแผนทในมาตราสวนทกาหนดไว

ภาพท ก.63 การใชคาสงสรางแผนทจากรปแบบทกาหนดไว

124 2.4.8 คาแนะนา คาสง คาแนะนา ประกอบดวยคาสงยอย 3 คาสง ดงภาพท ก.64 ไดแก

ภาพท ก.64 คาสง คาแนะนา

2.4.8.1 คมอการใชงานโปรแกรม เมอเลอกคาสงจะเปดคมอการใชงาน โปรแกรมผาน โปรแกรม Adobe Reader 6.0 หรอสงกวา ซงผใชงานสามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดจากคมอน

2.4.8.2 ความชวยเหลอของระบบ จะเปนสวนชวยเหลอในการงาน ArcView ผใชงานสามารถศกษาโดยพมพคาสงทใชใน ArcView เพอดรายละเอยดการใชงานไดทน

2.4.8.3 เกยวกบโปรแกรม เมอเลอกคาสง จะปรากฏหนาตางแสดง รายละเอยดผจดทา โปรแกรมประยกตการใชขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอสนบสนนการปฏบตงานดานปาไม ในระดบปฏบตการ จงหวดอบลราชธาน ขน ดงภาพท ก.65

ภาพท ก.65 เกยวกบโปรแกรมประยกต

125

ภาคผนวก ข การเขยน Avenue Script

126

การเขยน Avenue Script

การเขยน Avenue เปนรปแบบหนงของคาสงในการเรยกใชงาน ArcView ซงผจะใชงานควรทจะตองมพนฐานการเขยนโปรแกรม (Programming) อยบางพอสมควร เพอทจะไดศกษาและเรยนรจากตวอยางในคาสงตางๆ และสามารถนามาคดลอก ดดแปลงคาสงเหลานนใหเหมาะสมกบงานทกาลงทา และกอนทจะเขยนคาสง Avenue ไดดนน จะตองมพนฐานความรของ ArcView มาดในระดบหนงทสามารถเขาใจถงกระบวนการในการใชงานมาบาง จงจะสามารถควบคมวตถ (Object) ตางๆทอยบนหนาตางของ ArcView นนไดอยางมประสทธภาพ หนาตางทปรากฏในโปรแกรมเรยกในภาษาองกฤษวา Graphic User Interface หรออาจเรยกไดวา ArcView’s user interface ซงถาทราบและเขาใจในสวนของ ArcView’s user interface วามลกษณะการทางานอยางไร จะสามารถใชคาสงใน Avenue ควบคมการแสดงผลได 1. ความหมายของ Avenue

Avenue เปนชดคาสงบน ArcView ทใชในการควบคมวตถตางๆทปรากฏอยบนโปรแกรม ซงการเขยนคาสงและการทางานจะเหมอนกบการเขยนโปรแกรมเชงวตถ (Object Oriented Programming , OOP ) ทวๆไป ซงในการเขยนโปรแกรมเชงวตถ จะมการออกแบบโดยการมองและวเคราะหสงตางๆใหเปนวตถ (Object) ซงประกอบกนเปนชน (Class) และมการถายทอดคณสมบตระหวางชน (Inheritance) ซงการทางานดงกลาว ทาใหการวเคราะหและออกแบบโปรแกรมงายขน และลดความซบซอนของโปรแกรม ตลอดจนสามารถจดการขอมลไดอยางมประสทธภาพ 2. โปรแกรมเชงวตถ (Object Oriented Programming)

แนวคดในการเขยนโปรแกรมเชงวตถอาศยหลกความเปนจรงของสงตางๆทอยในโลก ซงทกสงทกอยางมความสมพนธเชอมโยงกนทงทางตรงและทางออม ถาสรรพสงทงหลายถกสมมตเปนวตถ (Object) แตละวตถกจะมคณสมบตตางกนไปตามแตละประเภท

2.1 วตถ (Object) เปนตวหลกหรอหวใจหลกของการเขยนโปรแกรมเชงวตถ (OOP) ซงการเขยนคาสงในโปรแกรม

