, , , , , ,

ΔΗΩ • �

� • ΔΗΩ

ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΚΟΜΗ ΦΟΡΑ η απόγνωση και η αγανάκτηση πε-ρίσσεψαν στα χωράφια, τα χωριά, τους κόμβους του εθνικού δικτύου. Δυστυχώς, για μια ακόμη, πολλοστή, φορά οι αγρότες βρίσκονται σε οικονομικό αδιέξοδο, χορτασμένοι από λόγια και υποσχέσεις, αλλά εγκαταλειμμένοι από κυβερνήσεις, υπουργεία, κόμματα. Την ίδια στιγμή, το ίδιο εγκαταλειμμένοι νιώθουν κι οι καταναλωτές, που πληρώνουν υψηλές τιμές για την αγορά τροφίμων χωρίς να εξασφαλίζουν ποιότητα και υγεία...

Ο ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ αυτός φάνηκε ότι θα μπορούσε να σπά-σει. H νέα ΚΑΠ θέσπισε την αποσύνδεση των πληρωμών που καταβάλλονται στους γεωργούς από τις ποσότητες τις οποίες παράγουν, επιβάλλοντας περιβαλλοντικούς όρους για τις πληρωμές και μετέτρεψε τις ενισχύσεις σε νέα προγράμματα ανάπτυξης της υπαίθρου. Όμως μέχρι σήμερα στη χώρα μας δεν έχει εφαρμοστεί καμία από τις θετικές πλευρές της, με αποτέλεσμα οι αγρότες (αλλά και το περιβάλλον της υπαίθρου) να μετατραπούν σε θύματα, καθώς, χωρίς να έχουν δει οφέλη, έχουν χάσει τη σταθερότητα και τις τιμές του προηγούμενου καθεστώτος, αφού η επιρροή της Ε.Ε. στις αγορές γεωργικών προϊόντων έχει συρρικνωθεί.

ΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΣ υποσχέσεις, επιδοτήσεις κι επιδόματα, όλες οι κυβερνήσεις απέφευγαν το δύσκολο έργο του σχεδιασμού αγροτικής πολιτικής, βάζοντας τα προβλήματα απλώς στην άκρη, χωρίς να λύνουν κανένα. Το ίδιο έκαναν και τώρα –στο πολλαπλάσιο μάλιστα. Εμφανίστηκαν τραγικά ανίκανοι να σχεδιάσουν το μέλλον, αλλά ικανότατοι στο να βαφτίζουν το κρέας ψάρι και τα χρεωστούμενα ως... νέες παραχωρήσεις!

ΤΟ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΜΟΝΤΕΛΟ βιομηχανικής και εντατικής γεωρ-γίας και κτηνοτροφίας όμως δεν είναι βιώσιμο. Σήμερα, στην

εποχή της κλιματικής αλλαγής, είναι πολλαπλά επικίνδυνο και ασύμφορο. Εξαντλεί φυσικούς πόρους, ρυπαίνει και επιβα-ρύνει το έδαφος, τον αέρα και το νερό, σπαταλά ενέργεια και υδάτινους πόρους, απειλεί είδη και τη βιοποικιλότητα, επιβαρύνει την υγεία των καταναλωτών, απαξιώνει τη μικρή παραγωγή και τις τοπικές κοινότητες, υπονομεύει συνολικά την παραγωγική ικανότητα χωρών σαν τη δική μας.

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΠΕΙΓΕΙ σήμερα είναι η αποφασιστική στροφή προς μια νέα κατεύθυνση, προς μια καινοτόμο, ανταγωνιστική, βιώσιμη γεωργία. Και μια τέτοια γεωργία δεν μπορεί να είναι άλλη από τη βιολογική. Η ενίσχυση των βιοκαλλιεργητών με νέα προγράμματα επιδοτήσεων πρέπει απαραίτητα να συνοδευτεί από σειρά θεσμικών μέτρων, όπως η ίδρυση και λειτουργία Συμβουλίου Βιολογικής Γεωργίας, η εισαγωγή των βιολογικών προϊόντων στα σχολεία, τα νοσοκομεία και το στρατό, η θεσμοποίηση των ανεξάρτητων λαϊκών αγορών βιολογικών προϊόντων, η στήριξη ανεξάρτητων δικτύων πα-ραγωγών-καταναλωτών για απευθείας διακίνηση βιολογικών τροφίμων χωρίς την εμπλοκή μεσαζόντων, η προώθηση της επιστημονικής έρευνας στο χώρο της βιολογικής γεωργίας κ.λπ.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ είναι απαραίτητη η ενίσχυση των τοπικών οικο-τεχνιών και των αγροτουριστικών μονάδων, με ένταξή τους σε προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης, με απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης, με υποχρέωση χρησιμοποίησης τοπικών και βιολογικών τροφίμων στις τουριστικές μονάδες, ώστε να παίζουν έναν ευρύτερο αναπτυξιακό ρόλο.

ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ αλλά και διεθνές επίπεδο είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνονται στις εμπορικές διαπραγματεύσεις πε-ριβαλλοντικές και κοινωνικές προϋποθέσεις για την πρόσβαση στην αγορά και να ενισχυθεί η λογική του δίκαιου εμπορίου, ώστε οι παραγωγοί να παίρνουν μια τιμή στα προϊόντα τους που θα τους επιτρέψει να μείνουν στην ύπαιθρο.

ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, είτε το θέλουν οι κυβερνώντες είτε όχι, δεν υπάρχει...

6 Ecofestival 2008

10 Eπικαιρότητα

22 2008 - H êáôÜóôáóç ôïõ êüóìïõ - Êáéíïôïìßåò ãéá ìéá ðñÜóéíç ïéêïíïìßá

32 Κανόνες παραγωγής βιολογικού ελαιολάδου

35 Φυσικοχημικές παραμέτροι του ελληνικού μελιού πεύκης

39 Ενα «μαγικό» νερό;

41 Η βιολογική αμπελοκαλλιέργεια στην Κύπρο

44 Νέα της Αγοράς

46 Πράσινες σελίδες

Τεύχος 48Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος 2008

Τρίμηνη ~ΕκδοσηΙδιοκτησία: Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩΑριστοτέλους 38, 104 33 Αθήνατηλ. 210 82.24.384, fax 210 82.18.117e-mail: magazine@dionet.grwww.dionet.gr

Εκδότης - Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμοΜιχάλης Κουλουρούδης

ΔιευθυντήςΣπύρος Σγούρος

Συντονισμός - Επιμέλεια ύληςΣπύρος Κακουριώτης

Δημόσιες σχέσειςΕλευθερία Γεωργιάδη

Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν:Ελευθερία Γεωργιάδη, Σπύρος Κακουριώτης, Σπύρος Καχριμάνης, Νικόλαος Μπακανδρίτσος, Βαγγέλης Μπούρμπος, Ιωάννα Παναγιώτου, Παρ-θένα Παπαδοπούλου, Μιχάλης Παπαηλιάκης, Μι-χάλης Προμπονάς, Σπύρος Σγούρος, Christopher Flavin.

Καλλιτεχνική επιμέλεια και επιμέλεια παραγωγήςΙΔΕΟτυπο, Ζ. Πηγής 48, 106 81 Αθήνατηλ. 210 33.03.991, fax 210 33.04.67

Εκτύπωση - ΒιβλιοδεσίαΒιβλιοσυνεργατική ΑΕΠΕΕΦειδίου 18, τηλ. 210 38.13.109

Κωδικός ΕΛΤΑ: 4638

Συνδρομή για 4 τεύχη (ετήσια)εσωτερικού: 24 ευρώ • εξωτερικού: 32 ευρώΣυνδρομή Οργανισμών, εταιρειών, ιδρυμάτων κ.λπ.: 42 ευρώ

Συνδρομή για 8 τεύχη (διετής)εσωτερικού: 42 ευρώ • εξωτερικού: 58 ευρώΣυνδρομή Οργανισμών, εταιρειών, ιδρυμάτων κ.λπ.: 84 ευρώ

Συνδρομή για πέντε έτη (20 τεύχη): 80 ευρώΥπεύθυνη συνδρομών: Μαρία Χουλιάρα

Το περιοδικό διατίθεται δωρεάν στους παραγωγούς, επιχειρηματίες που ελέγχονται και πιστοποιούνται από τον Οργανισμό ΔΗΩ.

Ταχυδρομικές επιταγέςΑριστοτέλους 38, 104 33 Αθήνα

* Οι διαφημίσεις εκφράζουν τον διαφημιζόμενο και δεν απηχούν κατ' ανάγκη τις απόψεις του περιοδικού. Η χρήση προϊόντων λίπανσης και φυτοπροστασίας στη βιο-λογική γεωργία θα πρέπει να γίνεται πάντα σύμφωνα με τις δια-τάξεις της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας.

* Τα υλικά (χειρόγραφα, φιλμ, διαχωρισμοί κ.λπ.) που αποστέλλονται στο περιοδικό δεν επιστρέφονται.

� • ΔΗΩ

11η ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ECOFESTIVAL 2008ζώντας τη μοναδικότητα των ελληνικών προϊόντων

Της Ελευθερίας Γεωργιάδη

Το βράδυ της Κυριακής 9 Νοεμβρίου έκλεισε τις πύλες της, στην Αθήνα, για 11η συνεχή χρονιά, η Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών, το Ecofestival 2008, έχοντας αφήσει σε όσους το επισκέφθηκαν και το έζησαν τις καλύτερες εντυπώσεις...

Τόσο οι αριθμοί όσο και τα σχόλια των επισκεπτών και των εκθετών δείχνουν ότι το Ecofestival, η ετήσια έκθεση που διοργανώνει ο Οργανι-σμός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ (φέτος σε συνεργασία με την εταιρεία Do Something Memorable), είναι ένα γεγονός που έχει αναχθεί στον πλέον καθιερωμένο θεσμό της βιολογικής γεωργίας στη χώρα μας. Με σταθερό ρυθμό, μεγαλώνει και βελτιώνεται, προσφέροντας στους επισκέπτες την ευκαιρία να περιηγηθούν σε όλο το

φάσμα των βιολογικών προϊόντων. Με περισσότε-ρους από 200 εκθέτες αυτή τη χρονιά, σε σχεδόν 8.000 τ.μ. εκθεσιακού χώρου και επισκέπτες που άγγιξαν τους 19.000, το Ecofestival αποδεικνύει ότι η αγορά των βιολογικών προϊόντων στηρίζεται σε σταθερές βάσεις, ανεξάρτητα από την τρέχουσα οικονομική κρίση.

Εγκαίνια με βράβευση

Το Ecofestival 2008 άνοιξε και επίσημα τις πύλες του το απόγευμα της Πέμπτης 6 Νοεμβρίου 2008, με ομιλία του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Α. Κοντού. Η τελετή των εγκαινίων συνεχίστηκε με χαιρετισμούς των κ.κ. Σπ. Κου-βέλη από το ΠΑΣΟΚ, Ειρ. Κατσινοπούλου από το Τμήμα Αγροτικής Πολιτικής του Συνασπισμού, Φ. Φούντη, βιοκαλλιεργητή και εκπροσώπου των Οικολόγων Πράσινων, Θ. Νότου, προέδρου του ΟΠΕΓΕΠ, Α. Spadoni από την ICEA, Θ. Αρβανίτη, προέδρου του Συλλόγου Βιοκαλλιεργητών Λαϊκών Αγορών Αττικής, ενώ την τελετή έκλεισε με ομιλία του όπου ανέλυσε τις προτάσεις του Οργανισμού ΔΗΩ σχετικά με το Εθνικό Σχέδιο για τη Βιολογική Γεωργία (δημοσιεύεται σε άλλη σελίδα) ο πρόεδρος του Οργανισμού Σπύρος Σγούρος.

Στα εγκαίνια της έκθεσης παραβρέθηκαν επίσης οι κ.κ. Ξ. Βεργίνης, γραμματέας Αγροτικού της Ν.Δ., Γ. Γκαβαλέκας, γενικός διευθυντής του ΥΑΑΤ, Π. Καμινάρης, διευθύνων σύμβουλος του ΟΠΕΓΕΠ, Ε. Ραμπότας, αντινομάρχης Σερρών και Εμ. Αρχοντάκης, αντινομάρχης Χανίων. Στο πλαίσιο της τελετής των εγκαινίων έγινε και η βρά-

ΔΗΩ • �

βευση της εταιρείας Αυγά Βλαχάκη, της πρώτης πιστοποιημένης εταιρείας βιολογικής κτηνοτροφίας στη χώρα μας.

Την έκθεση τίμησαν με την παρουσία τους και ο πρόεδρος της Βουλής Δ. Σιούφας, τακτικότατος επισκέπτης του Ecofestival όλα τα τελευταία χρό-νια, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ Ν. Σηφουνάκης και του ΣΥΡΙΖΑ Π. Κοροβέσης, καθώς και η δι-ευθύντρια της Διεύθυνσης Βιολογικής Γεωργίας του ΥΑΑΤ Ε. Βρανάκη.

Επισκέπτες

Η αύξηση του αριθμού των επισκεπτών στην 11η Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών, αλλά και η ποιότητα του κοινού που επισκέφθηκε το Ecofestival 2008, αντανακλούν τη σταθερή εξέλιξη της βιολογικής γεωργίας στη χώρα μας. Τόσο η στάση του κοινού όσο και η ποιότητα των ερωτή-σεών τους προς τους εκθέτες είναι ενδεικτικές, αποδεικνύοντας ότι οι Έλληνες καταναλωτές έχουν συνειδητοποιήσει τη βαρύτητα των διατροφικών κιν-δύνων που ελλοχεύουν σήμερα και έχουν αρχίσει να στρέφονται αποφασιστικά προς τη διατροφή με προϊόντα οικολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Εκατοντάδες ήταν και οι επαγγελματικοί επισκέπτες της έκθεσης (εμπορικοί αντιπρόσωποι, παραγω-γοί, έμποροι, καταστήματα κ.ά.), από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ ιδιαίτερα έντονη ήταν και η παρουσία και η προβολή του Ecofestival 2008 από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (μεταξύ των οποίων και οι χορηγοί επικοινωνίας Ελευθεροτυπία και Agrenda).

Εκθέτες και προϊόντα

Όπως κάθε χρόνο, η έκθεση συγκέντρωσε, στις τέσσερις ημέρες λειτουργίας της, τη συμμετοχή της πλειονότητας των επαγγελματιών από το χώρο της παραγωγής, της τυποποίησης, της μεταποίησης, της εμπορίας, της εστίασης, της πώλησης, των καταστημάτων βιολογικών προϊόντων και υπηρε-σιών. Πέρα από το χώρο της βιολογικής γεωργίας, κτηνοτροφίας και μεταποίησης, εντυπωσιακή ήταν η παρουσία του κλάδου των βιολογικών καλλυντι-κών και των ειδών οικιακής χρήσης, ενώ έντονο παρών έδωσαν, με τα περίπτερά τους, οι μη κυβερ-νητικές οργανώσεις και τα εξειδικευμένα έντυπα στο χώρο της οικολογίας και της γεωργίας.

Παράλληλες εκδηλώσεις

Στο πλαίσιο της έκθεσης διοργανώθηκαν με μεγάλη επιτυχία και ειδικές παρουσιάσεις και εκδηλώσεις με ποικίλα θέματα. Γέμισε η αίθουσα από ενδια-φερόμενους για τους Ενεργούς Μικροοργανι-σμούς, ενώ ιδιαίτερα έντονο ήταν το ενδιαφέρον του κοινού για τις παρουσιάσεις με θέμα τη βιολο-

� • ΔΗΩ

γική γεωργία, την διατήρηση των παραδοσιακών σπόρων, την υγιεινή διατροφή, τη βιολογική οινοποίηση, τη διαχείριση των υδάτων, την κομποστοποίηση, τα βιολογικά καλλυντικά, την κλιματική αλλαγή, τον αειφόρο τουρισμό, αλλά και την ημερίδα για τα μεταλλαγμένα.

Πλατεία λαδιού και κρασιού

Για άλλη μια χρονιά οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν την ωραιότερη φιάλη ελαιολάδου στο πλαίσιο της διεξαγωγής του 3ου Διαγωνισμού Συσκευασίας Βιολογικού Ελαιολάδου, ενώ φέτος, για πρώτη φορά, στην καρδιά του Ecofestival στήθηκε η Πλατεία λαδιού και κρασιού, ένας χώρος όπου οι επισκέπτες μπορούσαν να θαυμάσουν τους περσινούς νικητές του Διαγωνισμού Συσκευασίας Βιολογικού Ελαιο-λάδου, τα ελληνικά ελαιόλαδα που προκρίθηκαν στο διεθνή διαγωνσμό PremioBiol 2008 και τα κρασιά που διακρίθηκαν στην 3η Γευσιγνωσία Οίνου από Σταφύλια Βιολογικής Γεωργίας.

• Παιδότοπος: Η επιτυχία του χώρου που στήθηκε για τους νεαρότερους επισκέπτες της έκθεσης, από το εξειδικευμένο προσωπικό του παιδότοπου

Roly Poly, ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Ήδη από την πρώτη μέρα της έκθεσης τα παιδιά κατέκλυσαν το χώρο αυτό, που είχε στηθεί με φροντίδα και μεράκι, και τον γέμισαν με τις ζωγραφιές και τα χαμόγελά τους, ενώ οι γονείς τους είχαν την ευ-καιρία για σύντομη ξεκούραση από την περιήγησή τους στα δύο επίπεδα της έκθεσης.

• Μουσικοκαλλιτεχνικές εκδηλώσεις: Μια ευ-χάριστη έκπληξη περίμενε τους επισκέπτες που βρέθηκαν το Σάββατο το βράδυ στο Ecofestival 2008, καθώς είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν ένα μουσικοχορευτικό σόου από επαγγελματίες χο-ρευτές, οι οποίοι έδωσαν στην όμορφη αυτή βραδιά τη λάμψη από το χορευτικό τους ρεπερτόριο, που φτάνει από cha cha cha μέχρι οριεντάλ...

• Διατροφή στην Έκθεση: Γι’ άλλη μια χρονιά στο εστιατόριο και στα καφέ του Ecofestival 2008 όλα

τα προσφερόμενα για κατανάλωση ποτά και τρόφιμα αποτελούνταν αποκλειστικά από συστατικά βιολογικής προέλευσης.

• Όλα σε ανακυκλωμένο χαρτί: Όλα τα έντυπα που χρησιμοποιήθηκαν για τις ανάγκες της Έκθεσης (φάκελος εκθετών, φυλλάδια ενημέρωσης, προσκλήσεις, κα-τάλογος εκθετών, εισιτήρια) εκτυπώθηκαν σε ανακυκλωμένο χαρτί, συνεισφέροντας και με αυτόν τον τρόπο έμπρακτα στην προστασία του περιβάλλοντος.

Για μια ακόμη χρονιά, η φετινή διοργά-νωση γέμισε με ικανοποίηση τους επισκέ-πτες, τους εκθέτες, αλλά και τους ίδιους τους οικοδεσπότες, υπογραμμίζοντας τις σταθερές βάσεις της αγοράς των βιολο-γικών προϊόντων. Η Έκθεση σηματοδοτεί πλέον έναν ετήσιο σταθμό στην πορεία ανάπτυξης της βιολογικής γεωργίας στη χώρα μας, απεικονίζοντας τις τάσεις που διαμορφώνονται στην ελληνική αγορά βιολογικών προϊόντων...

ΔΗΩ • �

�0 • ΔΗΩ

Προτάσεις για ένα Εθνικό Σχέδιο για τη βιολογική γεωργίαΤου Σπύρου Σγούρου

Τα βασικά στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει ένα Εθνικό Σχέδιο για τη βιολογική γεωργία περιέγραψε στην εναρκτήρια ομιλία του κατά τη διάρκεια των εγκαινίων του Ecofestival 2008, της 11ης Έκθεσης Βιολογικών Προϊόντων, ο πρόεδρος και γενικός διευθυντής του Οργανισμού ΔΗΩ Σπύρος Σγούρος

Η βιολογική γεωργία αναπτύ-χθηκε τα τελευταία χρόνια με πολύ έντονο ρυθμό και φτάνει πια να καλύπτει ένα ποσοστό 3,5-4% της συνο-λικής έκτασης της χώρας. Η ανάπτυξη αυτή είναι θεα-ματική, αν σκεφτούμε ότι πριν από λίγα χρόνια το ποσοστό αυτό ήταν κάτω από το 1% και επικρατούσε ένα κλίμα απαισιοδοξίας. Κάνοντας όμως μια ψύχραιμη αποτίμηση της κατάστασης, θα διαπι-στώσουμε ότι η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας δεν βασίζεται σε σταθερές βάσεις, ενώ μια σειρά προ-βλημάτων απαιτούν αντιμετώπιση.

Στόχος 10% για την βιολογική γεωργία

Η προσεγγιση της πολιτείας σήμερα είναι ότι το ποσοστό που έχουμε πετύχει ως χώρα (3,5-4%) είναι ικανοποιητικό και ίσως δεν χρειάζεται κάτι περισσότερο, εφόσον πλέον στεκόμαστε ικανοποιητικά ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές οργανώσεις βιολογικής γεωργίας (IFOAM EU Group) είχαν θέσει εδώ και χρόνια στόχο το 10% για το έτος 2010. Ένας ρεαλιστικός στόχος για τη χώρα μας είναι να πετύχουμε αυτό το ποσοστό μέσα στην επόμενη πενταετία.

Μερικά νέα στοιχεία σε παγκόσμιο επίπεδο αλλάζουν σημαντικά τα μέχρι τώρα δεδομένα για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας:

• Το πρώτο είναι η έκθεση του FAO (Παγκόσμιου Οργανισμού Τρο-φίμων), όπου διατυπώνεται το συμπέρασμα ότι η βιολογική γεωργία μπορεί να παράγει επαρκείς ποσότητες τροφίμων για να θρέψει τον κόσμο και άρα δεν υπάρχει θέμα επάρκειας τροφίμων αν στραφεί σε σημαντικό ποσοστό προς τη βιολογική γεωργία η παγκόσμια η αγροτική παραγωγή.

• Το δεύτερο στοιχείο είναι η πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα που πραγματοποιήθηκε από έγκριτα πανεπιστήμια για λογαριασμό της Ε.Ε., η οποία απέδειξε την υπεροχή των βιολογικών προϊόντων έναντι των συμ-βατικών και επιπλέον απέδειξε ότι τα βιολογικά προϊόντα προστατεύουν

την υγεία, ακόμη και για περιπτώσεις ασθενειών όπως ο καρκίνος και οι καρδιοπάθειες .

Αν στα παραπάνω προσθέ-σουμε και τη βελτιστοποί-ηση των μεθόδων πα-ραγωγής της βιολογικής γεωργίας, ο στόχος για ακόμη μεγαλύτερα πο-σοστά βιολογικής γεωρ-γίας τα προσεχή χρόνια

δεν είναι μόνο αναγκαίος αλλά και ρεαλιστικός στην

υλοποίησή του.

Χάραξη πολιτικής

Το πιο σημαντικό κενό που υπάρχει σήμερα στη χώρα μας είναι η παντελής έλλειψη ενός

οργάνου χάραξης πολιτικής για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας. Ένα όργανο όπου θα συμμε-τέχουν όλες οι συνιστώσες του τομέα (υπουργείο, παραγωγοί, έμποροι, επιστήμονες, καταναλωτές, πιστοποιητικοί οργανισμοί κ.λπ.). Πριν από μερικά χρόνια υπήρχε το Συμβούλιο Βιολογικής Γεωργίας, το οποίο λειτούργησε για ένα μικρό χρονικό διάστη-μα χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε, για να αντικατασταθεί, θεωρητικά, από την υπό ίδρυση Διεπαγγελματική Βιολογικών Προϊόντων, που όμως ποτέ δεν λειτούργησε. Ως αποτέλεσμα, σήμερα δεν υπάρχει η δυνατότητα διαβούλευσης, δεν υπάρχει στρατηγική και σχεδι-ασμός για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας σε βάθος χρόνου, αλλά και βραχυπρόθεσμα.

Πολιτική επιδοτήσεων

Η αλματώδης ανάπτυξη της βιολογικής τα τελευταία χρόνια οφείλεται κατά κύριο λόγο στο εκτεταμένο πρόγραμμα επιδοτήσεων που εφαρμόστηκε τα έτη 2006 και 2007. Όπως έχει αναφερθεί και σε άλλες περιπτώσεις, η βιολογική γεωργία δικαιωματικά απαιτεί τις επιδοτήσεις, σαν ένα ανταποδοτικό μέτρο για την ωφέλεια που προσφέρει στην προ-στασία της υγείας και του περιβάλλοντος και όχι γιατί είναι προβληματική. Αυτό που θα μπορούσε όμως να συζητηθεί είναι ο τρόπος που δίνονται οι

ΔΗΩ • ��

επιδοτήσεις, ώστε να υιοθετηθούν ποιοτικά κρι-τήρια για τη χορήγησή τους, με στόχο την άριστη εκμετάλλευση των διαθέσιμων πόρων. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο θα έπρεπε να υπάρχει μακρο-χρόνιος σχεδιασμός που, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, δυστυχώς, λείπει.

