‘’ CRNOGORSKA POLJOPRIVREDA I EVROPSKA UNIJA

1Strategija razvoja proizvodnje hrane i ruralnih područja Crne GoreProjekat finansiran sredstvima EU, rukovođen od strane Evropske agencije za rekonstrukciju

Republika Crna GoraVLADA REPUBLIKE CRNE GOREMinistarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

‘’CRNOGORSKA POLJOPRIVREDA I EVROPSKA UNIJA – Strategija razvoja proizvodnje hrane i ruralnih područja’’

Dokument 2PLATFORMA, CILJEVI I STUBOVI REFORME

N a c r t

Podgorica, 10. novembar 2005.



PROJEKTNI TIM STRATEGIJE

EAR: Eksperti iz Slovenije + lokalni eksperti- Ekspertska znanja i profesionalizam,- Dugogodišnje iskustvo Slovenije, uključujući proces pristupanja EU, - Izrazito pozitivan odnos prema našim reformama i orijentaciji da implementiramo EU model

Ministarstvo: Saradnici Ministarstva i drugih institucija- Ekspertska znanja za pojedine oblasti,- Dobar uvid u stanje u sektoru, - Prihvatanje evropskog modela bez zadrške



Dokument I: Analiza

postojećeg stanja

Dokument II: PLATFORMA,

CILJEVI I STUBOVI REFORME

Struktura dokumenta: CRNOGORSKA POLJOPRIVREDA I EVROPSKA UNIJAStrategija razvoja proizvodnje hrane i ruralnih područja

Dokument III: Perspektive proizvodnje

hrane, budžetska podrška 2007-2013.

Krovni zakoni Interna dok. ministarstva

Sektorske analize,Programi razvoja



Osnovni razlozi za izradu strategije:

1. Intenzivan proces promjena u crnogorskoj poljoprivredi,

2. Nedostatak strateškog dokumenta za planiranje razvojne politike,

3. Potreba redefinisanja agrarne politike u skladu sa zahtjevima međunarodnih integracionih procesa – STO i EU



Pravce reforme u tri najvažnija segmenta:

Reforma agrarne politike: Postepeno uvođenje instrumenata Zajedničke poljoprivredne politike (CAP) EU;

Pravna regulativa: Krovni zakoni za usklađivanje ogromnog broja propisa (oko 4000 dokumenata) sa Acquis communautaire EU

Institucionalne reforme: Institucije sposobne za efikasnu primjenu politike i regulative u praksi,

Šta Strategija treba da ponudi?

POLAZIŠTA STRATEGIJE

A. Stanje u sektoru proizvodnje hrane,

B. Međunarodni i evropski okvir,

C. Državna strateška dokumenta



A. Stanje u sektoru proizvodnje hrane

Ekonomski značaj - visoko učešće u GDP (primarna polj.+ prerađ. industrija 25%)

Poljoprivreda – važan socijalni amortizer,

Nedovoljna iskorišćenost poljoprivrednih resursa... čak i u područjima s povoljnim uslovima

CG neto uvoznik hrane: (izvoz/uvoz =28%, uzlazni trend u posljednjim godinama)

Strukturne karakteristike: prevlađuju porodična imanja, mala prosječna veličina oko 5 ha),

isparcelisani posjedi, niska produktivnost,



A. Stanje u sektoru proizvodnje hrane – nast. Prerađivačka industrija: mali stepen finalizacije polj.proizvoda, nizak stepen konkurentnosti,

nedovoljno vertikalno i horizontalno povezivanje prehrambenog lanca, nedostatak kapitala za podizanje konkurencije

Uloga države: a) Stvaranje odgovarajućeg ekonomskog ambijenta (spoljno-trgovinska zaštita, podsticajna politika, liberalizacija cjenovne i

trgovinske politike, poreska i socijalna politika),

a) Obezbjeđivanje uslova za kvalitetnu i bezbjednu proizvodnju hrane (jačanje inspekcijskih i stručnih službi, formiranje novih laboratorija)



B. Međunarodni i EU okvir Otpočeo proces pristupanja Svjetskoj trgovinskoj organizaciji –

iskustva drugih: poljoprivreda jedno od najosjetljvijih pitanja u pregovorima

CG i uključivanje u EU integracije: Implementacija Zajedničke poljopr. politike EU (CAP), dva

osnovna stuba podrške: I. Mjere za uređenje tržišta (direktna plaćanja proizvođačima

najveća po obimu)II. Mjere za razvoj ruralnih područja – imaju sve veći značaj

Zahtjevi EU integrisanja veoma obimni i složeni – traže šire osposobljavanje za implementaciju: Bezbjednost hrane Zajednička organizacija tržišta Ruralni razvoj



C. Državna strateška dokumenta

Širi okvir: Crna Gora ekološka država Prostorni plan Crne Gore Milenijumski razvojni ciljevi Strategija regionalnog razvoja Masterplan razvoja turizma i Strategija razvoja turizma na

sjeveru Crne Gore

Detaljnije smjernice: Agenda ekonomskih reformi (2003) Strategija razvoja i smanjenja siromaštva (2003)

Dokumenta daju pozitivnu osnovu za reforme !