ในสมยกอนกาหนดการทางานเปนภาพรวม การทางานทกอยางจะอยในชดการเขยนคาสงเดยว ทาใหมขนาดใหญ การปรบปรงแกไขทาไดยาก จากปญหานจงเกดแนวคดในการเขยนคาสงแยกระบบงานออกเปนสวนยอยหรอเปนวตถ แตละวตถใหมการทางานเฉพาะ (Function) และอสระ จากนนจงนาวตถแตละอยางมาประกอบกน สรางความสมพนธเปนระบบงานทใหญขน ซงวตถแตละอยางสามารถนามาสรางไดหลายๆ ครง (Reusable) โดยไมจาเปนตองสรางใหม

127 2.2 คณสมบตของวตถ การเขยนโปรแกรมเชงวตถเปรยบเสมอนผกากบการแสดงละครทตองจดหาตวละครแตละ

ตวมาแสดงตามบททกาหนดไว ตวละครแตละตวในทนหมายถงวตถ ถาจะพจารณาถงความสมพนธของวตถในโปรแกรมจะประกอบดวยสงสาคญ ดงน

2.2.1 โครงสรางของวตถ หมายถง ขอมลหรอตวแปรตางๆทกาหนดขนใชงาน เชน ขอมลชนดตวเลข ตวอกษร เปนตน

2.2.3 วธการทางาน (Method หรอ Action) เมอกาหนดขอมลขนแลวจะใหมการทางานอยางไร ซงเปนการเขยนคาสงใหขอมลนนปฏบตตามทตองการ

2.2.3 การเรยกใชหรอตดตอสอสาร (Request หรอ Message) การทางานของแตละวตถในโปรแกรมจะมการเชอมโยงหรอสอสารกนดวยขาวสาร เพอใหทางานสมพนธกนเปนระบบ 3. การใชคาสง Avenue Script ในโปรแกรม ArcView

จดเดนของโปรแกรม ArcView คอผใชสามารถปรบแตงเครองมอตางๆ และเขยนโปรแกรม (Avenue Script) เสรมการทางานใหมลกษณะการทางานเฉพาะอยาง พรอมทงพฒนารปแบบโปรแกรมอนๆทตางจากเดมได โดยแบงระดบการพฒนาออกเปน 3 ระดบ คอ

3.1 ระดบตน สามารถปรบปรงแกไขเมนใหเปนภาษาไทยและเปลยนแปลงไอคอนคาสงตางๆไดทงหมด แตโครงสรางโปรแกรมตาง ๆ ยงเหมอนเดม เปลยนเฉพาะเมนภาษาไทยเทานน

3.2 ระดบกลาง ปรบปรงเมนเกา สรางเมนใหมและไอคอนคาสงตางๆ เพม โดยการเขยนคาสงใหทางานตามทตองการ แตทาการปรบแตง เพม หรอลดเมนเทาทจาเปนตอการใชงานได

3.3 ระดบสง สามารถออกแบบระบบการทางานใหมทงหมด เหลอเฉพาะสวนการทางานทสาคญของโปรแกรมไว สามารถเชอมตอกบภาษาโปรแกรมอนๆ ได เชน Visual Basic, Visual C, Visual FoxPro และ Delphi เปนตน

ในการพฒนาโปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 เปนการพฒนารปแบบโปรแกรมในระดบท 2 โดยมการสรางคาสงบนแถบเมนใหม และสรางปมคาสงตามทไดใชในการปฏบตงานดานปาไมในระดบปฏบตการ เพอการเรยกใชขอมลทงายและสะดวกในการใช

