Click here to load reader
Upload
debbie
View
226
Download
10
Embed Size (px)
DESCRIPTION
งานปฏิบัติการกลางและชันสูตรโรค โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. เคมีคลินิก CLINICAL CHEMISTRY. Topic. ที่มาและความหมายของเคมีคลินิก ความสำคัญของการตรวจวิเคราะห์ทางเคมีคลินิก ประเภทของการตรวจวิเคราะห์ทางเคมีคลินิก. What is clinical chemistry ???. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
งานปฏบตการกลางและชนสตรโรค
โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม
คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
ทมาและความหมายของเคมคลนกความสำาคญของการตรวจวเคราะห
ทางเคมคลนกประเภทของการตรวจวเคราะหทาง
เคมคลนก
คอ การตรวจหาสารตางๆทอยในเลอด ปสสาวะ และสารนำ-าตางๆทมาจากรางกายของคนเราโดยใชวธทางเคม
สมยกอน- การตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการใชวธ manual เชน การตรวจหานำ-าตาลในเลอด ใชวธตม การตรวจหาสารบางชนด เชน เอนไซม ใชวธวดคาการดดกลนแสง โดยใช เครองวดการดดกลนแสง (spectrophotometer )
สมยกอน
ขอดของวธ manual- ตนทนตำา- ปจจบนยงคงใชในบางโรง
พยาบาล เชน โรงพยาบาลชมชน
ขอเสยของวธ manual - ใชเวลาในการตรวจวเคราะหนานทำาใหแพทยวนจฉยโรคไดลาชา- มความเสยงสงตอบคลากร- ระยะเวลาจำากด จำานวนจำากด
ปจจบน- การตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการมการนำาเทคโนโลยใหมๆ มาใช- อางองจากหลกการของวธ manual- เครองมอทใชในการตรวจวเคราะหเปนเครองวเคราะหอตโนมต
ขอดของเครองวเคราะหอตโนมต- ชวยใหแพทยวนจฉยโรคไดเรว
ข-น- ทำาไดหลายการทดสอบพรอมๆ
กน คร-งละมากๆ- ลดความเสยงของบคลากร
ขอเสยของเครองวเคราะหอตโนมต- ตนทนสง- ตองมการบำารงรกษาใหอยใน
สภาพทพรอมใชงานเสมอ
เพอชวยในการวนจฉยโรคเพอชวยในการตดตามผลการรกษาเพอตรวจกรองในกลมประชากรทไมม
อาการเพอการพยากรณโรคเพอการวจยทางการแพทยเพอตรวจสขภาพรางกาย
หนวยทใชรายงานผล
คาปกต(Normal Range)และคาวกฤต (Critical Value)
หนวยมาตรฐานทใชกนทวโลกคอ ระบบเมตรกทมชอวา The International System of Units หรอ SI Unit
หลกเกณฑโดยยอสำาหรบการรายงานคาของสารเคมในเลอดโดยใชระบบ SI มดงน-1. ปรมาตรใหรายงานเปนลตร (L) เชน ปสสาวะ 3 L หมายถง ปสสาวะจำานวน 3 ลตร
2. ความเขมขนของสารใหรายงานดงน-
2.1 นำ-าหนกหรอมวลตอลตร เชน g/l = กรมตอลตร mg/l = มลลกรมตอลตร
g/l = ไมโครกรมตอลตร mg/dl = มลลกรมตอเดซลตร
2.2 จำานวนสารตอลตร เชน mol/l = โมลตอลตร mmol/l = มลลโมลตอลตร mol/l = ไมโครโมลตอลตรmEq/l = มลลอคววาเลนซตอลตร
3. หนวยอนๆ เชนU/L = ยนตตอลตร
ตวอยาง- กลโคส 89 mg/dl อานวา???- โซเดยม 145 mmol/l อานวา???- แมกนเซยม 1.89 mEq/l อานวา??- เอนไซมอะไมเลส 150 U/L อานวา??
คาปกต (Normal Range) หรอคาอางอง (Reference Value) คออะไร?? คอคาของผลการทดสอบทไดจากลมประชากรทมสขภาพดไดเปนชวงคาปกต
คาวกฤต(Critical Value) คออะไร??คอคาผลการทดสอบทผดปกตของผปวย ทตองรบแจงแกแพทยโดยเรวทสดเพอใหวางแผนการรกษาไดทนทวงท
คาปกต (Reference Value)- ใชตดสนเบ-องตนวาปกตหรอผดปกต- ชวยในการวนจฉยโรค- เพอการวจยทางการแพทย
คาวกฤต (Critical Value)- เพอใหแพทยวางแผนการรกษาไดทนทวงท
คาวกฤต (Critical value) เปนผลการตรวจวเคราะหทมคาสงหรอตำากวาทอางองในระดบทมผลกระทบตอผปวยจนเปนอนตรายได
กำาหนดโดยแพทยรวมกบหองปฏบตการทเกยวของ
ตองรบแจงแพทยโดยดวน
การตรวจนำ-าตาลในเลอด (Fasting blood sugar,FBS)
การตรวจการทำางานของไต (Kidney function test)
การตรวจหาความผดปกตของเกลอแรและสมดลกรด-ดาง
(Electrolyte and Elements)การตรวจการทำางานของตบ(Liver function test,LFT)
การตรวจหาความผดปกตของไขมนในเลอด (Lipid profile)
การประเมนภาวะโรคหวใจ (Cardiac marker)
การตรวจภาวะโรคเกาต (Gout)การตรวจวเคราะหเหลกทสะสมในรางกาย (Iron)
การตรวจวเคราะหอนๆ
นำ-าตาลในเลอด = นำ-าตาลกลโคส (glucose)กลโคสเปนแหลงพลงงานทสำาคญทสดในการดำารงชวตกลโคสในเลอดไดมาจากอาหารและจากการเปลยนจากคารโบไฮเดรตทสะสมไวทตบ(ไกลโคเจน)
มฮอรโมนสำาคญทควบคมระดบกลโคสในเลอด คอ อนซลน
นำ-าตาลในเลอดเปลยนแปลงตามเวลาหลงรบประทานอาหาร
การยอยสลายกลโคส เลอด (กลโคส)
ตบ (ไกลโคเจน)
ดความผดปกตของกลไกการจดการกบกลโคสในเลอดทเกดจาก1 .ตบออนสรางอนซลนไมพอ2. ลำาไสดดซมกลโคสไมด3. ตบสะสมและสลายกลโคสออกมาใชงานได
ไมด
ทกๆกรณทนำ-าตาลในเลอด กวาปกต = เบาหวาน
คาปกตGlucose = 70 – 110 mg/dl
คาวกฤตGlucose < 40 mg/dl > 450 mg/dl
ศพททควรร- Blood Sugar = ระดบนำ-าตาลในเลอด- Fasting Blood Sugar (FBS) = ระดบนำ-าตาลในเลอดหลงจากงดอาหารอยางนอย 6-8 ชวโมง
เพอชวยในการวนจฉยโรคเบาหวาน
ตดตามผลการรกษาโรคเบาหวาน
ภาวะออนเพลย เปนลม เนองจากขาดนำ-าตาล
เพอใหเรารคราว ๆ วาสามารถควบคมโรคเบาหวานไดดเพยงใด
ในคนปกตจะไมพบนำ-าตาลในปสสาวะ
คำาศพททควรร- Urine glucose= การตรวจนำ-าตาลในปสสาวะ
ทำาไมปสสาวะแลวมดตอม ???เกดความผดปกตกบไตซงปลอยให
นำ-าตาลออกมาพรอมกบปสสาวะมกพบในผปวยเบาหวานและผปวย
โรคไต
• ไตม 2 อนลกษณะคลายเมลดถว• ขนาดประมาณกำาป- น• อยขางกระดกสนหลงบรเวณบ-นเอว
1 .กรองเลอดทผานไต โดยไมใหสารโมเลกลใหญผานออกมากบนำ-ากรอง
2. ดดกลบสารตางๆทรางกายตองการและขบของเสยออกรวมกบนำ-าในรปของปสสาวะ
3. ควบคมสมดลกรดดางและเกลอแรในรางกาย
กรองเลอด- ไมยอมใหสารในโมเลกลใหญ
ผานออกไป เชน เซลลตางๆ โปรตนโมเลกลใหญ
- ยอมใหสารโมเลกลเลกๆผานออกไปพรอมกบนำ-า เชน พวกเกลอแรตางๆ ยเรย(urea)
กรองโปรตน : พบโปรตนในปสสาวะ
Urine protein โปรตนในปสสาวะปกตพบโปรตนในปสสาวะไดเลกนอย คอ
นอยกวา 10 mg/dlหรอ นอยกวา 150 mg/24hrs.