Potencijalni koncepti agrarne politike

Protekcionistički,

Koncept razvoja održive poljoprivrede (Potpuni balans između ekonomskog rasta, zaštite okoline i socijalnog aspekta)

Liberalni,



Osnovni princp razvojnog koncepta - multifunkcionalnost poljoprivrede:

Funkcija održivog ruralnog razvoja Ekološka funkcija Ekonomska funkcija Funkcija potpore razvoju turizma Socijalna funkcija Prehrambena funkcija Nacionalno-kulturna funkcija



Osnovni ciljevi razvojnog koncepta Trajno podizanje konkurentnosti proizvođača hrane;

(uključuje 17 operativnih ciljeva)

Održivo gazdovanje resursima(9 operativnih ciljeva)

Obezbjeđivanje primjerenog životnog standarda za seosko stanovništvo (10 operativnih ciljeva)

Stabilna i prihvatljiva ponuda bezbjedne hrane (7 operativnih ciljeva)

Nema hijerarhije – podjednak značaj osnovnih ciljeva, realizacija prehrambena sigurnost stanovništva



REFORMA AGRARNE POLITIKE

A) Tržišno - cjenovna politika

Spoljno-trgovinska zaštita: stabilne cijene i fer konkurencija,

Mjere za stabilizaciju unutrašnjeg tržišta,

Direktna plaćanja po hektaru i grlu stoke (preduslovi za implementaciju polj.registri i sistem

identifikacije životinja)



REFORMA AGRARNE POLITIKE B) Politika ruralnog razvoja

Cilj: Spriječiti migraciju aktivne radne snage i osigurati razvoj ruralnih područja

Osnovne mjere:

1. Podizanje konkurentnosti (podrška investicijama u primarnoj polj. i prerađivačkoj industriji, podizanje kvaliteta, vertikalna integracija, ukrupnjivanje posjeda, povezivanje proizvođača, mladi farmeri)

2. Bolje upravljanje zemljišnim resursima (izdvajanja za manje razvijena područja, ekološki programi, održavanje katuna, agro-šumarstvo)

3. Stvaranje uslova da se seosko stanovništvo bavi širim izborom aktivnosti: (seoska infrastruktura, programi obuke, modernizacija i osposobljavanje za seoski, eko i agroturizam, formiranje malih preduzeća i zanatskih pogona za preradu, očuvanje kulturne baštine).



REFORMA AGRARNE POLITIKE C) Politika javnih usluga za poljoprivredu

Cilj: Stvarati efikasan sistem javnih usluga u poljoprivredi po ugledu na EU model

Instrumenti: Jačanje finansijske potpore:

stručnim službama u poljoprivredi, institucionalnom sistemu bezbjednosti hrane, istraživanjima i naučnim analizama, analitičkom i strateškom radu za potrebe agrarne politike, stručnom osposobljavanju poljoprivrednih proizvođača,

Izgradnja sistema finansiranja javnih usluga preko tendera, programa i monitoringa izvođenja programa.



REFORMA AGRARNE POLITIKE Promjena drugih politika

Poreska politika Uvođenje niže stope poreza po ugledu na zemlje u

okruženju i većinu zemalja EU. Mogućnost obračunavanja PDV i za poljoprivredne

proizvođače

Socijalna politika Integracija socijalne politike za seosko

stanovništvo u ukupnu socijalnu politiku. Obezbijediti kontinuitet dosadašnjeg programa

staračkih naknada (prenos nadležnosti)



REFORMA ZAKONODAVSTVA

Ključni zakoni:

Zakon o poljoprivredi i ruralnom razvoju – ‘’mali ustav poljoprivrede’’.

Zakon o poljoprivrednom zemljištu

Zakon o bezbjednosti hrane

Zakon o stočarstvu

Zakon o stočnoj hrani

Zakon o poljoprivrenim zadrugama



REFORMA INSTITUCIJA

Reforma Ministarstva: Reorganizacija i osnivanje odgov.tijela za fitosanitarna pitanja, Infrastruktura za politiku bezbjednosti hrane, Osnivanje jedinica za izradu ekonomskih analiza, Informacioni sistem, Razvoj funkcija buduće agencije za plaćanje, Modernizacija rada i kadrovsko jačanje - funkcionisanje

evropskog modela razvoja poljoprivrede zahtijeva bolju obučenost i veći broj zaposlenih!



REFORMA INSTITUCIJA – NASTAVAK

Stručne službe za poljoprivredu i bezbjednost hrane Jačanje Savjetodave službe u biljnoj proizvodnji i Službe

za selekciju stoke i Istraživanja u poljoprivredi – prioritet dati razvojnim

istraživanjima ! Obrazovanje - program srednjeg obrazovanja i novootvoreni

studij prilagoditi potrebama poljoprivrede,

Zadrugarstvo i drugi oblici organizovanja Čvršće povezivanje i organizovani nastup na tržištu

Poljoprivredna statistika usklađivanje sa evropskim standardima (informacioni

sistem Ministarstva i adekvatna nacionalna statistika) sprovođenje popisa poljoprivrednih resursa.



Šta su sljedeći koraci?

Javna rasprava i postizanje najšireg konsenzusa oko strateškog pravca razvoja poljoprivrede,

Donošenje nedvosmislene odluke o prihvatanju predloženog razvojnog koncepta,

Finalizacija svih dokumenata Strategije i njihovo konačno usvajanje,

Izrada plana realizacije i budžetsko planiranje.



Umjesto zaključka

Ovaj dokument nema za cilj: Da služi kao uputstvo proizvođačima, Da nudi gotova rješenja

Dokument ima za cilj: Da bude platforma za dalje reforme, Da služi Vladi kao osnov za buduću agrarnu politiku,

Prihvatanje razvojnog koncepta i realizacija predloženih mjera predstavljaće izraz odgovornosti države prema razvoju poljoprivrede i ruralnih sredina!

Documents

‘’ CRNOGORSKA POLJOPRIVREDA I EVROPSKA UNIJA