Έρευνα, εκπαίδευση, μεταφορά τεχνογνωσίας

Κομβική και στρατηγική για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας είναι η έλλειψη επαρκών δομών που να ασχολούνται με την έρευνα, την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και τη μεταφορά της τεχνογνωσίας στον αγροτικό χώρο. Δεν μπορούμε να ζητάμε από τους αγρότες να στραφούν στη βιολογική γεωργία χωρίς να είναι διαθέσιμη, με επάρκεια, η απαραίτητη τεχνογνωσία και το απαι-ραίτητο επιστημονικό προσωπικό.

Η τεχνογνωσία που έχει αποκτηθεί μέχρι σήμερα οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ατομικές προσπά-θειες και θυσίες γεωτεχνικών και πρωτοπόρων βι-οκαλλιεργητών, αλλά όμως δεν μπορεί να καλύψει τις σημερινές απαιτήσεις

Στην ανώτερη εκπαίδευση υπάρχει μόνο ένα ΤΕΙ Βιολογικής Γεωργίας, στην πανεπιστημιακή εκ-παίδευση περιοριζόμαστε σε κάποια μεμονωμένα μαθήματα, ενώ στην έρευνα όλα βασίζονται στο προσωπικό ενδιαφέρον και προσπάθεια λίγων επιστημόνων. Για να έχουμε τους εκπαιδευμένους γεωτεχνικούς που θα στηρίξουν την εφαρμογή της βιολογικής γεωργίας στην πράξη, είναι απαραίτητο η βιολογική γεωργία να αποτελέσει συγκεκριμένη και ευρύτερη κατεύθυνση των γεωπονικών σπου-δών σε όλα τα πανεπιστήμια της χώρας. Χρειάζεται επίσης ένα εξειδικευμένο ερευνητικό ινστιτούτο που θα παράγει την τεχνογνωσία που χρειαζόμα-στε, αλλά και θα την μεταφέρει στον αγροτικό χώρο.

Νομοθετικές προσαρμογές για την πολυλειτουργικότητα

Η πολιτική της πολυλειτουργι-κότητας είναι σήμερα απαραίτητη για βιώσιμες αγροτικές εκμεταλλεύσεις, αποτελεί πολιτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η εφαρμογή της όμως θα πρέπει να στηριχτεί με αντίστοιχες πολιτικές. Δύο βασικά εμπόδια αντιμε-τωπίζει σήμερα ένας καινοτόμος βιοκαλλιεργητής.

Αν θέλει να προχωρήσει σε μια απλή μεταποίηση των προϊόντων του για να τα πουλήσει στους επισκέπτες του κτήματός του, χρειάζεται να ακολουθήσει τις ίδιες περίπου προϋποθέσεις με μια μεγάλη βιομηχανι-κή μεταποιητική μονάδα, ενώ αν θέλει να ασκήσει και αγροτουριστική δραστηριότητα θα πρέπει ταυτόχρονα να πληροί τις απαιτήσεις μιας ξενοδοχειακής μονάδας. Για τις περιπτώσεις αυτές είναι απαραίτητο να υπάρχουν ειδικές ρυθμίσεις που να απλοποιούν τις νομοθετικές προϋπο-θέσεις και να τις προσαρμόσουν σε μια ρεαλιστική βάση που θα ευνοήσει στην πράξη την πολυδραστηριότητα στον αγροτικό χώρο.

Η τροχοπέδη του υπηρεσιακού μηχανισμού

Παρά τις προσπάθειες της πολιτικής ηγεσίας, ανεξαρτήτως κομμάτων που βρίσκονται στην κυβέρνηση, ο υπηρεσιακός μηχανισμός (που πολ-λές φορές ορθά έχει αναφερθεί ως «βαθύ κράτος») σταθερά επιμένει στις προσπάθειες που εμποδίζουν ή τουλάχιστον δεν διευκολύνουν την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας.

Τα τελευταία χρόνια είχαμε:

α. Την ανακοίνωση ότι στα βιολογικά προϊόντα παρατηρούνται πολλές παραβάσεις, με αποτέλεσμα η αποτύπωση στον τύπο να γίνει με δημο-σιεύματα ότι 3 στα 4 βιολογικά προϊόντα είναι «μαϊμού». Την τεκμηρί-ωση της σχετικής ανακοίνωσης την αναζητούμε ακόμη, αν και έχουν περάσει πάνω από δύο χρόνια, όμως τα αρνητικά αποτελέσματα που προξένησε σε όλο τον κλάδο ήταν τεράστια.

β. Την προσπάθεια για ουσιαστική κατάργηση των επιδοτήσεων για τη βιολογική γεωργία, στην πρώτη ανακοίνωση, τον Δεκέμβριο 2007, του Σχεδίου Αγροτικής Ανάπτυξης «Αλέξανδρος Μπαλτατζής», μια προσπάθεια που βρήκε τη ριζική αντίθεση του χώρου της βιολογικής γεωργίας και δεν υλοποιήθηκε. Η πρόταση αυτή τροποποιήθηκε και μό-

λις πρόσφατα εγκρίθηκε από την Ε.Ε. η βελτιωμένη της έκδοση, η οποία, αν και έχει βελτιώσεις,

δεν μας επιτρέπει ενθουσιασμό, τόσο για το ύψος των τιμών που καθορίστηκαν

όσο, κυρίως, για τον πολύτιμο χρόνο που χάθηκε. γ. Το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις λα-ϊκές αγορές βιολογικών προϊόντων αγνοεί τις προτάσεις των βιοκαλλι-εργητών των λαϊκών αγορών και τις ενσωματώνει στον Οργανισμό των συμβατικών λαϊκών αγορών, μια διά-

ταξη που, αν εφαρμοστεί, θα οδηγήσει στη σταδιακή τους συρρίκνωση.

Οι συνεχείς αυτές προσπάθειες του υπηρεσι-ακού μηχανισμού, στον οποίο είναι βαθιά ριζω-

μένη η συμβατική γεωργία, εκτός των καθημερινών προβλημάτων που δημιουργούν, μπλοκάρουν και την

πολιτική ηγεσία από την άσκηση πολιτικής για την προώθηση της βιολογικής γεωργίας.

�� • ΔΗΩ

Δ η μ ή -τρης Μο-σ χ ο ύ τ α ς (Στερεάς), Χαράλαμπος Μουργελάς (Τρικάλων), Στέργιος Τσιμνιόπουλος (Γρεβενών) ως μέλη.

Μετά την εκλογή του, το νέο Δ.Σ., αφού ευχαρίστησε τους αντιπροσώ-πους των Ενώσεων για τη συμμετοχή τους στη διαδικασία και διαμόρφωσαν με τις προτάσεις τους το πλαίσιο που θα πρέπει να κινηθεί η Ομοσπονδία, δήλωσε πως στόχος του είναι να προ-ωθήσει τα σοβαρά και χρονίζοντα θέματα που απασχολούν το χώρο των βιοκαλλιεργητών «με την ενότητα και μαζικότητα της Ομοσπονδίας και γι’ αυτόν το λόγο θα επιδιώξουμε τη συμμετοχή του συνόλου των Ενώσεων, καθώς και τη δημιουργία νέων, όπου δεν υπάρχουν».

Νέα σελίδα για την Ομοσπονδία Βιοκαλλιεργητών

Νέα σελίδα για την Ομοσπονδία Ενώσεων Βιοκαλλιεργητών Ελλάδας ανοίγεται μετά τη Γενική Συνέλευση της 30ης Νοεμβρίου 2008 και την εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου, πρόεδρος του οποίου εξελέγη ο Χα-ράλαμπος Τσοκανής.

Συγκεκριμένα, η συνέλευση της Ομο-σπονδίας συζήτησε τις προτάσεις που κατατέθηκαν από τα μέλη και διαμόρ-φωσε, με ομόφωνη απόφασή της, τους άξονες που θα αποτελέσουν τον προ-γραμματισμό δράσης του νέου Δ.Σ. στο επόμενο διάστημα. Η νέα «ατζέντα» της ΟΕΒΕ περιλαμβάνει, μεταξύ άλ-λων, θέματα όπως την υποστήριξη των βιοκαλλιεργητών και την προώθηση της βιολογικής γεωργίας, τις επιδοτήσεις και την ένταξη των βιοκαλλιεργητών σε αναπτυξιακά προγράμματα, το ζή-τημα των λαϊκών αγορών βιολογικών προϊόντων, την έρευνα στη βιολογική

γεωργία, την προβολή και διάθεση των βιολογικών προϊόντων, τον έλεγχο κλαι την πιστοποίησή τους, τις άδειες παρέκ-κλισης κ.λπ.

Εκτός από αυτά συζητήθηκε και η πρό-ταση για τροποποίηση του καταστατικού της ΟΕΒΕ προκειμένου να επιτευχθεί καλύτερη εκπροσώπηση, κυρίως των μικρότερων Ενώσεων, στα όργανα της Ομοσπονδίας, ενώ αποφασίστηκε η λειτουργία θεματικών επιτροπών (κτη-νοτροφικά, κηπευτικά κ.λπ.).

Στο νέο Διοικητικό Συμβούλιο της ΟΕΒΕ, εκτός από τον Χ. Τσοκανή ( Ένωση Στε-ρεάς Ελλάδας ), εξελέγησαν επίσης και οι Θοδωρής Αρβανίτης ως αντιπρόε-δρος (ΣΥΒΙΛΛΑ), Ιωάννης Παπαδόπου-λος (Αρκαδίας), γενικός γραμματέας, Στέφανος Προδρομιάδης (Β. Ελλάδας), ταμίας, και Μιχάλης Βαβουράκης (Ρε-θύμνου), Έλενα Μαγείρου (Κυθήρων),

Δημιουργώντας το μέλλον

Η εισαγωγή των βιολογικών προϊόντων σε ειδικές κατηγορίες πληθυσμού είναι ένα μέτρο χωρίς ιδιαίτερο κόστος, αλλά με τεράστιο κοινωνικό όφελος. Στους παιδικούς σταθμούς, στα νηπιαγωγεία, στις καντίνες των σχολείων θα μπο-ρούσαν να ενταχθούν άμεσα τα βιολογικά προϊόντα. Με τον τρόπο αυτό τα βιολογικά προϊόντα μπαίνουν στη διατροφή και των οικογενειών, προστατεύουν την υγεία των ευαίσθητων αυτών κοινωνικών ομά-δων και ταυτόχρονα δημιουργούνται και οι καταναλωτές του μέλλοντος. Αντίστοι-χη πολιτική θα μπορούσε να ακολουθηθεί και σε άλλες περιπτώσεις, όπως είναι τα νο-σοκομεία, τα γηροκομεία κ.λπ.

Το 2004 η Ε.Ε. έδωσε τις βασικές κατευθύνσεις ενός Πανευρω-

παϊκού Σχεδίου για την ανά-πτυξη της βιολογικής γεωρ-γίας. Ενώ οι περισσότερες χώρες είτε το έχουν εκπο-νήσει είτε βρίσκονται στο στάδιο της εκπόνησης του, η χώρα μας ακόμα αναζητά-

ει το δικό της. Οι παραπάνω προτάσεις θα μπορούσαν λοι-

πόν να αποτελέσουν τη βάση μιας συζήτησης, που πρέπει σύντομα να

αρχίσει, για τη δημιουργία ενός Εθνικού Σχεδίου για τη Βιολογική Γεωργία.

ΔΗΩ • �3

Είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τη χώρα να μην εξο-στρακιστεί η δυναμική που έχει αρχίσει να δια-φαίνεται με τις πρόσφατες αγροτικές κινητοποι-ήσεις. Είναι απαραίτητη μία συνολική αλλαγή των αιτημάτων, των μέσων διεκδίκησης και του τρόπου διαπραγμάτευσης, προκειμένου να ανα-δειχθούν τα πραγματικά αίτια των προβλημάτων της ελληνικής γεωργίας (και όχι τα συμπτώματα). Είναι απαραίτητη η αναβάθμιση του τρόπου σχε-διασμού και άσκησης γεωργικής πολιτικής (από όλα τα κόμματα), η λειτουργία των θεσμών και η εφαρμογή κανόνων.

Για πολλά χρόνια, οι κινητοποιήσεις των αγροτών είχαν τρία χαρακτηριστικά:• Τα αιτήματα αφορούσαν κυρίως οικονομικές

ενισχύσεις. • Η μορφή ήταν το κλείσιμο των δρόμων. • Οι διαπραγματεύσεις πραγματοποιούνταν με-

ταξύ εκπροσώπων των αγροτών και υπουργών Γεωργίας.

Το κλείσιμο των δρόμων είχε δύο κρίσιμα αρνητικά. Έθετε χρονικά όρια στις κινητοποιήσεις (πόσο θα κρατήσουν; έναν, το πολύ δύο μήνες) και ταυ-τόχρονα δημιουργούσε σύγκρουση με τις λοιπές κοινωνικές ομάδες.

Η επικέντρωση των αιτημάτων σε οικονομικές ενισχύσεις υποβάθμιζε και ανέβαλε τη συζήτηση για τα διαρθρωτικά προβλήματα, ενώ έδινε τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις με εφήμερες οικονομικές παροχές να ανακουφίζουν την ένταση των προβλημάτων και να χάνεται η αγωνιστι-κότητα των αγροτών.

Τέλος, η διαπραγμάτευση σε επίπεδο προσώπων διαμόρφωνε «ανθρώ-πους-κλειδιά», οι οποίοι μπορούσαν να λειτουργούν ως αποσβεστήρες των εντάσεων.

Οι νέες κινητοποιήσεις οφείλουν να λάβουν υπόψη τους μια σειρά από θέματα που δεν υπήρχαν στο παρελθόν και να διδαχθούν από την ιστο-ρία:• Το πρώτο ζήτημα είναι να μην υποβαθμιστεί η ανάγκη για τη δημι-

ουργία ενός σύγχρονου αγροτικού κινήματος με διάρκεια. • Το δεύτερο είναι να ληφθεί υπόψη η οικονομική κατάσταση της χώρας

και τα θέματα που απασχολούν αυτήν την περίοδο τη δημοσιότητα (πόλεμος στη Γάζα, βανδαλισμοί, τρομοκρατία κ.ά.).

Όπως λένε και οι δημοσιογράφοι, «το ρεπορτάζ καλύπτει τα γεγονότα».

Οι αγροτικές κινητοποιήσεις πρέπει να δημιουργήσουν κοινωνικές συ-

ΟΙ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΠΕΤΥΧΟΥΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ...

...Συμπράξεις και όχι ρήξειςΤου Σπύρου Καχριμάνη*

* Ο Σπύρος Καχριμάνης είναι πρόεδρος της ΑΚΑΣ Ήλιος και του Ελληνικού Κέντρου Αγροτικής Επιχει-ρηματικότητας

�4 • ΔΗΩ

μπράξεις και όχι ρήξεις. •Απαιτείται φαντασία και δημιουργικότητα. Ας διδαχθούμε από το παρά-

δειγμα των Γάλλων αγροτών. Δεν κλείνουν τους δρόμους αδιακρίτως, αλλά μόνο στη διέλευση φορτηγών που φέρνουν προϊόντα διατροφής από το εξωτερικό. Ένα γενικό κλείσιμο των δρόμων δημιουργεί συ-γκρούσεις ακόμη και στο γεωργικό χώρο. Τα φορτηγά με πορτοκάλια και λαχανικά για εξαγωγή π.χ. θα μπλοκάρουν; Βοηθάει αυτό στη μαζικότητα;

• Επίσης, οι κινητοποιήσεις πρέπει να έχουν συνέχεια. Ένας μήνας στα Τέμπη θα εξουθενώσει τους αγρότες. Αντίθετα, 4 μέρες το μήνα έξυπνων κινητοποιήσεων (π.χ. κλείσιμο ταμείων διοδίων και ελεύθερη διέλευση οχημάτων, εκτός αυτών που εισάγουν προϊόντα διατροφής) σε απροσδιόριστες ημερομηνίες και για 6 ή 12 μήνες συνεχόμενα θα έχει άλλη χάρη, όπως και να το κάνουμε.

• Το τρίτο θέμα είναι τα αιτήματα. Εδώ είναι το κλειδί. Θα προβληθούν πάλι μέτρα οικονομικής ανακούφισης; Όμως πόση ανακούφιση μπορεί να προσφέρει μια αύξηση της επιστροφής ΦΠΑ κατά 3%; 1.500 ευρώ σε αυτόν με εισόδημα 50.000; Ή μήπως μόνο 300 ευρώ στους πολλούς με εισόδημα 10.000; Εδώ θα πρέπει να ζυγιστούν τα πράγματα. Αν μπουν πρώτα και κύρια τα αιτήματα οικονομικής ανακούφισης, διακινδυνεύ-ουμε να πάρουμε «μία από τα ίδια». Μερικές μονάδες στην επιστροφή του ΦΠΑ, άντε και καμιά στρεμματική ενίσχυση ενόψει εκλογών και όλοι να γυρίσουν σπίτι τους με ψίχουλα και βαριά λαβωμένο το αγρο-τικό κίνημα. Έτσι, απεμπολείται η ιστορική ευκαιρία να αγγίξουμε τα πραγματικά προβλήματα.

Όλα αυτά είναι προφανή, αρκεί να θέλουμε να τα δούμε.

Η Ελλάδα δεν είχε ποτέ γεωργική πολιτική. Γεωργική πολιτική σημαίνει ότι έχεις στόχους και οι στόχοι αυτοί είναι μετρήσιμοι, έχουν δηλαδή αριθμούς, ποσά, χρονικά όρια. Και επίσης γεωργική πολιτική σημαίνει ότι έχεις κανόνες, υποχρεώσεις, ευθύνες. Ξέρεις ποιος κάνει τι.

• Σε κάθε περίπτωση, το κράτος οφείλει να εξασφαλίζει ένα σταθερό πλαίσιο για τις χρήσεις γης και τις απαιτούμενες χρηματοδοτήσεις για την κατασκευή έργων υποδομής που θα εξασφαλίζουν αποθέματα νερού, αρδευτικά δίκτυα, ηλεκτρικό ρεύμα, οδοποιία κ.λπ. Ταυτόχρο-να, είναι απαραίτητοι ξεκάθαροι κανόνες και έλεγχος λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς, μαζί με έναν ολοκληρωμένο νόμο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, έτσι ώστε ιδιωτικές και συνεταιριστικές οργανώσεις να καλύπτουν τις ανάγκες για τυποποίηση, συσκευασία, μεταφορά, μάρκετινγκ, εφόδια, γεωπόνο, εργαστήρια, σπόρους, φυ-τώρια, μηχανήματα.

• Μία ασφάλιση παραγωγής που να μην εξαρτάται το τι θα πάρει ο αγρότης από τις εκλογές και το βουλευτή.

• Μία υπηρεσία που θα απαντά σε αυτό που ρωτάει ο γεωργός σε συ-γκεκριμένο χρόνο, που θα βρίσκει λύση στο πρόβλημα, που δεν θα δηλώνει αναρμόδια και που θα πάει σπίτι της αν δηλώνει αναρμόδια ή δεν λύνει το πρόβλημα.

• Ένα κράτος το οποίο, όταν υπογράφει μια σύμβαση με ένα νέο αγρότη, θα τηρεί τις ημερομηνίες και, αν δεν τις τηρεί, θα πληρώνει τη ζημιά.

Η λύση είναι μία: Η ανασφάλεια πρέπει να είναι στην ίδια ένταση σε όλο τον οργανισμό που λέγεται ελληνική γεωργία. Πρέπει να δεθούμε

όλοι σε μία άμαξα. Δεν θα τραβάνε το κάρο οι αγρότες, τα μουλάρια και τα βόδια δηλαδή, και κάποιοι θα τραβάνε χειρόφρενο και θα χτυπάνε ταυτόχρονα με το καμουτσί.

Τα παραπάνω είναι κωδικοποιημένες θέσεις, που πιθανόν δημιουργούν απορίες στους μη επαΐοντες για την ελληνική γεωργική πραγματικότητα. Ενδε-χομένως αναρωτιούνται: Μα τι λέει αυτός; Ζητά ένα συνεταιρισμό που να του προσφέρει αυτά και αυτά; Και γιατί δεν τον φτιάχνει;

Απλοϊκή η απορία, αλλά να η απάντηση: Οι σκο-ποί των συνεταιρισμών ορίζονται με νόμο. Στο σχετικό νόμο δεν υπάρχουν σκοποί και γι’ αυτό οι συνεταιρισμοί είναι μπάχαλο. Με τον ισχύοντα νόμο, αν δηλώσεις αγροτικός συνεταιρισμός, με 7 άτομα, μια γεφυροπλάστιγγα και έναν υπολογιστή, «καθάρισες». Όταν λοιπόν έρχεται ο νομοθέτης με την ιεραρχικά ανώτερη εξουσία του και επιβάλλει στους ιεραρχικά κατώτερους (γεωργούς - αγρότες) η βασική δομή άσκησης γεωργικής επιχειρηματι-κότητας, που είναι οι συνεταιρισμοί, να μην έχουν σκοπούς, να μην ξέρουν δηλαδή γιατί υπάρχουν, είναι φαιδρό να ζητάμε από τη μάζα να αυτοορ-γανωθεί. Το αυτό ισχύει και για το συνδικαλιστικό κίνημα και για μια σειρά άλλα θέματα –σχεδόν όλα. Δεν είναι απορίας άξιο γιατί είναι υποχρεωτική η συμμετοχή των δικηγόρων στους δικηγορικούς συλλόγους και η οικονομική συνεισφορά τους σε αυτούς, αλλά όχι στους αγροτικούς; Πιστεύει κάποιος ότι, αν ήταν υποχρεωτική η συμμετοχή και η οικονομική συνεισφορά στους αγροτικούς συλλόγους, δεν θα υπήρχε ισχυρός και αποτελε-σματικός αγροτικός συνδικαλισμός;

Άρα, το πρόβλημα είναι πολιτικό - θεσμικό, όχι σε επίπεδο επιμέρους μέτρων αλλά σε επίπεδο συνολικού σχεδιασμού. Αυτό δηλαδή που λείπει είναι οι κανόνες με τους οποίους θα παίζεται το αγροτικό παιχνίδι στη χώρα. Χωρίς κανόνες η κα-τάσταση μετατρέπεται σε κλωτσοσκούφι - παρωδία. Περιμένοντας να λυθούν τα προβλήματα με το ΦΠΑ και στα μπλόκα, αυτή τη χρονική στιγμή που σείεται ο κόσμος συθέμελα, θα έχουμε πολλά να απολογηθούμε στα παιδιά μας. Ας ανοίξου-με μια συζήτηση διαρκείας, ας ιεραρχήσουμε τα προβλήματα, ας βρούμε τα αίτια, ας χαράξουμε μακροπρόθεσμη στρατηγική έξυπνης και αποτελε-σματικής διεκδίκησης, ας δείξουμε στους πολιτι-κούς ότι δεν είμαστε ασκέρι, ότι από μας τρέφεται η κοινωνία, ότι εμείς φυλάμε τα βουνά και τους κάμπους της χώρας. Τότε, μόνο τότε, θα έχουμε πράξει το καθήκον μας.

ΔΗΩ • �5

Εχοντας ήδη διανύσει δύο χρόνια από το Δ’ ΚΠΣ και τα προ-γράμματα των επιδοτήσεων για τη βιολογική γεωργία-κτηνοτρο-φία δεν έχουν ακόμα προκηρυχτεί! Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι νέες τιμές των επιδοτήσεων εμφανίζονται βελτιωμένες σχε-τικά με την προηγούμενη πρόταση (που επανακατατέθηκε στην Ε.Ε. μετά τις έντονες αντιδράσεις του χώρου της βιολογικής γεωργίας), αλλά χωρίς και πάλι να είναι ικανοποιητικές, καθώς

σε πολλές περιπτώσεις (π.χ. αιγοπρόβατα) είναι μικρότερες των τιμών που ίσχυαν στο Γ’ ΚΠΣ. Αλλά και όπου ονομαστικά μένουν σταθερές, στην πραγματικότητα υφίστανται σημαντική μείωση από τον πληθωρισμό μιας δωδεκαετίας (2000-06 και 2007-13). Ταυτόχρονα, κλάδοι ολόκληροι καλλιεργειών μένουν έξω από τις επιδοτήσεις (κηπευτικά, εσπεριδοειδή κ.λπ.) χωρίς λόγο, γεγονός που θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες.