ภาวะทมโปรตนในปสสาวะมากกวา 150 mg/24hrs. เรยกวา Proteinuria
Test ทใชตรวจคอ Urine protein - Random urine- 24 hrs. urine
Urine microalbumin- Microalbumin = mAlb
Urine protein โปรตนในปสสาวะการตรวจพบโปรตนในปสสาวะอาจเกดจาก1.สาเหตทไมเกยวของกบไต ไดแก การ
ออกกำาลงกายมาก ผทเปนไข ผปวยทมเน-องอกในชองทอง เปนตน
2.สาเหตจากพยาธสภาพภายในไตโดยตรง
Urine protein - Random urine- 24 hrs. urine
Urine microalbumin หมายถง ระดบอลบมนทมากกวา ปกตเลกนอยออกมาในปสสาวะ
แตยงตรวจไมพบโดยวธ Labstix หรอ Dipstick
ความสำาคญของการตรวจ Urine microalbumin- ประเมนสภาพทางไตและตดตามการรกษาผปวย โรคเบาหวาน- ประเมนสภาพทางไตและตดตามการรกษาผปวยโรค
ความดนโลหตสง
Urine microalbumin0-4 mg/dl (Random urine)0-30 mg/24hrs. (Urine 24hrs.)
การดดกลบและการขบของเสยoของเสยทไตขบออกมาทสำาคญ คอ
ยเรย(urea) ครเอตนน(creatinine) และกรดยรค
(uric acid)
oยเรย (urea) oเกดจากการยอยสลายอาหารประเภทโปรตนoมากกวา 90% ถกขบออกทางไตoปกตไตจะขบยเรยออกและดดกลบเขาสกระแสเลอด
สวนหนง
BUN เปลยนแปลงตาม1. ปรมาณโปรตนทไดรบ2. สมรรถภาพของตบ3. สมรรถภาพของไต
ไตมการทำางานนอยลง หรอไมสามารถทำางาน
ได
เกดการคงของ
ยเรย(urea
)ในเลอด
คาปกตBUN = 7 – 24 mg/dl
BUN สงภาวะโรคไต
นวภาวะขาดนำ-า
รบประทานอาหารทมโปรตนสง
BUN ตำา โรคตบเร-อรงรบประทานอาหารทมโปรตนนอย
คำาศพททควรร Urea = ยเรย Blood urea nitrogen (BUN) = ปรมาณยเรยในเลอด
ครเอตนน (creatinine,Cr)- เปนผลผลตจากกลามเน-อลาย- ปกตการสราง Cr ในแตละวนคอนขางจะคงท- Cr ในเลอดจะถกกำาจดออกจากรางกายทางไตโดย ไมดดกลบ
ใชในการประเมนโรคไตไดดกวา BUN
Cr ในเลอดข-นกบขนาดของกลามเน-อ
กลามเน-อใหญ Cr สงกวากลามเน-อเลก
ผชายมคาสงกวาผหญงเลกนอย
ไตมการทำางานนอยลง หรอไมสามารถทำางาน
ได
เกดการคงของ
ครเอตนน(Cr)ในเลอด
Cr สง โรคไต,นว
Cr ตำา ไมมความสำาคญทางคลนก
คาปกตCr = 0.6 – 1.6 mg/dl
ศพททควรรCreatinine(Cr) = ครเอต
นน
Electrolytes คออะไร?คอสารเคมทเมอละลายในนำ-าแลวแตก
ตวเปนประจ (ion) ประเภททมประจบวก (cation) ไดแก Na+, K+, Mg++, Ca++ ประเภททเปนประจลบ (anion) ไดแก Cl-, HCO2-
3 ,HPO42-
Electrolytes ทางเคมคลนกหมายถงอะไร?
หมายถงการตรวจวเคราะห Na, K, CL, CO2 ควบกนท-ง 4 ชนด เนองจากท-ง 4 ชนดเปนไอออนทสำาคญของรางกาย
การเปลยนแปลงของ Electrolytes ชนดใดชนดหนง มผลให Electrolytes ชนดอนเปลยนดวย เพอใหเกดสมดลทางประจ
ถาเราจะสงตรวจ Electrolytes เพยงตวเดยวไดหรอไม?
ได แตการสงตรวจ electrolytes เพยงตวเดยว จะไมใหประโยชนในการแปลงผลทางคลนก ยกเวนในบางกรณ เชน กรณทตองการตดตามดการเปลยนแปลงหลงจากใหยาไป (Follow up)
แลว Mg++, Ca++ , HPO42- คออะไร?
เปนเกลอแรทสำาคญตอรางกาย เปนสารอาหารทจำาเปนอยางหนงและเปนสวนประกอบของรางกาย มนษยขาดไมได
รางกายคนมเกลอแรอยประมาณรอยละ 4 ของนำ-าหนกรางกาย
เกลอแรทมมากทสดในรางกายคอ Ca++ , HPO4
2-
ทำาไมตองตรวจ Electrolytes & Elements??
เพอดความสมดลและการทำางานทปกตหรอผดปกตของรางกาย
ไมจำาเพาะเจาะจงตอโรคใด ใชควบคกบการตรวจวเคราะหอนๆ
รวมดวย
ทสำาคญตอรางกายมท-งหมด 7 ชนด คอoSodium (Na)oPotassium (K)oChloride (Cl)oBicarbonate (CO2)oCalcium (Ca)oMagnesium (Mg)oPhosphorus (P)
Sodium (Na)เปนประจบวก (cation) ทมปรมาณมาก
ในนำ-านอกเซลล มหนาทรกษาสมดลระหวางภายในเซลลและ
นอกเซลลไตเปนอวยวะทสำาคญในการควบคมปรมาณ Na ในรางกาย
คาปกต Na = 137 – 150 mmol/L
ภาวะท Na ตำากวาคาปกตในรางกาย เรยกวา Hyponatremia
มกเกดจากการทมนำ-าในรางกายเพมข-นสาเหตหลกๆคอ▪ การขบนำ-าทางไตลดลง▪ การดมนำ-าปรมาณมากกวาความสามารถของไตในการขบนำ-า ซงในกรณน-พบไดนอย
ภาวะท Na สงกวาคาปกตในรางกาย เรยกวา Hypernatremia
มกมสาเหตจากความผดปกตในระบบกระหายนำ-า (thirst) หรอไมสามารถดมนำ-าได หรอไมมนำ-าใหดม
โดยทวไปพบไดนอยมาก มกพบในผปวยทซม ไมรสต ไมสามารถดมนำ-าเองได , ผทขาดความรสกกระหายนำ-า หรอเดกเลกๆ ทไมสามารถหานำ-าดมไดเอง
Potassium (K) เปนประจบวกทสำาคญทอยในเซลล มความ
เขมขนภายในเซลลสงกวาภายนอกเซลลถง 20 เทา
อาหารทมโพแทสเซยมในปรมาณมาก ไดแก อาหารประเภทเน-อ ผลไม โดยเฉพาะ สม กลวย และแคนตาลป
ดดซมทลำาไสเลกสวนตน และจะขบออกทางไต
Potassium (K)oมหนาทเกยวกบการรกษาระดบปรมาตรของ
เซลล oรกษาระดบ pH และ enzyme ภายในเซลล
ตางๆ oการสราง nucleic acid oการสราง protein oการเจรญเตบโตของรางกาย
Potassium (K)บทบาททสำาคญอกอยางคอ biologic electricity ของเซลลตางๆ ไดแก เซลลประสาท เซลลกลามเน-อ เซลลกลามเน-อหวใจ
สำาคญทสดใน Electrolyte
คาปกต K = 3.5 – 5.2 mmol/L
o คาวกฤต K = < 2.8 mmol/L
หรอ > 6.2 mmol/L
ภาวะทระดบ plasma potassium นอยกวา 35. mmol/L เรยกวา Hypokalemia