128 4. ตวอยาง Avenue Script ทสาคญในการพฒนาโปรแกรมประยกต

4.1 การกาหนดคาเรมตนและการตรวจสอบรหสผานสาหรบผใชงานโปรแกรมประยกต

'การกาหนดชอโปรแกรมบนหวเรอง theProject = av.GetProject av.SetName("โปรแกรมประยกตใชขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการปฏบตงานของสานกบรหารพนทอนรกษท 9 Version 2012 ") 'การซอนหนาตาง Project PrjWin=theProject.Getwin av.SetCustomizable(true) PrjWin.Moveto(0,800) PrjWin.Resize(200,300) 'การเรยกใช Object A.setTOCFont เพอกาหนดรปแบบ Font ใหกบโปรแกรม

av.run("A.SetTOCFont",nil) 'การแสดงภาพรายละเอยดการจดทาโปรแกรมบนหนาจอ นาน 10 วนาท GifFile1=( ("C:\data_ubon\etc\p1.tif").AsFilename) MsgBox.Banner(GifFile1,10,"") 'กาหนดขนาดหนาตางงานเมอเปดโปรแกรม

'comment 1024 by 768 pixels theScreenSize = System.ReturnScreenSizePixels theXSize = theScreenSize.GetX theYSize = theScreenSize.GetY av.Resize(theXSize,theYSize) av.Moveto(0,0) 'ตรวจสอบรหสผใชงานโปรแกรม

txtPassword=MsgBox.Input("¡ÃسÒãÊèÃËÑʼèÒ¹à¾×èÍà¢éÒãªé§Ò¹â»Ãá¡ÃÁ GIS_DNP9","μÃǨÊͺÃËÑʼèÒ¹","") if(txtPassword <>"dnp9") then msgbox.info ("ÃËÑÊäÁè¶Ù¡μéͧ","â»Ã´·ÃÒº")

129 txtPassword=MsgBox.Input("¡ÃسÒãÊèÃËÑÊÍÕ¡¤ÃÑé§","μÃǨÊͺÃËÑʼèÒ¹","") if(txtPassword <>"dnp9") then msgbox.info ("ÃËÑÊäÁè¶Ù¡μéͧ ¡ÃسÒãÊèÃËÑÊãËÁè","â»Ã´·ÃÒº") txtPassword=MsgBox.Input("¡ÃسÒãÊèÃËÑʼèÒ¹","μÃǨÊͺÃËÑʼèÒ¹","") if(txtPassword <>"dnp9") then msgbox.info ("ÃËÑÊäÁè¶Ù¡μéͧ ¡ÃسÒμÔ´μèͼÙé´ÙáÅÃкº","â»Ã´·ÃÒº") theProject = av.GetProject if (nil <> theProject) then theProject.close theProject = nil end av.quit end end end

4.2 การเพมชนขอมล เขตอาเภอ

'การกาหนดทอยของฐานขอมลเขตอาเภอ theView=av.GetActiveDoc theSrcName=SrcName.Make ("C:\dnp9\vector\amphor.shp") theTheme = Theme.Make (theSrcName) theTheme.SetName ("à¢μÍÓàÀÍ") 'การกาหนดชอฟลล ทแสดงบนหนาตางงาน

theTab=theTheme.GetFTab theFieldarea=theTab.FindField ("area") theFieldarea.SetAlias ("¾×é¹·Õè(μÃ.Á.)")