Υψος ενισχύσεων στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία

Μέτρο 2.1.4 Δράση 1.1 Βιολογική Γεωργία

Ύψος Ενίσχυσης σε Ευρώ/ανά στρέμμα/ ανά έτος (Νέοι Δικαιούχοι)Καλλιέργεια ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΩΛΕΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΔΑΠΑΝΕΣ (1)

Με

περί

οδο

πρ

οσαρ

μογή

ς (2

)

Με

περί

οδο

πρ

οσαρ

μογή

ς

Με

περί

οδο

πρ

οσαρ

μογή

ς

Με

περί

οδο

πρ

οσαρ

μογή

ς

Δαπ

άνες

στή

ριξη

ς

Χημ

ική

ανάλ

υση

Πισ

τοπο

ίηση

Ελαιοκομία 75,6 41,5 71,1 37,0 1,5 3,0 -

Αμπελοειδή 90,0 90,0 85,5 85,5 1,5 3,0 -

Αραβόσιτος αρδευόμενος (για ζωοτροφή)

60,0 60,0 49,1 49,1 1,5 3,0 6,4

Μηδική αρδευόμενη 60,0 42,5 51,9 34,4 1,5 3,0 3,6

Βαμβάκι αρδευόμενο 53,4 52,5 42,9 42,0 1,5 3,0 6,0

Σιτηρά, ρύζι, όσπρια, ηλίανθος και λοι-πές αροτραίες καλλιέργειες

32,0 24,7 27,5 20,2 1,5 3,0

Κτηνοτροφικά φυτά και λοιπές καλλι-έργειες που δεν χρησιμοποιούνται για την διατροφή του ανθρώπου

36,0 28,8 27,5 20,3 1,5 3,0 4,0

Αρωματικά φυτά 32,0 24,7 27,5 20,2 1,5 3,0 -

Κρόκος 90,0 90,0 85,5 85,5 1,5 3,0

1. Στις περιπτώσεις καλλιεργειών (τρόφιμα)που δεν προβλέ-πονται δαπάνες πιστοποίησης από την υπόψη δράση, αυτές μπορούν να καλυφθούν από τις περιπτώσεις του μέτρου 1.3.2 του Π.Α.Α. 2007-2013

2. Με τον όρο περίοδος προσαρμογής (μετατροπής) νοείται το χρονικό διάστημα το οποίο απαιτείται για να απαλλαγεί το έδαφος από τα υπολείμματα των χημικών εισροών και να γίνει καταπολέμηση των ζιζανίων χωρίς τη χρήση χημικών. Την πε-

ρίοδο αυτή τηρείται η διαδικασία της βιολογικής παραγωγής, δηλαδή χρησιμοποιούνται βιοθεραπευτικά και βιοθρεπτικά αντί των χημικών, χωρίς όμως το παραγόμενο προϊόν να πιστοποι-είται και σαν βιολογικό. Για την περίοδο προσαρμογής προσμε-τράτε ο χρόνος από την υπογραφή ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης με τον Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων. Το χρονικό αυτό διάστημα είναι 3 έτη για αμπελοκαλλιέργεια και ελαιοκαλλιέργεια και 2 έτη για τις λοιπές καλλιέργειες του παραπάνω πίνακα.

�� • ΔΗΩ

Μέτρο 2.1.4 Δράση 1.2 Βιολογική Κτηνοτροφία

Ύψος Ενίσχυσης σε Ευρώ/ζώο / ανά έτος (Νέοι Δικαιούχοι)

Είδος ζώου και κατεύθυνση παραγωγής

ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΩΛΕΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ

ΔΑΠΑΝΕΣ 1

Με

περί

οδο

πρ

οσαρ

μογή

ς (3

)

Με

περί

οδο

πρ

οσαρ

μογή

ς

Με

περί

οδο

πρ

οσαρ

μογή

ς

Με

περί

οδο

πρ

οσαρ

μογή

ς

Δαπ

άνες

στή

ριξη

ς

Πισ

τοπο

ίηση

Αίγες και πρόβατα 27 22,65 24,75 20,4 2,25

Βοοειδή με γαλακτοπαραγωγική κατεύθυνση 339 273 324 258 15

Βοοειδή με κρεοπαραγωγική κατεύθυνση 166 166 151 151 15

3. Περίοδος προσαρμογής νοείται το χρονικό διάστημα το οποίο απαιτείται για την προσαρμογή της εκμετάλλευσης και την παραγωγή πιστοποιημένων βιολογικών προϊόντων. Ως χρονικό διάστημα λαμβάνεται ένα (1) έτος από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης με τον Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων.

Μέτρο 1.3.2 Συμμετοχή Γεωργών σε συστήματα για την ποιότητα τροφίμων

Η στήριξη παρέχεται σε γεωργούς οι οποίοι συμμετέχουν οικειοθελώς στα Κοινοτικά και Εθνικά καθεστώτα παραγωγής γεωργικών προϊόντων που προορίζονται μόνο για ανθρώπινη

κατανάλωση (βλ. Παράρτημα)

Σύμφωνα με ανακοινώσεις στον τύπο, οι επιλέξιμες δαπά-νες για τις οποίες δύναται να παρέχεται ενίσχυση αφορούν στην κάλυψη του παγίου κόστους. Ως πάγιο κόστος νοείται το κόστος το οποίο συνεπάγεται η συμμετοχή σε σύστημα για την ποιότητα τροφίμων και η ετήσια εισφορά συμμετοχής στο σύστημα αυτό, περιλαμβανομένων, κατά περίπτωση, των δαπανών ελέγχου για την τήρηση των προδιαγραφών του συστήματος.

Το συνολικό ετήσιο ποσό που μπορεί να χορηγηθεί είναι το αναφερόμενο στον παρακάτω πίνακα:

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΝΩΤΑΤΟ ΠΟΣΟ ΣΕ ΕΥΡΩ ΑΝΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΦυτική παραγωγή

Δενδρώδεις καλλιέργειες, Αμπέλια 1.700

Φυτά μεγάλης καλλιέργειας 1.500

Ζωική παραγωγή

Αιγοπρόβατα, βοοειδή, χοίροι, πουλερικά 1.800

Τα ανωτέρω ποσά δεν αθροίζονται σε επίπεδο εκμετάλλευσης. Το μέγιστο ετήσιο χορηγούμενο ποσό ανά εκμετάλλευση ανέρχεται σε 3.000 ευρώ.

Παράρτημα

Α) Βιολογική Παραγωγή.

Κατάλογος γεωργικών προϊόντων και τροφίμων που είναι επι-λέξιμα για στήριξη, εφόσον φέρουν ή προορίζεται να φέρουν ενδείξεις περί του βιολογικού τρόπου παραγωγής τους:• Ελιές επιτραπέζιες – ελαιοποίησης• Δημητριακά

• Βρώσιμα όσπρια• Οινάμπελοι, σταφιδάμπελοι, επιτραπέζια• Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά• Εκτροφές αιγοπροβάτων, βοοειδών, χοίρων, πουλερικών για την παραγωγή κρέατος ή και γάλακτος ή και αυγών• Έλαια – λίπη• Προϊόντα αλευροποιίας, αρτοποιίας, ζαχαροπλαστικής, ζυμαρικά• Οίνος, ξύδι• Προϊόντα γαλακτοκομίας• Παρασκευάσματα κρέατος

ΔΗΩ • ��

Στο βασίλεμά του ο δίσεκτος χρόνος του 2008 μας έφερε και μια ενδιαφέρουσα για την ελληνική γεωργία είδηση. Η Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στις 5 του Δεκέμβρη πήρε μια ιστορική απόφαση. Να μην καταχωρηθούν στο Παράρτημα 1 της οδηγίας 91/414 του 1991 τριάντα δύο συνθετικές φυτο-προστατευτικές δραστικές ουσίες και να κινηθεί η διαδικασία ανάκλησης από τα κράτη-μέλη των αδειών έγκρισης κυκλο-φορίας. Κι όμως, η είδηση αυτή πέρασε στα «ψιλά» γράμματα του ημερήσιου τύπου. Οι 13 από αυτές έχουν μυκητοκτόνο, οι 10 χορτοκτόνο, οι 6 εντομοκτόνο οι 2 απολυμαντική του εδάφους και η 1 λειμακοκτόνο δράση.

Πίνακας 1. Μυκητοκτόνες δραστικές ουσίες που θα ανακληθούν οι άδειες έγκρισης κυκλοφορίας τους

ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

Bitertanol Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Bupirimate Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Carboxin Υψηλή τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Cyprocona-zole

Πολύ τοξικό και με υψηλή καρκινογόνο δράση. Υπάρχουν ανα-φορές για μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Diethofen-carb

Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Dithianon Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Dodine Πολύ τοξικό και εν δυνάμει μολυντικό των νερών. Υπάρχουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Etridiazole Πολύ τοξικό με υψηλή καρκινογόνο δράση και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής

Fenbucona-zole

Δυνατή καρκινογένεση και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών και για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα.

Fluquinco-nazole

Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής

Flutriafol Ύποπτο πρόκλησης ενδοκρινικής διαταραχής. Υπάρχουν αναφο-ρές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών και για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα.

Guazatine Μέτρια τοξικό. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μό-λυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Hymexazol Πολύ τοξικό και εν δυνάμει μολυντής των νερών. Υπάρχουν ανα-φορές για καρκινογένεση, για τοξική επίδραση στο αναπαραγω-γικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Οι λόγοι που επικαλείται η απόφαση είναι η έλλειψη ενδιαφέ-ροντος για την ανανέωση της άδειας από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες. Πίσω όμως από τους φαινομενικούς αυτούς λόγους υποκρύπτεται η αδήριτη αλήθεια. Μια εταιρεία που ξοδεύει πολλά δισεκατομμύρια για να δημιουργήσει μια δραστική ουσία και να τη φέρει στην αγορά δεν μπορεί να φαίνεται τόσο αδιάφορη και απαθής. Θα κινούσε «γη και ουρανό» ώστε και η δική της δραστική ουσία να συμπεριληφθεί στο παραπάνω παράρτημα.

Πίνακας 2. Χορτοκτόνες δραστικές ουσίες που θα ανακληθούν οι άδειες έγκρισης κυκλοφορίας τους

ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

Acetoch.lor Καρκινογόνο και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση των νερών και για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα.

Asulam Ενδεχόμενη καρκινογένεση. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Carbeta-mide

Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Clethodim Χαρακτηρίζεται από μέση τοξικότητα και δυναμική μόλυνση των νερών. Υπάρχουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαρα-γωγικό σύστημα και πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής

Cycloxydim Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Diclofop-methyl

Πολύ τοξικό, με υψηλή καρκινογόνο δράση και υψηλή τοξι-κότητα στο αναπαραγωγικό σύστημα. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Ethalfluralin Μέτρια τοξικό, με ενδεχόμενη καρκινογόνο δράση. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγω-γικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Fluazifop-P Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Fluometuron Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής

Isoxaben Ενδεχόμενη καρκινογόνο δράση και εν δυνάμει μολυντής των νερών. Υπάρχουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαρα-γωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής

Τι ακριβώς συμβαίνει; Μήπως τα φιλικά προς το περιβάλλον φυτοπροστατευτικά προϊόντα της νέας γενιάς εκτοπίζουν από την αγορά τις παλιές δραστικές ουσίες; Μήπως η μέρα με τη

Ανακαλούνται οι άδειες για 32 φυτοπροστατευτικάτου Βαγγέλη Μπούρμπου

�� • ΔΗΩ

μέρα ανάπτυξη των αειφορικών αγροδιατροφικών συστημά-των βάζει στη «μπάντα» τις συνθετικές φυτοπροστατευτικές «καραβάνες», που γέμισαν το αγροοικοσύστημα με ένα σωρό από συνθετικές χημικές ουσίες, για πολλές από τις οποίες δεν γνωρίζουμε σε τι αποικοδομούνται;

Πίνακας 3. Εντομοκτόνες δραστικές ουσίες που θα ανακληθούν οι άδειες έγκρισης κυκλοφορίας τους

ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

Acrinathrin Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών, τοξική επί-δραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Fenazaquin Μέτρια τοξικό. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής

Fenbutatin oxide Πολύ τοξικό, με υψηλή τοξική δράση στο αναπαραγω-γικό σύστημα και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών.

Fenoxycarb Πολύ τοξικό, με έντονη καρκινογόνο δράση, εν δυνά-μει μολυντής των νερών και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή.

Flufenoxuron Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Hexythiazox Εν δυνάμει καρκινογόνο. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Σήμερα γίνονται ολοένα και περισσότερο γνωστές οι αναφορές για ενδεχόμενες δυσμενείς δευτερεύουσες επιδράσεις των συνθετικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων στο περιβάλλον, στα φυτά, στους ζωικούς οργανισμούς και στον άνθρωπο. Πολλές από τις εγκαταλειπόμενες αυτές δραστικές ουσίες

είναι εν δυνάμει καρκινογόνες. Άλλες βρέθηκαν να έχουν τοξικότητα στο αναπαραγωγικό σύστημα. Μερικές, τέλος, προκαλούν διαταραχή στο ενδοκρινικό σύστημα. Και οι τρεις αυτές παρενέργειες απασχολούν σήμερα σε μεγάλο βαθμό τους αρμόδιους. Οι καρκίνοι πολλαπλασιάζονται ακατάπαυτα, η στειρότητα ανδρών και γυναικών καλπάζει. Τα προβλήματα με το ενδοκρινικό σύστημα οξύνονται ολοένα και περισσό-τερο.

Πίνακας 4. Απολυμαντικές του εδάφους και λειμακοκτόνες δραστικές ουσίες που θα ανακληθούν οι άδειες έγκρισης κυκλοφορίας τους

ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ

ΧΡΗΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

Chloropicrin Απολυμαντικό εδάφους

Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διατα-ραχής.

Dazomet Απολυμαντικό εδάφους

Εν δυνάμει μόλυνση των νερών. Υπάρ-χουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρό-κληση ενδοκρινικής διαταραχής.

Metaldehyde Λειμακοκτόνο Μέτρια τοξικό με ενδεχόμενη καρκινο-γόνο δράση και εν δυνάμει μολυντής των νερών. Υπάρχουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διατα-ραχής.

Μακάρι τέτοιες ειδήσεις να έρχονται συχνά. Είθε η οικολογική γεωργία να διαδραματίσει τον ουσιαστικό της ρόλο στη χώρα μας, γιατί είναι το μόνο αειφορικό σύστημα που δεν χρησι-μοποιεί ενεργειοβόρα συνθετικά χημικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα.

Δεν καταβάλουν εισφορά δακοκτονίας οι βιοκαλλιεργητές

Δεν είναι υποχρεωμένοι να καταβάλουν την εισφορά δακοκτονίας (3 λεπτά το κιλό) οι ελαιοπαραγωγοί, οι οποίοι κατά το τρέχον έτος καλλιέργησαν βιολογικά τις ελιές τους, όπως προβλέπεται σε εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (ΠΟΛ.1146/6.11.2008). Στην εγκύκλιο του υπουργείου επισημαίνεται επίσης ότι και για τους ελαιώνες που κατ’ αρχάς εντάχθηκαν στο πρόγραμμα συλλογικής καταπολέμησης του δάκου της ελιάς, αλλά μέχρι το τέλος της ελαιοκομικής περιόδου 2008 δεν εφαρμόσθηκε το πρόγραμμα, δεν υποχρεούνται στην καταβολή της εισφο-ράς δακοκτονίας για το έτος 2008. Οι καταστάσεις με τους βιοκαλλιεργητές ελιών θα αποσταλούν στις τοπικές ΔOY από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, ενώ αντίγραφο της σχετικής απόφασης του υπουργείου θα παραδίδεται από το βιοκαλλιεργητή στον ελαιοτριβέα, ως δικαιολογητικό για τη μη είσπραξη από αυτόν εισφοράς δακοκτονίας.

ΔΗΩ • ��

Ημερίδα με θέμα τη βιολογική καλλιέργεια της πατάτας διοργα-νώθηκε το Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2008, στο Τζερμιάδο του Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου Κρήτης, από τη ΔΗΩ, το Δήμο Οροπεδίου και την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λασιθίου. Την εκδήλωση πα-ρακολούθησαν δεκάδες γεωπόνοι και παραγωγοί από τους νομούς Λασιθίου και Ηρακλείου.

Χαιρετίζοντας την ημερίδα, ο δήμαρχος Οροπεδίου Γ. Μηλιαράς αναφέρθηκε αφενός στη μακρόχρονη παράδοση καλλιέργειας και στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το προϊόν τα τελευταία χρόνια και επεσήμανε ότι απαιτείται να διερευνηθούν οι δυνατότητες ανάπτυξης βιολογικής πατατοκαλλιέργειας στην περιοχή.

Από τη μεριά της, η νομαρχιακή σύμβουλος Μ. Πρατσίνη εξέφρασε την αλληλεγγύη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης στην προσπάθεια και την χαρακτήρισε «απαραίτητη προκείμένου να δημιουργηθούν προοπτικές σύγχρονης ανάπτυξης στην περιοχή, μέσα από παρα-γωγικές διαδικασίες που προστατεύουν το περιβάλλον και σέβονται τους καταναλωτές», ενώ ο διευθυντής της ΕΑΣ Λασιθίου Θ. Μουδάτσος ανακοίνωσε ότι η Ένωση θα ξεκινήσει σύντομα πειραματική-αποδεικτική βιολογική καλλιέργεια πατάτας και κηπευτικών στο ιδιόκτητο κτήμα 20 στρεμμάτων που είναι ενταγμένο ως αγρανάπαυση στη βιοκαλλιέργεια.

Στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 2092/91 αναφέρθηκε ο γεωπόνος και συ-ντονιστής του Περιφερειακού Γραφείου Κρήτης της ΔΗΩ Γ. Σπαχής. Ο εισηγητής επικεντρώθηκε ιδιαιτέρως στις διαδικασίες ένταξης στη βιο-λογική γεωργία, στους ελέγχους, στην πιστοποίηση και στους τρόπους εμπορίας των βιολογικών προϊόντων.

H μοναχή Θεοσέμνη, από την Ιερά Μονή Χρυσοπηγής Χανίων, ανα-φέρθηκε στα κοινά σημεία και τη στενή σχέση ορθόδοξης παράδοσης

και βιολογικής γεωργίας. Παρουσίασε τις καλλι-εργητικές πρακτικές και τις πρακτικές λίπανσης και φυτοπροστασίας που εφαρμόζονται στους βιοκαλλιεργούμενους ελαιώνες, οπωρώνες, εσπε-ριδοειδή και κηπευτικά, μεταξύ των οποίων και πατάτες. Περιέγραψε τον τρόπο διαχείρισης των φυτικών υπολειμμάτων (κλαδέματος, ελαιοφύλλων κ.ά.) και την αξιοποίησή τους για παραγωγή φυτι-κής κοπριάς (κόμποστ). Τόνισε ότι η μακροχρόνια χρήση του κόμποστ, ως προϊόντος θρέψης, αφε-νός έχει βελτιώσει τα εδάφη των καλλιεργειών και αφετέρου εξασφαλίζει σημαντική οικονομία. Τέλος, αναφέρθηκε στις επισκέψεις που πραγματοποι-ούνται κάθε χρόνο στα κτήματα της Μονής από πολυάριθμα σχολεία, στο πλαίσιο του μαθήματος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Ο επίκουρος καθηγητής Βιολογικής Γεωργίςα του Γεωπονικού Πανεπιστημμίου Αθηνών Δ. Μπιλάλης τόνισε ότι η ζήτηση πατάτας βιολογικής καλλιέρ-γειας στη χώρα μας είναι υψηλή, αλλά δυστυχώς μόνο το 20% της προσφοράς είναι εγχώριας πα-ραγωγής, ενώ το υπόλοιπο 80% εισάγεται. Την ίδια στιγμή, οι συμβατικοί παραγωγοί πατάτας δυ-σκολεύονται να διαθέσουν την παραγωγή τους. Υπάρχουν, λοιπόν, μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης της βιολογικής καλλιέργεια της πατάτας, ιδιαίτερα σε περιοχές με μακροχρόνια καλλιεργητική παρά-

Στο Οροπέδιο Λασιθίου για τη βιολογική πατατοκαλλιέργεια

Από αριστερά προς τα δεξιά: κ. Μουδάτσος, Μοναχή Θεοσέμνη, κ. Χαριτάκης (Δήμαρχος), κ. Μηλιαράς, κ. Μπιλάλης, κ. Παπαηλιάκης

�0 • ΔΗΩ

δοση και ιδανικές συνθήκες, όπως είναι το Οροπέδιο Λασιθίου, του οποίου η βιολογική παραγωγή πατάτας θα μπορούσε να αποτελέσει το 15-20% της συνολικής του παραγωγής. Η ειδική επιστημονική γνώση, τα απαραίτητα εφόδια, όπως και η εμπειρία, υπάρχουν και είναι στη διάθεση των παραγωγών.

Η βιολογία και η αντιμετώπιση του δορυφόρου της πατάτας ήταν το θέμα που παρουσίασε ο διδάσκων καθηγητής του Εργαστηρίου Γεωργικής Φαρμακολογίας του ΤΕΙ Κρήτης Μ. Παπαηλιάκης. Το έντομο, από τις αρχές τις δεκαετίας του 1990 που εμφανίστηκε στην Κρήτη, προκαλεί σοβαρές ζημιές στην πατατοκαλλιέργεια, υποχρεώνοντας τους παραγωγούς να διενεργούν επανειλημμένους ψεκασμούς. Ο εισηγητής τόνισε ότι η αντιμετώπισή του πρέπει να είναι συλλογική και παρουσίασε τις καλλιεργητικές και φυτοπροστατευτικές πρα-κτικές για τον αποτελεσματικό του έλεγχο.

Ο γεωπόνος της ΕΑΣ Οροπεδίου Γ. Χαριτάκης απαρίθμησε τα προβλήματα θρέψης και φυτοπροστασίας της καλλιέργειας στην περιοχή και διαβεβαίωσε τους παραγωγούς ότι η Ένωση διαθέτει τα εφόδια για τη βιολογική καλλιέργεια της πατάτας, το δε Γεωτεχνικό της τμήμα είναι σε θέση να προσφέρει την απαραίτητη τεχνική υποστήριξη.

Η τεχνολόγος - γεωπόνος, ειδικευμένη στη βιολογική γεωργία Ι. Διαλυνά αναφέρθηκε στις καλλιεργητικές και φυτοπροστα-τευτικές πρακτικές που η ίδια εφαρμόζει, με απόλυτη επιτυχία από το 2004 μέχρι σήμερα, στη βιοκαλλιέργεια πατάτας στην ανατολική πλευρά του Οροπεδίου. Η κ. Διαλυνά υποστήριξε ότι στη βιοκαλλιέργεια πατάτας δεν υπάρχουν ιδιαίτερα ούτε διαφορετικά προβλήματα σε σύγκριση με τη συμβατική. Τόνισε την σπουδαιότητα της ορθολογικής διαχείρισης του νερού και τη σημασία της στην πρόληψη των ασθενειών. Αναφέρ-θηκε επίσης στους τρόπους συσκευασίας και εμπορίας του προϊόντος.

Τέλος, ο τεχνολόγος - γεωπόνος Γ. Μηναδάκης, υπεύθυνος αγορών και πωλήσεων του Συνεταιρισμού Βιοκαλλιεργητών Κηπευτικών Τυμπακίου (ΒΙΑΝΑΜΕ Α.Ε.) μίλησε για την εμπορία των νωπών βιολογικών προϊόντων (φρούτα, λαχανικά, πατάτες κ.ά.), υπογραμμίζοντας ότι η ζήτηση αυξάνεται ετησίως κατά 15-20%. Για την πατάτα ανέφερε ότι η ΒΙΑΝΑΜΕ διακινεί περίπου 22 τόνους το μήνα, μέρος των οποίων προέρχεται από εισαγωγές.

Μιχάλης Παπαηλιάκης

ΔΗΩ • ��

�� • ΔΗΩ

Στη βαρυσήμαντη μελέτη του για τα οικονομικά της κλιματικής αλλαγής, ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Νίκολας Στερν, περιγράφει τις αλλαγές στην ατμό-σφαιρα της Γης ως «τη μεγαλύτερη και πιο εκτεταμένη αποτυχία της αγοράς που έχει συμβεί μέχρι σήμερα». Πρόκειται για μια οικονομική αποτυχία που η παγκόσμια οικονομία δεν είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει και που οι περισσότερες σύγχρονες οικονομικές αναλύσεις δεν είναι ακόμα σε θέση

να κατανοήσουν απόλυτα.