สาเหตคอoบรโภคไมเพยงพอoPotassium loss เชน อาเจยน
อจจาระรวง สญเสยทางไต
ภาวะทระดบ plasma potassium มากกวา 5.2 mmol/L เรยกวา Hyperkalemiaสาเหตoปจจยทเกยวกบเทคนคการเจาะเลอดoเกดจากปรมาณทไดรบมมากเกนไป หรอให
ในเวลาทเรวเกนกวาทรางกายจะขบออกไดทน หรอรวมกบมความผดปกตของไต
Chloride (Cl)เปนประจลบทสำาคญทอยนอกเซลล รางกายไดรบ chloride จากอาหารทกน
เขาไป และสวนทเกนจะถกขบออกทางปสสาวะ และทางเหงอ
มหนาทเกยวของกบการรกษาสมดลยของรางกายและ electric neutrality
คาปกตCl = 98 – 111 mmol/L
คาผดปกตของ Cl มกเกยวของกบสาเหตททำาใหระดบของ Na ผดปกต เนองจาก Cl จะเคลอนตาม Na
ภาวะท Cl สงกวาปกตเรยกวา Hyperchloremia
ภาวะท Cl ตำากวาปกตเรยกวา Hypochloriemia
Bicarbonate (CO2)เปนประจลบทพบอยนอกเซลลมาก
เปนรองจาก Clเปนองคประกอบทสำาคญของ buffering system ในเลอด
คาปกตCO2 = 20 – 29 mmol/L
CO2 ตำามกพบในภาวะทสมดลรางกายเปนกรดมาก ซงเรยกวา Acidosis เชน oอาเจยนมากๆoไดรบยาลดกรดมาก
คำาศพททควรรoSodium (Na)oPotassium (K)oChloride (Cl)oBicarbonate (CO2)
บทบาทและหนาทสำาคญของเกลอแรในรางกายoเปนโครงสรางของรางกาย เชน องค
ประกอบเซลล เน-อเยอ เสนประสาท เอนไซม ฮอรโมน วตามน
oควบคมการทำางานของกลามเน-อในทกอวยวะ oรกษาความสมดลของกรดและดางในรางกาย oควบคมการหดรดตวของกลามเน-อ
Calcium (Ca)เปนธาตทมมากทสดในรางกายพบในกระดก ฟน และนำ-าเลอดมหนาทคอ▪ เปนสารจำาเปนในการสรางกระดกและฟน▪ ชวยในการแขงตวของเลอด▪ ชวยในการทำางานของระบบประสาทและกลามเน-อ
Calcium (Ca) มหนาทคอควบคมการทำางานของกลามเน-อหวใจ ชวยกระตนการทำางานของเอนไซม
สำาคญหลายชนด เชน เอนไซมจากตบออนทยอยไขมน
ควบคมการเคลอนไหวของธาตอน ๆ ทผานเขาออกในเซลล
กน Ca นอย ฟนผ กระดกออน
กน Ca มาก ยงไมทราบโทษ
ในสตวทดลองทกนอาหาร มแคลเซยมสง จะมขนาดของโครงกระดกใหญกวา มอายยนและแขงแรงกวาพวกกนแคลเซยมตำา
คาปกตCa = 7 – 11 mg/dl
คำาศพททควรร- Calcium,Ca
Magnesium (Mg)รางกายผใหญมแมกนเซยมประมาณ
- 2025 กรม ประมาณครงหนงอยในโครงกระดก
เดกแรกเกดจะมแมกนเซยมตำา เมอโตข-นจะมมากข-น
อาหารทมมาก ไดแก นำ-านม เน-อสตว ตบ ไขแดง ถวตาง ๆ ผกสเขยว และพวกธญพช
หนาท Mg 1. มสวนควบคมการทำางานของระบบประสาท
และกลามเน-อเชนเดยวกบแคลเซยม 2. ชวยกระตนการทำางานของเอนไซมทจำาเปน
สำาหรบการเผาผลาญ สารอาหารและการสงเคราะหโปรตน
3. มสวนเกยวของกบการตานทานความหนาว ในทอากาศเยน ความตองการแมกนเซยมจะสงข-น
กน Mg นอยไปเกดอาการผดปกตทางระบบประสาท
และกลามเน-อ เชน มปฏกรยาตอบโตตอสงเราไดไวกวาปกต
เกดอาการชก
กน Mg มากไปยงไมทราบโทษของการกนมากไป
คาปกตMg = 1.5 – 2.2 mEq/L
คำาศพททควรร- Magnesium ,Mg
Phosphorus (P)พบในเซลลทกชนดของรางกายเปนสารทจำาเปนสำาหรบการเพมจำานวน
เซลลและการเคลอนไหวของเซลล และการรกษาระดบของของเหลวในเน-อเยอตางๆ
เปนสวนประกอบของสารเคมสำาคญๆในรางกาย เชน
ฟอสโฟไลปด โปรตน เอนไซม
หนาท P 1. ทำางานคกบแคลเซยมในการสรางกระดกและฟน 2 . จำาเปนสำาหรบกระบวนการเคมทสำาคญในรางกาย เชน การใชสารอาหาร ในรางกาย การดดซมนำ-าตาลในลำาไสเลก และในหลอดไต 3 . การสราง ด เอน เอ และการรกษาสมดลกรดดางของรางกาย
อาหารทม P มาก ไดแก เนยแขง ถวเมลดแหง ตบ ขาวชนดตาง ๆ เครองในสตว เน-อสตว กน P นอยไป ยงไมพบโรคในคน
กน P มากไป มผลตอการดดซมของ Caทำาให Ca ดดซมไดนอยลง
คาปกตP = 2.5 – 4.5 mg/dl
คำาศพททควรร- Phosphorus ,P
ตบ (Liver)
•เปนอวยวะทใหญทสดในรางกาย•อยใตกระบงลมดานขวา•เปนอวยวะทมการทำางานสลบซบซอนและมหนาทเกยวของกบกระบวนการตางๆในรางกายมากมาย
มหนาทสำาคญอย 4 อยาง คอ 1.สงเคราะหโปรตน 2.เกบและปลดปลอยคารโบไฮเดรต
ตามความตองการของ รางกาย 3.กระบวนการยอยไขมน 4.กระบวนการขจดสารพษ
1.สงเคราะหโปรตน - อลบมน(albumin) - ปจจยในการแขงตวของเลอด เชน ไฟบรโนเจน (Fibrinogen) - สงเคราะห ceruloplasmin, transferin
2.เกบและปลดปลอยคารโบไฮเดรตตามความตองการ
ของรางกาย Glycogen
3.กระบวนการยอยไขมน
เปลยน cholesterol นำ-าด (Bile)
Glucose
4.กระบวนการขจดสารพษ- ยา- สารพษตางๆ- แอมโมเนย (NH4)- บลรบน (Bilirubin)
เปนอวยวะทมการทำางานสลบซบซอนมหนาทเกยวของกบกระบวนการขบสาร
ตางๆในรางกายหลายชนดTest เพยงชนดเดยวไมสามารถใช
วนจฉยโรคตบไดชดเจนจงตองตรวจเปนชด
ชดการตรวจการทำางานของตบเรยกวา Liver function test หรอ LFT
เพอบงช-วาoมโรคตบหรอไมoโรคตบน-นเกดจากสาเหตใด (หนาท
ใดของตบเสยไป)oโรคตบน-นมความรนแรงแคไหน
LFT มท-งหมด 9 รายการซงประกอบดวย
- Total protein(TP)- Albumin(Alb)- Globulin(Glob)- Cholesterol(Chol)- Alkaline Phosphatase(ALP)
LFT - Aspartate Aminotransferase
(AST) - Alanine
Aminotransferase(ALT)-Total Bilirubin(TBIL)- Direct Bilirubin(DBIL)
Total protein(TP)oพลาสมาโปรตน(plasma protein)oประกอบดวยโปรตน > 100 ชนดoเกอบท-งหมดถกสงเคราะหข-นทตบ
Total protein(TP) ในทางคลนกTP = Albumin(Alb) + Globulin(Glob)
Test ทใชในการตรวจคอ - Total protein(TP)
Total protein(TP)oมกใชรวมกบคาอลบมน(albumin) ในการตดตามโรคตบวาเปนแบบ
เฉยบพลนหรอวาเร-อรงoใชในการวนจฉยโรคทเกดจากการดด
ซมทผดปกต (malabsorbtion)omalnutrition
คาปกตTotal protein(TP)TP = 6.0 – 8.5 g/dl
คำาศพททควรร- Total protein,TP
อลบมน(Albumin,Alb)oเปนโปรตนทมมากทสดในเลอดoมหนาทสำาคญคอ-รกษาระดบ colloidal osmotic pressure (COP)
-จบและขนสงสารตางๆในกระแสเลอด เชน free fatty acid, กรดอะมโน, ยา, ฮอรโมนตางๆ
อลบมน(Albumin,Alb) ในทางคลนก
ภาวะทAlbสงข-น dehydration
ไมมความสำาคญทางคลนก
อลบมน(Albumin,Alb) ในทางคลนก
ภาวะท Alb ตำา มความสำาคญทางคลนกมากบอกความเร-อรงของตบไดในภาวะโรคตบพบไดใน nephrotic syndromeโรคระบบทางเดนอาหาร เชน protein energy malnutrition
คาปกตอลบมน(Albumin,Alb)Alb = 3.2 – 5.0 g/ml
คำาศพททควรร- Albumin,Alb- Dehydration- Malnutrition
Globulin(Glob)oเปนโปรตนชนดหนงทสรางข-นจากตบoมความสำาคญในระบบภมคมกนoละลายนำ-าไดเลกนอยแตละลายใน
สารละลายของเกลอทเจอจางoสามารถแยกได 4 ชนด คอ แอลฟา1
แอลฟา2 เบตาและแกมมา โกลบลน
Globulin(Glob) ในทางคลนก Globulin = TP – Albumin
มกใชดรวมกบคาอลบมน(Alb)
Globulin(Glob) ในทางคลนกภาวะท Glob ตำา ภาวะการสญเสยโปรตน
(protein-losing enteropathies )
ภาวะท Glob สง increases in any or all of globulin
คาปกต Globulin(Glob)Glob = 2.8 – 3.5 g/dl
คำาศพททควรร- Globulin(Glob)- ภาวะการสญเสยโปรตน
(protein-losing enteropathies )
Cholesterol(Chol)ตบมหนาทในการเปลยน
cholesterol ใหเปนนำ-าดเพอขบไขมนสวนเกนไปกบนำ-าด………….
Alkaline Phosphatase(ALP)พบในเน-อเยอทกชนดของรางกาย มาก
ทสดทเยอบผนงของลำาไส ทอไต เยอบผนง นำ-าด ตบ รกและเซลลอนๆของกระดก
ในซรมของผใหญพบ ALP มาจาก ทอนำ-าดและลำาไส มสวนนอยทมาจากกระดก
Alkaline Phosphatase(ALP)การตรวจวด ALP ในเลอดมความ
สำาคญในการวนจฉยoโรคตบและทางเดนนำ-าดoโรคทเกยวกบกระดก
โรคตบททางเดนนำ-าดอดตนไมวาสวนใด
ALP
คาปกต ALPเดกอายไมเกน 15 ป <213 U/Lผใหญ 21 – 128 U/L
คำาศพททควรร- Alkaline Phosphatase,ALP
o Aspartate Aminotransferase(AST)
oหรอเรยกวา glutamate oxaloacetic transaminase (SGOT)
o เปนเอนไซมกลม transaminaseoชวยในกระบวนการเมตาบอลซมของ
คารโบไฮเดรตกบโปรตนoพบในตบ ไต และอวยวะอนๆ
Aspartate Aminotransferase(AST)
แพทยนยมสงควบคกบ ALTในกรณผปวยโรคตบตบอกเสบจากไวรส
หรอโรคตบระดบ AST
ยงคาสงมากเทาใดแสดงวาตบถกทำาลายมากเทาน-น
ระดบ AST ทสงข-นใชบงช-ถงoภาวะทเซลลตบถกทำาลาย (hepatocellular damage)oโรคตบแขง (cirrhosis)oPrimary or metastatic carcinoma
oโรคหวใจoออกกำาลงกายมากเกนไป
คาปกต ASTAST = 3 – 37 U/L
คำาศพททควรร - Aspartate
Aminotransferase,AST- ภาวะทเซลลตบถกทำาลาย (hepatocellular damage)
Alanine Aminotransferase(ALT)หรอเรยกวา serum glutamate pyruvate transaminase (SGPT)
เปนเอนไซมกลม transaminaseชวยในกระบวนการเมตาบอลซมของ
คารโบไฮเดรตกบโปรตนพบในตบ ไต และกลามเน-อลาย
Alanine Aminotransferase(ALT)
แพทยนยมสงควบคกบ AST ในกรณผปวยโรคตบตบอกเสบจากไวรส
หรอโรคตบ ระดบ ALT
ยงคาสงมากเทาใดแสดงวาตบถกทำาลายมากเทาน-น
ระดบ ALT ใชบงช-ถงoภาวะทเซลลตบถกทำาลาย (hepatocellular damage)oโรคตบแขง (cirrhosis)oPrimary or metastatic carcinoma
คาปกต ALTALT = 7 – 42 U/L
คำาศพททควรร- Alanine Aminotransferase(ALT)
- ภาวะทเซลลตบถกทำาลาย (hepatocellular damage)
Bilirubinเปนสารสสมเหลองเกดจากการแตกทำาลายของฮโมโก
ลบนโดยมาม ไขกระดกและตบมคณสมบตไมละลายนำ-าจบกบอลบมนในกระแสเลอด เรยก
วา unconjugated bilirubin
Bilirubin Bilirubin ทไมละลายนำ-าจะถกพาไป
ยงตบเพอทำาใหเปน Bilirubin ทละลายนำ-าได เรยกวา Conjugated bilirubin
ถกกำาจดออกจากรางกายในรปนำ-าด ปสสาวะและอจจาระ
การตรวจวเคราะห Bilirubin ทางคลนกแบงเปน 2 ชนดคอ Total Bilirubin และ
Direct Bilirubin Total Bilirubin คอ บลรบนรวมท-งหมดใน
กระแสเลอด Total Bilirubin = Unconjugated
bilirubin + Conjugated bilirubin
Direct Bilirubin = Conjugated bilirubin
Total Bilirubin สงเกดจากoโรคตบทเซลลตบถกทำาลายoภาวะทมการแตกของเมดเลอด
แดง(Hemolysis)เพมข-น
Direct Bilirubin สงเกดจากoโรคนวในถงนำ-าด หรอโรคทมการอดก-นทางเดน
นำ-าดoภาวะทมการแตกของเมดเลอด
แดง(Hemolysis)เพมข-น
การเพมข-นของบลรบนในกระแสเลอดเปนภาวะทเรยกวา Jaundice เนองจาก 3 สาเหตคอoมการทำาลายของฮโมโกลบนเพมข-นoเซลลตบถกทำาลายอาจเนองมาจากสารทเปน
พษหรอจากการตดเช-อoภาวะทเกดทอนำ-าดอดตนจากกอนนวหรอ
กอนเน-องอก
คาปกต BilirubinTBIL = 0.20 – 1.10 mg/dlDBIL = 0.00 – 0.30 mg/dl
คำาศพททควรร- Total Bilirubin,TBIL- Direct Bilirubin,DBIL- Hemolysis- Jaundice
LFT แบงออกเปน 3 กลมคอ1 .กลม Enzyme ตบ บงบอกถงสภาวะ
ของเซลลตบในขณะน-น2. กลมผล Lab ทเกยวกบการ
สงเคราะหนำ-าด3. กลมผล Lab ทบงบอกเกยวกบความ
สามารถของตบในการสรางโปรตน
1 .กลมผลเลอดทบงบอกถงสภาวะเซลลตบ หรอเอนไซม (enzyme)ตบ ทนยมตรวจ ไดแก - AST หรอเรยกอกชอวา SGOT - ALT หรอเรยกอกชอวา SGPT
- Alkaline phosphatase หรอมกจะเขยนยอๆ วา ALP
2. กลมผลเลอดทบงบอกเกยวกบการสงเคราะหและขบนำ-าด คาทใชตรวจ ไดแก - Total Bilirubin มกถกเขยนยอๆ วา TBIL - Direct Bilirubin เขยนยอๆ วา DBIL - Cholesterol
3. กลมผลเลอดทบงบอกเกยวกบความสามารถของตบในการสรางโปรตน คาทนยมตรวจไดแก - Albumin หรอมกถกเขยนยอๆ วา Alb - Globulin หรอมกถกเขยนยอๆ วา Glob - Protein หรอมกถกเขยนยอๆ วา TP
ไขมน(Lipid)ในเลอดคออะไร?? ไขมน (Lipid) คอสารทละลายไดด
ในตวทำาละลายอนทรยแตไมละลายในนำ-า โดยทวไปประกอบดวยธาต คารบอน ไฮโดรเจน และออกซเจน
ไขมนในรางกายมาจาก 2 สวนดวยกน คอ จากอาหารทบรโภคเขาไปและจากการทรางกายผลตข-นเอง
ไขมน 1 กรม ใหพลงงาน 9 กโลแคลอร
นำามาใชใหเกดพลงงาน สรางฮอรโมน ชวยยอยอาหาร และสรางเน-อเยอของเซลล
ม 4 ชนด1 .โคเลสเตอรอล (Cholesterol)2. ไตรกลเซอไรด (Triglyceride)3. ฟอสโฟลปด (Phospholipid)4.กรดไขมนอสระ (Free Fatty Acid)
โคเลสเตอรอล (Cholesterol)▪ พบมากในอาหารประเภทไขแดง เครองในสตว นม เนย ทมาจากสตว มนกง หอยนางรม ปลาหมก▪ สามารถสรางจากตบ ลำาไส▪ บางสวนใชสรางนำ-าดเพอยอยไขมนและสรางฮอรโมนทผลตจากรงไขและตอมลกหมาก
o โคเลสเตอรอล (Cholesterol)oในคนปกต มคา <200 มก./ดล .oแปรผนตามอาย โดยอายมากข-นจะทำาให
ระดบโคเลสเตอรอล สงข-น
ไตรกลเซอไรด (Triglyceride,TG)▪ สวนใหญไดมาจากอาหารทกนเขาไปและอกสวนไดจากการสรางข-นทตบและลำาไสเลก▪ เปนแหลงเกบพลงงานทสำาคญของรางกาย
คารโบไฮเดรต+
โปรตนทเหลอใช
ไตรกลเซอรไรด(Triglyceride,TG)
เน-อเยอไขมน(adipose tissue)
ไตรกลเซอไรด (Triglyceride,TG)▪ นยมหาระดบไตรกลเซอไรดในซรม▪ ระดบไตรกลเซอไรดสงสดในซรมเมอกนอาหารแลวประมาณ 4-6 hrs. แลวคอยๆลดลง▪ เพอใหการวนจฉยโรคไดถกตองควรเจาะเลอดหลงกนอาหารประมาณ 12 hrs.▪ คาปกต <200 มก./ดล.
ไตรกลเซอไรด (Triglyceride,TG)อาหารท
มไขมน(Lipi
d)สง
ระดบ TG ในเลอดสง เกดภาวะเสยงตอการเกดโรค
ภาวะเสยงตอการเกดโรค เชน ภาวะหลอดเลอดแดงแขงตว (Atherosclerosis)ซงเปนสาเหตของโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดในสมองโรคอวน
ฟอสโฟลปด (Phospholipid)▪ เปนไขมนทเปนสวนประกอบ
ทสำาคญของเซลล membrane และเปนตวชวยในการละลายไขมนชนดอน
o กรดไขมนอสระ (Free Fatty Acid)o เปนแหลงพลงงานทสำาคญในรางกายหลงการดดซมอาหารและถกพาไปในเลอดโดยรวมตวกบอลบมน
เนองจากไขมนไมละลายในนำ-า ดงน-นจะตองรวมตวกบโปรตนเปน ไลโปโปรตน (Lipoprotein)
ไลโปโปรตน (Lipoprotein) ทำาหนาทขนสงไขมนใหเคลอนไปในกระแสเลอดและอวยวะตางๆในรางกาย
โคเลสเตอรอลทจบกบไลโปโปรตน ม 4 ชนด โดยแบงตามความหนาแนน
ไดดงน-1 .ว แอล ด แอล (VLDL-C ,Very Low
Density Lipoprotein Cholesterol)2. แอล ด แอล (LDL-C, Low Density
Lipoprotein Cholesterol)3. เอช ด แอล (HDL-C, High Density
Lipoprotein Cholesterol)4. ไคโลไมครอน (Chylomicron)
ว แอล ด แอล (VLDL-C ,Very Low Density Lipoprotein Cholesterol)▪ โคเลสเตอรอลชนดความหนาแนนตำามากๆ▪ สรางข-นจากตบและลำาไสเลก▪ มสวนประกอบเปนโปรตนนอย-ไขมนมาก (ไตรกลเซอไรดรอยละ 51)▪ ทำาหนาทขนสง TG ทรางกายสรางข-นจากตบไปยงผนงหลอดเลอด เน-อเยอไขมนและกลามเน-อ▪ คาปกต <40 มก./ดล.
ว แอล ด แอล (VLDL-C) เกดภาวะ
เสยงตอการเกดโรค
ภาวะเสยงตอการเกดโรค เชน ภาวะหลอดเลอดแดงแขงตว (Atherosclerosis) ซงเปนสาเหตของโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดในสมอง
คำาศพททควรร- VLDL-C
= Very Low Density Lipoprotein Cholesterol
- Atherosclerosis= ภาวะหลอดเลอดแดงแขงตว
สามารถเกดไดกบหลอดเลอดแดงทวรางกายของเรา
เกดทอวยวะสวนไหนกทำาใหสวนน-นเสยการทำางานหรอตายได
แอล ด แอล (LDL-C, Low Density Lipoprotein Cholesterol)▪ ไลโปโปรตนชนดความหนาแนนตำา▪ มสวนประกอบเปนโปรตนนอย-ไขมนมาก (โคเลสเตอรอลรอยละ 45)▪ รางกายสราง LDL จากการเผาผลาญ VLDL▪ ทำาหนาทขนสง โคเลสเตอรอล จากตบไปยงผนงหลอดเลอด เน-อเยอไขมน และกลามเน-อ
แอล ด แอล (LDL-C, Low Density Lipoprotein Cholesterol)ทำาใหระดบโคเลสเตอรอลในเลอดสงข-นเปนไขมนชนดราย▪ คาปกต <160 มก./ดล.
แอล ด แอล (LDL-
C)
คงและเกาะตาม
หลอดเลอด
ภาวะเสยงตอการเกดโรค เชน ภาวะหลอดเลอดแดงแขงตว (Atherosclerosis) ซงเปนสาเหตของโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดในสมอง
หลอดเลอดอดตน
คำาศพททควรร - LDL-C
= Low Density Lipoprotein Cholesterol
เอช ด แอล (HDL-C, High Density Lipoprotein Cholesterol)▪ โคเลสเอตรอลชนดความหนาแนนสง▪ มสวนประกอบเปนโปรตนมาก-ไขมนนอย▪ รางกายสรางข-นเองได▪ ขนสงโคเลสเตอรอลจากเซลลอนๆ ไปยงตบเพอเผาผลาญเปนนำ-าด หรอนำาไปใหตบสราง LDL
เอช ด แอล (HDL) โคลเลสเตอรอลทสะสม
ชวยปองกนโรคหวใจขาดเลอดตอตานการเกดโรคหลอดเลอดแขงยงม HDL มากยงดคำาศพททควรร
HDL = High Density Lipoprotein
ไคโลไมครอน (Chylomicron)▪ ไขมนทพบในเลอดหลงจากทรบประทานอาหารทมไขมนมาก▪ รางกายสามารถสรางไดจากเยอบลำาไสเลก▪ ทำาหนาทขนสงไตรกลเซอไรด(TG)ทไดจากอาหารนำาไปสะสมไวในเน-อเยอไขมน(adipose tissue)
▪ ปกตจะไมพบ ไคโลไมครอน ในเลอดหลง จากอดอาหารเปนเวลา 12ชวโมง
คาปกต Negative คอ ไมพบไคโลไมครอน
Positive คอ พบไคโลไมครอน
ไขมนในเลอดทตรวจทวไปม 6 ชนดคอ 1 . โคเลสเตอรอล (Cholesterol)2.ไตรกลเซอไรด (Triglyceride)3.เอช ด แอล โคเลสเตอรอล (HDL-C)4.แอล ด แอล โคเลสเตอรอล (LDL-C)5.ว แอล ด แอล โคเลสเตอรอล (VLDL-C)6.ไคโลไมครอน(Chylomicron)
ไขมนจะลายไดดในนำ-า?Chol ใชสรางนำ-าดเพอยอยไขมน?ยงอายมากข-น Chol ยงเพมข-น?ถาจะตรวจ TG ไมจำาเปนตองอดอาหาร?ไลโปโปรตนเปนโปรตนทรวมกบไขมนท
ไมละลายนำ-า ม 3 ชนดคอ LDL-C, HDL-C, Chylomicron?
ถารางกายม LDL-C มากและคา HDL-C ตำาแสดงวารางกายแขงแรง?
VLDL-C มสวนประกอบเปนโปรตนมาก-ไขมนนอย?
ยงม VLDL-C มากกแสดงวาม LDL-C มากตามไปดวย?
ทำาหนาทสบฉดโลหตไปเลยงสวนตางๆของรางกายเปนอวยวะ ทมความแขงแรงทนทานมาก
หวใจกเหมอนกบอวยวะอนๆภายในรางกาย ทสามารถเกดความผดปกต
ได
การทดสอบททางหองปฏบตการใชประเมนภาวะโรคหวใจ เรยกวา Cardiac Markeroเพอชวยในการวนจฉยโรคหวใจoตดตามผลการรกษาวาดข-นหรอไมoใชพยากรณโรควาไปในทางทดข-นหรอวา
เลวลงoปองกนการเกดโรคหวใจ
Cardiac Marker ประกอบดวยoครเอตนน ไคเนส(CK, Creatinine Kinase)
oCKMB ActivityoCKMB-MASSoTroponin T หรอ TNToNT-proBNP (N-terminal-pro brain natriuretic peptide)
LDHhs-CRP Homocysteine
แตละตวมความจำาเพาะเจาะจงตอโรคตางกนไป
ครเอตนน ไคเนส (CK,Creatinine Kinase)oเปนเอนไซมชนดหนง พบมากใน
กลามเน-อลาย , กลามเน-อหวใจ ,สมองoถกปลอยออกมาสเลอดเมอมการ
เสยหาย บาดเจบของเซลลขางตนoมประโยชนมากในการตรวจการ
บาดเจบทเกดกบกลามเน-อ
ครเอตนน ไคเนส (CK,Creatinine Kinase)oแบงได 3 ชนด คอ CK-MM, CK-MB และ CK-BBoในชวงทมการตายของกลามเน-อหวใจ ระดบ
ของ CK จะเพมอยางรวดเรว (ภายใน - 35ชวโมง ) และจะยงคงอยตอเนองอก - 23วนดวย
oยงไมใชวธตรวจทดทสดในการบอกถงกลามเน-อหวใจตาย
oควรตรวจ Troponin & CK-MB จะดกวา
CKMB Activity▪ เปนการวดการทำางานของเอนไซม CK-MB▪ พบมากสดในเซลลหวใจ ▪ มประโยชนตอการวนจฉยภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน (Acute Myocardial Infarction; AMI) และโรคหวใจกลามเน-อตายแบบเฉยบพลนและเร-อรง
คาปกต CKMB Activity CK-MB = 0 – 25 U/L
คำาศพททควรร - CKMB Activity
- ภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน (Acute Myocardial Infarction; AMI)
CKMB-MASS▪ เปนการวดปรมาณของเอนไซม CK-MB โดยตรง▪ ใหความไวในการวนจฉยมากกวา CK-MB Activity▪ นยมใชในปจจบน▪ ชวยในการวนจฉยภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน (Acute Myocardial Infarction; AMI) และโรคหวใจกลามเน-อตายแบบเฉยบพลนและเร-อรง
คาปกต CKMB-MASSCKMB-MASS = 0.63 – 5.1 ng/ml
คำาศพททควรร- CKMB-MASS
- ภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน (Acute Myocardial Infarction; AMI)
คอภาวะทลมเลอดอดตนหลอดเลอดหวใจ จนทำาใหกลามเน-อหวใจขาดเลอดไปเล-ยงและตายในทสด
สาเหต อาการo เจบแนนหนาอก เหมอนม
ของหนกๆมากดทบ oอาจเจบราวไปแขน คอ
กรามขางซาย หรอหลงได oมหอบเหนอย หายใจ
ลำาบาก
Total CK และ CK-MB จะเพมข-นภายใน
4 ชวโมง หลงจากเกดอาการ สงข-นระหวาง 12-24 ชวโมง และกลบ
สระดบปกตภายใน 3 ชวโมงหลงจากน-น
โปรตนทจำาเพาะมากกวาตอโรคหวใจคอ Troponin
Troponin▪ เปนสวนประกอบของโปรตนชนดหนง เรยกวา contractile proteins▪ ควบคมการหดตวของกลามเน-อลาย▪ พบไดในกลามเน-อสวนตางๆของรางกาย▪ แบงเปน 3 ชนด คอ Troponin C, Troponin I และ Troponin TTroponin T มความสำาคญตอโรค
หวใจ
Troponin T หรอ TNToพบในกลามเน-อหวใจoสามารถแยกไดจาก TNT ทมาจากกลาม
เน-อลายไดอยางชดเจนoอยในกระแสเลอดไดนาน -1014 วนoมความไวและจำาเพาะเจาะจงมากกวา CK-MB
Troponin T หรอ TNToชวยในการวนจฉย AMIoใชบอกถงภาวะ minor myocardial injury อนๆ เชน เยอหมหวใจอกเสบ (myocarditis) โรคหวใจลมเหลว (congestive heart failure)
oชวยตดตามผลในการรกษาวาดข-นหรอไม
คาปกตTroponin TTroponin T = 0 – 0.01 ng/ml
คำาศพททควรร- Troponin T,TNT- Acute Myocardial Infarction; AMI
NT-proBNP▪ ชอเตมคอ N-terminal-pro brain natriuretic peptide▪ ใชวนจฉยและรกษาผปวยทมภาวะหวใจลมเหลว(congestive heart failure)
NT-proBNP▪ ใชคดกรองผปวยทยงไมมอาการ▪ ชวยในกรณทไมสามารถวนจฉยโรคไดชดเจนจากอาการ▪ ชวยประเมนระดบความเสยงของผปวย▪ ใชเปนแนวทางในการเลอกหรอปรบการรกษา ในกรณทวนจฉยไดแนนอนแลว
คาปกต NT-proBNP
ชวงอาย\เพ
ศ
ผหญง
ผชาย หนวย
< 50 ป <146
<64 pg/ml
>50 ป <186
<125 pg/ml
คำาศพททควรร- NT-proBNP- ภาวะหวใจลมเหลว(congestive heart
failure)
LDH▪ ชอเตมคอ Lactate dehydrogenase ▪ กระจายอยในเน-อเยอทวรางกายและพบในไซโตพลาสซมของเซลลเกอบทกชนด ▪ เปนเอนไซมทเรงปฏกรยาในวธการสลายไกลโคเจน ▪ พบสงในกลามเน-อหวใจ,ไต , ตบและกลามเน-อ แตการสงข-นน- จะไมจำาเพาะตอโรค
LDHoใชประโยชนในการตดตามดการเกด
การทำาลายของเน-อเยอ ซงจะทำาใหม LDH ในซรมสงข-น oมกใชรวมกบเอนไซมตวอนเพอชวย
ตดตามดวาเน-อเยอสวนไหนทถกทำาลาย
LDH กบโรคหวใจMyocardial Infarction
(MI) LDH
พบวาในซรม ระดบ LDH สงกวา CK และอยไดนานกวาเหมาะสำาหรบการตรวจผปวยทมการเกด infarction มาหลายคร-ง
คาปกต LDHLDH = 113 – 246 U/L
คำาศพททควรร- Lactate dehydrogenase
(LDH)- ภาวะกลามเน-อหวใจตาย (Myocardial Infarction, MI)
hs-CRPoชอเตมคอ high sensitivity C-reactive proteinoเปนโปรตนชนดหนงทเกดข-นในภาวะ
เฉยบพลน เชน เวลามการอกเสบของเน-อเยอoไมมความจำาเพาะตอสาเหตของการ
อกเสบ
hs-CRPoมความสมพนธอยางมนยสำาคญกบoการเกดโรคเสนเลอดแขงตว(atherosclerosis) oความเสยงของการเกดโรคหวใจกำาเรบ oการมอาการของโรคหวใจคร-งแรก ในรายทมหลอดเลอดแขงตวดงกลาว
hs-CRPoใชคดกรองเพอหาปจจยเสยงของ
โรคเสนเลอดหวใจตบhs-CRP ภาวะเสยงสงตอการเปนโรค
วธการวดhs-CRPไมจำาเปนตองอดนำ-าอดอาหาร
คาปกต hs-CRPhs-CRP = 0.14 – 1.1 ng/ml
คำาศพททควรร hs-CRP
= high sensitivity C-reactive protein
Homocysteineoเปนกรดอะมโนทได
จากกระบวนการเมตาบอลซมของกรดอะมโนเมไทโอนน (methionine)
oเปนพษตอผนงเซลลของหลอดเลอด
oเปนปจจยหนงของการเกดโรคหลอดเลอดและหวใจ
Homocysteine
Homocysteine ภาวะหลอดเลอดแดงแขง (atherosclerosis)
ทำาลายผนงดานในของหลอดเลอด โดยเฉพาะหลอดเลอดขนาดเลก เชน หลอดเลอดหวใจ หลอดเลอดทอยในสมอง และหลอดเลอดทไต
คาปกต HomocysteineHomocysteine
= 3.36 – 20.44 umol/l
ระดบ Homocysteine ในเลอดเพมสงข-นทำาใหอตราการเสยงจากโรคหวใจขาดเลอดเพมสงกวา 2 เทา ของคนทมระดบ Homocysteine ปกต ตองงดอาหารและเครองดม 8 ชม.
คำาศพททควรร - Homocysteine - กรดอะมโนเมไทโอนน
(methionine)
Cardiac Marker ประกอบดวยoครเอตนน ไคเนส(CK, Creatinine Kinase)
oCKMB ActivityoCKMB-MASSoTroponin T หรอ TNToNT-proBNP (N-terminal-pro brain natriuretic peptide)
LDHhs-CRP Homocysteine
การทดสอบทหองปฏบตการใชประเมนภาวะโรคหวใจเรยกวา Cardiac check?
ภาวะทคา CK สงๆแสดงวามการบาดเจบของกลามเน-อหวใจ?
การตรวจหาปรมาณเอนไซม CK เรยกวา CKMB Activity?
การตรวจภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน(AMI) ควรตรวจ CKMB มากกวา TNT?
ภาวะหวใจลมเหลวตองตรวจ TNT?Homocystein เกดจากการยอย
สลาย Methionine และไมมพษแตอยางใด?
LDH ใชตดตามดภาวะการอกเสบอยางเฉยบพลน?
hs-CRP มกพบในภาวะทรางกายเยนเฉยบ?
โรคเกาต (Gout) คออะไร?เปนอาการผดปกตของรางกายอนเนอง
มาจากการกนชนดอมหมพมนเกนไป กนดอยดเกนไป และไมคอยไมออกกำาลงกาย
มกจะเกดกบผชายในวยประมาณ 40 ป ในผหญงมกจะพบในผหญงวยหมดประจำา
เดอนแลว
สาเหตคออะไร?เกดจากกระบวนการใช และขบถายสารพวก
พวรนของรางกายผดปกตไป สารพวกพวรนคออะไร?พวรนเปนธาตอาหารทพบไดในเน-อสตว ขาว
สาล เครองในสตว (ตบ , เซยงจ- ) เปนตน ซงจะถกยอยจนกลายเปนกรดยรค(uric acid) และจะขบออกมาพรอมกบปสสาวะ
คนปกตกรดยรค(uric acid)จะถกสรางข-นในอตราชาพอทไตจะขบออกไดหมดทนกบการสรางข-นพอด ไตขบออกไดชา
&สราง uric acid มาก
สะสมของกรดยรคมากข-น
เจบปวดอยางรนแรงในขอกระดกหรอรอบ ๆ ขอกระดก
โรคน-สามารถถายทอดกนไดทางกรรมพนธ
ดงน-นการวนจฉยทางหองปฏบตการฯใชการตรวจกรดยรค(uric acid)ในเลอด
เพอใชเปนขอมลพ-นฐานกอนใหการรกษา
เพอชวยในการวนจฉยโรคเกาตตดตามผลการรกษาวาดข-นหรอไมใชพยากรณโรควาไปในทางทดข-น
หรอวาเลวลงปองกนการเกดโรคเกาต
กรดยรค(uric acid) คออะไร?ผลผลตจากการสลายสารพวรน ซงเปนสาระ
สำาคญในการสรางสาย DNA ในเซลลตาง ๆการสลายเซลลของสงมชวตทกชนดทม DNA
จะไดกรด ยรค(uric acid)เสมอละลายไดจำากด มกตกตะกอนในขอตางๆของ
รางกายและไต
คาปกตกรดยรค(uric acid)uric acid = 3.0 – 8.0
mg/dl
คำาศพททควรร- กรดยรก (uric acid)- โรคเกาท (Gout)
การเจาะเลอดตรวจกรดยรค(uric acid)ควรอดอาหารหรอไม?
ไมจำาเปน กรดยรค(uric acid)ในเลอดทสงน-น
กวารอยละ 90 เกดจากการสรางข-นในรางกายเอง อาหารเปนแหลงกำาเนดของยรค (uric acid) ในเลอดนอยกวารอยละ 10 เสยอก
เปนเกาท (Gout) หามกนสตวปก จรงหรอเปลา ?
ไมจรง สามารถทานไดตามปกตกรดยรค (uric acid) ทสงกวารอยละ
90 เกดจากรางกายสรางข-นเอง อาหารเปนสวนประกอบนอยมาก ตอระดบกรดยรค (uric acid) ในเลอด
แลวทำาไมแพทยจงบอกใหงดอาหารพวกสตวปก?
ผปวยเกาทมกเปนชายวยกลางคนหรอสงอาย ซงอาจมโรคอน ๆ รวมดวย เชน เบาหวาน , ความดนเลอดสง จำาเปนตองจำากดหรองดอาหารบางประเภทอยแลว การบอกใหผปวยเกาทงดอาหารพวรนสงเหลาน- เลอกการกนอาหารมากข-น
Gout มกพบในผหญงมากกวาผชาย?ในคนปกตจะขบกรดยรคออกไดนอย?ถาแมเปน Gout ลกกสามารถเปน Gout ได?
ระดบกรดยรคในเลอดจะสงตามอาหารททานเขาไป?
กรดยรคละลายไดดในนำ-าและไตสามารถขบออกไดท-งหมด?
หนาทหลกคอสรางฮโมโกลบนซงเปนสารทใหสของเมดเลอดแดงและเปนตวสงออกซเจนในเลอดจากปอดไปยงอวยวะตาง ๆ
รกษาและปองกน โลหตจางทเกดจากการขาดธาตเหลก
ชวยใหมกำาลง กระฉบกระเฉงวองไว เพมภมตานทานโรค
เพอชวยในการวนจฉยโรค โรคโลหตจางจากการขาดธาตเหลก ภาวะเหลกเกน
ตดตามผลการรกษาใชพยากรณโรควาไปในทางทดข-น
หรอวาเลวลง
เหลกในรางกาย 75% อยในรป active iron โดยจบกบโปรตน transferrin มกเรยกวา serum iron
25% เกบสะสมไวทตบ มามและไขกระดก เรยกวา ferritin
Serum iron (SI)คอ วเคราะหเหลกทถก transferrin จบ
ไวในซรม ซงเปนจำานวนของเหลกทมอยในซรมจรงๆ
คาปกตของ SIMen = 35-168 g/lWomen = 23-134 g/l
การวเคราะหเหลกแบงออกเปน1.การวเคราะหเหลกในซรม เรยกวา serum iron หรอ SI
2.การวเคราะหความสามารถในการจบเหลกของซรม เรยกวา Total iron binding capacity หรอ TIBC
3. การวเคราะหหาโปรตน transferrin
TIBC (Total iron binding capacity)คอ วเคราะหจำานวนเหลกทโปรตน
transferrin ท-งหมดสามารถจบไวไดเตมท
หมายถง การวเคราะหความสามารถในการจบเหลกของโปรตน transferrin นนเอง
TIBC (Total iron binding capacity)
คาปกต TIBCMen = 226-437 g/l Women = 214-403 g/l
Transferrinคอ วเคราะหปรมาณโปรตน transferrin ทมอย
ในซรมท-งหมด โดยวเคราะหหาแคปรมาณเทาน-นโปรตน transferrin มหนาทคอขนสง ironใน
กระแสเลอดไปยงอวยวะตางๆทตองการใชและสะสม
คาปกต transferrin = 200-360 mg/dl
คำาศพทสำาคญทควรทราบ SI = Serum iron TIBC = Total iron binding capacity Ferritin TransferrinTest ทใช คอ SI,TIBC,Ferritin,Transferrin
GGT = Gamma Glutamyltransferase Amylase Lipase VMA =Vanilmandelic acid Serum protein electrophoresis (SPEP) Urine protein electrophoresis (UPEP) Ammonia Lactate
GGT = Gamma Glutamyltransferaseพบไดในซรมและเซลลทกชนดยกเวน
กลามเน-อสวนใหญจะอยบรเวณ cell membraneเพอทำาหนาทขนสง amino acid และ peptides เขาไปในเซลล
สวนทพบในซรมมาจากเซลลตบและทางเดนนำ-าด
GGT = Gamma Glutamyltransferase
คาปกต 7-49 U/L
Amylaseมหนาทยอยคารโบไฮเดรต
พบไดในเน-อเยอและอวยวะหลายชนด
ทพบมากทสดคอตบออนและตอมนำ-าลาย
Amylaseในซรมคนปกต amylase จะอยในรป
โมเลกลขนาดเลก สามารถผานการกรองทไตได
ตรวจ amylase ไดท-งในซรมและปสสาวะเรยกวา Serum amylase
Urine amylase
Amylaseสาเหตของการม amylase เพมข-นในเลอดและ
ปสสาวะ โรคของตบออน : ตบออนอกเสบ,มะเรงตบออน
หรอมการกระทบกระแทกตบออน
โรคทไมเกยวกบตบออน : ตอมนำ-าลายมบาดแผล เชน คางทม พษสราแบบเฉยบพลน เปนตน
Amylase
คาปกต คอ 0-195 U/L
Lipaseเปนเอนไซมทเรงปฏกรยา
การยอยของไขมน (Triglyceride)
พบมากทสดทตบออน
Lipaseชวยวนจฉยโรคตบออนอกเสบแบบ
เฉยบพลน...หลงจากตบออนอกเสบ24-36hrs. Serum lipase จะสงกวาปกตมากและ
สงอยไดนานถง 14 วน ขณะท amylase ลดลงสระดบปกตแลวคาปกต คอ <60 U/L
Vanilmandilic acid (VMA) ในปสสาวะ
VMA เปนผลตผลหลกของ Catecholamines hormone- Catecholamines hormone พบไดทสมอง หวใจ ตบ ลำาไสและตอมหมวกไตช-นใน (Adrenal medulla)
Vanilmandilic acid (VMA) ในปสสาวะ
Catecholamines hormone ทถกหลงเขาสกระแสเลอด
VMAถกขบออกทางปสสาวะ
Vanilmandilic acid (VMA) ในปสสาวะVMA ในปสสาวะ แปรผนตรงกบ VMA ใน
กระแสเลอดCatecholamines hormone
ทถกหลงเขาสกระแสเลอด
VMA ในกระแสเลอด
VMA ในปสสาวะ
Vanilmandilic acid (VMA) ในปสสาวะ ภาวะท VMAในปสสาวะสง คอ โรคเน-องอก
ของตอมหมวกไตช-นใน เรยกวา Pheochromocytoma
Test ทใชตรวจ คอ Urine VMAใชปสสาวะ 24 ชวโมงคาปกต คอ 0-10 mg/24hrs.
การแยกโปรตนโดยวธ electrophoresis (Protein electrophoresis)
ในซรมประกอบดวยโปรตนหลายชนด แตละชนดมหนาทและคณสมบตตางๆกน
ปรมาณของโปรตนแตละชนดมการเปลยนแปลงตามอาการของโรคทเกดข-น
Protein electrophoresisแยกโปรตนได 5 สวน Total protein
Albumin Globulin
- แอลฟา1 - แอลฟา 2 - เบตา - แกมมา
Protein electrophoresisElectrophoresis ?
คอการแยกสารโดยอาศยแรงเคลอนไฟฟาในสนามไฟฟาบนตวกลางทมกระแสไฟฟาผาน
โดยทอนภาคบวกจะวงไปยงข-วลบ อนภาคลบจะวงไปยงข-วบวกดวยความเรวตางกนตามนำ-าหนกโมเลกล
Protein electrophoresisการรายงานผล รายงานเปน
เปอรเซนต %สงสงตรวจเปน ซรมหรอปสสาวะSerumProtein electrophoresis
(SPEP)Urine Protein electrophoresis
(UPEP)
แอมโมเนย (Ammonia)
เปนผลผลตทไดจากกระบวนการเผาผลาญของสารประกอบไนโตรเจนในรางกาย
แอมโมเนย (Ammonia)ปกตรางกายจะสรางแอมโมเนยตลอดเวลาและ
เขาสกระแสเลอดเปนพษตอระบบประสาทสวนกลาง ถามมาก
เกนกวาปกตกระบวนการกำาจดแอมโมเนยสวนใหญเกดข-นท
ตบ สวนนอยเกดทสมองตบทำาหนาทรกษาระดบแอมโมเนยใหอยในชวง
ปกต
แอมโมเนย (Ammonia)สาเหตการมแอมโมเนยสงในเลอด1.ความผดปกตต-งแตกำาเนด 2.โรคตบ3.อาการปวยอนๆเชน โรคมะเรงเมดเลอดขาว ภาวะ shock และหวใจวาย
แอมโมเนย (Ammonia)
คาปกต17-80 g/l
Blood lactate
ใชประเมนภาวะ Lactic acidosis
Lactic acidosis? ภาวะเลอดเปนกรด
Blood lactate
คาปกต คอ 0.5-2.2 mmol/L
END