130 theFieldPre=theTab.FindField ("perimeter") theFieldPre.SetAlias ("ÃÐÂÐâ´ÂÃͺ") theFieldPro_code=theTab.FindField ("Prov_code") theFieldPro_code.SetAlias ("ÃËÑʨѧËÇÑ´") theFieldtot_male=theTab.FindField ("Tot_male") theFieldtot_male.SetAlias ("¨Ó¹Ç¹¼ÙéªÒÂ") theFieldtot_female=theTab.FindField ("Tot_female") theFieldtot_female.SetAlias("¨Ó¹Ç¹¼ÙéË-Ô§") theFieldTot_all=theTab.FindField ("Tot_all") theFieldTot_all.SetAlias ("»ÃЪҡÃÃÇÁ") theFieldvot_male=theTab.FindField ("Vot_male") theFieldvot_male.SetAlias ("¼ÙéÁÕÊÔ·¸ÔìàÅ×Í¡μÑé§(ªÒÂ)") theFieldVot_female=theTab.FindField ("Vot_female") theFieldVot_female.SetAlias ("¼ÙéÁÕÊÔ·¸ÔìàÅ×Í¡μÑé§(Ë-Ô§)") theFieldVot_all=theTab.FindField ("Vot_all") theFieldvot_all.SetAlias ("¼ÙéÁÕÊÔ·¸ÔìàÅ×Í¡μÑé§ÃÇÁ") theFieldpro_t=theTab.FindField ("Prov_nam_t") theFieldpro_t.SetAlias ("ª×èͨѧËÇÑ´") theFieldprov_e=theTab.FindField ("amphoe_idn") theFieldprov_e.SetAlias ("ÃËÑÊÍÓàÀÍ") theFieldp_code=theTab.FindField ("P_code") theFieldp_code.SetAlias ("ÃËÑʨѧËÇÑ´") theFieldreg=theTab.FindField ("amp_code") theFieldreg.SetAlias ("ÃËÑÊÍÓàÀÍ") theFieldrai=theTab.FindField ("Rai") theFieldrai.SetAlias ("¾×é¹· Õè(äÃè)") theFieldamp_t=theTab.FindField ("Amphoe_t") theFieldamp_t.SetAlias ("ª×èÍÍÓàÀÍ") theFieldamp_e=theTab.FindField ("Amphoe_e") theFieldamp_e.SetAlias ("ª×èÍÍÓàÀÍ (Íѧ¡ÄÉ)") 'การกาหนดรปแบบการนาเสนอขอมลบนหนาตางงาน

srcTheme = theTheme.GetSrcName.Clone fnLegendFile = srcTheme.GetFileName fnLegendFile.StripFile strLegendFile = theSrcName.AsString.AsTokens(".").Get(0) + ".avl"

131 fnLegendFile.MergeFile(strLegendFile) 'If the .avl exists, set it to the theme if (File.Exists (fnLegendFile)) then theLegend = theTheme.GetLegend theLegend.Load (fnLegendFile, #LEGEND_LOADTYPE_ALL) end theTheme.SetVisible(True) theTheme.SetActive(True) theView.AddTheme(theTheme) theView.Invalidate

4.3 การลบชนขอมล เขตอาเภอ

theView = av.GetActiveDoc theTheme = theView.FindTheme ("à¢μÍÓàÀÍ") 'การตรวจสอบชนขอมลวามอยบนหนาตางงานหรอไม if (nil = thetheme) then msgbox.info("¤Ø³ä´éź¢éÍÁÙÅ à¢μÍÓàÀÍ ÍÍ¡ä»áÅéÇ","â»Ã´·ÃÒº") exit end theView.DeleteTheme(theTheme)

4.4 การใสปายชอขอมลบนหนาตางงาน

theView = av.GetActiveDoc theThemes=theView.GetThemes theGraphics = theView.GetGraphics thePrj = theView.GetProjection cancelled = false numThemes = theView.GetThemes.Count themeNum = 0 'Check theme status AdmTheme=theView.Findtheme("à¢μÍÓàÀÍ") AdmField="Amphoe_t".AsString IF (Admtheme <> nil and AdmTheme.IsVisible and AdmTheme.IsActive) then theTheme=AdmTheme

132 theTheme.SetLabelField(theTheme.GetFtab.FindField(AdmField)) TextColor=Color.GetBlue else exit END '++++++ end modification +++++ aExt = theView.GetDisplay.ReturnVisExtent aLabeler = Labeler.Make(aExt) ' These weights are the defaults for a line theme. aLabeler.SetFeatureWeight(#LABEL_WEIGHT_NO) aLabeler.SetLabelWeight(#LABEL_WEIGHT_HIGH) aLabeler.RemoveDuplicates(true) ' Set the text symbol for the theme you are labeling aTextSym = TextSymbol.Make aTextSym.SetFont(Font.Make("EucrosiaDSE","Normal")) aTextSym.SetSize(8) theTheme.SetLabelTextSym(aTextSym) aLabeler.Load(theTheme) theView.GetAutoLabels(aLabeler, false)