Είναι εξαιρετικά ειρωνικό το γεγονός ότι είναι ο ίδιος ο θρίαμ-βος της οικονομίας της αγοράς θέτει τώρα υπό αμφισβήτηση τις βασικές αρχές που συντέλεσαν τόσο πολύ στην επιτυχία αυτή. Η παραδοσιακή οικονομία βασίζεται περισσότερο στην προσφορά και τη ζήτηση (μεγάλος αριθμός αγοραστών και πωλητών), παρά στο σχεδιασμό για την αποτελεσματικότερη κατανομή των πόρων. Οι μηχανισμοί της αγοράς και το κίνη-τρο του κέρδους βοήθησαν σημαντικά στην εξάπλωση των τεχνολογικών αλλαγών και την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών, προσφέροντας επαρκή διατροφή, καθαρό νερό, στέγαση, μεταφορές και πολυάριθμα άλλα αγαθά και υπη-ρεσίες σε δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Παρόλο που αυτό το οικονομικό μοντέλο λειτούργησε για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν αναμένεται να καταφέρει να επιβιώσει και στον 21ο αιώνα. Σε έναν κόσμο με περιορισμέ-νους φυσικούς πόρους, η υλική ανάπτυξη δεν μπορεί να συ-νεχιστεί για πάντα. Επιπλέον, όταν αυτή η ανάπτυξη αυξάνεται με εκθετικό ρυθμό – και περιλαμβάνει μεγάλες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία – τότε τα όρια εξαντλούνται με πιο αιφνίδιους και καταστροφικούς τρόπους από αυτούς που ακόμα και οι καλύτεροι επιστήμονες είναι σε θέση να προβλέψουν. Από τη μείωση των αποθεμάτων πόσιμου νερού μέχρι τις διαρκώς αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου και την εξάντληση των αλιευμάτων, τα οικολογικά συστήματα που υποστηρίζουν την παγκόσμια οικονομία βρίσκονται κάτω από υπερβολική πίεση. Οι οικονομολόγοι που πίστευαν ότι μπορούσαν να αναλύσουν τον κόσμο της οικονομίας αποσπασμένο από τον φυσικό κόσμο ενδέχεται να δυσκολευτούν να βρουν δουλειά τα επόμενα χρόνια.

Στο βιβλίο «Η Κατάσταση του Κόσμου 2008: Καινοτομίες για μια Πράσινη Οικονομία», ερευνητές του Ινστιτούτου Worldwatch και άλλοι ειδικοί επιστήμονες επισημαίνουν μια σειρά από καινοτόμες πρακτικές που προσφέρουν νέες δυνατότητες για τη μακροπρόθεσμη ευημερία. Αυτές οι καινοτομίες αφορούν – μεταξύ άλλων – τη μικροχρηματοδότηση, την παραγωγή κλειστού-κύκλου (closed-loop manufacturing), τη χρήση της ανανεώσιμης ενέργειας σε ευρεία κλίμακα, τις αγορές άν-

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ 2008

καινοτομίες για μια πράσινη οικονομία

Του Μιχάλη Προμπονά

Τα περιβαλλοντικά ζητήματα θεωρού-νταν μέχρι πριν από μερικά χρόνια ότι δεν σχετίζονται με τις οικονομικές δραστηριότητες. Σήμερα , όμως , αυτά τα ζητήματα αναθεωρούν σε εκτεταμένο βαθμό τους κανόνες των επι-χειρηματιών, των επενδυτών και των κα-ταναλωτών. Σε ολόκληρο τον κόσμο, και-νοτόμες προτάσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των υπόλοιπων σημαντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων αφορούν περισσότερα από 100 δισεκατομ-μύρια δολάρια σε ετήσιες κινήσεις κεφα-λαίων, καθώς πρωτοπόροι επιχειρηματίες, οργανώσεις και κυβερνήσεις κάνουν βήματα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας της πρώτης βιώσιμης – «πράσινης» – οικονο-μίας, μιας οικονομίας δηλαδή που θα εξυ-πηρετεί τόσο τους ανθρώπους όσο και τον πλανήτη μας.

ΔΗΩ • �3

θρακα, το αναδυόμενο πράσινο τραπεζικό σύστημα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τις αειφόρες κοινότητες και τη χρήση κοινοπραξιών για την προστασία των κοινόχρηστων πόρων.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται ορισμένα παραδείγματα των καινοτομιών που σχετίζονται με την πράσινη οικονομία και που παρουσιάζονται στο προαναφερόμενο βιβλίο.

Παραδείγματα Καινοτομιών για μια Πράσινη Οικονομία

Ενέργεια

• Οι δαπάνες μεγάλων εταιρειών στους τομείς της έρευνας και της ανάπτυξης καθαρών ενεργειακών τεχνολογιών ανήλθαν σε 9,1 δισεκατομμύρια δολάρια το 2006. Τα επιχει-ρηματικά κεφάλαια και οι ιδιωτικές επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια ανήλθαν σε 8,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2006, 69% περισσότερα από τα επίπεδα του 2005 και 10 φορές περισσότερα σε σχέση με το 2001.

• Το 2006, περίπου 52 δισεκατομμύρια δολάρια επενδύθηκαν στους τομείς της αιολικής ενέργειας, των βιοκαυσίμων και των υπόλοιπων ανανεώσιμων ενεργειακών πηγών, 33% περισσότερα σε σχέση με το 2005. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το μέγεθος αυτό πλησίασε τα 66 δισεκατομμύρια δολάρια το 2007.

• Τα μέσα πρότυπα αποδοτικότητας για τα αυτοκίνητα αναμένεται να φτάσουν σύντομα τα 17 χιλιόμετρα ανά λίτρο στην Ιαπωνία και τα 18 χιλιόμετρα ανά λίτρο στην Ευρώπη. Η παραγωγή βιοκαυσίμων αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό της τάξης του 20% από το 2005 και μετά.

• Η Αυστραλία, η Κίνα και η Πολιτεία της Καλιφόρνια στις ΗΠΑ σχεδιάζουν τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης των συμβατικών λαμπτήρων πυρακτώσεως και την αντι-

κατάστασή τους από συμπαγείς λάμπες φθορισμού που είναι τέσσερις φορές πιο αποδοτικές.

• Η κυβέρνηση της Γερμανίας ανακοίνωσε πρόσφατα τα σχέδια της για τη διακοπή λειτουργίας των πεπαλαιωμέ-νων ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων λιθάνθρακα μέχρι το 2018.

• Το παγκόσμιο εμπόριο πιστώσεων (δικαιωμάτων) άνθρακα αυξήθηκε δραματικά – από 328 εκατομμύρια τόνους CO

2 το

2005 σε 1.131 εκατομμύρια τόνους το 2006 (και με την αξία δικαιωμάτων άνθρακα να φτάνουν τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια το 2006, σχεδόν τριπλάσια από την αντίστοιχη αξία το 2005).

Βιομηχανική παραγωγή

• Καινοτόμες εταιρείες ανατρέπουν τις παραγωγικές διαδικα-σίες. Η χημική πολυεθνική εταιρεία DuPont, που δεσμεύτηκε σε σημαντικές μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμο-κηπίου, περιόρισε τις εκπομπές της κατά 72% σε σχέση με τα επίπεδα του 1991 μέχρι το 2007 και εξοικονόμησε 3 δισεκατομμύρια δολάρια στην παραγωγική διαδικασία.

• Η εταιρεία EcoCover Limited της Νέας Ζηλανδίας εφάρμοσε στην πράξη την ιδέα ότι στη φύση δεν υπάρχουν απόβλητα (βιομιμητική) – οι εκροές όλων των διαδικασιών αποτελούν τροφή για κάποιες άλλες – για να αναπτύξει ένα βιολογικά πιστοποιημένο, βιοδιασπώμενο μίγμα εδαφοκάλυψης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη γεωργία για την αποφυγή απωλειών σε υγρασία και ανάπτυξης αγριόχορτων. Το συ-γκεκριμένο εδαφοβελτιωτικό μίγμα περιορίζει την ανάγκη χρήσης αγροχημικών, διατηρεί το νερό, βελτιώνει το έδαφος και μειώνει την εναπόθεση αποβλήτων (το μίγμα προέρχεται από άχρηστο χαρτοπολτό και περιττώματα ψαριών) στους χώρους ταφής ή εναπόθεσης των απορριμμάτων.

• Ερευνητές των εργαστηρίων της Sandia μιμήθηκαν τη

�4 • ΔΗΩ

διαδικασία κατασκευής του κελύφους μιας αχιβάδας που ζει στον Ειρηνικό ωκεανό για να δημιουργήσουν ανόρ-γανες / πολυμερείς δομές που είναι οπτικά καθαρές και σχεδόν άθραυστες. Τα βιοσύνθετα υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως επιχρίσματα για τη σκλήρυνση των μπροστινών τζαμιών των αυτοκινήτων, των αεροσκαφών ή οποιουδήποτε προϊόντος χρειάζεται να είναι ελαφρύ και άθραυστο.

• Το Παγκόσμιο Επιχειρηματικό Συμβούλιο για την Βιώσιμη Ανάπτυξη (WBCSD) αποτελεί έναν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της «οικο-αποδοτικότητας», έννοια που εισήγαγε λίγο πριν από τη Διάσκεψη Κορυφής του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (Earth Summit), που έλαβε χώρα το 1992 στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Το Παγκόσμιο Επιχειρη-ματικό Συμβούλιο για την Βιώσιμη Ανάπτυξη (WBCSD) ορίζει την «οικο-αποδοτικότητα» (eco-efficiency) ως εξής: – Μείωση της έντασης υλικών σε αγαθά και υπηρεσίες.– Μείωση της ενεργειακής έντασης σε αγαθά και υπηρε-

σίες.– Περιορισμός της διασποράς τοξικών υλικών.– Βελτίωση των δυνατοτήτων ανακύκλωσης.– Μεγιστοποίηση της χρήσης των ανανεώσιμων πόρων.

–

Αύξηση του χρόνου ζωής των προϊόντων.– Αύξηση της έντασης παρεχόμενων υπηρεσιών (service

intensity) σε αγαθά και υπηρεσίες

Γεωργία

• Μια Σουηδική έρευνα του 2003 διαπίστωσε ότι τα βοοειδή που εκτρέφονται με βιολογικά χορτάρια εκπέμπουν 40% λιγότερα αέρια του θερμοκηπίου και χρησιμοποιούν 85% λιγότερη ενέργεια για να αποδώσουν βοδινό κρέας, σε σύγκριση με τα βοοειδή που εκτρέφονται με σιτηρά.

• Επί σειρά ετών, η χοιροτροφία ισχυριζόταν ότι οι κλωβοί εκτροφής – τσιμεντένιοι στάβλοι που δεν επιτρέπουν στους χοίρους να κινηθούν πολύ, να κάνουν στροφή ή να κινη-θούν με φυσικό τρόπο – είναι ο οικονομικότερος τρόπος για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της ζήτησης χοιρινού κρέατος. Αντί όμως τα γουρούνια να είναι έγκλειστα σε συνωστισμένες βιομηχανοποιημένες αγροτικές μονάδες, ερευνητές εξέθρεψαν θηλυκές σε συγκροτήματα κτι-σμάτων με σχήμα δακτυλίου – είδος περιφράξεων που επιτρέπουν στα ζώα να φωλιάζουν μέσα σε στρώμα άχυρου και να κινούνται ελεύθερα. Διετής μελέτη κατέδειξε ότι στα κτίσματα αυτά οι θηλυκές γέννησαν περισσότερες φορές από ότι στις εγκαταστάσεις που τις περιόριζαν. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι τα κτίσματα αυτά θα μπορούσαν να μειώσουν τα κόστη παραγωγής έως και 11% σε σύγκριση με τους κλωβούς εκτροφής.

• Στη Νορβηγία, αρκετές μεγάλες μονάδες ιχθυοτροφείων ανακάλυψαν ότι χρησιμοποιώντας στους κλωβούς σολομού τα αποκαλούμενα «ψάρια-καθαριστές» (cleaner fish) – ένα είδος ψαριού που καθαρίζει τα παράσιτα και τα υπολείμματα τροφών άλλων ψαριών – μειώνονται καθοριστικά οι ψείρες (η σημαντικότερη ασθένεια των σολομών ιχθυοτροφείου) και οι απώλειες τροφών. Επιπλέον, τα ψάρια-καθαριστές μπορούν αργότερα να αλιευθούν για να μετατραπούν στη συνέχεια σε τροφή για άλλα ψάρια. Η παραγωγή σολομού διατηρείται στις ίδιες ποσότητες, ενώ η ποσότητα αποβλήτων μειώνεται κατά το ήμισυ, η συχνότητα εμφάνισης ασθενειών περιορίζεται και η αλιευτική συγκομιδή καρπούται δύο ή τρεις επιπλέον σοδειές.

• Μελέτη που εκπονήθηκε στη Νορβηγία κατέδειξε ακόμα ότι οι μικρής κλίμακας ιχθυότοποι αποδίδουν πενταπλάσιες θέσεις εργασίας ανά μονάδα αξίας αλιευμάτων σε σύ-γκριση με τους ιχθυότοπους μεγάλης κλίμακας.

• Η εταιρεία Smithfield Foods ανακοίνωσε το 2005 ότι θα αγοράζει τα προϊόντα της μόνο από προμηθευτές που δεν χρησιμοποιούν αντιβιοτικά στην εκτροφή των ζώων τους. Το 2007, η εταιρεία Tyson Foods – από τους μεγαλύτερους επεξεργαστές κρέατος παγκοσμίως – ανακοίνωσε ότι στα πουλερικά που πουλά σε κρεοπωλεία και εστιατόρια σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ δεν θα χορηγούνται πλέον αντιβιοτικά.

• H εταιρεία Wal–Mart, το μεγαλύτερο παγκοσμίως κατά-στημα λιανικής πώλησης και η μεγαλύτερη εταιρεία πώλη-σης τροφίμων στις ΗΠΑ (σ.σ. ως αλυσίδα σουπερμάρκετ), ανακοίνωσε ότι εντός 3-5 ετών θα παρέχει πιστοποίηση βιώσιμης εκτροφής για όλα τα αλιευτικά προϊόντα που θα πουλάει στις αγορές της Βόρειας Αμερικής.

ΔΗΩ • �5

Διατήρηση ειδών βιοποικιλότητας

• Παρόλο που δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για το μέγεθος και την αξία αυτού του νεοσύστατου «τραπεζικού συστή-ματος» διατήρησης ειδών της βιοποικιλότητας, φαίνεται ότι υπάρχουν περισσότερες από 400 «τράπεζες υγροτόπων» (wetland banks) στις ΗΠΑ, ότι η αγορά του μετριασμού των επιπτώσεων σε υγροτόπους ξεπερνάει τα 3 δισε-κατομμύρια δολάρια το χρόνο, και ότι περισσότερες από 70 «τράπεζες διατήρησης ειδών» (conservation banks) εμπορεύονται περίπου 370 εκατομμύρια δολάρια πιστώσεων (δικαιωμάτων) σε ετήσια βάση.

• Μια λατομική εταιρεία της Καλιφόρνια με την επωνυμία «Vulcan Materials Corporation» απέκτησε 1.300 στρέμματα γης που αποτελούσαν ένα άριστης ποιότητας ενδιαίτημα για την απειλούμενη με εξαφάνιση μύγα Delhi Sands Flower-loving και έστησε ένα καθεστώς μεταφοράς δικαιωμάτων χρήσεων γης για τη διατήρηση της φύσης (conservation easement) στις εκτάσεις της. Η εταιρεία δημιούργησε ένα σχέδιο διαχείρισης για το ενδιαίτημα της συγκεκριμένης μύγας και απέκτησε το δικαίωμα να πουλάει «πιστώσεις του ενδιαιτήματος της μύγας» (“fly habitat credits”) στους κατασκευαστές που τις χρειάζονταν.

• Στη Νότια Αφρική, την Κολομβία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι νόμοι που απαιτούν ή ενθαρρύνουν τις αντισταθμίσεις για την βιοποικιλότητα είτε είναι υπό επεξεργασία, είτε εφαρμόζονται ήδη.

• Η κυβέρνηση της Κίνας έχει από καιρό εισάγει ένα πρό-γραμμα γνωστό ως «Σπόροι για Πράσινο» (Grain for Green) – ο επίσημος τίτλος του προγράμματος μεταφράζεται ως «Πρόγραμμα Διατήρησης Επικλινών Εδαφών» (Sloping Lands Conversion Program – SLCP) – το οποίο παρέχει επιχορηγήσεις (με τη μορφή φοροαπαλλαγών και επιδο-τήσεων) στους αγρότες προκειμένου να διατηρήσουν τη δασοκάλυψη στις πλαγιές των λόφων.

Διαχείριση των κοινών

• Αποτελεί θεμελιώδη νόμο για τους οικονομολόγους το ότι ένας πόρος που δεν εντάσσεται σε καθεστώς ιδιωτικής ιδιοκτησίας είναι καταδικασμένος να αποτελέσει αντικείμενο κατάχρησης. Παρόλα αυτά, πολλά παραδείγματα διαχείρισης των κοινών πόρων, που διαρκούν εδώ και εκατοντάδες χρό-νια, έχουν δείξει ότι τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Στο Μπαλί, για παράδειγμα, ένα νησί του Ινδονησιακού αρχιπελάγους, εδώ και πολλούς αιώνες, οι αγρότες των φυτειών ρυζιού συντονίζουν τη χρήση των ανεπαρκών υδάτινων πόρων τους μέσω της δημιουργίας κοινωνικών συνεταιριστικών δικτύων, που διαχειρίζονται με σχεδόν ιδεατό τρόπο την παραγωγή.

• Οι ιδέες για τη διαχείριση των κοινών επανεξετάζονται και βρίσκουν νέες εφαρμογές. Η Wikipedia, η δωρεάν εγκυκλοπαίδεια του διαδικτύου, που βασίζεται σε ένα κοινω-νικό δίκτυο που διαχειρίζεται με συλλογικό τρόπο, διαθέτει σήμερα περισσότερα από 8 εκατομμύρια άρθρα στα Αγγλικά και σε 250 άλλες γλώσσες.

• Οι κοινοτικοί κήποι, που τους διαχειρίζονται οι πολίτες με συλλογικό τρόπο, γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς στη Βόρεια Αμερική, με κατά προσέγγιση 18.000 τέτοιους

κήπους μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, εκ των οποίων οι 750 βρίσκονται στην πόλη της Νέας Υόρκης.

• Ομοίως, ο αριθμός των αγροτικών αγορών στις ΗΠΑ αυ-ξήθηκε κατά 150% μεταξύ του 1994 και του 2006. Σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 4.300 αγροτικές αγορές στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Επενδύσεις για την αειφορία

• Οι «Αρχές του Ισημερινού» (Equator Principles), ένα σύ-νολο κατευθυντήριων γραμμών για την κοινωνική και την περιβαλλοντική ευθύνη στη χρηματοδότηση έρ-γων, ιδιαιτέρως στις «αναδυόμενες» αγορές, υιοθετήθηκαν από 10 μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στα μέσα του 2004. Μέχρι σήμερα έχουν υπογραφεί από 54 τράπεζες, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 85% της παγκόσμιας ιδιωτικής χρηματοδότησης έργων. Παράδειγμα αποτελούν οι επενδύσεις ιδιωτικών κεφαλαίων στη βιώσιμη ενέργεια που προαναφέραμε.

• Σήμερα υπάρχουν περισσότερα από 575 περιβαλλοντικά και ενεργειακά θεσμικά κεφάλαια (hedge funds). Το παγκόσμιο επιχειρηματικό κεφάλαιο σε «πράσινη τεχνο-λογία» αυξήθηκε κατά 78% το 2006 και έφθασε τα 2,9 δισεκατομμύρια δολάρια, εκσφενδονίζοντας την πράσινη τεχνολογία στο κέντρο της προσοχής των επενδυτών και αναδεικνύοντάς την ως τον τρίτο μεγαλύτερο τομέα επενδύ-σεων, πίσω μόνο από την πληροφορική και την βιοτεχνολογία και μπροστά από τους τομείς των τηλεπικοινωνιών και του ιατρικού εξοπλισμού.

• Σήμερα, σχεδόν 2.500 από τις περίπου 15.000 εκθέσεις για θέματα βιωσιμότητας, που βρίσκονται αναρτημένες

�� • ΔΗΩ

στην ηλεκτρονική διεύθυνση <CorporateRegister.com>, συμφωνούν με τις κατευθυντήριες γραμμές της Παγκό-σμιας Πρωτοβουλίας για την Πληροφόρηση (Global Reporting Initiative) – πληροφόρηση που αφορά θέματα βιωσιμότητας και η οποία σχετίζεται με την αρχή της λογο-δοσίας για την αποκάλυψη περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διοικητικών πληροφοριών.

• Περισσότεροι από 300 θεσμικοί επενδυτές, που αντι-προσωπεύουν κεφάλαια πάνω από 41 τρισεκατομμύρια

δολάρια – δηλαδή περίπου το ένα τρίτο της συνολικής παγκόσμιας αγοράς κεφαλαίου, που υπολογίζεται σε 136 τρισεκατομμύρια δολάρια – έχουν υπογράψει την πέμπτη αναθεώρηση του Προγράμματος Δημοσιοποίησης του Άνθρακα (Carbon Disclosure Project), που ζητά από 2.400 εκ των μεγαλύτερων εταιρειών του κόσμου να αναφέ-ρουν εθελοντικά τις εκπομπές άνθρακα και τις διαδικασίες διαχείρισής τους.

«η κατάσταση του κόσμου»Του Christopher Flavin, Προέδρου του Ινστιτούτου Worldwatch

Στη βαρυσήμαντη μελέτη του για τα οικονομικά της κλιματικής αλλαγής, ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Νίκολας Στερν (Nicholas Stern), περιγράφει τις αλλαγές στην ατμόσφαιρα της Γης ως «την μεγαλύτερη και πιο εκτεταμένη αποτυχία της αγοράς που έχει συμβεί μέχρι σήμερα». Πρόκειται για μια οικονομική αποτυχία που η παγκό-σμια οικονομία δεν είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει και που οι περισσότερες σύγχρονες οικονομικές αναλύσεις δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν.

Είναι εξαιρετικά ειρωνικό το γεγονός ότι είναι ο ίδιος ο θρίαμ-βος της οικονομίας της αγοράς που θέτει τώρα υπό αμφισβήτη-ση τις βασικές αρχές που συντέλεσαν τόσο πολύ στην επιτυχία αυτή. Η παραδοσιακή οικονομία βασίζεται περισσότερο στην προσφορά και τη ζήτηση (μεγάλος αριθμός αγοραστών και πωλητών), παρά στο σχεδιασμό για την αποτελεσματικότερη κατανομή των πόρων. Οι μηχανισμοί της αγοράς και το κίνη-τρο του κέρδους βοήθησαν σημαντικά στην εξάπλωση των τεχνολογικών αλλαγών και την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών, προσφέροντας επαρκή διατροφή, καθαρό νερό, στέγαση, μεταφορές και πολυάριθμα άλλα αγαθά και υπη-ρεσίες σε δισεκατομμύρια ανθρώπους. Ο καπιταλισμός της αγοράς έχει αναδειχθεί, με βάση τα λόγια του Daniel Yergin, σε «ηγετική δύναμη» του σύγχρονου κόσμου, ρίχνοντας τον κομμουνισμό και άλλες ανταγωνιστικές θεωρίες στον σκου-πιδοτενεκέ της ιστορίας.

Οι πρώτοι θεωρητικοί της οικονομίας, όπως ο Thomas Malthus, είχαν συνειδητοποιήσει τα βιοφυσικά όρια μέσα στα οποία λειτουργούσε η οικονομία της εποχής τους. Αλλά η Βιομη-χανική Επανάσταση στα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα έδωσε τη δυνατότητα να ξεπεραστούν πολλά από αυτά τα όρια, αντικαθιστώντας με καινούργια υλικά εκείνα που είχαν αρχίσει να σπανίζουν και προσφέροντας με νέες τεχνολογίες απροσδόκητα κέρδη σε όλους τους τομείς, από τη γεωργική παραγωγή μέχρι την χρήση ενέργειας. Την ίδια περίοδο, η

αποικιακή εξάπλωση και η μετανάστευση έδωσαν πρόσβαση σε σχεδόν άθικτους πόρους στην Aμερική και σε άλλες περι-οχές του πλανήτη. Τον εικοστό αιώνα, η οικονομική ανάπτυξη είχε μετατραπεί σε πρωταρχικό στόχο των περισσότερων κυ-βερνήσεων και των οικονομικών τους συμβούλων: η αύξηση των εισοδημάτων συνέβαλε στη μείωση της φτώχειας, ενώ παράλληλα προσέφερε ευκαιρίες σε ολόκληρο το φάσμα της οικονομίας.

Παρόλο που αυτό το οικονομικό μοντέλο λειτούργησε για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν αναμένεται να καταφέρει να επιβιώσει στον εικοστό πρώτο αιώνα. Σε έναν κόσμο με περι-ορισμένους φυσικούς πόρους, η υλική ανάπτυξη δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Επιπλέον, όταν αυτή η ανάπτυξη αυξάνεται με εκθετικό ρυθμό – και περιλαμβάνει μεγάλες χώρες όπως η Kίνα και η Ινδία – τότε τα όρια εξαντλούνται με πιο αιφνίδιους και καταστροφικούς τρόπους από αυτούς που ακόμα και οι καλύτεροι επιστήμονες είναι σε θέση να προβλέψουν. Από τη μείωση των αποθεμάτων πόσιμου νερού μέχρι τις διαρκώς αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου και την εξάντληση των αλιευμάτων, τα οικολογικά συστήματα που υποστηρίζουν την παγκόσμια οικονομία βρίσκονται κάτω από υπερβολική πίεση. Οι οικονομολόγοι που πίστευαν ότι μπορού-σαν να αναλύσουν τον κόσμο της οικονομίας αποσπασμένο από τον φυσικό κόσμο ενδέχεται να δυσκολευτούν να βρουν δουλειά τα επόμενα χρόνια.

Η αδιάκοπη ανθρώπινη πρόοδος – υλική και πνευματική – εξαρτάται πλέον από έναν οικονομικό μετασχηματισμό που θα είναι βαθύτερος από οποιονδήποτε άλλον έλαβε χώρα τον τελευταίο αιώνα. Ένας κόσμος περιορισμένων ορίων θα απαιτήσει μια σημαντική αλλαγή κατεύθυνσης, δηλαδή από την χωρίς όρια ανάπτυξη της παραδοσιακής οικονομίας στον αναδυόμενο τομέα της αειφόρου οικονομίας, η οποία ενσω-ματώνει πολλές από τις αρχές της οικονομίας της αγοράς, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητάς της να κατανέμει τους

ΔΗΩ • ��

υπό εξάντληση φυσικούς πόρους, ενώ ταυτόχρονα αναγνω-ρίζει κατηγορηματικά ότι η ανθρώπινη οικονομία δεν είναι παρά τμήμα ενός ευρύτερου παγκόσμιου οικοσυστήματος. Ο τομέας της αειφόρου οικονομίας αναλύει συστηματικά τα οικονομικά όρια που επιβάλλονται από τον φυσικό κόσμο και παράλληλα προτείνει μια σειρά καινοτόμων ιδεών για να μπορέσει να φέρει την οικονομία σε ισορροπία με το παγκό-σμιο οικοσύστημα.

«Η Κατάσταση του Κόσμου 2008» εστιάζει στις καινοτομίες που θα χρειαστούν προκειμένου να μπορέσει να γίνει εφι-κτή η βιώσιμη οικονομία. Για αυτό το σκοπό επιλέξαμε μια ομάδα ειδικών συγγραφέων, που συνεισέφεραν γράφοντας για διάφορες θεματικές ενότητες, από τους νέους τρόπους προσέγγισης της βιομηχανικής παραγωγής μέχρι τους νέους τρόπους αποτίμησης της οικονομικής προόδου, την μικροοικο-νομία, την ανάπτυξη του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Το βιβλίο περιλαμβάνει πλήθος συναρπαστικών παραδειγμάτων από πρωτοπόρα επιχειρηματικά εγχειρήματα σε πεδία όπως η ηλιακή ενέργεια, η χρηματοδότηση νέων περιβαλλοντικών επιχειρήσεων από επενδυτές καινοτομιών και η κινητοποίηση κοινοτήτων για την προώθηση βιώσιμων καινοτομιών σε το-πικό επίπεδο. Αυτές οι ποικίλες πρωτοβουλίες δημιουργούν νέα οικονομικά μοντέλα και επιχειρηματικές πρακτικές, που ενθαρρύνουν εκείνες τις οικονομίες που καλύπτουν μεν τις ανθρώπινες ανάγκες αλλά ταυτόχρονα προστατεύουν και τον πλανήτη.

Η αίσθηση που αποκομίζουμε από αυτή τη μελέτη είναι ότι κάτι μεγάλο, ίσως και κάτι επαναστατικό, προσπαθεί να γεννηθεί, καθώς οι επιχειρημα-τίες, οι επενδυτές, οι πολιτικοί και ολόκληρος ο κόσμος δημιουργούν την αρχιτεκτονική της αειφόρου οικονομίας. Πράγματι, είναι συ-ναρπαστικό να βλέπει κανείς πό-σες πολλές πρωτοβουλίες έχουν γεννηθεί από το κύμα ανησυχίας για την κλιματική αλλαγή που εμ-φανίστηκε στον πλανήτη τον τε-λευταίο χρόνο, με αποκορύφωμα την βράβευση, με Νόμπελ Ειρήνης, των μεγαλύτερων επιστημόνων που ασχολούνται με το κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο (δηλαδή των επιστημόνων που απαρτίζουν την Διακυ-βερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή), με κορυφαίο ανάμεσά τους τον εξαιρετικά αποτελεσματικό και χαρισματικό Αλ Γκορ.

Χαρακτηριστική των καινοτόμων προτάσεων που γί-νονται

σχεδόν σε καθημερινή βάση είναι μια ανακοίνωση που έγινε μια ημέρα πριν το βιβλίο πάει στο τυπογραφείο: το Πανεπι-στήμιο της Βιρτζίνια (Virginia Tech) συνεργάστηκε με έναν ιδιώτη επενδυτή, τον Hannon Armstrong, που προτίθεται να επενδύει 100 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο για να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση των κτηρίων στην Ουάσιγκτον. Όπως εκατοντάδες άλλες παρόμοιες ανακοινώσεις, έτσι και αυτή περιλαμβάνει ένα δημιουργικό συνδυασμό του ιδιωτικού κε-φαλαίου, της μη κερδοσκοπικής εμπειρογνωμοσύνης και των υποστηρικτικών κυβερνητικών πολιτικών.

Οι καινοτόμες ιδέες και το χρήμα αποτελούν ένα δυναμικό συνδυασμό – με τα χρηματικά ποσά που παίρνουν «πράσινη» κατεύθυνση να είναι πραγματικά εντυπωσιακά. Ο αμερικανικός τραπεζικός κολοσσός Citigroup ανακοίνωσε το Μάιο του 2007 τα σχέδια του να επενδύσει την επόμενη δεκαετία 50 εκατομ-μύρια δολάρια για να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή. Επίσης, ο όμιλος συμβούλων Goldman Sachs επένδυσε 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια στην ανανεώσιμη ενέργεια το 2006, υπερβαίνοντας μάλιστα κατά 50% την αρχική του δέσμευση. Οι παγκόσμιες επενδύσεις στις νέες ενεργειακές τεχνολογίες ανήλθαν στα 71 δισεκατομμύρια δολάρια το 2006, αυξημένα κατά 43% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Τόσο στην Κίνα όσο και στις ΗΠΑ, η «καθαρή τεχνολογία» αποτελεί σήμε-ρα τον τρίτο μεγαλύτερο τομέα επενδύσεων υψηλού ρίσκου. Σημαντικότερες πρωτοβουλίες παραμένουν μέχρι σήμερα ο νέ-ος νόμος για την ανανεώσιμη ενέργεια στην Kίνα και το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα

στην Ευρώπη, γεγονότα που επιβεβαι-ώνουν ότι παρόμοιες επενδύσεις θα

συνεχίσουν να γίνονται για πολλά ακόμη χρόνια.

Η μετατόπιση από τις παρα-δοσιακές οικονομίες προς

ένα άλ-λ ο μ ο -

ντέλο που θα βασίζεται στην οικολο-γικά βιώσιμη ο ι κ ο ν ο μ ί α

θα απαιτήσει πολλά χρόνια

και σειρά αλλα-γών σε διάφορα

επίπεδα – από την θεωρητική εκπαίδευση

μέχρι τις επιχειρηματικές πρακτικές και την κυβερνη-

τική πολιτική. Η κοστολόγηση των αγαθών και των υπηρεσιών έτσι

ώστε να συνυπολογίζονται το περιβαλλοντικό κόστος

και τα οφέλη αποτελεί ένα βασικό μέτρο

– απλό σε γενι-κές γραμμές, αν

�� • ΔΗΩ

και συχνά οι άνθρωποι και οι πολιτικοί δυσκολεύονται να το αποδεχτούν. Επίσης πρέπει να βρεθούν δημιουργικοί τρόποι για να ξεπεραστούν οι περιορισμοί για αλλαγή – για παράδειγ-μα, η αλλαγή των προδιαγραφών των ηλεκτρικών συσκευών οικιακής χρήσης ώστε να εξοικονομείται ενέργεια είναι εξίσου επικερδής με την κατασκευή νέων ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών.

Η αειφόρος οικονομία θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανά-γκες των ανθρώπων και του πλανήτη. Οι υποστηρικτές της οικονομίας της αγοράς και της παγκοσμιοποίησης συχνά επιδεικνύουν τους 300 εκατομμύρια ανθρώπους που ξέφυγαν από τη φτώχεια από το 1990 μέχρι σήμερα – οι περισσότεροι από αυτούς ζουν στην Kίνα και την Ινδία. Ωστόσο, στο σύγχρο-νο κόσμο παραμένουν ακόμα πάνω από ένα δισεκατομμύριο απελπιστικά φτωχοί άνθρωποι, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες, που δεν κατάφεραν ακόμα να επωφεληθούν από την τερά-στια ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα, είναι αποφασισμένες να καλύψουν αυτό το κενό στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών. Για αυτό το λόγο είναι ικανοποιητικό να βλέπει κανείς ότι οι ίδιες καινοτομίες – από τους φορητούς υπολογιστές των 100 δολαρίων μέχρι

το πότισμα στάγδην – που στοχεύουν στη βελτίωση του πε-ριβάλλοντος, δημιουργούν παράλληλα νέες προοπτικές στη γεωργία, στην υγειονομική περίθαλψη και στην εκπαίδευση σε φτωχές αγροτικές κοινότητες.

Η οικονομία της αγοράς σίγουρα έχει να επιδείξει αρκετά θαυμαστά επιτεύγματα στον ολοένα και μικρότερο σύγχρονο κόσμο. Με τόσα πολλά που πρέπει να γίνουν μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, ο αποτελεσματικός καταμερι-σμός των φυσικών πόρων και η κινητοποίηση των ανθρώπων για ανάληψη δράσης είναι σημαντικότερα από ποτέ. Αλλά η οικονομία του 21ου αιώνα πρέπει να θεμελιωθεί πάνω στη ρεαλιστικότερη κατανόηση του φυσικού και βιολογικού κό-σμου από τον οποίο εξαρτόμαστε. Όπως είχε πει ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, «δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα χρη-σιμοποιώντας τον ίδιο τρόπο σκέψης που χρησιμοποιήσαμε όταν τα δημιουργήσαμε». Αυτή η φράση πρέπει να αναρτηθεί στους τοίχους των αμφιθεάτρων των σχολών οικονομικών επιστημών, στις αίθουσες συσκέψεων των εταιρειών και στις μεγάλες αίθουσες όπου οι παγκόσμιοι νομοθέτες σχεδιάζουν τη δημοσιονομική πολιτική.

Η αλληλοπάθεια, το φαινόμενο στο οποίο στηρίζεται η ισορροπία της βιοικοι-νότητας των μικρο και μακροοικοσυστη-μάτων, φαίνεται πως θα διαδραματίσει στο μέλλον βασικό ρόλο στην παραπέρα ανάπτυξη της αειφορικής γεωργίας. Αυ-τή και μόνο η αναγνώριση επιβάλλει τη βαθειά μελέτη του φαινόμενου, ώστε να έρθει στο φως της δημοσιότητας και στη συνέχεια στο πεδίο άσκησης του αγροδιατροφικού αυτού συστήματος όλη η τεχνογνωσία.

Η μελέτη αυτή θα βοηθήσει τα μέγιστα την επιχειρηματολογία υποστήριξης των πρακτικών της παραδοσιακής γεωργί-ας, που κινδυνεύουν σήμερα να απο-μονωθούν από τη συμβατική γεωργία, παρόλο που θεωρούνται αποτέλεσμα μακροχρόνιας εμπειρίας που προκύπτει από τη στενή επαφή του καλλιεργητή με τη φύση. Ακόμα θα συνδράμει στην ανάδειξη της σημασίας της αμειψισποράς στην αντιμετώπιση των φαινόμενων της αυτοτοξικότητας, της συντροφικότητας και της κόπωσης των καλλιεργούμενων εδαφών. Ιδιαίτερα όμως θα ωφεληθεί με την παρασκευή

φυσικών φυτοπροστατευτικών προϊ-όντων αποικοδομήσιμων στο φυσικό περιβάλλον η επιστήμη της οικολογι-κής φυτοπροστασίας στην αντιμετώ-πιση των ασθενειών, των εχθρών και των αγριόχορτων.

Στο πόνημα αυτό γίνεται προσπάθεια προσέγγισης ορισμένων πτυχών της αλληλοπάθειας με την ευρεία της έν-νοια. Για το σκοπό αυτό παρατίθεται η μέχρι σήμερα τεχνογνωσία όσον αφορά στη μικτή καλλιέργεια, στην αγρανάπαυση, στην αξιοποίηση των αλληλοπαθητικών οργανισμών, των κομποστοποιημένων ή μη υπολειμμά-των τους, των αλληλοχημικών που πε-ριέχουν, των λαδιών, του φαινομένου της μεταδόσιμης υπομολυσματικότη-τας, της διασταυρωτής προστασίας,

των ανθεκτικών καλλιεργούμενων ποικιλιών και της επαγόμε-νης αντοχής, στα φύκια, στους διατομίτες, στους λειχήνες, στα φυσικά και τεχνητά ανθεκτικά εδάφη, στην ηλιοθέρμανση του εδάφους, στη χρησιμοποίηση ανθεκτικών καλλιεργού-μενων ποικιλιών και υποκειμένων και στο γάλα.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΗΩ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ του Δρος ΒΑΓΓΕΛΗ ΜΠΟΥΡΜΠΟΥ

«Η ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ στην οικολογική φυτοπαθολογία»

ΔΗΩ • ��

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΗΩ • ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΗ, ΤΟΝ ΓΕΩΠΟΝΟ, ΤΟΝ ΦΟΙΤΗΤΗ

Παραγγελίες: ΔΗΩ - ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ και σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία, Αριστοτέλους 38, 104 33, Αθήνα

Τηλ.: 210-82.24.384, Φαξ: 210-88.48.164, e-mail: magazine@dionet.gr - Ιστοσελίδα: www.dionet.gr

• Τα θανατηφόρα και δηλητηριώδη μανιτάρια της χώρας μαςΔρ. Βαγγέλης Α. ΜπούρμποςΑθήνα, 2007, σ. 400, 50 ευρώ, ISBN: 978-960-85961-4-6

• Βιολογική Γεωργία - Φυτική παραγωγήΝικόλαος Σιδηράς Αθήνα, 2005, σ. 295, 45 ευρώ, ISBN: 960-85961-3-0

• Οργανική λίπανση και αμειψισπορέςΝικόλαος ΣιδηράςΑθήνα, 1997, σ. 247, 30 ευρώ, ISBN: 960-85961-0-6

• Ενδογενείς παράγοντες και βιολογική γονιμότητα εδάφουςΝικόλαος Σιδηράς, Ματίνα Τσαλουμά, Ευαγγελία ΒαβουλίδουΑθήνα, 2002, σ. 38, 5 ευρώ

• Βιολογική καλλιέργεια του αμπελιού2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Βιολογικής ΓεωργίαςΑθήνα, 1999, σ. 221, 20 ευρώ, ISBN: 260-85961-1-4

• Βιολογικές καλλιέργειες στο θερμοκήπιο Εμπειρίες - ΠρακτικέςΚώστας ΣπαντιδάκηςΡέθυμνο, 2002, σ. 190, 17 ευρώ, ISBN: 960-87439-0-7

• Το όζον στην αντιμετώπιση των ασθενειών των φυτών Δρ. Βαγγέλης ΜπούρμποςΑθήνα, 2007, σ. 124, 17 ευρώ, ISBN: 978-960-85961-5-3

• Η αλληλοπάθεια στην οικολογική φυτοπαθολογίαΔρ. Βαγγέλης ΜπούρμποςΑθήνα, 2008, σ. 584, 60 ευρώ, ISBN: 978-960-85961-6-0

• 2008 Η κατάσταση του κόσμου - Καινοτομίες για μια πράσινη οικονομία

Ινστιτούτο WorldwatchΑθήνα, 2008, σ. 344, 35 ευρώ, ISBN: 978-960-89763-4-4

Τριμηνιαίο περιοδικό

για την οικολογική

γεωργίαΕναλλασσόμενη θεματολογία, σ. 64/48, 6 ευρώ, ISSN:

1108-2380

30 • ΔΗΩ

ΔΗΩ • 3�

3� • ΔΗΩ

Η παραγωγή, έκθλιψη, τυποποίηση και διακίνηση του βιολογικού ελαιολά-δου, ρυθμίζεται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 2092/91, «Περί βιολογικού τρόπου παραγωγής». Στο κείμενο περιγράφονται με απλά λόγια τα βασικά σημεία που πρέπει να έχουν υπόψη τους οι βιοκαλλιεργητές.

Συνεργασία με πιστοποιητικό φορέα

O πιστοποιητικός φορέας με τον οποίο θα συνεργαστεί ο παραγωγός πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένος από το υπουργείο Γεωργίας και δι-απιστευμένος κατά το ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 45.011. Είναι σημαντικό ο φορέας πιστοποίησης, εκτός από την Ελλάδα, να είναι γνωστός και αναγνωρίσιμος σε Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία, Ιαπωνία κ.ά.

Εγγραφή στο Μητρώο

• Εγγραφή στο «Μητρώο βιοκαλλιεργητών» της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης.

• Υποβολή αιτήματος για ένταξη στο ειδικό καθεστώς οικονομικής ενίσχυ-σης, Κανονισμός 1257/99, ως επιβράβευση της προσπάθειας που κα-ταβάλλουν οι βιοκαλλιεργητές για την προστασία του περιβάλλοντος και την παραγωγή προϊόντων απαλλαγμένων από χημικά υπολείμματα.

Καλή γνώση του χρόνου μετάβασης από τη συμβατική στη βιολογική ελαιοκαλλιέργεια

Ο απαιτούμενος χρόνος μετάβασης από τη συμβατική ελαιοκαλλιέργεια και παραγωγή ελαιολάδου στη βιολογική ελαιοκαλλιέργεια και παραγωγή είναι 12 + 24 = 36 μήνες από την ημέρα έναρξης συνεργασίας με τον πιστοποιητικό φορέα. • Το πρώτο δωδεκάμηνο (καθεστώς ελέγχου) ο παραγωγός βιοκαλ-

λιεργεί μεν τον ελαιώνα του, το παραγόμενο, όμως, ελαιόλαδο δεν πιστοποιείται ως βιολογικό.

• Τους υπόλοιπους είκοσι τέσσερις μήνες (μεταβατικό στάδιο) ο παρα-γωγός συνεχίζει να βιοκαλλιεργεί τον ελαιώνα του και το ελαιόλαδό του θα πιστοποιηθεί ως «προϊόν βιολογικής γεωργίας σε μεταβατικό

κανόνες παραγωγής βιολογικού ελαιολάδου

Του Μιχάλη Παπαηλιάκη

* Εργαστήριο Φαρμακολογίας ΤΕΙ Κρήτης

στάδιο».• Μόνο μετά τη συμπλήρωση των 36 μηνών το

ελαιόλαδο θα πιστοποιηθεί ως «προϊόν βιολο-γικής γεωργίας».

Εφαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών που διατηρούν και αυξάνουν τη γονιμότητα του εδάφους

Χλωρή λίπανση: Φθινοπωρινή σπορά μείγματος ψυχανθών - δημητριακών και ανοιξιάτικο παρά-χωμα της φυτικής μάζας ή κοπή και δημιουργία τάπητα εδαφοκάλυψης.

Αξιοποίηση και όχι κάψιμο των υπολειμμάτων του κλαδέματος.

Περιοδική χρήση κοπριάς, ζωικής ή φυτικής προέλευσης.

Στους ελαιώνες που οργώνονται το όργωμα πρέπει να είναι επιφανειακό, το έδαφος στο ρώγo του και να αποφεύγεται η χρήση φρέζας.

Σε περίπτωση αγοράς και χρήσης προϊόντων θρέψης, αυτά πρέπει να είναι εγκεκριμένα για τη βιολογική γεωργία, να τοποθετούνται στην ώρα τους, στις απαιτούμενες για τις ανάγκες των φυτών ποσότητες και στις σωστές αναλογίες.

Ταξιανθία ελαιοδέντρου

ΔΗΩ • 33

Η άρδευση πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή ώστε: • Να μην ευνοεί την υπερβολική και πυκνή βλά-

στηση, η οποία δημιουργεί κατάλληλες συνθή-κες για την εγκατάσταση επιζήμιων εντόμων και παθογόνων.

• Να μην περιορίζει την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος.

• Να μην παρασύρει σε βάθος πολύτιμα θρεπτικά στοιχεία.

• Να μην σπαταλά νερό, το οποίο για τις παραμε-σόγειες χώρες είναι ο κυριότερος παράγοντας παραγωγής.

Ζιζάνια: Τα ζιζάνια πρέπει να αφήνονται να αυξη-θούν ελεύθερα κατά τη φθινοπωρινή - χειμωνιάτικη περίοδο, ώστε να προστατεύουν το έδαφος από τη διάβρωση.

Η αντιμετώπιση των ζιζανίων γίνεται με το όρ-γωμα, τη χορτοκοπή ή τη χρήση καταστροφέα - θρυμματιστή.

Εφαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών που αυξάνουν την ανθεκτικότητα σε έντομα και ασθένειες

Όλες οι καλλιεργητικές πρακτικές που αυξάνουν τη γονιμότητα των εδαφών καθιστούν τα δέντρα ανθεκτικότερα σε έντομα και ασθένειες.

Ο κλαδοκάθαρος και το κλάδεμα θεωρούνται κα-θοριστικοί παράγοντες επιτυχίας ενός ελαιώνα.

Μια παλιά κρητική παροιμία αναφέρει: «Όταν ο γεωργός ρώτησε την ελιά τι χρειάζεται για να πα-ράγει πολύ καρπό, εκείνη του απάντησε: Όταν με λιπαίνεις με παρακαλάς, όταν με ποτίζεις με ικετεύεις κι όταν με κλαδεύεις με υποχρεώνεις».

Ο ετήσιος κλαδοκάθαρος και το περιοδικό κλά-δεμα ρυθμίζουν: • Την κατανάλωση νερού και θρεπτικών στοιχεί-

ων. • Την κατανομή της παραγωγής στο χρόνο (ρύθ-

μιση παρενιαυτοφορίας).• Την ελαιοπεριεκτικότητα του ελαιοκάρπου.• Τις συνθήκες εγκατάστασης ή αποτροπής επι-

ζήμιων εντόμων και παθογόνων.

Η δημιουργία και διατήρηση φυτικών φρακτών, ξερολιθιών, πρανών με βλάστηση και ακαλλιέρ-γητων λωρίδων, μέσα ή στα όρια του ελαιώνα, λειτουργούν ως καταφύγια ωφέλιμων οργανισμών (εντόμων, πουλιών, ερπετών κ.ά.), συγκρατούν το νερό της βροχής και εμποδίζουν τη διάβρωση των εδαφών.

Καλή γνώση των εντόμων και ασθενειών του ελαιώνα

Α. Έντομα

Διαχωρισμός σε έντομα μεγάλης ή περιορισμένης οικονομικής σπου-δαιότητας.

Έντομα μεγάλης οικονομικής σπουδαιότητας: δάκος, πυρηνοτρήτης, λεκάνιο

Έντομα περιορισμένης ή εντοπισμένης οικονομικής σπουδαιότητας: ασπι-δωτός, φιλλίπια, παρλατόρια, λευκασπίς, πολλίνια, υλεσίνος, ρυγχίτης, οτιόρυγχος, φλοιοτρίβης, θρίπας, μαργαρόνια, βαμβακάδα κ.ά.

Β. Ασθένειες

Διαχωρισμός των ασθενειών ανάλογα με το τμήμα του φυτού που προ-σβάλλουν και τη σπουδαιότητά τους.Ασθένειες των ριζών και του ξύλου: σηψηριζίες, βερτιτσιλίωση, καρκι-νώματα κ.ά. Του φυλλώματος: κυκλοκόνιο, καπνιά κ.ά. Των καρπών: ξεροβούλα, γλοιοσπόριο κ.ά.

Η καταπολέμηση των εντόμων και των ασθενειών πρέπει να αποφασίζεται μετά από σχολαστικό έλεγχο της καλλιέργειας και, βέβαια, συνδυάζο-ντας πάντα καλλιεργητικές πρακτικές και φυτοπροστατευτικά προϊόντα

Κλάδεμα ανανέωσης ελαιόδεντρου

Καρκινώματα σε κλαδίσκους

34 • ΔΗΩ

η χρήση των όποιων να επιτρέπεται στη βιολογική γεωργία.

Συγκομιδή - ελαιοποίηση - αποθήκευση

Α. Συγκομιδή

Η συγκομιδή σε ποικιλίες με ταυ-τόχρονη ωρίμανση του καρπού (κο-

ρωνέϊκη κ.α.) να ολοκληρώνεται μέχρι τέλος Δεκεμβρίου, η ταχύτητα ραβδισμού των μηχανημάτων να είναι χαμηλή και να μην αφήνεται ελαι-όκαρπος πάνω στα δέντρα.

Σε ποικιλίες με σταδιακή ωρίμανση (θρούμπα, τσουνάτη κ.α.) και συγκομιδή από ελαιοδίκτυα, η πρώιμη φθινοπωρινή καρπόπτωση να υποβοηθείται με ελαφρύ ραβδισμό. Τα «2-3 χέρια» της χειμερινής συγκομιδής να γίνονται σε μικρά χρονικά διαστήματα και η καρπόπτωση να υποβοηθείται από ελαφρύ ραβδισμό. Το «τελευταίο χέρι» να γίνεται όσον το δυνατό νωρίτερα και να μην αφήνεται ελαιόκαρπος πάνω στα δέντρα.

Ο συγκομισθείς ελαιόκαρπος να τοποθετείται σε υφασμάτινα καθαρά τσουβάλια και να ελαιοποιείται εντός 24-36 ωρών.

Το ελαιουργείο πρέπει να είναι ελεγχόμενο και πιστοποιημένο για την έκθλιψη βιολογικού ελαιοκάρπου και να ακολουθεί, με αυστηρότητα, τους κανόνες υγιεινής. Η θερμοκρασία της ελαιοζύμης και του ελαιολάδου δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 28-300C.

Η μεταφορά του βιολογικού ελαιολάδου να γίνεται σε δοχεία καθαρά και κατάλληλα για ελαιόλαδο.

Η αποθήκευση να γίνεται σε χώρο δροσερό, σκιερό, καλά αεριζόμενο, χωρίς οσμές από άλλα προϊόντα, σε δοχεία καθαρά, κατάλληλα για ελαιόλαδο και καλά σφραγισμένα.

Τήρηση ημερολογίων εργασιών

Ο πιστοποιητικός φορέας εφοδιάζει τον ελαιοπαραγωγό με ημερολόγια εργασιών, στα οποία πρέπει να καταγράφονται:• Οι καλλιεργητικές εργασίες (λίπανση, όργωμα, κλάδεμα, συγκομιδή

κ.λπ.).• Τα εφόδια και τα παραστατικά αγοράς τους.• Η παραγωγή ανά ελαιοτεμάχιο και συνολικά. • Τα παραστατικά πώλησης του ελαιολάδου και τα πραγματοποιηθέντα

έσοδα.

Στο ημερολόγιο, λοιπόν, αναγράφεται όλο το καλλιεργητικό και οικονο-μικό ιστορικό του ελαιώνα ώστε:

• Ο ελαιοπαραγωγός να γνωρίζει τις καλλιεργη-τικές εργασίες του παρελθόντος και να είναι σε θέση να εκτιμήσει την αποτελεσματικότητά τους.

• Να παρέμβει διορθωτικά όπου χρειάζεται.• Να γνωρίζει τα πραγματοποιηθέντα έξοδα - έσο-

δα ανά έτος. • Να επιδειχθεί στον γεωπόνο ελεγκτή κατά τους

ελέγχους και σε υπηρεσίες - καταναλωτές όταν ζητηθεί.

Αποδοχή των ελέγχων και συνεργασία με τον γεωπόνο ελεγκτή

Ο Κανονισμός 2092/91 προβλέπει τους ελεγκτι-κούς μηχανισμούς οι οποίοι θα διασφαλίσουν τη σωστή εφαρμογή του σε κάθε χώρα της Ευρω-παϊκής Ένωσης.

Κατά τους ελέγχους ο ελαιοπαραγωγός συνοδεύει το γεωπόνο ελεγκτή: • Στα ελαιοτεμάχιά του, ώστε ο ελεγκτής να δια-

πιστώσει ή να ενημερωθεί από τον παραγωγό για τις καλλιεργητικές εργασίες και να προβεί σε εκτίμηση της αναμενόμενης παραγωγής.

• Στους χώρους αποθήκευσης του ελαιολάδου και των εφοδίων της εκμετάλλευσης.

Ο επιτόπιος έλεγχος στα ελαιοτεμάχια, η καλή και ειλικρινής συνεργασία ελεγκτή - παραγωγού και η ορθή καταγραφή των αποτελεσμάτων του ελέγχου είναι καθοριστικής σημασίας για την αξιοπιστία του συστήματος πιστοποίησης και για την αμοιβαία ανάπτυξη εμπιστοσύνης ανάμεσα στον ελαιοπαραγωγό και τον καταναλωτή, μέσω του πιστοποιητικού φορέα.

Κατανάλωση και διάδοση βιολογικού ελαιολάδου

• Καταναλώνουμε πιστοποιημένο βιολογικό ελαι-όλαδο.

• Προωθούμε τη διάδοσή του στον περίγυρό μας και στο καταναλωτικό κοινό, εξηγώντας τις προ-σπάθειες που έχουν καταβληθεί για την παραγω-γή ενός προϊόντος με εξαιρετικά υψηλή θρεπτική αξία, απαλλαγμένου από χημικά υπολείμματα και μέσα από παραγωγικές διαδικασίες που σέβονται το περιβάλλον και τις μελλοντικές γενιές.

Πιθανή ζώνη προέλευσης της ελιάς και διάδοσή της

ΔΗΩ • 35

Το μέλι της πεύκης αποτελεί το 60% της συνολικής παραγωγής σε μέλι στην Ελλάδα. Παράγεται από τη μέλισσα από μελιτώματα που αποτίθενται στο φυτό από διάφορα ημίπτερα. Η ιδιαιτερότητα της σύστασης των μελιών από μελιτώματα, σε συνδυασμό με τη μέθοδο προσδιορισμού των σακχάρων (Lane-Eynon), δημιουργεί ενίοτε προβλήματα στη διάθε-ση του μελιού από τους παραγωγούς. Ένα ποσοστό του υπό διάθεση προϊόντος εμφανίζει στη φαινομένη σακχαρόζη τιμές μεγαλύτερες από το προβλεπόμενο από τη νομοθεσία όριο του 10% .

Από τα δείγματα που εξετάσθηκαν βρέθηκε ότι ποσοστό 8,3% είναι πάνω από τις προβλεπόμενες τιμές σε ό,τι αφορά την παράμετρο της φαινομένης σακχαρόζης. Αναφορικά με τις υπόλοιπες παραμέτρους που μετρήθηκαν (οξύτητα, υγρασία, HMF, pH και διαστάση) βρέθηκε ότι οι τιμές των δειγμάτων που αναλύθηκαν ήταν εντός των προβλεπόμενων ορίων από την νομοθεσία.

Εισαγωγή

Η ελληνική μελισσοκομία αριθμεί περίπου 25.000 μελισσοκόμους οι οποίοι είναι δι-ασκορπισμένοι σε ολόκληρη την Ελλάδα. Κατέχουν 1.250.000 μελίσσια και παράγουν 15.000 τόνους μέλι ετησίως (Μπακανδρί-τσος 1998). Τα μέλια, ανάλογα με την προέ-λευσή τους, κατατάσσονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: στα ανθόμελα και στα μέλια μελιτωμάτων. Στα ανθόμελα ανήκουν το θυμαρίσιο ρεικίσιο, πορτοκαλιάς, ηλιάνθου και βαμβακιού. Στα μελιτώματα περιλαμβά-νονται κυρίως οι ποικιλίες πευκόμελο, μέλι ελάτης και μέλι μελούρας, που προέρχε-ται από διάφορα δασικά δέντρα εκτός των αναφερθέντων. Το μέλι από μελιτώματα περιέχει ένα περισσότερο σύμπλοκο μίγμα σακχάρων από ό,τι το μέλι από νέκταρ και είναι πλούσιο σε δισακχαρίτες και υψηλό-τερα σάκχαρα.

Η γλυκόζη, η φρουκτόζη και η μελιτόζη είναι τα πλέον γνωστά σάκχαρα συστατικά των με-λιτωμάτων. Η μελιτόζη είναι τρισακχαρίτης, που δεν ανιχνεύεται στo μέλι από νέκταρ αλλά στο μέλι από μελιτώματα, όπου ενίοτε μπορεί να ξεπερνά σε περιεκτικότητα το 10%, με τυπικές τιμές μικρότερες του 5% (Doner, 1977). Τα οργανοληπτικά χαρακτη-ριστικά του μελιού για έναν πεπειραμένο δοκιμαστή δίνουν αποκαλυπτικά στοιχεία για τη φυτική και ενίοτε τη γεωγραφική του προέλευση. Το χρώμα, το ιξώδες, η διαύγεια οδηγούν σε ακριβή συμπεράσματα για το είδος του προϊόντος, όπως π.χ. το κεχριμπα-ρένιο χρώμα του θυμαρίσιου, το σκουρό-χρωμο ορισμένων μελιών από μελιτώματα ή το περλέ χρώμα των μελιών ελάτης της Πελοποννήσου.

Το μέλι της πεύκης αποτελεί το 60% της συνολικής ετήσιας παραγωγής της Ελλάδος σε μέλι (Μπακανδρίτσος 1998). Προέρχεται από τις μελιτώδεις εκκρίσεις του εντόμου

φυσικοχημικές παράμετροιτου ελληνικού μελιού πεύκης

Των Νικόλαου Μπακανδρίτσου - Παρθένας Παπαδοπούλου*

* Ο δρ Ν. Μπακανδρίτσος είναι τακτικός ερευνητής, διευθυντής του Ινστιτούτου Κτηνιατρικών Ερευνών Αθηνών του ΕΘΙΑΓΕ. Η δρ Π. Παπαδοπούλου είναι αναπληρώτρια ερευνήτρια στο ΕΘΙΑΓΕ.

3� • ΔΗΩ

Marchalina hellenica (Gennadius), το οποίο ευρίσκεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, όπως Εύβοια, Χαλκιδική, Σκόπελο, Σκιάθο, Κρήτη, Ρόδο κ.λπ. κυρίως να παρασιτεί στις ποικιλίες Pinus brutia Ten και P. halepensis Miller (Bodenheimer 1953, Nικολόπουλος 1959). Τα φυσικοχημικά χαρα-κτηριστικά του μελιού πεύκης εξετάσθηκαν μερικώς από τους Κωδούνη (1962), Θρασυβούλου και Μπλαδενόπουλο (1984), Μπακανδρίτσο και Ζούτσου (1993) και Θρασυβούλου και Μανίκη (1993).

Ο κώδικας τροφίμων και ποτών σε ό,τι αφορά τις παραμέτρους του μελιού της πεύκης επιβάλλει τις ακόλουθες τιμές:

Σάκχαρα: Για τα ανάγοντα σάκχαρα από τα μελιτώματα το όριο είναι όχι λιγότερο του 60%, εκφρασμένο σε ιμβερτοσάκχαρο και φαινομένη σακχαρόζη.

Οξύτητα: Τα μέλια έχουν όξινη αντίδραση λόγω των οργανικών οξέων που περιέχουν. Σύμφωνα με τη νομοθεσία η οξύτητα δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη των 40 meq/kg.

Υγρασία: Σύμφωνα με τη νομοθεσία το όριο είναι 20%. Είναι σημαντική παράμετρος του μελιού που μετριέται με το διαθλασίμετρο.

Η υγρασία στα ελληνικά μέλια είναι της τάξης του 15-20%, ενώ στα εισαγόμενα έχει μετρηθεί σε υψηλότερα ποσοστά, 18-21%. Για τα ελληνικά δεδομένα το ανώτατο όριο θεωρείται υψηλό, καθόσον η πλειονότητα των μελιών έχουν υγρασία γύρω στο 16,5%. Η διατήρηση του ορίου σε υψηλές τιμές στερεί από το ελ-ληνικό μέλι τη δυνατότητα να χαρακτηρισθεί υψηλότερης ποιότητας. Η υγρασία σχετίζεται με το βαθμό διατήρησης του μελιού, αλλά εξαρτάται από το είδος της φυτικής του προέλευσης. Στα θερμά κλίματα παράγονται προϊόντα με υγρασία χαμηλότερη του 20%. Η υψηλή υγρασία στο μέλι συντελεί στο να μείνει το προϊόν σε ρευστή κατάσταση, ταυτόχρονα όμως αυξάνει τον κίνδυνο ζυμώσεων.

Υδροξυμεθυλοφουρφουράλη (ΗΜF): Γενι-κά, εκτός από το μέλι ζαχαροπλαστικής, το όριο είναι όχι περισσότερο από 40 mg/kg. Η περιεκτικότητά της στο φρέσκο μέλι είναι πολύ χαμηλή. Με το χρόνο συντήρησης και τη θέρμανση παρατηρείται αύξηση της τιμής της HMF, γι’ αυτό και η μέτρησή της θεωρεί-ται κριτήριο ελέγχου της ποιότητας του μελιού. Ποσοστό μέχρι 15 mg/kg δείχνει ότι το μέλι δεν

είναι ταλαιπωρημένο (Bogdanof et al., 1997).

pH: Η τιμή του κυμαίνεται από 3,6-4,2 και είναι χαμηλότερη σε ανθόμελα και υψηλότερη στα με-λιτώματα (Χημικά Χρονικά, 1994).

Ενζυμική δραστηριότητα διαστάσης: Το όριο εί-ναι 8 DN της κλιμακας Schade και μόνο για το μέλι πορτοκαλιάς έχει κατεβεί στα 3 DN. Η διατήρηση της παραμέτρου αυτής εντός των ορίων αποτελεί ένδειξη ότι το μέλι διατηρεί την αρχική του γεύση, άρωμα και φυσική κατάσταση.

Στην εργασία αυτή έγινε μια προσπάθεια να κα-ταγραφούν και να μελετηθούν οι φυσικοχημικές παράμετροι ελληνικού μελιού ποικιλίας πεύκης γε-ωγραφικής προέλευσης Ευβοίας, να εντοπισθούν οι τυχόν αποκλίσεις ορισμένων παραμέτρων από τα όρια που θέτει ο Κώδικας Τροφίμων και Ποτών και να καταδειχθεί το πρό- βλημα που υπάρχει στα μέλια αυτά όταν

χρησιμο -ποιε ί τα ι ως

μέθοδος προσδιο-ρισμού των σακχάρων η

μέθοδος Lane-Eynon.

Υλικά και μέθοδοι

Τα δείγματα που εξετάσθηκαν ήταν 36 και προέρχονταν από μέλι πεύκης της Εύβοιας. Δοκιμάσθηκαν οργα-νοληπτικά από πενταμελή επιτροπή έμπειρων μελισσοκόμων στα χαρα-

κτηριστικά της γεύσης, εμφάνισης και οσμής και κατατάχθηκαν στην ποικιλία μελιού πεύκης. Τα δείγματα ήταν νέας παραγω-γής και μέχρι να περατωθούν οι αναλύσεις διατηρούνταν σε δροσερό χώρο θερμοκρασίας

περίπου 10ºC.

Στη συνέχεια τα δείγματα εξετά-σθηκαν εργαστηριακά για την πε-

Σάκχαρα (g/100g)

Μεταβλητή Ανάγοντα Φαινομένη σακχαρόζη

pH Οξύτητα (meq/kg)

Υγρασία (%) Διαστάση (DN) HMF (mg/kg)

Average (M.O.) 69,4 6,9 4,65 26,2 16,58 31,6 5,26

Variance (Παραλλακτικότητα)

12,17 3,7 0,05 7,44 0,66 45,26 6,77

(Τυπική απόκλιση) 3,49 1,8 0,24 2,72 0,81 6,73 2,60

Minimum τιμή 57,6 3,5 4,19 20 14,9 23,2 1

Maximum τιμή 70,8 11,6 5,16 31,5 18,1 42,2 9,9

ΔΗΩ • 3�

ριεκτικότητα σε νερό, υδροξυμεθυλοφουρφουράλη (HMF) και διαστάση, σύμφωνα με τις μεθόδους που περιγράφονται στον Codex Alimentarius (CAC, 1989).

H οξύτητα μετρήθηκε μετά από διάλυση 10 g μελιού με 75 ml νερό και ογκομέτρηση με 0,1 Μ διάλυμα καυστικού νατρίου με τη βοήθεια δείκτη φαινολοφθαλείνης και το αποτέλεσμα εκφράσθηκε σε meq/kg δείγματος.

Τα σάκχαρα προσδιορίσθηκαν με τη μέθοδο Lane-Eynon.

Αποτελέσματα - συζήτηση

Τα αποτελέσματα των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών των δειγμάτων που εξετάσθηκαν συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα.

Υγρασία

Σε καμία περίπτωση δεν ξεπεράστηκε το ανώτερο προ-βλεπόμενο όριο από τον Κώδικα Τροφίμων και Ποτών. Το 66,6% του αριθμού των δειγμάτων που εξετάσθηκαν και αντιπροσωπεύουν το 75,8% της συνολικής ποσότητας πα-ρουσίασαν ποσοστό υγρασίας από 14-17%. Το 33,4% του αριθμού των δειγμάτων που αντιπροσωπεύουν το 24,2% της συνολικής ποσότητας παρουσίασαν ποσοστά υγρασίας από 17-18,1%. Ο μέσος όρος (Μ.Ο.) είναι 16,6% και απέχει 5,4 ποσοστιαίες μονάδες από το ανώτερο επιτρεπτό όριο, με εύρος 14,9-18,1%. Ο μ.ο. είναι αρκετά κάτω του 18% που είναι το όριο για την επί μακρό διατήρηση του μελιού (Τhrasyvoulou A. και J. Manikis 1995).

Υδροξυμεθυλοφουρφουράλη (H.M.F.)

Ως γνωστόν η Η.M.F. που παράγεται με την υδρόλυση της φρουκτόζης σε όξινο περιβάλλον (Thrasyvoulou 1986 και Thrasyvoulou and Manikis 1995) είναι βασικό κριτήριο του φρέσκου και καλοδιατηρημένου μελιού . Σύμφωνα με τον White (1979) τα φρέσκα μέλια περιέχουν μικρές ποσότητες H.M.F., γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τον Rodgers (1979), σύμφωνα με τον οποίον σπάνια ξεπερνούν τα 10 mg/kg . Το εύρος της H.M.F.mg/kg των δειγμάτων που εξετάσθηκαν κυμάνθηκε από 1,0 έως 9,9 mg/kg με μέσο όρο 5,3 τιμή που απέχει πολύ από το ανώτερο επιτρεπτό όριο των 40 mg/kg.

Διαστάση

Η διαστάση είναι ένα ένζυμο που αποτελεί κριτήριο ποιότητας του μελιού, καταστρέφεται με τη θερμοκρασία και επηρεάζεται από το χρόνο και τις συνθήκες αποθήκευσής του. Ο μέσος όρος των τιμών της διαστάσης των δειγμάτων μελιού που εξετάσθηκαν ήταν 31,6 με εύρος από 23,2 έως 42,2, που απέχει αρκετά από το κατώτερο επιτρεπτό όριο των 8 DN.

pH

H τιμή του pΗ κυμάνθηκε από 4,2 έως 5,2 με μέσο όρο 4,6

3� • ΔΗΩ

Βιβιλιογραφία

Bodenheimer, F.S., (1953). The Coccoidea of Tutkey. III Instanbul Univ. Fac. Sci. Rev. Ser B, 17, 91-164.

Bogdanov S., Martin P., Lullmann C., (1997). Introduction and general comments on the methods. Apidologie. Extra issue 1-10.

Codex Alimentarius Commission, (1989). Codex standards for honey (World wide standard). FAO-WHO, CAC Vol. 3 Ed I supp 2, Rome.

Doner, L.W., (1977) Review of sugars in honeys. J. Sci. Fd. Agric. 28, 443-456.

Θρασυβούλου Α. και Μπλαδενοπουλου Σ., (1984). Συ-γκριτική ανάλυση του μελιού πεύκης και ανθέων. Νέα μέλισσα 2, 7-10.

Θρασυβούλου Α. και Μανίκης Ι., (1993). Χημικά χαρα-κτηριστικά του Ελληνικού μελιού. Διημερίδα μελιού, Γερακινή, 121-132.

Κώδικάς Τροφίμων και Ποτών. Π.Δ. 498.Κωδούνης Μ., (1962). Η κρυστάλλωση του μελιού. Διδα-

κτορική διατριβή, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.Μπακανδρίτσος Ν. και Ζούτσου Π., (1993). Φυσικοχη-

μικές παράμετροι του ελληνικού μελιού. Διημερίδα Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου, Γερακινή Χαλκιδικής, 139-164.

Μπακανδρίτσος Ν., (1998). Αντιμετώπιση των ακαριά-σεων των μελισσών με τη χρήση μη παρασιτοκτόνων ουσιών. Διδακτορική διατριβή, Γεωπονικό Πανεπι-στήμιο Αθηνών.

Νικολόπουλος Χ., (1959). Μελιτοφόρος χλωρίδα της Αττικής. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 117σ.

Rodgers P.E.W., (1979). Honey quality control In: Honey a comprehensive survey (E. Crane, Ed), Heinemann, London, 314-325.

Thrasyvoulou A., (1986). The use of HMF and diastase as criteria of quality of Greek honey. J. Apic. Res. 25, 186-195.

Thrasyvoulou A. and Manikis J., (1995). Some physicochemical and microscopic characteristics of Greek unifloral honeys. Apidologie 26, 441-452.

White J.W., (1979). Composition of honey In: Honey a comprehensive survey (E. Crane, Ed), Heinemann, London, 157-206.

Χημικά Χρονικά (1994). Αφιέρωμα στο Ελληνικό μέλι, 56,9, 263-284.

Οξύτητα

Οι τιμές της οξύτητας κυμάνθηκαν από 20 έως 31,5 meq/kg, με τον μέσο όρο να είναι 26,2, τιμή η οποία δεν απέχει αρκετά από το ανώτερο επι-τρεπτό όριο.

Φαινομένη σακχαρόζη

Ο Κώδικας Τροφίμων και Ποτών προβλέπει ανώτερο επιτρεπτό όριο φαινομένης σακχαρόζης για το μέλι της πεύκης έως 10%. Το 16,6% του αριθμού των δειγμάτων που εξετάσθηκαν, που αντιπροσωπεύουν το 20% της συνολικής ποσότητας, παρουσίασαν φαινομένη σακχαρόζη έως 5%.

Το 75% του αριθμού των δειγμάτων που εξετάσθη-καν παρουσίασαν φαινομένη σακχαρόζη από 5 έως 10%, ενώ το 8,3% του αριθμού των δειγμάτων που εξετάσθηκαν, που αντιπροσωπεύουν το 11,66% της συνολικής ποσότητας, παρουσίασαν τιμές από 10 έως 12%.

Διαπιστώνεται λοιπόν ότι μικρός αριθμός δειγμάτων μελιού έχει φαινομένη σακχαρόζη πάνω από το επιτρεπτό όριο του 10%. Η ιδιαιτερότητα αυτή είχε εντοπισθεί από τον Κωδούνη (1962) και προβλεπόταν από τον Ελληνικό Κώδικα Τροφίμων και Ποτών που ίσχυε μέχρι το 1983, ο οποίος επέτρε-πε ανάγοντα σάκχαρα έως 50% και όχι 60% που προβλέπει ο Κώδικας Τροφίμων και Ποτών της Ε.Ε., με τον οποίο εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία (Π.Δ. 498, άρθρο 8). Tην ιδιαιτερότητα αυτή την αναφέρουν και οι Θρασυβούλου και Μανίκης (1993), καθώς και οι Μπακανδρίτσος και Ζούτσου (1993).

Πολλές φορές η φαινομένη σακχαρόζη δεν είναι παρά τρισακχαρίτες που υπάρχουν σε σημαντικά ποσοστά στα μελιτώματα των κωνοφόρων. Έτσι, η φαινομένη σακχαρόζη αντιπροσωπεύει το άθροισμα των ποσοστών σακχαρόζης, τρεαλόζης, τρισακχαριτών και μέρους δισακχαριτών. Για τα επιμέρους αυτά σάκχαρα δεν προβλέπεται όριο από την κοινοτική νομο-θεσία και για τον προσδιορισμό τους εφαρμόζονται χρωματογραφικές μέθοδοι (Χημικά Χρονικά, 1994).

Κατά τον Doner (1977), στα μέλια που προέρχονται από μελιτώματα περιέχεται συχνά ο τρισακχαρίτης μελιζιτόζη σε επίπεδα που ξεπερνούν το 10%, με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η τελική τιμή της φαινομένης σακχαρόζης. Έτσι, η ιδιαιτερότητα στη σύσταση του μελιού αυτού έχει σαν αποτέλεσμα αρκετοί μελισσοκόμοι, εφόσον το μέλι τους δεν καλύπτει τις τεχνικές προδιαγραφές, να αντιμετωπίζουν προβλήματα στην τυποποίηση και εμπορία του προϊόντος.

Συμπεράσματα

Η καταγραφή των παραμέτρων του μελιού της πεύκης έδειξε ότι τα φυσι-κοχημικά χαρακτηριστικά των δειγμάτων που αναλύθηκαν βρίσκονται μέσα στα όρια των τιμών του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών. Η μόνη απόκλιση που παρατηρήθηκε αφορά τις τιμές της φαινομένης σακχαρόζης, η οποία σε αρκετά δείγματα εμφανίζεται αυξημένη. Η ιδιαιτερότητα αυτή οφείλεται στον τρόπο προσδιορισμού της με τη μέθοδο Lane-Eynon.

ΔΗΩ • 3�

Ελβετία. Η πανέμορφη και πιο πλούσια νύφη των Άλπεων. Η χώρα με καλλιερ-γημένο το πνεύμα της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας, της επινοητικότητας και της εφευρετικότητας. Ο παράδεισος της εργασιακής και περιβαλλοντικής ηθικής και ευαισθησίας. Ο τόπος που τα καθάρια νερά του είναι να τα «πιεις στο ποτήρι». Η περιοχή όπου χάνεις από «πρώτο χέρι» το στοίχημα αν θα βρεις σε κάποια γωνιά του δάσους ή του δρόμου έστω και ένα απομεινάρι σκουπιδιού. Η χώρα του εντελβάιτς (Leontopodium alpinum), του αλπικού ρόδου (Rhododendron ferrugineum) και του ευκίνητου αγριοκάτσικου του ίβηκα (Capra ibex).

Σε αυτή τη χώρα ο υποφαινόμενος προσκλήθηκε για μια εβδομάδα ως πρώτος συγγραφέας σε επίπεδο Ευρώπης του βιβλίου Το όζον στην αντιμετώπιση των ασθενειών των φυτών, από τον επιστημονικό σύμβουλο Hans Peter Steffen μιας εταιρείας εφαρμογής ευρεσιτεχνιών για ενδεχόμενη μελλοντική συνεργασία για την πρακτική αξιοποίηση και στη χώρα μας του «μαγικού νερού».

Πρόκειται για μια νέα ευρεσιτεχνία χρη-σιμοποίησης του ηλεκτρολυμένου νερού στη γεωργία και όχι μόνο. Η διεθνής αυτή ευρεσιτεχνία αποτελεί περαιτέρω βελτίωση της χρησιμοποίησης του ηλεκτρολυμένου με ιόντα χαλκού νερού και του διαλυτοποι-ημένου στο νερό όζοντος, σε συνδυασμό ή μη με υπεριώδη ακτινοβολία δεδομένου και ακίνδυνου μήκους κύματος. Αποτελεί πραγματική επανάσταση γιατί τα οξειδω-τικά που περιέχει το ηλεκτρολυμένο με τη βοήθεια ηλεκτροδίων από τεχνητό άφθαρτο διαμάντι νερό αποδείχθηκε πως στην πράξη μπορεί να υποκαταστήσουν τα πάσης φύ-σεως χημικά που χρησιμοποιεί σήμερα ο άνθρωπος και να απολυμάνουν τοξικά και κάκοσμα υγρά απόβλητα.

Το ηλεκτρολυμένο νερό δεν έχει καμιά δυ-σμενή επίδραση στο περιβάλλον, δεν αφήνει υπολείμματα και χαρακτηρίζεται από έντονη οξειδωτική δράση, που είναι μέχρι και 3.500 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του χλωρίου. Η δράση αυτή οφείλεται σε ένα «τσουνάμι» αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει το ηλεκτρολυμένο νερό και που μπορούν να φτάσουν στη συγκέντρωση των 300 ppm (μερών στο εκατομμύριο). Μεταξύ αυτών δεσπόζει το όζον, το υπεροξείδιο του υδρο-γόνου και τα υδροξύλια. Αυτό σημαίνει πως άφοβα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην οικολογική γεωργία.

ένα «μαγικό» νερό;Του δρος Βαγγέλη Α. Μπούρμπου

* Ο δρ Βαγγέλης Α. Μπούρμπος είναι γεωπόνος φυτοπαθολόγος - οικοτοξικολόγος

Το αγριολούλουδο εντελβάιτς (αριστερά) το σύμβολο της Ελβετίας και το αλπικό ρόδο (δεξιά).

Επινώτιος ψεκαστήρας με παραγωγή ακίνδυνης υπεριώδους ακτινοβολίας.

Ο γεωπόνος - διατροφολόγος και ευρεσιτέχνης Hans Peter Steffen

40 • ΔΗΩ

Μερικές από τις εφαρμογές που έδωσαν εντυπωσιακά πρακτικά αποτε-λέσματα στην Ελβετία, στη Γαλλία, στην Ισπανία και στη Βραζιλία, όπου έγιναν σχετικά πειράματα σε ευρεία κλίμακα:

• Στη φυτοπροστασία και στη συγκέντρωση 60-80 ppm χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση των εχθρών και των ασθενειών των καλλιεργού-μενων φυτών με ψεκασμό ή ριζοπότισμα. Χρησιμοποιείται επίσης για την αντιμετώπιση των μετασυλλεκτικών ασθενειών και για τη συντήρηση των γεωργικών τροφίμων. Ιδιαίτερα για τους ψεκασμούς έχουν κατα-σκευαστεί επινώτιοι και μηχανοκίνητοι ψεκαστήρες που χρησιμοποιούν ηλεκτρολυμένο νερό μόνο του ή σε συνδυασμό με ακίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία για καλύτερη αποτελεσματικότητα.

• Έχει καλά αποτελέσματα για την απολύμανση του νερού άρδευσης και των διαφόρων γεωργικών εγκαταστάσεων.

• Βρίσκει εφαρμογή στην εξυγίανση των στάβλων και στην αντιμετώπιση των εχθρών και των ασθε-νειών των εκτρεφόμενων ζώων.

• Αποτελεί χρήσιμο μέσο για την απαλλαγή των φυτωρίων και των χλοοταπήτων από τα διάφορα φυτοπαράσιτα.

• Αποστειρώνει, αποχρωματίζει και απαλλάσσει τα διάφορα υγρά απόβλητα από τις άσχημες οσμές.

• Εφαρμογές έγιναν και για τον περιορισμό της κακοσμίας στους σταθμούς βιολογικών καθα-ρισμών, στην απολύμανση των πισινών και στην υποκατάσταση των απορρυπαντικών στο πλύσιμο των ρούχων και στον απόπατο.

Το «μαγικό» αυτό νερό παρουσιάζει ακόμα μεγα-λύτερη αποτελεσματικότητα αν χρησιμοποιηθεί και 0,1% χλωριούχο νάτριο ή διττανθρακική σόδα καλίου ή νατρίου. Με το σύστημα που ανέπτυξε ο παραπάνω επιστήμονας παράγεται με μικρό κό-στος ηλεκτρολυμένο νερό με μεγάλη σταθερότητα σε οξειδωτικά. Έχει βρεθεί στην πράξη πως το ηλεκτρολυμένο αυτό νερό μπορεί για 10 περίπου μέρες να περιέχει τοξική για πολλούς μικροοργα-νισμούς συγκέντρωση οξειδωτικών. Κυκλοφορούν συστήματα για την παραγωγή ηλεκτρολυμένου νερού των 300, 1.000, 2.000, 5.000 και 10.000 την ώρα. Το ηλεκτρικό ρεύμα που ξοδεύεται εί-ναι πολύ λίγο και μπορεί να παραχθεί και με την εγκατάσταση μικρού φωτοβολταϊκού.

Ήδη στην Ελβετία γίνεται εγκατάσταση του συστή-ματος αυτού σε κατοικίες για την παροχή ηλεκτρο-λυμένου νερού στις βρύσες, στα πλυντήρια πιάτων και ρούχων και στην τουαλέτα για την αποφυγή των διαφόρων απορρυπαντικών.

Τα εντυπωσιακά αποτελέσματα που έχουν πα-ρατηρηθεί στις χώρες που χρησιμοποιήθηκε το σύστημα αυτό μας δίνουν πολλές ελπίδες τόσο για την παραπέρα προώθηση της οικολογικής και ολοκληρωμένης γεωργίας όσο κυρίως για την ενδεχόμενη δυνατότητα κατάλληλου χειρισμού των υγρών αποβλήτων ελαιουργίας και οικιακών λυμάτων. Ευοίωνο είναι και το ενδεχόμενο χρη-σιμοποίησης του ηλεκτρολυμένου νερού στα συ-σκευαστήρια, στα ξενοδοχεία και στις κατοικίες. Πολύ σύντομα ένα τέτοιο σύστημα παραγωγής ηλεκτρολυμένου νερού θα αποσταλεί για πρακτική εφαρμογή και στο νομό μας. Ίδωμεν.

Το σύστημα για τις ανάγκες μιας κατοικίας σε έκθεση στη Γενεύη (χρυσό βραβείο)

Το σύστημα παραγωγής χιλίων λίτρων ηλεκτρολυμένου νερού

ΔΗΩ • 4�

η βιολογική αμπελοκαλλιέργεια στην Κύπρο

Της Ιωάννας Παναγιώτου*

Επιχειρώντας μια τέτοια περιγραφή αντιλαμβάνομαι ότι θα πρέπει πρωτίστως να εξηγήσω τι είναι η βιολογική γεωργία, αναπόσπαστο κομμάτι της οποίας είναι και η βιολογική αμπε-λοκαλλιέργεια.

Βιολογική γεωργία σημαίνει υπεύθυνη οικολογικά, μα-κροπρόθεσμη γεωργία. Η βιολογική γεωργία αναγνωρίζει την ευθύνη της απέναντι στο περιβάλλον και την κοινωνία και ενεργεί με τρόπο ώστε η γη να παραμείνει κατοικήσιμη και παραγωγική.

Ας δούμε όμως τι κάνει πρακτικά ο αμπελουργός που εφαρ-μόζει αυτή τη μέθοδο παραγωγής για να έχει ικανοποιητικό εισόδημα χωρίς να επιβαρύνει το περιβάλλον: 1. Δεν χρησιμοποιεί καθόλου χημικά παρασκευάσματα.2. Δεν καταναλώνει παρά μόνο την αναγκαία ποσότητα ύλης

και ενέργειας.3. Χρησιμοποιεί κατά το μέγιστο δυνατό ανακυκλώσιμα υλι-

κά.4. Κάνει περιορισμένη χρήση μηχανημάτων, αν οι συνθήκες

του το επιτρέπουν.5. Η λίπανση και η φυτοπροστασία γίνονται με υλικά οργανικής προέλευσης,

που συνήθως παράγονται στο ίδιο το αγρόκτημα ή στην περιοχή (κλαδέματα, κοπριές κ.λπ.).

6. Εφαρμόζει την αμειψισπορά, τη συγκαλλιέργεια, τη χλωρή λίπανση και την κομποστοποίηση των οργανικών υπολειμμάτων του αγροκτήματος.

7. Προτιμά αυτόχθονες ποικιλίες.

Το αποτέλεσμα της εφαρμογής της βιολογικής γεωργίας έναντι της συμβατικής είναι:1. Η έλλειψη ρύπανσης του εδάφους και των υπογείων νερών από τα αγροχη-

μικά.2. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η οποία αποτελεί παράγοντα ισορροπίας

των οικοσυστημάτων.3. Η διατήρηση της διάρθρωσης και των ισορροπιών των μικροοργανισμών

του εδάφους.4. Η μείωση της εκχύλισης ορυκτών στοιχείων χάρη στον ενισχυμένο ρόλο που

προσδίδεται στην οργανική ύλη.5. Η χρήση τοπικών φυσικών πόρων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κατ’

επέκταση η μείωση του βαθμού εξωτερικής εξάρτησης για τη γεωργία.

Το 1992 η ΕΟΚ ψήφισε τον κανονισμό 2092/91 που αποτέλεσε και το καθοριστικό βήμα για την επίσημη αναγνώριση της βιοκαλλιέργειας σε ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο. Το νομοσχέδιο για την βιοκαλλιέργεια έχει ψηφισθεί και από την κυπριακή Βουλή τον Δεκέμβριο του 2001.

Στην Κύπρο οι πρώτες προσπάθειες βιο-καλλιεργητών άρχισαν το 1986 σε αμπέ-λια της περιοχής των κρασοχωριών της επαρχίας Λεμεσού. Από το 2001, με την ψήφιση νομοθεσίας και εφαρμογή προγραμ-μάτων επιδότησης, παρατηρήθηκε αύξηση στον αριθμό των γεωργών που ασχολούνται με τη βιολογική γεωργία. Σήμερα έχουμε περίπου 500 παραγωγούς που παράγουν βιολογικά προϊόντα. Κύριες καλλιέργειες είναι η ελιά, τα αμπέλια (επιτραπέζια και οινοποιήσημα), τα σιτηρά, εσπεριδοειδή, αρωματικά φυτά, οπωροφόρα δέντρα, λαχανικά κ.ά. Τα επιτραπέζια σταφύλια βιολογικής παραγωγής εξάγονται σχεδόν στο σύνολο τους.

Από πλευράς κράτους υπάρχει πρόγραμμα επιδότησης των παραγωγών που ασχολού-νται με τη βιολογική παραγωγή. Δυστυχώς όμως οι διαδικασίες που ακολουθούνται για την πληρωμή των παραγωγών είναι τόσο χρονοβόρες που οι παραγωγοί στο τέλος απογοητεύονται. Η όλη πολιτική του κράτους είναι αποτρεπτική στο να προωθήσει πα-ραγωγούς να ασχοληθούν με τη βιολογική παραγωγή.* H Ιωάννα Παναγιώτου είναι βιολόγος-οινοποιός

4� • ΔΗΩ

Ποσοτικά στοιχεία για τη βιολογική αμπελοκαλλιέργεια

Η συνολική έκταση στη βιολογική γεωργία ανέρχεται σε 23.355 στρέμ-ματα, ποσοστό 1,75% σε σχέση με τη συνολική καλλιεργούμενη έκταση. Η συνολική έκταση αμπελιών στη βιολογική γεωργία ανέχεται στα 1.744 στρέμματα (ποσοστό που αντιστοιχεί στο 7,06% της συνολικής βιοκαλ-λιεργούμενης έκτασης), τα οποία επικεντρώνονται κυρίως στην επαρχία Λεμεσού (1.436,2 στρ.) και στην επαρχία Πάφου (249,6 στρ.).

Στην επαρχία Λεμεσού οι οινοποιήσιμες ποικιλίες επικεντρώνονται κυρίως στην περιοχή των χωριών Άγιος Αμβρόσιος, Πάχνα, Όμοδος και Άρσος, ενώ οι επιτραπέζιες ποικιλίες στα χωριά Πισσούρι, Αλέκτωρα, Παραμάλι και Αυδήμου. Στην Επαρχία Πάφου απαντώνται κυρίως οινοποιήσιμες ποικιλίες στην περιοχή των χωριών Λεμόνα, Χούλου, Λετύμπου και Στατός.

Στους παρακάτω πίνακες παρατίθενται οι εκτάσεις, κατά ποικιλία, που καλύπτονται με αμπέλια, τόσο για την επαρχία Λεμεσού όσο και για την επαρχία Πάφου.

Γεωργική επαρχία Καλλιεργούμενο είδος

Καλλιεργούμενη ποικιλία

Καλλιεργούμενη έκταση (στρέμ.)

Λεμεσός Αμπέλι Black Emerald 3,3

Λεμεσός Αμπέλι Chardonnay 7,7

Λεμεσός Αμπέλι Merlot 67,0

Λεμεσός Αμπέλι Αγιωργίτικο 15,6

Λεμεσός Αμπέλι Αλικάντε 2,7

Λεμεσός Αμπέλι Βέρικο 15,0

Λεμεσός Αμπέλι Βικτώρια 3,0

Λεμεσός Αμπέλι Διάφορα 20,0

Λεμεσός Αμπέλι Καμπερνέ 93,3

Λεμεσός Αμπέλι Καρινιάν 9,3

Λεμεσός Αμπέλι Κρενάς 36,2

Λεμεσός Αμπέλι Μαλάγα 24,5

Λεμεσός Αμπέλι Μαραθεύτικο 13,8

Λεμεσός Αμπέλι Μαύρο 229,9

Λεμεσός Αμπέλι Ξυνιστέρι 94,5

Λεμεσός Αμπέλι Όφθαλμο 14,5

Λεμεσός Αμπέλι Σιράζ 34,8

Λεμεσός Αμπέλι Σουλτανίνα 741,7

Λεμεσός Αμπέλι Σουπίριορ 8,4

Λεμεσός Αμπέλι Φράουλα 0,9

ΣΥΝΟΛΟ 1.436,2

Πάφος Αμπέλι Εγιάτ 10,4

Πάφος Αμπέλι Καμπερνέ 41,2

Πάφος Αμπέλι Λευκάδα 1,3

Πάφος Αμπέλι Μαραθεύτικο 3,7

Πάφος Αμπέλι Ματτάρο 2,6

Πάφος Αμπέλι Μαύρο 97,3

Πάφος Αμπέλι Μερλότ 24,2

Πάφος Αμπέλι Ξυνιστέρι 31,0

Πάφος Αμπέλι Όφθαλμο 5,4

Πάφος Αμπέλι Ρίσλινκ 9,4

Πάφος Αμπέλι Σαρντονέ 6,7

Πάφος Αμπέλι Σιράζ 16,4

ΣΥΝΟΛΟ 249,6

Τα στατιστικά στοιχεία αναφέρονται στο τέλος του 2007. Πηγή: Τμήμα Γεωργίας του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περι-βάλλοντος

Το πρώτο κυπριακό κρασί από πιστοποιημένα στα-φύλια βιολογικής καλλιέργειας, προϊόν της Ι.Π. ΓΑΙΑ Οινοτεχνική, κυκλοφόρησε το 1992.

Σήμερα πέντε από τα τοπικά οινοποιεία της Κύπρου (σε σύνολο 57 οινοποιείων) έχουν στη σειρά των προϊόντων τους έστω και ένα κρασί από σταφύλια βιολογικής καλλιέργειας. Πρόκειται για τα οινοποι-εία Ι.Π. ΓΑΙΑ Οινοτεχνική στον Άγιο Αμβρόσιο, Οινο-ποιείο Λαμπούρης στις Κάτω Πλάτρες, Οινοποιείο Λινός στο Όμοδος, Οινοποιείο Χατζηαντωνάς στην Παρεκλησιά και το οινοποιείο στο μοναστήρι της Χρυσορρογιάτισσας.

Ο κυπριακός αμπελώνας συρρικνώνεται

Ο μοναδικός κυπριακός αμπελώνας συρρικνώνεται δραματικά, αλλάζοντας το τοπίο. Ταυτόχρονα η Κύπρος ερημοποιείται με γρήγορους ρυθμούς.

Το υπουργείο Γεωργίας καλείται να προβεί στην υιοθέτηση μέτρων για αντιμετώπιση της απερή-μωσης και η προστασία του κυπριακού αμπε-λώνα, μαζί με τη στροφή των αμπελουργών στη βιοκαλλιεργεία, ειδικά στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές, αποτελεί ένα τέτοιο μέτρο.

Η διατήρηση και συντήρηση των αναβαθμίδων (ξερολιθιών) και η μείωση της χρήσης των φυτο-φαρμάκων θα βοηθούσαν πολύ στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας.

Επίσης, η μετατροπή του αμπελώνα μεγάλων περι-οχών (π.χ. κρασοχώρια Λεμεσού, Πιτσιλιά κ.ά.) σε βιολογική καλλιέργεια μπορεί να δώσει εξαγωγικό πλεονέκτημα και τουριστικό προσανατολισμό στις συγκεκριμένες περιοχές.

Η ιστορικότητα, η μοναδικότητα των κυπριακών ποικιλιών, η ποιότητα των κυπριακών κρασιών και η βιοκαλλιέργεια θα μπορούσαν να λειτουργή-σουν υποστηριχτικά στη διατήρηση του κυπριακού αμπελώνα και στη διατήρηση του περιβάλλοντος, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην αύξηση του ει-σοδήματος του αμπελουργού αλλά και του οινο-ποιού.

ΔΗΩ • 43

44 • ΔΗΩ

επιλεγμένη καλλιέργεια και διατίθεται στην αγορά μετά από ωρίμανση τουλάχιστον 2 μηνών, μέσα σε δοχείο με άλμη, ώστε να αποκτήσει τα οργανολη-πτικά χαρακτηριστικά εκείνα τα οποία την κάνουν περιζήτητη. Η φέτα «Τριφύλλι» είναι υψηλής βιο-λογικής αξίας προϊόν, με καθαρό λευκό χρώμα, με υψηλή και σταθερή ποιότητα και κυκλοφορεί στην κλασική συσκευασία των 16 σε λευκοσιδηρό δοχείο με άλμη, σε συσκευασία σε κενό αέρος (vacuum), καθώς και σε πρακτική συσκευασία με άλμη των 400 γρ. η οποία περιέχει δύο κομμάτια έτοιμα για σερβίρισμα. Η βιολογική φέτα «Τρι-φυλλι» συνοδεύει κάθε γεύμα, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε σαλάτες, πίτες, σουφλέ ή και σκέτη με ελαιόλαδο και ρίγανη.

Πληροφορίες: Βιολογική Τυροκομική «Τριφύλλι» ΕΠΕ, τηλ: 210-25.91.337, 210-38.21.587, φαξ: 210-25.91.680, 210-25.91.183 ή στην ηλ. διεύθυνση info@trifilli.gr, και στην ιστοσελίδα www.trifilli.gr

Επιμέλεια: Ελευθερία Γεωργιάδη

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ ΓΑΛΑ από την ΕΒΟΛ-ΕΑΣ ΒΟΛΟΥ

Eνα ακόμα προϊόν έρχεται σήμερα να προσθέσει στη σειρά των βιολογι-κών προϊόντων της η γαλακτοβιομηχανία ΕΒΟΛ, μία από τις πρώτες που

ασχολήθηκαν με την παραγωγή βιολογικών γαλα-κτοκομικών προϊόντων. Το φρέσκο βιολογικό γάλα αγελάδος, που κυκλοφορεί σε γυάλινη φιάλη και σε χάρτινη συσκευασία, προέρχεται από πιστοποιημένες μονάδες της περιοχής της Μαγνησίας, οι οποίες ελέγχονται αυστηρά τόσο από τη γαλακτοβιομηχανία

όσο και από τις εταιρίες πιστοποίησης και τηρούν όλες τις απαιτούμενες προδιαγραφές. Με ιστορία 60 και πλέον χρόνων η ΕΒΟΛ, η γαλακτο-βιομηχανία της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Βόλου, συνεχίζει να προσφέρει στους Έλληνες κατανα-λωτές καινοτόμα βιολογικά προϊόντα φτιαγμένα με μεράκι, με πίστη στην παράδοση και με την ποιότητα και τις προδιαγραφές (HACCP) που απαιτεί η σημερινή κοινωνία.

Πληροφορίες: Τηλ.: 24210-95095 και στο φαξ 24210-95275 ή στην ηλ. διεύ-θυνση evol@easvolou.gr

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΖΥΜΑΡΙΚΑ από την «ΕΚ ΦΥΣΕΩΣ»

Η οικογενειακή επιχείρηση της Παρασκευής Τράντου-Χατζή, στεγάζεται σε έναν όμορφο χώρο, φτιαγμένο με μεράκι και όρεξη, στο Κεφαλάρι Καστοριάς. Η εταιρεία «ΕΚ ΦΥΣΕΩΣ» επιλέγει τις καλύτερες πρώτες ύλες από τη μακεδονική γη, με βάση τις παραδοσιακές συνταγές του τόπου αυτού, και προσφέρει φυσικά βιολογικά προϊόντα, ζυμωμένα με αγάπη. Τα βιολογικά ζυμαρικά της εταιρείας «ΕΚ ΦΥΣΕΩΣ» διατίθενται σε συσκευασία 400 γρ. και μπορούν να ικανοποιήσουν κάθε γούστο, αφού περιλαμβάνουν: Πέτουρα, χυλοπίτες με αυγά, χυλοπίτες ολικής, χυλοπιτάκι, κους-κους, τραχανά γλυκό αλευρίσιο, τραχανά ξινό αλευ-ρίσιο, τραχανά γλυκός σταρένιο, τραχανά ξινό σταρένιο.

Πληροφορίες: τηλ.: 24670-72171 και το φαξ: 24670-72128

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΦΕΤΑ από την ΤΡΙΦΥΛΛΙ ΕΠΕ

Ενα γευστικό βιολογικό προϊόν η φέτα «Τριφύλλι», παρασκευάζεται από αιγοπρόβειο γάλα, πυτιά και

ΔΗΩ • 45

ΠΑΡΘΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ από τους ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΕΛΑΙΩΝΕΣ ΔΗΜΑ

Στο Ελληνοχώρι Κορινθίας, σε μια περιοχή με εκπληκτική θέα στον Κορινθιακό κόλπο και με ιδανικές εδαφοκλιματικές συνθήκες, μια οικογένεια εδώ και 3 γενιές ασχολείται με την καλλιέργεια της ελιάς και ειδικότερα με την ποικιλία «Μανάκι».

Ο ελαιόκαρπος συλλέγεται με τα χέρια, προσε-χτικά και με σχολαστικότητα, τοποθετείται μέσα σε καθαρά πλαστικά κιβώτια για να αερίζεται και μέσα σε 24 ώρες γίνεται η «εν ψυχρώ» έκθλιψη του ελαιολάδου. Το αποτέλεσμα είναι ο πολύτιμος αυτός χυμός της ελιάς να είναι ένα «εξαιρετικό» παρθένο ελαιόλαδο, που διατηρεί όλα του τα θρεπτικά συστατικά και τις ευεργετικές του ιδιότητες. Στη συνέχεια το ελαιόλαδο τοποθετείται σε ειδικές ανοξείδω-τες δεξαμενές που το διατηρούν αναλλοίωτο μέχρι την ώρα της εμφιάλωσης. Το ελαιόλαδο «Βιολογικοί Ελαιώνες Δήμα» τα τελευταία 3 χρόνια τυποποιείται σε συσκευασίες 500 ml,750 ml και 5 Lt. Διατίθεται σε επιλεγμένα

καταστήματα σε όλη την Ελλάδα, ενώ τον τελευταίο χρόνο εξάγεται και στη Γερμανία, σε αλυσίδες βιολογικών σούπερ μάρκετ, όπου γνωρίζει ιδιαίτερη επιτυχία.

Πληροφορίες: τηλ.: 6972714017 και 27420-34976r

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΚΡΑΣΙ από τον ΣΟΦΟΚΛΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Ακολουθώντας τα βήματα του Διονύσου, ο αμπελουργός Σοφοκλής Παπαϊωάννου, εγκατεστημένος στο Μαλαντρένι Αργολίδας, ακολουθώντας τα βήματα του Διονύσου, μετέ-φερε την αγάπη του για το κρασί, μέσα σε ένα απόλυτα φυσικό περιβάλλον βιοκαλλιέργειας. Το όραμα για την καλλιέργεια και παραγωγή αγνών προϊόντων, και ιδιαίτερα του κρασιού, μόνο με τα φυσικά τους στοιχεία τον ώθησε στη βιολογική γεωργία. Έτσι, σήμερα ο αγρό-της και αμπελουργός Σ. Παπαϊωάννου παράγει από τους ιδιόκτητους αμπελώνες του και στη συνέχεια οινοποιεί κρασί ερυθρό (αγιωργίτικο) και λευκό (σαββατιανό/ροδίτη). Πληροφορίες: τηλ.: 6937- 047.950

BOYTHMATA BIOFEDON από την ΦΑΙΔΩΝ Α.Ε.

Π λ ε ξ ο υ δ ά -κια κανέλας, πλεξουδάκια πορτοκαλιού, κουλουράκια μελιού και μου-στοκούλουρα με σουσάμι , όλα προϊόντα βιολογικής καλ-λιέργειας, είναι η ν έ α σ ε ι ρ ά β ο υ τ η μ ά τ ω ν που προσφέρει στον σύγχρονο καταναλωτή η βιομηχανία ζαχαροπλαστικής «ΦΑΙΔΩΝ Α.Ε.» κάτω από την επωνυμία «BIOFEDON». Οι τέσσερις γεύσεις στις οποίες προσφέρονται τα βιολογικά κουλουράκια BioFedon προσφέρονται στην αγορά σε δύο δια-φορετικούς τύπους συσκευασιών: σε σακούλα 200 γρ. και σε διάφανο κουτί 250 γρ., προκειμένου να ικανοποιήσουν τα πρότυπα υγιεινής διατροφής και ποιότητας του σημερινού, απαιτητικού, καταναλωτή.

Πληροφορίες: ΦΑΙΔΩΝ Α.Ε., Νέα Σάντα, 61 100 Κιλκίς, τηλ: 23410-64820, φαξ: 23410-64824, αλλά και στην ιστοσελίδα: www.fedon.gr.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΨΩΜΙ από το ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟ «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ»

Στο Ωραιόκαστρο της Θεσσαλονίκης, δίπλα στο δημοτικό σχολείο βρίσκεται το αρτοποιείο με το φιλόξενο όνομα «Αρχονταρίκι». Εκεί, ο

Σπύρος Χα-ραβόπουλος παρασκευ -άζε ι καθη -μερινά ψωμί από σιτάρια β ιολογ ικής καλλιέργειας, τόσο ολικής α λ έ σ ε ω ς όσο και με προζύμι. Ένα ψωμί υγιεινό, αλλά και εξαι-

ρετικά εύγευστο, που με την ποιότητά του έχει κερδίσει τους καταναλωτές όχι μόνο της πόλης αλλά και των γύρω περιοχών.

Πληροφορίες: τηλ: 2310-696.604

4� • ΔΗΩ

ΚΕΡΚΥΡΑ: ΒΙΟΓΩΝΙΑ4ï E.Ï. Ëåõêßìçò (Âñõþíçò), Ä. Á÷éëëåßùí, τηλ: 26610-47515

ΚΟΡΙΝΘΟΣ: ΑΜΑΛΘΕΙΑΑδειμάντου 38, τηλ: 27410-75170

ΚΟΜΟΤΗΝΗ: ΒΙΟΠΑΡΑΔΟΣΗΚούλογλου 2-4, τηλ: 25310-71888

ΛΑΜΙΑ: ΒΙΟΖΗΝÑïæÜêç ÁããåëÞ 51, τηλ: 22310-21753

ΛΙΒΑΔΕΙΑ: 4 ΕΠΟΧΕΣΣοφοκλέους 43, τηλ: 22610-89511

ΜΥΤΙΛΗΝΗ: ΒΙΟΟΑΣΗΧρυσομαλλούσης 2Α, τηλ: 22510-45905

ΜΥΚΟΝΟΣ: ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ-ΠΡΟΪΟΝΤΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣΝικ. Καλογερά 24, τηλ: 22890-24659

ΠΑΤΡΑ: ΠΕΙΡΑΝ ΠΑΤΡΑ ΕΠΕÊïñßíèïõ 125, τηλ: 2610- 420303

ΠΕΛΛΑ: ΒΙΟΜΑΚ Ριζάρι Έδεσσας, τηλ: 23810-91342

ΡΕΘΥΜΝΟ: ΒΙΟΤΟΠΟΣ Λεμονιά 4, τηλ: 28310-51779

ΧΑΝΙΑ: ΚΤΗΜΑ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΚυδωνίας 144, τηλ: 28210-36009

ΧΑΝΙΑ: ΓΑΙΑ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ Π.Ε.Δημητρακάκη 2, τηλ: 28210-28783

ΧΑΝΙΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΓΟΡΑΑκρωτηρίου 80, τηλ. 28210 69727

ΧΑΝΙΑ: ΒΙΟΚΟΣΜΟΣΑναγνώστου Γογονή 155, τηλ. 28210 36495

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Αμπελόκηποι ΕΝ ΒΙΟΕπτανήσου 32, τηλ: 2310- 737807Α. Τούμπα: ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣΕπιδαύρου 9, τηλ: 2310- 328513, 948498Κ. Τούμπα: ΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣΣερρών 2, τηλ: 2310- 933176Καλαμαριά: GREEN HOUSEΠόντου 91, τηλ: 2310-443794, 756581Πανόραμα: ΒΙΩΡΑΜΑΙασονίδου 4, τηλ: 2310-332003Περαία: GREEN HOUSEΙωνίας 9Α, τηλ: 23920-21271

ΑΓΡΙΝΙΟ: ΠΕΙΡΑΝ ΑΓΡΙΝΙΟ ΕΠΕÐÜíïõ Óïýëïõ 16, τηλ: 26410-58064

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ: ΒΙΟ-ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗÁßíïõ 98, τηλ: 25510-29716

ΓΥΘΕΙΟ: ΕΥ ΖΗΝÂáó. Ãåùñãßïõ Â & ÊÜóôïñïò, τηλ: 27330-23945

ΗΡΑΚΛΕΙΟ: ΒΙΟΑΓΟΡΑΑλμυρού 166, τηλ: 2810 228121

ΙΩΑΝΝΙΝΑ:: ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣΝ. Ζέρβα 53, τηλ: 26510 66001

ΚΑΛΑΜΑΤΑ: ΒΙΟ ΖΗΝΚων/νου Γεωργούλη 6, τηλ: 27210-96770

ΚΑΡΔΙΤΣΑ:: ΕΥΕΞΙΑΚουμουνδούρου 40, τηλ: 24410 70049

ΚΕΡΚΥΡΑ: ΟΙΚΟΖΩΗ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ Π.E.1. Ι. Θεοτόκη 104, τηλ: 26610-492942. Δελβινιώτη 6-8, τηλ: 26610-49294

ΚΑΤΩ ΠΕΥΚΗ: ΒΙΩΡΑΜΑΕλ. Βενιζέλου 4, τηλ: 210-3248858

ΚΟΥΚΑΚΙ; PASSIFLORAΒεϊκου 53, Κουκάκι, τηλ.: 210-9244620

NΕΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ: ΒΙΩΡΑΜΑΣτ. Καραγιώργη 7, τηλ: 210-2759904

ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ: ΒΙΟΠΟΛΙΣΑγ. Σοφίας 5, τηλ: 210-2796011

ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΒΙΟCENTER Tσαμαδού 71, τηλ: 210-4137700

ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: ΓΩΝΙΑΠίνδου 11, τηλ: 210-5713988

ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ: ΔΗΜΗΤΡΑ 25ης Μαρτίου & Kεφαλληνίας 73, τηλ: 210-5066410

ΑΘΗΝΑ - κέντρο: ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Αν. Mεταξά 13-15, Εξάρχεια, τηλ: 210-3847766

ΑΝΟΙΞΗ: ΛΩΤΟΣ Λ. Μαραθώνος 49, τηλ: 210-8143375

ΑΝΩ ΓΛΥΦΑΔΑ: ΦΙΛΟΙΚΟΑρχιπελάγους 4, τηλ. & φαξ: 210 9601645

ΑΧΑΡΝΑΙ: ΗΤΑΝ ΚΑΙΡΟΣ Λ. Θρακομακεδόνων 47, τηλ: 210-2432976

ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ: ΑΓΝΗ ΓΗΛεωφ. Πεντέλης 104, τηλ. 210-8104825

ΓΕΡΑΚΑΣ: ΑIΘΕΡΙΟΜαραθώνος 176, τηλ.: 210 6615610

ΓΛΥΦΑΔΑ: ΒΙΟΜΑΡΚΕΤ ΚΑΜΠΟΣ Α.Ε.ÁñôÝìéäïò 9, τηλ: 210-8985304

ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ:: ΦΙΛΟΙΚΟ Μ. Αντύπα 84, τηλ: 210 9916107

Τα ελεγχόμενα από τη ΔΗΩ καταστήματαστην Αττική...

... στην περιφέρεια

Αγορές βιοκαλλιεργητώνΑΘΗΝΑ

ΔευτέραΚηφισιά: Τέρμα Χαριλάου Τρικούπη

(απέναντι από το Νεκροταφείο)N. Σμύρνη: Λ. Συγγρού έξω από το

Ιωσηφόγκλειο ΙδρυμαΧαϊδάρι: Οπισθεν νέου δημαρχείουΠεριστέρι: Κουτρουμπούση & Δημοσθέ-

νους (δίπλα στην παιδική χαρά)

ΤρίτηΝέο Ηράκλειο: Ελ. Βενιζέλου (Γήπεδο

Τυφώνα)Κορυδαλλός: Πλ. Ελευθερίας

ΤετάρτηΓλυφάδα: Πλ. ΞενοφώντοςΗλιούπολη: Μαρίνου Αντύπα (απέναντι

από το ΙΚΑ)Χαλάνδρι: Ιωαννίνων & Τυμφρηστού

ΠέμπτηΓέρακας: στα μέσα της Λ. Εθνικής Αντι-

στάσεωςΠ. Φάληρο: Αμφιθέας, Ναϊάδων και

ΖαΐμηΘρακομακεδόνες: Πλατεία Αλμπα-

νέλα

Παρασκευή Χολαργός: Σύρου (δίπλα στο Δημαρ-

χείο)Καισαριανή: Αλσος (πίσω από το

γήπεδο Νήαρ Ηστ)Κολωνάκι: ώρες 9.00-13.00 Πλ. Δε-

ξαμενής

Σάββατο Βούλα: ώρες 9.00-14.00 Σωκράτους

και Παπάγου 2Κάτω Πατήσια: ώρες 9.00 - 14.00

Πάτμου και Καραβία (Κατάληψη)Πόρτο Ράφτη: Δίπλα στο Γυμνάσιο και

απέναντι από την Αγ. Μαρίνα, 9.00-14.00 (έως 14 Σεπτεμβρίου).

ΚυριακήΠόρτο Ράφτη: Δίπλα στο Γυμνάσιο και

απέναντι από την Αγ. Μαρίνα, 9.00-14.00 (έως 14 Σεπτεμβρίου).

ΔΗΩ • 4�

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΤρίτηΠεραία: ώρες 8.00 -14.00 Φιλλελήνων

& Ανθέων, ΤετάρτηΚαλαμαριά: ώρες 8.00 -14.00 Εκκλησία

Αγ. Παντελεήμονα, ΠέμπτηΝεάπολη: ώρες 8.00 - 14.00 Δημαρχείο

Νεάπολης, Καλλίδου & Παπάγου.Σάββατο Καλαμαριά: ώρες 8.00 - 14.00 στο

πρώην στρατόπεδο Σκόνδρα

ΝΟΜΟΣ ΠΕΛΛΑΣΤρίτη - Αριδαία: ώρες 17.00 -21.00 Φιλ-λελήνων & Ανθέων,

ΝΟΜΟΣ ΛΑΡΙΣΑΣΠαρασκευή - Νεάπολη Λάρισας: ώρες 11.00 -14.30 Σκεπαστή Αγορά.

ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣΤρίτη - Βόλος: ώρες 12.00 -17.00 Απέναντι από τη Νέα Ψαραγορά.

ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝΤετάρτη - Τρίκαλα: ώρες 9.00 -14.00 Πλησίον ΟΤΕ.

ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥΔευτέρα - Ηράκλειο: ώρες 12.00 -18.00 Πάρκο Γεωργιάδη.

Αγορές βιοκαλλιεργητών

Ο Σύλλογος Βιοκαλλιεργητών Λαϊκών Αγορών Αττικής (ΣΥ.ΒΙ.Λ.Α.Α.) καλεί τους

πιστοποιημένους παραγωγούς από τη ΔΗΩ, οι οποίοι φέρουν

και τα αντίστοιχα πιστοποιητικά προϊόντος, να πλαισιώσουν τις βιολογικές λαϊκές αγορές που διοργανώνονται στην Αθήνα

και σε δήμους της Αττικής. Για περισσότερες πληροφορίες στο

τηλ. του Συλλόγου 6945.263929

Οι απογευματινές λαϊκές βιολογικών προϊό-ντων της Αθήνας λειτουργούν τη χειμερινή περίοδο μεταξύ των ωρών 14.30-17.30 και τη θερινή περίοδο μεταξύ των ωρών 16.30-19.30.

Ο Σύλλογος Βιοκαλλιεργητών Λαϊκών Αγορών Αττικής (ΣΥ.ΒΙ.Λ.Α.Α.) καλεί τους πιστοποιημένους παραγωγούς

από τη ΔΗΩ, οι οποίοι φέρουν και τα αντίστοιχα πιστοποιητικά προϊόντος, να

πλαισιώσουν τις βιολογικές λαϊκές αγορές που διοργανώνονται στην Αθήνα και σε δήμους της Αττικής. Για περισσότερες πληροφορίες στο τηλ. του Συλλόγου

6945.263929

4� • ΔΗΩ

ΑΓΓΕΛΙΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

Παραγωγός κρασιού από πιστοποιημένα σταφύλια βιολογικής γεωργίας πωλεί 20 τόνους cabernet sauvignon σε εξωτερικό και εσωτερικό.Τηλ.: 6982999389. Διατίθεται βιολογικό αγουρέλαιο, έξτρα παρθένο, οξύτητας 0.15 ονομασία προελεύσεως Ζακύνθου 20 τόνοι.Τηλ.: 26950 92284 – fax 26950 92285 κιν. 6977206194. Ζητούνται βιολογικά αιθέρια έλαια και από εσπεριδοειδή και από άνθη.Τηλ.: 22710 41217 & 6977940876 (15:00 – 17:00 ). Πωλούνται ζωοτροφές (μηδική, καλαμπόκι) και κηπευτικά εποχής. Πληροφορίες: Λώλος Σπύρος, τηλ.: 6945863410 Η Αναπτυξιακή Επιχειρηματική Αμαρίου, πωλεί 1 τόνο βιολογική ρίγανη, παραγωγής 2008, πληροφορίες κύριος Σημαντήρης, τηλ.: 28330-20002.

ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ αναζητά η γαλλική εταιρεία Mint-e Health Laboratories, από το Cassis. Επικοινωνία: Victoria Nalin. Email vnalin@mint-elabs.com, www.minte-elabs.com

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ αναζητά η ελβε-τική εταιρεία Ithaca GmbH, από την Celerina. Επι-κοινωνία: Martin A.Spaeth. Email martin.spaeth@ithaca.ch

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΠΟΛΗ αναζητά η ιταλική εται-ρεία Apicoltura Valentini, από το Sansepolcro. Επι-κοινωνία: Marco Valentini. Τηλ +39 0575 740922 . Email bioapi@tin.it

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΜΟ αναζητά η εταιρεία Dr.Hoppe Bio-Catering από το Kassel της Γερμανίας. Επικοινωνία: Dr. Harald Hoppe.Email hoppe@bio-catering.de, www.bio-catering.de

ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ (π.χ. χυμό τομά-τας) αναζητά η γερμανική εταιρεία Pulte GmbH & Co.KG, από το Prien. Επικοινωνία: Doris Pulte. Email Doris.pulte@pulte.de, www.pulte.de

ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ αναζητά η γερμανική εταιρεία Medousa, από το Laufen. Επι-κοινωνία: Ernst Stoeger-Helle. Email Stoeger-helle@freenet.gr

ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ αναζητά η ρωσική εταιρεία Saimaa, από το Kostroma. Επικοι-νωνία: Natalia Zabegae. Email zabegaeva@saimaa.ru, www.saimaa.ru

ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ αναζητά η σουηδική εταιρεία Fontana, από το Tyresoe. Επικοι-νωνία: Loizos Papadopoulos. Email loizos@fontanafood.se, www.fontana.se

ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΧΥΜΑ, για ανα-συσκευασία στη Ρωσία, αναζητά η εταιρεία Organic Corporation, από τη Μόσχα. Επικοινωνία: Andrey Kryshko. Email kryshko@organic-corp.ru, www.organic-corp.ru

ΔΙΑΦΟΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ για εισαγωγή στη Σερβία αναζητά η Σερβική εταιρεία Serbian Financial Capital, από το Βελιγράδι. Επικοινωνία: Branko Cicic. Email Branko.cicic@gmail.com

ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ, ελαιοκράμβη για ζωοτροφή, ανα-ζητά η Δανεζική εταιρεία Organic Denmark. Επικοι-νωνία: Henrik Klove.Email hkk@dlg.dk

ΚΡΑΣΙ ΚΑΙ ΧΥΜΟ ΣΤΑΦΥΛΙΟΥ ΜΕ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ NOP αναζητά η Ιταλική εταιρεία Le terre di San Giorgo από το Mazara del Vallo. Επικοινωνία: Tony Gandolfo. Email www.leterredisangiorgo.com,info@ leterredisangiorgo.com

ΜΕΛΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ για συσκευασία και διάθεση στη Γερμανία αναζητά η γερμανική εταιρεία Euro Group. Επικοινωνία: I. Fotiadis. Τηλ +49 841 980363, fax +49 841 9712475.

ΣΤΑΦΙΔΑ αναζητά η γαλλική εταιρεία Brioches Sicard από την Sainte Hermine. Επικοινωνία: Jean-

Marc Gillet. Email jeanmarc.gillet@briochesicard.com, www.briochesicard@com

ΣΤΑΦΙΔΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΞΗΡΟΥΣ ΚΑΡΠΟΥΣ αναζητά η τσεχική εταιρεία Trias, από το Chrudim. Επικοινωνία: Petra Zemanova Lhotkova.Email zemanova.lhotkova@triascr.cz, www.triascr.cz

ΤΣΑΪ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ (SIDERITIS), με πιστο-ποίηση άγριας συλλογής, σε ποσότητα 50-100 Kg αναζητά η Αυστριακή εταιρεία Bio King από το Hopfgarten. Επικοινωνία: Karin Perlinger. Email perlinger@bioking.at, www.bioking.at.

ΤΣΑΪ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ (SIDERITIS), με πιστοποί-ηση άγριας συλλογής, συλλογής 2007 αναζητά η Γερμανική εταιρεία Mount Athos, η οποία επιθυμεί να απορροφήσει και την συλλογή του 2008. Επικοινωνία: Heinrich Otte. Τηλ: 0441 3801203. Email info@mountathos.de, www.mountathos.de.

ΧΑΛΟΥΜΙ αναζητά το εστιατόριο Piccolo Paradiso (βιολογικό εστιατόριο) από το Αμβούργο της Γερμανίας. Επικοινωνία: Peter Kuehn. Email Piccolo-paradiso@alice-dsl.net

Βιολογικά προϊόντα για εξαγωγή στην Τσεχία ζητάει η τσεχική εταιρεία Anhellas sro. Επικοινωνία (στα ελληνικά): Ιακωβίδης Δημήτριος, NaDubince 52, Praha, Vychod. Τηλ: 6945 129474, 00420 772827384, email: iak.bioagora@email.cz

ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ Πωλείται μη δασική έκταση 385 στρεμμάτων στις Κροκεές Λακωνίας πάνω στο κεντρικό δρόμο Κροκέων – Λαγίου κατάλληλο για πάσης φύσεως βιολογική καλλιέργεια. Με δυνατότητα γεώτρησης. Τιμή 1.700.000 €. Τηλ. : 210 8678202 & 6977905256, κα Καρατσόλη.

ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΝΤΑΙ Ενοικιάζεται επίπεδο ενιαίο αγροτεμάχιο στην περιοχή ΤΕΙ Μεσολογγίου, 140 στρέμματα, με γεώτρηση και αποθήκη. Η γη είναι κατάλληλη για βιολογική καλλιέργεια, καθώς δεν έχει ραντιστεί τα τελευταία 8 χρόνια. Τηλ.: 210-6411059, 210-6524569.

ΔΙΑΦΟΡΑ Γραφίστας αναλαμβάνει σχεδιασμό λογότυπου, εντύπων, φυλλαδίων, συσκευασίας, ετικετών, διαφημίσεων, και πάσης φύσεως γραφιστική εργασία. τηλ.: 211 1112116, κιν.: 6995143718.

Αξιολάτρευτα σκυλάκια , από μαμά λυκοσκυλίνα και μπαμπά εξαιρετικά μεγαλόσωμο Ελληνικό ποιμενικό, ψάχνουν για σπίτι. Επικοινωνία: 6946061811.

www.cannibal.gr

www.dionet.gr/ecofestival

12η ΕΚΘΕΣΗΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ & ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ • ΗΜΕΡΙΔΕΣ• ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ • ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ • ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ • ΓΕΥΣΙΓΝΩΣΙΑπροϊόντα βιολογικής γεωργίας & βιολογικής κτηνοτροφίας οικολογικά καλλυντικά οικολογικά ρούχα & οικολογικά είδη σπιτιούέμποροι - εισαγωγείς - καταστήματα βιολογικών προϊόντων παραγωγοί βιολογικών προϊόντων εισροές για βιολογική γεωργία

ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αγροτουρισμός περιβαλλοντικές & καταναλωτικές οργανώσεις εκδόσεις - τύπος

5-8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥΕκθεσιακό Κέντρο Helexpo Palace

Λ. Κηφισίας 39, Μαρούσι, Αθήνα

ΗΓΙΟΡΤΗΤΗΣΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣΓΕΩΡΓΙΑΣ

ΔιοργάνωσηΑθ. Διάκου 16, 117 42 ΑθήναΤ. 210 924 5577, F. 210 921 3235www.verticom.gr, info@verticom.gr

ΔΗΩΟργανισμός Ελέγχου & ΠιστοποίησηςΒιολογικών ΠροϊόντωνΑριστοτέλους 38, 104 33 Αθήνα Τ. 210 822 4384, F. 210 821 8117www.dionet.gr, info@dionet.gr