การเยยมบาน (Home visit)(1-2)

ในระบบบรการปฐมภม

อ.นพ.กฤษฎ ทองบรรจบ

ผศ.พญ. สายพณ หตถรตน

ในอดตทงขอมลตางๆ ภาพถาย และเรองราวทอยในภาพยนตรทงประเทศไทยและตางประเทศ เมอ

เวลามการเจบปวย เราจะเหนไดวามการขอใหแพทยมาตรวจเยยมและรกษาผปวยทบาน นอกจากแพทยแลว

บางครงกตองนมนตพระ หมอผมาปดเปา ดงนน “ทกษะในการเยยมบาน” เพอดแลและเยยวยารกษาผปวย

นนมมานานตงแตเดมแลว

ท าไมตองเยยมบาน

ถาหากถามวาท าไมแพทยหรอบคลากรทางการแพทยตองเยยมบาน อาจจะตองตงค าถามเพ อทบทวน

ตนเองกอนวา แลวเพราะเหตใด ท าไมแพทยหรอบคลากรทางการแพทยถงไมตองเยยมบาน ซงกอาจจะได

ค าตอบวา

“ไมเหนหรอวา แคตรวจผปวยทมทงผปวยนอกและผปวยในของโรงพยาบาลแตละวนกมากเพยงพอ

แลว ไมมเวลาไปท าอยางอนเลย”

“แคหมอทจะตรวจทโรงพยาบาลยงแทบไมมเลย แลวจะเอาหมอทไหนไปเยยมบาน”

“ทโรงพยาบาล ฉนไมไดอยแผนกน ฉนตองขนเวร ไมมหนาททจะตองออกนอกโรงพยาบาล”

คงจะมหลายเหตผลทจะไมตองออกเยยมบาน แตในมมมองอกดานหนง “การเยยมบาน” ยงคงเปน

เครองมอหนงทส าคญในระบบบรการสาธารณสข1ของประเทศไทย ไมแพเครองมอทางการแพทยในปจจบนท

ทนสมยและซบซอน การเยยมบานเปน “เครองมอ” ทประหยดและงายตอการน าไปใชเพอสรางความสมพนธ

ทดระหวางแพทยกบผปวยและครอบครว (Doctor - Patient & Family Relationship) และเปนการเรยนร

และเสรมสรางการดแล “สขภาพ2(3)” อยางองครวมของแพทยผรกษาโดยยดแนวคดการดแลผปวยและ

1 “บรการสาธารณสข” หมายความวา บรการตางๆอนเกยวกบการสรางเสรมสขภาพ การปองกนและควบคมโรค และปจจยทคกคามสขภาพ การตรวจวนจฉย และบ าบดสภาวะความเจบปวย และการฟนฟสมรรถภาพของบคคล ครอบครว และชมชน 2 “สขภาพ” หมายความวา ภาวะของมนษย ทสมบรณทงทางรางกาย ทางจต ทางปญญา และทางสงคม เชอมโยงกนเปนองครวมอยางสมบรณ

ครอบครวเปนศนยกลาง (Patient & Family Oriented Care) จากบรบทและการมสวนรวมของผปวยและ

ครอบครว( Patient & Family Participation) ไดอยางแทจรง

การเยยมบานทดจะท าใหเกดความตอเนองในการรกษาและเปนการเสรมสรางความสมพนธทด

ระหวางแพทยกบผปวยและครอบครว อนจะสงผลตอความพงพอใจของผปวยและความรวมมอในการดแล

มากขน ท าใหสงผลโดยตรงตอประสทธภาพและประสทธผลของการดแลผปวยเพมมากขนในระยะยาว (Good

Doctor-Patient-Family Relationship ----> Good Therapeutic Outcome)3(4-8)

ค านยาม

การบรการดแลสขภาพผปวยทบาน (Home Care)4(2, 9) หมายถงการบรหารใหมการจดบรการ

เตมรปแบบทเหมาะสมกบผปวยและครอบครวรายหนงๆ โดยเรมตงแตการประเมนสขภาพผปวยทบาน การ

3 Effective interpersonal communication (IPC) between health care provider and patient is an important element for improving patient satisfaction, treatment

compliance, and health outcomes. 4 Any diagnostic, therapeutic, or social support services provided at home

ประสานงานกบทมรกษาวาจะรกษาทบาน ทโรงพยาบาล หรอสงตอ การมอบหมายใหหนวยงานหรอแผนก

ตางๆ รบผดชอบหนาทใดบางเพอการดแลผปวยรายนนๆ รวมกน การประเมนความตองการดานตางๆ ของ

ผปวยทจะสามารถปฏบตภารกจประจ าวนไดตามปกต เชน หงหาอาหาร ไปซอขาวของ ท าความสะอาด

บานเรอน เปนตน

การเยยมบาน (Home visit) หมายถง รปแบบการบรการทเปนสวนหนงของการบรการดแลสขภาพท

บาน โดยทมสขภาพจะออกไปเยยมผปวยและครอบครวทบาน อาจไปเยยมครงแรกเพอประเมนสภาพความ

เจบปวยของผปวยและครอบครว หลงจากนนอาจจะกลบไปเปนระยะๆ เมอผปวยหรอทมตองการ ถาจะให

สมบรณแบบ ทมสขภาพอาจจะน าทมออกเยยมบานทกครงกได

การรบปรกษาปญหาสขภาพทางโทรศพท (House call) หมายถง รปแบบการบรการทเปนสวนหนง

ของการบรการสขภาพทบานและการเยยมบาน โดยเปดโอกาสใหผปวยและญาตมชองทางทจะดแลสขภาพ

ตนเองทบานดวยการโทรศพทมาปรกษา และ/ หรอขอความชวยเหลอจากทมสขภาพใหไปตดตามเยยมบานใน

บางโอกาส

การเยยมบานดวยแนวคดเวชศาสตรคอบครวและการบรการปฐมภม

จดเนนในการท างานปฐมภมดวยแนวคดเวชศาสตรครอบครว ในสวนของการเยยมบานมลกษณะ

พเศษ คอ

1. ไมไดไปเยยมผปวยหมดทกราย ควรจดล าดบความส าคญและประเภทผปวยในการตดตามเยยมบาน ทงนตองอาศยฐานขอมลจากการส ารวจและจดท าแฟมครอบครวและชมชนในพนทท รบผดชอบ

2. ไมไดไปตรวจประเมนสภาพบาน การเยยมบานไมไดไปประเมนสภาพของบานวาสะอาด เปนระเบยบหรอไม แตใหไปประเมนการใชชวต ความเปนอยของผปวยทจะมผลตอสขภาพ คงไมมใครชอบทจะใหใครมาวาบานของตนเองวาไมดอยางนน ไมดอยางน

3. ไมไดไปแจกยาหรออปกรณการแพทย แตใหใช “สทธ” การรกษาตามปกต 4. ไมไดไปเยยมเพอสรางบญคณ ไมไดไปเพอเปนเจานาย แตไปเปนแขก เพอจะไดรบรความรสกทวา

ผปวยเปน “เจาของ” บาน เจาของชวต และเจาของสขภาพ สวนแพทยและทมสขภาพเปนเพยง “แขก” ในชวตของเขา ทงทบานและทโรงพยาบาล

5. ไมไดไปแคเยยม “ผปวย” แตไปเยยมในฐานะ “เพอนมนษย” เพอคนหาทนมนษย ทนความเกง ความดทมอยในตวตนของผปวยตลอดจนสมาชกในครอบครว เพอน ามาเปนจดแขงและจดเปลยนใหสามารถเสรมสรางการดแลสขภาพทพงพงตนเองไดตอไป

กระบวนทศนใหมในการดแลผปวยทบานดวยแนวคดเวชศาสตรครอบครวและการบรการปฐมภม5

Patient-Family-Community Relationship

“ไมใชแคซอนทบกนบางสวน หากแตซอนทบกนอยางมปฏสมพนธทแทบจะแยกออกจากกนไดยากยง”

5 New Perspective Family Medicine & Primary Care in Ecological Model Applied

ดงนนในการจดระบบบรการหรอใหการดแลรกษาผปวยยอมตองค านงถงผลกระทบทจะสงผลตอกน

ทงดานตวผปวยเอง ครอบครว ชมชน ตลอดจนสงคมของผปวยอกดวย

วตถประสงคการเยยมบาน

1. เพอใหผปวยและญาตมความมนใจและสามารถพงตนเองในการดแลสขภาพทบานได 2. เพอใหญาตรวธในการอยรวมกบผปวยทบาน และรวมดแลรกษาผปวย 3. เพอใหทมสขภาพสามารถประเมนทงโรค (Disease) และความเจบปวย (Illness) ทแทจรงของผปวย

และญาตไดอยางถกตอง ครอบคลม 4. เพอใหทมสขภาพท าความรจกและสานตอความสมพนธอนดกบผปวยและญาตในระยะยาว

Patient

CommunityFamily

Social

Community

Family

Patient

5. เพอใหทมสขภาพสามารถประเมนภาวะความเสยงตางๆ ตอสขภาพของครอบครวนนๆ และหาแนวทางทจะลดความเสยงตางๆ เชน สามารถโนมนาวหรอแนะน าใหมการเปลยนพฤตกรรมทมความเสยงตอความเจบปวย เมอผปวยและญาตมความศรทธาตอทมสขภาพมานานพอ

จะเหนไดวาวตถประสงคของการเยยมบานและการใหบรการสขภาพทบาน มวตถประสงคหลกในการ

เสรมสรางสขภาพเชงรก โดยเนนใหผปวยและญาตมศกยภาพและความมนใจในการดแลตนเองทบานมาก

ขน

การดแลผปวยเปนครอบครวอยางตอเนองทบาน (Home health care)

การดแลผปวยเปนครอบครวอยางตอเนองทบาน หมายถง แบบแผนการดแล, ใหบรการทเปนทางการ

, สม าเสมอโดยบคลากรทางดานสขภาพหลากหลายสาขาวชาตอผปวยโดยตรงในบานของผปวย โดยใน

ปจจบนน มแนวโนมของการดแลสขภาพทบานเพมมากขนดวยเหตผลดงตอไปน (10)

1. เพอใหเกดการดแลตอเนอง (continuous) และครอบคลม (Comprehensive) แกผปวยในบรบทของครอบครวผปวย

2. ความกาวหนาทางดานการแพทยท าใหการดแลโรคเรอรงและโรคทรกษาไมหายดขน 3. คารกษาในโรงพยาบาลสงขนเนองจากการใชเทคโนโลยทสงขน 4. ระบบการจายคารกษาพยาบาลตามกลมโรค (Diagnosis-Related Groups) พยายามใหผปวยนอน

ในโรงพยาบาลในระยะเวลาทสนทสด 5. โรคทพบมกจะเปนโรคทพบในผสงอายทเปนโรคเรอรงและเปนหลายโรครวมกน 6. ผปวยมกจะเลอกทรบการดแลทบาน

ชนดของการเยยมบาน ผปวยลกษณะไหนบางทควรเยยมบาน ทเหมาะสมทสดนาจะเปนผปวยทตดบาน(homebound)

คอ ผปวยทไมสามารถออกจากบานไดหรอตองใชเครองชวยเมอตองการออกจากบาน (11) แตเราสามารถแบง

ประเภทของการดแลสขภาพโดยใชวธการเยยมบานไดเปน 4 กลม(10, 12) คอ

1. การเยยมบานคนเจบปวย

การเจบปวยสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภทไดแก

1.1 กรณฉกเฉน

การเยยมบานประเภทนมกจะเปนการชวยเหลอเมอเกดเหตฉกเฉนกบผปวยในครอบครว เชน หมดสต, หอบมาก, สายใหอาหารทางกระเพาะอาหารหรอสายสวนปสสาวะหลด เปนตน

เมอเกดเหตการณเหลานมกตองอาศยการชวยเหลอทบานหรอทเกดเหตทนท ตองมระบบการตดตอส าหรบเจาหนาททใหการชวยเหลอ ทมทชวยเหลอควรจะมความรและทกษะเปนอยางดในการชวยเหลอเบองตนทบาน ผชวยเหลอควรจะมความรในการชวยเหลอเพอปองกนการเกดอนตรายมากขนกวาเดมและชวยเหลอเบองตนแกผปวยไดอยางด กอนทจะสงตอไปโรงพยาบาลเมอจ าเปน

1.2 โรคเฉยบพลน การเยยมบานประเภทน ยกตวอยางเชน โรคหวดใหญ, โรคตดตอหรอโรคระบาด,

ทองรวง, เปนตน การตดตามเยยมบานจะชวยท าใหมการประเมนผลการรกษาทไดใหไวและในการชวยเหลอเบองตน เมอมขอจ ากดดานตางๆของผปวยและครอบครว ทงความรและทศนคตในการดแลแกผปวยและญาต ตลอดจนควบคมและปองกนโรคทบานไปดวยในตว เชน ความเขาใจเรองเรงดวนหรอไมเรงดวน การสงเกตอาการส าคญทตองมาโรงพยาบาลทนท ในผปวยไขเลอดออก ไขหวดใหญ เปนตน

1.3 โรคเรอรง

การเยยมบานในบรบทของระบบบรการปฐมภมของไทยมกเปนการเยยมบานในโรคเรอรงเปนสวนใหญ เชน โรคเบาหวาน, ความดนโลหตสง, อมพาต การเรมใชยาวณโรคครงแรก เปนตน ซงเปนสวนส าคญและจดเนนในการท างานดวยแนวคดเวชศาสตรครอบครวทเนนการท างานเชอมโยงระหวางการดแลทบานและโรงพยาบาล เปนการตดตามเยยมบานท าเพอประเมนและวางแผนในการชวยเหลอใหกบผปวย, ญาต ตลอดจนประสานกบชมชนหรอผเชยวชาญ สหสาขาวชาชพตางๆ

2. การเยยมบานคนใกลเสยชวต

การเยยมบานดวยแนวคดเวชศาสตรครอบครวในลกษณะการเยยมบานแบบน เปนไปเพอดแลความเจบปวยระยะสดทาย อยเปนเพอนขณะตาย ตลอดจนดแลญาตจนถงหลงการตาย

ทงนลกษณะผปวยทใกลเสยชวต ยกตวอยางเชน ผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย, โรคไตวายเรอรงระยะสดทาย เปนตน จดประสงคในการเยยมบานผปวยประเภทน ไดแก

2.1 การดแลความเจบปวยระยะสดทาย(End of Life Care) ผปวยลกษณะนมกจะทรมานจาก

อาการปวดทรนแรงมาก, ภาวะบวม หรอภาวะหอบเหนอย การชวยเหลอผปวย เชนใหยาลดอาการปวด, ลดอาการบวมใหผปวย, เจาะดดน าในชองทอง, ใหออกซเจน เปนตน

ซงในการตดตามดแลผปวยและครอบครวลกษณะเชนน ทมเยยมบานควรเรยนรและพฒนาตนเองในการใหการดแลแบบประคบประคองทบาน (Palliative Care at Home) ควรสรางระบบปรกษาละสงตอทดเชอมโยงระหวางทบานและโรงพยาบาลในการดแลผปวยใหมคณภาพชวตทดเมอเวลาสดทายของชวตมาถง (Good Death)

2.2 ประคบประคองภาวะโศกเศราของครอบครว ทมเยยมบานควรสามารถใหการดแล

ประคบประคอง(Palliative Care)ทงรางกายและจตใจแกผปวยและผดแล(Caregiver) ตลอดจนสมาชกในครอบครวตงแตระยะทรวาผปวยอยในระยะสดทายของชวตจนถงผปวยเสยชวตลงไป และประเมนความผดปกตทเกดขนแกสมาชกในครอบครว เมอภาวะโศกเศราไมหายไปในระยะเวลาทสมควร(สวนใหญแลวจะถอเกณฑการเศราโศกทผดปกตเกน 6 เดอนขนไป)

2.3 ประกาศการเสยชวต เมอเกดการเสยชวตในบานการบอกสาเหตของการเสยชวตอาจจะผดพลาดไดเนองจากผประกาศการเสยชวตมกจะเปนสมาชกในครอบครว การตดตามเยยมบานจากทมเยยมบานจะชวยบอกและสนนษฐานสาเหตการตายได และท าใหอตราการตายทรวบรวมไวถกตองมากยงขน เพอทจะใชบอกแนวโนมการเสยชวตและวางแผนในการปองกนโรคเหลานน

ทงนการประกาศการเสยชวตอาจไมใชหนาทโดยตรงนกในการเยยมบานดวยแนวคดเวชศาสตรครอบครว แตถาคดถงในมมมองของการสรางระบบบรการปฐมภมของประเทศไทยในอนาคตกจะถอวาเปนหนาทสวนรวมทควรพฒนาและสงเสรมใหมระบบรายงานการเสยชวตทถกตอง ครอบคลมมากยงขน เนองจากในฐานะทเปนสวนหนงของทมและบคลากรทางการแพทยทดแลผปวยตอเนองมายาวนาน

3. การเยยมบานเพอประเมนสภาวะสขภาพ การเยยมบานดวยแนวคดเวชศาสตรครอบครว นอกจากจะดแลและประเมนสภาวะสขภาพของผปวย

แลว ควรดแลตอเนองไปถงสมาชกตางๆในครอบครวรวมไปดวยในการเยยมบานในแตละครง การเยยมบานในลกษณะน เชน

ผปวยทเปนผสงอายหรอผปวยทมปญหาทางสขภาพกายซบซอนตองประเมนการใชยาของผปวยซงมกจะมการใชยามากเกนความจ าเปน (Polypharmacy)(13-15)

ผปวยทมาใชบรการการรกษาบอยหรอเกนความจ าเปน พฤตกรรมการใชแหลงบรการทางสขภาพของผปวยทงแพทยแผนปจจบนและแพทยทางเลอก

ประเมนผปวยทจ าเปนตองไปรบการรกษาทโรงพยาบาลในรายทมารบบรการล าบาก เชน ผดอยโอกาส ผพการ ถกสงคมรงเกยจ ถกทอดทง ตดยา ชวยเหลอตนเองไมได เปนตน

ประเมนความเสยงของสมาชกในบานทอาจจะถกละเลยหรอถกท ารายจากสมาชกในครอบครว เชน ผสงอายหรอเดก เปนตน

ประเมนเพอใหความชวยเหลอตามความจ าเปนรวมกบสมาชกในครอบครวเมอเกนความสามารถของสมาชกในครอบครวจะดแลผปวยได

4. การเยยมบานหลงจากออกจากโรงพยาบาล ประเภทของการเยยมบานหลงจากการนอนโรงพยาบาลหรอมาตรวจทแผนกผปวยนอกไดแก

4.1 นอนโรงพยาบาลโดยโรคฉบพลน, อบตเหต หรอการผาตด ผปวยทมานอนโรงพยาบาลโดยโรคตาง ๆ หลงจากทออกจากโรงพยาบาล สามารถทจะตดตามเยยมบานตอได เชน ในผปวยโรคฉบพลนเมอผปวยมอาการดขนสามารถกลบบานไดแพทยประจ าครอบครวสามารถตดตามเยยมบานเพอดอาการหรอปจจยบางอยางทมผลตอโรคผปวย ยกตวอยาง ผปวยโรคไขเลอดออกการตดตามการเยยมบานเพอประเมนอาการผปวย ประเมนแหลงทจะเปนทวางไขของยง เปนตน กรณผปวยอบตเหตหรอผาตด การตดตามการเยยมบานเพอประเมนบาดแผล, ท าแผลผปวย, ตดไหม หรอประเมนสงแวดลอม เปนตน

4.2 ครอบครวและบตรทเกดใหม การเยยมบานครอบครวทมบตรเกดใหมเพอชวยเหลอพอ ,แมทมบตรใหมทยงไมมประสบการณในการดแลลก รวมถงการประเมนสงแวดลอมในครอบครว เพอใหเกดการดแลเกดใหมอยางด

4.3 ไมมาตามนด ผปวยทขาดนดหรอไมมาตามนด การเยยมบานจะชวยประเมนสาเหตหรอเหตผลของผปวยทไมมาตามนด หรอมเหตการณทผปวยไมสามารถมาไดเพอท าใหการความตอเนองของการรกษาไดดยงขน

การเยยมบานหลงจากออกจากการนอนโรงพยาบาลเปนจดเนนอกจดหนงในการพฒนาระบบบรการปฐมภมใหสามารถเชอมโยงทงขอมลและแผนการรกษาจากโรงพยาบาลสบานของผปวย เปนการตดตามชวยเหลอผปวยในบรบทของตวผปวยและครอบครวเปนหลก บางครงตองใชภมปญญาชาวบานของผปวย ครอบครวและความรความสามารถของทมผดแลในการประยกตในการดแลรวมกนเพอใหเกดประสทธภาพในการดแลมากทสด

แนวทางและขอบงชในการเยยมบานในระบบบรการปฐมภม

การเยยมบานโดยทวไปมกจะเกดจากความยนยอมของสองฝายคอฝายผเยยมและฝายผถกเยยมมความ

ยนยอมพรอมใจกน ดงนนจดเนนทส าคญทควรค านงส าหรบการท างานเยยมบาน คอ

1. ผปวยและครอบครว มความเตมใจในการเยยมบาน 2. ทมบคลากรสขภาพ มความเตมใจในการเยยมบาน

และควรอยบนพนฐานและแนวคดหลก 1A4C ของระบบบรการปฐมภมอนไดแก Accessibility/First

Contact (การเขาถงบรการ), Continuity (การใหบรการอยางตอเนอง), Comprehensiveness (การ

ใหบรการแบบเบดเสรจ) ,Coordination (การประสานงาน) , Community & Family participation

(ครอบครว/ชมชนมสวนรวม) กลาวไดวาเปน “เปาหมายเชงหลกการ (Guiding Principle)” โดยมค าขวญ

(Slogan) วา “ ดแลแตแรกทกเรอง ตอเนอง เบดเสรจ ผสมผสาน บรการเขาถงสะดวก บวกระบบปรกษาและ

สงตอ”(16-17)

แตทวา “…ไมมระบบการแพทยใดในโลกทสมบรณแบบและสามารถตอบสนองความตองการของ

คนไขและญาตไดทกคน แตระบบการแพทยทใกลเคยงภาพฝนทสดกคอ เขาถงงายและมประสทธภาพส าหรบ

คนหมมาก ในราคาทไมแพงเกนไป…”(18)

บางท “การเยยมบาน” อาจจะเปนอกทางเลอกของค าตอบขางตน เปนเครองมอหนงไมตองใช

เทคโนโลยราคาสงและสามารถใหบรการครบทง 1A4C เปนเครองมอทจะสามารถชวยคน “ภาพฝน”และ

“หวใจ” ความเปนมนษยใหกบระบบบรการสขภาพปฐมภมอยางเขมแขงและยงยนตอไปในอนาคต

ครอบครวเปาหมายท “ควร” ตดตามเยยมบานในระบบบรการปฐมภม

เนองดวยการท างานในระบบบรการปฐมภมมจดเนนและเชอมโยงตอการสรางระบบสขภาพชมชนท

เขมแขง(19) ดงนนครอบครวท “ควร” ตดตามเยยมบานใหไดกอนในล าดบตนๆ มดงตอไปน

1. ครอบครวทมผปวยโรคเรอรง โดยเนนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง เปนอนดบตนๆ 2. ครอบครวทมผดอยโอกาส ไดแก คนจน คนพการ ผปวยจตเวช เดกก าพรา 3. ครอบครวทตองการการดแลอยางใกลชดในแตละชวงวยของชวต ไดแก หญงตงครรภ มารดาและเดก

แรกคลอด ผปวยตดเตยง ผปวยระยะสดทาย เปนตน 4. ครอบครวทมผสงอาย 5. ครอบครวทตองควบคมโรคระบาดตางๆ เชน ไขเลอดออก ซารส ไขหวดนก

นอกจากน เนองจากการใหบรการในระบบบรการปฐมภมมความใกลชดและสนทสนมกบชาวบานในชมชนเปนอยางมาก ในบางครงตองยอมรบวา แมไมมขอบงชใดๆ แตเมอมการรองขอจากผปวยและญาตใหมการตดตามเยยมบานกอาจจะตองไปตดตามเยยมบานเพอประเมนผปวยและครอบครวแลวคอยน ากลบมาสรปและวางแผนตดตามเยยมบานตอไป เพราะการทมรองขอแสดงถงวามปญหาเกดขนแลว และถงแมวา “การเยยมบานเพอประเมน” แตยงไมไดท าอะไรใหผปวยและครอบครว ไมวาผลการรกษาสดทายจะเปนอยางไรแตเชอวาการดแลและเยยวยาไดเรมเกดขนเรยบรอยแลวตงแตหมอลงเยยมบาน

ท าอยางไรเมอจะไปเยยมบานผปวยและครอบครว (1)

1. ตองวางแผน (Plan)

ควรมการวางแผนรวมกบทมงาน ทงกอนและหลงการเยยมบานวาจะไปเยยมบานผปวยรายนนๆ เพอ

อะไรบาง จะท าอะไรบางทบาน คาดวาจะอะไรขนบาง ถาไมเปนดงคาด จะมแผนรองรบอยางไร ตองเตรยม

ขอมล แผนพบสขศกษา แผนทบาน และอปกรณอะไรไป

และเมอกลบจากเยยมบานตองสรปและบนทกสงทเกดขนวาเปนไปตามแผนหรอไม เมอใด ตองตดตอ

ประสานงานกบใครอกบาง จะเลกเยยมบานผปวยรายนนเมอใด

2. แมนย าในหลกการ (Medical management)

หลกการในทนคอหลกการในวชาชพ การท างานรวมกนทบานของผปวยของทมทงแพทยปฐมภม

พยาบาล กายภาพบ าบด ตลอดจนเจาหนาทสาธารณสข จะท าใหผปวยและญาตไดรบประโยชนสงสด การ

เยยมบานจงไมใช ลดมาตรฐานวชาชพลง ในทางตรงกนขาม ทมเยยมบานทไปเยยมบานกลบ

จะตองมไหวพรบปฏญาณและมทกษะชนสงในการประยกตใชทฤษฎทางแตละสาขาวชาชพใหเขากบวถชวตท

เฉพาะตวของแตละบาน และรจกแกสถานการณเฉพาะหนาไดรวมทงสามารถใหการรกษาทถกวธ

3. ไมระรานความสงบสข (Identification of patient’s needs)

ตองเกรนกบผปวยวาอยากจะใหหมอไปเยยมบานบางหรอไม จะสะดวกวนใด เวลาใด อยาไปเยยม

เพราะ “หมออยากไป และนาทนหมอวางพอด” หมอวาง แตผปวยและญาตอาจจะไมวาง

อยาไปถาเขามทาทไมอยากใหไปหรอไมสะดวก ควรสรางความสมพนธทดกนเสยกอน หรอหาขอมล

แวดลอมดวยวธอน อยาจโจมเขาไปเยยมบานถงแมวาอยากจะเขาไปดสถานการณภายในบานนนเตมประดา

ทมเยยมบานตองเคารพความสมพนธอนดทมตอกนในระยะยาว ภายหลงนดหมายวนเวลาทจะไปเยยมผปวย

แลว กอนออกเดนทางไปเยยมบาน อยาลมโทรศพทหรอตดตอผปวยและญาตลวงหนาวาก าลงจะออก

เดนทาง จะไปถงในเวลาเทาใด เขาจะไดไมตองรอเกออยนาน และมโอกาสเตรยมตวกอนทแขกจะมาถงบาน

และเมอถงบานแลว ใหประเมนวาผปวยตองการใหชวยเหลอในประเดนใดบาง

4. ขจดทกขใหเปนระยะๆ (Continuing patient-centered care)

ควบคไปกบการรกษาโรค ทมเยยมบานตองสามารถประเมนความเจบปวย ซงม 4 มตใหญๆ ตาม

หลกการของการดแล โดยใหผปวยเปนศนยกลาง (patient-centered care) ไดแก

ความคด (ผปวยคดวาตนเองเปนอะไร)

ความรสก (ผปวยรสกอยางไรกบความเจบปวยของตน)

ภารกจประจ าวน (ความเจบปวยนนท าใหผปวยท าอะไรไดมากนอยเพยงใดในชวตประจ าวน)

ความคาดหวง (ความตองการของผปวยและญาตในการดแลรกษาความเจบปวยนนๆ เปน

อยางไร เปนจรงหรอไม มทางเลอกอะไรบาง)

การดแลทงโรคและความเจบปวยไปควบคกนควรกระท าอยางตอเนองทกครงทไปเยยม มากนอยแลวแต

โอกาส

5. พบปะเมอตองการ (Participation and family conference)

ควรใหผปวยและครอบครวมสวนรวมในการตดสนใจวาอยากใหหมอมาเยยมครงตอไปเมอใด ถหางแค

ไหน ถาพบวาผปวยและครอบครวไมไดตองการอก รวมทงไมมความจ าเปนอนทตองตดตามทบาน

กไมจ าเปนตองเยยมบานผปวยรายนนอก ระมดระวงทจะไมแสดงทาทโกรธเคอง นอยใจดวยทาทางหรอหาง

เสยง

ทมเยยมบานควรตองใจกวางและเปดโอกาสใหผปวยและญาตมชองทางตดตอเมอตองการความ

ชวยเหลอ เชน ใหเบอรโทรศพทตดตอไว โทร.ไดเมอไหร ไปโรงพยาบาลไดเมอใด อยางไร ใหขอมลไวทง

ผปวยและญาต เพราะหลายครงผปวยและญาตมความตองการไมตรงกน และตองการคยกบหมอโดย

ไมใหอกฝายร

เมอเยยมบาน ควรดงเอาญาตมามสวนรวมในวงสนทนาหรอถอเปนโอกาสดในการพบปะญาตๆ เพอ

ซกถามและวางแผนการดแลผปวยรวมกน

6. อยาอยนานถาไมจ าเปน (Evaluation of quality of care)

การเยยมบานทเหมาะสมไมควรนานเกน 1 ชวโมง เพราะหากเราเปนเจาของบาน เรากคงไมอยาก

รบแขกทอยนานเกน 1 ชวโมง ถาไมจ าเปน

นอกจากนการอยนานเกนไป อาจท าใหลมเปาหมายของการไปเยยมบานรายนนๆ ทมงานกจะเรม

เหนอย เจาบานบางรายอาจจะชอบทหมออยนาน แตหมอทอยนานกจะท าหนาทอนทไมใชหมอ

เชน ไปดตนไม ชมงานอดเรก ชนชมสตวเลยง ถานานพอกรวบกนทงขาวกลางวนและขาวเยน ถาสงสรรค

ตอ กอาจจะนอนคางบานนนไปเลย ท าตวเหมอนเปนญาตสนทจรงๆ

ซงในกรณนความสมพนธกอาจจะเกนขอบเขตไปบางและไมใชจดมงหมายของการเยยมบาน ดงนน

ขณะเยยมบานแตละครงควรประเมนคณภาพในการใหบรการดวย

7. เนนสรางเสรมและปองกน (Risk evaluation and health promotion)

ตองชางสงเกตวาสงแวดลอมและพฤตกรรมสมาชกในบานมอะไรบางทเปนขอดในการสรางเสรมสขภาพ

และปองกนโรค ตองชนชมและแสดงออกใหสมาชกในบานนนทราบ

ถามอะไรทเปนความเสยงตอสขภาพ ควรไตรตรองกอนวาถงเวลา ทควรจะแนะน าแลวหรอยง สวน

ใหญถาสมาชกในบานยงไมศรทธาหมอและทมงานทไปเยยมบานการทกแตเรองไมดของบานจะท าใหเจาของ

บานเสยหนา และรสกวาถกจบผดอยในบานตนเอง อาจท าใหรสกไมอยากตอนรบในครงตอไปและพฤตกรรม

หรอความเสยงนนกไมถกเปลยนแปลง

ถารสกวาผปวยและญาตยงไมพรอมจะรบค าแนะน า ควรจดบนทกไวท าครงตอไปเมอมโอกาส ควร

แนะน าในสงทท าไดงายกอน สมาชกในบานจะไดรสกวาถาเปลยนแปลงไมมากนกและท าส าเรจ สขภาพ

นาจะดขนระดบหนงกอน

8. พลกผนตามสถานการณ (Reassessment of care plan)

ทมเยยมบานควรท าการเยยมบานใหเหมอนกบการท าการตรวจเยยมผปวยบนหอผปวย(Ward

round) ทตองเปลยนแผนการดแลรกษาทกครงทไปประเมน

ถาผปวยนอนรกษาในโรงพยาบาลหมอเยยมประเมนเชา-เยน ถาผปวยอยทบาน หมอประเมนทกครง

ทเยยมบาน แผนการดแลรกษาและความถของการเยยมบานควรปรบเปลยนตามปญหาทสลบซบซอนของ

ผปวยและญาตรายนน

ปญหาดงกลาวไมใชความยากงายของโรค แตเปนความยากงายของสถานการณ เชน แมจะปวย

ดวยโรคงายๆ แตญาตทอยดวยดวนวาย ปรบตวไมได ถาหมอไมไปเยยมทบานจนเขามนใจวาดแลกนเองได

สกพกกจะหอบหวกนไปโรงพยาบาลบอยๆ อกเชนเคย บางชวงหมอหรอทมงานอาจตองเยยมบานทกวนไป

สกระยะกอน บางชวงเยยมสปดาหละ 1-2 ครง บางชวงเยยมเดอนละครงกพอ

9. รวมประสานกนเปนทม (Teamwork)

การเยยมบานดวยแนวคดเวชศาสตรครอบครว แพทยหรอบคลากรทางสาธารณสขอาจไปเยยมบาน

คนเดยวได แตไมควรท างานคนเดยว รปแบบการเยยมบานควรใหเหมาะสมกบสถานการณนนๆ ไมท าอยาง

เอกเกรก เชน ทงหมอ พยาบาล เภสชกร นกสงคมสงเคราะหแตงชดฟอรมอยางด ยกโขยงมากน 1 คนรถ

เหมอนทเคยผดพลาดในโครงการเยยมบานผปวยเอดสในสมยกอน หรอ กรณครอบครวทมความรนแรงใน

ครอบครว หากทมไปเยยมบานหลงกลบออกมา “เหยอ” ของความรนแรงอาจไดรบอนตรายทรนแรงมากขน

กวาเดม

ทมอาจจะรสกวาตงใจไปท างานเตมรปแบบ แตกอใหเกดปญหาจตสงคมแกผปวยและญาตโดยไมตงใจ

กอนหมอไปเยยมบาน ทงทมควรรบทราบรวมกน ไมใชวาหมอแอบไปเยยมคนเดยว บงเอญผปวยหรอญาตเจอ

ทมงานคนอนกเลาวาหมอไปเยยมทบาน ถาทมงานท าหนาเหลอเลา ผปวยและญาตจะรสกแปลกใจวาเขาควร

จะเชอใคร เหมอนไมไดท างานดวยกน หมอแนะน าอยางหนง ทมงานแนะน าอกอยาง ชอโรคยงบอกไม

ตรงกน การท างานแบบไมเปนทม จะท าลายทงความสมพนธกบผปวย และความส าเรจของการเยยม

บาน

อปกรณในการเยยมบาน(12, 20) การไปเยยมบานควรมอปกรณส าหรบเยยมบาน ทงนอาจปรบตามบรบทของลกษณะผปวยทพบบอย

ตามพนท ขอจ ากดดานทรพยากรทมอยและความช านาญของทมเยยมบาน โดยบรรจอปกรณในกระเปา ไดแก

แผนทในการเดนทางไปบานผปวย & เบอรโทรศพทตดตอผปวยและญาต

แบบประเมน IN-HOME-SSS Checklist

แฟมบนทกประวตครอบครว

ปรอทวดไข(Thermometer)

เครองวดความดนและทพนขนาดตาง ๆ (Sphygmomanometer and various cuff sizes)

หฟง(Stethoscope)

ไมกดลน(Tongue depressors) ชนดใชแลวทง

ไฟฉาย

เครองตรวจวดระดบน าตาล & แผนตรวจน าตาล

ถงมอชนดใชแลวทง

สายวดรอบเอว

สารหลอลน(เพอใชในการตรวจรางกายและใสสายสวนตางๆ)

ใบสงยา (ใชในบางกรณ) อปกรณอนๆ อาจจะจดเตรยมตามความจ าเปนของการเยยมบาน เชน เตรยมชดท าแผลส าหรบ

วตถประสงคเยยมบานเพอท าแผล อปกรณตรวจระบบประสาทอยางงาย เชน ไมเคาะ Reflex ไมจมฟน เครองตรวจหและตา (Otoscope and ophthalmoscope) แผนพบสขศกษาเรองโรคตาง ๆ ทจ าเปน เชน แนะน าเรองอาหารในผปวยเบาหวาน คอมพวเตอรพกพา เปนตน

นอกจากน ควรมยาสามญประจ าบานทจ าเปนตดไวในกระเปาบาง เชน Paracetamol เปนตน หรอยาจ าเปนฉกเฉนโดยเฉพาะ nitroglycerine (5 mg) ไวอมใตลนเพอชวยชวตฉกเฉนในผปวยบางราย

ส าหรบในการท างานดานเวชศาสตรครอบครวและการบรการปฐมภม “กลองถายภาพ” อาจเปนอปกรณอกชนทควรพกพาไปดวยในการท างานเยยมบาน เนองจากอาจใชถายลกษณะบาดแผล หรอ ขณะตรวจรางกาย ถายภาพรอยโรคของผปวยและลกษณะทาทางการเดน เกบเอาไวเปนฐานขอมลในการเยยมบานแตละครงและเพอเตอนความทรงจ าในการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ ในอกมมมองหนงอาจใชเปนการเกบเรองราวและความทรงจ าทดระหวางทมเยยมบานกบผปวยและญาต เพอเปนการกระชบความสมพนธอนดตอกนไดในภายหลง ถอเปนเอกลกษณทส าคญของการท างานดแลผปวยดวยแนวคดดานเวชศาสตรครอบครวและการบรการปฐมภม ทงนควรขออนญาตและบอกวตถประสงคในการถายภาพของผปวยและครอบครวกอนท าการเกบภาพถายทกครง

แผนทการเดนทางและหมายเลขโทรศพทของผปวย กอนการเยยมบานควรจะทราบทางทจะไปบานทจะไปเยยมหรอมแผนทเดนทางไปยงบาน หรอม

แผนทการเดนทางภายในเขตทจะเยยมท าใหสะดวกและประหยดเวลาในการเยยม ควรจะทราบหมายเลข

โทรศพทของบานทจะเยยม กรณไมมอาจจะขอหมายเลขโทรศพทของบานใกลเคยงเพอใชในการตดตอ

โทรศพทหรอตดตอนดหมายเวลาเยยม โทรศพทนดหมายเวลาเยยมครอบครวหรอตดตอกบครอบครวทจะเยยมกอน เพอไมตองเสยเวลาใน

การไปเยยมเมอไมมสมาชกในบานอย หรอกรณทสมาชกในบานหรอผปวยไมสะดวกทจะใหเยยมบางเวลา

และครอบครวควรตองมเบอรตดตอของผเยยมดวยเพอใชในการตดตอกลบ กรณทสมาชกของครอบครว

ตองการตดตอกลบเพอปรกษาหรอตองการใหเยยม โดยมขอตกลงของการใหบรการทง 2 ฝายกอน

เมอถงบานแลวท าอะไรด

หลงจากทกทายตามอธยาศยแลว ทมเยยมบานตองท าอะไรบาง นอกเหนอจากพงความสนใจไปท

ตวผปวย ทมเยยมบานไมควรไปรกษาดแลแตโรคเทานน ยงควรใหคณคาความเปน “คน” ของผปวยและคน

ในครอบครวดวย ดงนน ตองชางสงเกตและประเมนทกสงทพบทบานเพอเชอมโยงมาใชในการดแลผปวยและ

ครอบครว

หลายคนมทกษะสวนตว แตหลายคนอาจตองการแนวทางซงมผรวบรวมมาเปนเครองมอของหมอ

ครอบครว (IN-HOME-SSS) และตพมพในวารสาร American Family Physician(12) ไวแลว ดงหวขอตอไปน(1, 21)

I : การเคลอนไหว(Immobility) ประเมนวาผปวยสามารถชวยเหลอตนเองในการท ากจกรรมไดมาก

นอยเพยงใด

กจวตรประจ าวนพนฐาน (Activity of Daily Living) เชน ลกจากทนอน อาบน า เขาหองน า

แตงตวเองได กนได ขบถายสะดวก กลนไดหรอไม เปนตน

กจวตรประจ าวนทใชเครองมอตางๆ(Instrumental Activity of Daily Living) เชน การใช

โทรศพท จดยากนเองได การไปตลาด การใชเงน การท างานบาน การท าอาหาร ลางรถ เลยง

สนข เปนตน

ทมเยยมบานสามารถสงเกตกจวตรประจ าวนไดหรอขอรองใหผปวยท าใหด หากพบวามปญหาใน

การพงพงสง สามารถทจะวางแผนชวยเหลอและค าแนะน าเพอแกปญหาใหกบผปวยและครอบครวได

N : อาหาร (Nutrition) ประเมนวาผปวยมภาวะโภชนาการอยางไร เหมาะสมกบโรคหรอไม อาหาร

โปรด วธเตรยมอาหาร วธเกบอาหาร ปรมาณทกน นสยการกน กอนหรอหลงกนขาวชอบสบบหร ดม

เหลาหรอไม เปนตน

H : สภาพบาน (Home Environment) ประเมนวาสภาพบานมลกษณะเปนอยางไร เหมาะสมกบ

สภาพของผปวยและโรคทเปนหรอไม เชน ผปวยวณโรคควรอยในหองทมหนาตาง อากาศถายเท

สะดวก ความปลอดภยของสมาชกภายในบาน นอกจากนควรประเมนดานตางๆ ตอไปน

ภายในบาน เชน แออด โปรงสบาย สะอาด เปนระเบยบ ดอบอนเปนกนเอง สบาย ดเปน

สวนตว มรปแขวนผนง เปนใครบาง มประกาศนยบตรหรอโลยกยองเกยรตคณ

เรองใดบางของสมาชกในบาน มโทรทศน เครองดนตร หองหนงสอ เลยงสตว

ภายในบาน เปนตน

รอบบาน เชน มบรเวณหรอไม รอบบานเปนอยางไร รวรอบขอบชด หรอทะลถงกนกบเพอน

บาน

เพอนบาน เปนใคร ลกษณะอยางไร ความสมพนธกบผปวยและครอบครวเปนอยางไร

O: สมาชกคนอนในบาน (Other People) ประเมนดความสมพนธและภาระหนาทของสมาชกในบาน

เปนอยางไร อาจใชแผนภมครอบครว (Genogram) เปนเครองมอชวยประเมนเพอใหเขาใจบทบาท

และขอมลทส าคญในครอบครวไดงายขน

การเยยมบานมขอไดเปรยบในการพดคยเรองอนาคตของการดแลรกษาผปวยระยะยาว

โดยเฉพาะการดแลผปวยระยะสดทาย ทงนอาจประเมนดวยวา ถาเกดเหตฉกเฉนขน จะมใครเปนตว

แทนทจะตดสนใจแทนผปวยได บานเปนสถานททแพทยสามารถพดคยกบผปวยและญาตไดสะดวก

และอบอนกวาในโรงพยาบาล เพราะปราศจากสภาพกดดนทจะเรงใหผปวยและญาตออกจาก

โรงพยาบาล ทงยงเปนการสาธตใหผปวยและญาตเหนสภาพจรงวาสามารถอยบานไดอยางไรบางแม

ในนาทสดทาย

M : การใชยา (Medication) ประเมนวาจรงๆ แลวผปวยกนยาอะไรบางกนอยางไร มวธการจดยา

แตละมออยางไร มยาอนอะไรบางทนอกเหนอจากทแพทยสง มยาสมนไพร อาหารเสรม ยาหมอ

ยาพระและอะไรอนอกบาง ทงนไมใชเพอหาม แตเพอใหรและประเมนพฤตกรรมการรกษาพยาบาล

ของผปวยรายนนๆ วาเปนอยางไร เชน มลกษณะของการตรวจรกษาหลายโรงพยาบาล(medical

shopping) หรอไม บานจะเปนสถานทประเมนความรวมมอในการรกษาของผปวย(patient

compliance) ไดเปนอยางด และจะท าใหแพทยตระหนกวาการท างานทมเทอยางหนกอยแต

ภายในโรงพยาบาลอาจไมกอประโยชนใดๆ เลย หากยาทผปวยกนทบานไมตรงกบทแพทยคาดหวง

เพราะการประเมนผปวยในสถานพยาบาลเพยงเสยวนาทไมสามารถประเมนสภาพความจรงของ

ผปวยไดวาจะรกษาตวตามทแพทยสง.

E : การตรวจรางกาย (Examination) การประเมนจากการตรวจรางกายวาผปวยสามารถท าภารกจ

ประจ าวนไดมากนอยเพยงใดทบาน จงท าใหเหนสภาพความเจบปวยทแทจรงของผปวยรายนนๆ

แลวน ามาปรบแนวทางการชวยเหลอและฟนฟสภาพผปวยทบานตอไป

S : ความปลอดภย (Safety) ประเมนสภาพความปลอดภยภายในบาน เพอชวยใหผปวยและญาต

สามารถปรบสภาพภายในบานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพได เชน แนะน าใหเปลยนทวาง

เฟอรนเจอรบางชนซงอาจเปนสาเหตใหเกดการหกลมของผสงอายภายในบานได สายไฟทเดนในบาน

ใชมานานควรจะเปลยนหรอไม, พนหองน าลนเกนไปหรอไม, บนไดบานชนหรอมราวใหจบ

หรอไม เปนตน

S : สขภาวะทางจตวญญาณ (Spiritual health) การประเมนในเรองของการมชวตอยอยางม

ความหมาย ความเชอและคณคาในการใชชวต เรองของความรสก สงทยดถอในจตใจ ความเชอทาง

จตวญญาณของคนในบานอาจสงเกตจากศาสนวตถภายในบาน วารสาร นตยสารทอานประจ า หรอ

จากการพดคยกบผปวยและญาตโดยตรงท าใหเขาใจถงพฤตกรรมสขภาพของผปวยและครอบครว

S : แหลงใหบรการสขภาพทใกลบาน (Services) ควรใหญาตทใกลชดอยดวยในขณะทหมอไปเยยม

บานเพอใหเขาใจตรงกนในการวางแผนดแลผปวย รวมทงตองเขาใจบรการการดแลสขภาพทงทบาน

และโรงพยาบาลวามอะไรบาง จะตดตอไดอยางไรเมอใด หรอมการบรการอนใดในละแวกบานท

ผปวยและญาตสามารถไปใชบรการไดอกบาง

ขนตอนหลงการเยยมบาน(22) หลงจากออกจากบานผปวย ทมเยยมบานควรมขนตอนตอไปโดยมาสรปปญหาทพบและการรกษาท

ให แลวเขยนบนทกขอมล

สรปปญหาครอบครว ทมงานเยยมบานกลบมาหลงท าการลงเยยมบาน สงทตองท าเปนอนดบแรกกคอ การเกบรวบรวม

ขอมลทไดมาทงหมด โดยขอมลทไดมาจากแตละคนในทมจะมบางสวนทคลายหรอแตกตางกน มประโยชนใน

การวเคราะหปญหา เชน กรณผปวยโรคสมองเสอมอลไซเมอร Alzheimer ‘s disease แพทยได

พดคยกบผปวย รบทราบปญหามาวาญาตทอดทงไมดแล แตเมอพยาบาลคยกบญาต พบวาผปวยมอาการ

หลงลมมกคดวาไมใหรบประทานอาหารทงทรบประทานไปแลว และเมอนกสงคมสงเคราะหไปคยกบเพอน

บานกพบวาญาตดแลเปนอยางด

ดงนนการท าประชมทมเยยมบานแบบสหสาขาวชาชพจงมประโยชนมากในการเขาใจปญหาอยาง

ถกตอง รวมทงการรวมกนแกปญหากจะสามารถคนหาวธการจากหลายมมมองไดเหมาะสมกวา หลงจากนน

น าขอมลทไดมาวางแนวทางปฏบตหรอวธแกปญหาอยางครอบคลมและเปนองครวมมากขน หากมปญหาก

สามารถหาเครอขาย เพอขอความชวยเหลอได เชน โรงพยาบาล หรอ สถานบรการสาธารณสขตางๆ ทงน

เพอใหผปวยและครอบครวมสขภาพดขน รวมทงเปนการเปดโอกาสใหสมาชกในทมมการท างานรวมกนได

อยางมประสทธภาพและมการแลกเปลยนทกษะความรระหวางกนเพมขนดวย

บนทกขอมล การบนทกขอมล ควรตองมสมดหรอแฟมประจ าครอบครว เพอใชส าหรบบนทก ขอมลการดแล

ครอบครว ในการเยยมแตละครงรปแบบทใชในการบนทกอาจใชรปแบบ SOAP อนประกอบดวย

ประวต (subjective) ไดแก ประวตการเจบปวยส าคญ, ปจจบน, อดต, ครอบครว รวมถงการทบทวนตามระบบ

การตรวจรางกายและผลทางหองปฏบตการ(objective) ไดแก การตรวจ รางกายและผลทางหองปฏบตการทไดท า

การประเมน (assessment) ไดแก การประเมนการวนจฉยทงดาน บคคล ครอบครว และสงแวดลอม ซงอาจจะวนจฉยไวเดมแลว หรอเปนปญหาใหม สามารถบนทก การวนจฉยเปนปญหา เชน ปวดทอง (abdominal pain) การทะเลาะกนในครอบครว อาการ ซมเศรา การจดการตนเอง การเคลอนไหว กรณทไมทราบการวนจฉยทแนชด ควรจะบอกสภาวะ ของปญหานนวา active หรอ inactive ทงนขนกบลกษณะของผปวย หรอบคคลทไดรบ การเยยม

การวางแผน (plan) ไดแก การวางแผนการวนจฉยโรค หรอการสงตรวจทางหอง ปฏบตการ, สงไปฟนฟ หรอแผนการพดคยกบครอบครว การวางแผนการดแลโดยดจากสภาวะ ของปญหา ถาปญหา active ตองใหการดแล รกษาใหทนเวลา สวนปญหาท inactive อาจจะสงเกตดอาการ ความผปวยอาจจะกนยาเดม หรอรกษาแบบเดมตอไป หรอแผนการคนหาขอมล เพอท าความเขาใจเพมเตม

การบนทกขอมลจะท าใหทมเยยมบานทราบถงขอมลทเกดขนและการวางแผน การเยยมครงตอไป รวมถงสามารถใหทมบคลากรสหสาขาวชาชพอนๆทจะเยยมบานทราบขอมลทผานมา

บทสงทาย “การเยยมบาน” เครองมอการเรยนรและการท างานในการดแลแบบองครวมดวยหวใจความเปน

มนษย (Humanized-Holistic Health Care)

เมอค าวา “ระบบสขภาพ” ไมไดจ ากดอยแตเฉพาะโรงพยาบาลและสถานบรการทางสาธารณสข

เทานน และ เมอ “บาน” คอพรมแดนใหมในการดแลสขภาพ การดแลผปวยและครอบครวใหมสขภาพดนน

ท าใหตองปรบแนวคดและวธการท างานทสอดคลองกบวถชวตและบรบทของครอบครวผปวยแตละราย

หากแมวาจะมหลกการหรอองคความรตางๆมากมายในการเยยมบาน ถงอยางไรกตามควรมหลกคด

ในการท างานเยยมบานวา การดแลสขภาพของผปวยและครอบครว นนคอ การดแลใหมภาพของความสขของ

ผปวยและครอบครวนนเอง สมดงพระราชปรชญาของสมเดจพระมหตลาธเบศ อดลยเดชวกรม พระบรมราช

ชนก องคบดาแหงการแพทยแผนปจจบนและการสาธารณสขของไทย (23) วา

“True success is not in the learning,

but in its application to the benefit of mankind”

ความส าเรจทแทจรงอยทการน าความรไปประยกตใช เพอประโยชนสขแกมวลมนษยชาต

(24)

Reference:

1. ผศ.สายพณหตถรตน. เยยมบานทกษะทางคลนกทหายไป ชดท 1 และ 2 คมอหมอครอบครวฉบบสมบรณ. 2 ed. สรเกยรตอาชานานภาพ, editor: ส านกพมพหมอชาวบาน; 2549. 2. ผศ.สายพณหตถรตน. Home Care :The Lost Skills. [4 ธนวาคม 2553]; Available from: thaifp.com/fm_lc/docs/ppt/home_care.pdf. 3. พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ.2550 มาตรา 3. [4 ธนวาคม 2553]; Available from: http://www.nationalhealth.or.th/blog/archives/category/พรบสขภาพแหงชาต. 4. McGuire R, McCabe R, Priebe S. Theoretical frameworks for understanding and investigating the therapeutic relationship in psychiatry. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology. 2001;36(11):557-64. 5. Project QA. Improving Interpersonal Communication Between Health Care Providers and Patients1999: Available from: http://www.qaproject.org/training/ipc/ref.pdf. 6. Williams SL, Haskard KB, DiMatteo MR. The therapeutic effects of the physician-older patient relationship: Effective communication with vulnerable older patients. Clincal Intervention in Aging. 2007:453–67. 7. LoFaso V. The doctor-patient relationship in the home. Clinics in Geriatric Medicine. 2000;16(1):83-94. 8. Meyer GS, Arnheim L. IMPROVING PATIENT CARE: The Power of Two: Improving Patient Safety Through Better Physician-Patient Communication. Family Practice Management. 2002 4 December 2010. 9. Levine SA, Boal J, Boling PA. Home Care. JAMA: The Journal of the American Medical Association. 2003 September 3, 2003;290(9):1203-7.

10. ผศ.นพ.พระศกดเลศตระการนนท. เอกสารประกอบการเยยมบาน : การเยยมบานโดยแพทยเวชปฏบตครอบครว. 2547 [4 ธนวาคม 2553]; Available from: http://elearning.medicine.swu.ac.th/fammed1/?cat=7. 11. MONTAUK SL. Home Health Care. The American Academy of Family Physicians; 1998 [4 December 2010]; Available from: http://www.aafp.org/afp/981101ap/montauk.html. 12. UNWIN BK, JERANT AF. The Home Visit. The American Academy of Family Physicians; 1999 [4 December 2010]; Available from: http://www.aafp.org/afp/991001ap/1481.html. 13. Lim WK, Mason J. The Importance of Home Visits: a Case of Extreme Polypharmacy. Australasian Journal on Ageing. 2000;19(2):94-5. 14. Flaherty JH, Perry HM, Lynchard GS, Morley JE. Polypharmacy and Hospitalization Among Older Home Care Patients. The Journals of Gerontology Series A: Biological Sciences and Medical Sciences. 2000 October 1, 2000;55(10):M554-M9. 15. Ibrahim IA, Kang E, Dansky KH. Polypharmacy and Possible Drug-Drug Interactions Among Diabetic Patients Receiving Home Health Care Services. Home Health Care Services Quarterly. 2005;24(1):87 - 99. 16. ม.ร.ว.ธนยโสภาคยเกษมสนต. แนะน าเวชศาสตรครอบครว2538; (เวชศาสตรครอบครวคออะไร): Available from: http://www.thaifammed.org/article/whatFM.html. 17. นพ.ยงยทธพงษสภาพ. กรอบแนวคด หลกการ และแนวทางการจดการเรยนโดยใชบรบทเปนฐาน (Context Based Learning: CBL) เพอพฒนาสมรรถนะของผใหบรการปฐมภมทอยในชมชน โครงการสนบสนนการปฏรประบบบรการสาธารณสข: Available from: http://www.docstoc.com/docs/9240856/Interim-report-of-Context-Based-Learning. 18. พ.ญ.ดารนจตรภทรพร. Sicko ระบบการแพทยแบบไหน ใครจะเปนคน(ได)เลอก ; มองดวยใจ: วารสารระบบรการปฐมภมและเวชศาสตรครอบครว; 2552. 19. ประเวศวะส. สรางคณคาความเปนคน สรางสขภาพชมชนใหเขมแขง. 2 ed: มลนธสาธารณสขแหงชาต (มสช.); 2552. 20. James M. Giovino M. House Calls: Taking the Practice to the Patient. Family Practice Management. June 2000. 21. พญ.โสรยาวงศวไล. แพทยเวชปฏบตครอบครวกบการเยยมบาน เวชศาสตรครอบครว แนวคดและประสบการณในบรบทไทย. ผศ.พญ.สายพณหตถรตน, editor2553. 22. พญ.พรจราศภราศร, นพ.พรชยอนวรรตธระ. การดแลผปวยเปนครอบครวอยางตอเนองทบาน ศนยเวชศาสตรครอบครว ฝายผปวยนอก โรงพยาบาลจฬาลงกรณ. 23. มลนธรางวลสมเดจเจาฟามหดลในพระบรมราชปถมภ. องคบดาแหงการแพทยแผนปจจบนและการสาธารณสขของไทย. Available from: http://www.princemahidolaward.org/father.th.php.

24. phoenix. จตตปญญาเวชศกษา 110: ล าน าชวตเพอการเยยวยา. 2009; Available from: http://newheartnewlife.net/wordpress/?p=402.