4.5 การนาเขาคาพกดภมศาสตร

x= MsgBox.Input("¡ÃØณÒãÊè¤èÒ¾Ô¡Ñ´ X","¤èÒ¾Ô¡Ñ´·Õèμéͧ¡ÒÃμÃǨÊͺ","")

if(x=nil) then MsgBox.Warning("ÂѧäÁèä´éãÊè¢éÍÁÙŤèÒ¾Ô¡

Ñ´ X ¤ÃѺ","") exit

End if(x.IsNumber.Not) then

MsgBox.Warning("¢éÍÁÙÅ·Õè»éอนไÁèãªéμÑÇàÅ¢¤ÃѺ","")

exit end

y= MsgBox.Input("¡ÃØณÒãÊè¤èÒ¾Ô¡Ñ´ Y","¤èÒ¾Ô¡Ñ´·Õèμéͧ¡ÒÃμÃǨÊͺ","")

133 if(y=nil) then MsgBox.Warning("ÂѧäÁèä´éãÊè¢éÍÁÙŤèÒ¾Ô

¡Ñ´ Y ¤ÃѺ","") exit

End if(Y.IsNumber.Not) then

MsgBox.Warning("¤ØณÂѧäÁèä´éãÊè¤èÒ¾Ô¡Ñ´ Y ¤ÃѺ","") exit end xCoor = x.AsNumber yCoor = y.AsNumber thePoint = Point.Make(xCoor,yCoor) thePointTHA = GraphicShape.Make(thePoint) theView=av.GetActiveDoc theGraphicList = theView.getGraphics theGraphicList.add(thepointThA) thesym = thePointTHA.GetSymbol colorRed = Color.GetRed thesym.setColor(colorRed) thepointTHA.Invalidate

4.6 การกาหนดรปแบบตวอกษร TOCFont = TextSymbol.Make TOCFont.SetFont (Font.Make("EucrosiaDSE","normal")) 'EucrosiaDSE TOCFont.SetSize(16) TOC.SetDefaultSymbol(TOCFont) allDocs = av.GetProject.GetDocs for each v in allDocs if (v.is(View) and (v.GetWin.IsOpen)) then v.GetWin.Close v.GetWin.Open end end

4.7 การจดเรยงขอมลบนหนาตางงาน 'การจดเรยงขอมลตามชนดของขอมล

134 aView = av.GetActiveDoc theThemes = aView.GetThemes if (theThemes = nil) then exit end ' Theme types. Change the order of this list to change the display ' order in the TOC; images, and anything else not included in the list, ' are included in "other" category. theTypes = {"point","multipoint","labelpoint","node","annotation","arc", "multiline","route","polygon","poly","region"} ' Use a Dictionary to store themes of various types aDictionary = Dictionary.Make(theTypes.Count + 1) for each type in theTypes aDictionary.Add (type,{}) end aDictionary.Add("other",{}) ' Store types not in theTypes, eg images ' Sort themes by type for each thm in theThemes aKey = thm.GetSrcName.GetSubName if (theTypes.FindByValue(aKey) >= 0) then ' Get list out of dictionary and add theme to list aValue = aDictionary.Get(aKey) + {thm} aDictionary.Set(aKey,aValue) else ' Regions and routes are handled separately because their SubName ' also contains another component besides the word "region" or "route". type = "other" 'Set default if (aKey.Contains("region")) then type = "region" end if (aKey.Contains("route")) then

135 type = "route" end aValue = aDictionary.Get(type) + {thm} aDictionary.Set(type, aValue) end 'else end 'for ' Reorder the TOC by rebuilding the TOC list theThemes.Empty for each type in theTypes theThemes.Merge(aDictionary.Get(type)) end theThemes.Merge(aDictionary.Get("other")) ' Refresh TOC and View aView.InvalidateTOC(nil) aView.Invalidate 4.8 การสรางแผนท theProject = av.getProject theView = theProject.FindDoc("GIS Ubonratchatani 2549") theView.GetWin.open theViewName = theView.GetName theProjection = theView.getProjection.AsString theDate = Date.Now.AsString myNewLayout = Layout.Make myNewLayout.setName("GIS Itar1 Layout") myTemplate = TemplateMgr.Show if (nil = myTemplate) then msgbox.info("¤Ø³äÁèä´éàÅ×Í¡ÃٻẺἹ·Õè·Õèμéͧ¡ÒùФÃѺ","â»Ã´·ÃÒº") exit end myNewLayout.useTemplate(myTemplate) mapList = {theView,theViewName,theProjection,theDate} myNewLayout.GetGraphics.FillFrames(MapList) mynewLayout.GetWin.Open MyNewLayout.GetWin.Maximize

4.9 การวเคราะหหาหมบานเปาหมาย ในพนทกาหนด

136 theView=av.GetActiveDoc 'Check theme status AdmTheme=theView.Findtheme("à¢μÍÓàÀÍ") cTheme=theView.FindTheme("·ÕèμÑé§ËÁÙèºéÒน¹") IF (ctheme <> nil) then cFTab=cTheme.GetFTab cBitmap=cFTab.GetSelection 'qString="([Village]="+"".Quote + ")" 'cFTab.Query(qString,cBitmap, #VTAB_SELTYPE_NEW) aCircle=theView.ReturnUserCircle 'shpField=cFTab.FindField("Shape") 'rec = cBitmap.GetNextSet (-1) 'aPt=cFTab.ReturnValue(ShpField,rec) 'theRadius = 15.0 'aCircle=Circle.Make(aPt,theRadius) cTheme.SelectByShapes({aCircle}, #VTAB_SELTYPE_NEW) cBitmap=cFTab.GetSelection NameList={} NameField=cFTab.FindField("muban") for each r in cBitmap theName=cFTab.REturnValue(NameField,r) NameList.Add(theName) end else exit end msgbox.ListAsString(Namelist, "theView=av.GetActiveDoc 'Check theme status AdmTheme=theView.Findtheme("à¢μÍÓàÀÍ") cTheme=theView.FindTheme("·ÕèμÑé§ËÁÙèºéÒ¹") IF (ctheme <> nil) then cFTab=cTheme.GetFTab cBitmap=cFTab.GetSelection aCircle=theView.ReturnUserCircle

137 cTheme.SelectByShapes({aCircle}, #VTAB_SELTYPE_NEW) cBitmap=cFTab.GetSelection NameList={} NameField=cFTab.FindField("muban") for each r in cBitmap theName=cFTab.REturnValue(NameField,r) NameList.Add(theName) end else exit end msgbox.ListAsString(Namelist, "ËÁÙèºéÒ¹·ÕèÍÂÙèã¹¾×é¹·ÕèàÅ×Í¡ ä´éá¡è","¼Å¡ÒÃÊͺ¶ÒÁ") หมบาน ·ÕèÍÂÙèãน¾×éนท

139

ประวตผจดทาผลงาน

ชอ นายวชต จรมงคลการ ตาแหนงปจจบน นกวชาการปาไมชานาญการ ตาแหนงเลขท 3041 สวนอนรกษและปองกนทรพยากร สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) ประวตการศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, พ.ศ. 2525-2529 วทยาศาสตรบณฑต (วนศาสตร) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, พ.ศ.2541-2544 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยอบลราชธาน, พ.ศ. 2547-2549 วทยาศาสตรมหาบณฑต (เทคโนโลยสารสนเทศ เพอการพฒนาการเกษตรและชนบท) หนาทความรบผดชอบปจจบน 1. ผอานวยการสวนอนรกษสตวปา สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน) 2. หวหนาศนยปฏบตการภมสารสนเทศ (อบลราชธาน) สวนภมสารสนเทศ สานกฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ 3. หวหนาศนยสารสนเทศและการสอสาร สานกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน)